ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η αστροφυσική μάς μαγεύει! Είναι ένας από τους κλάδους της φυσικής με τη μεγαλύτερη απήχηση στο ευρύ κοινό ανεξαρτήτως ηλικίας. Μας δίνει το οπτικό ερέθισμα που χρειαζόμαστε για να αφήσουμε το μυαλό μας να ταξιδέψει σε άλλους κόσμους μακρινούς. Γι’ αυτό και η εκλαΐκευση της αστροφυσικής είναι πολύ σημαντική. Δημιουργεί μια γέφυρα μεταξύ έρευνας και καθημερινότητας. Είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο επικοινωνίας μεταξύ ειδικών στην αστροφυσική και μη, καθώς μας φέρνει πιο κοντά στο να κατανοήσουμε πώς δημιουργήθηκε ο κόσμος μας αλλά και πώς επωφελούμαστε, στην καθημερινότητά μας, από τις τεχνολογικές εξελίξεις που προωθούν την έρευνα στην αστροφυσική. Τα εκλαϊκευμένα αυτά κείμενα, που γράφτηκαν από το 2017 μέχρι το 2021, δεν είναι διαλέξεις ή σεμινάρια, ούτε μαθήματα αστροφυσικής. Είναι αυτοτελείς ιστορίες με αφορμή κάποια μεγάλη ανακάλυψη, ένα σημαντικό συμβάν, μια απάντηση σε ερώτηση από το ευρύ κοινό ή κάτι που θεωρούσα ιδιαίτερο. Σκοπός μου είναι να σας κεντρίσω το ενδιαφέρον για τα φυσικά φαινόμενα που διέπουν το σύμπαν μας, έτσι ώστε να αρχίσετε να διερωτάστε πώς δημιουργήθηκε αυτό το τεράστιο οικοδόμημα που μας περιβάλλει και να θελήσετε να μάθετε
10
●
Το σ ύ μ π α ν σ τ ο τ σεπάκι σο υ
περισσότερα. Καθεμιά από τις αυτοτελείς ιστορίες είναι μια σύντομη βόλτα στα εκπληκτικά φαινόμενα που παρατηρούμε στο σύμπαν. Ελάτε, λοιπόν, μαζί μου να σας ταξιδέψω σε κόσμους μαγικούς!
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Γιατί είναι σημαντική η αστροφυσική, γιατί είναι απαραίτητη; Εδώ έχουμε άλλα σοβαρά προβλήματα να αντιμετωπίσουμε, οικονομική κρίση, περιβαλλοντική κρίση, πείνα, κοινωνικά προβλήματα, πανδημίες, θα ασχολούμαστε με τους πλανήτες και τους γαλαξίες; Και τι μας νοιάζει; Πολλές φορές με ρωτούν και μου κάνουν διάλεξη του τύπου: «Η αστροφυσική είναι ωραία για να περνάς τον χρόνο σου, αχρείαστη όμως για το κοινωνικό σύνολο. Δεν σώζει και ζωές όπως η ιατρική, για παράδειγμα». Τους κοιτάζω, χαμογελάω και απαντώ: «Ε, δεν θα το έλεγα». Ας τα πάρουμε, όμως, από την αρχή για να διαπιστώσουμε ότι όντως η αστροφυσική είναι υπερβολικά χρήσιμη! Η αστροφυσική είναι η επιστήμη που ενώνει την παρατήρηση του σύμπαντος και των αντικειμένων που το αποτελούν με τη φυσική. Και εδώ καμιά φορά με διακόπτουν ευγενικά και μου ζητούν να κάνω μια πρόβλεψη για το ζώδιό τους και μου λένε και τον μήνα γέννησής τους… ουφ… ο επιστήμονας μέσα μου ανεβάζει σφυγμούς, γιατί η αστρολογία πρώτον δεν είναι επιστήμη και δεύτερον δεν έχει καμιά σχέση με την αστροφυσική και την αστρονομία. Ο άνθρωπος όμως μέσα μου τους χαμογελά και συνεχίζει να μιλά για το μαγευτικό μας σύμπαν.
12
●
Το σ ύ μ π α ν σ τ ο τ σεπάκι σο υ
αστροφυσική είναι σημαντική γιατί προσπαθεί να απαΗ ντήσει σε ένα από τα αιώνια υπαρξιακά προβλήματα του ανθρώπου με εργαλεία τη φυσική και τα μαθηματικά: στο πώς δημιουργήθηκε το σύμπαν και ό,τι μας περιβάλλει. Επίσης, στο τι είναι το σύμπαν που μας περιβάλλει, από τι αποτελείται. Η αστροφυσική είναι από τους επιστημονικούς κλάδους που έχουν τη μεγαλύτερη απήχηση στο ευρύ κοινό. Ο λόγος; Η μαγεία του σύμπαντος που αναδύεται από μια φωτογραφία ενός πλανήτη σαν τον Κρόνο με τους υπέροχους δακτυλίους, ενός κομήτη σαν τον Νεογουάιζ (Neowise), ενός γαλαξία σαν τον γειτονικό μας της Ανδρομέδας ή μιας ομάδας γαλαξιών όπως αποκάλυψε το ανεπανάληπτο διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Η αστροφυσική είναι ένας επιστημονικός κλάδος που για να λειτουργήσει χρειάζεται τεράστιο ανθρώπινο δυναμικό, από τον παρατηρησιακό και θεωρητικό αστροφυσικό, τον μαθηματικό, τον κομπιουτερά, μέχρι τον μηχανικό, τον ηλεκτρολόγο, τον τεχνικό τηλεσκοπίου, τον συντηρητή, την τεχνική και λογιστική υποστήριξη κ.λπ. Ταυτόχρονα έχει ενεργό ρόλο στην εκπαίδευση και στην επικοινωνία της επιστήμης. Προσφέρει τη δυνατότητα εργασίας σε ένα ευρύ φάσμα επαγγελμάτων με αντικείμενο την παρατήρηση του σύμπαντος και στόχο την κατανόηση αυτού και της θέσης μας σε αυτό. Η αστροφυσική είναι από τα πρώτα πράγματα που σου έρχονται στο μυαλό όταν είσαι μικρό παιδί και κοιτάς τον υπέροχο έναστρο ουρανό! Αυτό, καθώς και το να γίνεις αστροναύτης. Γιατί είναι έμφυτη η τάση μέσα μας να εξερευνούμε το άγνωστο και να πάμε ακόμη πιο πέρα, πιο μακριά από τη Γη, στη Σελήνη, στον Άρη, στον Εγκέλαδο, δορυφόρο του Κρόνου, ακόμα και να περάσουμε τα όρια του ηλιακού μας συστήματος. Να αποικίσουμε νέους κόσμους, να φτιάξουμε, δηλαδή, πόλεις και κοινωνίες σε άλλους πλανήτες και δορυ-
Ελέν η Βαρδ ουλάκη
●
13
φόρους. Να πάμε σε μέρη όπου κανείς δεν έχει καταφέρει να πάει πριν από μας! Η αστροφυσική ως επιστήμη είναι από τις πιο γενναιόδωρες, μπορούμε να πούμε. Δίνει απλόχερα εφαρμογές και γνώσεις στις άλλες επιστήμες καθώς και στην κοινωνία, οι οποίες κάνουν τη ζωή μας καλύτερη. Με εφαρμογές όπως τα κάτοπτρα τηλεσκοπίων, που κατέληξαν στις κεραμικές κουζίνες, το wifi, τη μαγνητική τομογραφία και πολλά άλλα. Η αστροφυσική είναι η μεγάλη αγάπη πολλών ανθρώπων και πάντα θα είναι σημαντική και για τα καθημερινά και τα πιο απόκοσμα. Και για τους πιο ρομαντικούς: η αστροφυσική μάς ταξιδεύει σε κόσμους μαγικούς όπως καμιά άλλη επιστήμη.
1 «Έλα να βγάλουμε μια σέλφι!» Από την αστροφυσική στην καθημερινότητα
A
στροφυσική: Η επιστήμη που μελετά το διάστημα, που μας αποσπά από την καθημερινότητα και μας ταξιδεύει σε μακρινούς ανεξερεύνητους κόσμους. Μας κάνει να ονειρευόμαστε και να ξεχνάμε λίγο τα προβλήματά μας. Ειλικρινά, ποιος δεν ξεφεύγει όταν ατενίζει τον νυχτερινό ουρανό και βλέπει τα αστέρια να λαμπυρίζουν! Και ενώ όλα αυτά είναι πολύ ρομαντικά, ένας ρεαλιστής θα ρωτούσε πολύ σωστά: Και τι μου πρόσφερε εμένα η αστροφυσική; Και έτσι γεννιούνται τα ερωτήματα! Μπορεί η αστροφυσική να κάνει την καθημερινή μας ζωή καλύτερη; Υπάρχουν πρακτικές εφαρμογές για να βελτιωθεί το επίπεδο βιωσιμότητάς μας; Η απάντηση είναι: Ναι, φυσικά και υπάρχουν! Η έρευνα στην αστροφυσική κάνει την καθημερινή μας ζωή πιο εύκολη. Πώς; Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας, φυσικά. Εγώ, ως αστροφυσικός, για να παρατηρήσω μια μαύρη τρύπα ή έναν γαλαξία δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά χρειάζομαι τηλεσκόπια. Μεγάλα τηλεσκόπια σε Γη και σε διάστημα. Δημιουργώ, δηλαδή, μια αγορά εργασίας και κάνω την τεχνολογία να αναπτύσσεται. Αν δεν ήμουν εγώ, δεν θα υπήρχε λόγος να δημιουργηθούν αυτά τα εργαλεία. Για να μελετήσω το σύμπαν δημιουργώ ηλεκτρονικά, υλικά, ψυκτικά, υπολογιστές και συσκευές αποθήκευσης δεδομένων, αλγορίθμους, τεχνικές και άλλα πολλά. Και τα κάνω προσιτά στο κοινό. Για να μελετήσω το κέντρο του Γαλαξία μας, για παράδειγμα, δημιουργώ ένα τηλεσκόπιο στο μέγεθος της Γης, που από μόνο του ακούγεται εντυπωσιακό. Αλλά ταυτόχρονα έρχεται με πολλές πρακτικές εφαρμογές. Ας δούμε, λοιπόν, μερικές εφαρμογές της αστροφυσικής που κατέληξαν να κάνουν τη ζωή μας πιο εύκολη και
16
●
Το σ ύ μ π α ν σ τ ο τ σεπάκι σο υ
που χωρίς αυτές δεν μπορούμε πια να διανοηθούμε την καθημερινότητά μας. ΣΕΡΆΝ (CERAN): ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΚΟΥΖΙΝΑ ΣΑΣ Για να παρατηρήσω έναν μακρινό γαλαξία και να το κάνω με πολύ καλή διακριτική ικανότητα, ώστε να διακρίνω λεπτομερώς τα χαρακτηριστικά του και κατανοήσω πώς δημιουργήθηκε, πρέπει να στείλω ένα τηλεσκόπιο στο διάστημα. Ο λόγος είναι ότι θέλω να αποφύγω την ατμόσφαιρα της Γης γιατί μου δημιουργεί πολλά προβλήματα. Μέρος της ακτινοβολίας από τον γαλαξία που θέλω να παρατηρήσω απορροφάται από την ατμόσφαιρα της Γης. Επίσης, δεν μπορώ να παρατηρήσω κατά τη διάρκεια της ημέρας ή αν ο ουρανός έχει σύννεφα, ομίχλη, καταιγίδα, εκτός αν παρατηρώ με ραδιοτηλεσκόπια, που και πάλι έχουν κάποιους περιορισμούς. Πρέπει, λοιπόν, να στείλω το τηλεσκόπιο στο διάστημα. Το πρόβλημα με το διάστημα είναι ότι το κάτοπτρο του τηλεσκοπίου είναι πολύ ευαίσθητο στις αλλαγές θερμοκρασίας: Όταν το βλέπει ο ήλιος βράζει και όταν δεν το βλέπει παγώνει. Αυτές οι μεγάλες αλλαγές στη θερμοκρασία χαλούν την επιφάνεια του κατόπτρου. Δεν είναι πια λεία, αλλά γεμάτη λακκούβες. Φανταστείτε τη σαν τους ελληνικούς δρόμους μετά από έντονη καταιγίδα. Αλλά εγώ ως επιστήμονας πάω σε μια εταιρεία και λέω: Θέλω να μου φτιάξεις ένα υλικό που να προστατεύει το κάτοπτρο του τηλεσκοπίου μου για να μην καταστραφεί, ώστε να μπορέσω να δω καθαρά τον μακρινό γαλαξία και να μάθω πώς δημιουργήθηκε. Η εταιρεία παίρνει τα πιο δημιουργικά και εφευρετικά μυαλά και φτιάχνει ένα μοναδικό υλικό, το σεράν! Το σεράν κάνει ακριβώς αυτό που θέλω: αντιστέκεται στις απότομες μεταβο-
Ελέν η Βαρδ ουλάκη
●
17
λές της θερμοκρασίας. Το τοποθετεί, λοιπόν, κάτω από το κάτοπτρο του τηλεσκοπίου, δημιουργώντας μια ασπίδα προστασίας. Έτσι η επιφάνεια του κατόπτρου παραμένει λεία και δεν καταστρέφεται από τις ραγδαίες αλλαγές θερμοκρασίας στο διάστημα. Οι παρατηρήσεις μου είναι ασφαλείς και ακριβείς. Αλλά πού κολλάει αυτό στην καθημερινή μου ζωή; Κολλάει στα κεραμικά μάτια της κουζίνας που έχουμε στα σπίτια μας. Είναι το ίδιο ακριβώς υλικό που πρωτοδημιουργήθηκε για τα τηλεσκόπια στο διάστημα το 1960 από τη γερμανική εταιρεία SCHOTT και από τότε μας βοηθά καθημερινά στις μαγειρικές μας δημιουργίες. Η ίδια η εταιρεία αναγνώρισε τις τεράστιες δυνατότητες αυτού του υλικού και το πρόσφερε στο ευρύ κοινό με τη μορφή της κεραμικής κουζίνας, όλα χάρη στην έρευνα στην αστροφυσική! Και όπως λέει και η ίδια η SCHOTT, ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα μεγάλο βήμα για τον γευσιγνώστη! ΕΧΕΤΕ WIFI; Δεν ξέρω για εσάς, αλλά εμένα η καθημερινότητα μου φαντάζει αδύνατη χωρίς wifi. Με βοηθάει στην επικοινωνία με οικογένεια, φίλους, συνεργάτες, στην ενημέρωσή μου, στη δουλειά μου και στη διασκέδασή μου. Αλλά ποιον πρέπει να ευχαριστήσουμε γι’ αυτή την εφεύρεση; Μα τους ραδιοαστρονόμους, φυσικά! Από το Ινστιτούτο CSIRO της Αυστραλίας, οι οποίοι εφηύραν το wifi το 1990 και το πατένταραν το 1996. Αυτή η πατέντα κατάφερε να παρέχει μεγάλες ταχύτητες στη μετάδοση δεδομένων χωρίς να χάνεται το σήμα καθώς τα ραδιοκύματα ανακλώνται πάνω σε σκληρές επιφάνειες. Αυτό ήταν και ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα με τις άλλες πατέντες. Η επιτυχία των Αυστραλών
18
●
Το σ ύ μπ α ν σ τ ο τ σεπάκι σο υ
αστροφυσικών βρίσκεται στο ότι δημιούργησαν ένα προϊόν που είναι εύκολο στην εφαρμογή, με αποτέλεσμα να υιοθετηθεί παγκοσμίως. Η πρώτη εφαρμογή της πατέντας έγινε το 1999 και είναι η ίδια που χρησιμοποιούμε σήμερα. ΩΧ, ΠΑΛΙ ΧΑΘΗΚΑ! ΚΑΤΣΕ Ν' ΑΝΟΙΞΩ ΤΟ GPS Σας έχει τύχει ποτέ να πηγαίνετε επίσκεψη και να χρειαστείτε λίγη βοήθεια για να βρείτε τον δρόμο; Στις μέρες μας αυτή τη βοήθεια μας της προσφέρει το Παγκόσμιο Σύστημα Στιγματοθέτησης ή GPS, που δουλεύει με τις κινητές μας συσκευές. Πώς γίνεται όμως να μας δείχνει τον δρόμο; Πρώτον, για να μπορέσει το GPS να λειτουργήσει με ακρίβεια και συγχρονισμό και να δείτε πώς θα φτάσετε στον προορισμό σας, πρέπει να έχουμε ακριβή γνώση της παγκόσμιας ώρας. Αυτό το πετυχαίνουμε με ατομικά ρολόγια. Δεύτερον και πολύ σημαντικό, πρέπει να ξέρουμε με ακρίβεια πόσο χρόνο κάνει η Γη για μια περιστροφή γύρω από τον εαυτό της. Και αυτό γιατί μια μέρα δεν είναι ακριβώς 24 ώρες. Αυτή τη γνώση την προσφέρει η ραδιοαστρονομία και το παγκόσμιο δίκτυο ραδιοτηλεσκοπίων VLBI (Very Large Baseline Interferometry), το οποίο αποτελείται από ραδιοτηλεσκόπια που βρίσκονται σε διαφορετικές χώρες σε όλη τη Γη. Το δίκτυο αυτό τηλεσκοπίων χρησιμοποιείται από ραδιοαστρονόμους για να κάνουν παρατηρήσεις με μεγάλη διακριτική ικανότητα, όπως, για παράδειγμα, να ζουμάρουν στο κέντρο ενός γαλαξία. Χάρη στο VLBI μπορούμε να υπολογίσουμε με ακρίβεια τη διάρκεια κάθε ημέρας. Όπως είπαμε, η Γη περιστρέφεται γύρω από τον εαυτό της, δηλαδή περιστρέφονται και τα τηλεσκόπια σε σχέση με τον γαλαξία που παρατηρούμε. Έτσι, οι παρατηρήσεις πρέπει να συγχρονιστούν μεταξύ τους και χρειαζόμαστε πιο ακριβή γνώση της
Ελέν η Βαρδ ουλάκη
●
19
ώρας από αυτή που προσφέρουν τα ατομικά ρολόγια. Γι’ αυτόν τον λόγο αναπτύχθηκαν τα μέιζερ υδρογόνου (hydrogen maser) από τα Smithsonian Astrophysical Observatory και NASA/Johns Hopkins Applied Physics Laboratory, τα οποία έχουν ακρίβεια μεγαλύτερη από τα ατομικά ρολόγια και καθιστούν το παγκόσμιο σύστημα GPS εφικτό. Χωρίς αυτές τις τεχνολογίες, που προσφέρει η αστροφυσική, και χωρίς τους πολύπλοκους υπολογισμούς που πρέπει να γίνονται βάσει της ραδιοαστρονομίας, το παγκόσμιο σύστημα GPS θα καταρρεύσει και δεν σας βλέπω να φτάνετε σύντομα στον προορισμό σας! ΣΩΖΟΝΤΑΣ ΖΩΕΣ Ένα πολύ γνωστό παράδειγμα, που έρχεται να ενώσει την έρευνα στην αστροφυσική με τις εφαρμογές στην ιατρική είναι η μαγνητική τομογραφία (MRI). Στόχος είναι να διακρίνουμε λεπτομέρειες στον ανθρώπινο ιστό, και γι’ αυτό χρειαζόμαστε πολύ μεγάλη διακριτική ικανότητα αλλά και να επισπεύσουμε τη διαδικασία. Τη λύση προσφέρουν τεχνικές που χρησιμοποιούνται στην αστροφυσική με σκοπό να διακρίνουμε με μεγάλη ακρίβεια αντικείμενα στο διάστημα! Η μέθοδος που χρησιμοποιείται στη μαγνητική τομογραφία για απεικόνιση του ανθρώπινου ιστού αναπτύχθηκε από τον αστροφυσικό και ραδιοαστρονόμο Μάρτιν Ράιλ (Martin Ryle) και βασίζεται σε τεχνικές σύνθεσης και ανάλυσης εικόνας στα ραδιοκύματα. Και πώς δουλεύει; Η μαγνητική τομογραφία χρησιμοποιεί ισχυρούς μαγνήτες και παλμούς στα ραδιοκύματα. Οι πυρήνες από τα άτομα νερού στον ανθρώπινο ιστό προσανατολίζονται παράλληλα στο μαγνητικό πεδίο του τομογράφου και διεγείρονται. Όταν επανέλθουν στη φυσική τους κατάσταση, εκπέ-
20
●
Το σ ύ μπ α ν σ τ ο τ σεπάκι σο υ
μπουν ακτινοβολία στα ραδιοκύματα, η οποία ανιχνεύεται από τον μαγνητικό τομογράφο. Εδώ έρχονται οι τεχνικές συμβολομετρίας που εφαρμόζονται στη ραδιοαστρονομία, ώστε να γίνει σωστά η επεξεργασία και η σύνθεση σήματος και να καταλήξουμε σε μια εικόνα υψηλής ανάλυσης του ανθρώπινου ιστού. ΕΙΜΑΣΤΕ ΟΛΟΙ ΓΚΙΚ Η ανάγκη των αστροφυσικών για ανάλυση δεδομένων οδήγησε στη δημιουργία πολλών γλωσσών προγραμματισμού ανάλογα με το πεδίο έρευνας και τις ανάγκες του κάθε ερευνητή. Πολλές από αυτές τις γλώσσες προγραμματισμού και πολλά από τα προγράμματα που δημιουργήθηκαν και εφαρμόστηκαν λόγω της έρευνας στην αστροφυσική χρησιμοποιούνται στις μέρες μας από μεγάλες εταιρείες. Για παράδειγμα, η General Motors χρησιμοποιεί τη γλώσσα προγραμματισμού IDL για να αναλύει δεδομένα από συγκρούσεις αυτοκινήτων. Εγώ προσωπικά τη χρησιμοποιώ, για παράδειγμα, για την απεικόνιση ενός γαλαξία στα ραδιοκύματα. Επίσης, η γλώσσα προγραμματισμού FORTH, που αναπτύχθηκε από τον Τσαρλς Μουρ (Charles Moore) για το τηλεσκόπιο Kitt Peak, χρησιμοποιείται από την FedEx για να γνωρίζει πού βρίσκονται τα πακέτα σας κάθε στιγμή. Το πακέτο επεξεργασίας και ανάλυσης αστρονομικών δεδομένων IRAF χρησιμοποιείται από την εταιρεία τηλεπικοινωνιών ΑΤ&Τ για την ανάλυση των δεδομένων της. Αλλά οι IDL και IRAF χρησιμοποιούνται και σε ιατρικές εφαρμογές. ΛΥΣΕΙΣ ΑΠΟ ΑΛΛΟΥΣ ΚΟΣΜΟΥΣ Πολλές φορές η μελέτη πλανητών εκτός της Γης μάς βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα τον πλανήτη μας και το κλίμα
Ελέν η Βαρδ ουλάκη
●
21
του. Έτσι, και εδώ η αστροφυσική μοιράζεται τεχνικές που εφαρμόζονται στη μελέτη άλλων κόσμων ώστε να γνωρίσουμε καλύτερα τον δικό μας. Μια τέτοια εφαρμογή προέρχεται από τη μελέτη της ατμόσφαιρας του πλανήτη Αφροδίτη, ο οποίος παρουσιάζει έντονο φαινόμενο θερμοκηπίου και πυκνή ατμόσφαιρα, ενενήντα φορές πιο πυκνή από τη δική μας και λίαν επικίνδυνη για τη ζωή. Αστροφυσικοί μελέτησαν τον τρόπο με τον οποίο η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία μεταδίδεται μέσα στην ατμόσφαιρα της Αφροδίτης και εφάρμοσαν αυτές τις τεχνικές ώστε να δημιουργήσουν μοντέλα για τις επιπτώσεις αερίων και αερολυμάτων (αεροζόλ) στο κλίμα της Γης. Με προγράμματα όπως το SPEX (Spectropolarimeter for Planetary EXploration), που μελετά την ατμόσφαιρα εξωπλανητών, μπορούμε να μελετήσουμε τις επιπτώσεις που έχουν τα σωματίδια που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα της Γης στο κλίμα και στην υγεία μας. ΕΛΑ ΝΑ ΒΓΑΛΟΥΜΕ ΜΙΑ ΣΕΛΦΙ Λοιπόν, αυτή είναι μια από τις αγαπημένες μου ιστορίες! Κάτι που δεν εφευρέθηκε για την αστροφυσική, αλλά έγινε προσιτό και εφαρμόστηκε παγκοσμίως λόγω της αστροφυσικής και της ανάγκης των ερευνητών να βελτιώσουν τον τρόπο που παίρνουμε φωτογραφία ενός γαλαξία. Μια από τις πιο εφαρμοσμένες τεχνολογίες αυτή τη στιγμή είναι αυτή η μικροσκοπική κάμερα στο κινητό μας. Γι’ αυτό μπορείτε να ευχαριστείτε τους ερευνητές στη NASA, που έκαναν την τεχνολογία της ψηφιακής φωτογραφίας προσιτή και φτηνή. Και αυτό φυσικά είναι το κλειδί ώστε μια τεχνολογία να γίνει ευρέως γνωστή. Πώς το έκαναν; Υιοθέτησαν την τεχνολογία ψηφιακής κά-
22
●
Το σ ύ μ π α ν σ τ ο τ σεπάκι σο υ
μερας CCD, για να μπορούν να παίρνουν φωτογραφίες γαλαξιών στο σύμπαν. Αν και η πρώτη φορά που χρησιμοποιήθηκαν οι CCD στην αστροφυσική ήταν το 1976, η χρήση τους απογειώθηκε χάρη στο διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble. Το Hubble εκτοξεύτηκε το 1990 και μετράει τριάντα χρόνια ανακαλύψεων. Χάρη στη χρήση των CCD με σκοπό τις αστρονομικές παρατηρήσεις, αυξήθηκε η παραγωγή τους και έπεσε η τιμή πώλησης με αποτέλεσμα να είναι πιο φτηνές και να μπορούν να γίνουν ευρέως εφαρμόσιμες. Οπότε, κάθε φορά που θα βγάζετε φωτογραφία με το κινητό σας και θα την ανεβάζετε στο προφίλ σας, να σκέφτεστε ότι αυτό είναι εφικτό επειδή κάποιοι αστροφυσικοί ήθελαν να μελετήσουν το διάστημα. Μας ευχαριστείτε αργότερα!