CIO #1 2012 by Hotze Zijlstra

8 e j a a r g a n g # 1 2 0 12

IT & Vision 2012

Gita Gallé

(Jeroen Bosch Ziekenhuis)

Optimale informatievoorziening

IT-marktleiders: Samenwerking is key!

Michael Gorriz (Daimler)

‘Rijervaring wordt interactief’

Arthur Govaert (Draka Holding)

Fusie van visies

mcgregor-fashion.com

...Wij 82

juli | augustus 2009

Neem nu een abonnement op TITM

bijten! Aanmelden: www.cioportal.nl/2050/magazines.html

ITM – voluit: Tijdschrift IT Management – is een nieuw magazine, dat het karakter van zijn doelgroep perfect weerspiegelt. TITM is er voor leidinggevenden in de ICT. Of ze nu IT-managers, informatiemanagers, hoofden ICT of nog anders genoemd worden, dit zijn de mensen die verantwoordelijkheid voor de informatievoorziening dragen en dagelijks belangrijke beslissingen nemen. Ze slaan de brug tussen de directie, de CIO of de CFO enerzijds en de IT-organisatie anderzijds. Ze zijn dagelijks betrokken bij ICT-projecten, maar hebben een open oog voor de bedrijfsstrategie. TITM is er voor deze leidinggevenden in de ICT. In TITM vindt u prikkelende columns, no-nonsense vakinformatie en boeiende interviews met opinion leaders of collega’s bij andere organisaties. TITM verspilt uw tijd niet, maar is altijd to-the-point. Net als u. TITM volgt de belangrijke ontwikkelingen in de ICT over de volle breedte, van softwareontwikkeling en architectuur tot beheer en service management. Zo bent u altijd in no time up-to-date. TITM organiseert bovendien tal van events, zoals ronde-tafelsessies en studietrips, en biedt u de gelegenheid uw opinies en projectervaringen te publiceren. IT-managers zijn geen blaffende honden, ze zijn meer van het type doorbijter. Wanneer u ook meer voor resultaten gaat dan voor loos gepraat, is TITM het blad voor u. Neem meteen een abonnement. Voor u als leidinggevende is dat gratis. Welkom bij TITM!

ICT Media BV Magistratenlaan 184 5223 MA ‘s-Hertogenbosch T. 073-6140070 F. 073-6129997 www.cioday.nl www.cioportal.nl www.it-transformation.nl

IT in the boardroom

=inhoudsopgave

Europese kabelverbinding

18 35 50 84

HOE GA JE ALS IT-VERANTWOORDELIJKE om met een fusie van twee wereldspelers die er een andere benadering van bedrijfsvoering en IT op nahouden? Arthur Govaert, CIO van kabelfabrikant Draka Holding, stond samen met zijn collega van branchegenoot Prysman voor deze uitdaging.

Roadmap 2012-2020

HOE DENKEN DE GROTE IT-LEVERANCIERS de CIO de komende jaren te gaan helpen bij innovatie, veranderprogramma’s en het draaiende houden van de IT? Tijdens de derde, jaarlijkse CEO-rondetafelbijeenkomst schoven de verantwoordelijken van grote marktpartijen weer aan.

CIO als innovator

ALS ÉÉN INFORMATIECHEF laat zien hoe je met IT kunt innoveren, dan is het Daimler-CIO Michael Gorriz. Hij won meerdere prijzen voor zijn bijdrage aan het innovatieve autodeelproject Car2go van Daimler. Een vernieuwing die alleen met een goed draaiende IT-organisatie is te realiseren.

‘Betere patiëntlogistiek’

HET JEROEN BOSCH ZIEKENHUIS in ’s-Hertogenbosch is ultramodern en voorzien van de nieuwste technologieën om patiënten en medewerkers een zo groot mogelijk gevoel van comfort en veiligheid te bieden. Een interview met Gita Gallé, lid van de raad van bestuur. 6

8e jaargang #1 | 2012

Colofon hoofdRedactie: Hotze Zijlstra E-mail: hotze@ictmedia.nl Website: www.cioportal.com Eindredacteur: Yvette Polman

Innovatie-impact: het einde van de CIO

26 UITKOMST 40 CIO-onderzoek 2012 Grip op software 46 dankzij zeven gewoonten Rondetafelbijeenkomsten 69 59, 60 en 61 Nieuwe wereld: 88 Chief Internet Officer New Tailor kleedt 94 Aloys Kregting Verslag: 110 supercomputing in Seattle Tom Pohlmann 118 Forrester Research IT en 124 bedrijfsstrategie Columns 33Peter Hagedoorn 45Daan Quakernaat 57Bernhard van oranje 83aloys Kregting 107Roel Wolbrink 127Eric Vroon En verder... 9Redactioneel 10Bits & Bytes 14onze cio 55opinie 58Gezien, geweest, gesproken 64Research 100CIo in de zorg 108Valkenoog 114Heb je even? 128DigIT

MEDEWERKERS: Jorij Abraham, Patrick Aerts, Laurenz Eveleens, Arnoud van Gemeren, Wim Goes, Peter Hagedoorn, Gijs Hillenius, Maarten Kleyn, Khalid Kark, Aloys Kregting, Bram van Mechelen, Dennis Mensink, Teus Molenaar, Hyleco Nauta, Bernhard van Oranje, Rube van Poelgeest, Dato Praba Thiagarajah, Guus Pijpers, Daan Quakernaat, Annelies Roon, Sytse van der Schaaf, Jan Peter de Valk, Eline Visser, Jorick van der Vlies, Eric Vroon, Roel Wolbrink UITGEVER: Rob Beijleveld (rob@ictmedia.nl) tel. 06-51531551 ICT Media BV Magistratenlaan 184 5223 MA ’s-Hertogenbosch T 073-6140070 F 073-6129997 Sales & Marketing Events: Bart de Vaan bart@ictmedia.nl 073-6140070 Sales & Marketing Media: Jeffrey Ploeg Jeffrey@ictmedia.nl 073-6140070/ 06-31744858 Traffic Advertenties: Jeffrey Ploeg Jeffrey@ictmedia.nl (max 5 mb) 073-6140070/ 06-31744858 ABONNEMENTEN: een abonnement in Nederland kost 175 euro per jaar exclusief btw. OPGEVEN EN VRAGEN OVER ABONNEMENTEN: ICT Media BV Magistratenlaan 184 5223 MA ’s-Hertogenbosch T 073-6140070 F 073-6129997 ONLINE ABONNEREN: www.cioportal.nl/2050/ magazines. ADRESWIJZIGINGEN EN OPZEGGINGEN: redactie@ictmedia.nl. CIO Magazine is een vakblad. Beëindigen abonnement: Als vakblad zijnde, hanteren wij de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan ervan uit dat het blad ontvangen wordt uit hoofde van beroep. Hierdoor wordt een abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Opzeggingen (uitsluitend schriftelijk of via redactie@ictmedia.nl) dienen 30 dagen voor afloop van de abonnementsperiode in ons bezit te zijn. Prijswijzigingen voorbehouden. FOTOGRAFIE: Eric Fecken, Mark van den Brink, Roelof Pot, Marcel Willems Illustraties: Walter van Kalsbeek Vormgeving: Mathieu Westerveld Drukker: PRinterface Aanlevering van artikelen Inzending van een artikel naar de redactie ter publicatie houdt in dat de auteur akkoord gaat met de volgende voorwaarden: - de auteur heeft het volledige auteursrecht op het werk; - het artikel is niet eerder, in welke taal dan ook, gepubliceerd; - met publicatie wordt geen geheimhoudingsplicht geschonden; - de auteur zal het artikel niet zonder schriftelijke toestemming van de uitgever elders publiceren. Artikelen herpubliceren? Zonder schriftelijke toestemming van de uitgever is het niet toegestaan om artikelen uit dit blad integraal over te nemen in eigen of andere media (zoals tijdschriften, websites en intranet). Nota bene: geen toestemming is nodig om van een artikel de titel en de inleiding over te nemen (circa 50 woorden) onder de strikte voorwaarde dat er tevens een goed zichtbare en werkende link of verwijzing wordt geplaatst naar de website van dit blad. ISSN 1570-5463

Redactioneel

IT & Vision 2012 De eerste editie in het nieuwe jaar staat traditioneel in het teken van IT & Vision. Niet zozeer de visie op IT, maar de visie vanuit IT op de organisatie, partners, maatschappij en de rest van de wereld. Voor de CIO die vanuit het juiste perspectief een open oog heeft voor de buitenwereld, is het ontwikkelen van een visie op de interne IT namelijk een peulenschil. Eigenlijk geldt dat voor iedereen, bedenk ik me al schrijvende. Het ontwikkelen van een visie op je zakelijke activiteiten, je leven voor mijn part, is niet geholpen met navelstaarderij. We moeten met z’n allen dus uit onze comfortzones van bits en bytes, van LAN en WAN, van governance en compliance. Dus hop, de business in! Om daar met elkaar tot nieuwe visies en ideeën te komen. Maar ook: hop, naar buiten! Onze waarde ligt namelijk in het ecosysteem, zo leert onze laatste peiling onder CIO’s en de vaandeldragers van de belangrijkste leveranciers.

Aansporing Geen misverstand: het bovenstaande is net zo goed bedoeld als aansporing voor mijzelf. Wie mijn professionele reilen en zeilen een beetje kent, weet dat ook ik liever filosofeer dan acteer en liever schrijf dan in de openbaarheid verblijf (oké, ik overdrijf). Wat ik wil zeggen: met name ikzelf heb nogal eens neiging om de wereld vanuit mijn eigen werkkamer of wereldje te bekijken, maar ik merk keer op keer dat één dag

op een businesscongres, één rondetafel met CEO’s of één mooi interview met een niet-IT’er een veelvoud aan waarde kan opleveren. Dat je daarbij inhoudelijk niet altijd op niveau kunt meepraten, vind ik steeds minder een probleem. Ik voeg als vakjournalist namelijk geen waarde toe door de overeenkomsten met doelgroepen, discussiegezelschappen of te interviewen individuen, maar juist door de verschillen! In feite geldt dit evenzeer voor mijn contacten met jou als CIO. Waarom hebben wij altijd zo’n goeie wisselwerking? Niet omdat ik een van jullie ben, maar juist omdat ik als creatieve generalist – al delen we onze liefde voor het vak – van buiten kom! En samen komen we door deze kruisbestuiving verder. Met ideeën, verhalen, tijdschriften en misschien zelfs visie.

Realiteitstoets Enniewee, ik zit weer op mijn praatstoel (of beter: schrijfstoel) en dat betekent oppassen geblazen. Voor ik het weet, sla ik vanachter mijn bureau bij ontstentenis van een realiteitstoets door en krijg ik later spijt. Gelukkig is daar altijd nog de eindredactie (sorry Yvette, kun je het allemaal nog een beetje volgen?) om me voor de ergste missers te behoeden... IT & Vision dus, altijd leuk. Ook al omdat de vaste columnisten en rubriekenvullers in het kader van dit thema altijd extra hun best doen. Want wie wil er nou vanaf het begin als visieloos te boek komen te staan? Nieuw dit jaar is de column van Aloys Kregting, die in het kader van zijn uitverkiezing als CIO of the Year van 2011 zes nummers lang zijn zienswijze met ons zal delen. Voortbordurend op het thema van de afgelopen CIO Day Me, Myself and I5 – Information, Intelligence, Inspiration, Innovation & Interaction zal de informatiechef van DSM elke editie een andere ‘I’ behandelen. Check de community, check het ecosysteem. En 2012 wordt jouw jaar.

Hotze Zijlstra, Hoofdredacteur CIO Magazine

IT in the boardroom

Bits

& Bites

door Teus Molenaar

Wachtwoorden verdwijnen Biometrische gegevens zijn de sleutel tot iemands identiteit en binnenkort ook de sleutel voor het beveiligen daarvan. Het is dan niet meer nodig wachtwoorden te maken en onthouden voor verschillende beveiligde omgevingen. Aldus een van de vijf innovaties die volgens IBM de komende vijf jaar ons leven gaan veranderen.

Akkoord Business over nieuwe moet IT ICK-cao serieus nemen Werkgevers en vakbonden hebben een akkoord bereikt over een nieuwe cao voor de Informatie-, Communicatie- en Kantoortechnologiebranche (ICK). De nieuwe regeling gaat in per 1 januari 2012 en heeft een looptijd van een jaar. Het salaris van de medewerkers bij de bedrijven die de ICK-cao hanteren, is per 1 januari 2012 verhoogd met 1,75 procent. De collectieve prestatiebeloning gaat van 1,55 procent naar 2,05 procent. Tevens is overeengekomen dat partijen een onderzoek starten om ‘het nieuwe werken’ te introduceren in de collectieve arbeidsovereenkomst. Een paritaire werkgroep zal zich buigen over aspecten als thuiswerken, bereikbaarheid en kostenvergoedingen. Daarnaast komt er bijzondere aandacht voor onderwerpen als het wederzijds belang om aan employability te blijven werken, sociale innovatie en het incorporeren van flexicurity in de cao. Flexicurity omschrijft een sociaaleconomisch model dat zowel een flexibel ontslagrecht kent, als een proactief banenmarktbeleid.

0-en

Het algemeen management kan het zich niet meer veroorloven om IT als louter een onderdeel van de operationele bedrijfsactiviteiten te beschouwen bij de overname van een organisatie. Ernst&Young ziet IT zelfs als beslissend voor het succes van een fusie. In zijn ‘IT as a driver of M&A successes’ stelt het adviesbureau dat een directie IT moet zien als een ‘enabler’ in plaats van een kostenfactor om het volle voordeel te halen uit een overname, inclusief het behalen van synergieeffecten. E&Y komt tot deze conclusie na raadpleging van 220 senior durfkapitalisten in Europa. Hun is gevraagd welke rol IT speelt bij het transactieproces. “De belangrijkste onderwerpen hebben allemaal te maken met informatiebeheer”, zegt Tony Qui van E&Y. “Op dat vlak zien bedrijven de grootste impact voor gebruikers.”

&1-en

Jaarlijks publiceert Big Blue de ‘IBM vijf in vijf’-lijst met vernieuwingen die onze manier van werken, leven en vrije tijd de komende vijf jaar ingrijpend gaan veranderen. De lijst voor 2012 is de zesde die het bedrijf publiceert. Door meerdere factoren van biometrie te combineren, zullen slimme systemen in staat zijn om deze informatie samen te voegen en in realtime te zorgen dat, wanneer iemand probeert om de informatie op te vragen, het overeenkomt met iemands unieke biometrische profiel. Gedachten lezen is een ander onderwerp. IBMwetenschappers onderzoeken momenteel hoe zij hersenen kunnen koppelen aan bijvoorbeeld een computer of smartphone. Alleen nog maar nadenken dat je iemand wilt bellen en je belt hem al. Of de cursor op je scherm bewegen door te denken over waar je hem heen wilt verplaatsen. Energieopwekking door beweging om te zetten in elektriciteit is de derde noviteit. Zo zoeken IBMwetenschappers in Ierland naar mogelijkheden om gebruik te maken van de golven in de oceaan om energie op te wekken. Het verdwijnen van de digitale kloof is een vierde verschijnsel. Binnen vijf jaar zal de kloof tussen mensen met en zonder informatie aanzienlijk verkleinen dankzij ontwikkelingen in mobiele technologie. De wereldbevolking bestaat momenteel uit 7 miljard mensen en binnen vijf jaar zullen er 5,6 miljard mobiele apparaten zijn verkocht. Dat betekent dat 80 procent van de huidige wereldbevolking een mobiel apparaat zal hebben. En daarmee over informatie kan beschikken. Ongewenste e-mail, ten slotte, verandert in priority e-mail. Binnen vijf jaar zal ongevraagde reclame zo gepersonaliseerd en relevant aanvoelen dat het lijkt alsof spam is uitgestorven. Tegelijkertijd zullen spamfilters zo goed zijn dat je nooit meer lastig wordt gevallen met ongewenste e-mails.

+++ Uit een internationaal Cisco-onderzoek (onder 1.500 ict-managers) naar de perceptie van het gebruik van mobiele apparaten binnen hun organisatie, blijkt dat het gebruik van tablets significant gestegen is: van elke drie aanvragen voor een smartphone die een IT-afdeling vandaag te verwerken krijgt, is er één voor een tablet. +++ RES Software, specialist in dynamische desktopoplossingen, heeft RES HyperDrive aangekondigd: een zakelijke opslagmogelijkheid waarmee bedrijven hun werknemers op een veilige manier kunnen voorzien van een ‘follow me’-datatechnologie, die ook het delen van bestanden mogelijk maakt. +++ ERP-leverancier IFS Benelux benoemt Gretha Hulzebos tot Senior Account Executive; in deze functie is ze verantwoordelijk voor services- en assetmanagement van IFS in de Benelux. +++ Ricoh, specialist op het 10

8e jaargang #1 | 2012

Privéwaakhonden willen strenger beleid cookies Een groep Europese privacywaakhonden dringt bij de Europese Commissie aan op scherpere naleving van de ‘e-privacyrichtlijn 2009’. Dat gebeurt volgens de groep niet goed genoeg. De code die de branche zelf heeft opgesteld is bovendien veel te mager. Dezer dagen bespreekt de EC de aanpassing van de richtlijn die de persoonsbescherming van mensen op internet regelt. Het gaat dan vooral om het plaatsen van cookies op apparatuur van gebruikers om hun surfgedrag in kaart te brengen. Daarmee is duidelijk welke interesses iemand heeft, waarna vervolgens aangepaste advertenties worden gestuurd. De richtlijn schrijft voor dat cookies alleen mogen worden geplaatst na instemming van de gebruiker. In veel landen is die richtlijn evenwel nog niet in nationale wetgeving verankerd. Nederland wil een nog striktere regelgeving, omdat het een cookie als persoonlijke informatie beschouwt. Commissaris Kroes (Digitale Agenda) voelt er weinig voor op de wens van de ‘waakhonden’ in te gaan. De reclame-industrie wil niet bij elk bericht toestemming hoeven vragen. Commissaris Reding neigt evenwel wel naar het aan banden leggen van online, gepersonaliseerd advertentiegedrag. Monique Goyens van de European Consumers Organisation vindt dat consumenten op dit moment, en zeker volgens de branchecode, vogelvrij zijn verklaard bij het volgen van surfgedrag.

0-en

Beveiliging moet anders Het is een illusie te denken dat je alles kunt beveiligen. Slimmer is het na te denken over wát je wilt beveiligen en wat er gebeurt als een onbevoegde toch toegang krijgt tot die informatie. ‘Deperimeterisation security’, aldus Ron Tolido, CTO van Capgemini. Tolido doet deze uitspraak in het recent verschenen boek IT Leaks van de IT-journalist Dré de Man. De ondertitel Alles wat je liever niet over IT wilt weten verwijst naar de inhoud van het drukwerk: vrijwel alle software steekt slecht in elkaar, waardoor onze afhankelijkheid van IT een dreigende slagschaduw over onze samenleving werpt. Met tal van voorbeelden gaat De Man in op de risico’s die slechte programmatuur met zich meebrengt. De beveiliging die Tolido voorstaat, gaat veel verder dan stevige hekken aan de grenzen van het netwerk. Encryptie van saillante informatie speelt een rol, evenals inherent veilige computerprotocollen en systemen, en authenticatie. Het gaat er in eerste instantie om te bepalen welke informatie gevoelig is en vervolgens een mengsel van maatregelen treffen om die gegevens binnenskamers te houden. Ondanks de vele fouten die binnen IT worden en zijn gemaakt, is Tolido er heilig van overtuigd dat IT nuttig is. “We hebben heel veel met informatietechnologie gedaan; we hebben de wereld veranderd. Dat is vervolgens ontzettend bumpy gegaan, met veel grote fouten. Maar moet je eens kijken wat we allemaal hebben bereikt en ook nog kunnen bereiken met het democratiseren van informatie. Dat is fantastisch; we kunnen wel degelijk grote problemen van de wereld oplossen met IT. Daar ben ik nog steeds heilig van overtuigd en daarom zit ik nog steeds in dit verschrikkelijke vak. Anders was ik ook alleen nog maar gedichten aan het schrijven”, meldt Tolido.

&1-en

IT-uitgaven stijgen dit jaar Volgens Gartner stijgen wereldwijd de IT-uitgaven in 2012 met 3,7 procent. Daarmee stelt het bedrijf zijn eerdere verwachting van een stijging met 4,6 procent naar beneden bij. De grootste stijging zit in telecomapparatuur, gevolgd door enterprisesoftware. “De haperende economische groei wereldwijd, de crisis in de eurozone en de gevolgen van de overstromingen in Thailand op de productie van harde schijven, hebben alle een negatief effect op de IT-uitgaven”, zegt Richard Gordon van Gartner. Hoewel wereldwijd nog een groei wordt verwacht, gaat dat niet op voor Europa. De crisis in dit werelddeel leidt tot een verlaging van de IT-uitgaven met 0,7 procent in 2012, aldus het onderzoeksbureau. Meer valt te lezen in het rapport ‘Forecast Alert: IT Spending, Worldwide, 2008-2015, 4Q11 Update’.

gebied van documentbeheer, IT-services en production printing, is voor het achtste achtereenvolgende jaar geselecteerd als een van de honderd meest duurzame bedrijven ter wereld. +++ IT-dienstverlener Ctac heeft bekendgemaakt dat Douwe van der Werf zal worden voordragen voor benoeming tot lid van de raad van bestuur in de functie van chief financial officer. +++ BI-specialist QlikTech heeft een onderzoek uitgevoerd naar factoren die bepalend zijn bij het nemen van zakelijke beslissingen; daaruit blijkt dat zakelijke beslissers zelden overtuigd zijn dat zij over voldoende informatie beschikken om hun beslissing op te baseren. +++ Software AG rapporteert over het boekjaar 2011 een omzet van 1,1 miljard euro, wat ongeveer gelijk is aan de recordomzet in 2010. +++ Sluit je aan bij Pikachu en zijn vrienden om de verdwenen Pokémon 12

8e jaargang #1 | 2012

Implement and execute on-time & budget Reduce time to market & increase agility Create IT enabled business value Design reusable & scalable IT Reduce IT complexity & TCO

Interested in IT value creation? Contact us: +31 204059000 www.bearingpoint.com evert.arbman@bearingpoint.com martin.delange@bearingpoint.com

Onzeâ&#x20AC;&#x2026;CIO Door Walter van Kalsbeek

0-en

&1-en

te redden en ontdek het mysterie van een betoverde nieuwe wereld in PokĂŠPark 2: Wonders Beyond, dat vanaf 23 maart 2012 in Europa exclusief voor de Wii beschikbaar is. +++ Brainwave Associates, de organisatie die is gespecialiseerd in strategieanalyse, strategie- en systeemimplementatie, ondersteunt vanaf heden Basware bij het klantimplementatieproces. +++ F5 Networks versterkt zijn securityaanbod doordat de BIG-IP-productrange door ICSA Labs is gecertificeerd als netwerkfirewall. +++ Logica, de zakelijke en technologische dienstverlener, is erin geslaagd om met de zogeheten Siri Personal Assistant op de iPhone eenvoudig big data van grote organisaties op te roepen; via een proof of concept kan belangrijke bedrijfsdata razendsnel toegankelijk worden gemaakt door een zoekterm op een iPhone in te spreken. +++ IT14

8e jaargang #1 | 2012

Bits

& Bites

Heel, heel veel informatie

door Teus Molenaar

Social Mandrivamedia bedrijf op werk omstreden wankelt Hoewel het zakelijk gebruik ervan in Europa het afgelopen jaar flink is gestegen ten opzichte van 2010, is er ook een flinke groep organisaties waar het gebruik van social media is verboden. Nederland scoort overigens boven het Europese gemiddelde; hier gebruikt 45 procent social media op de werkplek. In Nederland zijn het communiceren met collega’s en het delen van informatie de twee belangrijkste zaken om social media te gebruiken. De techniek wordt ook ingezet voor het volgen van nieuws en het bijhouden van klantcontacten. Noel Eckhart, countrymanager van Projectplace Nederland dat het onderzoek liet uitvoeren, vindt het ‘interessant en verbazingwekkend dat de stijgende populariteit van social media als zakelijke tool hand in hand gaat met de toenemende scepsis over het zakelijke gebruik ervan’. Aansluitend is een studie van IDC belangwekkend: het gebruik van persoonlijke computerapparatuur leidt tot flinke stijgingen in het aantal mobiele medewerkers. Dat is een wereldwijd fenomeen, hoewel regelgeving in sommige culturen de vermenging van zakelijk en particulier leven tegengaat. Niettemin heeft die groeiende groep mobiele werkers behoefte aan contact; daarin speelt het gebruik van social media een rol.

Het bedrijf achter de Linux-distributie Mandriva (het vroegere Mandrake) staat er financieel zo slecht voor dat een faillissement dreigt. CEO Arnaud Laprévote schrijft in een brief aan het personeel dat een van de aandeelhouders een herfinanciering blokkeert. Het is niet de eerste keer dat de onderneming ten onder dreigt te gaan. In 2010 waren er ook al ernstige geldproblemen. In november 2011 vertelde de onderneming nog dat zij, dankzij een herstelplan, in rustiger vaarwater terecht was gekomen. Maar nu blijkt dat een partij dwarsligt bij dit plan. Om druk op deze aandeelhouder te zetten, heeft Laprévote begin januari gezegd dat hij half januari een faillissementsaanvraag de deur uit zou doen als deze niet alsnog akkoord gaat met het herfinancieringsplan. In Nederland bestaat een actieve community rond dit open-sourcebesturingssysteem.

Door Guus Pijpers

1 exabyte = 1.000.000.000.000.000.000 bytes (1018)

De aantallen bits vliegen je tegenwoordig om de oren. Elk onderzoek over informatieoverload komt met een nog grotere informatieberg. We blijven niet achter. In 2003 was er ongeveer vijf exabytes aan unieke informatie opgebouwd vanaf het begin van de mensheid. In 2009 was dat al opgelopen tot vijfhonderd exabytes, en in het najaar van 2010 produceerden we volgens Google elke twee dagen vijf exabytes informatie. Hoeveel is dat dan, vijfhonderd exabytes? Net zo veel als er zandkorrels zijn op de helft van alle stranden in de wereld. Of dertien keer een stapel boeken van de aarde tot Pluto. Als je al die boeken echt wilt drukken, heb je alle bossen van de aarde nodig. Twaalf keer maar liefst. En vijfhonderd exabytes is net zoveel als iedereen op aarde een halve eeuw lang continu, 24 uur per dag, zou twitteren. Survival of the twittest! Ook goed om te weten: sinds het ontstaan van ons heelal, zo’n 1017 seconden geleden, is ongeveer 10100 bits informatie gegenereerd.

Ken je klassiekers

Informatieoverload en het klagen daarover is van alle tijden. Begin 1500, een halve eeuw na de uitvinding van de boekdrukkunst, waren er al meer dan 10 miljoen boeken van zo’n 40.000 auteurs op de markt. Toen klaagde men ook al over al die informatie. Of zoals een academicus het uitdrukte: “Ik heb niet eens de tijd om alle titels te lezen!” Begin 1600 waren er ook al meerdere auteurs (onder andere monniken, die door de uitvinding werkeloos waren geworden), die boeken schreven over ‘het beter lezen van boeken’.

Breinoverload?

Sommigen klagen over informatieoverload. Dat zal je brein zelf niet snel doen. Recent hebben wetenschappers vastgesteld dat onze hersenen 1044 bits informatie kunnen vasthouden. De meest krachtige computers kunnen nu slechts 1014 bits informatie vastleggen. Met zo’n hersencapaciteit kan informatieoverload gewoon niet. Misschien zijn onze invoerkanalen niet mee geëvolueerd. We praten en luisteren tenslotte niet sneller dan 40.000 jaar geleden. We hebben nieuwe middelen nodig om informatie sneller tot ons te nemen. In de Matrix-trilogie konden we al zien hoe je in twee seconden een volleerd piloot wordt. GUUS PIJPERS geeft adviezen over de inzet en het gebruik van informatie (ask@guuspijpers.com).

dienstverlener Fujitsu Technology Solutions en SAP-specialist Intenzz Group gaan een strategische samenwerking aan op het gebied van SAP HANA (in-memory technology), die beide bedrijven in staat stelt totaaloplossingen te verzorgen voor hun klanten op het gebied van SAP in-memory computing. +++ Onderzoek door One.com, leverancier van webhostingservices, laat zien dat een op de twee Nederlanders gebruikmaakt van online opslagdiensten – dit is gelijk aan het Europese gemiddelde. +++ Talk & Vision, specialist op het gebied van videocommunicatie en managed-videoservices, heeft voor haar business in Italië een samenwerkingsovereenkomst gesloten met VRM Italia, gespecialiseerd in installatie, service en onderhoud van oplossingen voor visuele communicatie. +++ Uit de statistieken en het zoekgedrag op de website van ICTergezocht.

IT in the boardroom

Bits

& Bites

IT Executive overgenomen

door Teus Molenaar

Webwinkels zijn detailhandel In een vonnis van de rechtbank van Den Bosch stelt de rechter dat een webwinkel een detailhandel is. Dit heeft gevolgen voor de vestigingsplaats van een webwinkel. Dat mag dan namelijk alleen in gebieden waar het bestemmingsplan detailhandel toestaat. De kwestie is voor de rechter gekomen doordat de Koninklijke SlijtersUnie van de gemeente Schijndel eiste dat een webwinkel op een industrieterrein gesloten zou worden. Schijndel was het daar niet mee eens, omdat de gemeente vindt dat er geen direct lijfelijk contact tussen klant en leverancier is. De rechtbank heeft deze redenering verworpen. Ondernemers die een webwinkel willen beginnen, zullen voortaan moeten toetsen of dat volgens het geldende bestemmingsplan is toegestaan.

0-en

Gigabitsnelheden in Wlan De aanstaande IEEE-standaard 802.11ac belooft gigabitsnelheden over een draadloos lokaal netwerk (Wlan). Dit is mogelijk dankzij betere antennetechniek en een breder spectrum. De standaard is sneller dan de huidige 802.11n-producten. MediaTek heeft een system-on-a-chip gemaakt dat is te gebruiken in draadloze routers om de gigabitsnelheden te halen. Overigens is dit bedrijf niet de enige die de nieuwe standaard naar voren duwt. Tijdens de CES in Las Vegas – de elektronicaconsumentenbeurs – hebben Broadcom en Trendnet demonstratiemodellen laten zien. De draadloze router van Trendnet zal eind dit jaar beschikbaar zijn op de markt voor een bedrag van rond de 200 dollar. Dit apparaat kan tegelijkertijd overweg met ‘n’- en ‘ac’-verkeer.

&1-en

ICT Media, de uitgever van onder andere CIO Magazine, heeft de publicatie IT Executive overgenomen. Het is een eerste stap om het onlineportfolio flink te versterken dit jaar en met deze uitgave een generieke IT-managementdoelgroep te bedienen. Rob Beijleveld, CEO van ICT Media, over de acquisitie: “IT Executive past perfect in ons portfolio. Tot voor kort brachten wij magazines uit die ondersteund werden door diverse webportals. Maar van een brede onlinestrategie was nog geen sprake. Met het oog op het veranderende, meer crossfunctioneel wordende karakter van de IT-functie binnen bedrijven, leek het ons een goede stap om naast onze specifieke community's op het gebied van business en IT tevens een meer generieke doelgroep te gaan bedienen.” ICT Media heeft de afgelopen jaren een goede naam opgebouwd met het bedienen van de Nederlandse CIO-community. Volgens Beijleveld wordt het format van IT Executive op basis van dezelfde succesformule ingepast binnen het bestaande portfolio van doelgroepgerichte uitgaven en evenementen: “Het format zal bestaan uit een digitale publicatie, in combinatie met een jaarcongres en rondetafelsessies met dialoog en diepgang. Denk verder aan studietrips en eigen awards, zoals gebruikelijk op basis van een objectief en transparant juryproces.” Binnen ICT Media neemt Sytse van der Schaaf de hoofdredactionele taken van IT Executive op zich. Daarnaast zal hij als hoofdredacteur richting geven aan de totale onlinemediastrategie van ICT Media. “Ook het IT-management maakt voor het raadplegen van vakinformatie inmiddels druk gebruik van smartphone en tablet. Op die trends gaat ICT Media inspringen. Er liggen unieke kansen om de bestaande, kwalitatief hoogstaande informatie voor ITexecutives die deze uitgeverij sinds jaar en dag produceert, op een innovatieve manier onder de aandacht van deze community te brengen. Ik ben er van overtuigd dat IT Executive een mooie toekomst bij ICT Media tegemoet gaat en dat de bestaande community daar zijn vruchten van zal plukken.”

nl, vacaturesite voor ict-gerelateerde cv’s en vacatures, blijkt dat er een aanzienlijk tekort is ontstaan aan ict-programmeurs, dat mede wordt veroorzaakt doordat vraag en aanbod op de arbeidsmarkt niet goed op elkaar aansluiten. +++ Atos introduceert een nieuwe oplossing voor testing & acceptancemanagement voor SAP-services, een innovatie die het resultaat is van een uitgebreid R&D-programma. +++ Teradata heeft zijn Belgische en Nederlandse afdelingen in één overkoepelende Benelux-organisatie samengevoegd, waarmee Teradata de markt sterker hoopt te kunnen benaderen en de dienstverlening in de Benelux op een hoger niveau te kunnen brengen. +++ McAfee heeft aangekondigd dat McAfee Mobile Security-software geïnstalleerd zal worden op de op Android-gebaseerde ThinkPad Tablet van Lenovo voor zakelijke gebruikers. +++ 16

8e jaargang #1 | 2012

BT creates the Virtual Fitting Room for Inspect fabrics, choose patterns, judge designs, … At Tommy Hilfiger it all happens that much faster. Technology, creativity and design find one another in the virtual fitting rooms which BT tailor-made for them. Due to the interactive video and audio of high quality, colleagues in Amsterdam, New York, Hong Kong and Tokyo meet each other to work together on pioneering and stylish designs. BT’s virtual fitting rooms make the creative process at Tommy Hilfiger even more productive, customer-friendly and efficient. More people think along, teams work even better together and the time between concept and store is reduced considerably. Moreover, the virtual fitting rooms limit the flights Tommy Hilfiger employees have to take, the transporting of designs and samples and the CO-emissions of the company. And that’s a welcome bonus, as both BT and Tommy Hilfiger think green is the best colour of all.

BT can also help your company on the path of more productivity, efficiency, safety and client satisfaction. Would you like to find out more?

virtualfittingroom@bt.com

www.bt.com/virtualfittingroom Join us on www.blog.bt.com/LetsTalk

8e jaargang #1 | 2012

ARTHUR GOVAERT, CIO DRAKA HOLDING

Europese kabelverbinding Hoe ga je als IT-verantwoordelijke om met een fusie van twee wereldspelers op het gebied van energie- en datacomkabels, die er een andere benadering van bedrijfsvoering en IT op nahouden? Arthur Govaert, CIO van kabelfabrikant Draka Holding, stond na de overname door de Italiaanse branchegenoot Prysmian samen met zijn collega-CIO voor deze uitdaging. Op basis van het nieuwe hybride businessmodel voor de combinatie, werd ter ondersteuning hiervan een IT-strategie- en integratieplan ontwikkeld. Door Hotze Zijlstra Fotografie Mark van den Brink

IT in the boardroom

ovaert is inmiddels bijna drie jaar in dienst bij Draka dat zich sinds de oprichting heeft ontwikkeld tot een leverancier van innovatieve energie- en datacomkabels en geldt als een betrouwbare partner voor OEM, telecombedrijven, groothandel en installateurs in verschillende branches. Draka is internationaal actief in de ontwikkeling, productie en verkoop van kabeloplossingen voor een grote verscheidenheid aan klanten. De producten worden gebruikt in onder andere vliegtuigen, treinen en auto’s, in schepen en op booreilanden, in liften en windmolens, industriële installaties, huizen en kantoren. Vanaf mei 2011 maakt Draka deel uit van de Prysmian Group.

Verandercomponent Het nieuwe bedrijf heeft een omzet van pakweg 7 miljard euro, en als doelstelling een leidende speler te zijn in de internationale energie- en datacomkabelindustrie. IT krijgt daarbij een zware rol toebedeeld. Govaert en zijn Italiaanse collega moeten niet alleen businesssynergieën zien te realiseren, maar tevens kostenreductie en het beperken van transitierisico’s. “De integratie van beide bedrijven heeft een grote verandercomponent omdat er een nieuw businessmodel zal worden ingericht”, vertelt de Draka-CIO. “Een complete business process redesign dus.” Het verhaal begint volgens hem bij de verschillende businessmodellen van Draka en Prysmian, die andere keuzes ten aanzien van de IT-ondersteuning met zich meebrengen. Hoewel de kabelfabrikanten in dezelfde branche opereren, verschillen ze enorm qua productenaanbod en businessmodel. De Draka-business is iets minder mainstream en meer branchespecifiek, maar ook de marktbenadering en organisatiestructuur lopen sterk uiteen. “Prysmian opereert op basis van een landenstructuur, waarbij de diverse organisaties heel dicht op de lokale markten zitten. De landendirecteuren hebben allemaal een eigen P&L-verantwoordelijkheid en rapporteren aan de centrale organisatie. Draka heeft drie wereldwijd opererende productgroepen met een meer customized marktbenadering. Veel van de verantwoordelijkheden en besluitvorming ligt bij de Group Presidents van deze productgroepen. Onze modellen staan dus haaks op elkaar.” Daarnaast speelt het culturele verschil tussen het vanuit het Italiaanse Pirelli-concern ontstane Prysmian en het in 1910 als Hollandsche Draad- en

Kabelfabriek opgerichte Draka een rol. Govaert: “Tijdens de officiële bijeenkomsten met de Italiaanse collega’s wordt altijd wel Engels gesproken. Maar de besprekingen gaan door tijdens de lunch en bij de koffieautomaat waar Italiaans vaak de voertaal is.” Ook de IT-strategieën en -landschappen verschillen volgens Goveaert op een aantal vlakken behoorlijk. “Vooral op het applicatiegebied, zoals het ERP-programma, en oplossingen die direct impact hebben op de business. Het Prysmian ERP-model is gebaseerd op een single client, single instance SAP-oplossing met eenduidige processen, waardoor in elk land kan worden geprofiteerd van een backofficeoptimalisatie.” Dat zou volgens de CIO bij Draka veel lastiger te implementeren zijn geweest, omdat de SAP-systemen daar businessspecifiek zijn, dus per productgroep zijn ingericht. Govaert: “Inclusief intercompany transfers, optimalisatie van de supply chain, en andere zaken die recht doen aan volledig internationaal opererende Product Groups binnen Draka.” “Op infrastructureel gebied valt het trouwens wel mee: zowel binnen Draka als Prysmian zijn grote delen op dezelfde manier gestandaardiseerd en gecentraliseerd”, aldus de CIO. “Voor wat betreft het sourcingsmodel maakt Draka gebruik van partnerships met Atos en Verizon, terwijl bij Prysmian veel via Pirelli (de vorige eigenaar van Prysmian, red.) geleverd wordt en een gedeelte in house wordt gedaan.”

Hybride model Met behulp van een extern consultancybureau is in 2011 hard gewerkt aan een nieuw businessmodel voor de nieuwe combinatie. De top 100 werd geïnterviewd en geconsulteerd, waarop een klein designteam aan de slag ging. Uiteindelijk is er gekozen voor een hybride model met drie soorten businesssegmenten: basic, integrated en intermediate. Basic is de landstructuur, zoals die binnen het bestaande Prysmian-model bestond, en waaraan een aantal Drakaonderdelen toegevoegd zullen worden. Govaert: “Bij de zogeheten intermediate-onderdelen valt de operatie onder verantwoordelijkheid van de landenstructuur, terwijl de sales als een vertical wordt ingericht.” Integrated zijn verticals, grotendeels onderdelen uit de Draka Product Groups, aangevuld met een paar Prysmian-bedrijven, die hun eigen branche bedienen of een op specifieke toepassingen gericht productaanbod voeren. “Daarnaast is er een compleet working model gemaakt, waarin alle aspecten van het nieuwe werken worden beschreven, zoals governance, de organisatiestructuur, rapportagelijnen in de matrix, incentive schemes, vergaderingen, planningen, et cetera. Op basis hier-

Prysmian opereert langs een landenmodel, terwijl Draka drie verticals heeft

8e jaargang #1 | 2012

IT in the boardroom

Fusie van twee werelden Draka heeft een applicatiestrategie die in de breedte de verschillende businesses ondersteunt: transactioneel en financieel op basis van standaard ERP, en specifieke oplossingen voor klanten leveranciersmanagement, supply-chainintegratie, cable design en business intelligence. Prysmian heeft ook een enterprise-applicatiestrategie, echter de focus ligt veel meer op transactioneel en financieel management, cable design en costmanagement. Door Arthur Govaert

innen Draka werd tot nu toe gewerkt met één centraal ERP-systeem, op basis van een zogenaamd templatemodel, waarbij met de product groups werd afgesproken dat er maximaal vijf specifieke SAP-clients werden uitgerold. Dit resulteerde in pakweg 60 procent commonaliteit tussen de product groups van Draka. De rest wordt specifiek gemaakt voor de verticals, wat een vereiste was om de verschillende businessdoelstellingen te kunnen ondersteunen en inzicht te krijgen in de performance. Hiermee konden de managementteams van de Product Groups hun business optimaal aansturen. De oplossing die Prysmian heeft gekozen is een single client, single instance SAP-oplossing – één werkend systeem dat door alle landen gebruikt wordt. Daaraan gekoppeld is een in house gemaakte cable-design- en costmanagementoplossing, waar veel technische knowhow in zit. Voordeel van deze combinatie is dat hiermee één standaardproces, één manier van werken en bovendien één datamodel in alle Prysmian-onderdelen wordt geïmplementeerd. Daardoor is er binnen de landen, maar ook centraal een eenduidig inzicht hoe Prysmian draait en welk land bijvoorbeeld de goedkoopste kabels produceert. Wat betreft het SAP-programma wordt dit bij Prysmian centraal aangestuurd, terwijl het binnen Draka via de Product Groups en veelal parallel wordt gemanaged. Figuur (1) geeft een overzicht van de belangrijkste verschillen en overeenkomsten van de IT-landschappen binnen Draka en Prysmian.

een projectteam opgezet bestaande uit leden van beide IT-organisaties. Het IT-PMI-projectteam rapporteerde binnen het totale integratieprogramma aan de Integration Steering Committee (ISC), die bestond uit leden van het nieuwe bestuur. Hierdoor was gewaarborgd dat besluiten op het allerhoogste niveau konden plaatsvinden. Al snel werden twee doelstellingen geformuleerd: IT Readiness en een IT Strategy & Integration Plan. IT Readiness betrof kortetermijn-IT-activiteiten die nodig en belangrijk zijn voor een snelle businessintegratie van de beide bedrijven en voor het werk van de PMI-teams. De volgende aspecten vormden hier een onderdeel van: • Een nieuw financieel consolidatiesysteem bouwen met behulp van Hyperion. • Exchange-adress books van beide bedrijven samenvoegen. • Laptops en smartphones toegang verlenen op keylocaties in beide bedrijven. • De WAN-netwerken van beide bedrijven verbinden met een dedicated lijn. • Workspaces inrichten in SharePoint voor het werk van de verschillende PMI-teams.

Integreren De doelstelling van het IT Strategy & Integration Plan heeft een meer midden- en langetermijnfocus. Hier gaat het echt om het integreren van de twee IT-functies op alle belangrijke aspecten: governance, economics, IT solutions, people en projectportfolio. Hiervoor werd ondersteuning gezocht van een consultancybedrijf met specifieke kennis van IT-PMI-vraagstukken. Na een kort RFI- en RFP-traject kon het IT-PMI-team aan de slag. Het projectplan bevat de volgende stappen: • Dataroomanalyse en interviews met businessstakeholders. • IT-workshop met de belangrijkste leden van beide IT-organisaties. • Eerste versie van de IT-strategie die gepresenteerd werd aan de ISC. • Verdere uitwerking van de IT-strategie. • Maken van een IT-integratieplan voor de komende drie tot vier jaar.

De ontwikkeling van een nieuwe IT-strategie was een onderdeel van het totale Post Merger Integratie-programma (PMI). Mijn Italiaanse collega en ik kregen de opdracht om dit gezamenlijk op te pakken. Allereerst werd er

De tijdspanne van het projectplan was ongeveer vier maanden. Er werd geregeld met de CFO overlegd en de voortgang werd gepresenteerd aan de ISC, dat het uiteindelijke beslissingsorgaan was. Om het besluitproces voor de juiste keuze van de nieuwe IT-oplossing te vergemakkelijken, hanteerde men het in figuur [2] afgebeelde model dat zeer nuttig was in de discussies onderling en met de ISC.

figuur 1

figuur 2

Aanpak

DRAKA-Template ‘ONE corporate non operational system’ + 5 live systems

SAP template

2008 0 users

SAP I&S US

SAP Comms

2011 900 users

SAP E&I AP SAP E&I EU SAP I&S EU

2011 3500 users

PRYSMIAN-Single client ‘ONE corporate operational system’

SAP kernel

DE/NL

SAP kernel

IT/HQ

SAP kernel

DA/FI

SAP kernel

FR/TR

No integration

Partial integration

Full integration

2008 0 users

Preservation

A 2011 2500 users

SAP kernel SAP kernel SAP kernel 2011 4300 users

Symbiosis/ Interfaces

Best-of-breed/ Standardization

C B

Absorption/ Take-over

AB B

Replacement/ Renewal

A’ B

C B

Current systems and programs continue (some changes due to new business model and requirements)

Current systems and programs continue, however some integration is established (e.g. for inventory, sales order, etc.)

Build a new best oif both worlds system and roll out

Stop one system / program and continue with the other

Redesign and rebuild the system and start deployment

van kon gestart worden met het inrichten van de Prysmian Group, het nieuwe bedrijf met de twee merknamen Prysmian en Draka.”

Nieuwe strategie

Het goede is dat we het IT-bedrijf dwars door de organisatie als één functie inrichten

Een van de belangrijkste aspecten die de IT-strategie bepaalt, is het nieuwe operatingmodel van de combinatie. Govaert: “Toen we van start gingen met data-analyse, interviews met senior leaders en IT-workshops was het nieuwe businessmodel nog niet gereed en waren de discussies daarover nog in volle gang. We hebben dan ook wat vertraging moeten inbouwen in ons project, om niet voor de muziek uit te lopen. Toen in mei 2011 het nieuwe businessmodel, inclusief governance, organisatiestructuur en dergelijke klaar was, konden we pas echt starten met het formuleren van een nieuwe IT-strategie.” Na grondige analyse kon een belangrijke conclusie getrokken worden. “Ondanks het hybride businessmodel bleek dat de landenstructuur – het basic-businesssegment dus – de dominante factor was samen met een sterke controle en aansturing vanuit het hoofdkantoor in Milaan. Dit zou bepalend worden voor de nieuwe IT-strategie.” Met dit gegeven werd duidelijk dat standaardisatie over de gehele Prysmian Group, met focus op backofficerationalisatie, procesharmonisatie en kostenreductie, het belangrijkste speerpunt van de IT moest zijn. Govaert: “Het Prysmian SAP single-clientprogramma, met daaraan gekoppeld de standaard en in house gemaakte cable design & costing-oplossing paste veel beter bij deze doelstelling. Land voor land wordt één proces, één manier van werken, en één datamodel geïmplementeerd. Dit moet belangrijke reductie in backofficeactiviteiten opleveren, business-performancetransparantie geven en centralisatie van bijvoorbeeld procurementactiviteiten toestaan. Het SAP-programma van Draka was geënt op verbetering van de global businesses door middel van voorraadbeheersing, supply-chainoptimalisatie, centralisatie van klanten servicesactiviteiten, procesharmonisatie en kostenreductie binnen de product groups.” Voor de rest van het nieuwe applicatielandschap werden oplossingen geselecteerd op basis van best practices. Bijvoorbeeld de Salesforce CRM-oplossing van Draka werd gekozen als een standaard. Wat betreft de infrastructuurconsolidatie, bleken er weinig mogelijkheden te zijn voor kwalitatieve en financiële optimalisatie op de korte termijn, ook omdat de huidige contracten nog een paar jaar doorlopen. Wel werd er besloten om het managed-workspaceconcept van Prysmian verder uit te rollen naar de Drakaonderdelen. Daarnaast zal voorlopig Qlikview, de huidige business-intelligencetool van Draka, verder uitgerold worden naar bepaalde vertical businesses, om snel inzicht te

krijgen in de business performance en mogelijkheden ter verbetering van de bedrijfsvoering.

IT-organisatie

Govaert: “Het goede is dat we de ITorganisatie, net als bij Draka, dwars door de organisatie als één functie zullen inrichten. De CIO is daarmee eigenaar van het IT-budget en de ITorganisatie. Dat was binnen Prysmian niet echt duidelijk neergezet. Bij Draka werkte dit erg goed en efficiënt. Ondanks het landenmodel werd het principe van global functions ingevoerd – ook voor finance, procurement, HRM, enzovoorts. Met andere woorden: wanneer de baas of business van een landenorganisatie een bepaald IT-verzoek heeft, dan moet dat via de IT-lijn opgevoerd worden. Binnen het model van de Prysmian Group, heeft de CIO een belangrijke stem in wat er uiteindelijk gebeurt, hetgeen af en toe pijn zal doen aan de businesskant. Dit past goed binnen de gekozen strategie, waarin procesharmonisatie, kosten- en backofficeoptimalisatie op dit moment belangrijker worden geacht dan businessoptimalisatie. Prysmian heeft op dit gebied een reputatie en heeft tot nu uitstekend gewerkt.”

Kosten versus opbrengst Zaken als IT-uitgaven als percentage van de omzet en andere fundamentele kengetallen speelden een rol bij de hernieuwde inrichting van de IT-functie binnen Prysmian Group. Govaert: “Ik heb dit hele traject samen mijn collegaCIO bewandeld en op basis van benchmarks hebben wij kunnen aantonen dat we het qua uitgaven duidelijk beter doen dan de rest van de industrie. We hebben derhalve gewaarschuwd voor verdere reductie in het IT-budget, zeker nu IT moet investeren in de transitie.” Hoewel Govaert en zijn collega-CIO zich daar sterk voor hebben gemaakt, werd er toch een target voor kostenbesparing opgelegd. “Ik snap de overwegingen, want de overname moet bekostigd worden, maar het gaat wel pijn doen. Vrijwel alle middelen zullen daarom nu in het SAP-programma worden gestopt, terwijl er nog heel veel andere zaken nodig zijn om de bedrijfsvoering goed te kunnen supporten.” Dit betekent dat voor specifieke businessondersteunende programma’s – zoals CRM, business intelligence, supply-chainoptimalisatie, het mogelijk maken van tijden plaatsonafhankelijk werken, bring your own device, desktopmodernisering en andere vernieuwende zaken – volgens Govaert momenteel even geen geld en capaciteit is. “De prioriteit ligt nu bij de integratie en niet bij vernieuwing, ondanks dat er wellicht een goede ROI ligt.” Volgens de Draka-CIO zou het omlaag brengen van de IT-uitgaven wat hem betreft nu geen prioriteit moeten zijn, ook omdat ze al onder de benchmark zitten. “Deze besparingen komen

IT in the boardroom

over drie, vier jaar vanzelf, wanneer het belangrijkste stuk van de transitie voorbij is. De businessopbrengsten bij een IT-investering zouden door een geoptimaliseerde backoffice of een verbeterde bevoorradingsketen in de toekomst ruimschoots opwegen tegen een al dan niet tijdelijk duurdere IT.”

anderprocessen. Als je wilt dat er zo weinig mogelijk verandert aan de processen en het datamodel zoals je die binnen de SAP single client hebt gedefinieerd, dan moet je de business echt opnieuw inrichten en ze daarbij helpen. Dat wordt vaak onderschat.”

Transitieperiode

Overwegingen…

“Een aantal bedrijfssystemen die we binnen Draka hadden draaien zullen dus ontmanteld en gemigreerd worden, wat best spannend is”, vervolgt de CIO. “Het goed managen van de transitie en het veranderingsproces is dus cruciaal, zeker voor die Draka-onderdelen waar al vergaande standaardisatie heeft plaatsgevonden, door bijvoorbeeld implementatie van SAP, Cablebuilder en CRM. Bovendien kleven er ook risico’s aan, want zie je in de nieuwe situatie wel alle gewenste businessfunctionaliteit terug?” Ondanks de sterke hang naar commonaliteit in de Prysmian Group komt er waarschijnlijk toch meer maatwerk bij kijken, wat het SAP-single-clientsysteem rijker maar ook groter maakt. “Men heeft altijd de neiging om te denken dat dit wel meevalt, maar de ervaring leert dat er altijd meer wordt toegevoegd dan men vooraf had aangenomen. Je kan daarmee als het ware met een systeem binnen een systeem eindigen.” De governance over wat echt common is, is volgens Govaert een lastig vraagstuk. “Het betekent dat je strak moet zijn in je keuzes, de juiste groep businessproceseigenaren moet zoeken en veel aandacht moet richten op de ver-

Volgens Govaert is het positief dat het nieuwe bestuur duidelijk sturing heeft gegeven aan het nieuwe IT-beleid. “De drive voor optimalisatie van de backoffice, harmonisatie van processen en lage operationele kosten was daarbij doorslaggevend. Als je dat als leadership belangrijk vindt, dan kom je uit bij hetgeen we nu aan het uitrollen zijn. Vindt men daarentegen dat businessoptimalisatie en kostenreductie langs de verticals de doorslag had moeten zijn, dan hadden we meer voor het Draka-IT-model gekozen.” Het was voor Govaert en zijn Drakacollega’s dus niet alleen de vraag of de inrichting van de IT hun eigen goedkeuring zou kunnen wegdragen. Men moest in het Nederlandse hoofdkantoor tevens overtuigd raken van de kracht van de Italiaanse aanpak qua benadering van de markt, de structuur en de governance binnen het fusiebedrijf. “Het is misschien moeilijk, maar wanneer je kiest voor een nieuw operatingmodel, dan hoort daar automatisch een aangepast IT-model bij. Business leads IT en dat is een goede zaak!”

Wanneer je kiest voor een nieuw operatingmodel hoort daar een aangepast IT-model bij

8e jaargang #1 | 2012

Arthur Govaert werkt sinds februari 2012 als CIO bij Vion Food Group.

Cisco Plus 2012 Experience Together 13 maart RAI Theater Amsterdam

Cisco Plus 2012; bent u er bij op 13 maart? Schrijf u nu ook in! Ervaar de kracht van innovatie Bezoek Cisco Plus, speciaal voor klanten en prospects van Cisco, met als thema: Bring Your Own Device (BYOD). En ervaar hoe u samen met Cisco en zijn partners een nieuwe manier van werken kunt realiseren, gebouwd op innovatieve oplossingen op het gebied van samenwerking (collaboration/unified communications), datacenters/virtualisatie en ‘borderless networks’, waardoor u onbegrensd kunt samenwerken over netwerken heen, ongeacht tijd, plaats en device. Programma Tijdens Cisco Plus bieden wij u een zeer informatief maar bovenal ook interactief programma. Met interessante gastsprekers, waaronder: • Nalden - onafhankelijk, blogger, ondernemer, verteller van verhalen, nerd, @wetransfer • Maurits Hendriks - technisch directeur van het NOC/ NSF en chef de mission voor London 2012 • Chris Dedicoat - President EMEAR Cisco • Robbert Kuppens - CIO Cisco EMEAR

MASTER SPONSOR

PLATINUM SPONSORS

En natuurlijk is er ook gelegenheid tot netwerken op de informatiemarkt, waar Cisco en een selectie partners aanwezig zijn en u de oplossingen van Cisco zelf kunt ervaren. Schrijf u vandaag nog in Bezoek voor meer informatie en om u direct in te schrijven: www.cisco.nl/ciomagazine

GOLD SPONSORS

MEDIA PARTNERS

IMPACT TECHNOLOGIE-INNOVATIES OP VAKGEBIED ENORM

Het einde van de CIO Over tien jaar bestaat de CIO niet meer. Althans, niet op de manier waarop we hem nu kennen. Daarover zijn de meeste CIO’s het eens, al betekent het niet veel goeds voor hun vakgebied. De verantwoordelijkheden van de CIO nemen immers af, met name vanwege de technologische vooruitgang en de opkomst van outsourcing. “De business koopt IT-diensten gewoon zelf in”, constateert men. Door Dennis Mensink

8e jaargang #1 | 2012

aarom hebben we nog een IT-afdeling nodig als we op afroep beschikken over de mooiste technologieën en applicaties? En als bedrijven steeds meer gaan uitbesteden, dan hebben ze toch ook geen CIO meer nodig, laat staan een CIO in de boardroom? Pijnlijk, maar wellicht waar. Er is veel te doen over de functie van de CIO. Dat merkt Hennie Wesseling ook onder zijn collega’s op Nyenrode en de Universiteit van Tilburg. “De rol van de CIO is al dertig jaar in beweging”, zegt Wesseling, voormalig CIO van TNT Post en ex-voorzitter van CIO Platform Nederland. Met Wesseling blikken we terug. In het verleden bevond de CIO zich in de kelder. Daarna is daar de verantwoordelijkheid van de verbindingen van de IT met de business aan toegevoegd. En in de jaren negentig kwamen daar de verbindingen met de buitenwereld bij, inclusief de interactie met de klantsystemen. Wesseling: “Nu is de vraag: kan de CIO ook bijdragen aan de business? De CIO wordt van chief information officer, chief inspiration officer. Het is een complexere functie geworden, mede omdat er aan de onderkant niets af is gegaan.”

Stapje terug In de jaren negentig waren CIO’s nog echt techneuten. Toen kwam de trend op dat CIO’s zich meer moesten profileren als businesspartner en procesmanager, herinnert Frauke Pieters, organisatorische divisiemanager medisch ondersteunend bij Medisch Centrum Haaglanden en voormalig vicepresident Information Services bij Martinair, zich nog goed. “De techneuten deden een stapje terug. Daar kwam een laag boven: een soort businessconsultants.” Arjan van Dijk, CIO bij woningcorporatie Ymere, vraagt zich af of die ontwikkeling wel zo positief is. “Ik werk al 35 jaar in de automatisering. Ineens moesten IT’ers bepalen hoe het eraan toegaat. Dat heeft niet goed uitgepakt. De klant aan de knoppen? Ook dat gaat lang niet altijd goed.” Toch is niet iedereen die mening toegedaan. CIO Frans Haverkamp van UWV verwacht eveneens dat de rol van de CIO verder verandert, maar hij ziet diens belang toenemen. “Zijn impact zal alleen maar groter worden”, stelt Haverkamp. “Er is geen bedrijfsproces meer dat niet doordrenkt is van of ondersteund wordt door IT. De brugfunctie tussen business en IT is in belangrijke mate weggelegd voor de CIO. Deze kan invloed op de vraagsturing uitoefenen. Ongewenste vragen leveren immers ongewenste

spanningen op. De CIO dient de going concern in control te houden.” Volgens Wesseling verenigt de huidige CIO zo veel rollen in één persoon dat hij dingen wil afstoten. “Het kelderdenken bijvoorbeeld. Dat past ook goed bij het feit dat veel CIO’s niet meer technisch geschoold zijn. Moderne CIO’s denken in diensten en daar past outsourcing bij.” Outsourcing neemt wellicht mede daarom een vlucht, waardoor de CIOrol als baas van de IT wat kleiner lijkt te worden. “Kijk je in de toekomst, dan zie je dat IT niet zozeer een ondersteunende functie heeft, maar meer een drijvende functie. Veiligheid wordt steeds belangrijker, waardoor vaak sprake is van een chief integrity officer. Veel CIO’s worden bovendien meer een COO, die de richting van het bedrijf moet aangeven.” Van Dijk deelt die mening: “Een bedrijf heeft een goede bewegwijzering nodig, een goede COO.”

Verantwoordelijkheid Het verantwoordelijkheidsgebied van de CIO wordt alleen maar kleiner, verwacht Pieters. Van Dijk denkt dat de CIO genoegen moet nemen met die kleinere verantwoordelijkheid: “De CIO in de raad van bestuur is een utopie. We maken er een steeds grotere puinhoop van, dus het bedrijf besturen is niet het meest logische. Een staffunctie die dicht tegen het bestuur aanzit, dat is de juiste plek voor de CIO. Een beleidsmedewerker net onder de top die de brug tussen de business en IT moet slaan.” Volgens Wim Vrijmoeth, partner bij Boer & Croon, lijkt er sprake te zijn van een situatie waarin de kalkoen met kerst wordt gevraagd wat er op het menu staat. “Sommige kalkoenen zullen defensief zijn en zeggen dat hun omgeving zó specifiek is dat de ontwikkeling die we bespreken niet voor hen van toepassing is.” Pieters deelt die mening: “De CIO dient de architectuur op orde te hebben en een goede data-integriteitsverzorger te zijn: hoe zorg ik ervoor dat je wat met de data kunt doen? De rest haalt de business echt uit de cloud.” Over dat laatste is Pieters heel stellig: “De CIO is op een bepaald moment niet meer nodig. IT in de cloud is de trend.” Haverkamp beziet de nieuwe ontwikkelingen wat argwanend. “Als ik de film draai van de afgelopen jaren, dan is de progressie van ons vak uiterst marginaal. Vijftien jaar geleden spraken we ook al over apps, SaaS en infrastructure as a service. De leverancierswereld probeert beloften te creëren, maar de resultaten zijn uiterst teleurstellend.” Hij vervolgt: “Je moet er realistisch naar kijken. Wat brengt de cloud je? Wat kun je er daadwerkelijk mee? En

Bij de kracht en impact van de cloud kun je nog wel vraagtekens zetten

IT in the boardroom

hoe zeker is de bedrijfsvoering? Wij willen bijvoorbeeld te allen tijde weten waar onze gegevens worden opgeslagen, wie erbij kunnen en wie ze kunnen muteren. Nogal wat cloudscenario’s gaan daar volledig aan voorbij, maar de Nederlandse overheid zeer zeker niet. Onze randvoorwaarden en beleidsuitgangspunten vragen om proven technology.”

Je hebt echt geen maatpak nodig om goed te zijn in je vak

Minder personeel De CIO van de toekomst heeft hoe dan ook minder personeel dan de huidige CIO, zoveel is zeker. Van Dijk: “Misschien heeft hij wel helemaal geen personeel meer.” Hij doelt daarmee op de toename van outsourcing. “Het maakt toch ook niet zoveel uit of je intern of extern wordt ondersteund?” “De ambitie moet zijn om de organisatie van pak ’m beet duizend medewerkers af te bouwen naar vijftig of honderd man die de marketingafdeling ondersteunen”, zegt Vrijmoeth, die voor zijn periode bij Boer & Croon onder meer CIO was. Behalve IT-zaken wordt er al veel meer uitbesteed. Denk aan finance- en HR-activiteiten. “Je ziet een functie ontstaan die nu nog meestal ‘regie’ wordt genoemd”, zegt Vrijmoeth. “Enerzijds snappen hoe je dingen betrekt vanuit de IT-markt, anderzijds weten hoe je behoeften vanuit marketing en sales het beste kunt invullen. In de toekomst zal dit vermoedelijk ‘sourcingsmanagement’ gaan heten. Diegene zou overigens ook andere processen kunnen aansturen, zoals de financiële administratie of de HR-organisatie.” Ofwel: de CIO ontwikkelt zich tot sourcingsmanager. “Dat is meer dan outsourcing. Meer: hoe beheers ik de leveringsketen en hoe stel ik hem samen.” Haverkamp ziet niet snel een grote, kwantitatieve verschuiving voor de CIO. “Wel zie ik een kwalitatieve verandering plaatsvinden, die met name betrekking heeft op de vraag: wat maak je zelf en wat koop je in? Sommige zaken kun je overduidelijk beter van buiten halen, terwijl je zelf boven op alle internetondersteunende faciliteiten moet zitten.” Toch is Haverkamp naar eigen zeggen ‘redelijk sceptisch’ over de geneugten van outsourcing. Althans, van de ontwikkelingen die bedrijven daarin stellen door te maken. “Ik hoor veel mensen zeggen: “We zijn ons druk aan het ontwikkelen op de derde generatie outsourcing.” Dan denk ik: ik ben nog nauwelijks bekomen van de eerste generatie. Hetzelfde geldt voor de cloud. Als je daar doorheen breekt, breekt de zon door. Bij de kracht en impact van de cloud kun je nog wel vraagtekens zetten.”

Kentering terug De afgelopen jaren is de CIO bezig geweest een plek te veroveren in de top van het bedrijfsleven. Begrijpelijk, want informatie is cruciaal. Toch denkt Van Dijk dat de inspan-

8e jaargang #1 | 2012

ningen van menig CIO niet opleveren wat zij voor ogen hebben. “Dat gaat hem niet worden. Wat heb je nog te managen als je alles uitbesteedt? Functionele specificaties alleen nog.” Wesseling verwacht eveneens dat bedrijfsdirecteuren direct services gaan inkopen. Daarmee vervalt wat hem betreft ook de regiefunctie van de CIO. “Een dienst die helder gespecificeerd is, kun je gewoon inkopen.” Hoe CIO’s zich gepositioneerd hebben de laatste jaren is wat Pieters betreft voor een groot deel opgeklopte lucht. “Zij hadden de pretentie voor de business te kunnen denken en te weten wat voor hen de beste oplossing is. Ongelofelijk, maar veel CIO’s gedroegen zich zo. Schoenmaker blijf bij je leest! De proceseigenaar is iemand van sales, HR of finance, die donders goed geëquipeerd is om een goede inschatting te maken welke systemen zijn processen het beste ondersteunen.” En de CIO? “Houd je bezig met de veelzijdigheid en beveiliging van de IT en een goede architectuur, zodat je weet welke data waar zitten.” Pieters verwacht een kentering terug ten opzichte van de ontwikkeling die zich de afgelopen jaren heeft ontpopt. Met andere woorden: de techneuten weer in de lead. De CIO heeft daardoor een wat minder glorieuze toekomst voor zich. “Ik denk ook dat het alleen maar goed is dat technici weer belangrijker worden. De manager van de IT-afdeling wordt weer een vakman. En mensen hebben respect voor vakkennis. Je hebt echt geen maatpak nodig om goed te zijn in je vak.”

Wanneer? Wesseling voorziet dat de ontwikkeling nog even duurt. “Het zal een zich nog lang voortslepend fenomeen zijn.” Hoewel, er zijn ook al voorbeelden te noemen waar de CIO het veld al daadwerkelijk heeft moeten ruimen. Zo heeft een grote farmaceut de CIO-functie al geïntegreerd met marketing en procesmanagement. De man in kwestie heette acuut geen CIO meer. Oftewel: het belang van de man neemt toe, maar de CIO-functie verdampt. Volgens Vrijmoeth hebben de veranderingen in de IT te maken met de tucht, de hardheid van de markt. “Als bedrijven niet acteren, bestaan ze binnenkort niet meer. Je moet als IT-organisatie innoveren en inspelen op de veranderende markt.” Dat wil zeggen: uitbesteden wat je kunt uitbesteden. “IT ontwikkelt zich dusdanig dat het ook kan. Ik geloof echt dat er een uitfasering zal plaatsvinden. Sommige organisaties zullen over twee jaar al zijn aanbeland in de nieuwe situatie, andere doen daar nog tien tot vijftien jaar over, maar het is onvermijdelijk.” De CTO bestaat straks ook niet meer, is de stellige overtuiging van Van Dijk. “De infrastructuur zal straks ook buiten de deur worden geplaatst, op een plant. Daar sluit je op aan.

IT in the boardroom

Die plant zal een soort CIO hebben, maar die zit dus niet meer bij een bedrijf. De chief procurement officer (CPO) zal zich met de inkoop van IT bezig gaan houden. Of de CIO wordt een slimme inkoper, óf een legoman, die niet meer zoals nu een leidinggevende positie bekleedt.” Van Dijk verwacht dat deze situatie in 2015 al realiteit is.

Volwassenheid Wesseling vindt dat IT ook onderdeel is van het pakket van de CEO. “Heeft die geen verstand van IT? Dan mag hij ook geen CEO meer zijn. Zó belangrijk is IT geworden.” Daardoor is de noodzaak voor het hebben van een CIO overigens kleiner geworden. Zijn rol kan wel eens worden verdeeld onder een van de C-functies. Als er toch nog een CIO is in de organisatie, dan zal hij zich in zijn nieuwe rol focussen op de inrichting van processen. Wesseling denkt sowieso dat ‘CIO’ een tijdelijk begrip is. “Misschien hebben we straks wel een chief nanotechnology? IT als fenomeen zal gaan betijen. Dat is ook goed, want dat betekent dat het vak naar de fase van volwassenheid gaat.” “We moeten inderdaad naar een volwassener informatievoorziening toe. Het is niet nodig voor een CIO om ook topmanager te zijn. Een bedrijf heeft een goede CEO, CFO of COO nodig. De informatiemanager moet handige gereedschappen voor hen ontwikkelen. De beheerkant moet goed geregeld worden. Het business warehouse moet op orde zijn. Een bedrijf heeft een slimme architect nodig, of het bedrijf zijn automatisering nu in huis heeft of uitbesteedt. Een slimme kennisbroker.” De toekomstige CIO is wat Van Dijk betreft letterlijk een ‘informatiemakelaar’. “Het is de rol van de moderne CIO om allerlei informatie over mensen, processen en geld aan elkaar te koppelen, waardoor een bedrijf beter stuurbaar wordt. Aan de ene kant de business, aan de andere kant de IT-leveranciers: daar zit de makelaar tussen.” De CIO van de toekomst gaat selecteren: wat zijn jullie wensen en eisen? “Alle functionele componenten zijn straks legosteentjes die op de grondplaat moeten komen te liggen, waarbij de ITverantwoordelijke zich afvraagt: hoe zwaar moet de functionaliteit zijn? De CIO is de opperlegoman.”

ten waarom de CIO wel degelijk een toekomst heeft in het moderne bedrijfsleven. “De intensiteit van de impact van IT op de business neemt alleen maar toe. IT is een staffunctie, net als Finance en HR. Maar daarmee toch ook cruciaal voor de bedrijfsvoering. Het zijn allemaal domeinen waar je de nodige expertise van in huis wilt hebben”, zegt hij. Vrijmoeth is het op dat punt met hem eens. “IT speelt een steeds crucialere rol. Hoe beter je als bedrijf in staat bent om met IT-functionaliteit een proces te ondersteunen, hoe beter je in staat bent klanten te vergaren. Functionaliteit moet sneller kunnen wisselen, zodat je sneller kunt reageren op ontwikkelingen in de markt. Dit kan dankzij intensiever gebruik van open source, de cloud en standaardmodules. Grote applicaties gaan verdwijnen, omdat je de kleine standaardmodules op een abstract niveau met elkaar kunt verbinden.” Ambieer je een carrière als IT-manager, dan dien je tijdig je strategie te bepalen, meent Van Dijk. “IT-wordt volwassener en daar moeten de managers in IT in mee. Of je bekwaamt je in techniek, of je doet voldoende proceskennis op zodat je algemeen manager wordt.” Ofwel: heb je de juiste managementcapaciteiten, dan groei je verder door. Wesseling: “Eén ding is in elk geval duidelijk: wie nu denkt straks CIO te worden vanwege de passie voor het ict-vak moet er rekening mee houden dat de CIO van nu er morgen niet meer is. De functie is de echte spiegel van haar vakgebied en zal de komende jaren nog vele maintenancereleases kennen.”

De intensiteit van de IT-impact op de business neemt alleen maar toe

Spiegel Vrijmoeth: “Zorg er als bedrijf en als CIO voor dat je de komende vijf jaar met nieuwe technologie naast marketing gaat zitten. En zorg voor rugdekking. Anders zal de top van het bedrijf toch nog te veel argumenten bedenken waarom dat niet kan.” Haverkamp bedenkt verschillende argumen-

8e jaargang #1 | 2012

THE FUTURE OF WORK IS NO LONGER IN THE FUTURE. LETâ&#x20AC;&#x2122;S PUT IT TO WORK Today, increasing globalization, rapidly evolving technology and a changing generation of workers and customers are challenging business assumptions. These are the forces that are transforming the way organizations compete and innovate. We call this the Future of Work - and it is no longer in the future. Visit www.cognizant.com/futureofwork to learn more.

IT, BPO & CONSULTING SERVICES

in 10 weken een private

cloud CSC BizCloudTM is een kant en klare private cloud voor in uw eigen datacenter, gefactureerd als een dienst op basis van standaard tarieven en gerealiseerd in slechts 10 weken. Met BizCloud krijgt u de privacy, veiligheid en controle van een private cloud met de flexibiliteit en as-a-Service facturering van een algemene cloud infrastructuur: • In uw eigen datacenter, achter uw firewall

GerealiSeerd

acHter uw

Firewall en

GeFactureerd aS-a-

Service

• Onder regievoering van CSC voor het vereenvoudigen van beheer.

Of stuur een email naar trusted_cloud @csc.com

CSC BizCloud maakt gebruik van dezelfde as-a-Service infrastructuur CSC CloudCompute - dat beschikbaar is vanuit onze wereldwijde cloud datacenters. Dit maakt de stap naar een hybride cloud model voor uw organisatie eenvoudig en zorgt voor een soepele overgang.

U kunt ook telefonisch contact opnemen met het CSC hoofdkantoor in Nederland (Utrecht) en vragen naar een Business Development Executive via telefoonnummer 030-6574574 die u graag verder helpt.

• Waarbij u geen kapitaal hoeft te investeren in hardware

Gebaseerd op uw organisatie behoefte, de werkprocessen en de daarbij ondersteunende apllicaties kunt u met CSC nu altijd de goede keuze maken voor de juiste cloud oplossing die voldoet aan de beveiliging, de beschikbaarheid en de controle die u nodig heeft. Eenvoudig en snel.

• Met de mogelijkheid om flexibel op en af te schalen op basis van de vraag van uw organisatie

Voor meer informatie over BizCloud, CloudCompute, CSC en Cloud Services bezoekt u www.csc.com/cloud

• Met de beveiliging en compliance zoals door uw organisatie vereist • Gefactureerd als een dienst op basis van standaard tarieven

CSC is met haar bestaan van ruim 50 jaar en 93.000 medewerkers een wereldleider in het leveren van technology-enabled business oplossingen en diensten.

Column

Door Peter Hagedoorn Fotografie Roelof Pot

CIO en professionaliteit CIO is een betrekkelijk nieuw vak dat erg snel verandert. Het vak heeft helaas een niet al te beste naam. Niet alleen wendt de jonge generatie zich af van ict-studies, we blijven ook geconfronteerd worden met slecht lopende ict-projecten. Bij de overheid, maar ook bij private ondernemingen loopt het niet altijd op rolletjes. Ict gaat echter een steeds grotere impact krijgen. Organisatievernieuwing is vrijwel synoniem met het meer en slimmer inzetten van ict-hulpmiddelen. Vrijwel iedere klassieke vakdiscipline – van commercie tot HR, en van logistiek tot design – bevat steeds meer ict. De CIO-functie verschuift daarmee rap van techneut naar businessinnovator en dito adviseur en procesverbeteraar. Veel oude ict-functies verdwijnen uit beeld, terwijl nieuwe disciplines hun intrede doen, meest recentelijk juridische kennis rond security en cloud computing. Immers: je moet bij die onderwerpen uiteraard de afdeling Legal betrekken, maar het blijft wel jouw verantwoordelijkheid. Dit alles maakt dat ons vak niet alleen evolueert, maar ook steeds meer professionaliteit vereist. We hebben professionele enterprise-architecten, CISO’s, businessanalisten en inkopers nodig. Maar ons vak is dermate nieuw dat voor veel nieuwe disciplines vaak niet eens fatsoenlijke, internationaal erkende opleidingen bestaan. Wat dat betreft lopen we achter op een aantal klassieke disciplines. Wie accepteert het geopereerd te worden door een ervaringsdeskundige? Wie durft er over een brug te rijden die niet gebouwd is door ingenieurs met de vereiste vakdiploma’s? Of eentje waarbij de kwaliteitsinstituten niet gecontroleerd hebben of de juiste materialen of procedures zijn toegepast? Binnen de financefunctie wemelt het van de verplichte bijscholingscursussen en certificaten. In de ict is het echter nog steeds mogelijk om als ervaringsdeskundige vrijwel iedere functie te bekleden.

Hoger plan Als CIO-community moeten we ons dat aantrekken. De CIO-functie en alles eromheen is dermate vitaal geworden, dat we de plicht hebben om de professionaliteit van onze staf op een zo hoog mogelijk plan te brengen. Dat is een vereiste om te zorgen dat er in de toekomst minder projecten vastlopen en om te voldoen aan de terecht zwaardere eisen. Want hoe we het ook wenden of keren: voor een groot deel ligt het toch aan de te lage professionaliteit van veel ict-afdelingen als projecten de mist ingaan of vernieuwing niet van de grond komt. Wanneer raden van bestuur foutieve beslissingen dreigen te nemen, is het onze professionele taak duidelijk te vertellen waarom dat niet verstandig is. Ook dat vereist een professionele staf die niet op gut-feeling wat roept of angstig zwijgt, maar in staat is op basis van deskundigheid projecten af te raden die een te groot risico in zich bergen. Meer professionaliteit is nodig. Dat zal echter van de grond af aan opgebouwd moeten worden, want het huidige bouwwerk aan goede opleidingen en certificaten voor de vraagzijde is te mager. Inmiddels worden pogingen gedaan, onder andere door de nieuwe European CIO Association (voorheen EuroCIO) om hierin verbetering te brengen met de CIO- en enterprise-architectureopleidingen. Ook de Europese Commissie ziet het belang en heeft programma’s ter verbetering van de ict-professionaliteit. De CIO-community zal echter ook zelf bijdragen moeten leveren aan die betere professionaliteit. Het vak heeft te veel impact om nog langer geassocieerd te worden met kreten als ‘cowboys’, ‘nerds’ of ‘career is over’. Om over mislukte projecten maar te zwijgen.

PETER HAGEDOORN is oud-CIO, voorzitter Raad van Advies CIO Platform Nederland, CIO of the Year 2005, en programmadirecteur e-skills EuroCIO.

IT in the boardroom

3e CEO-RONDETAFELBIJEENKOMST: ROADMAP 2012-2020

Samen werken aan innovatie! Hoe denken de grote ict-leveranciers de CIO de komende jaren te gaan helpen bij innovatie, veranderprogramma’s en het draaiende houden van de IT? Tijdens de derde jaarlijkse CEO-rondetafelbijeenkomst, die onlangs in de Bossche Boardroom werd gehouden, schoven de verantwoordelijken van grote marktpartijen en toonaangevende adviesbureaus weer aan om zich samen te buigen over de grote vragen voor de komende jaren. Uitkomst: de sleutel voor innovatie ligt in samenwerking. Door onze redactie Fotografie Marcel Willems

nlangs gaf de Algemene Rekenkamer aan dat onduidelijk is of de stijgende uitgaven aan innovatie positief effect gehad hebben. Een bijdrage van 1,5 miljard euro per jaar vanuit het Innovatieplatform van de Nederlandse overheid komt hiermee op losse schroeven te staan. Een andere alarmbel is de jaarlijkse IT Industry Competitiveness 2011-benchmark door de Economist Intelligence Unit. Hieruit blijkt dat Nederland van de vijfde naar de tiende plaats is gezakt. Het lijkt dus legitiem om de vraag te stellen hoe innovatief ons land nog is. Welke rol speelt IT in het totale innovatiebeleid

van het bedrijfsleven hier? En welke bijdrage kan de aanbodzijde van IT hieraan leveren?

Verdienmodellen Verantwoordelijken bij marktpartijen zijn zich er over het algemeen van bewust dat de vraagzijde van IT geen al te hoge pet op heeft van de door de leverancier geleverde of beloofde innovatie. Terwijl de werkelijkheid volgens hen anders is. “Het gaat met name om de perceptie”, aldus een deelnemer. Een ander vult aan: “We leveren wel innovatie, maar de vraag is of deze voldoende aansluit bij onze klanten. Zij zijn in veel gevallen bezig met de omslag naar andere verdienmodellen,

zoals de stap naar online. Daarbij kunnen ze door ons geholpen worden. Het is dus zaak om de door ons geboden innovatie op hun veranderende business te laten aansluiten.” Wanneer iemand aan tafel opmerkt dat innovatie nog te vaak technisch wordt ingekaderd, wordt er een logische vervolgvraag gesteld: “Wat verstaan we dan precies onder innovatie? Pas als we dat weten, kunnen we ons buigen over de vraag hoe we deze toepasbaar kunnen maken.” Vernieuwing hoeft volgens de deelnemers niet eens gestoeld te zijn op iets ‘echt nieuws’, want oude technologie beter of anders inzetten kan ook resultaat hebben. Het gaat, met andere woorden, niet om de IT-push.

IT in the boardroom

IT-marktleiders in de Bossche Boardroom. Het is legitiem om de vraag te stellen hoe innovatief ons land nog is.

De cloud blijft meer dan de helft van de CIOâ&#x20AC;&#x2122;s bezighouden.

Het gaat om een wisselwerking tussen supply en demand.

7e jaargang #2 | 2011

Tevens valt aan tafel de opmerking dat oplossingen – maakt niet uit of deze oud of nieuw zijn – veel meer in gezamenlijkheid naar de klant moeten worden gebracht. Het idee van het ecosysteem dus, waarbij diverse leveranciers hun eigen specifieke, onderscheidende oplossing inbrengen ter ondersteuning van het totale proces. Een idee dat niet alleen sterk aansluit op de wens van de CIO, zo bleek met name uit de peiling van vorig jaar, maar dat er tevens voor kan zorgen dat er een stuk innovatie in Nederland blijft. Het vernieuwende karakter van een kleine leverancier kan op deze manier gedijen binnen het grotere geheel. Volgens moderator Rob Beijleveld, directeur van ICT Media en uitgever van CIO Magazine, kan een ecosysteem veel meer zijn dan alleen een consortium van marktpartijen: “Het gaat om een voortdurende wisselwerking tussen supply en demand. Het stimuleren daarvan is een van de redenen dat we hier nu met z’n allen zitten.”

Onderzoek Vervolgens staat Beijleveld stil bij de resultaten uit een door ICT Media uitgevoerde peiling onder enkele honderden Nederlandse CIO’s. Het kunnen leveren van waarde vanuit de IT-functie wordt door hen het meest als speerpunt aangemerkt; een kleine 62 procent van de respondenten zou graag meer te weten willen komen over dit onderwerp. Daarnaast is meer dan de helft (56 procent) van de CIO’s benieuwd hoe de rol en functie zich de komende vijf jaar zullen gaan ontwikkelen. Andere belangrijke thema’s zijn architectuur (zowel op het terrein van enterprise, business als IT), het op basis van technologie veranderen van de business- en operatingmodellen, de spanning tussen business enabling en architectuur (dus tussen de korte en de lange termijn), en de rol en positie van de CIO in de ogen van de buitenwacht dan wel de CEO. “Een zeer positieve ontwikkeling”, merkte een deelnemer op. “Kennelijk houdt de CIO zich steeds minder bezig met technologie en meer met businessgerichte onderwerpen. De onderlig-

gende, harde IT is klaarblijkelijk steeds meer een gedelegeerd probleem.” Opvallend is dat persoonlijke competenties, talentmanagement en kostenbesparing door minder dan de helft van de ondervraagde CIO’s en IT-verantwoordelijken als interessant worden bestempeld. Zelfs eenduidigheid in systemen en data, en groene IT wekken weinig interesse. In handvatten op het terrein van capex-opexvraagstukken is vrijwel niemand uit de doelgroep geïnteresseerd. Kijkend naar belangrijke subthema’s als informatiemanagement, innovatie/transformatie, strategic sourcing en connected enterprise zijn er per categorie uitschieters op het gebied van informatie-uitwisseling binnen ketens (52 procent), innoveren met IT (63 procent), regie (61 procent), en mobiliteit en collaboration (respectievelijk 54 en 56 procent).

Subonderwerpen Binnen het subonderwerp informatiemanagement bestaat verregaande interesse in BI en analyse (46 procent), kenmerken van intelligente organisaties (40 procent), informatie als asset (39 procent), datagovernance (37 procent) en masterdatamanagement (35 procent). Zaken als big data en enterprise-contentmanagement blijven met scores onder de 30 procent enigszins achter. Beijleveld: “Het gaat de CIO dus niet primair over de techniek, dat is een taak voor de direct reports. Tijdens het Jaarcongres Information Management, dat later dit jaar wordt gehouden, zullen we hier speciaal voor de managementlaag direct onder de CIO dieper op ingaan.” Bij het subthema Innovatie/Transformatie staat het onderwerp innoveren met IT hoog boven aan het informatieverlanglijstje van de CIO. Maar liefst 63 procent van de ondervraagden zoekt verdieping op dit onderwerp. Ook de ontwikkeling van de interne IT-organisatie heeft bij 57 procent de aandacht. De alignment dan wel fusie van business en IT scoort eveneens hoog, net als het creëren van een klanten businessgerichte cultuur. Lean IT, agility en

De vraag is of de door ons geleverde innovatie voldoende aansluit bij onze klanten

het ontwikkelen van menselijk kapitaal heeft in mindere mate de aandacht. Beijleveld: “Als het gaat om strategic sourcing springen er maar twee onderwerpen echt uit: de regievoering over de leveranciers, onderverdeeld in governance, supply- en demandmanagement, heeft bij maar liefst 61 procent van de ondervraagden de aandacht.” Cloud computing als sourcing-deliverymodel is voor de helft van de respondenten een interessant onderwerp. Op ruime afstand (ruim een kwart van de ondervraagden) volgen het afstemmen van verschillende vormen van outsourcing (BPO, IT) en het streven naar minder servicesilo’s, contracten, strategic sourcing (als onderdeel van de bedrijfsstrategie) en global sourcing. Cultuuraspecten, transitiethema’s en BPO bungelen hier onderaan. Binnen het subonderwerp connected enterprise hebben twee onderwerpen de meeste aandacht: mobiliteit en collaboration (beide 55 procent). “Dat geeft aan dat connected enterprise nog vooral als een interne kwestie wordt gezien en minder als een bedrijfsmurenoverschrijdend en ecosysteemgerelateerd fenomeen”, aldus Beijleveld. “Ook het thema cloud blijft in deze context meer dan de helft van de CIO’s bezighouden.” Het thema security blijft steken op 46 procent. Onderwerpen als performance, compliance en risk worden door pakweg 30 procent van de ondervraagden belangrijk genoeg gevonden voor verdere verdieping. Datacenters en virtualisatie blijven binnen de context van de geconnecteerde organisatie sterk achter.

IT in the boardroom

De overheid kan optreden als aanjager van maatschappelijk gewenste investeringen

Rol van de CIO Ligt de taak om te innoveren eigenlijk wel bij de CIO? Lastige vraag. Aan tafel overheerst de teneur dat de innoverende rol van de informatiechef nogal eens wordt overschat. “Het is goed dat de CIO opschuift naar de business, want daar komt uiteindelijk de echte innovatie vandaan”, zegt een deelnemer. Een ander vult aan: “CIO’s zitten qua innovatie veel te veel op ons te wachten en doen zelf niet genoeg. Je kunt je zelfs afvragen of de grote ITleveranciers van deze wereld nog wel innovatief genoeg zijn.” De rol van de CIO zou volgens de deelnemer vooral die van de strateeg moeten zijn, die op bestuursniveau alle mogelijkheden tot IT-gebaseerde vernieuwing op het netvlies heeft, wikt, weegt en samen met andere belanghebbenden de keuzes maakt. “Het profiel van de CIO zal nog verder veranderen, en ook wij zullen als leveranciers meer businessgericht gaan communiceren en klantgericht innoveren.” De input van de vraagzijde kan daarbij gebruikt worden om, eventueel binnen een ecosysteem met meerdere partners, relevante innovatie te bewerkstelligen. Waar de CIO samen met de business innoveert en deze helpt om een competitief voordeel te bereiken, zou de IT-functie daaronder zich volgens de deelnemers vooral druk moeten maken over de stabiliteit en de verbetering (‘en dat is dus geen innovatie’) van de interne informatievoorziening.

Kleinere koek Om de bijeenkomst nog een extra inhoudelijk zetje te geven is Marc Schuuring, partner bij the Boston Consulting Group (BCG), gevraagd

voor een presentatie. Samen met zijn collega Sjoerd Arlman spreekt hij over innovatie vanuit ict. “De totale ict-koek wordt in Nederland steeds kleiner”, stelde Schuuring tijdens de aftrap. “Wanneer de ict-sector samenwerkt en daarmee extra waarde creëert, wordt de koek weer groter en kan men weer op prijs en kwaliteit concurreren.” Volgens BCG ligt er evenwel een taak voor de overheid om randvoorwaarden te scheppen, zodat bedrijven nieuwe verdienmodellen kunnen realiseren. De maatschappij als geheel, dus inclusief lastiger te kwantificeren onderdelen als het leefklimaat en het onderwijs, kan hiervan profiteren. “Zo kan de overheid optreden als aanjager van maatschappelijk gewenste investeringen”, aldus Arlman. De discussie gaat vervolgens over de vraag of de ict als industrie door de Rijksoverheid tot een van de topsectoren benoemd had moeten worden. ‘Ja’, vinden sommigen, omdat ict een belangrijke pijler is voor de ontwikkeling van diverse wel als topsector benoemde bedrijfstakken. ‘Nee’, zeggen anderen, omdat ict al dermate belangrijk is dat het overal mee is verweven. Waar het om gaat, is dat ict – als vak en als sector – zijn toegevoegde waarde moet kunnen aantonen. “Pas dan is de ict-sector er echt klaar voor”, aldus Arlman. Aan tafel vindt men dat de ict-sector hier een eigen verantwoordelijkheid in heeft, net zoals geldt voor het verbeteren van het imago van de branche. “IT wordt nog te vaak als een doel op zich voorgesteld en te weinig als een middel”, zegt een van de aanwezige leveranciers.

Vision 2020 Welke rol de overheid zou kunnen spelen op het gebied van ict-innovatie, demonstreert Marc Schuuring aan de hand van twee voorbeelden: Maleisië en Singapore. In het eerstgenoemde land speelt sinds 2011 het programma Vision 2020, dat ten doel heeft om in het genoemde jaar een volwaardige digitale economie te hebben. De IT, als industrie, speelt daarbij een belangrijke rol als enabler. “Het gaat dus om

8e jaargang #1 | 2012

het bundelen van krachten”, aldus een deelnemer. In Singapore, dat al veel meer ontwikkeld is, uit de bemoeienis van de overheid zich op een ander terrein. “IT wordt hier beschouwd als een publieke infrastructuurlaag”, aldus de BCG-partner. Op het moment dat je deze laag bijvoorbeeld binnen een samenwerkingsverband van overheid en leveranciers voor elkaar krijgt, dan profiteren daarvan de andere (top)sectoren en dus ook de economie. “Vervolgens ontstaat vanzelf ruimte voor nieuwe producten en diensten, en dus voor nieuwe mogelijkheden om elkaar te beconcurreren.” Samenwerking dus, gemeenschappelijke doelen stellen. Als ict-industrie, maar ook binnen het samenspel met de klant. De noodzaak ervan wordt alom ingezien, maar wie pakt de handschoen op?

Napraten tijdens het diner.

Samenwerking en gemeenschappelijke doelen stellen.

Marc Schuuring: â&#x20AC;&#x2DC;De totale ict-koek wordt in Nederland steeds kleiner.â&#x20AC;&#x2122;

Ligt de taak om te innoveren eigenlijk wel bij de CIO?

IT in the boardroom

UITKOMST CIO-ONDERZOEK

Geen grote stappen Voorafgaand aan de tweede CEO-rondetafelbijeenkomst in de Bossche Boardroom, waarbij de Nederlandse verantwoordelijken voor grote IT-leveranciers aanschoven, hielden ICT Media en CIO Magazine een peiling onder een kleine 250 CIOâ&#x20AC;&#x2122;s naar de waardering, wensen en eisen ten aanzien van leveranciers. Onderstaand de resultaten. Door Jorick van der Vlies

8e jaargang #1 | 2012

it de peiling van vorig jaar bleek dat IT-verantwoordelijken in 2011 vooral stappen verwachtten van leveranciers op het gebied van kostenbeheer, het nakomen van afspraken, transparantie en inzicht in SLA’s, verdieping in de problemen, en het ontzorgen van de CIO. Ten opzichte van vorig jaar hebben de leveranciers zich in positieve zin ontwikkeld, zij het over het geheel genomen slechts in zeer beperkte mate.

geleverd wordt te laag vinden. Interessant is dat visie en roadmaps vaak vanuit het perspectief van één grote leverancier gepresenteerd worden: ‘the world according to…’ De geschetste voordelen werken alleen bij een maximale buy-in op producten oplossingsniveau, waardoor de klant als het ware aan de leverancier is overgeleverd. Van echte alignment is in een dergelijk geval geen sprake, omdat de branchekennis bij de leverancier en daarmee de valueopportunities ontbreken.

Vooruitgang

Architectuur

Ondervraagden konden evenals vorig jaar op een schaal van 1 tot 5 aangeven in hoeverre leveranciers zich op bovengenoemde onderwerpen hebben ontwikkeld. Hoewel in alle gevallen een stijging werd vastgesteld, bleef deze per categorie beperkt. Bij transparantie en inzicht alsmede het ontzorgen van de klant werd met een stijging met 0,2 punten de meeste vooruitgang geboekt.

Welk type informatie dient de supplykant u te geven/bent u naar op zoek/vindt u hoogst relevant ten aanzien van architectuur (schaal 1 tot 5)?

Kostenbeheer Afspraken nakomen Transparantie/inzicht in SLA Verdiepen in problemen Ontzorgen/regie invullen

2,6 was 2,5 2,9 was 2,8 2,8 was 2,6 2,7 was 2,6 2,6 was 2,4

Niettemin klagen CIO’s in hun toelichting nog altijd over de ‘uurtje-factuurtjementaliteit’, ‘traditionele opstelling’, ‘licentiepolitiek’ en ‘focus op het eigenbelang op de korte termijn’ bij de leveranciers. Enkele CIO’s wijten klachten over leveranciers voor een deel aan de eigen tekortkomingen en onvolwassenheid. Ook blijken de verschillen tussen leveranciers aanzienlijk. De positieve stappen worden volgens sommigen vooral gemaakt door gespecialiseerde spelers met een gedegen kennis, terwijl generieke partijen terrein verliezen. Al met al blijkt er in een jaar tijd niet veel te zijn veranderd.

Roadmap Hoe zouden marktpartijen hun visie of roadmap beter kunnen belichten, zodat u bij het bepalen van uw eigen strategie beter geïnformeerd bent (schaal 1 tot 5)? Strategy mapping/alignment Best practices laten zien Valueberekeningen i.p.v. kostencalculaties Visie en roadmap op papier Meer inzet van experts i.p.v. sales

2,5 was 2,7 2,8 was 2,9 2,2 was 2,2 2,5 was 2,7 2,5 was 2,5

Hier zijn de gemaakte stappen veelal in de verkeerde richting gezet. Slechts op twee terreinen is de situatie niet verslechterd maar hetzelfde gebleven. Opvallend was dat suppliers er in 2011 nog beter in slaagden om best practices te tonen en inzicht te geven in hun rol bij strategische vraagstukken, maar ook voor wat betreft hun eigen roadmaps. In 2012 wordt alle geboekte vooruitgang echter weer tenietgedaan. Leveranciers krijgen onder meer het verwijt dat de roadmaps worden uitgemolken als een ‘sales trigger’. Bovendien wordt leveranciers nogal eens verweten met name de businessvraag te willen beantwoorden, terwijl de klant vooral IT-functionaliteit wil kopen. Daar staan weer andere CIO’s tegenover die de businesswaarde van hetgeen

Visie/missie op dit gebied Roadmaps/1-3-jarenplannen Samenwerkingen ecosystemen Best practice/succescases Lessons learned/cases failures

3,6 was 3,6 4,0 was 3,9 3,5 was 3,3 3,8 was 3,7 3,8 was 3,6

Hier werd een lichte stijging in tevredenheid geconstateerd, al kan het volgens de meeste respondenten allemaal nog veel beter. In generieke zin heeft architectuur meer aandacht, maar de focus ligt nog te veel op de eigen producten in plaats van op een samenspel van producten van verschillende aanbieders. Hoewel aandacht voor architectuur voor veel CIO’s een eventuele lock-in zou moeten voorkomen, heeft men soms het idee dat de door de leverancier voorgestelde architectuur bedoeld is om deze juist te bewerkstelligen. Het niet delen van roadmaps en plannen voelt aan de demandkant alsof de leveranciers primair het genereren van meer omzet of het creëren van een lock-in als oogmerk hebben.

Sourcing Welk type informatie dient de supplykant u te geven/bent u naar op zoek/vindt u hoogst relevant ten aanzien van sourcing (schaal 1 tot 5)? Visie/missie op dit gebied Roadmaps/1-3-jarenplannen Samenwerkingen ecosystemen Best practice/succescases Lessons learned/cases failures

3,5 was 3,4 3,7 was 3,4 3,3 was 3,5 3,7 was 3,6 3,9 was 3,7

De meest relevantie informatie die de supplykant kan bieden ten aanzien van sourcing is en blijft het delen van geleerde lessen en succesverhalen. Openheid over roadmaps is dit jaar binnen de sourcingscontext evenwel opvallend gestegen. Aan informatie en openheid over werken in ecosystemen wordt dit jaar iets minder belang gehecht. Slechts een handjevol CIO’s vindt het onderwerp dringend genoeg om er iets over in een toelichting op te merken. Duidelijk is dat van de leverancier meer snelheid en wendbaarheid wordt gevraagd en dat roadmaps voor de komende één tot drie jaar wel een erg lange horizon hebben en niet altijd even relevant zijn voor de klant die met een actuele kwestie loopt. Verder lijken leveranciers er soms alles aan te doen om de sourcingsopties voor de klant beperkt te houden door

IT in the boardroom

contractuele of technische obstakels. Soms zijn er ook andere obstakels, bijvoorbeeld informatiebeveiligingseisen die cloudsourcing verhinderen. Eén CIO merkt op dat de aanbodkant soms de vraagkant belet stappen te maken in de nieuwe wereld.

Informatiemanagement Welk type informatie dient de supplykant u te geven/ bent u naar op zoek/vindt u hoogst relevant ten aanzien van informatiemanagement (schaal 1 tot 5)? Visie/missie op dit gebied Roadmaps/1-3-jarenplannen Samenwerkingen ecosystemen Best practice/succescases Lessons learned/cases failures

3,3 was 3,5 3,6 was 3,5 3,2, was 3,1 3,6 was 3,6 3,6 was 3,6

Ook hier zijn de verschillen met vorig jaar niet groot. Informatie vanuit de leverancier over ecosystemen lijkt het minst relevant voor CIO’s binnen deze context. Best opmerkelijk, omdat het uitwisselen van informatie (of het putten uit externe informatiebronnen) wel steeds actueler wordt. Roadmaps zijn onverminderd belangrijk, evenals de praktijkvoorbeelden. Diverse ondervraagden merken op dat het inzicht en de uitvoering van informatiemanagement vooral een interne kwestie is, en veel minder een gedelegeerd en bij een leverancier belegd thema. Als de vraagkant informatiemanagement niet begrijpt, dan heeft de vraagkant een probleem. De leverancier kan hier derhalve niet bij helpen, het is veeleer zaak dat de business betrokken is.

Innovatie Welk type informatie dient de supplykant u te geven/bent u naar op zoek/vindt u hoogst relevant ten aanzien van innovatie (schaal 1 tot 5)? Visie/missie op dit gebied Roadmaps/1-3-jarenplannen Samenwerkingen ecosystemen Best practice/succescases Lessons learned/cases failures

3,8, was 3,7 3,8, was 3,9 3,5, was 3,4 3,6, was 3,7 3,4, was 3,8

Ook hier weinig verschuivingen, al is de daling bij de lessons lessons learned wel opvallend. Bij andere thema’s wordt hier namelijk juist meer belang aan gehecht. CIO’s zijn ten aanzien van verwachtingen op het gebied van innovaties bovendien terughoudend met het toelichten van hun cijfers. Hieruit blijkt vooral dat het beleggen van (business-) innovatie bij leveranciers voor veel mensen nog ver weg is. Dat kan alleen op basis van partnerships en een zeer goede relatie. Bovendien komt innovatie steeds meer bottom-up de bedrijven binnen, denk aan consumerization. Innovatie is het slim combineren van bestaande technologieën en oplossingen en het lijkt erop dat de CIO en/of de IT-afdelingen daar zelf de regie over moeten voeren.

Capex-opex Een nieuwe vraag in de jaarlijkse peiling onder CIO’s betrof de afweging tussen kapitaalinvesteringen en operationele kosten ten aanzien van innovatie. Mag dat laatste –

8e jaargang #1 | 2012

met oog op nieuwe, cloudgebaseerde deliverymodellen – namelijk nog wel (voornamelijk) capex-gerelateerd zijn? Een kwart van de respondenten vindt van wel, maar een eveneens groot percentage van 17 acht van niet. Daarnaast is nog eens 23 procent van mening dat het allebei kan en heeft 12 procent geen mening. De conclusie is derhalve dat innovatie voor veel CIO’s een capex-verhaal blijft, maar dat ook opex-gebaseerde innovatie tot de mogelijkheden blijft behoren en in belang toeneemt. Bleeding edge en leading edge R&D zullen volgens velen altijd capex-gerelateerd blijven. Men moet evenwel een open oog hebben voor de opexmodellen, waar de economy of scale toch tot voordeel van de klant kunnen leiden. Opex-gebaseerde innovatie heeft daarbij tevens als voordeel dat niet de druk van afschrijvingen gevoeld wordt op innovaties die mislukt zijn. In dat kader gaat bij een te hoge capex risicomanagement een rol spelen. Diverse deelnemers vinden capex-opex een irrelevante discussie: ook van capex bereken je je jaarlijkse kosten die je optelt bij je opex. Het is, met andere woorden, een financiële overweging. Het belangrijkste blijft de businesscase en de kosten versus de opbrengsten.

Businessinnovatie

Diverse respondenten vinden de capexopex-vraag een irrelevante discussie

Andere vraag: loopt de businessinnovatie gevaar wanneer IT-innovatie wordt gerationaliseerd binnen leverancierscontracten? Ook hier houden ‘ja’ en ‘nee’ elkaar met respectievelijk 32 en 28 procent aardig in evenwicht, ook al gegeven het feit dat de resterende 22 procent hier geen duidelijke mening over heeft. Het is derhalve lastig conclusies trekken, omdat vaak terugkomt dat heldere afspraken de doorslag geven: ‘Nee, met de juiste afspraken kun je dit voorkomen’. Of: ‘Ja, tenzij de juiste afspraken worden gemaakt’. Dit is feitelijk hetzelfde antwoord. De conclusie lijkt dat de vraagzijde zelf goed moet weten waar het mee bezig is. Op basis van een goede wisselwerking met de business kan de vraagzijde het innovatievraagstuk in de hand houden, zo niet loopt men het risico te worden overgeleverd aan de leverancier. Wel kunnen leveranciers worden uitgenodigd een bepaald aandeel te nemen in een risicovol traject, maar dan zal ook duidelijk moeten zijn dat er in het gunstige geval wat te winnen valt.

Evolutie Veel deelnemers hebben geen pasklaar antwoord op de vraag hoe de evolutie van het vakgebied sourcing zodanig kan worden versneld, dat innovatie meer is dan alleen verbetering van bestaande zaken. Daarbij komt men in zekere zin toch weer terug bij de al eerder genoemde punten: het nakomen van afspraken, transparantie en inzicht in roadmaps en SLA’s, een flexibeler opstelling, inzicht tonen c.q. zich verdiepen in de problemen aan de vraagzijde. Het gaat, met andere woorden, met name om het werken aan een echte strategische alliantie, transparante verdienmodellen en ketendenken, waarbij beide partijen beter worden van de samenwerking.

Het nieuwe outsourcen

Ondernemen is tegenwoordig een enorme

Kernvraag is natuurlijk: moet u de ICT zelf blijven

uitdaging. Bedrijfsresultaten staan onder

regelen of is uitbesteding een betere oplossing?

druk, de kosten moeten omlaag en

KPN helpt u hierbij. We zijn wereldwijd ruim

resultaten moeten worden verbeterd.

vijftien jaar actief op het gebied van uitbesteding.

Organisaties hebben behoefte aan

En de waardevolle ervaringen uit deze periode

flexibiliteit. Ze willen in staat zijn de

delen we graag met u. Met KPN haalt u een

capaciteit in te perken of uit te breiden al

partner binnen die ICT-zorgen wegneemt en

naargelang hun behoefte. ICT speelt hierbij

meedenkt over de toekomst. KPN is de ICT-

een cruciale rol en kan een belangrijke bijdrage

dienstverlener die data, video en telefonie op

leveren aan de bedrijfsdoelstellingen.

unieke wijze combineert. Deze nieuwe, slimme

De inrichting van ICT is dan ook een terug-

ICT-oplossingen zorgen ervoor dat uw bedrijfs-

kerend onderwerp op veel directieagendaâ&#x20AC;&#x2122;s.

doelstellingen worden vertaald naar bedrijfsprestaties. En daar gaat het uiteindelijk toch om.

Kijk voor meer informatie op kpn.com /corporatemarket

Bent u op zoek naar techniek om uw doelstellingen te realiseren?

HUAWEI ENTERPRISE A BETTER WAY

Bent u op zoek naar ICT-oplossingen die uw doelstellingen kunnen omzetten in werkelijkheid? Huawei Enterprise is een betere manier. Wij maken deel uit van Huawei, een vertrouwde partner voor 45 van de 50 belangrijkste telecombedrijven ter wereld. Wat maakt ons tot de toonaangevende leverancier van veelzijdige ICT-oplossingen voor overheid, financiĂŤle dienstverlening, de energie- en transportsector en het internet? Bezoek ons op: www.huawei.com/enterprise enterprise.nl@huawei.com

Gezamenlijk ten onder!

Column

Door Daan Quakernaat Fotografie Roelof Pot

Dit kabinet kort stevig op de eigen uitgaven. Forse krimp en meer markt voor de diverse ministeries. Dat kunt u een goed of een slecht idee vinden. Uiteindelijk betekent het dat er ambtenaren naar huis moeten. Nou, dacht ik naĂŻef, dan gaan de minder goed functionerende mensen er natuurlijk uit. Maar zo werkt het dus niet. Want er is zoiets als ambtenarenrecht. Het komt erop neer dat er via het filo-principe wordt gewerkt: first in, last out. Niks differentiatie op kwaliteit. Nee, het gros van de jongere medewerkers gaat eruit. Dat geloof je toch gewoon niet? U snapt dat de echte toppers dit weten en al weg zijn. Moderne tijd? Verandering? Gezonde opbouw van verschillende leeftijden? Allemaal niet echt. Aderlaten als oplossing voor de griep.

Ten strijde Toen de arbeider werd uitgebuit trokken de voorlopers van de vakbonden hier met gevaar voor eigen leven tegen ten strijde. Het waren helden, die met moed en doorzettingsvermogen de Goliaths bevochten. Gidsfiguren die naast dat succes ook de fundamenten voor de middenklasse en daarmee onze huidige rijkdom realiseerden. Wat is dat toch met mensen en hun opgebouwde rechten? Onze levensverwachting is met meer dan twintig jaar verlengd in de afgelopen eeuw. Maar met de vakbond is niet te praten over 67 jaar. Terwijl dat dan toch noodzakelijkerwijs ten koste gaat van de jongere generaties. Generaties die moreel eigenlijk meer recht hebben op een gedegen vertegenwoordiging dan de oudere, gevestigde garde. Zelfde verhaal dus met de ambtenaar. Een krimpende overheid is praktisch onmogelijk gemaakt. Ook als dat de uitkomst is van onze democratie.

Relativering Ooit geschapen om de uitbuiting van de arbeider terecht aan de kaak te stellen; inmiddels verworden tot een club die de welgestelde, oudere werknemer beschermt ten koste van zijn startende, jonge collega. Het is een wonderlijk fenomeen. Waarom verworden zwaar bevochten rechten gaandeweg toch zo vaak in een pervers spelletje eigenbelang? Op een of andere manier verdwijnt historisch besef automatisch bij verkregen rijkdom. De vruchtbare aarde waaruit de verworden rechten voortkomen, wordt later door diezelfde rechten zo vervuild dat er niets meer wil groeien. Een achilleshiel van links. Hopelijk kan de huidige crisis noodzakelijke relativering brengen. Cheers! DAAN QUAKERNAAT (daan@quakernaat.nl, www.quakernaat. nl) is spreker. Met zijn voordrachten helpt hij bedrijf en bestuur met het bouwen van kathedralen. Met het vinden van de balans tussen de zwarte en de witte wereld. Ik deel uw wereld in, in een zwarte wereld en een witte wereld. Uw zwarte wereld is dat deel dat je kunt vatten in cijfers en regels. Structuurtje, checklistje, blokje, pijltje. Uw witte wereld past fundamenteel niet in een computer of blokjes en pijltjes. Visie, mensen, passie en ideeĂŤn, de dingen die we softere zaken noemen.

IT in the boardroom

GRIP OP SOFTWARE DANKZIJ ZEVEN GEWOONTEN

Maatwerk in je macht Sinds de opkomst van de computer heeft het belang van IT-voorzieningen binnen organisaties een vlucht genomen. En daarmee het belang van de CIO. Waar deze voorheen voornamelijk de taak had zorg te dragen voor het technische beheer van de voorzieningen, dient de CIO van vandaag de CFO van IT te zijn om de waarde van de organisatie te verhogen. Een van de manieren om dat te doen is door grip te houden op software. Door Wim T. Goes en Laurenz Eveleens

8e jaargang #1 | 2012

rganisaties die op managementniveau actief en op feiten gebaseerd sturen op het grip krijgen en houden van software-assets, realiseren afnemende productieverstoringen, een kortere timeto-market, beter beveiligde software en een substantieel lagere total cost of ownership over de gehele levensduur. Zo brengen applicaties met hoge kwaliteit gemiddeld 15 procent lagere ontwikkelkosten met zich mee en 55 procent lagere onderhoudskosten. Aan de hand van het boek Seven habits for highly effective people van S. Covey worden in dit artikel zeven gewoonten beschreven voor het grip krijgen en houden op maatwerksoftware. Achtereenvolgens: wees proactief, start met het einde in gedachten, belangrijke dingen eerst, streef naar win-winsituaties, eerst begrijpen en dan begrepen worden, creëer energie door synergie, en het slijpen van de bijl.

Wees proactief

Met een proactieve houding vergroot een manager zijn beïnvloedingsgebied, met als resultaat betere grip en een hogere kwaliteit. Het volgende voorbeeld maakt dit duidelijk. Bij een reisorganisatie wordt de ontwikkeling van een nieuw webverkoopkanaal uitbesteed. Er zijn specificaties opgesteld en de verantwoordelijke manager heeft de selectie van de ontwikkelaar uitbesteed aan de afdeling Inkoop. De ontwikkeling gaat van start en na een paar maanden begint de manager zich zorgen te maken of er wel op een goede manier ontwikkeld wordt en of de software van het webkanaal straks wel van voldoende kwaliteit zal zijn. In dit voorbeeld is de cirkel waarover de manager zich zorgen maakt groter dan de cirkel waarbinnen de manager invloed heeft. Door vooraf proactief te zijn kan de manager ervoor zorgen dat later in het ontwikkeltraject zijn cirkel van invloed groter is. Zo kunnen vooraf afspraken gemaakt worden over de te volgen ontwikkelprocessen en de vereiste kwaliteit van de verschillende ontwikkelproducten, zoals ontwerpdocumenten en de broncode. Er is een breed palet aan internationale standaarden voorhanden, in de praktijk keer op keer bewezen, om hier invulling aan te ge-

ven. Maar goede processen zijn natuurlijk geen garantie voor succes indien de medewerkers niet over de noodzakelijke kennis beschikken om deze processen tot uitvoering te brengen. Het is verstandig kwaliteitsafspraken vast te leggen in een zogeheten quality level agreement. Zo krijgt de manager invloed op de ontwikkelprocessen, de producten en de afspraken.

Het einde in gedachten

Planmatig werken is een noodzakelijke voorwaarde voor de succesvolle omgang met software. Zowel het te bereiken einddoel als ook de feitelijke startsituatie moet hierbij beschouwd worden. Neem het hiervoor geschetste voorbeeld. Tijdens de ontwikkeling van het nieuwe webkanaal komt de manager tot de conclusie dat er ook een nieuw backofficesysteem nodig is voor de afhandeling van de boekingen. Omdat het algemene beeld is dat het huidige systeem en de gebruikte technologie echt niet meer van deze tijd zijn, wordt er gelijk een nieuwe technologische basis gekozen. In dit voorbeeld is niet gestart met het einde in gedachten; er wordt werkende weg ontdekt wat er allemaal gerealiseerd moet worden ten behoeve van het nieuwe webkanaal. Als de manager het einde vooraf niet scherp in beeld heeft, is de kans groot dat verdere ontwikkeling nodig is na oplevering van het backofficesysteem. Tevens is het belangrijk vooraf te weten op welk moment het gewenste kwaliteitsniveau bereikt is. Dit kwaliteitsniveau wordt vooraf bepaald en afgesproken volgens de eerste gewoonte, maar er moet ook actief op gestuurd worden. Een kwantitatieve doelstelling kan bijvoorbeeld

Hoge kwaliteit van applicaties zorgt voor beduidend lagere ontwikkelkosten

zijn dat 95 procent van de fouten verwijderd moet zijn voordat de applicatie in productie genomen kan worden. In het voorbeeld zijn de bestaande systemen bestempeld als verouderd en uit de tijd. De belangrijke vraag is echter van welke kwaliteit het ‘oude’ boekingensysteem werkelijk is. Is het systeem wellicht een waardevolle asset in plaats van een ruïne? Dit dient kwalitatief en kwantitatief te worden vastgesteld. Zonder dergelijke feitelijke inzichten is er onvoldoende grip. Immers, als je wel weet waar je naartoe wilt, maar niet weet waar je vandaan komt, wordt het doel alleen bij toeval bereikt.

Belangrijkste dingen eerst

Er is vanzelfsprekend een beperkt budget voorhanden voor het uitvoeren van projecten en het doorvoeren van wijzingen. Het doorvoeren van functionele wijzigingen en uitbreidingen is het domein van portfoliomanagement en het maken van businesscases. Een ander, minder belicht onderwerp, is de verdeling van het beschikbare onderhoudsbudget. Om te bepalen welk deel van het onderhoudsbudget aan welk systeem toegewezen is, is kwalitatief en kwantitatief inzicht in het applicatieportfolio belangrijk. Wordt een systeem nog gebruikt of wordt de applicatie in de toekomst uitgefaseerd? Deze categorie van systemen kunnen functioneel bevroren worden en er behoeft momenteel geen onderhoudsbudget aan toegekend te worden. Als een systeem nog gebruikt wordt, is het de vraag wat de kwaliteit van het systeem is. Als er sprake is van een kwalitatief goed systeem is beperkt onderhoudsbudget nodig voor mogelijke herstelwerkzaamheden. Voor systemen van middelmatige of slechte kwaliteit dient nader onderzoek uit te wijzen of het systeem in delen hersteld kan worden of op termijn vervangen moet worden.

Streef naar win-win

In het eerder geschetste voorbeeld is door de afdeling Inkoop gestuurd op het verkrijgen van de laagste prijs in de markt. De aspecten zoals omschreven bij de eerste gewoonte zijn niet meegenomen. Bij eerste oplevering, na een aantal keren te zijn uitgesteld, blijkt het systeem niet te voldoen aan de verwachting. Er zijn

IT in the boardroom

Het hebben en houden van grip op software is cruciaal voor een CIO veel fouten en de specificaties lijken maar deels gevolgd te zijn. Dit lijkt een wetmatigheid te zijn die steeds weer terugkeert. In dit voorbeeld is onvoldoende gestreefd naar een win-winsituatie. Bij selecties waarbij de laagste prijs bepalend is, wint een prijsvechter. Dit levert echter vaak een moeizaam ontwikkeltraject op. Een tweetal wetmatigheden ligt hieraan ten grondslag. De eerste heeft betrekking op de specificaties. Er kan van een gebruikersorganisatie niet verwacht worden dat er een consistente, complete en SMARTgedefinieerde set aan specificaties opgesteld wordt (waarbij ‘SMART’ staat voor: specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden). Deze dienen in een extra specificatiestap gezamenlijk met de geselecteerde leverancier te worden aangescherpt en verbeterd. Deze extra specificatiestap wordt veelal overgeslagen en er wordt vaak direct gestart met ontwerpen of zelfs met het schrijven van broncode. De tweede wetmatigheid betreft de hoeveelheid capaciteit en doorlooptijd die benodigd is om software te maken. In navolging van de tweede gewoonte, neemt vaak de te realiseren functionaliteit gedurende een traject toe. Als het moment van opleveren en de op te leveren functionaliteit bepaald worden door de manager, dan kan de leverancier een paar dingen doen om desondanks te zorgen dat er op de opdracht verdiend wordt. Zo kunnen goedkopere, juniorontwikkelaars worden ingezet of kan minder kwaliteit worden geleverd, door bijvoorbeeld minder te testen en minder documentatie op te leveren. Een deel van deze mindere kwaliteit wordt zichtbaar bij het opleveren. Het andere deel van

deze mindere kwaliteit blijft langer onzichtbaar. Bij de eerste grote wijziging komen dan de gebreken aan het licht en zal het onderhouden moeizaam verlopen. In een win-winsituatie krijgt de klantorganisatie een systeem conform de specificaties en krijgt de leverancier voldoende geld en tijd om het noodzakelijke kwaliteitsniveau te halen.

Begrijpen en begrepen worden

Een goede gewoonte is eerst de situatie feitelijk te doorgronden en daarna besluiten te nemen, opdrachten te geven en veranderingen door te voeren. Een valkuil is besluiten te baseren op gevoelens, geruchten en hypes. Het sturen op feiten is zelfs bij beschikbaarheid van de feiten geen sinecure. Onderzoek van een van de auteurs van dit artikel heeft aangetoond dat het management in de veronderstelling kan zijn dat het op basis van feiten stuurt, terwijl dit in werkelijkheid niet het geval is. In het proefschrift is onderzocht op welke wijze CIO’s de kwaliteit van de schattingen kwantitatief kunnen vaststellen en zijn hulpmiddelen ontwikkeld waarmee een bestuurder inzicht krijgt in de kwaliteit van de gemaakte schattingen binnen de organisatie, en de mogelijke vertekeningen hiervan. Voor één organisatie bleek dat, hoewel het management overtuigd was van de kwaliteit van de schattingen en daar actief op stuurde, de organisatie tien tot honderd keer de projectkosten overschatte. Een van de oorzaken was het afrekenen van medewerkers op het binnen budget blijven van projecten en daar zelfs bonussen voor toekennen. Dit leidde ertoe dat de aanvragen voor budgetten hoger werden ingestoken dan echt benodigd was, zonder dat het management hiervan op de hoogte was. Ook bij andere organisaties kwamen politieke vertekeningen aan het licht. Maar zelfs als het management op de hoogte is van de kwaliteit van schattingen van kosten en doorlooptijd, is het sturen op bijvoorbeeld opbrengsten niet eenvoudig. Uit onderzoek blijkt dat circa 86 procent van de organisaties niet structureel business cases maakt voor de uitgevoerde ITprojecten. Ook gaf 68 procent van de ondervraagde CIO’s te kennen de opbrengsten van projecten niet te volgen

8e jaargang #1 | 2012

gedurende een project en slechts 26 procent bepaalde de uiteindelijke opbrengsten achteraf.

Creëer energie door synergie

De zesde gewoonte gaat over het creëren van synergie zodat het geheel meer wordt dan de som der delen. Samenwerking is essentieel bij de ontwikkeling van software, zowel bij het komen tot een gezamenlijke, eenduidige eisenset van wat het systeem zal moeten opleveren, alsook tussen projectleiders, testers, eindgebruikers en ontwikkelaars. Hoewel elk van deze disciplines de hoogste kwaliteit kan leveren, wordt er pas toegevoegde waarde geleverd als er synergie is tussen de partijen. Door de vele stakeholders die zijn betrokken, zijn er ook meerdere (vaak tegenstrijdige) belangen die van invloed zijn op de ontwikkeling. De projecteigenaar wil niet te veel geld uitgeven, de gebruiker wil maximale flexibiliteit en gebruikersgemak, de tester wil kwaliteit, en de ontwikkelaars voldoende tijd. Alleen als deze belangen kunnen worden samengebracht en vanuit een gezamenlijk doel kan worden samengewerkt, wordt de benodigde synergie gecreëerd om meer te leveren dan de som der delen.

Het slijpen van de bijl

De zevende goede gewoonte is het slijpen van de bijl; blijvend werken aan het invullen van de randvoorwaarden zodat binnen de organisatie de eerste zes gewoonten gemeengoed worden en blijven. Het hebben en houden van grip op software is cruciaal voor een CIO, om meer toegevoegde waarde te kunnen leveren voor een organisatie. Door gebruik te maken van de zeven goede gewoonten kan adequate grip worden verkregen. Grip op software levert een belangrijke bijdrage op de korte én lange termijn voor zowel de efficiëntie en slagvaardigheid van de organisatie.

IM T. GOES (wim.goes@nl.pwc.com) is binnen PwC ✒ Wverantwoordelijk voor het Software Advisory Services-team.

LAURENZ EVELEENS (laurenz.eveleens@nl.pwc.com) promoveerde onlangs op een methode om de kwaliteit van schattingen te kunnen vaststellen. Dit proefschrift is te verkrijgen via PwC.

Welcome to the decade of smart. In 2009, we began a global conversation about how our planet can become smarter.

Leading retailers reduced supply chain costs by up to 30% and increased sales by up to 10%.

Now, two years later, the signs of a smarter planet are all around us. Smarter systems are creating value in every major industry and across every region of both the developed and developing worlds.

With sophisticated mathematical models, we can actually begin to predict and react to changes in our systems. New York has smart crime fighting. Galway has smart water. A smart grid in Copenhagen keeps energy flowing.

Intelligence is being infused into the systems and processes that make the world work—into things no one would recognize as computers: cars, appliances, roadways, power grids, clothes, even natural systems such as agriculture and waterways.

We’ve learned a lot over the past year about what it takes to build a smarter planet. We’ve also learned about the issues it raises—like protecting personal information and securing critical infrastructures.

Trillions of digital devices, connected through the Internet, are producing a vast ocean of data. And that information can now be turned into knowledge because we have the computational power and advanced analytics to make sense of it all.

The good news is that business leaders, policymakers and government officials around the world are stepping up to these challenges. Above all, they realize that we cannot let this moment pass. The time to act is now, and the way to act is together. The decade of smart is under way.

In a study of 439 cities, those with transportation congestion systems reduced average travel delays by more than 700,000 hours annually. Eight hospitals and 470 primary care clinics improved clinical results and operational efficiency by up to 10% through information access at the point of care.

IBM, the IBM logo, ibm.com, Smarter Planet and the planet icon are trademarks of International Business Machines Corp., registered in many jurisdictions worldwide. Other product and service names might be trademarks of IBM or other companies. A current list of IBM trademarks is available on the Web at www.ibm.com/legal/copytrade.shtml. © International Business Machines Corporation 2011.

Let’s build a smarter planet. Join us and see what others are doing at ibm.com/smarterplanet/nl

MICHAEL GORRIZ, CIO DAIMLER

CIO als innovator Als ĂŠĂŠn informatiechef laat zien hoe je met IT kunt innoveren, dan is het Daimler-CIO Michael Gorriz wel. Hij won meerdere prijzen voor zijn fundamentele bijdrage aan het innovatieve autodeelproject Car2go van Daimler. Als geen ander weet Gorriz dat een dergelijke vernieuwing alleen met een goed draaiende IT-organisatie te realiseren is. CIO Magazine sprak hem tijdens CIO day 2011. Door Sytse van der Schaaf Fotografie Roelof Pot

8e jaargang #1 | 2012

oe heb je als CIO het onderwerp inno- een app op hun smartphone vrije deelauto's opsporen en deze vatie naar je toe getrokken?“Je huis- reserveren. Service-informatie als het schoonmaken van de werk moet op orde zijn. Dat is de be- auto of het opladen van de batterij wordt ook in het centrale langrijkste basisvoorwaarde als je een systeem bijgehouden. Dat is uiteindelijk de grootste innovatie prominente rol wilt spelen in de toe- die Daimler gerealiseerd heeft.” komstige strategie van de organisatie. Dat wil zeggen dat de IT-organisatie Nieuwe toekomst betrouwbare IT-voorzieningen levert Met dit soort mobiliteitsconcepten is Daimler een fundategen lage kosten. Het instrument om menteel nieuwe toekomst van flexibel vervoer aan het uitdat hard te maken is benchmarking. stippelen. “In de toekomst zullen mensen zeker in verstedeIn 2009 en 2010 heb ik met benchmarkonderzoeken naar lijkte gebieden kiezen voor intermodaal vervoer”, vervolgt de IT-uitgaven per gebruiker laten zien dat de IT-organisatie de CIO. “Dat betekent dat reizigers op basis van realtime van Daimler zijn werk goed deed. Daarna heb ik in samen- reisinformatie kiezen voor de eigen auto, een deelauto of het openbaar vervoer of een combinatie spraak met de business ervoor gezorgd daarvan. Informatietechnologie gaat dat de IT-projecten die binnen het conde sleutelrol vervullen in de realisacern lopen voor alle stakeholders op tie van dit soort innovatieve mobilieen transparante manier gekozen worteitsdiensten die afgestemd zijn op de den en zo begeleid worden dat ze ook de CIO Michael Gorriz heeft niet alleen situatie van individuele reizigers in gewenste resultaten opleveren.” binnen Daimler veel erkenning voor steden met miljoenen inwoners. Welk zijn werk gekregen. Ook buiten de Aanleiding vervoermiddel een reiziger op een gebedrijfsmuren gingen de mijlpalen die “Deze solide basis van de informatiegeven moment kiest om van A naar B hij in zijn loopbaan gerealiseerd heeft, bepaald niet onopgemerkt voorbij. In voorziening bij Daimler was voor de te reizen, hangt af van de drukte op 2009 riep het Duitse tijdschrift CIO directie aanleiding om mij als CIO te de weg en de beschikbaarheid aan Gorriz uit tot CIO van het jaar omdat vragen om ook richting te geven aan vervoersmiddelen. De realtime inhij de scheiding van de IT-systemen vernieuwing van het bedrijf met IT. formatie over de verkeerssituatie is van Chrysler en Daimler in recordtijd Die kans heb ik gekregen van de diop zijn beurt gekoppeld aan een sysrealiseerde en tegelijkertijd genoeg tijd en energie overhad om het Carrectie, maar het was niet de allesbepateem in de backend dat van elke auto 2go-project klaar te zetten voor de lende factor. Changemanagement lukt naast de positie ook informatie heeft pilotfase. Begin 2011 bekroonde de alleen als je de mensen op de werkover de hoeveelheid brandstof of de Duitse zakelijke publicatie Handelsvloer meekrijgt. De raad van bestuur nog beschikbare accuduur. Dat is een blatt Gorriz met de IT Strategy Award kan groen licht geven, als het persogrote database met informatie.” omdat de topmanager met een innovatieve inzet van IT de autofabrikant neel er niet in gelooft dan gebeurt het Ook gaat IT de rijervaring in de auto een heel nieuw toekomstperspectief niet. Als CIO moet je daarom als geen zelf een heel nieuw gezicht geven. bood. Als geen ander heeft Gorriz ander doorgronden wat je collega's beDaimler werkt in het Dynamic & een succesvolle koppeling weten te zighoudt en hoe je daar met je changeIntuitive Control Experience-proleggen tussen de IT-strategie en de managementprogramma het beste op gramma een permanent met internet bedrijfsstrategie. kunt aansluiten. verbonden intelligent informatiesysBinnen Daimler vervult IT volgens teem in de auto uit. De bestuurder Gorriz inmiddels een essentiële rol bij de uitwerking van kan deze augmented reality, die weergegeven wordt op nieuwe businessmodellen. “Als je kijkt naar het Car2go- de autoruit, op een interactieve en intuïtieve manier, met deelproject van smart auto's dan is dit mobiliteitsconcept handgebaren bedienen. “Het aanbod van informatie is zonder IT ondenkbaar. Op het eerste gezicht is in dit project breed en loopt van details over de verkeerssituatie iets verweinig IT zichtbaar. Mensen kunnen van deze auto's ge- der op de route tot relevante informatie over het voertuig bruikmaken na registratie en ontvangst van een smartcard of de omgeving, waaronder bijvoorbeeld bezienswaardighedie hun in combinatie met een pincode toegang geeft tot den. Zelfs informatie over voetgangers en andere voertuideze auto's. Maar verstopt in de achtergrond zitten tal van gen is voorhanden mits zij natuurlijk op ditzelfde informavernuftigheden. Een gps-module houdt de exacte positie en tiesysteem aangesloten zijn.” rijtijden van de auto's bij als basis voor de facturatie. De automatische positiebepaling zorgt ervoor dat gebruikers de Heeft Daimler geen last van de moeilijke economie? leenauto op een willekeurige parkeerplaats kunnen achter- “Op dit moment zijn de orderboeken van Daimler goed gelaten voor een volgende gebruiker. Gebruikers kunnen met vuld. De autoverkopen blijven op een relatief hoog niveau,

Prijzenkast Gorriz goed gevuld

IT in the boardroom

8e jaargang #1 | 2012

Car2go is pilotfase voorbij

maar we houden nauwgezet in de gaten of de situatie in belangrijke afzetmarkten verandert. Tijdens de vorige crisis in 2009 hebben we ervoor gezorgd dat we essentiële projecten niet hebben stopgezet. Alleen het tempo van de uitvoering is fors verlaagd. Dat heeft ervoor gezorgd dat we relatief snel weer het oude tempo konden oppakken en dat we deze innovaties snel naar de markt konden brengen en nieuwe markten konden opzoeken. Als onderdeel daarvan zijn we nu de IT-organisatie van Daimler in opkomende economieën aan het uitbouwen in het kader van de operationele ondersteuning van de organisatie in landen als India en China, waar de afzetmarkt van auto's heel snel groeit op dit moment. Dit geeft aan offshoring een heel nieuw gezicht.”

De twee jaar terug begonnen proef met Car2go is op een succes uitgedraaid. In Europa begon Daimler met Car2go in de Duitse steden Ulm en later in Hamburg. In de Amerikaanse stad Austin in de staat Texas waar het bedrijf twee jaar terug met dit project begon, zijn er maar liefst 21 duizend mensen die meedoen aan dit nieuwe uitleenconcept van elektrische auto's. Mensen die een auto willen gebruiken sporen er een op met een app op hun telefoon. Afrekening vindt per minuut plaats. Bij aankomst kan het voertuig gewoon in een willekeurig parkeervak neergezet worden voor een volgende gebruiker. In juni 2011 is Car2go gelanceerd in de Canadese stad Vancouver. Later dat jaar volgde San Diego in Californië. In 2011 kwamen daar de Oostenrijkse hoofdstad Wenen en Amsterdam bij. Amsterdam wil met Car2go een oplossing voor het parkeerprobleem bieden en het vervoer in de stad duurzamer maken. Daimler verwacht de komende jaren Car2go te introduceren in meer dan 50 steden wereldwijd.

Wat is een belangrijk knelpunt? “Duitsland en andere Europese landen kampen met een dermate krappe IT-arbeidsmarkt dat werknemers met bepaalde specialismen zo schaars zijn, dat bedrijven als Daimler hinder ondervinden in hun economische groei. Dat is voor mij persoonlijk een belangrijke reden om als voorzitter van het platform van EuroCIO bij de Europese Commissie aandacht te vragen voor dit onderwerp. Het bedrijfsleven en de Europese politiek moeten in samenspraak oplossingen aandragen waarmee we deze grote schaarste aan gekwalificeerde IT’ers in Europa kunnen verhelpen. Het werkt in feite twee kanten op. Als je kijkt naar de Digitale Agenda van de Europese Commissie dan moet de economie een flinke impuls krijgen door innovatieve toepassing van IT en internet in de lidstaten. Ook bij het realiseren van deze ambities speelt het wegwerken van dit tekort een essentiële rol. Als je kijkt naar het competentiekader van het e-Skills-programma dan zie je dat EuroCIO en de EC eerder hebben laten zien dat gemeenschappelijk beleid werkt.

Mensen in verstedelijkte gebieden zullen kiezen voor intermodaal vervoer

ten veel van cloud computing omdat het hen in staat stelt de kostenbasis van IT-voorzieningen verregaand te verlagen. Er zijn alleen op dit moment tal van juridische obstakels waardoor dit instrument niet ter hand genomen kan worden. Zo is het eigendom van de bedrijfsinformatie nog niet goed juridisch vastgelegd. Als IT-systemen van een gebruikersorganisatie in de cloud van een provider draaien, dan moet in de wet klip en klaar beschreven staan dat alleen het technisch eigendom van deze infrastructuur in handen is van de provider van de clouddienst. Het feitelijke eigendom van deze informatie blijft in handen van de gebruikersorganisatie.” Daarnaast is de privacy van bijvoorbeeld klantinformatie nog een heikel punt. “In het huidige beleid wordt met de vinger naar elkaar gewezen als het mis gaat. Ook al is informatie in handen van de provider, toch blijft de goede beveiliging van deze informatie een gedeelde verantwoordelijkheid tussen leverancier en afnemer. Verder moeten er duidelijke procedures en richtlijnen zijn om te beginnen met een clouddienst, maar ook om ermee te stoppen als daar aanleiding toe is. Dit zijn onderwerpen waar Europese politici een essentiële rol vervullen om de belofte van dit nieuwe leveringsmodel in de praktijk te realiseren.”

Centraal beleid “Daarnaast hebben we centraal beleid nodig van de Europese Commissie om cloud computing op een hoger plan te krijgen”, gaat de CIO verder. “Gebruikersorganisaties verwach-

IT in the boardroom

Ahold is overgestapt op Google.

“Overstappen op Google” betekent het gebruiken van Google Apps in uw bedrijf: een online e-mail-, agendaen documentenprogramma dat volledig online is. Meer informatie op www.google.nl/gagoogle.

© 2011 Google Inc. Alle rechten voorbehouden. Google en Google-logo zijn handelsmerken van Google Inc. Alle andere bedrijfs- en productnamen kunnen handelsmerken zijn van de respectievelijke bedrijven waar zij mee zijn geassocieerd.

Opinie

Door Dato’ Praba Thiagarajah

Holistische visie op groen datacenter Duurzaam beheer van een datacenter of serverruimte vergt meer dan een schuine blik op de elektriciteitsmeter. Een holistische benadering is nodig, waarbij ook levensduurverlengend onderhoud aan apparatuur een rol speelt; de carbon footprint omvat immers meer! Maar de eerste stap is dat betrokken bestuurders met elkaar rond de tafel gaan zitten.

uurzaamheid overstijgt de grenzen die organisaties in hun bedrijfsvoering hebben getrokken. Zolang de pijn van een te hoge energierekening alleen in de portemonnee van de facilitymanager is te voelen, zal de CIO of IT-manager geen directe aanleiding hebben nauwgezet na te gaan waar en hoe te besparen valt op het stroomverbruik. Elke organisatie zou eigenlijk een task force moeten vormen om een duurzame aanpak te formuleren en uit te voeren. Alle CxO’s zullen daarvan deel moeten uitmaken. Ook de HR-manager, want het beleid zal door allen moeten worden gedragen. Kijkend naar het automatiseringsplatform, zal levensduurverlenging ook aan bod moeten komen. Want de grondstoffencrisis is mogelijk nog nijpender dan de energiecrisis. Het simpelweg naar de schroothoop verwijzen van afgeschreven apparatuur doet geen recht aan het potentieel dat deze machines nog bezitten. Refurbishment heeft ten onrechte een negatieve bijklank. De jarenlange praktijk van Basis Bay met het upgraden van verouderde apparatuur – veelal servers met nul tot acht jaar ervaring – heeft veel tevreden gebruikers opgeleverd. Zij besparen immers op de IT-kosten en dragen tegelijkertijd bij aan een gezondere wereld. Investeren in nieuwe hardware is dan ook niet de eerste maar de laatste optie. Dit is de eerste van de vijf pijlers waaruit de holistische visie bestaat: slimme inkoop.

Disaster recovery De tweede pijler is ‘verlenging van de levenscyclus’. Leveranciers stoppen vaak met ondersteuning terwijl een apparaat nog niet het einde van zijn levenscyclus heeft bereikt. Er zijn partijen die toch de nodige ondersteuning bieden en zorgen voor levensduurverlengende reparaties waar dat nodig is. Dit principe vindt in de industrie (fabrieken, energiecentrales) en infrastructuur (wegen, kunstwerken) al langer toepassing, maar is binnen de ict-sector nog geen gemeengoed. Ontwerp van een datacenter waarbij de mechanische en elektronische onderdelen optimaal zijn ingericht, is de derde pijler van de holistische benadering. De Green Building Index (GBI) benadrukt het efficiënt gebruik van energie, water en bouwmate-

rialen met inachtneming van de gezondheid van de gebruikers en het milieu. Warmte- en koudestraten, efficiënte en energiezuinige koelsystemen, beperking van energietransportverlies, en een gezond binnenklimaat zijn de bouwstenen van een duurzaam datacenter. Optimalisatie van de ict-infrastructuur is de vierde pijler. Veel organisaties hebben dit pad al ingeslagen door hun platform te standaardiseren, consolideren en virtualiseren waar dat mogelijk en wenselijk is. Daarbij zijn de bedrijfsgrenzen geen beletsel meer. De overweging welke ict-diensten doelmatiger zijn af te handelen in de (publieke en/of particuliere) cloud speelt hier nadrukkelijk een belangrijke rol. Op dit vlak is een afweging nodig om na te gaan of disaster recovery mogelijk is bij een aanbieder die dit in een gevirtualiseerde omgeving afhandelt. Dit alles bij elkaar zal leiden tot een lagere total cost of ownership; iets waarop leidinggevenden de afgelopen jaren in toenemende mate aandringen terwijl zij ook de stakeholders een onderbouwing geven voor een duurzame IT-aanpak.

Goede voorbeelden Best practices op het gebied van duurzaamheid vormen ten slotte de vijfde pijler van een holistische aanpak. Steeds opnieuw het wiel uitvinden, is geen duurzame praktijk. Wie in zee gaat met een ontwerper van een datacentrum doet er goed aan na te gaan wat de track record is van die organisatie in de praktijk. Welke principes past die partij toe? Waartoe heeft dit in de praktijk geleid? Vraag daarbij naar harde cijfers, want vergroening van het rekencentrum leidt aantoonbaar tot een lagere TCO. Een geschikte adviseur kan dit bewijs overleggen met eigen ervaringsgegevens. Een groen datacenter pakt goedkoper uit door van meet af aan efficiënte en kosteneffectieve ontwerpmethoden te gebruiken. De bouw van een datacenter is gebaat bij een holistische visie. Als je nagaat dat je met de energie die nodig is om twee Googleopdrachten uit te voeren een ketel water kunt laten koken, dan is het toch eenieder duidelijk dat het nodig is datacenters te vergroenen. PRABA THIAGARAJAH ✒ isDATO’ CEO van Basis Bay.

IT in the boardroom

Cloud computing klonk zo simpel…

Steeds meer ondernemingen stappen over op Cloud computing. Een zelfbedieningsconcept voor het afnemen van infrastructuur, services en applicaties via het internet. U hoeft zelf niet meer direct te investeren en betaalt voor wat u afneemt. Maar sluit dit wel aan op uw bestaande ICT omgeving en het beheer daarvan? En welke technische en beveiligingseisen moet u stellen? Legian ondersteunt u hier graag mee. We kunnen u precies vertellen wat de mogelijkheden en onmogelijkheden voor uw situatie zijn om diensten af te nemen uit de Cloud. Meer weten? Bel 070 – 302 99 22 of stuur een e-mail naar één van onze Cloud Consultants via cloud@legian.nl

Legian. Ontwerp, implementatie, beveiliging en beheer van ICT-infrastructuren.

www.legian.nl

Column

Zwaar jaar

Door Bernhard van Oranje Fotografie Roelof Pot

In 2010 heb ik stilgestaan bij de opmars van de tablet en dat 2011 het jaar daarvan zou worden. Dat is meer dan uitgekomen. Inmiddels is ook helder dat het niet alleen een thuisgadget is en dat er grote kansen binnen het bedrijfsleven liggen. Uit mijn praktijk merk ik dat organisaties ontdekken hoe bedrijfstaken eenvoudiger kunnen, waarbij toch dezelfde resultaten worden geboekt. Met slimmere ict doe je juist meer voor minder. De tablet als goedkope vervanger van de logge, dure computer blijkt in veel situaties prima te voldoen. Een belangrijk gegeven in een tijd waarin de opdracht is om met weinig geld veel impact te maken. Als het eventjes kan zelfs mega-impact. De realiteit van alledag is dat bijna iedereen krap bij kas zit, de reserves nu wel een beetje aan het opraken zijn en tot overmaat van ramp de bank de kredieten aan het intrekken is. Traditioneel weten bedrijven ict prima te vinden als er bezuinigd moet worden, maar dit jaar zal dat toch moeilijker zijn. Er is geen sprake meer van veel vet op de botten. Dat tandje minder zal niet langer volstaan zonder de organisatie in het functioneren te raken. Daarvoor is de afhankelijkheid van IT nu eenmaal te groot geworden. Na twee jaar veel pas op de plaats is de luxe positie van ‘niets doen lost het probleem wel op’ geen serieuze optie meer. Er zal dus creatiever gedacht moeten worden. De CIO krijgt een nieuwe rol, want de grote lijnen die hij of zij traditioneel uitzet, moeten met kleine stapjes worden bereikt. Het is tijd voor micromanagen en het voordeel halen uit kleine dingen. Zaken die het verschil maken, tellen. De grote megalomane projecten zijn te riskant geworden om nog acceptabel te zijn.

Slecht nieuws Dat is slecht nieuws voor grote ict-leveranciers die het toch al zichtbaar moeilijk hebben. De vraag van de klant verandert. Er is veel meer oog voor de vraag of wel daadwerkelijk wordt geleverd wat er gevraagd is. Mijn verwachting is dan ook dat zij het nog zwaarder gaan krijgen. De markt is aan het veranderen en dat uit zich op verschillende manieren. Al langer breek ik een lans voor de ontwikkelmethode scrum, waarin de bouw van systemen in kleinere, controleerbare stappen wordt opgedeeld. Inmiddels zie ik in grote aanbestedingen steeds vaker scrum als harde eis genoemd worden. De stap is gezet – alhoewel je nog wel ziet dat inkopers weinig hebben begrepen van de methodiek. Leveranciers moeten hierop zijn voorbereid en de nieuwe vragen beter kunnen beantwoorden. Het worden tijden waarin marktpartijen serieus moeten investeren in klanten. Dat alles stemt mij niet somber. In tegendeel! Want de kwaliteit van ict zal vooruitgaan en dat is hard nodig ook. Het zijn de groeistuipen van een markt die eerder niet volwassen wilde worden maar gedwongen door een crisis dat toch wordt. Ondanks dat de IT-markt een daling van zo’n 10 procent moet incasseren, is bij mij de verwachting dat er een groei van zo’n 30 procent voor mijn onderneming in zit. Gewoon, omdat softwareontwikkeling verandert en mensen verantwoording willen zien. Bedrijven zoeken partners met ballen. Ballen die ze op het hakblok durven leggen. Ik daag iedereen uit te stoppen met het denken dat ‘big’ ‘beautiful’ is, maar juist te gaan voor de toewijding voor klant en vakgebied. Geen zware verwerking meer, maar eenvoudige, begrijpelijke ict die wat mij betreft past op een tablet. Dat maakt 2012 tot een zwaar, maar enerverend jaar. Ik heb er zin in!

BERNHARD VAN ORANJE is medeoprichter van nearshorebedrijf Levi9 Global Sourcing en juryvoorzitter van de CIO of the Year Award.

IT in the boardroom

Gezien, geweest, gesproken

Door onze redactie

CIO-EVENEMENT TWYNSTRA GUDDE

Alignment? Waar hebben we het over? Taaie vraagstukken. Laat die woorden even inwerken en kijk welke associaties er komen bovendrijven. ‘Complexiteit’ misschien? Of: ‘hardnekkig’? ‘Iedereen vindt er wat van, maar niemand doet er wat mee’? ‘Werkgroep nummer zoveel’? ‘Hopeloos’? ‘Bureaula’? ‘Knetterende koppijn’? Organisatieadviseur, docent en onderzoeker Hans Vermaak beet zich vast in een minutieuze analyse van taaie vraagstukken en wist maar liefst twaalf mogelijke ‘dynamieken’ te formuleren die deze spelbedervers kunnen ontwarren óf voorkomen. Door Annelies Roon

8e jaargang #1 | 2012

ij schreef er in 2009 een vuistdik boek over met de prikkelende titel Plezier beleven aan taaie vraagstukken. Twynstra Gudde Adviseurs en Managers nodigt een select gezelschap CIO’s uit om met de auteur en een aantal adviseurs van gedachten te wisselen over taaie vraagstukken in de IT-wereld. De ontmoeting vindt plaats in een strak verbouwde houtzagerij met uitzicht op golvende graslanden. Hier schudden twaalf CIO’s en tien organisatieadviseurs elkaar de hand. De zon schijnt, de catering is tot in de puntjes verzorgd: niets staat een productieve dag in de weg. Bruikbare handvatten voor het omgaan met taaie vraagstukken zijn tenslotte wel wat kostbare tijd waard.

hebt. Want wat goed werkt bij tamme vraagstukken, zet geen zoden aan de dijk als het om een taai vraagstuk gaat. ‘Taai’ vraagt iets anders dan we gewend zijn te doen. Wat niet betekent dat ik een principieel tegenstander ben van procesplannen, werkgroepen en een top-downbenadering.” Vermaak biedt een aantal ‘doorkijkjes’ in de mogelijke werking van de principes die hij in zijn boek beschrijft. Praktijkvoorbeelden ook, die veel herkenningsmomenten opleveren bij zijn toehoorders. Want wie kent bijvoorbeeld niet de verlammende werking van de matrixorganisatie, het risico van de overlegcircuits, de roep om mandaten, die gevolgd wordt door hanggedrag? “Leg de bal in het midden”, suggereert hij. “Maak er een

coproductie van. Organiseer je oplossing dwars door de muren van divisies en afdelingen heen, met mensen die het vraagstuk tot hun domein durven te verklaren.” Heilige huisjes worden niet gespaard. De organisatieadviseur ridiculiseert jubeljargon (‘De klant centraal’) en verwerpt de veelgeprezen integrale aanpak. Althans, nogmaals, voor taaie vraagstukken. “Werk met small wins”, adviseert hij. “Breng denken en doen bij elkaar in een ‘microkosmos’. Laat ze in de marge, buiten de schijnwerpers, kleine uitingen van het taaie vraagstuk gericht aanpakken en ga dat principe vervolgens stapelen. Klein, diep en veel, daar gaat het om. Vertrouw op de professionaliteit van je medewerkers, ga niet lopen organiseren en maak de successen zichtbaar.”

Ingebakken Titia Haaxma, partner bij Twynstra Gudde, heet de gasten welkom: “Wij helpen jullie met allerlei vragen en vaak lukt dat heel aardig. Maar soms lopen we tegen dingen aan die ingebakken zitten in de organisatie. Daar hebben we het dan met jullie over. Vandaag willen we dat ook doen: samen met jullie kijken waar oplossingsrichtingen voor dit soort vraagstukken zitten.” Na de aftrap vult Hans Vermaak de rest van de ochtend. Bevlogen en met humor probeert hij de kern van zijn gedachtegoed samen te vatten. Een belangrijke waarschuwing vooraf: zorg dat je eerst onderscheid maakt tussen taaie en tamme vraagstukken. “Je moet weten waar je mee te maken

Waar zet je taaie vraagstukken mee op slot? • Vergaderingsdrang, hiërarchische structuren en overorganisatie leiden tot versnippering. • Schuldvragen staan nieuwe inzichten in de weg. • Voorkeur voor een top-downbenadering belemmert vernieuwende aanpakken. • Veranderingstheorieën worden niet gekoppeld aan de praktijk. • Onzekerheid over de beste oplossingsrichting verlamt. • Vernieuwingen worden ingekapseld in oude patronen. • Organisatiebrede implementatie van ‘de oplossing’

Mechanismen Twaalf remmende en twaalf helpende mechanismen beschrijft Vermaak in zijn boek en hij kan ze lang niet allemaal bespreken. Een sleutelrol in de remmende mechanismen speelt in elk geval het werkwoord fixeren. Het vastzetten van een probleem door het verkeerd te organiseren, bijvoorbeeld: klankbordgroepen instellen, werkgroepen vormen, planningen opstellen; dan volgen nog meer vergaderingen en gaan we opsplitsen in subwerkgroepen… Ook papieren exercities om processen te verbeteren helpen niet als het om een taai vraagstuk gaat: als het leren alleen in de cursuslokalen plaatsvindt en niet in de alledaagse routines

IT in the boardroom

te isoleren, los je het niet op.” “Precies! Het vertraagt alleen maar als je een samenwerkingsprobleem bij één persoon neerlegt”, beaamt een ander. “Zo’n alignmentfunctie is wat dat betreft een suïcidale functie. Je kan het eigenlijk nooit goed doen.”

Welk probleem?

Waaraan herken je taaie vraagstukken? • Ze spelen al jaren, vaak zelfs decennia. • Ze zijn inhoudelijk complex. • Er zijn veel mensen nodig bij de aanpak, met ieder hun eigen ideeën en belangen. • Er spelen vaak dilemma’s: het is onmogelijk om te kiezen tussen twee opties, want ze hebben allebei vooren nadelen. • Je kunt ze wel aanpakken, maar nooit elimineren.

wordt ingepast, levert dat weinig echte verandering op. Daarnaast kunnen ingebakken gewoontes, waarden en begrippen én de wijze waarop de beoogde verandering verankerd wordt, van een vraagstuk een taai vraagstuk maken. De twaalf hélpende mechanismen, want daar wacht iedereen tenslotte op, hebben verrassend ‘spelen’ als sleutelwoord. Speel met interacties, met procesontwerpen, met cognities, met procesverankering. Gooi los die vastgeroeste patronen. Denk out-of-thebox! Hier komt de betekenis van de titel van Vermaaks boek naar voren: je kunt ook plezier beleven aan taaie vraagstukken.

Tegenstellingen Herkenbaar? Bruikbaar? ‘Fascinerend!’ staat er in elk geval op de meeste, intens geconcentreerde gezichten te lezen. Waar de CIO’s vrijwel en bloc op aanslaan, is het taaie vraagstuk dat zich afspeelt op het raakvlak tussen business en IT: de ‘business-

IT-alignment’. De ‘business’ gaat per definitie over het verleggen van grenzen, het nemen van risico’s, over uitbreiding. IT gaat (in de ogen van de business) over beheersing van processen, over continuïteit. Geen wonder dat dat botst. “Raar eigenlijk, dat we de termen ‘business’ en ‘IT’ überhaupt apart gebruiken”, vindt een deelnemer. “Daarmee maken we de kloof die we hier vaak voelen toch alleen maar groter? Geen enkele andere discipline doet dat op die manier. Hoor je wel eens praten over ‘business-communicatie-alignment’, bijvoorbeeld? business-IT-alignment is vooral een IT-woord en ook een IT-probleem, concluderen de deelnemers. Daar wringt dan ook meteen de schoen, zo lijkt het. “Wij hebben de neiging bezig te zijn met oplossingen”, zegt een CIO. “Maar misschien zijn we er meer mee geholpen om eens gezámenlijk naar het probleem te kijken. Soms is IT leidend, bijvoorbeeld als het gaat om nieuwe services en diensten. Het gebeurt ook dat we worden geconfronteerd met praktijkproblemen waar we (nog) geen pasklare oplossing voor hebben. Al was het maar omdat ook de techniek grenzen kent. Wanneer de business ons in zo’n geval met verwachtingsvolle ogen aankijkt, krijgen wij het benauwd omdat we vinden dat we aan die verwachting moeten voldoen. We stellen ons in beide gevallen op als ondersteunende stafdienst, niet als actieve partner. We doen een stap naar achteren en schuiven er een informatiemanager tussen. Die moet dan gaan ‘tolken’ tussen IT en de business. Maar door het probleem

8e jaargang #1 | 2012

In de middag splitst het gezelschap zich op om in vier groepjes onder leiding van een adviseur vanuit verschillende invalshoeken aan de slag te gaan met taaie vraagstukken die door de CIO’s zijn ingebracht. Ook hier weer volop herkenningsmomenten. “Bij ons vertaalt gebrekkige business-IT-alignment zich vooral in de late oplevering van nieuwe producten door tussentijdse wijzigingen in productspecificaties”, vertelt een van de gasten achteraf bij de plenaire terugkoppeling. Hij is manager Automatisering bij een zorgverzekeraar en zat in de werkgroep van Twynstra Gudde-partner Marc van Leeuwen. Deze bood de deelnemers een ‘superflitscursus’ causale diagrammen, een instrument om de relaties tussen oorzaak en gevolg mee bloot te leggen. “Door het uittekenen van het probleem bleek de oorzaak heel ergens anders te liggen dan ik dacht”, vertelt de manager. “Het zit ’m

niet in de doorlooptijd, het probleem ligt bij onszelf! Wij zagen niet in dat er bij onze collega’s geen drive is om het probleem op te lossen, omdat we met allerlei kunst- en vliegwerk uiteindelijk tóch altijd weer net op tijd leveren. We roepen steeds wel dat onze werkdruk te hoog is, maar niemand voelt zich daardoor aangesproken.” Na een discussie over de vraag hoe ethisch het is om de zaak ‘dan maar

smooth sailing with Orange

your vessel can be just another office

Modern satellite broadband communications transform any vessel into a mobile corporate office with the same access to email, supply chain management and procurement systems and applications as land-based locations. Come and see us at www.orange-business.com or if you prefer to chat, call us on +31 (0)20 606 9100 or +32 (0)2 643 94 00 and letâ&#x20AC;&#x2122;s see how we can help.

Wat zijn innoverende patronen rond taaie vraagstukken? • Begin met kleinschalige vernieuwingen die buiten de schijnwerpers worden doorgevoerd. • Denk out-of-the-box. • Test vernieuwingen direct in de praktijk. Werkt het, dan bouw je daarop door. Zo niet, dan stel je je aanpak bij. Zo vind je je weg. • Durf fouten te maken, zoek tussenoplossingen en hou elkaar scherp. • Laat vakmensen hun ding doen. Vertrouw op hun kennis en kunde. • Deel de behaalde successen met de rest van de organisatie.

geet het grote gemeenschappelijk doel niet”, merkt Titia Haaxma op. Daar zit wel een beroepsvalkuil, volgens Vermaak. “Als je gidsend bezig bent in een organisatie en je levert ook nog eens meerwaarde die cruciaal is voor de business, is waardering tijdens het proces geen optie. Die komt altijd pas achteraf. Misschien helpt dat.”

Goede voornemens “Ik heb genoten vandaag”, zegt Henk Bothof, directeur Ict bij ProRail, vlak voor het afsluitende ‘diner parlant’. “Ik heb geleerd om met meer afstand naar het vraagstuk van de businessIT-alignment te kijken. Zelf heb ik het gevoel dat een belangrijk deel van de

een businessinformatiemanager die het gat maar moet zien te overbruggen. Zo los je geen taai vraagstuk op. We moeten wat dat betreft meer de hand in eigen boezem steken. Daarmee is het probleem niet meteen opgelost, maar ik zie nu wel duidelijker waar het ligt. Ik ga mijn mensen uitdagen om die verantwoordelijkheid meer te nemen. En ik ga praten met mijn collega-directeuren om te vragen waar wij tekortschieten. Misschien willen zijn businessinformatiemanagers wel bij ons komen zitten om één team te vormen, dat zou al helpen. Alhoewel de structuur niet bepalend is, meer het team.” Ook Ict-directeur Peter Hettema van ROC Landstede heeft goede voor-

een keer uit de hand te laten lopen’, zodat de rest de boodschap óók binnenkrijgt, wordt een veiliger oplossing aangedragen: “Je zou het proces kunnen simuleren. Maak een causaal diagram. Liefst samen. Dan maak je inzichtelijk wat er aan de hand is. Als er wederzijds begrip ontstaat, heb je kans dat het probleem eindelijk wordt opgepakt”, aldus een deelnemer.

Socratisch De werkgroep van adviseur Dorine Wesel heeft een ‘Socratische dialoog’ gevoerd over de vraag of IT het alignmentprobleem misschien zelf construeert en zo ja, waarom? Antwoord op de eerste vraag is ‘ja’, constateerden de deelnemers. “We hebben een beetje een minderwaardigheidscomplex”, vat een CIO samen. “We snappen de business eigenlijk niet, maar durven daar niet de verantwoordelijkheid voor te nemen. We hebben onszelf tenslotte van begin af aan geprofileerd als probleemoplossers. We leggen voortdurend uit waar me allemaal mee bezig zijn, terwijl dat vaak helemaal niet hoeft. En door onze oplossingen ingewikkelder te presenteren dan nodig is, houden we de kloof in stand.” “We dekken ons in feite in voor een eventuele mislukking”, vult een ander aan. “En dan balen we ervan dat we nooit iets terughoren over onze oplossingen, behálve als het mis gaat. Dan zijn we ineens in beeld”, zegt een derde. “Jullie uitdaging is volgens mij om een plek te claimen in het beter bedienen van de zorg, of het onderwijs, of waar jullie organisatie ook voor staat. Ver-

We dekken ons in feite in voor een eventuele mislukking oorzaak van het probleem ligt in het onvermogen van ict om te zien waar de business werkelijk om vraagt. We kunnen wel stellen dat ‘ze’ – de business – eerst moet aangeven wat ze willen, maar het feit dat ‘we’ in wij/zij denken, belemmert al. Een team is nodig, een team dat in het klein successen boekt en laat zien dat we met elkaar de business zijn. Niet een kop van Jut, zoals

nemens: “Ik ga om te beginnen het boek van Vermaak kopen en grondig bestuderen. Hij reikt echt concrete instrumenten aan. Ik vond het een aha-erlebnis dat je met je oplossingen al snel op het proces gaat zitten, maar dat dat slechts een van de vier aspecten is die het probleem beïnvloeden. Dat verklaart dat die vraagstukken zo taai zijn. Je hebt er echt een gezamenlijke aanpak voor nodig.” In de workshop waar Hettema aan deelnam, leidde de techniek van ‘storytelling’ tot het inzicht dat IT’ers vaker bezig zijn met het uitleggen van het belang van hun vak, dan van het belang van hun oplossingen voor de gebruiker. “Dat leidt vaak tot onbegrepen oplossingen, of tot oplossingen voor niet-bestaande problemen. Daar wil ik over in gesprek gaan. Ik wil eens zorgvuldig gaan kijken: waar maak ik me druk om en hoe ga ik ermee om?”

IT in the boardroom

Research door Teus Molenaar

Het liefst in grafiekvorm Managers ontvangen de informatie op hun smartphone en tablet liefst in de vorm van een grafiek (36 procent) of tabel (33 procent) met een doorklikmogelijkheid voor meer details. Het minst in trek zijn dashboards en pushberichten (21 procent en 22 procent) als informatievorm. In opdracht van Kadenza (specialist in bedrijfsinformatie) heeft onderzoeksbureau SSI ruim driehonderd Nederlandse managers ondervraagd over het particuliere en zakelijke gebruik van hun slimme telefoon en tablet. De managers hebben de meeste behoefte aan informatie over kosten (51 procent), omzet en klanttevredenheid (beide 42 procent). Informatie over medewerkerstevredenheid vinden zij het minst interessant om via een mobiel apparaat te ontvangen.

Simulaties gaan hoge ogen gooien De ontwerpcyclus van producten is sterk in te korten door simulaties en visualisaties. Uit een onderzoek van Autodesk blijkt dat maar liefst 78 procent van de respondenten meent dat het belang van simulatietools voor hun bedrijf sterk groeit en op grotere schaal zullen worden ingezet. 64

8e jaargang #1 | 2012

Tijdens de Digital Prototyping Forums van Autodesk in Engeland, Frankrijk, Duitsland, Italië en Nederland heeft dit bedrijf de mening van de ruim 1.300 CAD-gebruikers gepeild. Hieruit blijkt dat 72 procent voorspelt dat het belang van cloud computing toeneemt. Deze vorm van computergebruik vergemakkelijkt immers de uitwisseling van data evenals de samenwerking intern en met partners. Bovendien biedt het vrijwel onbeperkt computervermogen op het moment dat dit nodig is. De resultaten van het onderzoek bevestigen het belang van duurzaamheid in de maakindustrie. Ruim 90 procent van de ondervraagden is het eens met de stelling dat duurzaamheid, energiebesparing en recyclebaarheid nog belangrijker zullen worden in de toekomst. “Deze onderzoeksresultaten weerspiegelen het feit dat simulatie snel een fundamenteel onderdeel wordt van het manufacturingontwerpproces”, zegt Richard Tinsdeall, sales director Autodesk Europa. “Simulaties bieden ontwerpers en engineers de mogelijkheid productgedrag te onderzoeken, concepten te testen en ontwerpen te optimaliseren in een vroeg stadium van het ontwerpproces. We zien dat de sector steeds meer doordrongen raakt van de voordelen hiervan.”

Tools moeten impact social media meten Uit de white paper 2012 Social Marketing & New Media Predictions van Awareness komt de dringende behoefte aan tools aan het licht, die de invloed van social media op bedrijfsvoering en imago in kaart brengen. Er zijn al veel gereedschappen, maar die meten allemaal een stukje; er is meer integratie nodig. Awareness heeft 34 vooraanstaande marketingstrategen, zoals David Meerman Scott, Brian Solis, Erik Qualman, Paul Gillin en Steve Rubel, gevraagd naar hun mening over social marketing. Deze visionairs werken bij bedrijven als Intel,

Constant Contact, Mindjumpers, HollandMark, Voce Communications en Raidious. Zij zijn gevraagd naar hun mening op de onderwerpen ‘verwachtingen voor de belangrijkste (social) marketingontwikkelingen’, ‘de rol van big data bij (social) marketing’, ‘kerntechnologieën om de invloed van (social) marketing te meten’, ‘de rol van mobiel (bij social) marketing’, ‘de belangrijkste uitdagingen voor (social) marketeers’, en ‘de best vertrouwde nieuwsbronnen’. Het rapport is een verzameling van citaten over deze zes onderwerpen. Zo lezen we dat Paul Gillin vindt dat de meeste technieken die tot dusverre zijn ontwikkeld tamelijk rudimentair zijn. “We hebben technologieën nodig die werkelijke invloed blootleggen; er zijn veel slimme bedrijfjes bezig om die te ontwikkelen.” Klout, een scoringsmethode om het belang van tweets en opmerkingen via LinkedIn en Facebook aan te geven, lijkt een aardig begin, maar niet meer dan dat. Neil Glassman voorziet een betere integratie van locatiebewuste diensten met de eerder aangeven interessegebieden van consumenten. Stacy Debroff, oprichtster van Mom Central Consulting, meldt: “Wij gaan ons meer inspannen om de diepere betekenis achter data te achterhalen. Big data geeft ons de mogelijkheid de onderwerpen die er werkelijk toe doen fijn te slijpen, in plaats van het ontwikkelen van strategieën voor een breed assortiment aan onderwerpen.” Meer informatie op www.awarenessnetworks.com.

Nauwelijks voor gezondheid Overigens blijkt slechts 6 procent van de Nederlanders in 2011 social media te hebben benut om informatie over hun gezondheid te krijgen. Zo blijkt uit onderzoek van I’m Research onder 22.493 mensen in 28 landen. Vergeleken met andere landen zetten Nederlanders social media opvallend weinig in voor gezondheidsvragen. Slechts 2 procent van de Nederlanders gebruikt bijvoorbeeld Facebook of Twitter, 4 procent kijkt op blogs en bezoekt fora. In landen als China, Maleisië en Pakistan worden deze middelen veel vaker ingezet, zo stelt het onderzoeksbureau. In Pakistan bijvoorbeeld weet maar liefst driekwart van de respondenten social media te vinden als informatiebron voor vragen over de gezondheid. De goed gewaardeerde positie van de huisarts in het Nederlandse stelsel verklaart de terughoudendheid.

Flexibel werken

Werken doen we tegenwoordig anders. Het Nieuwe Werken. Iedereen heeft zijn eigen en unieke manier van werken – bepaalde voorkeuren voor waar, hoe en wanneer men wil werken. Microsoft biedt soepele oplossingen om te voldoen aan de behoeften van mensen en de IT-afdelingen door wie ze ondersteund worden.

Bezoek één van de Microsoft Days over o.a. “Bring you own Device” en “Wet & regelgeving in de Public Cloud”. Of schrijf u in voor de sessie: Het Nieuwe Werken in de praktijk. Aan deze sessies zijn geen kosten verbonden.

Kijk op microsoft.nl/cio

Research door Teus Molenaar

‘Groen’ zorgt voor netwerkinvesteringen 55 procent van de bedrijven in Europa verwacht in 2012 een groei van de investeringen in hun bedrijfsnetwerkinfrastructuur van 10 tot 25 procent. Die groei komt vooral door de inzet van ‘groene’ technologie. 46 procent meent dat groene IT het best helpt de netwerkkosten te verlagen. CommScope, leverancier van infrastructuren voor communicatienetwerken, heeft in september 2011 een enquête gehouden onder 100 netwerkbeheerders en systeemintegrators bij grote Europese ondernemingen. De verwachte groei van investeringen is voornamelijk ten behoeve van de implementatie van milieuvriendelijke IT-oplossingen. Daarnaast zijn ook de verhoging van de betrouwbaarheid van het netwerk en het toevoegen van netwerkintelligentie andere belangrijke factoren voor de investeringstoename. De vraag naar ‘groene’ IT-oplossingen ligt al op een hoog peil: 84 procent van de organisaties heeft in 2011 stappen ondernomen om het energieverbruik van hun netwerken te verlagen. Investeringen in het verlagen van het energieverbruik houden het komende jaar aan, aangezien 46 procent van de ondernemingen vindt dat dit de meest effectieve manier is om netwerkkosten te besparen. Bijna de helft van alle bedrijven (49 procent) vindt kostenverlaging de belangrijkste doelstelling voor 2012.

8e jaargang #1 | 2012

Minder bezorgd over BYOD

Jongeren negeren richtlijnen

Nederlandse managers liggen minder wakker van werknemers die hun eigen mobiele apparaat (bring your own device) ook voor werk gebruiken. 18 procent is hier totaal niet bezorgd over, tegenover een gemiddelde van 11 procent internationaal. Niettemin is het BYOD-fenomeen in ons land het grootst.

De nieuwe generatie werknemers neemt online risico’s om internettoegang te verkrijgen en vormt daarmee een gevaar voor persoonlijke én zakelijke veiligheid, aldus het Cisco 2011 Annual Security Report.

De Nederlandse ondervraagden verwachten dat over twee jaar bijna zes op de tien medewerkers (59 procent) een privéapparaat ook gebruikt voor werk. Daarmee loopt Nederland voorop in de elf onderzochte landen. Dit blijkt uit de Security Index van Vanson Bourne, in opdracht van Citrix Systems. De studie vond plaats onder 1.100 respondenten in Engeland, Frankrijk, Duitsland, Nederland, VS, Canada, Brazilië, Australië, China, Japan en India. De relatieve onbezorgdheid van de Nederlanders komt doordat zij veel vertrouwen stellen in desktopvirtualisatie bij het beveiligen van de particuliere apparaten. Of het nu gaat om het tegengaan van dataverlies, authenticatie, antivirus of firewalls: Nederlandse respondenten zijn hier minder mee bezig dan hun internationale collegae.

Wel complex In onderzoek van Telindus-ISIT onder 445 IT-professionals stelt 37 procent van de respondenten dat er in hun organisatie al gebruik wordt gemaakt van desktopvirtualisatie, 36 procent is zich op dit vlak aan het oriënteren en 12 procent heeft desktopvirtualisatie in de planning staan. Slechts 15 procent geeft aan niet geïnteresseerd te zijn in desktopvirtualisatie. 27 procent van de IT-professionals geeft aan dat de investering de belangrijkste uitdaging is bij de keuze voor desktopvirtualisatie en 25 procent zet complexiteit op de eerste plaats. “Desktopvirtualisatie heeft betrekking op de gehele organisatie, dus zowel het management, de ict-afdeling als de eindgebruiker moeten hier klaar voor zijn. Daarna werk je de investering op lange termijn uit”, aldus Jerry Rozeman, portfoliomanager Enterprise bij Telindus-ISIT.

Zeven van de tien jonge medewerkers negeren regelmatig het IT-beleid van bedrijven en één op de vier is voor zijn dertigste jaar het slachtoffer van identiteitsdiefstal. Deze en andere onderzoeksresultaten uit het derde deel van het 2011 Cisco Connected World Technology Report laten zien dat de nieuwe generatie werknemers die nu in dienst komt bij bedrijven, zich niets aantrekt van IT-beleidsregels en daarmee een toenemend beveiligingsrisico vormt. Deze groep jongeren is opgegroeid met internet en houdt er steeds vaker een ‘on-demand’ lifestyle op na, waarbij zakelijke en privéactiviteiten op de werkvloer door elkaar lopen. Uit de uitkomsten van Cisco-onderzoeken blijkt dat werkgevers bezorgd moeten zijn. Bij deze nieuwe generatie is de behoefte aan ‘on-demand’ toegang tot informatie zo groot dat veel van deze jongeren ver willen gaan voor internettoegang. Zelfs als ze daarmee de veiligheid van hun bedrijf of die van henzelf in gevaar brengen. Zo wordt ‘stiekem’ het WiFi-netwerk van de buren gebruikt, maken ze gebruik van gratis WiFi in winkels en cafés en gebruiken ze apparatuur van anderen, zonder supervisie. Ruim een derde (36 procent) van alle medewerkers antwoordt ‘Nee’ op de vraag of zij de regels van hun IT-afdelingen respecteren. Dit betekent dat traditionele bedrijfsculturen steeds meer moeite zullen hebben om het IT-beveiligingsbeleid af te stemmen op de wensen van jonge medewerkers als het gaat om social media, mobiele apparaten en remote access.

Het is niet de vraag óf het werkt maar hoe betrouwbaar Onze Cloud Computing services worden niet voor niets wereldwijd door experts beschouwd als de beste en meest betrouwbare in de branche. U kunt rekenen op complete ondersteuning voor uw bedrijfskritische applicaties, gewaarborgd met SLA’s die zijn afgestemd op uw bedrijfsbehoefte. Daarnaast bieden we u ook met onze Managed Hosting en Data Center diensten betrouwbaarheid, flexibiliteit en veiligheid op het allerhoogste zekerheidsniveau. En daarmee onbeperkte IT-mogelijkheden om uw business ambities te realiseren. Kijk voor meer informatie op www.terremark.nl of bel +31 (0)23 547 79 46.

C LO U D CO M P U T I N G MANAGED HOSTING D ATA C E N T E R

www.terremark.nl

13 maart 2012:

Jaarcongres Information Management 2012 Het Jaarcongres Information Management (JIM) wordt georganiseerd door ICT Media, onder andere bekend van de Annual Conference IT Transformation, Annual Conference Connected Enterprise, Jaarcongres Strategic Sourcing en CIO Day. Tijdens het jaarcongres zal het thema â&#x20AC;&#x2DC;Information is your asset!â&#x20AC;&#x2122; centraal staan. Dit thema zal worden uitgewerkt aan de hand van zeer actuele topics als Big Data, masterdatamanagement, analytics en enterprisecontentmanagement. Lees meer: www.jaarcongres-informationmanagement.nl

De Dutch Business intelligence AwArD De bekendmaking van de winnaar en uitreiking van de Dutch Business Intelligence Award zal plaatsvinden tijdens het Jaarcongres Information Management (JIM) van ICT Media. Het JIM vindt plaats op 13 februari 2012. Uit de vele deelnemende organisaties zullen op deze dag de drie genomineerde organisaties hun laatste wapens in de strijd gooien om de Award te winnen. Lees meer: www.slimsteorganisatie.nl/uitreiking

59e RONDETAFELBIJEENKOMST: SECURITY IN DE NIEUWE TIJD

Geen muren meer Cloud computing, bedrijfsvreemde apparaten, het nieuwe werken, online collaborationgereedschap en andere moderne technologiegebaseerde mogelijkheden winnen razendsnel terrein. Hoewel de vele voordelen alom erkend worden, stellen deze tendensen de CIO voor grote uitdagingen op het gebied van security. Tijdens de 59e exclusieve rondetafelbijeenkomst, die het thema ‘Security in de nieuwe tijd’ droeg, kwamen de diverse vooren nadelen van alle nieuwe mogelijkheden ter sprake. Door onze redactie Fotografie Marcel Willems

e belofte van de cloud, consumerization en online samenwerking is evident, zowel als het gaat om kostenbesparing als het beter en flexibeler kunnen inspelen op de businesswensen. Maar de druk die deze nieuwe technologieën op de CIO leggen, is niet te onderschatten. Beveiliging en integriteit van gegevens, toegang tot het netwerk, de duurzaamheid van leveranciersrelaties, en natuurlijk complianceregels moeten allemaal worden meegenomen. Op initiatief van CIO Magazine en medegastheer Trend Micro werd er in de Bossche Boardroom over het onderwerp gediscussieerd. De voorstelronde leert reeds dat de

uitdagingen complex zijn. Daarnaast heeft security inmiddels vanwege de Diginotar-affaire een veel hogere relevantie gekregen. “Vertrouwen is veel belangrijker geworden”, stelt de CIO binnen een lokale overheid. “Zowel als het gaat om technologieën als om bedrijven waar we zaken mee doen. Een gebrek aan vertrouwen kan de vooruitgang op bepaalde gebieden, zoals bepaalde nieuwe vormen van dienstverlening, zelfs in de weg staan.” “Mensen willen steeds vaker toegang tot specifieke gegevens, wat ons voor uitdagingen stelt”, vertelt een CIO van een groot ziekenhuis. “Het is een kwestie van het kiezen van de balans tussen een grotere openheid voor de patiënten en een betere beveiliging

tegen mensen die bij die gegevens willen, maar er niets te zoeken hebben.” Daarnaast speelt aan tafel weerzin ten aanzien van de cloud en het feit dat de Amerikanen in het kader van hun wetgeving mogen grasduinen in aldaar opgeslagen gegevens. Ook cybercriminaliteit en het feit dat medewerkers zelf apparatuur meenemen naar het werk wordt als een risicofactor gezien.

Holistisch Zijn dit redenen om als bedrijf de diverse nieuwe mogelijkheden op het gebied van IT dan maar te laten liggen? Niet wanneer de CIO deze zaak gedegen en op holistische wijze, eventueel in samenwerking met deskundige en gespecialiseerde partners, aanvliegt.

IT in the boardroom

Discussiëren over uitdagingen op het gebied van security Moet de CIO de mogelijkheden maar laten liggen?

Locatie: de Bossche Boardroom.

Patrick Dalvinck: ‘Helpen bij de stap naar de cloud.’

7e jaargang #2 | 2011

Althans, dat zegt de industrie. “Trend Micro staat vooral bekend als een speler op het gebied van malwarebestrijding”, vertelt Patrick Dalvinck, regiodirecteur van Trend Micro in de Benelux. “Maar we doen veel meer dan dat. Zo helpen wij bedrijven en CIO’s bij het maken van de stap naar de cloud.” Virtualisatie, cloud en nieuwe devices hebben volgens Dalvinck te veel voordelen om ze te laten liggen, maar ze vragen wel om een andere aanpak. Zeker is dat een ‘simpele’ aanpak in de nieuwe wereld niet langer werkt. Het idee van een organisatie en zijn systemen binnen een soort van ommuurde omgeving waarbij alles wat van buiten komt, wordt tegengehouden, lijkt achterhaald. Hetzelfde geldt voor de informatie binnen het bedrijf: deze dient in het kader van het werken in partnerverbanden en ecosystemen steeds vaker beschikbaar te worden gesteld aan de buitenwereld. Tot de consument aan toe. “Het netwerk gaat open”, stelt Dalvinck. “Het is veeleer de vraag wat je daarbinnen wilt beschermen.” Het is een zienswijze die door de meeste deelnemers wordt onderschreven: “Stop met het beschermen en beveiligen van dozen met gegevens, want je kunt niet overal muren omheen bouwen”, aldus een deelnemer. “Waar het om draait, is dat je gegevens beoordeelt, prioriteert en met name de als belangrijk gekwalificeerde data afdoende beveiligt. Het gaat om de policy en niet zozeer om de technologie.”

Ferguson ziet de combinatie van kwaadwillenden en malware als een epidemie en hij acht het mede de taak van zijn werkgever om te voorzien in het vaccin. “Voor onze klanten zou de vraag hoe ze zich zouden moeten beschermen pas als laatste aan de orde moeten komen”, zegt hij. “Het gaat er allereerst om dat ze bepalen wat ze aan data en systemen hebben, vervolgens moeten ze vaststellen wat de risico’s zijn en daarna de impact op de bedrijfsvoering kennen. Pas daarna stel je je de vraag wat je moet beveiligen en op welke manier.” Bij dat laatste spelen ook de verschillen tussen de vormen van bedreigingen een rol. Gerichte aanvallen van cybercriminelen (‘threats’), waarbij er misbruik wordt gemaakt van zwakke plekken in systemen (‘vulnerabilities’), gaan steeds vaker gepaard met zogenoemde social engineering, waarbij mensen via misleiding worden overgehaald om ergens op te klikken en zo de kwaadwillende code bijvoorbeeld zijn werk kan doen. “Deze aanvalsvorm vraagt naast de technische beveiliging tevens om het bewust maken van medewerkers”, aldus Ferguson. Consumerization, oftewel het feit dat mensen steeds vaker hun eigen apparaten meenemen naar het werk, kan beveiliging vanuit beheerperspectief lastiger maken. “Aan de andere kant zullen mensen bij eigen apparaten eerder beveiligingsupdates en patches installeren, omdat ze zich er zelf verantwoordelijk voor voelen”, stelt de expert.

Expert

Verantwoordelijkheid

Voor de rondetafeldiscussie ‘Security in de nieuwe tijd’ werd Rik Ferguson als spreker opgelijnd. Ferguson is directeur van Security Research bij Trend Micro, wereldwijd erkend expert op het gebied van onlineaanvallen en een graag geziene gast tijdens beveiligingsdiscussies. Nadat enige tijd van gedachten is gewisseld over welke bedreigingen er dan precies spelen en hoe politie en justitie dit in internationaal verband zouden kunnen en moeten aanpakken, trekt men de conclusie dat bedrijven vooralsnog moeten varen op hun eigen beveiligingsplannen, eventueel met hulp van partijen als Trend Micro.

Als de discussie vervolgens belandt bij cloudmodellen en andere sourcingmodellen, benadrukt Patrick Dalvinck dat de verantwoordelijkheid en dus het risico altijd bij de klant ligt. “Je kunt verantwoordelijkheid niet outsourcen”, merkt een deelnemer op. Ferguson: “De CIO is de eigenaar als het gaat om controle en accountability.” Dalvinck: “Daarom stellen veel CIO’s dan ook: geen data in de cloud. Niet vanwege angst maar vanwege een gebrek aan controle.” Zelfs bij encrypte gegevens en wanneer leveranciers voldoen aan security- en compliancestandaarden zoals geformuleerd binnen bijvoorbeeld SAS70. “Al kunnen zulke frame-

Stop met het beschermen en beveiligen van dozen met gegevens

works de klant wel weer het nodige vertrouwen geven”, merkt een bij de discussie aangeschoven auditor op. Hoe dan ook: bedrijven hebben zelf een verantwoordelijkheid om zich te wapenen tegen aanvallen. Daar zijn, zoals Dalvinck en Ferguson diverse malen benadrukken, hulpmiddelen voor. Volgens laatstgenoemde gaat het om het inrichten van wat hij multiple points of trust noemt, een samenspel van gevalideerde gegevens en bijbehorende beveiligingsmaatregelen. Niet te weinig, maar ook niet te veel. Anders loop je als bedrijf het risico op overauthenticatie, wat evenmin productief is. Security, voor zover dat vooraf al niet duidelijk was, blijkt al met al lopen over een evenwichtsbalk. Maar de CIO zal ermee moeten leven. “De cloud zal in de toekomst alleen nog maar belangrijker worden”, stelt de Beneluxregiodirecteur van Trend Micro ter afronding van de bijeenkomst. “Het hoeft niet onveilig te zijn, maar dan moet je het wel goed aanpakken. Het gaat daarbij in de eerste plaats over het kwalificeren van gegevens en deze waar nodig te beschermen. Niet alle data, maar wel de data die ertoe doet.”

IT in the boardroom

XEBIA AGILE CONSULTING & TRAINING Aantoonbaar resultaat De Agile manier van werken, denken en acteren zit Xebia in de genen. Doordat het aansluit bij onze bedrijfsﬁlosoﬁe en ons ondernemerschap is het voor Xebia een natuurlijke manier van werken. Dit komt tot uiting in de manier waarop Xebia Agile implementatie trajecten uitvoert; intrinsiek gedragen, met passie en resultaat. Xebia hanteert bij Agile implementatie trajecten het Agile Maturity Model. Hiermee meten we continu de volwassenheid, kwaliteit en productiviteit van het traject. Dit inzicht geeft richting, toont de resultaten en draagt bij aan het enthousiasme en werkplezier van de teams. Daarnaast weten we hoe we Agile op een juiste manier kunnen combineren met Lean trajecten, waardoor de positieve resultaten breder worden ervaren dan alleen binnen het IT domein.

Albumprinter legt brede uitrol Scrum in handen Xebia

ASR: grootschalig ICT-verandertraject succesvol met Agile en Scrum

BinckBank ondervindt kracht van Scrum

“Zonder hulp van Xebia was het resultaat van deze bedrijfstransformatie niet zo succesvol geweest. Onze IT-afdeling is sterk geprofessionaliseerd en werkt nu structureel op een hoger niveau. Daardoor kunnen wij ons in kwaliteit blijven onderscheiden van andere aanbieders.”

“Dankzij Xebia zijn Agile en Scrum nu een gedragen werkmethode binnen onze organisatie. Hierdoor kunnen wij onze complexe ICT-organisatie succesvol organiseren en betere productiviteit en voorspelbaarheid leveren.”

“De verwachtingen die ik had van Scrum zijn waargemaakt. Xebia heeft een belangrijke rol gespeeld in de voorbereiding en begeleiding van de medewerkers. Niet alleen is onze manier van werken veranderd, maar ook is de motivatie en commitment toegenomen. En dat is voor mij de kracht van Scrum!”

Bert Voorbraak - ASR Verzekeringen Klaas Waslander - Albelli (Albumprinter)

Jeffrey Severijn - BinckBank

Centraal Boekhuis gebruikt Scrum voor ICT-projecten

Rabobank zeer tevreden met Agile en Xebia

Bol.com gooit roer radicaal om met Xebia

“We zijn bijzonder tevreden over de begeleiding van Xebia bij de invoering van Scrum. Ruimte en richting gevend, enthousiasmerend en ter zake kundig met heel veel ervaring uit de praktijk.”

“Gebruik van Agile laat bij Rabobank Nederland Groep ICT een daling van ICT ontwikkelkosten zien tot wel 25% en een versnelling van doorlooptijden van ICT projecten tot 38%.”

“Toen wij besloten Agile te gaan werken, kwamen we snel tot de conclusie dat we hiervoor bij Xebia moesten zijn. Zij zijn inmiddels een de facto standaard op het gebied van Scrum en hebben een bewezen track record van succesvolle Agileimplementaties.”

Chris Amelink - Centraal Boekhuis Hans Balkenende - Rabobank Nederland Groep ICT

Feike Groen - bol.com

Xebia Nederland B.V., Utrechtseweg 49, 1213 TL Hilversum, Nederland, Tel: +31(0)35-5381921, www.xebia.com, info@xebia.com

60e RONDETAFELBIJEENKOMST: DE CIO EN ANALYTICS

Gouden bergen binnen handbereik Analisten voorspellen dat business analytics de komende jaren een grote vlucht gaat nemen. De opkomst van tooling op dit gebied in combinatie met bekende trends als de consumerization van IT en big data resulteren erin dat de business steeds meer data zelf gaat analyseren. Welke rol moet de CIO innemen om dit te faciliteren? Een uitgelezen onderwerp voor een rondetafelgesprek georganiseerd door QlikTech tijdens de CIO Day. Door Eline Visser Fotografie Roelof Pot

tefan van Duin, Director Business Intelligence & Analytics bij Deloitte, opende de druk bezochte sessie. Hij stelde dat er een evolutie gaande is in het BIlandschap. Waar organisaties met traditionele BI inzicht krijgen in de huidige prestaties, gaat analytics een stap verder. Analytics concentreert zich op het voorspellen van de toekomst. Van Duin illustreerde een drietal ontwikkelingen die hierin een belangrijke rol spelen. Analytics wordt gedreven door de business, de business heeft zelf

controle, en de analyses gaan steeds verder door bijvoorbeeld externe databronnen toe te voegen en meer geavanceerde technieken toe te passen.

Nieuw? Een aantal deelnemers deelt de mening dat analytics op zichzelf niets nieuws is. Een van hen: “Analytics is al een jaar of vijftien oud, in de financiële dienstverlening werden experts ingehuurd om modellen te ontwikkelen om massa’s van data te analyseren over bijvoorbeeld risico’s op de financiële markten.”

De verandering is dat het zwaartepunt verschuift van IT en externe experts naar de business. “IT is de enabler, de competenties moeten bij de business liggen. De business moet zelf beslissen welke data zij nodig heeft.” Wel signaleren de deelnemers dat dit business ownership nog duidelijk grenzen kent. “De vragen worden gecreëerd door de business, maar vaak wordt nog naar IT gekeken voor het helpen ontwikkelen van analyses.” Aan tafel wordt gesteld dat van IT niet verwacht kan worden de business volledig te begrijpen, daarom is de ontwikkeling richting analytics

IT in the boardroom

Stefan van Duin: ‘Evolutie in het BI-landschap.’

Analytics is op zichzelf niets nieuws…

…de grootste verandering is de verbreding van het spectrum.

De I in de functietitel wordt steeds belangrijker.

7e jaargang #2 | 2011

What’s in a name? een goede. “De gebruiker zoekt vanuit creativiteit naar oplossingen, IT doet dit vanuit technocratisch oogpunt. IT vraagt gebruikers om requirements te formuleren die nog helemaal niet duidelijk zijn. Met als gevolg een discrepantie tussen creativiteit en diezelfde requirements.” Juist om dit soort situ-

De CIO moet een missionaris zijn voor het ontwikkelen van een informatiestrategie

aties te voorkomen is analytics volgens de CIO’s een goede toevoeging aan het BI-spectrum. De grootste verandering is dus de verbreding van het spectrum. Uit de traditionele BI-oplossingen worden verschillende vastgestelde en essentiële rapportages gedestilleerd, daarnaast kan de business met analytics het antwoord op vragen vinden die nog niet eerder zijn gesteld.

Discrepantie Van Duin signaleert dat de CIO’s de toegevoegde waarde van analytics erkennen en de business hierin willen ondersteunen. Toch zijn de geluiden vanuit de business nog steeds dat IT vaak een vertragende factor is, terwijl de CIO’s juist aangeven dat de business vaak aanklopt voor hulp bij de ontwikkeling van analyses. Hier is een duidelijke discrepantie. Een reden hiervoor kan zijn – zo stellen de aanwezigen – dat de beschikbare tooling binnen organisaties de business nu nog niet toestaat om zelfstandig analyses te ontwikkelen. Wel is duidelijk dat de business en CIO’s dezelfde wensen hebben. Beiden willen meer waarde halen uit de beschikbare data

Een belangrijke drijfveer voor het succes van business analytics is de toegankelijkheid en performance van data-analyse. Analisten noemen deze categorie ‘data discovery’. QlikTech combineerde deze twee termen en biedt met QlikView een business-discoveryplatform.

om de bedrijfsprestaties te verbeteren. De vraag rijst: Welke stappen moet de CIO nemen om deze gedeelde doelstelling in de praktijk haalbaar te maken?

Rol van de CIO De CIO’s herkennen de waarde van analytics bij de verbetering van de operatie en het nemen van slimmere beslissingen. De algemene opvatting aan tafel is dat dit vakgebied binnen organisaties nog geen volwassenheid heeft bereikt. “In de praktijk wordt er vaak pas naar data gekeken als er een probleem is. Er is nog steeds veel data die niet wordt omgezet in informatie. Omdat een probleem vaak de trigger is voor een analyse wordt nog veel in

Gartner In het rapport Emerging Technology Analysis: Visualization-Based Data Discovery Tools stelt Gartner dat datadiscovery een van de snelst groeiende gebieden is binnen het BI-spectrum. Dit komt voornamelijk door de selfservicefunctionaliteiten. QlikTech is de grootste leverancier op dit gebied.

de achteruitkijkspiegel gekeken.” De CIO’s zien een gevaar in het sturen op basis van alleen standaardrapportages, want deze worden achterhaald door de werkelijkheid. “Voor je het weet halen concurrenten je in.” Bedrijven met een sterke informatiestrategie hebben de toekomst. Hier ligt een enorme kans voor de CIO. “De CIO moet een missionaris zijn voor het ontwikkelen van een informatiestrategie.” De CIO’s zijn het erover eens dat analytics een verbreding van het BIspectrum brengt. Dit houdt in dat er binnen de organisatie dus meerdere BI-oplossingen aanwezig moeten zijn. Deze trend staat lijnrecht tegenover andere doelen die vaak aan IT gesteld worden, namelijk het standaardise-

ren, het beheersen van kosten, en een single-vendorstrategie. “CIO’s moeten zich realiseren dat IT de business faciliteert; dit doel moet boven alle andere doelen staan.” “De business ziet steeds meer mogelijkheden. De CIO moet de business helpen de wensen te vertalen naar de juiste tooling. De CIO is als geen ander in staat om techniek op waarde te schatten. Hierbij functioneert de CIO als een consultant voor de business.” Een belangrijke voorwaarde hiervoor is de toegankelijkheid van de data en de beschikbaarheid van goede engines voor de business.

Informatie De CIO’s concluderen dat de I uit hun functietitel steeds belangrijk wordt. Informatie is een belangrijke sleutel voor het succes van een organisatie. Er is nu een groeiende interesse van de business naar informatie. De crisis heeft eraan bijgedragen dat de business steeds meer op zoek is naar onderscheidende factoren. Dit maakt dat data het goud van de toekomst is. Hierbij worden steeds vaker ook externe databronnen betrokken. De issues van de aloude business-IT-alignmentdiscussie komen op dit vlak bij elkaar. De business en IT hebben elkaar nodig om optimaal waarde te halen uit informatie. Volgens de CIO’s moet IT de data toegankelijk maken, de business faciliteren met de juiste tooling, en bewaken dat modellen geen eigen leven gaan leiden. “Controleren waar het moet, helpen waar het kan.” Van de business wordt vervolgens de creativiteit en kennis verwacht om het datagoud om te zetten in gouden bergen.

IT in the boardroom

ADVERtoRiAl

CV Arnold MArs (30)

Vodafone Smart Business

CFo VAn AFAS Opleiding

MBo Accountancy, HBo Middle management, HBo Business Class VerantwOOrdelijk VOOr

‘VoDAFonE iS niEt AllEEn EEn lEVERAnCiER, MAAR tEVEnS EEn StRAtEgiSCHE PARtnER’

tekst Hotze Zijlstra Foto Valentijn Brandt

Arnold geeft leiding aan de afdeling Controlling, Customer Service, Algemene Dienst en het APB team en is eindverantwoordelijk voor het financiële reilen en zeilen van AFAS.

Arnold MArs vAn AFAs kiest voor vodAFone onevoice

Optimaal Overzicht gebruikskOsten telecOm bij aFas inzicht en overzicht zijn cruciaal voor Arnold Mars, cFo van softwareleverancier AFAs. processen vormen volgens hem de basis van de uiteindelijke cijfers en resultaten. “het mooie van vodafone onevoice is dat je als klant alle gebruikskosten in één maandelijks overzicht krijgt. daar kun je vervolgens analyses op loslaten en indien nodig bijsturen.” De driehonderd medewerkers van bedrijfssoftwareleverancier AFAS hebben bijna allemaal een functie in de buitendienst, wat hoge eisen stelt aan goede mobiele verbindingen en apparatuur. “Mensen moeten overal en altijd kunnen beschikken over de juiste informatie, ongeacht het apparaat waarmee ze werken”, vertelt Arnold Mars. speerpunten Mars: “De kwaliteit van het netwerk van onze vorige leverancier was niet geweldig. We wilden dus samenwerken met een

betrouwbare partij. Daarbij moest de leverancier onze medewerkers in functionele zin zo goed mogelijk bedienen. Vodafone hanteert daarbij binnen haar oneVoice-abonnement het flat fee-principe: voor elke aansluiting betaal je eenzelfde vast bedrag per periode.” overzicht Mars gelooft niet in een verkaveling van telefoniediensten over meerdere aanbieders. “Er is namelijk ook een administratief aspect. Dankzij de combinatie

van Vodafone oneVoice hebben we als AFAS één post voor telefonie waarin zowel mobiel, vast, voice over iP en toestellen zijn meegenomen. Voordelig wanneer je graag overzicht hebt en houdt.” Een ander belangrijk pluspunt van Vodafone oneVoice is dat het kostenoverzicht en de gebruiksgegevens automatisch kunnen worden ingelezen in de ERP-oplossing van AFAS. “Vodafone is daarmee niet alleen een leverancier, maar tevens een strategische partner geworden.”

de voordelen vAn vodAFone onevoice ► Eén oplossing voor vaste en mobiele telefonie. De voordelen: betere kostenbeheersing, onderling onbeperkt bellen en meer gemak. ► Medewerkers bellen voor een laag tarief met mobiele en vaste nummers in binnen- en buitenland. Daarnaast kan men onbeperkt onderling bellen zonder extra kosten. ► Dankzij Vodafone oneVoice houdt Arnold Mars van AFAS pakweg 160 mobiele medewerkers in verbinding. ► Vodafone oneVoice is al beschikbaar vanaf 30 vaste en 20 mobiele toestellen. tot de mogelijkheden van oneVoice behoren o.a. conference gesprekken, doorverbinden, terugbellen bij bezet, bellen met verkorte interne nummers. www.stArtsMArtbusiness.nl

stArt Met sliMMer zAkendoen gA nAAr www.stArtsMArtbusiness.nl

61e RONDETAFELBIJEENKOMST: VAN UTILITY NAAR KRITISCHE ASSET

De CIO als informatiebroker Het speelveld binnen de utilitysector verandert sterk. Naast onverminderd belangrijke fysieke infrastructuren voor energie, water, communicatie en fysieke mobiliteit, wordt de onderliggende informatie-infrastructuur steeds belangrijker. Deze vormt namelijk de basis voor de steeds grotere en rijkere datastromen die kunnen helpen bij het optimaliseren van de traditionele dienstverlening. Op initiatief van PwC werd in de Bossche Boardroom gediscussieerd over de rol van informatietechnologie bij nutsbedrijven. Door onze redactie Fotografie Marcel Willems

oelstelling van de bijeenkomst was ervaringen uit te wisselen over de rol van IT en de CIO binnen gereguleerde, assetrijke utiliteitsbedrijven. Deze organisaties hebben een aantal zaken gemeen. Zo stellen ze alle hun infrastructuur beschikbaar aan andere bedrijven zodat deze in staat worden gesteld om producten en/of diensten te leveren, hetgeen meervoudige klantleverancierrelaties tot gevolg heeft. Daarnaast hebben ze te maken met het digitaliseren dan wel ‘slim’ worden van de infrastructuren en netwerken, waardoor er een verandering in beschikbare informatie optreedt. Ten slotte hebben nutsbedrijven te maken

met diverse vormen van marktregulering. Om het centrale thema te illustreren toont medegastheer Ragnar van der Valk, Director CIO Advisory bij PwC, een cartoontekening van een normale dag uit het leven van een man en een vrouw. Gebruikmakend van openbaar vervoer, de openbare weg, een elektrische auto, telecom en diverse vormen van energievoorziening doen ze beiden hun ding. Bij al deze fysieke utiliteitsdiensten wordt een stroom aan (burgergerelateerde) informatie gegenereerd; een ‘elektronisch burgerdossier’. “Deze berg aan big data heeft potentieel een enorme toegevoegde waarde. Enerzijds om de utiliteitsdienst te verbeteren maar ook om geheel nieuwe diensten te leveren.”

Van der Valk: “Het dagelijkse leven leunt steeds meer op het combineren van verschillende databronnen die leiden tot nieuwe informatie en nieuwe inzichten. De IT-functie speelt een essentiële rol, waarbij de CIO zich beweegt van beheerder van de traditionele administratieve IT-systemen naar het faciliteren van de primaire bedrijfsvoering en het mogelijk maken van nieuwe soorten van dienstverlening.”

Informatiefabriek “Er gaat een information utililty ontstaan, waarbij bestaande utililtyorganisaties vanuit IT worden omgevormd tot een soort informatiefabrieken waarin informatiestromen en juiste en complete gegevens belangrijk zijn”,

IT in the boardroom

Aanwezig in Den Bosch: CIO’s van assetrijke uitiliteitsbedrijven.

Er treedt een verandering op in beschikbare informatie.

Ragnar van der Valk: ‘Elektronisch burgerdossier.’

Het traditionele model is aan het kantelen.

7e jaargang #2 | 2011

stelt Willem Jan Zwart, Manager Informatie & Automatisering bij Stedin tijdens de introductieronde. “We staan aan de vooravond van een enorme ontwikkeling, maar het probleem is dat de span of attention bij de directie vooralsnog te klein is.” De CIO heeft het als vooruitgeschoven post, die nieuwe technologieën en mogelijkheden op de radar brengt voor de business, niet altijd even makkelijk. “Bovendien heeft de transistie naar een informatiecultuur een grote impact op de organisatie”, vult Onno Donkervoort, Manager ICT van RET aan. “Momenteel zijn wij bijvoorbeeld gestart met een traject om reizigersinformatie op handhelds te faciliteren. Maar dit heeft, naast de benodigde investering, ook gevolgen voor de securityaspecten van de technische infrastructuur.” “Het zijn patronen die voor elke CIO herkenbaar zijn”, haakt Van der Valk hierop aan. “We zien allerlei nieuwe technologieën opkomen, deze leiden tot nieuwe mogelijkheden om de kwaliteit van diensten te verbeteren of geheel nieuwe diensten te ontwikkelen. De omarming van al deze veranderingen gaat echter niet overal even snel, maar de ontwikkelingen zijn niet te stoppen.” Het eerste subonderwerp ‘digitalisering’ sluit hier naadloos op aan. Volgens Paul van Engelen, Senior Manager SPA Energy & Utilities bij PwC, vindt er een integratie plaats van de traditionele IT rondom de administratieve processen en een automatisering van de technische infrastructuur. Hierdoor wordt er steeds meer data gegenereerd en kan het gebruik van de infrastructuur geoptimaliseerd worden. De CIO en de ITfunctie dienen daarbij als katalysator. Zij moeten ervoor zorgen dat de juiste technologie wordt ingezet en vervolgens dat de informatie naar de verschillende organisatieonderdelen wordt doorgegeven en gebruikt kan worden in de bedrijfsvoering: “Iedere component van de fysieke infrastructuur – energie- of transportnetwerk – zal een IP-adres worden. Er zal sprake zijn van een explosie aan data en gegevens waarmee je van alles kunt doen. Dit zal de rol van de CIO steeds belangrijker maken.”

Vervolgens gaat het aan de discussietafel geruime tijd over de uitdagingen en kansen die de meer cruciale rol voor IT met zich meebrengt. Alom wordt erkend dat de digitalisering een kans is om andere businessmodellen te ontplooien, om nieuwe diensten zoals location based services en energiebesparing op basis van realtime verbruiksgegevens te faciliteren. Door de toenemende mate van digitalisering van assets zullen de IT-investeringen de komende vijf jaar gaan verdubbelen, zo verwacht Van Engelen. “Dat geld moet wel terugverdiend worden, eventueel op basis van nieuwe businessmodellen. Voor utiliteitsbedrijven geldt dat regulering door de overheid hierbij een belangrijke factor is. Deze regulering dient ruimte te bieden voor het terugverdienen van de investeringen.”

Klant-leverancier Door de splitsing van infrastructuur en levering van diensten – bijvoorbeeld in de energiesector maar ook de splitsing van Prorail en NS – zijn complexe klant-leverancierrelaties ontstaan. Door nieuwe ontwikkelingen, zoals decentrale opwek in de energiesector, is de consument niet alleen meer klant, maar kan deze ook leverancier worden. Hierdoor ontstaat een ander verdienmodel dan voorheen en wordt de klant-leverancierrelatie nog complexer. “De vraag is met andere woorden: wie is nu eigenlijk de klant?”, aldus Ragnar van der Valk. “Dat zorgt voor een spanningsveld tussen beide organisaties. Neem het vraagstuk wie aansprakelijk is als er een technisch falen is ontstaan door een derde en een dienst niet geleverd kan worden aan de consument.” De teneur aan tafel is dat het traditionele model aan het kantelen is. “We zijn straks geen leverancier van energie meer – want dat kan in principe iedereen zijn – maar een leverancier van informatie om de verschillende energiestromen op elkaar af te stemmen”, merkt de verantwoordelijke voor de ict-strategie binnen een regionale netbeheerder voor gas en elektriciteit op. De utiliteitsbedrijven gaan daarmee

Je zult als CIO klaar moeten zijn voor de rol van informatiebroker

toe naar een netwerkmodel, zo concludeert men, maar daarvoor is wel onderling vertrouwen nodig. Door de scheiding van dienst en infrastructuur ontstaat bovendien onduidelijkheid ‘wie de eigenaar is van de consument’. Zowel dienstverlener als infrabeheerder – binnen welke nutsvoorziening dan ook – ziet volgens Van der Valk de consument als de klant. De IT-functie kan een grote bijdrage leveren om de klant- leverancierrelatie in betere banen te leiden. Ten aanzien van de klant-leverancierreleatie merkt Van der Valk tevens op dat het de uitdaging is informatie zodanig te reguleren dat de privacy niet in het geding komt, maar dat wel de toegevoegde waarde gerealiseerd kan worden.

Risico’s Dat brengt de discussie bij het derde thema: privacy en security. Jennifer Nelen, Senior Advisor CIO Advisory bij PwC, zegt hierover in haar korte presentatie: “IT wordt door de digitalisering een onderdeel van de technische infrastructuur, waardoor digitale criminaliteit een directe bedreiging vormt voor de fysieke wereld. Hackers kunnen daardoor op afstand de boel ontregelen, bijvoorbeeld door het gasnetwerk te manipuleren wat zou kunnen leiden tot een explosie of te zorgen dat er wissels omgezet worden, zodat trams op elkaar botsen. De risico’s worden met andere woorden steeds groter. Een ander aspect is dat privé-informatie steeds gedetailleerder wordt en mogelijk toegankelijk is voor kwaadwillenden.”

IT in the boardroom

IT wordt door digitalisering een onderdeel van de technische infrastructuur

Volgens Nelen is ook hier sprake van een spanning tussen het voldoen aan de regels en het optimaal bedienen van de klant. “Zouden CIO’s meer bewegingsruimte hebben bij het optimaal bedienen van de klant wanneer de privacyregels wat losser zouden worden? Bijvoorbeeld als het gaat om de toepassing van slimme energiemeters?” Volgens de deelnemers aan de discussie gaat het er daarbij vooral om dat de consument in controle is over zijn eigen gegevens. Wanneer informatie een asset wordt, dan moet het eigenlijk beloond worden wanneer een consument informatie prijsgeeft, bijvoorbeeld door middel van een lagere prijs. Op die manier komt de privacyen securitydiscussie in een geheel ander licht te staan. “Wellicht moet je de begrippen privacy en security zelfs scheiden”, voegt Gasunie-CIO Eddie Lycklama à Nijeholt toe. “Mensen kijken door sociale media heel anders tegen privacy aan, maar sommige zaken zijn wel zo belangrijk dat ze beveiligd moeten worden.” Privacy is heden ten dage dus minder een issue dan security, hetgeen bij alle participanten hoog op de agenda staat.

Grenzen Het is al eerder aan de orde gekomen: door de integratie van IT en technische dan wel fysieke infrastructuur heeft een CIO andere competenties nodig. Hij of zij zal volgens Ragnar van der Valk meer een businesspartner moeten worden, waardoor er een echt samenwerkingsverband tussen business en IT ontstaat. “Dat betekent dat de CIO meer uit zijn beheermo-

dus moet komen en richting enabling Technologies en innovatie zou moeten gaan”, aldus EDSN-directeur Erwin de Jager. Bedrijfsdoelstellingen zoals optimalisatie, kostenreductie en schaalvergroting dienen juist gefaciliteerd te worden door de CIO in plaats van dat de business beperkingen ondervindt vanuit IT. Met andere woorden: een IT-functie die niet meeverandert zal als een rem op de groeimogelijkheden werken, waarmee tegelijk het vierde subthema is geadresseerd. Volgens de medegastheer gaat het er onder meer om dat organisaties mensen aantrekken die passen bij de gewenste en benodigde veranderingen. “Het toenemende aantal overnames en fusies buiten de landgrenzen vraagt naast businessintegratie tevens een transformatie van de IT-functie. Hiermee krijgt een relatief lokale functie voor de huidige CIO’s ineens een internationaal aspect, met andere businessmodellen en een andere cultuur”, aldus Van der Valk. Er dient volgens hem meer vanuit IT gekeken te worden naar businessdevelopment dan vanuit de business – gezien de integratie van IT met de technische infrastructuur. “IT is beter in staat om de nieuwe mogelijkheden in de markt te herkennen dan dat de business dit kan. Dat betekent wat voor de CIO als leider.” Niet meer alles ‘zelf doen’ dus (zeker bij de IT-commodities) maar de regie nemen, partnering zoeken en je richten op innovatie en nieuwe IT-modellen.

Asset Vanuit IT kan op basis van informatie meer waarde worden gecreëerd voor de business. Van het belang van die grondhouding is iedereen wel overtuigd. Maar nogmaals, dan dient er wel in IT geïnvesteerd te worden. Dat doe je volgens Peter Hermans op basis van een getrapt model: “Eerst de externe aanleiding scherp aanzetten, vervolgens de interne situatie daarmee confronteren om daarna een ‘lonkend perspectief’ te schetsen: zaken die kansen scheppen voor de toekomst.” Het gaat wellicht ook om het verenigen

8e jaargang #1 | 2012

van een strategische visie op architectuur en sourcing, met een gezonde dosis opportunisme. Het helpt daarbij om de budgetten voor IT-gerelateerde vernieuwing niet meer volledig bij de business neer te leggen maar op te splitsen naar daily business, businessstrategisch en de IT ‘onder de motorkap’. Zo wordt ook de transitie financieel bestuurd. Kijkend naar de rol van de IT-functie is het volgens Van der Valk vooral belangrijk om te blijven zoeken naar synergievoordelen en ecosystemen, maar moet er toch genoeg flexibiliteit blijven om mee te kunnen met veranderingen. “Dat vraagt om een architectuur met de nodige agility.” Als CIO zul je je in zijn ogen steeds minder bezighouden met de dingen die je nu doet. “Het zal gaan om het aantrekken van de juiste mensen en nadenken over toekomstige mogelijkheden en het faciliteren en drijven van change. De rol van informatiebroker komt eraan, en daar zul je als leider en als organisatie klaar voor moeten zijn.”

18-19 juni 2012:

Jaarcongres Strategic Sourcing 2012 De 3e editie van het Jaarcongres Strategic Sourcing vraagt aandacht voor de eisen die de toenemende dynamiek van de markt stelt. Voor sourcingsprofessionals en â&#x20AC;&#x201C;executives betekent het dat agility in sourcing van essentieel belang wordt. Om agile sourcing mogelijk te maken, zullen organisaties hun muren en siloâ&#x20AC;&#x2122;s moeten slechten. Het wordt tijd voor een holistische benadering van sourcing, voor integratie van sourcingsprocessen en een sourcingstrategie die op de gehele organisatie is toegesneden.

Waarom diensten onsamenhangend uitbesteden en meer kosten maken dan nodig is? Waarom het demandmanagement alleen per afdeling of bedrijfsproces inrichten en niet op een integrale manier? Alleen via holistic sourcing komen agility en efficiency binnen bereik. Het Jaarcongres Strategic Sourcing 2012 biedt inspirerende cases en visies op strategie, contracting en regie, om de voordelen van holistic sourcing concreet te maken! Lees meer: www.strategicsourcing.nl

It’s where I can see you and you can see me and we become so much more than connected. This is together unlike we’ve ever experienced before. It’s where there is more humanity in all of technology and where video changes everything the way we work, live, play and learn.

Learn more at cisco.com/go/cio

Information is NOT key

Column

Door Aloys Kregting Fotografie Roelof Pot

De laatste weken van 2011 waren zeer heftig. Het behalen van de felbegeerde CIO of the Year Award is op zich al een emotioneel gebeuren, maar om deze voor de tweede keer te mogen ontvangen, maakt erg veel los. Je weet namelijk echt wat deze erkenning betekent omdat je als CIO dit al hebt mogen ondergaan. Je weet hoe trots je eigen team is op wat je samen hebt weten te behalen; je weet hoe het management van een multinational trots is op wat hun IT-club weet te bereiken; je weet hoe je CIO-collega’s positief reageren op deze erkenning, en je weet inmiddels ook dat leveranciers je vanaf dat moment anders gaan benaderen. De omgeving waarin we als CIO’s werken is fors complexer geworden. De economie wereldwijd is onzekerder dan ooit; zelfs zogenaamde ‘high growth economies’ beginnen te haperen. Aan de andere kant beginnen de mogelijkheden in ict zo’n beetje onbeperkt te worden. Met andere woorden: IT is vrijwel nooit meer een beperkende factor bij informatievraagstukken. Deze ontwikkelingen leiden tot een interessante spagaat: dreigende en noodzakelijke kostenreducties enerzijds en behoefte in investeringen in nieuwe mogelijkheden anderzijds.

Hoezo ‘not key’? De moderne CIO moet zich vrijwel alleen druk maken over de waarde van informatie en niet zozeer over de technologie. De technologie begint meer en meer te lijken op een utility, de zinvolle toepassing daarentegen wordt steeds ingewikkelder. Als je naar een willekeurig bedrijf kijkt, bestaat dat eigenlijk slechts uit drie stromen: een stroom van producten/diensten, een geldstroom en een informatiestroom. En met name deze laatste stroom groeit enorm in deze tijd van social media, mobile media en smart reporting. Het is zeer interessant om te zien dat twintig jaar geleden informatie alleen nog maar een bijkomende zaak was. Inmiddels kun je geen product of dienst (legaal) meer leveren zonder informatiestroom (factureren, logistiek, productinformatie, beveiliging, rapportage, et cetera). Dat houdt dus simpelweg in dat de informatiestroom een net zo primaire stroom is als de eerste twee. Daarmee is informatie niet alleen maar een sleutel tot succes of de sleutel van een huis, maar het is onderdeel van het huis geworden – een elementair onderdeel van de fundamenten.

De 5 I’s: De vijf I’s (Information, Intelligence, Inspiration, Innovation & Interaction) zijn uiteraard niet willekeurig gekozen als thema voor de afgelopen CIO Day. Ze zijn alle van belang willen we als CIO’s succesvol zijn. In de komende columns zal ik aandacht besteden aan deze I’s; de impact en betekenis ervan en hoe dit in te vullen. Informatie is het uiteindelijke resultaat, intelligentie heb je nodig als CIO om intelligentie in je bedrijf vooruit te helpen. Belangrijk is het om je ict-groep te inspireren om te innoveren, maar ook om je collega’s buiten de ict te laten weten wat de mogelijkheden zijn in hun eigen werkveld. Om al die verschillende afdelingen en diverse visies bij elkaar te brengen, is het beheersen en faciliteren van interactie van groot belang. Ook de komende jaren zullen we ons blijven verbazen en als CIO’s spelen wij een belangrijke rol in al die prachtige veranderingen. Zelf kijk ik uit naar dit jaar, ik wens iedereen een succesvol, gezond en top 2012 toe!

ALOYS KREGTING is CIO van DSM en CIO of the Year van 2007 en 2011.

IT in the boardroom

GITA GALLÉ, LID RAAD VAN BESTUUR JEROEN BOSCH ZIEKENHUIS

‘Betere patiëntlogistiek voor optimale zorg’

Het Jeroen Bosch Ziekenhuis in ’s-Hertogenbosch heeft onlangs drie voormalige Bossche locaties samengevoegd tot één groot, nieuw ziekenhuis. Ultramodern en voorzien van de nieuwste technologieën om patiënten en medewerkers een zo groot mogelijk gevoel van comfort en veiligheid te bieden. Het management van het ziekenhuis streeft ernaar om de kwaliteit van zorg te verbeteren. Het optimaliseren van informatievoorziening naar de patiënt speelt hierin een zeer belangrijke rol. Door onze redactie

8e jaargang #1 | 2012

et leidende principe is zoveel mogelijk relevante informatie voor het welbevinden van de patiënt beschikbaar te hebben. “Dit geldt natuurlijk voor medische informatie, maar nadrukkelijk ook voor informatie die voor het ziekenhuisverblijf van belang is”, vertelt Gita Gallé, lid van de raad van bestuur van het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ). “We hebben hier de ambitie om het meest patiëntgerichte ziekenhuis van Nederland te zijn. Dit streven heeft ons doen besluiten gebruik te maken van een zeer innovatieve oplossing voor patiëntlogistiek, ontwikkeld door Ricoh. Het betreft een goede eerste stap op weg naar onze bredere ambitie. Maar nu al kunnen we stellen dat de invoering van het systeem voor zowel zorgverleners als voor patiënten een enorme kwaliteitsverbetering met zich meebrengt.” Het JBZ is een grote zorginstelling met meerdere locaties in de regio ’s-Hertogenbosch en de Bommelerwaard. Sinds 1274 kent de regio met het JBZ een gastvrij ziekenhuis waar persoonlijke aandacht voor de patiënt, kwaliteit en innovatie hoog in het vaandel staan. Met ruim 240 medisch specialisten verdeeld over 29 specialismen is het een zogeheten topklinisch centrum voor acute en specialistische zorg. Als opleidingsziekenhuis levert het tevens een belangrijke bijdrage aan de opleiding van artsen en verpleegkundigen in Nederland. Speerpunten in de zorg zijn oncologie, cardiovasculaire geneeskunde, endoscopie en transmurale geneeskunde.

Toegangspoort Op de boulevard die door het nieuwe ziekenhuis loopt, bevindt zich een centrale inschrijfbalie waar nieuw aangemelde patiënten een JBZ-pas krijgen met veel meer functionaliteit dan de voormalige ponskaart. Gallé: “Deze pas is de toegangspoort tot het systeem van patiëntenlogistiek, dat tijdens het ziekenhuisbezoek als het ware met de patiënt ‘meedraait’. Daarnaast beschikken we over drie gegevenscontrolezuilen, waar patiënten zelfstandig de gegevens van hun JBZ-pas kunnen beheren. Deze pas is tevens de logistieke spil in het verblijf van de patiënt in het ziekenhuis.” Eenmaal aangekomen bij de bestemming – polikliniek, functieafdeling, bloedprikdienst of röntgen – meldt de patiënt zich bij de aanmeldzuil ter plaatse en verkrijgt, na invoering van de JBZ-pas, de meest actuele informatie over de wachttijd en wachtruimte. Het doet denken aan het informatiesysteem op Schiphol, waar passagiers en bezoekers op elk moment kunnen zien wanneer hun vlucht vertrekt of landt en waar ze moeten zijn. Een belangrijke aanleiding om snel werk te maken van een verbeterde informatievoorziening, was volgens Gita Gallé het betrekken van de nieuwbouw in april en mei van dit jaar. “Daarbij

is uitgegaan van de wens om papierarm te gaan werken, in combinatie met een nieuwe visie op dienstverlening en patiëntenzorg, waar ook de invoering van een nieuw elektronisch patiëntendossier (EPD) een onderdeel van was. Het idee daarbij was een scheiding aan te brengen tussen de front- en backoffice, en als zodanig een publiek en een professioneel ict-domein te creëren. Daar paste dus ook een andere manier van het ontvangen van patiënten op de poliklinieken bij.”

Modules Het patiënteninformatiebeleid is gestoeld op ict-modules als wachtkamerlogistiek en patiëntenregistratie, waarbij mensen zich kunnen aanmelden, de wachttijd opvragen en hun gegevens controleren. Dit deel van de informatievoorziening is ingericht op basis van de door Ricoh geleverde applicaties en ondersteuning. “Het betrof daarbij een standaardpakket van hard- en software, dat de leverancier reeds had ontwikkeld en ook bij andere zorginstellingen heeft uitgerold. Als Jeroen Bosch Ziekenhuis zijn we echter wel een van de eersten die het systeem in deze omvang hebben geïmplementeerd.” Gallé was als lid van de raad van bestuur niet vanaf aanvang bij het concept betrokken, maar speelde een belangrijke rol tijdens de implementatiefase. “We hebben met elkaar onder hoge tijdsdruk het hele project op tijd en binnen het gestelde budget gerealiseerd. Niet alle doelstellingen zijn echter gehaald, want de beoogde koppeling tussen het informatiesysteem en de systemen in de backoffice heeft nog niet plaatsgevonden. Het beoogde zorgbrede EPD- en zorglogistieke systeem (van een andere leverancier, red.) was helaas niet op tijd klaar voor de nieuwbouw.” In het kader van de patiëntenlogistiek is tijdens de bouw besloten dat de zuilen gewoon zouden worden geïnstalleerd en dat hier later de gewenste extra functionaliteit aan zou worden toegevoegd. Een verregaande koppeling van gegevens en documenten in de backoffice ligt dus nog in het verschiet. Gallé: “Wanneer de koppeling van de ‘voorkant’ met het EPD in de backoffice gerealiseerd is, kunnen mensen aan de zuilen ook afspraken maken. Daarmee wordt het principe van een hogere mate van selfservice echt een feit.” Vanaf die tijd zal bovendien de fysieke en elektronische documentenstroom een plaats krijgen binnen het overkoepelende systeem. “Denk aan het scannen en digitaliseren van brieven en laboratoriumuitslagen die door derden naar ons toe gestuurd worden, maar ook het elektronische berichtenverkeer. Dat noemen we dan nog steeds de ‘voorkant’, maar deze is wel gekoppeld aan de patiënteninformatie in de achterkant van het systeem.”

We zijn een van de eersten die het informatiesysteem in deze omvang hebben geïmplementeerd

Tijd voor zorg Hoewel kostenbesparing een van de doelstellingen was, is deze volgens de bestuurder nog niet gerealiseerd. “Dat komt met name doordat het papierarm werken nog niet echt is doorgevoerd.”

IT in the boardroom

8e jaargang #1 | 2012

Veel belangrijker is volgens haar dat het niveau van dienstverlening omhoog is gegaan. “De reacties van de gebruikers zijn ronduit positief. Patiënten zijn tevreden over het moderne systeem en noemen het feit dat ze beter weten waar ze aan toe zijn als groot voordeel, omdat ze doorlopend worden geïnformeerd. Het systeem van verschillende balies bij de poliklinieken en lange wachtrijen is hiermee verleden tijd. We kunnen nu alle informatie veel sneller delen, dus veel efficiënter werken en meer tijd steken in de echte zorgtaken.” “Mensen vinden de zuilen en de informatieschermen mooi en handig, maar je ziet wel dat men er aanvankelijk nog een beetje aan moest wennen”, vervolgt Gallé. “Ze zijn bijvoorbeeld nog op zoek naar een balie en denken bij binnenkomst niet direct aan een zuil. Maar omdat alles heel eenvoudig in het gebruik is, gaat de overgang naar een hogere mate van zelfbediening wel heel snel. Wat dat betreft helpt het wellicht dat er nog een beperkte functionaliteit op de zuilen zit. Patiënten kunnen zich prima door het elektronische systeem bewegen, precies zoals dat in toenemende mate gebeurt bij banken en op NS-stations.”

Hostessfunctie Ze erkent dat er altijd mensen blijven die graag persoonlijk geholpen willen worden. “Voor patiënten die om extra begeleiding vragen, hebben we in het publieke domein een hostessfunctie geïntroduceerd. Er is dus altijd iemand aanwezig om vragen te beantwoorden en mensen te ondersteunen. Het vervangen van de balies door zuilen stelt de hostess in staat om patiënten meer proactief te benaderen. Dit past binnen het gekozen uitgangspunt dat de zorgverleners naar de patiënt toekomen, in plaats van andersom. Gita Gallé had gedurende de loop van het traject veelvuldig en intensief contact met de leveranciers. Die wisselwerking beviel haar goed. “Er was een goede gezamenlijke focus op kwaliteit en een snelle uitrol van de nieuwe informatievoorziening. Het traject is namelijk onder hoge tijdsdruk uitgevoerd. Niet alleen moest de oplevering gerealiseerd zijn ten tijde van de verhuizing, maar ook het niet op tijd klaar zijn van het EPD veroorzaakte een extra druk. Ik vind dat daar vanuit Ricoh heel goed mee is omgesprongen, waarmee de leverancier heeft bewezen een echte partner te zijn.”

Mensen vinden het mooi en handig, maar moeten er nog een beetje aan wennen

Dit artikel is geschreven in het kader van het boekje Omdat informatie rijkdom is, een uitgave van Ricoh, die in samenwerking met CIO Magazine tot stand is gekomen. Volg voor meer informatie deze link: http://www.ricoh.nl/ campagnes/oplossingen/mds/index.aspx.

IT in the boardroom

ONLINEWERELD DWINGT CIO IN NIEUWE ROL

Chief Internet Officer Het internet heeft, op verschillende manieren, ervoor gezorgd dat de rol van de chief information officer (CIO) onder vuur is komen te liggen. Nu lijkt het internet er echter ook voor te zorgen dat de CIO weer terug achter het stuur komt. Door Jorij Abraham

8e jaargang #1 | 2012

n het afgelopen decennium is de rol van de CIO onder druk komen te staan. De websites van het bedrijf worden extern ontwikkeld, veelal onder aansturing van de marketingafdeling. Ict beheerst immers de technologie niet en kan de gewenste ontwikkelsnelheid niet aan. De salesafdeling zet SaaS-oplossingen in zoals die van Salesforce.com en Hubspot. Er gaan stemmen op om kantoorsoftware te vervangen door Open Office en Gmail. Zelfs het hart van menige IT-afdeling, het eigen datacenter, staat onder druk nu het zoontje van de CEO het thuisnetwerk in de cloud heeft gehangen. Toch zorgt hetzelfde internet voor de opkomst van een aantal nieuwe bedrijfsstrategieën die de positie van de CIO een extra dimensie geven en hem steeds meer verantwoordelijk maken voor een groot deel van de primaire processen van de organisatie.

Cross channeling Het internet is inmiddels de leidende oriëntatiebron (66 procent) om producten te kopen, gevolgd door winkels (59 procent), print (47) en televisie (9). Ook als saleskanaal heeft het een aanzienlijke rol gekregen, al verschilt het omzetaandeel sterk per industrie. In de retail wordt 72 procent van de vakanties inmiddels online geboekt, maar ook elektronica (44 procent), verzekeringen (41 procent), kleding (15) en planten en bloemen (9) vinden via internet in ruime mate aftrek. De verwachting is dat uiteindelijk 40 tot 50 procent van de retailomzet via digitale kanalen zal verlopen. Businessto-business zijn de cijfers in de meeste branches nog hoger door de voorloper van het internet, EDI. De oorspronkelijke marketingwebsite heeft derhalve al lang plaatsgemaakt voor een eerste (of misschien al tweede) onlineshop. Nu wil men dezelfde informatie, functionaliteit en hetzelfde assortiment ook aanbieden via mobiel, het callcenter, het salesteam en in de winkels; kortom over alle kanalen heen. De motivatie hiervoor is dat kopers steeds meer kanalen gebruiken om zich te oriënteren, producten te vergelijken, te kopen en after-salesservice te

ontvangen. Een cross-channel klant is volgens Accenture daarbij drie keer zo veel waard als een single-channelklant. Bedrijven die de cross-channelklant niet kunnen bedienen – omdat ze geen geïntegreerd klantbeeld hebben en de productinformatie per kanaal verschilt – lopen het risico de potentiële koper in de customer journey te verliezen.

Gemeengoed Adoptie van nieuwe kanalen gaat daarbij steeds sneller. Duurde het bij de radio zestig jaar voor deze gemeengoed was, bij tv was dat dertig jaar. De pc had nog vijftien jaar nodig en het mobieltje slechts acht. Nagenoeg ieder nieuw mobieltje dat verkocht wordt, is tegenwoordig een smartphone, waarbij Apple in drie jaar tijd haar marktaandeel van 0 naar bijna 20 procent heeft laten groeien. De ‘Appie’ is, naast het mobiele boodschappenlijstje van Albert Heijn, inmiddels een serieus verkoopkanaal dat al meer dan 700.000 keer is gedownload. De opkomst van de tablet gaat zo mogelijk nog sneller. In het vierde kwartaal van 2010 werden er 125.000 tablets verkocht, 25 procent meer dan het aantal verkochte netbooks. Business-to-businessbedrijven als Fabory rusten inmiddels hun salesforce uit met tablets om direct bij de klant de order te registreren. MyCom is voor-

Er is een groeiende behoefte aan een kanaaloverstijgend informatie- en salessysteem

nemens haar winkelpersoneel met iPads uit te rusten, om het complete assortiment te kunnen aanbieden aan haar klanten, en niet alleen hetgeen in de winkel staat opgesteld. Hoewel nu nog moeilijk voor te stellen, is de verwachting dat in 2013 de helft van alle tv’s een directe internetaansluiting heeft. Naast de bekende spelers als Google en Microsoft zijn ook retailers als Debenhams, M&S en Argos al aan het experimenteren met directe verkoop via internet-tv. En het houdt hier niet op; andere kanalen die in opkomst ondersteund moeten worden, zijn de grote online retailers en portals zoals Wehkamp en Bol.com in Nederland, en Facebook en Google op internationaal niveau. Er ontstaat, kortom, een steeds grotere behoefte aan één kanaaloverstijgend informatie- en salessysteem dat bedrijven in staat stelt dezelfde productinformatie, met dezelfde prijzen en waar opportuun dezelfde functionaliteit aan te bieden over alle kanalen heen. Waar ieder kanaal tot nu toe zijn eigen technologische basis had – het callcenter, het ERP-systeem, de winkel, het point of sale (POS), en online de website – integreren alle kanalen langzamerhand naar HTML 5 als technische basis. Als gevolg van de ontwikkelingen ontstaan er geheel nieuwe e-commerceplatformen die veel breder zijn dan alleen een website, en ook een callcenter, mobiele en point-of-salefunctionaliteiten omvatten. Bekende namen uit de Gartner- en Forrester-lijstjes zijn onder andere hybris, ATG en IBM Websphere Commerce.

Personalisatie Al jaren wordt gesproken over de belofte van een-op-eenmarketing. Met de opkomst van een geïntegreerd digitaal verkoopsysteem wordt het concept praktisch uitvoerbaar. Personalisatie gaat echter veel verder dan een individuele klantbenadering. De klant verwacht niet alleen over alle kanalen heen gelijk behandeld te worden, hij of zij verwacht ook persoonlijke begeleiding en advisering en dat het product op maat voor hem wordt samengesteld. De impact op de informatiearchitectuur

IT in the boardroom

Orient (activate)

Search (inform)

Customize (configure)

Compare (enable)

Purchase (sell)

Play (support)

Share (stimulate)

Dealer Brand website Affiliate Shop-in-shop Magazine Social sites

Figuur 1. Klanten haken af als kanalen niet worden ondersteund.

Employees

Consumers

Partners

Mobile

Tablet

POS

Sales & Merchandising

Order management

Customer retargetting

Analysis

Services

Resources

Sales platform

Channel

Users

B2B

Sales force

Customer service

...

Facts

Behavior

Social

Channel platform Customer acquisition

Products (PIM)

Operations (ERP)

Customers (CRM)

Facts

Commercial

UGC

Inventory

Logistics

Office support

Sourcing services

Functional services

Integrational services

Security services

Figuur 2. De informatie- en systeemarchitectuur opnieuw bekijken.

8e jaargang #1 | 2012

Transactions

Doe mij maar een PIM is aanzienlijk. Ten eerste wordt de rol van business intelligence steeds belangrijker. Al het klantgedrag – persoonlijke kenmerken, transacties, interactie, zoek en clickgedrag – over alle kanalen heen dient centraal opgeslagen te worden voor analyse en merchandising. Google analytics, met een marktaandeel van 92 procent, wordt naarmate de omzet toeneemt vaak vervangen door zwaardere analysesystemen als Omniture en Coremetrics. Deze systemen groeien intussen weer door richting BI-systemen zoals die van SAS en Business Objects. Waar deze systemen echter vroeger gebruikt werden door analisten met maandelijkse rapportages, vormen ze nu steeds vaker de basis voor realtime merchandisingsystemen zoals die van Endeca, Fredhopper en Prediggo. Deze hebben zich vanuit zoeksystemen voor het web ontwikkeld tot crossmediale oplossingen gespecialiseerd in searchandising, cross- en upselling. Daarbij maken ze gebruik van alle data die bekend is over de klant. Waar Endeca en Fredhopper gebruikmaken van business rules om de klanten te bestoken met ‘anderen kochten ook’ en ‘bijpassende producten’, gebruikt Prediggo black-boxalgoritmes om tot het beste bijpassende aanbod te komen. De impact van dergelijke systemen kan enorm zijn, met een omzetverhoging tot 45 procent. Personalisatie blijft echter niet beperkt tot de eigen kanalen. Retargetting, het via externe media opnieuw bereiken van de klant en hem weer tot een aankoop verleiden, wint aan populariteit. Dit vergt niet alleen centrale opslag van alle klantdata en merchandisingsoftware maar ook sterke integratie met advertentiesystemen van derden. Nu het internet zich over steeds meer media uitstrekt, zal het niet lang meer duren voordat retargetting ook plaatsvindt via oude media zoals digitale radio en televisie.

Long tail De opkomst van internet biedt retailers de mogelijkheid veel meer producten aan te bieden dan ze fysiek op voorraad hebben. Online retailers als Amazon en Bol.com zijn al jaren bezig

De basisinformatie over een product wordt meestal opgeslagen in een ERP-systeem. Het productinformatiemanagementsysteem (PIM) biedt echter veel meer mogelijkheden om informatie op te slaan, te beheren en met name te verrijken. Waar ERP dient als de ‘single source of truth’ ten aanzien van prijs en voorraad, is PIM de basis voor alle overige productinformatie. Deze informatie valt grofweg uiteen in drie categorieën: Content – De basisfeiten zoals lengte, hoogte, breedte, gewicht maar ook andere kenmerken als ingrediënten, materialen, et cetera. Commerce – Omvat alle informatie die nodig is om het product daadwerkelijk te kunnen verkopen zoals commerciële teksten, gerelateerde artikelen, CAD/ CAM-tekeningen, enzovoorts. Community – Alle externe informatie over het product. Dit kunnen artikelen en expertbeoordelingen zijn, maar met name ook reviews, foto’s en video’s van gebruikers.

Waarom? De belangrijkste reden waarom bedrijven investeren in een PIM is dat de hoeveelheid informatie niet langer efficiënt (maar vaak ook technisch niet realiseerbaar) opgeslagen kan worden in een ERP-systeem. Strategisch is de PIM een resultante van de virtualisering van de economie. Naast het ondersteunen van een long-tailstrategie eist de koper steeds meer informatie voordat hij tot een koop overgaat. Het aantal additionele informatie dat wordt bijgehouden over één product is in de laatste tien jaar dan ook geëxplodeerd van gemiddeld vijf tot tien naar meer dan dertig items. Tactisch zorgt een PIM ervoor dat alle organisatieonderdelen dezelfde informatie tot hun beschikking hebben. Hierdoor verbetert niet alleen de interne communicatie, maar kunnen nieuwe producten sneller worden gelanceerd. Tevens maakt een PIM het mogelijk dat leveranciers zowel handmatig als volledig automatisch hun eigen productinformatie gaan beheren. Daarmee komt de verantwoordelijkheid voor de productinformatie te liggen waar zij hoort. Operationeel gezien maakt een PIM het mogelijk aanzienlijke kostenbesparingen te realiseren door alle informatie centraal op te slaan, waardoor dubbel werk wordt voorkomen. Ook kunnen diverse bronnen van productinformatie automatisch worden gecombineerd tot één. Tot slot biedt PIM-software workflowfunctionaliteit en kan deze het printen van gidsen en catalogi automatiseren. Er zijn diverse standaardsystemen op de markt, bijvoorbeeld die van Hybris, Heiler en Stibo. De uitdaging zit ’m met name in de integratie van het PIM met de omliggende systemen: ERP, POS, callcenter, website, enzovoorts. Het normaliseren en opschonen van de productdata is vaak een grote klus.

hun assortiment continu uit te breiden, zowel in de diepte als in de breedte. Achterliggende strategie: alles aan iedereen verkopen. Maar ook wholesalers en producenten hebben deze strategie opgepakt. Zo heeft Warmteservice, verkoper van verwarmingsproducten, samen met haar leveranciers haar assortiment in het afgelopen halfjaar met 50 procent uitgebreid van 20.000 naar 40.000 producten. Doelstelling is eind van het jaar meer dan 60.000 producten aan te bieden. De oude Paretoregel – dat 80 procent van de omzet wordt bepaald door 20 procent van het assortiment – blijkt door deze ontwikkeling steeds minder van toepassing. Recent onderzoek wijst al naar een verhouding van 70/30.

Daarnaast blijft gelden dat de winstmarges op het 70 procent long tailassortiment meestal aanzienlijk hoger zijn dan op de producten die weliswaar met hoog volume worden afgenomen, maar vaak tegen een lage prijs. De impact van een long-tailstrategie op de ict-omgeving is aanzienlijk. Het ERP-systeem krijgt een andere rol naarmate producten steeds minder op voorraad liggen. Producten worden vaak pas gedefinieerd in het systeem als ze zijn verkocht. In steeds meer gevallen wordt de hele opslag en aflevering zelfs extern belegd en blijft alleen de aansturing van de logistieke stromen over. Dit vraagt om een andere opzet van het ERP-systeem. Binnen organisaties wint tevens productinformatiemanagement (PIM)

IT in the boardroom

De nieuwe CIO krijgt een meer businessgeoriënteerde verantwoordelijkheid aan belang. Het bieden van 200.000 of 2.000.000 producten in plaats van 20.000 vergt andere soorten processen en systemen, om de ordening van data door eindgebruikers makkelijk te maken en workflowfunctionaliteit te bieden om de taken op een gestructureerde wijze binnen en buiten de organisatie te verdelen. De informatie die per product wordt vastgelegd is ook veel uitgebreider. Het bestaande ERP slaat vaak tien tot dertig attributen van een product op. In een PIM worden vaak 100 tot 200 attributen per product opgeslagen en de business voegt hier bijna maandelijkse nieuwe producteigenschappen aan toe. Daarbij bieden de meeste ERP-systemen de mogelijkheid om één lageresolutieafbeelding van een product op te slaan. Terwijl de klant tegenwoordig hogeresolutievideo’s verwacht. Bijkomend voordeel van een PIM is dat productdata centraal en technologisch neutraal wordt opgeslagen, waardoor alle kanalen over dezelfde informatie kunnen beschikken. Een noodzaak voor een cross-channelstrategie.

zal steeds meer bezig zijn met het aanbieden van sources van diensten op het gebied van office support, hosting, functionele en technische analyse, integratie en beveiliging. De nieuwe CIO krijgt er echter ook andere, meer businessgeoriënteerde verantwoordelijkheid voor terug. Naast het goed sourcen van bovenstaande taken, is hij of zij steeds meer de aangewezen persoon om het maximale uit internet te halen. Dit betekent zorg dragen voor een transparante informatiearchitectuur, niet alleen binnen maar met name ook tussen de organisatie en haar partners. Waar internet er in het eerste decennium voor heeft gezorgd dat ict meer decentraal en extern is komen te liggen, is er nu een tegenbeweging gaande. Zonder centrale opslag van producten klantinformatie, kan de klant namelijk niet uniform over alle kanalen heen worden bediend. Sterker, het is niet meer mogelijk de klant het juiste product op het juiste moment aan te bieden. Alle kennis over de cross-channellende klant moet centraal worden opgeslagen. Dit betekent niet alleen dat het CRM-systeem weer een boost krijgt. Ook ERP krijgt een compleet andere invulling. Bij veel organisaties zal een PIM uitgerold moeten worden. Tot slot zal ook de introductie van een kanaaloverstijgend informatie- en verkoopplatform noodzakelijk zijn. Daarbij kan de CIO een leidende rol innemen en zorg dragen dat zijn organisatie inderdaad het maximale uit het internet haalt.

CIO aan het stuur Natuurlijk zijn deze ontwikkelingen al enkele jaren gaande. Maar bij de meeste bedrijven begint, nu de digitale kanalen een aanzienlijk deel van de totale omzet gaan omvatten, de noodzaak te ontstaan om opnieuw te kijken naar de informatie- en systeemarchitectuur. De rol van de traditionele CIO, verantwoordelijk voor techniek, blijft onder deze nieuwe ontwikkelingen onder vuur liggen. Zijn rol van het in-house ontwikkelen en beheren van systemen neemt verder af naarmate het volgen van alle nieuwe ontwikkelingen een onmogelijkheid blijkt. De nieuwe CIO

8e jaargang #1 | 2012

ORIJ ABRAHAM (jorij.abraham@unic.com) is director con✒ Jsulting bij Unic, een bedrijf dat internetgebaseerde oplossingen voor e-business en enterprise-contentmanagement ontwikkelt, ontwerpt en onderhoudt.

27 MAART 2012:

CIO Diner show 2012 CONTENT & ENTERTAINMENT Een innovatief avondje uit in Den Bosch. Sfeervolle aankleding, een Bourgondische maaltijd, topartiesten en de uitreiking van tienduizenden euro’s aan innovatieprijzen in het kader van de TIM Awards zullen bepalend zijn voor de sfeer van de derde CIO Diner Show. ‘The Innovation Manager (TIM) Awards’ zijn een dit jaar gelanceerd initiatief van ICT Media en CIO Magazine, bedoeld om innovatieve projecten te stimuleren bij

zowel de leveranciers als de afnemers in de IT-industrie. IT-ECOSYSTEEM “De Nederlandse IT-industrie en de ITbestuurders, zowel aan de aanbod- als aan de vraagzijde, hebben een stimulans nodig om meer geld en energie te investeren in transformatie en innovatie”, aldus ICT Media-directeur Rob Beijleveld, initiatiefnemer van TIM Awards en lid van de jury. “Het idee van deze ‘Timmies’ is dat

het totale IT-ecosysteem, zowel in de private als de publieke sector, profiteert. We moeten af van het beperken van innovatiebudgetten en discussies in de boardroom over operationele kosten versus investeringen in echte vernieuwing.” Meer dan 200 CIO’s, IT-directeuren en toonaangevende bestuurders van Nederlandse ict-leveranciers, zullen in maart 2012 weer getuige zijn van de uitreiking van deze prestigieuze prijzen.

lees meer: www.ciodinershow.nl

CIO DINER SHOW is organized by: ICT Media BV . A.o. publisher CIO Magazine & host CIO Day.

NEW TAILOR KLEEDT CIO OF THE YEAR 2011

‘Spelen met je verschijning’

8e jaargang #1 | 2012

Als CIO of the Year 2011 mocht Aloys Kregting onlangs bij New Tailor een nieuw pak laten aanmeten. In de vestiging in Amsterdam praat de winnaar onder meer over zijn uitverkiezing, leiderschap en zijn invulling van de CIO-rol binnen DSM. Hij kiest ditmaal voor een donkerblauw â&#x20AC;&#x2DC;powersuitâ&#x20AC;&#x2122;. CIO Magazine is erbij en zoekt bij de kleermaker eveneens weer eens iets nieuws uit. Door Hotze Zijlstra Fotografie Roelof Pot

IT in the boardroom

ier jaar geleden stapte Aloys Kregting ook al eens binnen bij de New Tailorvestiging in Amsterdam. Als CIO van Numico en kersverse winnaar van de CIO of the Year Award van 2007 koos hij voor een luxe bruine stof met een onopvallend streepje. Het waren destijds de laatste weken voor hij het stokje bij het voormalige Nutricia zou overdragen aan zijn opvolger. Kort ervoor was hij als nieuwe CIO geïntroduceerd bij DSM. Naast het behalen van een paar ‘quick wins’ zag hij er mogelijkheden om voordelen te kunnen boeken door onder andere verbeteringen van masterdata, inkoop en supply-chainplanning. Bovendien zou hij onderzoeken of hij zijn ‘winnende’ filosofie van de juiste, passende agility voor de diverse bedrijfsonderdelen, eveneens bij DSM kon doorvoeren. De tweede passessie van Kregting vindt plaats op een rustige dinsdagmorgen in december. In de sfeervolle winkel annex ontvangstkamer maakt kleermaker, etiquettedeskundige en MBA’er Roel Wolbrink alvast een grove selectie uit het duizelingwekkende aanbod aan stoffen: honderden, misschien zelfs duizenden materialen, kleuren, motieven en texturen. Een mooie gelegenheid om eens terug te blikken op vier jaar geleden. “De uitverkiezing heeft me destijds veel gebracht”, vertelt Kregting terwijl hij op zijn gemak wat stoffen bekijkt en voelt. “Naast erkenning voor mezelf betekende het ook veel voor mijn toenmalige afdeling. In die zin is het minstens net zo goed een award voor de groep.” Met name dat laatste gaf de DSM-CIO in 2011 een zetje in de rug om het nogmaals te proberen. “Natuurlijk zou ik daarmee een risico lopen, want hoe zou de buitenwacht reageren als ik deze keer niet bij de genomineerden zou zitten? Aan de andere kant wist ik wat ik bij DSM bereikt had. Al met al vond ik het dit jaar toch veel spannender dan de vorige keer, niet in de laatste plaats omdat er erg veel goede

kandidaten in de eindronde zaten. Hoewel ik mezelf al die tijd wel als een van de kanshebbers zag, was ik het laatste halfuur voor de bekendmaking echt zenuwachtig!”

Uitstraling Roel Wolbrink, zelf vaste bezoeker van de CIO Day, merkt op dat hij daar op het moment suprème weinig van merkte. Lachend: “Los van het feit dat je op die dag de best geklede CIO was, straalde je daar wel wat uit.” Kregting heeft inmiddels laten weten dat hij deze keer voor een diep donkerblauw pak gaat. Over de keuze van een hippe lichtgrijze tint tijdens de CIO Day zegt hij: “Dat pak voelde goed voor de gelegenheid. Het zit erg lekker en zo’n dag biedt toch de mogelijkheid om iets van jezelf uit te dragen. Desondanks zie je de meeste mensen in donkergrijs of donkerblauw lopen. Een beetje saai eigenlijk.” De kleermaker toont ondertussen nog een paar stoffen. Kregting voelt en kijkt: “Zie je lijnen in die stof?” Wolbrink: “Dat valt wel mee. Ik laat je ook wat dunnere stoffen zien, met een fijnere draad. Dat kan lekkerder zitten, maar betekent wel dat je vaker een nieuw pak nodig hebt.” Vervolgens begint hij een korte verhandeling over wolsoorten en vezellengtes. “Je hoort mensen vaak praten over Super 100 of

Misschien hebben we hiermee wel een trend te pakken: de iPhone 4Sintegratie

8e jaargang #1 | 2012

Super 120, wat betekent dat er 100 of 120 kilometer vezel moet komen van één kilo wol. Maar het zegt niet alles over de kwaliteit. In Italië mag er sprake zijn van Super 120 als het gemiddelde van alle vezels op Super 120 uitkomt. In Engeland alleen als de minimale vezeldikte 18 micron is. Bovendien zegt het niks over de afzonderlijke lengte van de vezels. Het kunnen allemaal heel korte zijn, en die leiden tot een kwetsbaarder draad. Het zegt ook niks over de zuiverheid van de vezel. Hoe zuiverder, hoe echter en dieper de kleuring zal zijn.” Want de vraag is of de vezel, de draad (na het twisten of twijnen ervan) of in het slechtste geval het geweven doek wordt gekleurd.

Statement Wolbrink laat een kleur blauw zien die een tint lichter is dan de eerste keuze. “Die doen?” Kregting: “Strak plan!” De CIO kiest vervolgens voor een donkerpaarse voering. De keuze van model en stijl verloopt vlot. Liever geen al te brede revers, want dat geldt volgens Wolbrinks medewerker, Arvind Gangapersadsing, nog iets te veel als een statement of iets voor dandy’s. In de vraag om een iPhone-zakje aan de binnenzijde in plaats van het gebruikelijke pennenvakje kan niet worden voorzien. Wolbrink heeft evenwel een andere oplossing: “We gaan de binnenzak opdelen, zodat de iPhone goed blijft zitten.” Kregting (lachend): “Misschien hebben we hiermee wel een trend te pakken: de iPhone 4S-integratie.” Wolbrink (serieus): “Initialen in de voering?” Kregting: “Lijkt me leuk.” Het gesprek komt vervolgens weer terug bij de persoonlijke stijl van de winnaar van de CIO Award 2011. En dan met name bij het speelse gemak waarmee Aloys Kregting als persoon en als leider lijkt te bewegen. In uiterlijke zin misschien bescheiden, maar inhoudelijk zeer uitgesproken, zelfverzekerd en to the point. “Natuurlijk speel ik soms met verschillende leiderschapsstijlen”, zegt hij zelf. “En ook met mijn verschijning,

IT in the boardroom

zoals de keuze van mijn pak. Vandaar dat het me wel leuk leek om vandaag een powersuit uit te zoeken. Tegelijk blijf ik altijd heel dicht bij mezelf.” “Het moeilijke is dat je binnen je organisatie op een gegeven moment niet altijd op een eenvoudige wijze terugkoppeling meer krijgt”, vervolgt hij. “Omdat mensen de drempel daarvoor vanwege je hiërarchische positie te hoog vinden. Wat dat betreft heeft de cursus creatieve communicatie – die recentelijk bij DSM heeft plaatsgevonden – me enorm geholpen. Daarbij leerde je jezelf in de meest oncomfortabele positie nog te uiten, waarbij bijvoorbeeld verplicht je tong op de kin houdend tijdens de uitleg van een situatie. Of liggend op de grond, terwijl je alleen ‘blablabla’ mocht zeggen om iets uit te drukken. De hiërarchi-

sche drempels werden daarbij effectief doorbroken, alleen al omdat iedereen eenzelfde joggingbroek aan had.”

Prestaties Hiërarchieën en traditionele structuren, de DSM-CIO heeft er niet zo’n boodschap aan. Zo was hij binnen zijn huidige organisatie een van de eersten die ‘het nieuwe werken’ (HNW) omarmde en daadwerkelijk een plaats gaf. “Het sluit naadloos aan op onze PPP-filosofie: people, planet, profit. Het introduceren van HNW en multi purpose flexplekken betekent bijvoorbeeld 30 procent minder vloeroppervlak, significant minder reizen en het verdient zich binnen een jaar terug. Wat tevens scheelt, is dat we mensen managen op output en op afspraken over hun prestaties in plaats van op

8e jaargang #1 | 2012

Het moeilijke is dat je binnen je organisatie op een gegeven moment geen terugkoppeling meer krijgt

aanwezigheid. Daarbij brengen we culturele en persoonlijke diversiteit samen, waardoor we eerder tot creatievere oplossingen komen. Om tevens te werken aan zaken als teambuilding zorgen we intern voor betere koffie. En kamers, cockpits en andere creatieve

Het wordt door de beschikbaarheid van tools steeds makkelijker om zaken te meten

of juist stille ruimtes waarin mensen alleen of samen kunnen werken. Ook kunnen onze mensen beter hun privéverantwoordelijkheden combineren met hun zakelijke...” Als CIO van DSM is hij voorlopig nog niet klaar. “Ik kan binnen de organisatie nog wel een paar jaar in deze rol vooruit. Ook al omdat er steeds meer zaken aan mijn functie worden toegevoegd. Zo krijg ik de verantwoordelijkheid over het wereldwijde

shared-servicescenter voor HR en de financedienstverlening. Ik houd me dus niet alleen bezig met de technologie, maar doe ook veel zaken in de context daarvan. IT zonder context is namelijk volstrekt irrelevant; je moet een doel behartigen dat buiten de IT zelf ligt. Laat ik het anders zeggen: je hebt niks aan BI en analysetools als je niet weet wat je ermee wilt bereiken. Het gaat er in dat geval om hoe je succes meet en deze informatie kunt terugkoppelen naar de bedrijfsprocessen. Als CIO kan en moet je ervoor zorgen dat dit gebeurt.”

Terugkoppeling Terwijl Roel Wolbrink en zijn collega Arvind Gangapersadsing de laatste maten nemen, wordt het gespreksonderwerp van vier jaar geleden weer geraakt. Meten is weten. “Niet alleen voor de kleermaker, maar ook voor de CIO een belangrijk uitgangspunt”, zei Aloys Kregting toen met vooruitziende blik. Wolbrink gebruikt veertig tot zestig meetpunten, inclusief houdingen. Meer dan genoeg om een pak te

kunnen maken dat als gegoten zit. Op basis van de maten wordt een patroon gemaakt met behulp van een cad-camsysteem en wordt het pak gemaakt. De uitdaging van Kregting is iets veelomvattender: “De stroom aan gegevens binnen de organisatie explodeert bijna. Het wordt door de beschikbaarheid van tools steeds makkelijker om zaken te meten. Je moet het als CIO wel managen, want uiteindelijk draait alles om de vraag wat het bedrijf met die informatie kan. Daarom is de terugkoppeling zo belangrijk.” Ongeveer vier weken later kunnen de pakken (schrijver dezes heeft ditmaal gekozen voor een wat geruwde lichtgrijze stof) worden ‘doorgepast’. Een terugkoppeling die Wolbrink en de zijnen nog de laatste informatie over de pasvorm oplevert. Daarna worden de puntjes op de i gezet en kan het pak worden meegenomen. De CIO blijft zich ondertussen op zijn eigen vijf i’s concentreren, waarvan akte dit jaar in zijn columns voor dit magazine. Multinational of kleermaker, het proces blijft spannend…

IT in the boardroom

DE CIO IN DE ZORG Onder redactie van Rube van Poelgeest

Wat kan IT bijdragen en wat is de rol van de CIO? De gezondheidszorg verandert snel in Nederland. Mede door toenemende marktwerking verschuift de zorg in versneld tempo van aanbodgedreven naar een vraaggestuurde markt. De overheid, politiek, patiëntenorganisaties, de Inspectie en verzekeraars (en zorgkantoren) stellen daarbij steeds hogere eisen, en vragen om meer aandacht voor kwaliteit, veiligheid en efficiency. Het adequaat inzetten van informatie- en communicatietechnologie (ict) dient te worden gezien als een belangrijke factor om de doelstellingen die worden beoogd te realiseren.

Veel organisaties in de gezondheidszorg zijn op dit moment gestart met het optimaliseren van de IT binnen de organisatie. Daarbij is de focus vooral gericht op het op orde brengen van de basisinfrastructuur ten behoeve van de invoering van ordercommunicatie en de verdere ontwikkeling van het EPD. De koppeling met informatiesystemen van partners in de zorgketen is nog maar in beperkte mate gerealiseerd. Vooral op het grensvlak tussen ‘care’ en ‘cure’ laat de integratie te wensen over. Gebrekkige dataintegratie veroorzaakt dubbel werk en brengt risico’s mee. Bijvoorbeeld als een bewoner van een zorginstelling met acute problemen wordt

overgebracht naar het ziekenhuis waar zijn of haar dossier niet voorhanden is. Omgekeerd moet een zorginstelling bij ontslag van een patiënt informatie van het ziekenhuis – over bijvoorbeeld aanvullende medicijnen – weer handmatig overnemen in het eigen systeem. Zorgland is fusieland. Organisaties nemen in zo’n samensmeltingsproces hun eigen ITsystemen mee, maar er vindt geen werkelijke integratie plaats. Veranderprocessen worden vaak niet afgemaakt, waardoor zaken niet op elkaar aansluiten. Cliëntgegevens zijn soms tot op zes of zeven plekken in het IT-landschap opgeslagen. Efficiëntie en effectiviteit zijn dan ver te zoeken.

AFLEVERING 12: TRIBES

De netwerkbenadering van IT-implementaties Tribes: we need you to lead us! Dat is de titel van de bestseller van marketinggoeroe Seth Godin. Wat is een tribe? Een groep mensen die met elkaar verbonden is. Verbonden aan een leider en verbonden aan een idee. Hoe kunnen we tribes benutten bij grote IT-implementaties en welke leiderschapskwaliteiten vraagt dat van de CIO van nu? Hyleco Nauta en Rube van Poelgeest in gesprek met Katja Hoiting, communicatieadviseur van het UMC Utrecht. Door Hyleco Nauta en Rube van Poelgeest

100

8e jaargang #1 | 2012

Workshop Tribes!

oorbeelden van tribes zijn er legio. Denk aan Apple-adepten en Steve Jobs, aan Occupy en hun anonieme leiders, en aan Ajaxfans met hun leider… Tja, vul maar in. Maar eerst over die grote IT-implementaties. Dat informatietechnologie in de zorg een belangrijk onderdeel van de toekomstige veranderingen is, daar is iedereen het over eens. Meestal is de zorggemeenschap in Nederland van mening dat informatietechnologie volgend en niet leidend is bij veranderingen. Dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld de VS, waar men informatietechnologie een prominente rol toekent en ziet als voorwaarde voor patiëntveiligheid, kwaliteit van zorg, en doelmatigheid. Dat laat onverlet dat de zorgsector momenteel grote IT-projecten aan het uitvoeren is waarbij de bestuurbaarheid ervan een vak apart is geworden.

van onderwijs en onderzoek zijn het de docenten en onderzoekers. Belangen conflicteren soms en met de grote veranderingen in de zorg vormt dit een extra uitdaging voor de bestuurbaarheid. Zo ook op het gebied van grote IT-implementaties. De vraag bij grote IT-implementaties is wie leiding zal geven aan al deze veranderingen. Dat daar een belangrijke rol is weggelegd voor de CIO is duidelijk. Maar klassieke vormen van leiderschap werken steeds minder goed. Intrinsieke motivatie en gezamenlijk toewerken naar hetzelfde doel; daar heb je tegenwoordig een sterke netwerkorganisatie voor nodig. Hyleco Nauta illustreert dit aan de hand van het zorg-ict-project van het LUMC en UMC Utrecht: “In dit project zagen we een bijzonder hoge betrokkenheid van de ruim duizend werknemers. Natuurlijk werd er leiding

Win een workshop ‘Tribes’ voor uw team! Speciaal voor de lezers van CIO Magazine is er naar aanleiding van dit artikel een eenmalige unieke workshop te winnen. In 50 minuten behandelt Katja Hoiting het innovatieve perspectief van tribes en de kansen voor uw organisatie. U kunt uw bedrijf aanmelden tot april 2012 via tribes@ictmedia.nl. Uit de inzenders worden 3 winnaars geselecteerd. De locatie wordt in overleg afgesproken en de inhoud toegesneden op cases uit uw organisatie.

gegeven en sterk gestuurd op doorlooptijden, maar meer ten dienste van degenen die binnen het project hun initiatieven ontplooiden dan in een sterk hiërarchisch verband. Die vorm van dienstbaar leiderschap in combinatie met een groep mensen die een grote intrinsieke motivatie hebben om het tot een succes te maken, dat is een gouden formule gebleken.”

Complex

Veranderingen

Ziekenhuizen, met name universitair medische centra, zijn complexe organisaties. Het zijn organisaties die eerder kenmerken vertonen van een professionele organisatie dan van een zogenaamde hiërarchische organisatie. Dit ondanks het feit dat het organisaties zijn waar vaak meer dan 10.000 mensen werken, die afgerekend worden op resultaten en dus toch strak geleid moeten worden. Het leiderschap in deze organisaties wisselt afhankelijk van het onderwerp. Bij patiëntenzorg zijn artsen en verpleegkundigen in de lead. Wanneer het gaat over bedrijfsvoering dan zijn het de bestuurders. En op het gebied

Daarmee komen we uit bij tribes. Wat was de definitie ook alweer? Tribes: een groep mensen die met elkaar verbonden is. Verbonden aan een leider en verbonden aan een idee. Als bij het succesvol implementeren van grote ITveranderingen de intrinsieke motivatie zo belangrijk is dan zou de tribebenadering een interessante kunnen zijn. Investeer niet alleen in blauwe projectplannen maar ook in de verbondenheid van de mensen die het gaan uitvoeren. En dat hoeft niet per se met een zakelijk doel samen te hangen. Het interessante van tribes is dat de verbondenheid zelf belangrijker is dan hetgeen waaráán zij verbonden zijn. Aan de CIO van nu om

Je moet er vooral niet verstorend hiërarchisch in optreden

IT in the boardroom

101

102

7e jaargang #5 | 2011

Hyleco Nauta Ict is een van de rode draden in het leven van Hyleco Nauta. Sinds 2006 is hij werkzaam voor het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMC Utrecht), met bijna 11.000 medewerkers een van de grootste instellingen voor gezondheidszorg in Nederland. In deze periode is een aantal grote programma’s gestart, die gezamenlijk de gehele centrale ict-infrastructuur en organisatie reorganiseren. Deze programma’s omvatten onder andere de volledige vervanging van de primaire systemen voor de zorg inclusief alle elektronische patiëntendossiers (EPD’s); de introductie van portalen die patiënten via internet toegang geven tot hun EPD; de transitie en uitbreiding van de financiële, HR- en facilitairmanagementsystemen naar ERP, en een upgrade en vervanging van de data- en telecommunicatie-infrastructuur. Voordat Nauta in dienst kwam bij het UMC Utrecht heeft hij 23 jaar in commerciële omgevingen gewerkt als adviseur IT-strategie, operationsmanager, productmanager en database engineer voor Deloitte, Voice Data Systems, Philips en Oracle. Hyleco Nauta is afgestudeerd in de economie in Wageningen.

Rube van Poelgeest Rube van Poelgeest is na zijn studie aan de TU Delft en de Medische Faculteit Rotterdam (samenwerking op het gebied van medische fysica) zijn loopbaan begonnen als lid van de wetenschappelijke staf van de hoogleraar Cardiologie in het AZU. Hij is daar, als hoofd van de Computergroep Cardiologie, actief betrokken geweest bij het introduceren van computers bij wetenschappelijk onderzoek. Geïntrigeerd door de mogelijkheden van computertechnologie heeft hij na zeven jaar bewust de overschakeling naar het bedrijfsleven gemaakt, waar het ‘grote’ werk op dit vlak plaatsvond. Hij heeft managementposities vervuld bij ING, National Semiconductors, Philips en binnen de IT-industrie. Hij is eindverantwoordelijk (CIO ad interim) geweest voor de automatisering bij diverse financiële bedrijven (Univé, AXA, Fortis, PGGM, Achmea Pensioenen), en binnen de farmaceutische industrie (Organon). Hij heeft zich daarbij steeds verder toegelegd op de toepassing van informatietechnologie om de concurrentiepositie van bedrijven te versterken. Zijn laatste opdrachten betreffen adviesopdrachten bij voornamelijk raden van bestuur in de zorgsector, waar ict – als vehikel om de zorgketen te stroomlijnen – een steeds belangrijkere rol speelt.

een goed oog te ontwikkelen voor, de kansen te onderkennen van, en ruimte te geven aan de potentiële waarde van een tribe. Katja Hoiting: “Tribes hebben als kenmerk dat ze zichzelf gaande houden. De mensen die er deel van uitmaken, krijgen er energie van omdat ze een gemeenschappelijk idee of doel hebben. Hun leider staat ten dienste van de groep omdat hij in hetzelfde doel gelooft. Een voorbeeld van tribes bij onze organisatie zijn de collega’s die samen sporten. Daarbij ontstaat een verbondenheid die niet te organiseren is. Ook zijn de rollen anders verdeeld. Werknemers die op de werkvloer geen managementfunctie hebben, pakken binnen een tribe toch een leidende rol. Niet uit hiërarchische motieven, maar omdat zij een sterke drive hebben voor de inhoud of het doel.” Dus werknemers die in de pauze samen hardlopen, na werktijd muziek maken of op eigen initiatief wiki’s bouwen rondom Apple-gebruik (ter-

wijl de organisatie voor Windows heeft gekozen): beschouw het als een tribe en schat het op waarde. Hyleco Nauta erkent dat dit lijkt op de netwerkorganisatie, zoals we die al jaren kennen in de IT: “Denken in tribes is op zich niet nieuw. De kracht van een horizontale netwerkorganisatie is een bekend fenomeen in de IT. Nieuw is dat het eigen initiatief en impliciet leiderschap van werknemers, wat zich sneller uit bij vrijetijdsbesteding dan op het werk, gezien wordt als samenbindend middel in een groep. En dat juist die groepen een krachtig zelforganiserend vermogen hebben waar je als groot IT-project van kunt profiteren. Uitjes en sportmiddagen deden we al, maar een lunch van IT-vrouwen zien uitmonden in een vernieuwend serviceconcept, dat is een verassend effect. Het kenmerkt wellicht ook werknemers van deze tijd, die geïnspireerd raken door een goed idee en elkaar snel weten te vinden via diverse media.”

Ontstaan Hoe organiseer je een tribe? Als het goed is, ontstaan ze uit zichzelf, maar als CIO kun je hier wel actief ruimte aan geven. Er zijn slechts twee dingen nodig om een tribe te maken: een gedeelde interesse en een manier om te communiceren. Een ander bekend voorbeeld van een tribe is Wikipedia. Maar ook dichterbij ons onderwerp zijn er voorbeelden. Een bezoek aan het Amerikaanse tribes.tribe.net levert bijvoorbeeld: ‘Become part of the active health tribe. Contribute to this tribe about health, medicine, and wellbeing’. En op Ted.com is het filmje van ‘E-patient Dave’ te zien die met zijn drive om patiënten toegang te geven tot hun data, duizenden anderen weet te inspireren; waar organisaties als ‘Patients-like-me’ mee samenhangen, die uiteindelijk de gezondheidszorg mede zullen veranderen. Vóór internet was het moeilijk om een tribe nieuwe stijl te beginnen. Het was moeilijk om de boodschap te verkon-

IT in the boardroom

103

digen en om acties te coördineren. Tegenwoordig maakt directe communicatie de zaken helder in plaats van troebel. Bij klassieke organisatievormen zit de hiërarchie, die informatie filtert, vaak in de weg. Sociale netwerken openen binnen bedrijven nieuwe mogelijkheden om zaken te regelen. Natuurlijk zijn de nieuwe media slechts een middel, een makkelijke weg om bepaalde tactieken uit te voeren. De werkelijke kracht van tribes heeft niets te maken met techniek en alles met mensen. Hyleco Nauta: “Als CIO sta je erbij en je kijkt ernaar. Dat wil zeggen: je concludeert dat eigen initiatief en intrinsieke motivatie van mensen dé succesfactor is. En waar dat opbloeit, moet je er vooral niet verstorend hiërarchisch in optreden. Ik heb liever een groep gemotiveerde testers die kwaliteit bewaken tot het uiterste omdat ze elkaar kennen uit de tijd dat ze verpleegkundigen waren, dan dat men blindelings een tool gebruikt zonder enige verbondenheid. Bij nieuwe ontwikkelingen, bijvoorbeeld op app-gebied, heb ik ook het idee dat ik daar mijn handen vanaf moet houden. Die jongens vinden elkaar op het gebied van gamen, gaan in hun vrije tijd apps bouwen en daar komt een toepassing uit voort voor een groot auditprogramma binnen ons ziekenhuis. Want we zoeken uiteindelijk wel naar zakelijke toepassingen.”

Tribes hebben als kenmerk dat ze zichzelf gaande houden

Bestuurbaarheid Kortom, verandering in de zorg behelst onder meer grote IT-implementaties. Bestuurbaarheid is de uitdaging. Zoals altijd zijn de mensen die het doen de kritische succesfactor. Tribes is een verfrissende nieuwe insteek uit de marketinghoek waar de CIO van nu zijn voordeel mee kan doen. Tribes: we need you to lead us!

Katja Hoiting Katja Hoiting is van huis uit bedrijfseconoom maar de passie voor vormgeving en communicatie heeft het van de cijfers gewonnen. De basis werd gelegd in het bedrijfsleven, als productmanager van de Telefoongids. In Scandinavië paste zij haar ervaring toe op het gebied van grafisch ontwerpen bij bedrijven als de Gule Sider en Fonecta. Sinds 2009 is zij verbonden aan het UMC Utrecht als communicatieadviseur en heeft als nieuwe passie: tribes!

NAUTA is CIO van UMC Utrecht. ✒HYLECO RUBE VAN POELGEEST is interim-CIO binnen de zorgsector.

24 april 2012:

Jaarcongres Connected Enterprise 2012 Een connected enterprise doet veel meer dan slechts het omarmen van unified communications. Communicatie en samenwerkingtools zijn enkel een deel van een totaalconcept dat nieuwe (draadloze) netwerktechnologieĂŤn, online communities, cloud computing, en een adaptieve, schaalbare architectuur omvat. Verbonden organisaties hebben altijd en overal toegang tot informatie, processen en mensen in een mondiale context. Zelfs over organisatiegrenzen heen.

PersPectief Dit jaarcongres appelleert enorm aan de eisen van deze tijd: de CIO die alles vanuit het bredere perspectief ziet, de behoefte heeft om verder te kijken dan de traditionele een-op-eenrelaties met leveranciers, en zaken wil doen met consortia en binnen innovatieve ecosystemen, waarbij iedereen zâ&#x20AC;&#x2122;n eigen onderscheidende waarde inbrengt. Connected Enterprise: een dag lang kennisdelen op het gebied van connectivity, cloud, capacity, communication, collaboration & change! Lees meer: www.connectedenterprise.nl

It’s the community! Sourcing is voor steeds meer organisaties een strategisch onderwerp, waarbij het draait om samenwerken met leveranciers, interne businessunits en complete bedrijfsketens. Als verantwoordelijke manager of sourcing professional wilt u daarom de nieuwste ontwikkelingen en best practices op het gebied van strategic sourcing niet missen.

Outsource Magazine (OM) is al jaren een autoriteit op het gebied van sourcing: van IT tot finance en procurement. OM informeert, faciliteert discussies, deelt best practices, entertaint – en vooral: is de thuisbasis van een levendige sourcing community! OM is er voor CIO’s, informatiemanagers, demand- en supplymanagers, CFO’s, financieel managers en procurement officers. Zij zien Outsource Magazine als de belangrijkste bron van informatie voor een van de meest actuele topics op het gebied van business, finance en IT: strategic sourcing. U toch ook? Want in samenwerking schuilt uw kracht: it’s all in the community! Vraag vandaag nog uw abonnement aan via info@ictmedia.nl. Of bel 073 614 00 70.

De charme van de tuxedo!

Column

Door Roel Wolbrink Fotografie Roelof Pot

In Londen werd in 1861 voor het eerst bij een diner een pak afgewerkt met satijn gedragen, in plaats van het rokkostuum. De tuxedo was geboren – bij ons beter bekend als de smoking. De Engelsen spreken over het dinner jacket. Het verhaal begint wanneer een Londense tailor op Savile Row een minder formele tailcoat voor een vriend van de Prince of Wales maakte voor een diner in het Tuxedo Park. Toch duurde het nog even voordat ook anderen dit voorbeeld volgden. De legende wil dat de ‘tux’ geherintroduceerd werd in 1896 door de Amerikaanse dandy Griswold Lorillard, die het waagde tijdens een bal in het New Yorkse Tuxedo Park in een jas zonder panden te verschijnen. De media sprak er schande van. Iemand die het protocol en de etiquette bruuskeerde.

Smokingoutfit De smoking die wij aantrekken wanneer de gelegenheid er zich voor leent, is zwart of donkerblauw en heeft geen zijsplitten. De revers zijn bekleed met satijn. De broek heeft dezelfde kleur en is aan de zijkanten voorzien van een enkele satijnen bies. Als je kiest voor een jasje met een enkele rij knopen, kan je er eventueel een laag uitgesneden gilet onder dragen. Ook een cumberband is mogelijk als je in Duitsland een feestje hebt, of de fiches van het casino netjes wilt wegbergen. Als je een beginnend of wat groter buikje hebt, laat dan de cumberband thuis. De schoenen die je aantrekt bij deze outfit zijn steeds van glad, zwart leer en zonder veters. Uiteraard draag je kniehoge, zwartzijden kousen. Als hemd kies je voor een strak wit smokinghemd met weggewerkte knopenrij of gesteven front. De kraag is vaak opstaand en opgesteven. Om het geheel af te werken draag je er een zelfstrikker bij.

Accessoires Eventuele accessoires? De hoed! Hoewel het niet heel gebruikelijk is een hoed te dragen, kan het wel. Je kiest dan voor een Homburg. Dat is een donkere, vilten hoed met een lange deuk in het midden en licht gekrulde randen. Maak het af met een zijden witte sjaal en witte handschoenen. Graag de goochelaarskaarten in de binnenzak houden. Een zakdoek? Een witte linnen of zijden, gevouwen zakdoek in de borstzak is traditie. Je kan echter ook kiezen voor een bloem in het knoopsgat van de rechter revers, de zogenaamde boutonnière. De meest gebruikte bloemen zijn de blauwe korenbloem, een anjer of een roos. Geen uurwerk, want de tijd is niet belangrijk. En de smartphone mag ook thuis blijven. Nogal wat mensen voelen de aandrang om gek te doen als ze strakke kledingvoorschriften krijgen. Dat rebelse uit zich voornamelijk in hun keuze van kleuren en accessoires. In onze samenleving is het niet meer vanzelfsprekend om te buigen voor traditie. Dat is echter nou net de charme van een smoking of tuxedo. Het kledingvoorschrift black tie is inderdaad een strak omschreven gegeven dat weinig ruimte laat voor eigen invulling. Je bent beperkt tot het kiezen van het materiaal en kleur van het gilet en de eventuele bloem. Beperkend, zeker in een tijd waarin we allemaal net onze eigenheid en individualiteit willen uitdrukken in de kledij die we dragen. Maar de charme, stijl en het gevoel dat het dragen van een volledige, traditionele smoking met zich meebrengt, compenseert dat ruimschoots. En bovendien is het niet iets wat je dagelijks aantrekt. ROEL WOLBRINK is etiquettedeskundige en eigenaar van New Tailor, maatpakken en maathemden. New Tailor kleedt de CIO of the Year.

IT in the boardroom

107

Valkenoog Door Jan Peter de Valk

AFLEVERING 6

Klimaatrelativisme Overwinteren zonder te verbranden blijkt eenvoudiger dan in het verleden. Want ook op Barbados blijkt een klimaatverandering toe te hebben geslagen. Elke nacht en vaak overdag een paar hevige buien; en dat in wat de droge periode heet te zijn!

an ga je op je iPad maar eens kijken welke eBooks je nog niet gelezen hebt. Tussen Edgar Allen Poe en Alice in Wonderland kwam ik er zowaar twee tegen die ik tijdens de buien en door de jetlag met plezier heb uitgelezen en zeker aanraad. De eerste is van Kevin Kelly: What Technology Wants. En dat is heel veel. Het boek draait om de vraag wat wij als mensen nog te willen hebben in het tijdperk dat Technium heet: steeds minder. Om je heen zie je de sporen: peuters met iPads, de derde wereld vergeven van de cellphones, et cetera. Waar dat naartoe moet, weet ‘niemens’, maar het gaat steeds sneller. De Wet van Moore en zulks. We moeten vertrouwd raken met ons eigen genoom, en onderwijs en zorg zouden heel anders ingeregeld moeten worden, op de technologische versnelling en vergrijzing.

Jammen Om al die filosofische overwegingen een beetje te doorbreken ook maar in Keith Richards autobiografie Life gedoken. Die kan er ook wat van, in of buiten de Cariben. Op zijn tijd een shepherd’s pie (zelf aangesneden) en vooral jammen met authenticiteit in het vaandel. Costalot, in zijn boek,

108

maar gratis na te lezen gelukkig. En dan nu weer terug in Waterland. Eens kijken of AZ het winterkoningschap kan omzetten in een kampioenschap. Laten we hopen dat die Cruijff aan de macht blijft bij Ajax, dat scheelt weer en vergroot de kansen voor alle anderen. Voetballer blijf bij je leest… maar niet te veel woorden aan vuil maken, dat doet de RvC wel. Stapels documentatie bij de post van zorginstellingen, banken, verzekeringen. Waar een ‘eerste wereldland’ groot in kan zijn. Tenslotte moeten ze allemaal aan de slag blijven. Hoorde

Op Barbados vroeg de taxichauffeur hoeveel onze economie het laatste jaar gekrompen was

8e jaargang #1 | 2012

dat er grote problemen zijn met het management bij die instellingen: ofwel geen kaas gegeten van managen, ofwel niet van de inhoud. Arme klanten, maar die komen pas na de zondvloed. Forrester heeft een onderzoekje gedaan naar wat er bij de gemiddelde CIO op zijn bordje ligt. Hoog op de lijst: BYO en mobile computing. Maar ook hoe de IT zichzelf aan de man brengt. Technium viert hoogtij. Lekker om daar van buiten Nederland eens tegenaan te kijken. De hype van thuiswerken is alweer wat over, nu alle ambtenaren en bankmedewerkers hun vier maal negen uur achter de geraniums mogen slijten. Zoiets speelt in het voormalige Oostblok en Azië veel minder. Daar wil men op het werk gezien worden. Of in de file in een mooie leasebak. Het is allemaal cultuurafhankelijk. Zelfs de crisis. Op Barbados vroeg de taxichauffeur hoeveel onze economie het laatste jaar gekrompen was, ook meer dan 5 procent net zoals bij hen? En of de werkloosheid ook al boven de 15 procent uit was gestegen? Crisis, what crisis? Overwinteren zonder te verbranden, daar zijn we goed in. Een zorg minder. PETER DE VALK is CIO van DHL ✒JAN Express in de Benelux en geeft in deze rubriek zijn visie op nieuws, trends en ontwikkelingen.

How about you? Schrijf u in voor de Yorizon IT Experience Benchmark 2012 ▪

Grootste ICT Belevingsonderzoek in Nederland

▪

Online onderzoek onder uw eindgebruikers naar hun beleving met ICT

▪

Resultaten via QlikView dashboard

▪

Vergelijking met peer groups

▪

Onderzoeksperiode mei 2012

▪

Inschrijven voor 31 maart 2012

▪

Deelname: € 2350,-*

www.yorizon.nl/benchmark

*50% Korting bij inschrijving vóór 1 maart 2012 Yorizon B.V.

Wijnhaven 65

3011 WJ Rotterdam

010 240 9088

info@yorizongroup.com

SUPERCOMPUTING AND COMMUNICATIONS 2011

Voorsprong door inzicht en kennis Supercomputing and Communications 2011 (SCâ&#x20AC;&#x2122;11) vond dit jaar plaats in Seattle. De grootste beurs rond het onderwerp high-end computing en de snelste netwerken en interconnects ter wereld kenmerkte zich door optimisme. SC'11 ontving dit jaar zoâ&#x20AC;&#x2122;n 11.000 deelnemers vanuit de hele wereld. Een verslag. Door Patrick Aerts

110

8e jaargang #1 | 2012

n 1984 verscheen het eerste beleidsrapport in Nederland over supercomputers. Wie het grote niet eert… was het werk van de Werkgroep Supercomputers, in opdracht van de Ministeries van OCW en EZ. De titel was van prof. dr. W.C. Nieuwpoort, emeritus hoogleraar theoretische chemie in Groningen – later nauw betrokken bij de vormgeving van wat we nu de e-infrastructuur voor research noemen. Wie had destijds kunnen denken dat er een rechte (logaritmische) lijn van toen tot heden getrokken zou kunnen worden van steeds snellere supercomputers, en dat ze nog steeds ‘supercomputers’ genoemd zouden worden? Maar de feiten staan buiten discussie: de top op dit gebied is nog steeds de naam waardig – met inmiddels 10 petaflop/s (1016 berekeningen per seconde) als gemeten maximum. De eer daarvoor gaat naar Japan dat nu voor de tweede maal achtereen de top 500 van supercomputers leidt. Daarna komen de Chinezen en niet de Amerikanen. In de top 10 staan nog maar vijf Amerikaanse systemen, naast Franse, Chinese en Japanse. Wat is hier eigenlijk aan de hand? Van welk fenomeen is dit het teken?

Thuis in Seattle Seattle is een leuke stad, met voor Amerikaanse begrippen Europese trekjes. Een downtown waar de warenhuizen op straatniveau toegankelijk zijn (net als in Nederland) en waar je gewoon op straat winkelt. Geen files van betekenis in de binnenstad en een keur aan restaurants. Seattle is de thuisbasis voor Microsoft, Boeing en Cray. Het Convention Center – elke gerespecteerde stad heeft er een – bevindt zich in twee verschillende gebouwen, tegenover elkaar, met de zogeheten Pike-markt ertussen, zeg maar de Hoofdstraat. De elfduizend deelnemers aan SC’11 zullen ongetwijfeld welkome gasten zijn. Een recorddeelname aan dit main event op het gebied van advanced networking, storage and data en natuurlijk computing. SCInet, het kloppend netwerkhart van dit event, heeft een backbone WAN-capaciteit van 0,5 Terabit/s! Waar ging het dit jaar over? Natuurlijk ook over exascale (refereert aan de 1018-schaal), the next challenge in

computing. En natuurlijk over big data, het thema van dit jaar. Data zijn zo belangrijk geworden dat het begrip langzamerhand van een meervoud tot een enkelvoud is geworden (vergelijk de media). Er waren prachtige tiled displays, met fenomenale helderheid voor de weergave van databestanden met een grotere pixeldichtheid dan op een enkel HD-scherm kan worden weergegeven. Ze trokken beslist de aandacht, maar ook hier ging het dit jaar niet echt over. Het thema dat ondanks de focus op data het meest opdook was ‘energie’, of eufemistisch ‘groen’. Met een power use effectiveness die bijna door de 1.0-grens gaat en de ‘carbon footprints’ die ervoor in de plaats kwamen, is deze aandacht is dan ook terecht. Het is natuurlijk noodzakelijk als je een exascalecomputer wil bouwen die minder dan de al staggering 20 MW zal consumeren, maar het is nog veel belangrijker voor de miljoenen clusters, storage en overige ict-devices die samen onze pogingen om minder CO2 uit te stoten weerstreven. Belangrijk voor het vaststellen van de trends bij zo’n mega-event is de totaalindruk. Daaruit lees je de bedrijvigheid af, de dynamiek van de markt, het enthousiasme of de doomgevoelens die dezer dagen de toon zetten. Maar geen doom op SC’11! Grote en kleine bedrijven hadden geïnvesteerd in nieuwe stands. De standhouders keken en leken enthousiast en positief op een eerlijke manier – niet zoals bij het vastgestrikte ‘hi, how are you today’-glimlachje van winkelverkoopsters. En de groei naar 11.000 deelnemers is ook geen teken van verval. Mogelijk is al op veel plaatsen de tering naar de nering gezet, geven de technologische innovaties een serieus vooruitzicht op nieuwe kansen, omzetten en marges, en is er nog genoeg vuur om het enthousiasme op temperatuur te houden. De mensen kunnen toch niet meer zonder ict. De wetenschap en het bedrijfsleven al helemaal niet.

Ontzagwekkend Het meest tevreden was misschien wel Cray Inc. Het supercomputermerk had zijn thuisbasis in Eagan/Minneapolis in Minnesota en heeft nog steeds fabricage staan in Chippewa Falls, het koude boerenachterland. Cray heeft sinds de overname door Tera Computer Company zijn naam onmiddellijk

aan het hele bedrijf gegeven. Die naam is dan ook ontzagwekkend veel waard. Welk computerbedrijf wil namelijk níet Cray heten? Maar het bedrijf zetelt sindsdien wel in Seattle. Cray is tevreden, omdat het de order kreeg voor de levering van het zogeheten Blue Waters-systeem, een contract dat een halfjaar geleden is teruggegeven door IBM – naar verluidt wegens te hoge ontwikkelkosten voor het netwerk. Een contract van 188 miljoen dollar van NCSA, het National Center for Supercomputer Applications van de Universiteit van Illinois, met steun van de National Science Foundation. Dit systeem moet een sustained performance van 1 p(eta)flop/s halen op geselecteerde wetenschappelijke applicaties. Dat is heel wat anders dan een peak van 1 Pflop/s of een 1 Pflop/s Rmax op de Linpack-benchmark waarop de top 500 gebaseerd is. Het gaat hier om reallife applications die er zijn omdat ze belangrijke weten-

Het thema dat ondanks de focus op data het meest opdook, was energie schappelijke uitkomsten produceren, niet omdat ze zo efficiënt supercomputers bezighouden, hoewel het uiterste daartoe natuurlijk gedaan zal worden. Een supercomputer van deze omvang is bijna als een researchproject. Alles nieuw en vers van de plank, een formidabele onderneming. In het hart zit de nieuwste 16-core AMD Opteron 6200-processor, uitgeroepen door HPCWire als een van de top 5-nieuwe technologieën van 2011. Het systeem krijgt 25-50 petabytes aan storage (meer dan 25 petabyte user space), met een storage-accessbandbreedte

IT in the boardroom

111

Het evenement kende een recordeelname.

Geen doom op SCâ&#x20AC;&#x2122;11!

De Nederlandse bijdrage bestond uit diverse demonstraties. We hebben nog voorsprong, maar die is wel broos.

112

8e jaargang #1 | 2012

Een supercomputer van deze omvang is bijna als een researchproject

van 1 terabyte per seconde. Het systeem zal hybride zijn, niet voor niets doet Nvidia mee. De Cray XK6 blades, gebaseerd op Nvidia’s next-generation Kepler-architectuur completeren het geheel, dat intern hybride is, maar zich als één geheel laat aanspreken. Zou daarom Jen-Hsun Huang, de cofounder van Nvidia in 1993, de eerste key-note zijn toegewezen? Dat is waarschijnlijk overdreven, want Nvidia is ook al groot zonder dit Blue Waters-systeem. Heel groot zelfs. De keynote was overigens van grote klasse. Natuurlijk ging het over Nvidia, maar het was geen sales pitch. Er werd verwezen naar de keynote van vorig jaar, waarin Clayton M. Christensen nauwgezet aangaf hoe grote, gerenommeerde bedrijven ineens aan de zijlijn kunnen komen te staan terwijl ze uitsluitend zakelijke en rationeel goed verdedigbare beslissingen hebben genomen. Natuurlijk wel vanuit het perspectief dat Nvidia nu ‘in’ is en andere bedrijven naar de zijlijn verbant. Verder ging het verhaal over de route naar exascale. Leuk waren daarbij de vergelijkingen die gemaakt werden over wat je tegen die tijd met een mobieltje of tablet zou kunnen doen als je een exascalemachine kunt maken die zo zuinig is dat hij ‘slechts’ de genoemde 20 MW zou gebruiken. Het laat ook zien hoeveel doorbraken er nog nodig zijn om dat doel te halen.

Vragen De positie van de VS als derde op de top 500 blijft trouwens vragen oproepen. Zijn het de eerste tekenen van de overname van de wereld door Azië? En wat doet Europa dan? Een jaar geleden eisten de Chinezen de top 500-koppositie op. Eerlijk is eerlijk, ze hadden de Lin-

pack-benchmark het snelste uitgevoerd. Met whatever was to their disposal. Aanvankelijk deden de Amerikanen daar nogal sceptisch over. Als je maar genoeg spullen koopt, dan win je altijd wel een keer. Maar nu worden de tweede én de vierde plaats door de Chinezen ingenomen en ditmaal ook met processors van Chinese makelij. Oké, ze werken nog met 65nm-technologie, terwijl Intel al op 22nm werkt voor zijn future design chips, maar het zijn energiezuinige processors en kunnen dicht gestapeld worden. Dus dit is beslist geen bagatel meer. En het waait niet meer over. Het Japanse systeem bestaat geheel uit eersteklas general-purposeprocessors. Dit is gewoon meesterwerk! En Europa zit ondertussen te broeden op een eigen ei: het European Technology Platform voor HPC. Een stimuleringsactiviteit voor de bevordering van HPC, van industrieel leiderschap tot eindgebruikbevordering. Europa heeft met Bull, Eurotech, ClusterVision, Xyratex en ARM, om maar een paar partijen te noemen, wel een paar groeikernen die de uitdaging kunnen oppakken, mits goed gecoördineerd. Maar ook de research en ontwikkelingsactiviteiten van de Amerikanen, Japanners of Koreanen zijn hier welkom. Hierover zullen binnenkort meer mededelingen verschijnen, onder meer in het kader van het Europese Achtste Kaderprogramma.

king promoot: lange afstands- of hogebandbreedte- (en low-jitter)verbindingen en diensten over de hele wereld (zie afbeelding). Jungle computing met het simultaan gebruik van grids, clouds en meerdere clusters voor het grootschalig rekenen aan problemen op verschillende schalen, met als voorbeeld de evolutie van stof tot sterrenclusters. Methodieken om netwerktopologieën en -techniek te beschrijven ten behoeve van interoperabiliteit en daarmee een demonstratie van interactieve dynamische lichtpaden door toepassing van standaarden van de Open Grid Forum Network Service Interfaces Working Group. De demonstratie van gedetailleerde turbulentie bij wolkenformaties ten behoeve van de berekening van de dagelijkse weersverwachting, het turbulentieonderzoek van Prof. Dr. Harm Jonker, winnaar van de Wim Nieuwpoortprijs 2010 voor de meest parallelle wetenschappelijk relevante applicatie die op onze nationale supercomputer draait. De visualisatie van de uitkomsten hadden baanbrekende scherpte en de relevante bewegingen konden voor het eerst met voldoende precisie worden gerepresenteerd.

3 4 5

Dutch Research

Voorsprong

De Nederlandse bijdrage aan SC’11, onder de titel Dutch Research – met dank aan de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO), SURFnet en SARA – bestond ook dit jaar weer uit verschillende demonstraties. Een impressie van de booth en getoonde demonstraties is te vinden op: http://sc.delaat.net/. Om er een paar te noemen: Een touchtafel met een grafische interface naar een cloud-computingomgeving voor instantaan infrastructure on demand, inclusief een software defined network ten behoeve van videocontentdistributie. NetherLight is een van de GLIF Open Lightpath Exchanges (GOLE). GLIF is de Global Lambda Integrated Facility, een internationale virtuele organisatie die het paradigma van lambda-networ-

Naar aanleiding hiervan bleek meteen de voorsprong die we in Europa – in dit geval Nederland dus – nog hebben. Een bezoekende Chinees liet argeloos weten dat zij dit soort berekeningen tienmaal preciezer zouden kunnen doen (qua beschikbare rekencapaciteit dan). Maar hij begreep eigenlijk nog niet waarom dat wetenschappelijk relevant zou zijn. En precies daarin ligt onze voorsprong: inzicht en kennis. Een voorsprong die, met de gigantische ontwikkelingen daar, echter broos is. Niettemin de beste strohalm voor Europees leiderschap in de komende decennia. Koesteren dus!

1 2

ATRICK AERTS is Chief Business ✒ POfficer van het Netherlands eScience Center (NLeSC) van NWO en SURF.

IT in the boardroom

113

Heb je even?

korte ontmoetingen in de markt | door onze redactie

EDWARD COLEMAN, CEO UNISYS

Inhaken op disruptieve trends Unisys noemt zichzelf een mission-criticalspeler en leverancier van dito oplossingen op het gebied van beveiliging, datacentertransformatie, outsourcing en applicatiemodernisering. “Deze behelzen veelal een combinatie van technologie, systeemintegratie en outsourcingservices. Maar wat ons drijft, zijn de businessgerelateerde eisen en wensen van bedrijven, die uiteindelijk leiden tot dergelijke oplossingen”, vertelt CEO Edward Coleman tijdens een kort bezoek aan Nederland. “Dan heb je het over veel bredere thema’s zoals cloud, mobiliteit, compliance, security, social media en consumerization.”

olgens de in 2008 aangetreden ‘Ed’ Coleman kun je, op basis van de wens bij de klant om in te spelen op allerhande nieuwe technologische mogelijkheden, tot specifieke oplossingen komen ten aanzien van zaken als bijvoorbeeld smart computing en big data: “Bedrijven en instellingen willen steeds meer gegevens uit steeds meer bronnen sneller kunnen analyseren. Binnen de financi-

114

ële dienstverlening kunnen we bijvoorbeeld één allesomvattend klantbeeld leveren. Dat maakt het niet alleen mogelijk om deze klant beter te bedienen en te benaderen, maar dekt ook complianceaspecten met betrekking tot bijvoorbeeld weten regelgeving.” Voor de CEO dieper ingaat op de specifieke thema’s, benadrukt hij dat de onderlinge samenhang tussen de diverse IT-gerelateerde oplossingen en

8e jaargang #1 | 2012

uitdagingen steeds groter wordt. Een onderwerp als mobiliteit kan volgens hem namelijk niet los worden gezien van bijvoorbeeld consumerization, compliance en cloud computing. Om dit alles integraal en holistisch te kunnen aanpakken, ben je in zijn optiek terug bij de combinatie van technologie, systeemintegratie en outsourcing. Waar bedrijven als Apple ‘bottom-up’ zorgen voor de opmars van allerhande

sexy apparaten en software, zorgt Unisys binnen de corporate wereld voor de solide en functionele basis voor dergelijke toepassingen en mogelijkheden.

Juiste balans Ook bij het gesprek aanwezig is de Belg Bart Steukers, General Manager voor continentaal Europa en tevens verantwoordelijk voor Technology, Consulting en Integration Solutions (TCIS) in EMEA. Steukers, die vanuit Brussel opereert, heeft daarbij eveneens regelmatig contact met Nederlandse en Belgische CIO’s. “Omdat veel dingen die we doen niet puur technologiegerelateerd zijn, richten we ons op zowel CIO’s als de verantwoordelijken voor businssunits. We proberen wat dat betreft voortdurend de juiste balans te bewaren. Soms is dat een uitdaging, maar veel partijen vragen ons om die brugfunctie te vervullen. Het is een deel van onze toegevoegde waarde.” Voor hij in Nederland aankwam, bezocht Ed Coleman Londen en Brussel. Hij komt wel vaker in Europa. Veelal om mensen uit de interne organisatie te ontmoeten en plannen te bespreken, maar ook voor gesprekken met grotere klanten. Hij ziet daarbij geen grote verschillen tussen de uitdagingen van Amerikaanse CIO’s en hun Europese collega’s. “In Nederland hebben we veel klanten binnen de overheid en financiële dienstverlening, maar dat is in de rest van de wereld eigenlijk precies zo. Dat geldt ook voor de uitdagingen van deze organisaties. De economische omstandigheden zijn redelijk vergelijkbaar en ook de belangrijkste disruptieve krachten op IT-gebied zijn overal dezelfde: cloud, mobiele toepassingen, consumerization, de nadruk op security, maar ook de opmars van sociale netwerken. CIO’s zijn er vooral op gericht om al deze mogelijkheden ten volle te benutten, terwijl businessleiders er hun zakelijke modellen mee willen aanpassen. Wij kunnen dat allemaal samenbrengen.”

Dialoog Over het algemeen hebben CIO’s volgens Coleman goede ideeën, maar ze moeten soms wel wat op weg geholpen worden. “Daarom is de dialoog ook zo

We proberen voortdurend de juiste balans te bewaren tussen business en IT

belangrijk. Een goed voorbeeld is een onderwerp als secure mobility: hoe zorg je voor een veilige omarming van mobiliteit binnen het bedrijf? Wij hebben daar als leverancier ideeën over, net zoals onze klanten die hebben. Maar ook onze eigen CIO heeft een mening. Op het moment dat je deze drie partijen samenbrengt, kun je echt bouwen aan een goede oplossing. Dat doen we dan ook graag.” Steukers vult aan: “Veel nieuwe ontwikkelingen, zoals sociale netwerken en consumerization, hebben het karakter van een invasie. Mensen komen binnen met hun iPad en daar moet je dan als bedrijf klaar voor zijn. Daarnaast moet je als CIO weten hoe je structuur aanbrengt in de IT-voorziening om op de lange termijn te kunnen inspelen op dergelijke nieuwe mogelijkheden en toch geheel voldoen aan de voorwaarden ten aanzien van beveiliging en compliance. Het is dus verstandig om in een breder kader over zulke ontwikkelingen te praten.” Wat een grote leverancier van services en oplossingen bijdraagt, is in de ogen van Coleman het feit dat veel klanten met vergelijkbare uitdagingen worstelen. “Wij horen dus veel verschillende verhalen, van verschillende CIO’s en dat allemaal belicht vanuit verschillende perspectieven. Je kunt zaken dus vergelijken en op basis van kennis en ervaring oplossingen voorstellen voor de meest uiteenlopende situaties.” Countrymanager Gerrit Bruggeman voegt toe: “In Nederland hebben we bijvoorbeeld op het gebied van mo-

biliteit een aantal workshops gehouden, om onze klanten ervaringen te laten uitwisselen. Het gaat dus om het bijeen brengen van mensen en ideeën, om van daaruit stappen te kunnen maken.” Ook de consultants van Unisys spelen bij zulke bijeenkomsten een voorname rol.

Speerpunt Ed Coleman is er huiverig voor een specifieke service of aandachtsgebied te bestempelen als speerpunt binnen zijn organisatie. Dat zou volgens hem geen recht doen aan de holistische, meerdere zaken omvattende aanpak van genoemde nieuwe fenomenen en eisen binnen de diverse IT-functies en businessonderdelen van zijn klanten. Toch staat de CEO even stil bij de eigen cloudoplossingen, waarbij zowel desktopvoorzieningen als e-mail maar ook bedrijfs- en branchespecifieke zaken als een dienst kunnen worden afgenomen. “Neem de specifieke software voor luchtvaartmaatschappijen voor het managen van luchtvracht. Hiermee bedienen we al meer dan zeven jaar meer dan een derde van alle luchtvrachtmaatschappijen wereldwijd.” Een belangrijk focuspunt dat nog niet bij het grote publiek bekend is, is onze end user outsouring. “We hebben een combinatie van interne en externe uitbestedingsmogelijkheden ontwikkeld, om de CIO en zijn of haar eindgebruikers zo goed mogelijk te ondersteunen. Unisys is daarbij de enige IT-outsourcer die werkt vanuit wereldwijde idle compliant centra over de gehele wereld, hetgeen een enorme consistentie en kwaliteit van dienstverlening waarborgt. We bedienen daarbij klanten als Microsoft, Unilever en Henkel. Veel mensen weten het nog niet, maar het is een groot en snel groeiend onderdeel van onze activiteiten.” Bovendien spelen er volgens Coleman diverse zaken onder de radar. “Een ervan is onze Stealth-technologie, een beveiligingsoplossing op basis van bit-splitting en network technology, waarmee gegevens feitelijk onzichtbaar over het netwerk zijn te verplaatsen. En gegevens die je niet kunt zien, kun je ook niet stelen. We verwachten hier veel van voor de toekomst.”

IT in the boardroom

115

Heb je even?

korte ontmoetingen in de markt | door onze redactie

EUGENE WOLF, BUSINESS UNIT DIRECTOR 2E2 CONSULTING

Servicemanagement serieuzer genomen Volgens vaandeldrager Eugene Wolf is 2e2 Consulting het best bewaarde geheim in IT. De onderneming is al zo’n vijftien jaar actief op het gebied van servicemanagement; van servicedesk tot het helpen bij de alignment van business en IT. “Wij helpen onze klanten dagelijks met het implementeren en verbeteren van hun IT-beheer. Wij merken dat onze klanten daarbij onze producten en diensten steeds meer als een utility willen gaan afnemen. Alles uit de muur.”

ervicemanagement komt neer op het leveren van service aan de eindgebruiker, zodat deze met goed werkende IT gewoon zijn werk kan blijven doen, zo stelt Eugene Wolf. Maar de directeur vraagt zich af of het vak wel serieus genoeg genomen wordt. Kijkend naar de markt zie je volgens hem een enorme versnippering. “De tools die het servicemanagementproces zouden moe-

116

ten ondersteunen, worden geleverd door de softwareleverancier, de implementatie door een partij die verstand heeft van de technische integratie van die tools, de operationele kant ligt bij de veelal gedetacheerde veranderen configuratiemanagers, terwijl de helpdesk vaak door weer een andere partij wordt ingevuld en de ondersteuning van dat alles wordt geoffshored. Begrijp je wat ik bedoel? Iedereen zoekt

8e jaargang #1 | 2012

steun bij preferred suppliers maar dit is een vak op zich.” Wolf heeft in de afgelopen jaren geleerd dat servicemanagement in feite de spil van de IT-organisatie vormt. “Deze is de laatste jaren natuurlijk in een razend tempo veranderd. Wanneer je bijvoorbeeld in een multivendoromgeving gaat outsourcen, dan wil je graag dat alle zaken op elkaar zijn afgestemd. De hiervoor benodigde regie-

functie wordt geregeld door servicemanagement. Maar op de traditionele manier, dus met de betrokkenheid van de hierboven beschreven verschillende partijen, krijg je nooit de regie. Ook niet wanneer je de regie bij de outsourcer zelf neerlegt, want die controle wil je natuurlijk als klant behouden.” Om op deze marktvraag in te spelen heeft 2e2 Consulting in samenwerking met een aantal kenners, onder wie oudCIO Rob de Haas van ABN Amro, hiervoor een dienst ontwikkeld: service management as a utility. “Wij bieden servicemanagement aan als ware het water uit de kraan. De IT-regiefunctie is hier een onderdeel van. De klant koopt bij ons derhalve een volledig servicemanagementpakket, waarbij zowel de tooling, operators, support, processen, best practices, vendormanagers en een dashboard worden meegeleverd. We leveren dus een cloudgebaseerde totaaloplossing, met alle service eromheen, als dienst. Hierdoor houdt de klant de regie, zonder dat hij daarvoor zijn hele organisatie dient om te gooien.”

Wortels De wortels van 2e2 liggen in de servicemanagementwereld. Het bedrijf heeft daarbij pakweg vijftien jaar geleden naam gemaakt als tool-implementator. In de loop der jaren is 2e2 zich evenwel meer gaan focussen op processen. “Ongelooflijk maar waar voor de Nederlandse club die we zijn”, aldus Wolf. “We zijn de makers van de bestpracticesmodellen van alle grote softwareleveranciers. Daarbij wordt het optimale servicemanagementproces verwerkt in de tool, inclusief procesbeschrijvingen, werkinstructies en toolsettings. Zo levert een implementatie de gevraagde toegevoegde waarde en blijft het implementatieproject, en later het beheer van de implementatie, goed beheersbaar.”Op basis van het diepgaande inzicht van 2e2 in beheerorganisaties, is de organisatie vervolgens tevens advies gaan geven op het terrein van outsourcing, aangezien dat een aanverwant terrein van servicemanagement bleek te zijn; het managen

Waar CIO’s de business enablen, enablen wij de CIO’s

tooling beheerd, blijven de processen up-to-date en krijgt de klant een maturiteitsgarantie. We zorgen er tevens voor dat alle software regelmatig en zonder extra kosten geüpgrade wordt. Alles als een utility, inclusief de mensen die het moeten uitvoeren”, aldus Wolf.

van de outsourcers. Inmiddels focust men zich met overgave op de cloud. “Iedereen spreekt momenteel over de beloftes van software as a service, maar je moet ook nadenken over hoe je SaaS in je organisatie inpast”, stelt Wolf. “De af te nemen clouddienst moet namelijk ook nog gemanaged worden. Daarbij is het voor de klant natuurlijk ideaal als het gehele servicemanagement eveneens als dienst kan worden afgenomen.” De 2e2-directeur onderkent dat hij op dit terrein te maken heeft met concurrentie van grote IT- en netwerkleveranciers. “Het verschil met ons is dat zij het servicemanagement erbij doen, terwijl het bij ons in de genen zit. Ons unique buying point vanuit de klant beredeneerd is dat we het vak echt begrijpen en alles binnen onze dienstverlening op elkaar is afgestemd. Onze groeicijfers bewijzen dat het aanslaat.” 2e2 is inmiddels goed voor een omzet van pakweg 15 miljoen per jaar. Bij de organisatie bedienen zo’n 100 mensen vanuit Rijswijk klanten over de hele wereld. De ontwikkeling die zijn organisatie in de afgelopen vijftien jaar heeft doorgemaakt kent volgens de directeur een logische lijn: “We hebben qua dienstverlening in de loop der jaren de natuurlijke ontwikkeling van uurtje-factuurtjeondersteuning, via projecten met resultaatverplichting naar all-in dienstverlening gemaakt. Door deze ontwikkeling hebben we veel kennis en ervaring opgedaan. Je ziet bij de grote softwareleveranciers dat ze stappen willen overslaan en van hun licentiemodellen direct willen overstappen naar SaaS. Dat gaat niet altijd even goed. Je kunt wel iets in een cloud stoppen, maar daarmee ben je nog geen servicesprovider.” “Binnen onze dienstverlening wordt de

Bewijzen Hoewel veel grote bedrijven in Nederland zaken doen met 2e2, opereert de onderneming nog goeddeels onder de radar. “Heel veel contacten verlopen via onze partners. Toch zullen we onszelf duidelijker op de kaart zetten. Zo gaan we de resultaten die we de afgelopen drie jaar bij enkele grote klanten hebben geboekt voor het voetlicht brengen. Op basis van onze reputatie willen we onze dienstverlening uitrollen in de rest van de wereld.” “Veel bedrijven gaan strategische relaties aan met softwareleveranciers of met grote outsourcers, waarbij in de toekomst per incidentticket dient te worden afgerekend”, probeert Wolf duidelijk te maken dat de markt om een bedrijf als 2e2 verlegen zit. “Dat staat gelijk aan het binnenhalen van het paard van Troje. Je weet namelijk dat outsourcers pas op de langere termijn hun geld gaan verdienen. Driemaal raden dus wat er met het aantal incidenttickets gaat gebeuren: dat schiet omhoog. Daar willen we onze klanten graag voor behoeden.” De strategie naar de CIO toe is met name gericht op beheersbaarheid, controle en transparantie. Wolf: “Wij zijn geen adviesbedrijf dat roept de CIO te kunnen helpen door 25 consultants naar binnen te rijden. Dat is een loze belofte en bovendien gaat het niet om het aantal adviseurs. Wat wij leveren is inzicht in de IT-organisatie en daarmee grip op de zaak. Je hoort wel eens dat 80 procent van het IT-budget naar beheer gaat en 20 procent naar innovatie. Veel CIO’s zijn daarbij niet zo heel dol op innovatie, omdat daarmee ook hun beheerkosten stijgen. Met onze hulp is op dat gebied verbetering mogelijk. Waar CIO’s de business enablen, enablen wij de CIO.”

IT in the boardroom

117

118

8e jaargang #1 | 2012

TOM POHLMANN, FORRESTER RESEARCH

â&#x20AC;&#x2DC;Drag and drop technologyâ&#x20AC;&#x2122; Het zijn economisch gezien rare, maar vanuit IT- en businessperspectief tevens opwindende tijden. Dat vindt Tom Pohlmann, die binnen Forrester Research verantwoordelijk is voor de Information Technology Client Group. De informatievoorziening evolueert volgens hem van een gecentraliseerde top-downgestuurde aangelegenheid naar primair een zaak voor de business en eindgebruiker. Dat vraagt in de ogen van de Amerikaan wel om meebewegen van de CIO. Door onze redactie Fotografie Mark van den Brink

IT in the boardroom

119

an een periode waarin bedrijven feitelijk blindelings geld in informatietechnologie stopten, veelal omdat ze bang waren dat ze anders ingehaald zouden worden door de concurrentie, gaat men volgens Tom Pohlmann door het gebrek aan middelen inmiddels veel bedachtzamer te werk. Daarnaast komt met de consumerization van IT via het personeel een ware vloedgolf aan nieuwe technologie de organisatie binnen. “Dit vraagt om trefzeker en strategisch handelen vanuit de IT-functie en de CIO-rol”, aldus de researchbaas, die binnen Forrester lid is van het Executive Team en de scepter zwaait over het wereldwijde IT-onderzoek bij de analistenfirma. Tegelijk is volgens de Amerikaan de totale benadering van enterprise-IT veranderd. In de afgelopen twintig jaar werd op grote schaal en op verschillende niveaus de globalisering en standaardisering gepusht. De focus lag daarbij vooral op optimalisatie van de backoffice. Hoewel dit in veel gevallen tot bevredigende resultaten heeft geleid, richten volwassen bedrijven zich thans op andere zaken. “Dit is het tijdperk van de klant”, stelt Pohlmann. “De eindgebruiker heeft op basis van internet en mobiele applicaties al geruime tijd de touwtjes in handen en online toegang tot meningen, diensten en producten. De nieuwe focus van de CIO ligt dus veel meer op de eindklant. Dat betekent veelvuldig contact en overleg met collega’s van sales en marketing. Dit zijn de partijen die met IT samengebracht moeten worden.”

Samenhang

Verschuiving Waar iedere van de vier geschetste IT-trends op zichzelf aanzienlijke veranderingen kan veroorzaken, ligt de echte verschuiving daar waar de trends elkaar overlappen. Pohlmann noemt als voorbeeld de combinatie van empowerment en anything as a service: “Stel dat ik hetgeen ik nu zeg zou willen gebruiken voor een Powerpointpresentatie, en de tekst willen synchroniseren met de beelden. Dan kan ik naar de IT-afdeling gaan met het verzoek mij te helpen. Veelal zullen er vervolgens enkele dagen of weken overheen gaan. Wanneer ik op internet ga zoeken, vind ik binnen twee uur een applicatie die voor hooguit een paar honderd dollar alles voor me doet.” De Forrester-man stelt het nogmaals: de tijden zijn veranderd en de CIO zal daarin mee moeten. Na de focus op schaalvergroting, globalisering en het standaardiseren van de IT-omgeving, die veelal vanuit de IT of de board werden gepusht, ontstaat nu een duidelijke IT-pull. “CIO’s moeten op basis daarvan weten wat er binnen de voorste linies van de business gebeurt, om daar als IT vervolgens op in te spelen en ondersteuning te bieden. Het gaat om het daadwerkelijk kapitaliseren van innovatie en daarvoor moet de business wellicht bevrijd worden van de eerder door IT aangebrachte handboeien en opgelegde beperkingen.” Forrester legt ook deze fundamentele veranderingen uit door middel van een plaatje. Pohlmann tekent een soort schietschijf, waarbij een groot oppervlak (60 procent) in het centrum de centraal gecontroleerde IT weergeeft. De

PaaS, SaaS en IaaS zullen transformeren naar een en hetzelfde fenomeen

Forrester moemt vier belangrijke ITgerelateerde trends die sterk met elkaar samenhangen: cloud, big data, het app internet en ten slotte de empowered customer en user. Om dit te illustreren tekent Pohlmann vier gedeeltelijk overlappende cirkels op een flipover. “Pogingen om de eerstelijnsmedewerker binnen het callcenter of een servicemedewerker in de buitendienst op basis van IT te empoweren, en hen in staat te stellen om hun eigen gereedschap te gebruiken, is inmiddels een discussie op boardniveau geworden. Het raakt bovendien de gehele organisatie.” Big data is in zijn ogen een ander verhaal. “Bedrijven gebruiken door de bank genomen slechts 5 procent van alle gegevens waar ze toegang tot hebben. Vrijwel alle focus van veelal als belangrijk aangemerkte fenomenen als BI, datakwaliteit en masterdatamanagement ligt op dit schamele percentage. Het concept van big data is evenwel nieuwe businesswaarde te ontlenen uit alle in principe toegankelijke, maar vooralsnog goeddeels ongebruikte bakken gegevens.” Het fenomeen cloud computing belicht Pohlmann het liefst

120

los van iconische leveranciers als Amazon, Salesforce.com en Google. Waar het in zijn ogen feitelijk om gaat, is de financiële belofte van een cloudgebaseerde economie. “Het maakt niet uit of je praat over een publieke cloud, privécloud of een hybride tussenvorm, want de cloud kan in alle verschijningsvormen de mogelijkheid bieden om de kosten te drukken en de betrouwbaarheid van de infrastructuur te verhogen.” Als het gaat om de trendontwikkeling voorziet Pohlmann naast software as a service ook mogelijkheden voor platformen en infrastructuren uit de muur. “De combinatie van dit alles biedt organisaties de mogelijkheid om applicaties en systemen als het ware via drag and drop te installeren en te beheren. PaaS, SaaS, IaaS en de meer op de eindgebruiker gerichte cloudtoepassingen zullen hiermee transformeren naar één en hetzelfde fenomeen.” Het app internet is volgens Forrester Research de toekomst. Pohlmann: “Gezien de enorme verspreiding van geconnecteerde apparaten en de beschikbaarheid van apps, bestaat er bij CIO’s een groeiende behoefte aan het opzetten van een eigen appstore. Logisch, omdat steeds minder mensen hun werk zittend achter de pc verrichten.”

8e jaargang #1 | 2012

Op maat: pak ✂ hemd ✂ jacquet ✂ smOking ✂ rOk ✂ jasje ✂ brOek ✂ plusfOurs ✂ Overjas ✂ etc.

New Tailor b e s p o k e

t a i l o r i n g

eerst de man, dan het pak ✂ maatpakken van € 700 - € 7000

v e rva a r digd i n e ng e l a n d, i ta l i ë e n e ig e n at e l i e r ✂ de c iO Of t h e Y e a r wOr d t g e k l e e d d O Or n e w ta i l Or ✂ w w w. n e w ta i l Or . n l ✂ a m st e r da m 0 2 0 33 0 0 8 38 ✂ u t r e c h t 03 0 232 8 0 4 4 ✂ Oe g st g e e st: 0 71 523 71 2 0 ✂

Where the brilliant minds meet Met de Bossche Boardroom krijgt vergaderen op boardroom niveau een nieuwe betekenis. De locatie kenmerkt zich door een exclusieve en besloten ambiance, uitgebreide audiovisuele voorzieningen, een uitstekende keuken en een gezellige bar. High-tech Ook in technologisch opzicht kent de Bossche Boardroom zijn gelijke niet. Een ingenieus lichtsysteem verandert de vergaderen loungeruimte in een handomdraai van sfeervol intiem tot een heldere studio.

Bourgondisch culinair U kunt na uw vergadering uiteraard ook nog heerlijk op sterrenniveau dineren met uw gasten. Het uitzicht over Den Bosch draagt bij aan een voortreffelijke ervaring.

Extra service De Bossche Boardroom zorgt desgewenst voor een extra ondersteuning tijdens vergaderingen, presentaties en andere bijeenkomsten. U kunt bij de Bossche Boardroom terecht voor ervaren dagvoorzitters, moderatoren en nog veel meer mogelijkheden.

Kijken in de keuken... Heeft u interesse, dan bent u natuurlijk altijd welkom om met uw eigen ogen te aanschouwen wat de Bossche Boardroom u te bieden heeft.

Bossche Boardroom Magistratenlaan 186 5223 MA â&#x20AC;&#x2DC;s-Hertogenbosch T 073-6232862 www.bosscheboardroom.nl E info@bosscheboardroom.nl E boekingen@bosscheboardroom.nl

buitenste ring (40 procent) weerspiegelt de specifieke ITuitgaven en innovatiebudgetten, die verdeeld over verschillende potjes door de business zelf worden beheerd of gekocht. “Dat is het traditionele model dat meer gericht is op kostenbeperking dan op groei.”

Faciliteren Er is volgens Forrester evenwel ook een model denkbaar waarbij de gecontroleerde en gecentraliseerde IT veel beperkter is en de interne IT-afdeling vooral helpt bij het faciliteren van alles wat er buiten de binnenste ring gebeurt. “Wij spreken in dat kader van ‘business technology’ (BT). Daarbij kan er nog steeds veel gestandaardiseerd worden, maar alles met betrekking tot apps, mobiele apparaten, sociale dingen en collaboration moet veeleer in samenspraak

met de business georchestreerd worden dan – zoals vroeger – gecoördineerd en gecontroleerd. Bij deze benadering staat groei wél centraal, want dat is bijna per definitie het uitgangspunt van de business. De door hen geïnitieerde ITinvesteringen zullen zich eerder terugverdienen.” Pohlmann zegt in het kader van het bovenstaande af te willen van een term als alignment. Het gaat er niet meer om dat je als IT op één lijn staat met de business, je moet wat hij noemt embedded zijn. “Je bent er als het ware een onderdeel van en denkt en opereert ook als zodanig. Dat zal ook bijdragen aan de stabiliteit en positie van de IT-functie. Voorheen bewoog deze qua focus voortdurend heen en weer tussen centraliseren en decentraliseren. Door embedded te zijn binnen de business zal daar eerder een goede balans tussen gevonden worden.”

IT in the boardroom

123

IT en bedrijfsstrategie

Ontwikkelen en overleven met business technology Binnen organisaties maken medewerkers in toenemende mate gebruik van sociale netwerken, mobiele technologieĂŤn en cloud computing om de standaard IT-voorziening te omzeilen. Men verwacht vandaag de dag tevens informatie â&#x20AC;&#x2DC;on-demandâ&#x20AC;&#x2122;, de beschikking over al dan niet mobiele apps en een gebruikerservaring op maat. Tegelijk worden diverse functies binnen het datacenter uitbesteed om kosten te besparen. Is het gezien deze situatie nog verwonderlijk dat vele deskundigen de rol van de CIO als ten dode opgeschreven beschouwen? Door Khalid Kark

124

8e jaargang #1 | 2012

u klinken al deze ontwikkelingen misschien wat somber, maar ze bieden tevens een unieke kans voor CIO’s om zich te profileren en hun organisatie vakkundig door deze wereld van zelfredzame bedrijfstechnologie te leiden. Forrester gebruikt daarvoor de term ‘empowered business technology’ (EBT), die volgens de researchfirma als volgt kan worden omschreven: ‘Een technologieaanpak waarbij het mogelijk maken van technologische innovatie in de organisatie is ingebed (geïntegreerd) en waarbij de IT-afdeling net voldoende centrale coördinatie en toezicht biedt om de bedrijfsdoelstellingen te bewerkstelligen.’

Nieuwe wereld In deze nieuwe wereld van EBT zullen CIO’s een belangrijke rol spelen bij het ontwikkelen en implementeren van de bedrijfsstrategie. Zij bepalen de technologische richting van de organisatie voor de komende jaren, om hiermee een voorsprong op de concurrenten te kunnen behalen. Degenen die er niet in slagen om de risico’s te beperken, zullen echter worden verbannen tot het beheren van de technologieportefeuilles. Om succesvol te zijn in het tijdperk van empowerment raadt Forrester CIO’s de iteratieve aanpak van de BTstrategie aan. Deze begint en eindigt met de business, met de nadruk op de volgende drie hoofddoelstellingen.

Implementeer EBT-governance In deze omgeving zullen businessleiders van de CIO verwachten dat deze in een adequate technologie-governancestructuur voorziet en tegelijkertijd de aanschaf van technologie en de bevordering van innovatie coördineert. Het nieuwe governanceparadigma moet het nastreven van nieuwe zakelijke mogelijkheden makkelijker maken en belemmeringen van IT-processen verminderen. Tegelijkertijd moet het de waarde van zowel zakelijke flexibiliteit als een stabiele en betrouwbare technologiebasis bewerkstelligen. Om dit met succes te volbrengen moet IT nieuwe governancebenaderingen ontwikkelen die het bedrijf voorzien van de benodigde leidraden en educatie. Hierbij wordt

strenge, gecentraliseerde controle beperkt tot de meest bedrijfkritische technologie binnen het bedrijf. In plaats van de door de medewerkers ontplooide initiatieven te verstikken door ze vanaf het begin strikte regels op te leggen, moeten CIO’s streven naar het besturen vanaf de ‘back-end’. De primaire maatstaf voor een goed bestuur moet een stijging van de bedrijfswaarde zijn die door EBT is bewerkstelligd. Met andere woorden: omarm EBT-governance, of neem genoegen met de rol van kostenpost.

Stimuleer innovatie Aangezien technologie de meest gebruikte interface tussen klanten, leveranciers en werknemers wordt, moeten organisaties bereid zijn om het potentieel van digitale bedrijfsmiddelen ten volste te benutten. Succesvolle CIO’s zullen kansen creëren voor de organisatie om te innoveren, en bereid zijn om risico’s te nemen met disruptieve technologieën om zakelijke behoeften te dienen. Terwijl Forrester schat dat traditionele CIO’s ruwweg 5 procent van hun tijd aan deze activiteit besteden, zullen ze hier in een EBT-wereld liefst 15 procent aan spenderen. Dat is een toename van 200 procent! CIO’s dienen medewerkers te stimuleren om te innoveren door hen ruimte en prototypes te geven en van een vangnet te voorzien. Ze moeten worden aangemoedigd zodat ze de primaire bron van innovatie en baanbrekende ideeën worden. IT kan tevens een leidende rol spelen in de groei en toename van inkomsten voor het bedrijf door zelfredzame, autonome c.q. empowered klanten van technologie te voorzien die hen in staat stelt bij te dragen aan productontwikkeling en het opbouwen van merkbekendheid. Met andere woorden: stimuleer innovatie of reken erop te worden ingehaald.

Betrek klanten bij de groei Klanten zijn de levensader van elk bedrijf. Onderzoek toont aan dat een betere klantervaring tot drie soorten klantenbinding leidt: bereidheid een volgende aankoop te overwegen, de (verminderde) kans een opdracht bij een concurrent te plaatsen, en de kans op aanbevelen van het bedrijf aan een vriend of collega die vervolgens miljoenen dollars van po-

tentiële inkomsten zou kunnen genereren. In het empowered tijdperk staat er druk op de CIO en zijn of haar bedrijf, om zich voortdurend te ontwikkelen en de merkbeleving te transformeren. Succes in een EBT-wereld vereist volgens Forrester een obsessieve focus op klantgegevens. Niet alleen demografische data, maar ook op het voorzien van bruikbare informatie voor de verschillende delen van de organisatie. Om dit te doen zullen CIO’s moeten samenwerken met hun chief marketing officers (CMO’s) en een nieuwe

Jaarcongres Information Management Forrester Research zal één van de keynotes verzorgen tijdens het Jaarcongres Information Management (JIM), dat op 13 maart 2012 wordt gehouden. Tijdens dit congres zal het thema ‘informatie als asset’ centraal staan.

samenwerking tussen IT en marketing vormen. Door de krachten te bundelen zijn deze twee teams in staat behendig en slim klantgerichte programma’s te ontwikkelen, in te springen op de snel veranderende behoeften van de klant, en bijna onmiddellijk maatwerk op basis van diepgaande kennis van klanten en hun gewoonten leveren. Met andere woorden: betrek klanten bij de groei van het bedrijf of neem genoegen met een rol als techneut.

Gesprekken Gezien het toenemende aantal customer-experiencegesprekken dat zich online afspeelt, moeten CIO’s tevens kijken naar technologie- en een analyticsinfrastructuur die deze gesprekken vanuit een breed scala van socialemediabronnen kan monitoren. Deze ondersteunt het verzamelen van realtime data op het gebied van gangbare opinies over bedrijven, producten, klanten, concurrenten en medewerkers. Zo maakt Intel bijvoorbeeld gebruik van een luisterplatform om invloedrijke technologiekopers binnen onlinecommunities te identificeren en van hen te leren. HALID KARK is vicepresident en ✒ Kresearchdirector bij Forrester Research.

IT in the boardroom

125

23 april 2012:

Jaarcongres IT Transformation 2012 De vijfde editie van het Jaarcongres IT Transformation kijkt vooruit: naar de toekomst van de IT-organisatie. En de kansen die de toekomst in petto heeft. Vooraanstaande experts en ervaren CIO’s en IT-managers delen hun inzichten in hoe we kunnen omgaan met de industrialisering van IT: de voortschrijdende standaardisering, schaalgrootte en efficiency van commodity IT. De andere kant van de medaille is de behoefte van de business aan IT-ondersteuning in de bedrijfsprocessen. Gaat de IT-organisatie zich vooral bezighouden met zaken als business technology en infor-

matiemanagement? Komt er een fusie van business en IT? De vraag is welke competenties we straks in de IT-organisatie nodig hebben. En wat al deze ontwikkelingen betekenen voor de rol en het leiderschap van de ITmanager. Het Jaarcongres IT Transformation biedt u de kans te werken aan uw inzichten op het gebied van transformatie, change en de rol van uw IT-organisatie, terwijl u tegelijkertijd in een plezierige, gastvrije omgeving volop kunt netwerken. Dit alles in één dag! Join the future of IT! Lees meer: www.it-transformation.nl

Column

Door Eric Vroon Fotografie Roelof Pot

Over Van Marwijk, Oranje en betrekkingsaspecten Van managersonline kreeg ik laatst een mail met in het onderwerpveld ‘Zeven foute manieren om een compliment te maken’. Ik dacht: zeven? Ik ken er veel meer. Echt zo’n moment waarop je wordt geconfronteerd met je eigen grootheid. Maar goed, het onderwerp werd uit de doeken gedaan door Frank van Marwijk. Frank is sociotherapeut, zag ik op internet. Sociotherapeut, ik durf best te bekennen dat ik het woord niet kende. Het klinkt meer als een afwijking dan als een vak. Op zijn site zag ik een foto, met de rustige blik van iemand die altijd gelijk heeft. Zo zou ik er ook wel uit willen zien. Ik heb altijd gelijk, maar ik straal het niet uit, dat is een beetje mijn probleem. Op de site van Frank lees ik onder andere dat hij in 1992 onderzoek deed naar de non-verbale communicatie van patiënten met uiteenlopende psychiatrische problemen. Dat moet erg lang geleden een boeiend onderzoek geweest zijn, maar Frank liet het daar niet bij, ik citeer: “In de jaren daarop heeft hij zich verdergaand gespecialiseerd in de betrekkingsaspecten van de (non-verbale) communicatie.” Ik weet niet wat betrekkingsaspecten zijn, maar iemand die zich verdergaand gespecialiseerd heeft; dat is nogal wat. Vergeleken met iemand die zich niet-verdergaand gespecialiseerd heeft, bedoel ik.

Burgemeesters verbieden zijn lezingen, vrouwen gooien hun ondergoed Op de site lees ik ook dat Frank sinds 2001 inspirerende lezingen verzorgt. De lezingen voor die tijd waren blijkbaar beneden de maat. Hij staat – ik citeer Frank opnieuw, want hij heeft de tekst zelf geschreven of op z’n minst goedgekeurd – bekend als een enthousiaste spreker. De respons van zijn publiek wordt buiten beschouwing gelaten: vermoedelijk houdt Frank niet van borstklopperij en zijn de dranghekken niet aan te slepen wanneer hij spreekt. Burgemeesters verbieden zijn lezingen wanneer in hun gemeente een belangrijke braderie gepland staat en vrouwen gooien hun ondergoed naar het podium van Frank. Zeg het maar eerlijk, Frank, maak me jaloers. Frank van Marwijk heeft ook boeken geschreven, te bestellen via de vreemde instantie managementboek.nl. U kent die radiospotjes wel: ‘Voor managementboeken ga ik naar managementboek.nl, ik heb ze altijd snel in huis’, of zoiets. Ik weet niet wat managementboeken zijn, laat staan dat ik ze snel in huis zou willen hebben. In het oeuvre (driedelig) van Frank prijkt onder andere ‘Lichaamstaal bij baby’s’. Dit werpt een vreemd licht op de voorkeuren van managers, maar het zou kunnen dat ik hier verbanden leg die er niet zijn. Natuurlijk bevat bovenstaande tekst een boodschap: het lijkt me duidelijk dat goed moet worden overdacht hoe je jezelf presenteert op een website. Misschien is Frank van Marwijk een broer of een neef van Bert, bondscoach van Oranje. Het zou mooi zijn als Frank Bert zou bijstaan. Al is het alleen maar over betrekkingsaspecten van neusjes in de zestien. Dan worden we komende zomer kampioen. Mede dankzij Frank! ERIC VROON (eric@ericvroontekst.nl) is tekstschrijver en communicatieadviseur.

IT in the boardroom

127

digit Warme retro

De limited edition Ruark Red R1 Mkll is een rode, glossy versie van de R1-tafelradio. De radio’s van Vita Audio zijn met zorg geproduceerd en dat is terug te horen in de sublieme geluidskwaliteit. Door de handgemaakte casing met rode pianolak krijgt de radio een warme, retro uitstraling. De R1 is even gemakkelijk in het gebruik als een iPod. En met de optionele draagtas (Carry Pack) en oplaadbare batterij (Battery Pack) is de radio ook gemakkelijk mee te nemen naar plekken waar geen stroom voorhanden is. Een romantische voorjaarspicknick in het park wordt nog leuker met je favoriete muziek bij de hand. De R1 Mkll heeft een gemakkelijk te lezen display, een mogelijkheid om je iPod of iPhone erop aan te sluiten en een wekfunctie. Daardoor is de radio ook perfect te gebruiken in de slaapkamer. Met de R1 kun je in elke ruimte van het huis op en top genieten van je favoriete muziek.

Extra gesprekstijd

De mobiele telefoonmarkt blijft zich aan de lopende band ontwikkelen. Toch heerst onder de ruim één miljard smartphonegebruikers nog één probleem: de batterij is altijd leeg op momenten dat het niet goed uitkomt. Daarom brengt energieexpert Duracell een oplossing op de markt, namelijk oplaadbare mobiele opladers. Met de vernieuwde mobiele opladers speelt Duracell in op het telefoongebruik van consumenten. Denk hierbij aan het vele reizen, het steeds intensievere gebruik van smartphones en de behoefte om altijd online en bereikbaar te zijn. Helaas gaan batterijen hiervoor nooit lang genoeg mee. Op basis van het verbruikvermogen van medium en heavy smartphone-users ontwikkelde Duracell draagbare opladers. De laders bieden mobiele telefoons overal en altijd extra energie. De apparaten worden verkocht inclusief een micro- en een mini-usb-stekker en zijn geschikt voor alle micro- en miniusb-gevoede smartphones en iPods en iPhones.

Fidelio

De Fidelio SoundSphere is een compleet muzieksysteem en ontworpen om muziekbestanden op een iPhone, iPod of iPad zo authentiek mogelijk weer te geven. Met deze dockingspeaker wordt muziek draadloos gestreamd, waardoor het selecteren en afspelen van muziek overal in huis kan plaatsvinden. Philips’ SoundSphere brengt volgens de fabrikant elke noot zoals de artiest deze bedoeld had. Het systeem zorgt voor helder, natuurgetrouw en dieper geluid met een breder klankbereik. Het resultaat is levensecht geluid, alsof de artiesten in de huiskamer staan. Iedere SoundSphere-luidspreker beschikt over een tweeter die boven de luidsprekerkast hangt en het geluid duidelijker in alle richtingen verspreidt. Dankzij de nauwkeurige audiocrossover en de zorgvuldig geplaatste woofer is de interferentie bovendien minimaal en kunt u dus genieten van een nog natuurlijker geluid. Met AirPlay kan de gehele iTunes-muziekcollectie naar het Fidelio-basisstation worden gestreamed. Speel de muziek draadloos vanaf iTunes op computer, iPhone, iPad of iPod Touch af naar iedere AirPlay-compatible luidspreker in huis. Daarvoor hoeven de luidsprekers alleen maar te zijn aangesloten op het WiFi-netwerk. Met AirPlay is het mogelijk om muziek gelijktijdig op iedere luidspreker in iedere kamer af te spelen. De natuurlijke akoestische eigenschappen van hout zorgen er nog steeds voor dat dit materiaal het vaakst wordt gebruikt voor de beste instrumenten en geluidsapparatuur. Niet alleen wordt dit basisstation met de hand gemaakt uit hout, er worden ook geavanceerde houtbuigingstechnieken toegepast om de juiste golfvorm voor de behuizing te creëren. De berekende curve reduceert de hoeveelheid trillingen en voorkomt de vervorming van geluid, waardoor er natuurlijke, levensechte audio wordt geproduceerd.

128

8e jaargang #1 | 2012

EvEntkalEndEr 2012

MEdia kalEndEr 2012

In 2012 zullen de komende events gaan plaatsvinden; 13 maart: Annual Conference Information Management 27 maart: CIO Dinershow & Timmies 23 april: Annual Conference IT Transformation 24 april: Annual Conference Connected Enterprise 18 juni: Pre-conference & VIP Diner Annual Conference Strategic Sourcing 19 juni: Annual Conference Strategic Sourcing 12 november: Pre-conference & VIP Diner CIO Day 13 november: CIO Day 13 december: OM Dinershow & Tommies

Thema’s CIO Magazine 2012 nr. 1 it & vision aanleverdatum materiaal 20 januari verschijningsdatum 15 februari nr. 2 it & Communication aanleverdatum materiaal 10 maart verschijningsdatum 15 april nr. 3 it & Finance aanleverdatum materiaal 18 mei verschijningsdatum 15 juni nr. 4 it & technology aanleverdatum materiaal 20 juli verschijningsdatum 15 augustus nr. 5. CiO-day Special aanleverdatum materiaal 7 september verschijningsdatum 1 oktober nr. 6 it & Business aanleverdatum materiaal 16 november verschijningsdatum 15 december

Thema’s TITM 2012 nr. 1 it & innovation Special: mobility aanleverdatum materiaal 27 januari verschijningsdatum 28 februari nr. 2 architecture Special: datum management aanleverdatum materiaal 30 maart verschijningsdatum 30 april nr. 3 Business & it Special: Projects & portfolios aanleverdatum materiaal 1 juni verschijningsdatum 30 juni nr. 4 Cloud computing Special: Social media aanleverdatum materiaal 3 augustus verschijningsdatum 30 augustus nr. 5 information planning & management Special: Human Capital aanleverdatum materiaal 28 september verschijningsdatum 30 oktober nr. 6 analytics & Bi Special: Procesmanagement aanleverdatum materiaal 16 november verschijningsdatum 15 december nr. 7 Jaarboek information trends 2013 aanleverdatum materiaal 18 januari verschijningsdatum 28 februari

Thema’s Outsource Magazine 2012 nr.1 Sourcing & innovatie special: nearshoring aanleverdatum materiaal 17 februari verschijningsdatum 15 maart nr. 2 Global Sourcing special: Offshoring aanleverdatum materiaal 20 april verschijningsdatum 15 mei nr. 3 Strategic Sourcing special: klantcontact-outsourcing aanleverdatum materiaal 15 juni verschijningsdatum 15 juli nr. 4 Business Process Outsourcing special: HrM-outsourcing aanleverdatum materiaal 17 augustus verschijningsdatum 15 september nr. 5 regie special: advies-outsourcing aanleverdatum materiaal 18 oktober verschijningsdatum 15 november nr. 6 Sourcing competences special: Procurement aanleverdatum materiaal 16 november verschijningsdatum 15 december nr. 7 Outsource Magazine Jaarboek 2013 aanleverdatum materiaal 1 december verschijningsdatum 30 januari

cIo of The Year award

TImmIes

TommIes

Pole position for sourcing and it IT is tegenwoordig voor bijna alle organisaties van strategisch belang. Informatie is immers een key asset. Ditzelfde geldt voor strategic sourcing: excelleren waar het kan, uitbesteden waar het moet! Het is de missie van ICT Media, uitgever van CIO Magazine, Outsource Magazine en Tijdschrift IT Management, om de positie van IT-executives en sourcingmanagers hiermee in overeenstemming te brengen. Ze horen thuis in de boardroom. Jaarlijks brengt ICT Media daarom de sterspelers in sourcing en IT voor het voetlicht. Zij zijn de winnaars van de CIO of the Year Award, de IT Project of the Year Award, de TIMMIES (The Innovation Manager Awards) en de TOMMIES (The Outsource Manager Awards). De CIO of the Year Award heeft tot doel bekendheid te geven aan de best presterende CIO in dat jaar. Deze Award is gebaseerd op een doortimmers en objectief juryproces. De procedure en criteria zijn ontwikkeld in de afgelopen vier jaar, samen met het CIO Platform Nederland, CIO Magazine en de

organisaties The Boston Consulting Group, Qhuba en Echt Ontwikkeling. De IT Project of the Year Award heeft tot doel het best presterende IT-project in een bepaald jaar te onderscheiden. De IT Project of the Year Award is gebaseerd op specifieke criteria – innovatie en klantgerichtheid staan centraal - en een goed gefundeerd juryproces. Tijdens de CIO Diner Show vindt jaarlijks de uitreiking van de TIMMIES plaats. De TIMMIES zijn de Innovation Awards voor de Meest Innovatieve CIO, de Meest Innovatieve Organisatie en de Meest Innovatieve Vendor. Tijdens de Outsource Magazine Diner Show vindt jaarlijks de uitreiking van de TOMMIES plaats. De TOMMIES zijn The Outsource Manager Awards voor de inspirerendste sourcingmanager, de succesvolst uitbestedende organisatie en de meest innovatieve outsourcing vendor. ICT Media brengt sourcing en IT in een kansrijke ‘pole position’!

IT ProjecT of The Year (wInnaar: schIPhol)

HIGH-PERFORMANCE

Blijf Big Data de baas. SAS® High Performance Analytics vereenvoudigt de analyse van enorme hoeveelheden gegevens en stelt u in staat complexe bedrijfsproblemen snel te lijf te gaan. Nu beschikt u in minuten of slechts seconden over informatie en inzichten waar u eerder nog dagen voor nodig had. Met SAS blijft u Big Data de baas.

sas.com/bigdata

hét rapport over de aanpak van Big Data

SAS en alle andere SAS Institute Inc. producten- of dienstennamen zijn geregistreerde handelsmerken of handelsmerken van SAS Institute Inc. in de Verenigde Staten van Amerika en andere landen. ® geeft een registratie in de Verenigde Staten van Amerika aan. Andere merken en productnamen zijn handelsmerken van de respectievelijke bedrijven. Auteursrecht © SAS Institute Inc. alle rechten voorbehouden. SAS Institute B.V., Postbus 3053, 1270 EB Huizen. S83365US.0212