FISH!

ΣΙΆΤΛ — ΠΡΩΊ ΔΕΥΤΈΡΑΣ

Ή

ταν μια βροχερή, κρύα, μουντή, άχαρη, καταθλιπτική Δευτέρα στο Σιάτλ, μέσα κι έξω. Η καλύτερη πρόβλεψη του μετεωρολόγου στο Channel 4 ήταν το ενδεχόμενο αραιής συννεφιάς γύρω στο μεσημέρι. Κάτι τέτοιες μέρες η Μαίρη Τζέιν Ραμίρεζ νοσταλγούσε τη Νότια Καλιφόρνια. Πόσες ανατροπές, αναλογίστηκε, καθώς έφερνε στον νου της τα τελευταία τρία χρόνια. Ο Νταν, ο σύζυγός της, είχε δεχθεί μια εξαιρετική πρόταση από τη Μάικρορουλ κι εκείνη

FISH! ήταν σίγουρη ότι θα κατάφερνε να βρει μια δουλειά με το που μετακόμιζαν. Μέσα σε μόλις τέσσερις εβδομάδες υπέβαλαν την παραίτησή τους, μάζεψαν τα πράγματά τους, μετακόμισαν και βρήκαν έναν καλό βρεφονηπιακό σταθμό για τα μικρά παιδιά τους, τον Μπραντ και τη Στέισι. Το σπίτι τους βγήκε στην αγορά ακινήτων του Λος Άντζελες την κατάλληλη στιγμή και πουλήθηκε αμέσως. Δικαιώνοντας τη σιγουριά της, η Μαίρη Τζέιν βρήκε γρήγορα ένα επιτελικό πόστο στον τομέα διοικητικών υπηρε­σιών της Φερστ Γκαραντί Φαϊνάνσιαλ, ενός από τα μεγαλύτερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του Σιάτλ. Ο Νταν λάτρευε τη δουλειά του στη Μάικρορουλ. Όταν επέστρεφε σπίτι το βράδυ, ξεχείλιζε από ενέργεια και είχε ένα σωρό ιστορίες να πει για το πόσο καταπληκτική ήταν η εταιρεία και τι πρωτοποριακή δουλειά έκαναν. Ο Νταν και η Μαίρη Τζέιν έβαζαν τα παιδιά για ύπνο και συχνά μιλούσαν μέχρι αργά το βράδυ. Όσο ενθουσιασμένος κι αν ήταν ο Νταν με τη νέα εταιρεία του, έδειχνε πάντοτε ενδιαφέρον για τη μέρα της Μαίρη Τζέιν και ήθελε να μαθαίνει για τους καινούργιους συναδέλφους της και τις προκλήσεις που αντιμετώπιζε η ίδια στην επαγγελματική ζωή της. Όποιος τους έβλεπε σίγουρα θα καταλάβαινε ότι ήταν οι καλύτεροι φίλοι. Το πνεύμα του ενός ακτινοβολούσε με την παρουσία του άλλου. Σχεδίασαν τη μετακόμισή τους στο Σιάτλ με μεγάλη προσοχή, προετοιμάζοντας τους εαυτούς τους για όλα τα ενδεχόμενα, εκτός από ένα. Δώδεκα μήνες μετά τη μετακόμιση ο Νταν μπήκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο με ρήξη ανευρύσματος –«μια γενετική ιδιομορφία» το αποκάλεσαν– και 16

FISH! πέθανε από εσωτερική αιμορραγία, χωρίς να ανακτήσει τις αισθήσεις του ποτέ. Δεν υπήρξε κανένα προειδοποιητικό σημάδι και καθόλου χρόνος για αποχαιρετισμούς. Αυτόν τον μήνα συμπληρώνουμε δύο χρόνια από τότε. Δεν είχαμε κλείσει ούτε έναν χρόνο στο Σιάτλ. Σταματώντας τη σκέψη της στη μέση, με τις αναμνήσεις να πλημμυρίζουν το μυαλό της, η Μαίρη Τζέιν ένιωσε ένα κύμα συναισθημάτων να την κατακλύζει. Δεν είναι η κατάλληλη στιγμή να σκέφτομαι την προσωπική μου ζωή. δεν έχει περάσει ούτε η μισή εργάσιμη μέρα και πνίγομαι στη δουλειά.

Η Φερστ Γκαραντί Φαϊνάνσιαλ Κατά τη διάρκεια των τριών χρόνων της στη Φερστ Γκαραντί η Μαίρη Τζέιν είχε αποκτήσει πολύ καλή φήμη ως προϊστάμενη. Δεν ήταν από τους πρώτους που έφτανε ούτε από τους τελευταίους που έφευγε, αλλά ήταν εξαιρετικά παραγωγική και αποτελεσματική. Ήταν επίσης πολύ καλή με τους υφισταμένους της. Άκουγε πάντοτε με προσοχή τις ανησυχίες και τις ιδέες του προσωπικού της και για τον λόγο αυτό τη συμπαθούσαν και τη σέβονταν. Συχνά κάλυπτε όποιον είχε άρρωστο το παιδί του ή κάποιο σημαντικό ραντεβού. Ακόμα, ως διευθύντρια που έβγαζε δουλειά, ώθησε το τμήμα της να είναι παραγωγικό. Το κατάφερε με έναν χαλαρό τρόπο, ο οποίος σπάνια προκαλούσε εντάσεις. Οι άμεσοι υφιστάμενοί της και οι συνεργάτες 17

FISH! της χαίρονταν να συνεργάζονται μαζί της και να δουλεύουν γι’ αυτή. Το μικρό τμήμα της Μαίρη Τζέιν απέκτησε τη φήμη ομάδας στην οποία μπορείς να βασίζεσαι. Στο εντελώς άλλο άκρο υπήρχε ένα μεγάλο τμήμα στον τρίτο όροφο το οποίο γινόταν συχνά θέμα συζήτησης για τον αντίθετο λόγο. Λέξεις του τύπου απαθείς, υπερόπτες, ζόμπι, αντιπαθείς, αργοί, ψυχροί και ανάποδοι περιέγραφαν συχνά τούτα τα άτομα. Ήταν το τμήμα που όλοι λάτρευαν να απεχθάνονται. Δυστυχώς για την εταιρεία, σχεδόν όλα τα τμήματα έπρεπε να συνεργάζονται με τον τρίτο όροφο, δεδομένου ότι εκεί διεκπεραιώνονταν οι περισσότερες συναλλαγές της Φερστ Γκαραντί. Όλοι έτρεμαν την επικοινωνία μαζί τους. Οι προϊστάμενοι αντάλλασσαν ιστορίες για τις παταγώδεις αποτυχίες του τρίτου ορόφου. Όσοι είχαν επισκεφτεί τον τρίτο όροφο τον περιέγραφαν ως ένα άψυχο μέρος που ρουφούσε όλη σου τη ζωντάνια. Η Μαίρη Τζέιν θυμήθηκε πόσο γέλασαν όταν ένας από τους διευθυντές είπε ότι του άξιζε το βραβείο Νόμπελ. Όταν τον ρώτησε τι εννοούσε, εκείνος απάντησε: «Νομίζω ότι ανακάλυψα ίχνη ζωής στον τρίτο όροφο». Όλοι ξέσπασαν σε γέλια. Έπειτα, προς μεγάλη της έκπληξη, λίγες εβδομάδες αργότερα, της έδωσαν προαγωγή ως διευθύντρια του τμήματος του τρίτου ορόφου της Φερστ Γκαραντί, ένα πόστο που δέχτηκε με επιφύλαξη και μια σχετική απροθυμία. Ενώ η εταιρεία είχε μεγάλες προσδοκίες από τη Μαίρη Τζέιν, εκείνη διατηρούσε έντονες επιφυλάξεις για τη νέα της θέση. Ένιωθε άνετα στο τωρινό πόστο της – ενώ η όρεξή της 18

FISH! για ρίσκα ήταν πολύ μεγαλύτερη πριν από τον θάνατο του Νταν. Το τμήμα στο οποίο ήταν προϊσταμένη στάθηκε δίπλα της τις δύσκολες μέρες μετά τον χαμό του Νταν και είχε νιώσει ένα ισχυρό δέσιμο μαζί τους. Θα ήταν δύσκολο να αφήσει τους ανθρώπους με τους οποίους είχε περάσει τόσα πολλά εκείνες τις μαύρες μέρες. Η Μαίρη Τζέιν είχε πλήρη γνώση της απαίσιας φήμης του τρίτου ορόφου. Μάλιστα, αν δεν είχαν προκύψει όλα εκείνα τα απρόβλεπτα έξοδα της νοσηλείας του Νταν, μάλλον θα απέρριπτε την προαγωγή και την αύξηση. Αλλά, να τη στον διαβόητο τρίτο όροφο: το τρίτο άτομο που αναλάμβανε το πόστο μέσα σε δύο χρόνια.

Ο τρίτος όροφος Επιτέλους, έφτασε Παρασκευή, σκέφτηκε η Μαίρη Τζέιν καθώς έλεγχε τα εισερχόμενα μηνύματά της. Πέντε εβδομάδες στη θέση και ακόμα πάσχιζε να καταλάβει τα καθήκοντα και τους ανθρώπους του τρίτου ορόφου. Μολονότι ένιωθε μια ελαφριά έκπληξη με το γεγονός ότι συμπαθούσε πολλούς από τους εργαζομένους του τρίτου, δεν άργησε να αντιληφθεί πως ο όροφος ήταν αντάξιος της φήμης του. Είχε παρατηρήσει τον Μπομπ, με πενταετή εμπειρία στον τρίτο, να αφήνει το τηλέφωνο να χτυπάει επτά φορές, προτού το βγάλει από την πρίζα. Πήρε το αφτί της τη Μάρθα να περιγράφει πώς διαχειριζόταν τους συναδέλφους της που την «έπρηζαν» 19

FISH! ώστε να διεκπεραιώνει πιο γρήγορα τη δουλειά της – έσβηνε τα μηνύματά τους «κατά λάθος». Κάθε φορά που η Μαίρη Τζέιν πήγαινε στην αίθουσα για τα διαλείμματα του προσωπικού, έβρισκε κάποιον να λαγοκοιμάται στο τραπέζι. Τα περισσότερα πρωινά τα τηλέφωνα χτυπούσαν δίχως απάντηση επί δέκα με δεκαπέντε λεπτά από την επίσημη έναρξη του ωραρίου, επειδή το προσωπικό δεν είχε καταφτάσει ακόμη. Όταν τους ζητούσε τον λόγο, οι δικαιολογίες ήταν άφθονες και γελοίες. Τα πάντα κινούνταν σε αργή κίνηση. Ήταν σαφές ότι ο χαρακτηρισμός του τρίτου ορόφου ως «ζόμπι» ήταν οπωσδήποτε ο κατάλληλος. Η Μαίρη Τζέιν δεν είχε ιδέα τι έπρεπε να κάνει, είχε μόνο την επίγνωση και την πεποίθηση ότι έπρεπε να κάνει κάτι και να το κάνει άμεσα. Εκείνο το βράδυ, όταν κοιμήθηκαν τα παιδιά, προσπάθησε να κατανοήσει την κατάστασή της γράφοντας στο ημερολόγιό της: Μπορεί να έκανε κρύο και να ήταν μουντά έξω σήμερα, όμως η θέα από το εσωτερικό παράθυρο του γραφείου μου έκανε το μουντό να ακούγεται έως και κομπλιμέντο. Δεν υπήρχε καθόλου ενεργητικότητα εκεί μέσα. Μερικές φορές δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι υπάρχουν ζωντανοί άνθρωποι στον τρίτο. Μόνο μια βάπτιση ή ένας γάμος τούς ζωντανεύει. Ποτέ τους δεν ενθουσιάζονται για οτιδήποτε κι αν συμβαίνει στη δουλειά.

20

FISH! Είμαι υπεύθυνη για τριάντα υπαλλήλους, οι οποίοι ως επί το πλείστον κάνουν μια λειψή δουλειά, με αργούς ρυθμούς, για ένα χαμηλό ημερομίσθιο. Πολλοί από αυτούς κάνουν κάθε μέρα την ίδια δουλειά με τον ίδιο τρόπο για χρόνια και έχουν βαρεθεί τα πάντα. Φαίνονται καλοί άνθρωποι, όμως όποια σπιρτάδα κι αν είχαν κάποτε την έχασαν. Η κουλτούρα αυτού του τμήματος έχει τόσο ισχυρή και ψυχοπλακωτική δύναμη, που ακόμη κι οι νεοφερμένοι χάνουν γρήγορα τη σπιρτάδα τους. Όποτε περνάω από τα γραφεία τους, νιώθω σαν να μου ρουφάνε όλο το οξυγόνο. Μετά βίας αναπνέω. Την προηγούμενη εβδομάδα διαπίστωσα ότι τέσσερις υπάλληλοι δεν χρησιμοποιούν ακόμη το καινούργιο λογισμικό, το οποίο έχει εγκατασταθεί εδώ και δύο χρόνια. Είπαν ότι τους αρέσει να δουλεύουν με την παλιά μέθοδο. Αναρωτιέμαι τι άλλες εκπλήξεις μού επιφυλάσσει το μέλλον. Υποθέτω ότι πολλά τμήματα που κάνουν εσωτερικές εργασίες είναι σαν το δικό μας. Δεν υπάρχουν και πολλοί λόγοι για να ενθουσιάζεται κανείς, μόνο πολλές συναλλαγές που πρέπει να διεκπεραιωθούν. Όμως, δεν είναι απαραίτητο να συμβαίνει αυτό. Πρέπει να βρω έναν τρόπο να τους μεταφέρω πόσο καθοριστική είναι η δουλειά μας για την εταιρεία. Η δουλειά μας παρέχει τη δυνατότητα στους άλλους να εξυπηρετούν τους πελάτες της εταιρείας.

21

FISH! Μολονότι η δουλειά μας αποτελεί ένα καθοριστικό κομμάτι της μεγάλης εικόνας, διενεργείται στα παρασκήνια και κατά βάση εκλαμβάνεται ως δεδομένη. Είναι ένα αόρατο κομμάτι του οργανισμού, το οποίο δεν θα εμφανιζόταν στην οθόνη του ραντάρ της εταιρείας αν δεν ήταν τόσο άθλιο. Και, πιστέψτε με, είναι άθλιο. Δεν είναι η αγάπη για τούτη τη δουλειά που μας έχει φέρει σ’ αυτό το τμήμα. Δεν είμαι η μόνη στον όροφο με οικονομικά προβλήματα. Πολλές γυναίκες και ένας άντρας έχουν μονογονεϊκή οικογένεια. Ο Τζακ πήρε στο σπίτι του τον άρρωστο πατέρα του. Η Μπόνι και ο άντρας της έχουν τα δυο εγγόνια τους μονίμως εγκατεστημένα στο σπίτι. Είμαστε εδώ για τους τρεις πασίγνωστους λόγους: τον μισθό, την εξασφάλιση και τα επιδόματα.

Η Μαίρη Τζέιν συλλογίστηκε την τελευταία πρόταση που έγραψε στο ημερολόγιό της. Οι θέσεις στο συγκεκριμένο τμήμα ήταν ανέκαθεν ισόβιες. Η αμοιβή ήταν επαρκής και οι θέσεις εξασφαλισμένες. Όταν έφτασε στην εταιρεία τη Δευτέρα το πρωί, κοίταξε τις σειρές των διαχωριστικών και των γραφείων και άρχισε να διαμορφώνει κάποιες ερωτήσεις. «Γνωρίζει το προσωπικό του τμήματός μου ότι η πολυλατρεμένη του εξασφάλιση ενδέχεται να είναι μόνο μια ψευδαίσθηση; Συνειδητοποιεί τον βαθμό στον οποίο οι δυνάμεις της αγοράς αναδιαμορφώνουν τούτον τον κλάδο; Καταλα22

FISH! βαίνουν ότι όλοι μας πρέπει να αλλάξουμε ώστε να μπορέσει αυτή η εταιρεία να είναι ανταγωνιστική σε μια αγορά χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών όπου κυριαρχούν οι συγχωνεύσεις; Αντιλαμβάνονται ότι, αν δεν αλλάξουμε, τελικά θα καταλήξουμε να ψάχνουμε γι’ άλλη δουλειά;» Τις γνώριζε τις απαντήσεις: Όχι. Όχι. Όχι. Και όχι. Το προσωπικό είχε βολευτεί, δεν άλλαζε συνήθειες. Τους είχαν αφήσει μόνους τους στα εσωτερικά γραφεία της εταιρείας για πάρα πολύ καιρό. Έκαναν απλώς τη δουλειά τους, τρέφοντας την ελπίδα ότι η σύνταξη θα ερχόταν πριν από οποιαδήποτε αλλαγή. Και τι έκανε εκείνη; Ήταν τόσο διαφορετική η δική της οπτική; Ο ήχος του τηλεφώνου την επανέφερε στο παρόν. Μετά το τηλεφώνημα, ακολούθησαν εξήντα λεπτά αγώνα «πυρόσβεσης». Πρώτα διαπίστωσε ότι είχε χαθεί ο φάκελος ενός σημαντικού πελάτη, ενώ οι φήμες έλεγαν ότι ο φάκελος εθεά­θη τελευταία φορά στον τρίτο όροφο. Ύστερα, μια γυναίκα από μια άλλη υπηρεσία είχε τόσο απαυδήσει να βρίσκεται στην αναμονή, που εμφανίστηκε αυτοπροσώπως στον τρίτο όροφο και δημιούργησε μια καθόλου ευχάριστη σκηνή. Τουλάχιστον, κάτι κουνήθηκε στο γραφείο. Έπειτα, κόπηκε η γραμμή τρεις συνεχόμενες φορές σε κάποιον από το νομικό τμήμα. Επιπλέον, ένα από τα πολλά μέλη του προσωπικού που έλειπαν με ασθένεια εκείνη την ημέρα έπρεπε να παραδώσει ένα σημαντικό πρότζεκτ. Αφού έσβησε και την τελευταία φωτιά του πρωινού, η Μαίρη Τζέιν πήρε το φαγητό της και κατευθύνθηκε προς την πόρτα.

23

FISH!

Η χωματερή τοξικής ενέργειας Η Μαίρη Τζέιν είχε αποκτήσει τη συνήθεια να φεύγει από το κτίριο στο μεσημεριανό διάλειμμα της ημέρας από τότε που έπιασε δουλειά στον τρίτο όροφο. Ήξερε πως αν έσμιγε με τους συναδέλφους της στο εστιατόριο της εταιρείας εκείνοι θα έκαναν ό,τι έκαναν πάντοτε: θα συζητούσαν για τις αμαρτίες της εταιρείας και θα γκρίνιαζαν για τον τρίτο όροφο. Είχε γίνει πια πολύ προσωπικό και πολύ πιο στενάχωρο να ακούει τα παράπονά τους. Χρειαζόταν λίγο καθαρό αέρα. Τις περισσότερες φορές κατέβαινε τον λόφο για να φάει το μεσημεριανό της στην προκυμαία. Εκεί, την ώρα που τσιμπολογούσε ένα μπέιγκελ, χάζευε το νερό ή παρατηρούσε τους τουρίστες να τριγυρνούν στα μαγαζάκια. Ήταν ένα γαλήνιο τοπίο, ενώ ο κόλπος του Πάτζετ Σάουντ τής πρόσφερε ένας είδος επαφής με τη φύση. Στην επιστροφή από το διάλειμμα, η Μαίρη Τζέιν απείχε μόλις δύο χωρίσματα από το γραφείο της όταν άκουσε τον χαρακτηριστικό ήχο κλήσης του τηλεφώνου της. Μπορεί να είναι ο βρεφονηπιακός σταθμός, σκέφτηκε. Η Στέισι είχε συνάχι το πρωί. Έτρεξε, λοιπόν, να απαντήσει στο τέταρτο χτύπημα. «Μαίρη Τζέιν Ραμίρεζ εδώ» είπε λαχανιασμένη. «Μαίρη Τζέιν, ο Μπιλ είμαι». Χριστέ μου, τι έγινε πάλι, αναρωτήθηκε όταν άκουσε τη φωνή του καινούργιου αφεντικού της. Ο Μπιλ ήταν άλλος ένας λόγος για τον οποίο είχε ενδοιασμούς να δεχτεί τη δουλειά στον τρίτο. Είχε τη φήμη ότι ήταν μεγάλο καθοίκι. Απ’ 24

FISH! όσο ήξερε, δικαίως. Μοίραζε εντολές, σε διέκοπτε την ώρα που μιλούσες και είχε την ενοχλητική συνήθεια να ρωτάει για την κατάσταση των πρότζεκτ με χειριστικό τρόπο. «Μαίρη Τζέιν, έχεις τακτοποιήσει το πρότζεκτ Στάντον;» Λες κι εκείνη δεν είχε ιδέα. Η Μαίρη Τζέιν ήταν η τρίτη διευθύντρια μέσα σε δύο χρόνια και είχε αρχίσει να αντιλαμβάνεται ότι το πρόβλημα δεν ήταν μόνο οι άνθρωποι του τρίτου αλλά και ο Μπιλ. «Μόλις βγήκα από μια ολοήμερη συνάντηση με τη διοίκηση και θέλω να τα πούμε σήμερα το απόγευμα». «Ασφαλώς, Μπιλ. Υπάρχει κάποιο πρόβλημα;» «Η διοίκηση είναι πεπεισμένη ότι μας περιμένουν μεγάλα ζόρια και ότι για να επιβιώσουμε θα πρέπει να δώσουν όλοι τον καλύτερό τους εαυτό. Μεγαλύτερη παραγωγικότητα από τους ίδιους υπαλλήλους, ειδάλλως αρχίζουμε να κάνουμε αλλαγές. Μιλήσαμε για την καταστροφική επίδραση ορισμένων τμημάτων, των οποίων η ενέργεια και το ηθικό είναι τόσο πεσμένα που ρίχνουν τους πάντες». Ένα αίσθημα τρόμου την κατέκλυσε. Το μεγάλο αφεντικό πήγε σε ένα από αυτά τα συγκλονιστικά συνέδρια που έχουν να κάνουν με την ενέργεια και τη ζωντάνια στους εργασιακούς χώρους, και έχει ξεσηκωθεί. Δεν το βρίσκω δίκαιο που ξεχώρισε τον τρίτο όροφο, όμως φαίνεται να πιστεύει ότι ο όροφος αυτός αποτελεί το μεγαλύτερο πρόβλημα. «Ξεχώρισε τον τρίτο όροφο;» «Όχι μόνο τον ξεχώρισε, του έδωσε και δικό του όνομα. Τον αποκαλεί “χωματερή τοξικής ενέργειας”. Δεν θέλω να 25

FISH! αποκαλούν κανένα από τα τμήματά μου χωματερή τοξικής ενέργειας! Είναι απαράδεκτο! Είναι ξεφτιλιστικό». «Χωματερή τοξικής ενέργειας;» «Μάλιστα. Και το αφεντικό μού έκανε κανονική ανάκριση για το πώς το χειρίζομαι. Του απάντησα ότι συμμερίζομαι την ανησυχία του και ότι σε έχω φέρει για να λύσεις το πρόβλημα. Μου είπε πως θέλει να τον κρατάμε ενήμερο για τις εξελίξεις. Λοιπόν, το έλυσες;» Αν το έλυσα; Πήρα τη δουλειά πριν από μόλις πέντε εβδομάδες! «Όχι ακόμα» απάντησε η Μαίρη Τζέιν. «Να σου πω, Μαίρη Τζέιν, πρέπει να επισπεύσεις τα πράγματα. Αν δεν είσαι σε θέση να το κάνεις, πρέπει να το ξέρω προκειμένου να προβώ στις ανάλογες αλλαγές. Το αφεντικό είναι απόλυτα πεπεισμένο πως χρειαζόμαστε όλοι μας περισσότερη ενέργεια, πάθος και ζωντάνια για τη δουλειά. Δεν είμαι και τόσο σίγουρος γιατί ο τρίτος όροφος χρειάζεται πάθος και ενέργεια. Τα πράγματα που κάνετε εκεί πέρα δεν είναι πυρηνική φυσική. Τέλος πάντων, ενημερώνω απλώς ότι πρόκειται να οργανώσω συνάντηση γι’ αυτή ή την επόμενη εβδομάδα». «Καλώς, εντάξει». Ο Μπιλ πρέπει να διέκρινε την απογοήτευση στη φωνή της. «Μη στενοχωριέσαι, Μαίρη Τζέιν. Απλώς, ξεκίνα δουλειά». Δεν είναι καθόλου εύκολο να τον αντιμετωπίσεις, σκέφτηκε καθώς έκλεινε το τηλέφωνο. Ακούς εκεί μη στενοχωριέσαι! Αφεντικό μου είναι και υπάρχει πράγματι πρόβλημα. Μα τι κόπανος.

26

FISH!

Αλλαγή ρουτίνας Το μυαλό της Μαίρη Τζέιν είχε πάρει φωτιά την ώρα που πήγαινε προς το ασανσέρ αργότερα εκείνη τη μέρα. Μετά το αγχωτικό τηλεφώνημα με τον Μπιλ, είχε ανάγκη από λίγο φρέσκο αέρα και αποφάσισε να πάει μια σύντομη βόλτα. Αντί να κατέβει τον λόφο για την προκυμαία ως συνήθως, έστριψε ασυναίσθητα δεξιά στην Πρώτη Οδό. Οι λέξεις χωματερή τοξικής ενέργειας έπαιζαν ξανά και ξανά μες στο κεφάλι της. Χωματερή τοξικής ενέργειας! Και τώρα τι; Περπατούσε στην Πρώτη Οδό όταν μια φωνούλα μες στο κεφάλι της ψιθύρισε: «Κι εσύ απεχθάνεσαι την τοξική ενέργεια στον τρίτο όροφο. Κάτι πρέπει να γίνει». Η αυθόρμητη βόλτα της Μαίρη Τζέιν στην Πρώτη Οδό την οδήγησε σε ένα σημείο της πόλης που της ήταν άγνωστο. Τρανταχτά γέλια τράβηξαν την προσοχή της και κινήθηκε προς τη θορυβώδη κεντρική αγορά. Είχε ακουστά την περίφημη Αγορά του Πάικ Πλέις, αλλά με τη στενή οικονομική της κατάσταση και τα δύο μικρά παιδιά της δεν την είχε βγάλει ποτέ ο δρόμος της εκεί. Όταν έστριψε και μπήκε στο Πάικ Πλέις, είδε ένα μεγάλο πλήθος καλοντυμένων ανθρώπων να στριμώχνονται γύρω από ένα ιχθυοπωλείο και όλοι τους να γελούν. Στην αρχή ένιωσε να αντιστέκεται στο γέλιο, έτσι όπως την είχε πάρει από κάτω η σοβαρότητα της κατάστασής της. Λίγο έλειψε να σηκωθεί να φύγει. Όμως, μια φωνή στο κεφάλι της είπε: «Θα μου έκανε καλό λίγο γέλιο», και πλησίασε. Ένας ιχθυοπώλης 27

FISH! φώναξε: «Καλησπέρα, γιαουρτόφιλοι!». Δεκάδες καλοντυμένοι άνθρωποι ύψωσαν κυπελάκια από γιαούρτι στον αέρα. Έλα, Χριστέ και Παναγιά, σκέφτηκε. Πού έπεσα;

Η πασίγνωστη Ιχθυαγορά του Πάικ Πλέις Τι είναι αυτό στον αέρα; Ψάρι; Αναρωτήθηκε αν τη γελούσαν τα μάτια της. ύστερα το ξαναείδε. Ένας από τους εργαζόμενους –ξεχώριζαν με τις άσπρες ποδιές και τις μαύρες γαλότσες τους– έπιασε ένα μεγάλο ψάρι, το πέταξε από έξι μέτρα απόσταση προς έναν υπερυψωμένο πάγκο και φώναξε: «Ένας σολομός πετάει για Μινεσότα». Ύστερα όλοι οι υπόλοιποι εργαζόμενοι επανέλαβαν με μια φωνή: «Ένας σολομός πετάει για Μινεσότα». Ο τύπος πίσω από τον πάγκο έκανε ένα απίστευτο πιάσιμο με το ένα χέρι κι έπειτα υποκλίθηκε προς το κοινό που επιδοκίμαζε τη δεξιοτεχνία του. Η ενέργεια ήταν εντυπωσιακή. Δεξιά της ένας άλλος εργαζόμενος αστειευόταν με ένα μικρό αγόρι ανοιγοκλείνοντας το στόμα ενός μεγάλου ψαριού, δήθεν ότι μιλάει. Ένας λίγο μεγαλύτερος ψαράς με γκρίζα, αραιά μαλλιά τριγυρνούσε φωνάζοντας: «Περιμένω ερωτήσεις, ερωτήσεις, δίνονται απαντήσεις σε όλες τις απορίες περί ψαριών!». Ένας νεαρός εργαζόμενος στο ταμείο έκανε ζογκλερικά με κάτι καβούρια. Δύο συνταξιούχοι είχαν σκάσει στα γέλια με τον ψαρά τους, ο οποίος συνέχιζε την κουβέντα με το ψάρι που είχαν διαλέξει. Επικρατούσε μια τρέλα. Ένιωθε να χαλαρώνει όσο απολάμβανε το θέαμα.

28

FISH! Κοίταξε τους ανθρώπους που κρατούσαν τα κυπελάκια από γιαούρτι στον αέρα και σκέφτηκε: Υπάλληλοι γραφείου. Αγοράζουν όντως ψάρια στο μεσημεριανό διάλειμμα ή έρχονται μόνο και μόνο για να δουν την ατραξιόν; Η Μαίρη Τζέιν δεν αντιλήφθηκε ότι ένας από τους ψαράδες την είχε προσέξει μέσα στο πλήθος. Είχε κάτι η περιέργεια και η σοβαρότητά της που τον έκανε να την πλησιάσει. «Τι συμβαίνει; Δεν έχεις γιαούρτι εσύ;» Η Μαίρη Τζέιν γύρισε και είδε έναν γοητευτικό μελαχρινό νεαρό με μακριά, σγουρά μαλλιά. Την παρατηρούσε προσεκτικά, με ένα πλατύ χαμόγελο στα χείλη. «Εεε, όχι» ψέλλισε εκείνη. «Μόλις ήρθα για ένα σύντομο διάλειμμα από τη δουλειά». «Έχεις ξανάρθει;» «Όχι. Συνήθως κατεβαίνω στην προκυμαία για μεσημεριανό». «Καταλαβαίνω – έχει ησυχία στη θάλασσα. Δεν έχει και τόση ησυχία εδώ, αυτό είναι το μόνο σίγουρο. Και τι σε φέρνει εδώ σήμερα;» Δεξιά της και σε κάποια απόσταση ένας ψαράς, που φαινόταν λίγο χαμένος, φώναζε: «Ποιος θέλει να αγοράσει ένα ψάρι;». Ένας άλλος πείραζε μια κοπέλα. Ένας κάβουρας έσκισε τον αέρα πάνω από το κεφάλι της Μαίρη Τζέιν. «Έξι κάβουρες πετούν για τη Μοντάνα» φώναξε κάποιος. «Έξι κάβουρες πετούν για τη Μοντάνα» επανέλαβαν όλοι. Ένας ψαράς με μάλλινο καπέλο χόρευε πίσω από την ταμειακή μηχανή. Όλα γύρω της ήταν ένα ελεγχόμενο τρελοκομείο, 29

FISH! κάτι σαν σε τρενάκι λούνα παρκ, κι ακόμα καλύτερα. Όμως ο ψαράς δίπλα της δεν έδειχνε να έχει χάσει τη συγκέντρωσή του. Περίμενε με ευγένεια και υπομονή την απάντησή της. Έλα, Χριστέ μου, σκέφτηκε. Φαίνεται να τον ενδιαφέρει πραγματικά η απάντησή μου. Μα δεν θα κάτσω να μιλήσω σε έναν παντελώς άγνωστο για τα προβλήματά μου στη δουλειά. Ύστερα έκανε ακριβώς αυτό το πράγμα. Τον έλεγαν Λόνι και την άκουγε προσεκτικά να περιγράφει τον τρίτο όροφο. Ο Λόνι παρέμεινε εντελώς ατάραχος όταν ένα από τα ιπτάμενα ψάρια χτύπησε σε ένα σκοινί και έσκασε στο έδαφος ακριβώς δίπλα του. Την άκουγε απερίσπαστος να περιγράφει τα πολυάριθμα προβλήματα των υπαλλήλων που είχε εντοπίσει η Μαίρη Τζέιν. Όταν τελείω­σε την εξιστόρησή της, κοίταξε τον Λόνι και τον ρώτησε: «Λοιπόν, τι έχεις να πεις για τη χωματερή μου;». «Φοβερή ιστορία. Έχω δουλέψει κι εγώ σε πολύ χάλια μέρη. Εδώ που τα λέμε, κι αυτό εδώ το μέρος ήταν πολύ μίζερο κάποτε. Τι παρατηρείς στην αγορά τώρα;» «Τον θόρυβο, την κινητικότητα, την ενέργεια» απάντησε εκείνη, χωρίς κανένα δισταγμό. «Και πώς σου φαίνεται όλη αυτή η ενέργεια;» «Μου αρέσει» απάντησε η Μαίρη Τζέιν. «Μου αρέσει πολύ!» «Κι εμένα. Κακόμαθα για τα καλά. Δεν νομίζω ότι θα μπορέσω να δουλέψω ποτέ σε μια συνηθισμένη αγορά μετά την εμπειρία μου εδώ πέρα. Όπως σου είπα πριν, η αγορά δεν ξεκίνησε έτσι. Ήταν κι αυτή μια χωματερή ενέργειας για πολλά χρόνια. Εμείς αποφασίσαμε να αλλάξουμε τα πράγματα – 30

FISH! και ορίστε το αποτέλεσμα. Μια τέτοια, ανάλογη ενέργεια θα μπορούσε να φέρει κάποια αλλαγή στο τμήμα σου;» «Σίγουρα. Αυτό χρειαζόμαστε στη χωματερή» απάντησε εκείνη χαμογελώντας. «Ευχαρίστως να σου εξηγήσω τι θαρρώ πως κάνει αυτή την ιχθυαγορά διαφορετική. Ποιος ξέρει. ίσως πάρεις μερικές ιδέες». «Μα εμείς δεν έχουμε τίποτα να πετάμε στον αέρα! Έχουμε να κάνουμε μια βαρετή δουλειά. Οι περισσότεροι…». «Μην παίρνεις φόρα. Δεν έχει να κάνει μόνο με το πέταγμα των ψαριών στον αέρα. Η δουλειά σου είναι σίγουρα διαφορετική και φαίνεται πως αντιμετωπίζεις μια σοβαρή πρόκληση. Θα ήθελα να σε βοηθήσω. Τι θα έλεγες να εφαρμόσεις με τον δικό σου τρόπο κάποια από τα μαθήματα που πήραμε εμείς για να γίνουμε η πασίγνωστη Ιχθυαγορά του Πάικ Πλέις; Δεν αξίζει τον κόπο να πάρεις κι εσύ αυτά τα μαθήματα με την προοπτική να δημιουργήσεις ένα τμήμα γεμάτο ενέργεια;» «Ναι. Ασφαλώς! Αλλά γιατί να κάνεις κάτι τέτοιο για μένα;» «Το να ανήκω σε αυτή τη μικρή κοινότητα της ιχθυαγοράς και να βιώνω ό,τι είδες εδώ πέρα άλλαξε εντελώς τη ζωή μου. Δεν θα σε κουράσω με προσωπικές λεπτομέρειες, όμως η ζωή μου ήταν πραγματικά άνω κάτω όταν ξεκίνησα να δουλεύω εδώ. Αυτή η δουλειά με έσωσε στην κυριολεξία. Ίσως ακούγεται λίγο γλυκανάλατο, μα πιστεύω ότι έχω υποχρέωση να ψάχνω και να ανακαλύπτω τρόπους ώστε να δείχνω την ευγνωμοσύνη μου για τη ζωή που απολαμβάνω. Με διευκόλυνες σ’ αυτό όταν μου μίλησες για το πρόβλημά σου. Στ’ αλήθεια 31

FISH! πιστεύω ότι εδώ θα βρεις κάποιες από τις απαντήσεις που χρειάζεσαι. Έχουμε δημιουργήσει πολύ καλή ενέργεια». Την ώρα που έλεγε τη λέξη ενέργεια, ένας κάβουρας σάλπαρε από δίπλα του και κάποιος φώναξε σε τεξανή, ένρινη προφορά: «Πέντε κάβουρες πετούν για το Ουισκόνσιν». Η χορωδία επανέλαβε: «Πέντε κάβουρες πετούν για το Ουισκόνσιν». «Εντάξει» συμφώνησε η Μαίρη Τζέιν γελώντας δυνατά. «Αν έχει κάτι η ιχθυαγορά, αυτό είναι ενέργεια. Σύμφωνοι». Κοίταξε το ρολόι της και συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να επιταχύνει το βήμα της, για να επιστρέψει στη δουλειά μετά την ώρα του μεσημεριανού διαλείμματος. Δεν είχε καμιά αμφιβολία πως οι αφίξεις και οι αναχωρήσεις της είχαν χρονομετρηθεί από το προσωπικό. Ο Λόνι έπιασε το βλέμμα της και της πρότεινε: «Γιατί δεν έρχεσαι πάλι αύριο στο μεσημεριανό διάλειμμά σου – φέρε και δυο γιαούρτια». Γύρισε από την άλλη και αμέσως άρχισε να βοηθάει έναν νεαρό με μπουφάν Βάικινγκς να καταλάβει τη διαφορά ανάμεσα στον σολομό του ποταμού Κόπερ και τον Βασιλικό σολομό.

Η επιστροφή Στο μεσημεριανό διάλειμμα της Τρίτης κατέβηκε γρήγορα την Πρώτη Οδό και τράβηξε για την αγορά. Ο Λόνι πρέπει να την περίμενε. ξεπρόβαλε αμέσως μέσα από το πλήθος και την οδήγησε σε μια ράμπα μετά το κατάστημα με τα t-shirts.

32

FISH! «Έχει κάτι τραπέζια στο τέρμα του διαδρόμου» είπε ο Λόνι και μπήκε μπροστά για να δείξει τον δρόμο προς έναν μικρό, καλυμμένο με τζάμι χώρο, με υπέροχη θέα στο λιμάνι και το Πάτζετ Σάουντ. Ο Λόνι έτρωγε το μπέιγκελ και το γιαούρτι που του είχε φέρει η Μαίρη Τζέιν, όσο εκείνη έτρωγε το δικό της γιαούρτι και τον ρωτούσε για τον τρόπο λειτουργίας της ιχθυαγοράς. Η πώληση ψαριών δεν ακούστηκε και τόσο ευχάριστη όταν ο Λόνι τής περιέγραψε μια συνηθισμένη μέρα. αυτό έκανε τη διάθεση των εργαζομένων στην Ιχθυαγορά του Πάικ Πλέις ακόμα πιο εντυπωσιακή. «Φαίνεται πως η δική σου δουλειά και η δική μου έχουν περισσότερα κοινά απ’ ό,τι πίστευα» είπε η Μαίρη Τζέιν, όταν ο Λόνι απαρίθμησε τα βαρετά καθήκοντα που έπρεπε να εκτελούνται καθημερινά. Ο Λόνι την κοίταξε. «Αλήθεια;» «Ναι, οι περισσότερες δουλειές του προσωπικού μου είναι ανιαρές και επαναλαμβανόμενες, το λιγότερο. Παρ’ όλα αυτά, είναι σημαντικές. Ποτέ δεν ερχόμαστε σ’ επαφή με πελάτες, όμως, αν κάνουμε ένα λάθος, ο πελάτης θα εκνευριστεί και θα δεχτούμε πολλά επικριτικά σχόλια. Όταν δουλεύουμε σωστά, δεν το προσέχει κανείς. Σε γενικές γραμμές, η δουλειά είναι βαρετή. Εσείς πήρατε μια βαρετή δουλειά και κάνατε ενδιαφέροντα τον τρόπο εκτέλεσής της. Το βρίσκω συναρπαστικό». «Έχεις σκεφτεί ποτέ σου ότι οποιαδήποτε δουλειά μπορεί να είναι βαρετή στο άτομο που πρέπει να την κάνει; Μερικοί γιαουρτόφιλοι γυρίζουν όλο τον κόσμο λόγω της δουλειάς τους. Εμένα μου ακούγεται εξαιρετικά ενδιαφέρον αυτό, 33

FISH! όμως εκείνοι μου λένε πως δεν άργησε να χάσει τη φρεσκάδα του. Νομίζω ότι, υπό ορισμένες συνθήκες, όλες οι δουλειές μπορεί να είναι βαρετές». «Συμφωνώ. Όταν ήμουν έφηβη, είχα την ευκαιρία να εργαστώ σε μια δουλειά η οποία ήταν το όνειρο πολλών κοριτσιών: είχα υπογράψει με ένα πρακτορείο μοντέλων. Ωστόσο, προς το τέλος του πρώτου μήνα, βαριόμουν του θανατά. Σχεδόν το μόνο που έκανα ήταν να κάθομαι άπραγη και να περιμένω. Ή πάρε για παράδειγμα τους παρουσιαστές ειδήσεων. Πολλοί το μόνο που κάνουν είναι να διαβάζουν τα κείμενα των άλλων. Κι αυτό βαρετό φαίνεται – τουλάχιστον σε μένα». «Ωραία. Αφού συμφωνούμε ότι όλες οι δουλειές μπορεί να είναι βαρετές, μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι όλες οι δουλειές είναι δυνατόν να εκτελούνται με ενέργεια και ενθουσιασμό;» «Δεν είμαι σίγουρη. Μου δίνεις ένα παράδειγμα;» «Είναι απλό. Κάνε μια βόλτα στην αγορά και πρόσεξε τα υπόλοιπα ιχθυοπωλεία. Δεν το αντιλαμβάνονται. Είναι… τι έκφραση χρησιμοποίησες… χωματερές τοξικής ενέργειας. Ο τρόπος με τον οποίο προσεγγίζουν τη δουλειά τους κάνει καλό στη δική μας δουλειά. Σου είπα ότι η Ιχθυαγορά του Πάικ Πλέις ήταν σαν αυτά τα ιχθυοπωλεία. Ώσπου ανακαλύψαμε κάτι απίστευτο. Πάντοτε μπορείς να επιλέγεις τον τρόπο με τον οποίο κάνεις τη δουλειά σου, ακόμα κι όταν δεν μπορείς να επιλέγεις την ίδια τη δουλειά σου. Τούτο ήταν το σπουδαιότερο μάθημα που πήραμε κατά τη δημιουργία της πασίγνωστης Ιχθυαγοράς του Πάικ Πλέις. Είμαστε σε θέση να επιλέγουμε τη διάθεση που φέρνουμε στην εργασία μας».

34