Van bedreigd erfgoed naar
UNESCO Werelderfgoed
Historisch beeld Bootjesven © Toon Horsten
Op 1 maart 1993 werd de wet op de beteugeling van de landloperij in België afgeschaft. Van 1866 tot 1993 was het in België immers strafbaar om te bedelen en op straat te leven. Wie geen vast adres had, geen werk en geen geld op zak had om een brood te kunnen kopen, werd gedwongen naar een instelling gestuurd. De kans was groot dat je als man terecht kwam in de verre Noorderkempen; in Wortel- of Merksplas-Kolonie. In 1993 werd landloperij uit het Belgisch strafrecht gehaald. Europa pleitte daar al lang voor. Op dat moment verbleven er in Merksplas nog 400 landlopers en in Wortel 250. ”Van de ene op de andere dag stonden deze mensen op straat. Een klein deel van de landlopers heeft er voor gekozen om in een afzonderlijk deel van de gevangenis te blijven wonen. Het grootste deel koos voor de ‘vrijheid’. Wortel- en Merksplas-Kolonie kwamen op die manier sterk onder druk te staan. De gebouwen stonden leeg, geraakten in verval. De Belgische overheid dreigde zowel de gebouwen als het landschap te verkopen”, aldus Philippe De Backer, directeur van Kempens Landschap. 14
“Die versnippering van het gebied wilden we koste wat kost tegen gaan. Toen al wisten we als omwonenden dat de Koloniën heel bijzondere plekken waren, een bijzonder landschap met een unieke geschiedenis. Dat mocht niet zomaar verdwijnen en overschreven worden door een nieuwe verkaveling of iets dergelijks”, vertelt Frans Horsten, vzw Convent te Hoogstraten. Verschillende organisaties van Hoogstraten en Merksplas bundelden de krachten en organiseerden in september 1995 een mars op Wortel-Kolonie. Zanger Guido Belcanto sprong mee op de barricaden en schreef en zong de ‘Wortel-Kolonie Blues’. De signalen om dit bijzondere erfgoed te redden konden niet genegeerd worden door de vier betrokken gemeentebesturen (Beerse, Hoogstraten, Merksplas en Rijkevorsel).
Behoud van landschap en cultuur Marc Van Aperen, burgemeester van Hoogstraten: “Het toenmalige stadsbestuur moest iets doen, en gelukkig hebben ze de juiste beslissing genomen. Samen met gemeente Merksplas, Beerse en Rijkevorsel trok Hoogstraten naar de provincie Antwerpen.” Jan De Haes, gedeputeerde van de provincie Antwerpen en
