Μέρος 1ο
Θυμός
4 AΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ, ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ, ΕΛΑ ΠΑΡΕ ME ΑΠΟ ΔΩ 4 ΣΤΑ ΜΈΣΑ ΤΟΥ ΤΑΞΙΔΙΟΥ ΤΗΣ ΖΩΗ Σ ΜΟΥ δεν βρέθηκα σε ένα σκοτεινό δάσος και δεν είχα χάσει το μονοπάτι μου. Βρέθηκα σε ένα αστικό δάσος τσιμέντου και το μονοπάτι μου με οδηγούσε προς το αρχαιολογικό μουσείο της πόλης. Έχοντας αργήσει, μπήκα σε ένα ταξί. Έίχαμε πιάσει την κουβέντα με τον οδηγό και λέγαμε για την αρχαιότητα, όταν ξαφνικά, από το πουθενά, ξέσπασε μια απότομη νεροποντή. Η κίνηση εκείνη τη μέρα ήταν απερίγραπτη και μια ξαφνική μπόρα δεν βοηθούσε την κατάσταση. Ξάφνου στο πεζοδρόμιο φάνηκαν δυο κυρίες που σήκωσαν το χέρι στο ταξί, ελπίζοντας να προστατευτούν από την καταρρακτώδη βροχή. Αφού με ρώτησε αν με πειράζει να τις πάρουμε και του απάντησα ότι δεν με πειράζει, ο οδηγός σταμάτησε το όχημα. Οι δυο κυρίες, μεγάλης ηλικίας, μπήκαν στο «Πούταξί. πηγαίνετε;» ρώτησε ο οδηγός. «Στην ξαδέλφη μου την Τούλα πάμε. Έχουμε να τη δούμε πολύ καιρό! Αυτή, ξέρετε, γενικά δεν θέλει πολύ κόσμο. Έίναι λίγο μονόχνοτη. Αλλά μιας και ήρθαμε στην πόλη, είπαμε να τη
του πεζοδρομίου και έκανε νόημα στο ταξί. Ο οδηγός ξανασταμάτησε. Η έφηβη μπή κε και έκατσε δίπλα στην κυρία Βέτα, που, ελαφρώς ενοχλημένη, στριμώχτηκε στη μέση του πίσω καθίσματος. Το κορίτσι ενημέρωσε τον οδηγό για τον προορισμό της και η κυρία Βέτα δεν έχασε χρόνο να της συστηθεί. «Και εσένα πώς σε λένε, κοριτσάκι μου;» «Έιρήνη», απάντησε σχεδόν βαριεστημένα η μικρή. «Έ σείς οι νέοι όλο μόδες είστε. Ωραίο το μαλλί σου», είπε
«Και εμένα με λένε Γιώργο, κυρία μου… αλλά διεύθυνση σας ρώτησα!» είπε με ένα χαμόγελο ο οδηγός.
«Α, ναι, ο κύριος. Φυσικά, ναι, ναι, να πάει ο άνθρωπος στη δουλειά του. Στο μουσείο πάτε; Έκεί εργάζεστε;» «Όχι. Έπισκέπτης είμαι». «Ο κύριος είναι αρχαιολόγος», εξήγησε ο οδηγός. «Τον πήρα δυο τετράγωνα πιο πίσω και πιάσαμε την κουβέντα. Μιλάμε γιαΈνααρχαιολογία».νέοκορίτσι στάθηκε στην άκρη
«Θα πάμε πρώτα τον κύριο στο μουσείο», είπε ο οδηγός αναφερόμενος σε εμένα, «και μετά θα σας πάω. Λίγη υπομονή βέβαια, γιατί έχει πολλή κίνηση και ο καιρός δεν βοηθάει».
5 ARCHAEOSTORYTELLER
«Α, ναι! Αγαθουπόλεως 32».
δούμε, γιατί, ξίκι να γίνει, συγγενείς είμαστε. Κι έτσι τώρα που ήρθε και η νύφη μου η Χέλμα από τη Γερμανία (έδειξε τη συνοδοιπόρο της), είπαμε να ρίξουμε τα μούτρα μας και να πάμε να τη δούμε. Έγώ είμαι η Βέτα, και από δω η Χέλμα». «Χαίγετε», πρόλαβε να πει η κυρία Χέλμα, αφήνοντας να φανεί μια απαλή, διακριτική ξενική προφορά. Τον λόγο αμέσως ξαναπήρε η κυρία Βέτα: «Έίναι νύφη μου. Σύζυγος του μακα ρίτη του αδελφού μου. Τώρα περνάει τον μισό χρόνο στη Γερμανία και τον μισό στην Έ λλάδα. Πού θα βρει σαν την Έ λλάδα θα μου πείτε;» είπε γεμάτη χαρά και περηφάνια η κυρία Βέτα.
ή μια επιγραφή.«Καιδεν μου λες; Τι μπορεί να λένε οι επιγραφές δηλαδή;» με ρώτησε με ειλικρινή απορία. Η ιστορία της Ανάφης, ή Πώς γεννάει στο σκοτάδι η λύπη χαρά Οι επιγραφές είναι πολύτιμα πράγματα. Κατάμεστη η Μεσόγειος με δαύτες, να επιβιώνουν σκαλισμένες στην πέτρα μέσα στους αιώνες. Σε μια ακρούλα της Μεσογείου, στα μέσα του Αιγαίου, που η αλμύρα του μούσκεψε τον πολιτισμό από τα γεννοφάσκια του, βρίσκεται ένας ξερός βράχος. Ένα ακόμη νησί από τα χιλιάδες. Η Ανάφη στέκει ακόμη και σήμερα ξεκομμένη από τα άλλα νησιά. Ένας κώνος γης μοναχικός στη μέση ενός πελάγους άλλοτε γλυκού, που άνοιγε διάπλατα σαν πελώρια λεωφόρος για να διαβούν οι λαοί, κι άλλοτε βάναυ σου, που έπνιγε χιλιάδες ψυχές στα τρικυμισμένα κύματα. Κάποια στιγμή στα ρωμαϊκά χρόνια στην Ανάφη ζούσε ένας γιατρός. Το όνομά του ήταν Ευγνώμων, και το ίδιο όνομα
6 AΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ, ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ, ΕΛΑ ΠΑΡΕ ME ΑΠΟ ΔΩ
κάπως επικριτικά η κυρία Βέτα στην Έ ιρήνη, η οποία όντως είχε πολύχρωμο μαλλί. «Έυχαριστώ», απάντησε στον ίδιο τόνο η Έιρήνη. Παγωμάρα. Αυτή η κούρσα είχε ξεκινήσει με μια κάποια ένταση. Πέντε άγνωστοι σε ένα ταξί που κινούνταν αργά και νωχελικά στην κίνηση της πόλης. Για να σπάσει τη σιωπή, ο οδηγός, ο Γιώργος, αποφάσισε να επιστρέψει στη συζήτηση που είχαμε. Πριν μας διακόψουν με είχε ρωτήσει αν είχα ανακαλύψει κανένα σπουδαίο εύρημα σε ανασκαφές και του εξηγούσα ότι κάθε εύρημα μπορεί να είναι σπουδαίο, όπως ένα αγγείο, ένα προσωπικό αντικείμενο
7 ARCHAEOSTORYTELLER είχε και ο πατέρας του. Ο Ευγνώμων, ο γιος του Ευγνώμονα. Ο Ευγνώμονας Junior δεν ήταν απλώς γιατρός, ήταν κοτζάμ αρχίατρος, αναγνωρισμένος επίσημα δηλαδή από την αυτοκρατορική διοίκηση της Ρώμης. Κάποια στιγμή ένιωσε αυτό που λέει το όνομά του: Ευγνωμοσύνη. Η ανθρωπότητα πάντα εναπόθετε τις ελπίδες της σε θεϊκές δυνάμεις. Έτσι ο Ευγνώ μων, προφανώς πετυχημένος οικονομικά, πλήρωσε για να αφιερώσει μια επιγραφή στον πιο αγαπημένο θεό του νησιού, τον Απόλλωνα Αιγλήτη. Η επιγραφή στέκει σήμερα εντοιχισμένη σε μια χριστιανική εκκλησία, να θυμίζει ότι οι κάτοικοι του νησιού αγαπούσαν τον Απόλλωνα. Και του ήταν κι αυτοί ευγνώμονες. Και πώς να μην είναι ευγνώμονες οι Αναφιώτες στον Απόλλωνα; Τους έβαλε στον χάρτη. Στην κυριολεξία. Κάποτε, λέει ο μύθος, οι αργοναύτες έπλεαν επιστρέφοντας στην πατρίδα μετά από πολλές περιπέτειες. Και λίγο πριν από το τέλος ήρθε μια ακόμη δοκιμασία. Στα μέσα του πελάγους ο νυχτερινός ουρανός συννέφιασε, το Αιγαίο αγρίεψε και τεράστια κύματα απειλούσαν να βουλιάξουν την Αργώ, το πλοίο που τους μετέφερε στα πέρατα της Γης και βάφτι σε την εκστρατεία τους. Τα κύματα να υψώνονται πελώρια. Τα άστρα και η Σελήνη κρυμμένα, να μην μπορούν να τους βοηθήσουν για να ξέρουν πού πηγαίνουν. Η θαλασσοταραχή να δυναμώνει, λες και κάποια υπερφυσική δύναμη είχε βαλθεί να τους ξεκάνει. Να μην ξέρουν αν βυθίζονται στον Άδη ή αν πλέουν προς κάποια ξηρά. Οι αργοναύτες πάσχιζαν να κρατηθούν στη ζωή. Είχαν χάσει σχεδόν κάθε ελπίδα. Έμενε μόνο μία. Ο Ιάσονας, κλαίγοντας, ύψωσε τα χέρια του στον ουρανό και ικέτευσε τον Απόλλωνα να τους σώσει. Κι ο Απόλλωνας άκουσε την προσευχή. Κατέβηκε ο Φοίβος από τον Όλυμπο και πήγε και στάθηκε στους Μελάντιους Βράχους, στη Δονούσα, δίπλα στη Νάξο.
8 AΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ, ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ, ΕΛΑ ΠΑΡΕ ME ΑΠΟ ΔΩ Μέσα στο σκοτάδι το θείο χέρι υψώθηκε κρατώντας το χρυ σαφένιο τόξο του, τα δάχτυλά του τράβηξαν ένα βέλος από τη φαρέτρα, το έβαλε στο τόξο, τέντωσε τη χορδή και το άφησε να φύγει. Το βέλος εκτοξεύτηκε, έλαμψε, ταξίδεψε φωτεινό σκίζοντας τα μαύρα σκοτάδια και προσγειώθηκε αστραφτοκοπώντας σαν φωτοβολίδα πάνω σε ένα μικρό νησί που έλαμψε μέσα στη νύχτα! Οι αργοναύτες αναθάρρησαν βλέποντας στε ριά. Ως εκ θαύματος ξημέρωσε, και το φως της ημέρας άρχισε να αγκαλιάζει το Αιγαίο, την Αργώ και το μικρό νησί στη μέση του πελάγους. Ανακουφισμένοι βγήκαν στη στεριά να ξαποστάσουν. Ήθελαν να τιμήσουν τον σωτήρα τους, αλλά δεν εί χαν τίποτα να θυσιάσουν στον θεό του φωτός που τους έσω σε. Τον τίμησαν με ό,τι πολυτιμότερο είχαν, με απλό, σκέτο, πόσιμο νερό. Τόσο λιτό και τόσο σπουδαίο. Και είπαν το νησί Ανάφη, γιατί αναφάνηκε χάρη στον Απόλλωνα. Ο Απόλλωνας από τότε δοξάστηκε ως Αιγλήτης, για την αίγλη, τη λάμψη που σκόρπισε και τους έσωσε. Για αιώνες μετά οι κάτοικοι θα εναπόθεταν τις ελπίδες τους στον φωτεινό θεό. Τα αγάλματά τους χάθηκαν πλέον, γιατί ήρθαν άλλες εποχές, οι άνθρωποι ξεχάστηκαν, τα αγάλματα από μάρμαρο τα έφαγε σιγά σιγά η αλμύρα και το αγιάζι, και το μάρμαρο σπάει και μπαίνει σε ασβεστοκάμινους για να γί νει ασβέστης· αλλά οι επιγραφές τους σώζονται, να μας τους θυμίζουν. Όπως ο Στέφανος και η Ακεστίμα, που αφιέρωσαν άγαλμα της κόρης τους Θεοδοσίας στον Απόλλωνα, σαν τάμα, όπως ο άγνωστος πατέρας που αφιέρωσε άγαλμα του γιου του του Αριστογένη, να τον έχει καλά ο θεός, όπως ο Νικόμαχος και η Σωκράτεια, τα παιδιά του Σωσικλή, στη μητέρα τους την Ονασαγόρεια, να την προσέχει ο θεός. Δεν ξέρουμε τι άνθρω ποι ήταν, ξέρουμε, όμως, τα ονόματά τους, με κρυμμένες από πίσω τις άγνωστες ζωές τους που γέμισαν ζωή αυτόν τον μι-
κρό, ξερό, φωτεινό βράχο στη μέση τους πελάγους, σύμβολο της ελπίδας και της σωτηρίας ακόμη και την ύστατη στιγμή.
Τότε πετάχτηκε ενθουσιασμένη η κυρία Βέτα: «Αχ, αυτή η ελληνική μυθολογία, βρε παιδί μου! Όλα σοφά, όλα πανέμορ φα! Τι μεγαλείο! Κάθε τόπος και μέρος στην Έ λλάδα έτσι σοφά είναι«Δενονοματισμένο!»ξέρωανείναι όλα σοφά στη μυθολογία, κυρία Βέτα», παρενέβην, σαν την ψυχή του πάρτι,
έτοιμος να την ξενερώσω. «Πολλά από τα τοπωνύμια στην Έ λλάδα όντως έχουν αρχαίες ρίζες, πολλά συνδέονται και με τη μυθολογία, αλλά δεν χρειά ζεται να τα εξιδανικεύουμε όλα. Προσωπικά νομίζω πως μερικά είναι και λίγο ό,τι να ’ναι!» «Αν είναι δυνατόν, παιδάκι μου! Μα η μυθολογία μας είναι τόσο προσεγμένη! Γεμάτη συμβολισμούς και σοφία!» «Αυτή είναι η γενική εντύπωση που έχει αρκετός κόσμος, αλλά προσπαθώ να σας εξηγήσω ότι η ελληνική μυθολογία δεν είναι ένα ενιαίο πράγμα. Δεν υπήρχε βιβλίο που λεγόταν “Έ λληνική Μυθολογία” στην αρχαιότητα. Δική μας επινόηση είναι. Στον σύγχρονο
«Ναι, ναι, καλά. Τον ξέρουμε αυτόν. Έίναι ένας τύπος, αρχαιολόγος, βγαίνει στα κοινωνικά δίκτυα, στα κανάλια, και λέει παντού τον συγκεκριμένο μύθο! Λες και δεν ξέρει άλλο! Έχουμε βαρεθεί να τον ακούμε! Και στο tedx Athens που είχε μιλήσει πάλι τον είπε».
«Έχουν κι άλλα νησιά τέτοιους μύθους γύρω από το όνομά τους;» ρώτησε ο Γιώργος.
9 ARCHAEOSTORYTELLER
«Δεν ξέρω σε ποιον αναφέρεσαι, αλλά ακούγεται μάλλον… ανέμπνευστος ο τύπος», απάντησα.
«Κάποια ναι, κάποια όχι, είναι και πολλά, πανάθεμά τα! Ο πιο όμορφος μύθος ονόματος νησιού βέβαια είναι αυτός της Δή λου και όλων των Κυκλάδων».
«Τι έχουν οι Μυκήνες;»
«Έμ, έλα ντε! Δεν είμαστε σίγουροι! Για την ακρίβεια, το όνο μα είναι μάλλον προελληνικό. Αλλά οι αρχαίοι έπρεπε κάπως να το δικαιολογήσουν. Άρα έπλασαν τη δική τους ερμηνεία». Η ιστορία των Μυκηνών, ή Μα καλά, πού τα σκέφτονται; Ο Περσέας ήταν ένας από τους
10 AΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ, ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ, ΕΛΑ ΠΑΡΕ ME ΑΠΟ ΔΩ κόσμο μαζέψαμε όλες τις ιστορίες και τις ενώσαμε σε αυτό που σήμερα λέμε μυθολογία. Σε αυτές περιλαμβάνονται θρησκευτικές πεποιθήσεις που άλλαζαν μέσα στους αιώνες, λαϊκές δοξασίες και τοπικοί θρύλοι που συνεχώς αυξάνονταν, μύθοι προπαγανδιστικοί που εξυπηρετούσαν πολιτικούς σκοπούς και φυσικά η φαντασία καλλιτεχνών, όπως ποιητών ή λογογράφων, που έφτιαξαν τις δικές τους ιστορίες και έφτασαν ως εμάς. Όλα αυτά μαζί, με τις διαφορές τους και την ποικιλία τους, εμείς τα ονομάζουμε ελληνική μυθολογία. Δεν είναι, όμως, όλοι οι μύθοι πλασμένοι τόσο ρομαντικά και όμορφα όπως αυτός της Ανάφης».
«Από πού πήραν το όνομά τους;»
«Έ , πες μου ένα παράδειγμα ενός άλλου τόπου!» αναφώνησε ενοχλημένη η κυρία Βέτα.
«Από πού;»
«Οι Μυκήνες!» της είπα.
μεγάλους ήρωες της μυθολογίας. Γεννήθηκε, κι αυτός όπως και τόσοι άλλοι, με πρωτότυπο τρόπο. Ο παππούς του ο Ακρίσιος ήταν βασιλιάς του Άργους. Είχε μια κόρη, τη Δανάη, κορίτσι όμορφο. Δεν είχε, όμως, γιο ως διάδοχο. Έτσι, ζήτησε χρησμό από το Μαντείο των Δελφών. Ο χρησμός τού είπε ότι θα αποκτήσει εγγονό από την κόρη του τη Δανάη κι ότι αυτός θα τον σκοτώσει.
ο Περσέας ανδρώθηκε, ταξίδεψε από κει στον κόσμο, έζησε περιπέτειες πολλές, σκότωσε τη Μέδουσα, ελευθέρωσε την Ανδρομέδα και, με τα πολλά, αποφάσισε να γυρίσει στο Άργος για να συμφιλιωθεί με τον παππού του. Και σε κάτι αγώνες δισκοβολίας ο δίσκος του Περσέα ξέφυγε και βρήκε τον παππού του στο κεφάλι. Ο χρησμός επαληθεύτηκε. Ο Περσέας ήταν ο νόμιμος διάδοχος, αλλά δεν ήθελε τον θρόνο, από τύψεις που σκότωσε κατά λάθος τον παππού του. Έτσι έπεισε έναν ξάδελφό του, που ήταν βασιλιάς στη γειτονι κή Τίρυνθα, να ανταλλάξουν βασίλεια. Έτσι κι έγινε. Απλά και εύκολα όλα στη μυθολογία, ε;
11 ARCHAEOSTORYTELLER
Όταν το πήρε πρέφα ο Ακρίσιος, δίστασε να σκοτώσει παι δί του Δία, αλλά, σου λέει, τουλάχιστον ας το ξεφορτωθώ από το παλάτι! Πήρε τη μάνα και το βρέφος, τους έβαλε σε ένα κουτί και τους έριξε στη θάλασσα. Μάνα και παιδί ξεβράστηκαν στη Σέριφο, όπου
Μας υποχρέωσες, Πυθία, θα σκέφτηκε ο Ακρίσιος. Άλλο σε ρώτησα κι άλλο μου απάντησες. Και μου έβαλες και περισ σότερους μπελάδες στο κεφάλι. Εν τω μεταξύ, το ότι ο αρσενικός απόγονος θα σκοτώσει τον βασιλιά είναι πολυφορεμένο στοιχείο σε πολλούς μύθους. Πώς θα γίνει, όμως, να μην αποκτήσει εγγονό ο Ακρίσιος; Απλούστατο! Η Δανάη να μην παντρευτεί ποτέ. Βασικά, γιατί να μην πάρουμε ασφαλέστε ρα μέτρα; θα σκέφτηκε. Δεν χρειάζεται να γνωρίσει κανέναν άντρα. Δεν χρειάζεται καν να δει άντρα! Ας την κλειδώσω, να μη δει ποτέ κανέναν! Έτσι η Δανάη κλειδώθηκε σε ένα δωμάτιο μακριά από όλους. Αλλά η Δανάη ήταν ωραίο κορίτσι. Και τι πάθαιναν τα κορίτσια τα όμορφα στην ελληνική μυθολογία; Τα έβαζε στο μάτι ο Δίας! Και μεταμορφώθηκε σε χρυσή βροχή, μπήκε στον θάλαμο από το παράθυρο, και η Δανάη έμεινε έγκυος και γέννησε τον Περσέα!
το κεφάλι και την κοίταξε σοκαρισμέ νη με το στόμα ορθάνοιχτο! «Δεν χτύπησε, μωρέ!» την πρόλαβε η Έιρήνη. «Στο κρεβάτι έπεσε. Στα μαλακά. Όλα καλά. Έδώ δεν σας πείραξε που ο Περ σέας βρήκε ένα μανιτάρι και έχτισε χωριό… Δηλαδή, τι ήταν οι Μυκήνες; Το στρουμφοχωριό;» «Έ , τώρα γίνεσαι προσβλητική! Τι σχέση έχουν τα στρουμφάκια με την αρχαιότητα;» αντέδρασε η κυρία Βέτα.
12 AΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ, ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ, ΕΛΑ ΠΑΡΕ ME ΑΠΟ ΔΩ
Ενώ περιφερόταν, λοιπόν, στο καινούριο του βασίλειο ο Περσέας, έφτασε στο σημείο όπου θα ίδρυε τις Μυκήνες. Με αυτή την τσάρκα του Περσέα συνδέονται και οι ετυμολογικές ερμηνείες του τοπωνυμίου. Δύο είναι οι πιο δημοφιλείς ερμηνείες για το όνομα και την ίδρυση των Μυκηνών, παρότι αργότερα φτιάχτηκαν κι άλλες. Η πρώτη λέει πως εκεί που περπατούσε ο Περσέας τού έπε σε ο μύκης του, το κάλυμμα δηλαδή του ξίφους του, και το πήρε ως θεϊκό σημάδι και έχτισε εκεί μια πόλη που την ονόμασε με αφορμή τον μύκη που του έπεσε και σημάδεψε το μέρος. Η άλλη ερμηνεία λέει ότι δίψασε το παλικάρι, γκάνιασε να περιφέρεται όλη μέρα στη λαλάκα, είδε ένα μανιτάρι, δηλαδή έναν μύκητα, τον σήκωσε κι από κάτω έτρεξε γάργαρο νερό, και έτσι ξεδίψασε. Το σημείο ονομάστηκε Περσεία Κρήνη και ο Περσέας ονόμασε όλο το μέρος Μυκήνες, που έμελλε να γίνει πρωτεύουσα του βασιλείου του, χάρη στο μανιτάρι που τον ξεδίψασε. «Έ , και τι κακό έχει αυτός ο μύθος δηλαδή;» είπε με μισή καρ διά η κυρία Βέτα, χωρίς να πείθει ούτε τον εαυτό της. «Βασικά», πετάχτηκε η Έιρήνη, «τι θα πει του έπεσε το ξίφος και το πήρε ως θεϊκό σημάδι; Έμένα μου πέφτουν συνέχεια πράγματα από τα χέρια. Κλειδιά, καφέδες, ένα μωρό μιας γει τόνισσας τις προάλλες!» Η κυρία Βέτα έστρεψε
13 ARCHAEOSTORYTELLER «Κι όμως, έχουν!» πετάχτηκα πάλι. «Όχι με τις Μυκήνες, αλλά με τον αρχαίο κόσμο γενικά! Το καπελάκι που φορούν τα στρουμφάκια είναι ο φρυγικός πίλος. Ήταν ένας τύπος σκούφου που φοριούνταν πολύ στους ανατολικούς λαούς και έγινε δημοφιλής και στον ελληνορωμαϊκό κόσμο. Πολλοί ανατολι κοί θεοί ή ήρωες απεικονίζονταν να τον φορούν. Στην αρχαία Ρώμη συνήθιζαν να φορούν έναν παρόμοιο σκούφο σε σκλά βους που απελευθέρωναν. Όταν μάλιστα δολοφόνησαν τον Καίσαρα, οι συνωμότες φόρεσαν τέτοιους σκούφους για να δείξουν ότι “ελευθερώθηκαν από τον δικτάτορα”. Αργότερα, στη Γαλλική Έπανάσταση, το σκουφί αυτό αναβίωσε ως σύμβολο απελευθέρωσης από την τυραννία. Το πήραν και στις Ηνωμέ νες Πολιτείες. Υπάρχει και σε πολλά από τα εθνόσημα χωρών της Λατινικής Αμερικής. Και φυσικά το έβαλε ο Peyo και στα στρουμφάκια».«Τοξεφτιλίσαμε τελείως», μουρμούρισε η κυρία Βέτα. «Γιατί, κυρία μου;» είπε ο οδηγός. «Ας γελάσουμε και λίγο! Αλήθεια, υπάρχει κανένας κωμικός αρχαίος μύθος;» με ρώτησε. «Τώρα που το λες, υπάρχει ένας που μου έρχεται στο μυαλό. Δεν είναι να ξεκαρδίζεσαι, αλλά τον λες εύθυμο». Η ιστορία των Κερκώπων, ή Πώς το χιούμορ νικάει το body shaming Ο Ηρακλής είναι ο μεγαλύτερος και διασημότερος ήρωας της ελληνικής μυθολογίας. Έφτασε να γίνει σύμβολο της ανδρείας, της ορθής κρίσης, της πάλης ενάντια στο κακό. Τα μεγαλύ τερα κατορθώματά του είναι οι δώδεκα άθλοι του. Κάποιοι κακεντρεχείς θα μπορούσαν να πουν ότι έκανε κάποτε δώδεκα μεροκάματα και μετά βγήκε στη σύνταξη. Αλλά η μυθολογία
14 AΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ, ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ, ΕΛΑ ΠΑΡΕ ME ΑΠΟ ΔΩ είναι γεμάτη από δεκάδες άλλα κατορθώματα και περιπέτειες του Ηρακλή. Τα ονομάζουμε Πάρεργα του Ηρακλή. Συνήθως κατέληγαν με το να νικάει ή και να σκοτώνει ανθρώπους, τέρατα ή γενικά οντότητες με μοχθηρή ψυχοσύνθεση ανά την υφήλιο. Υπάρχουν, όμως, και οι άλλες περιπτώσεις. Όπως η φορά που ο Ηρακλής συνάντησε τους Κέρκωπες. Οι Κέρκωπες ήταν δυο αδέλφια: ο Σίλλος και ο Τριβαλός. Ή μπορεί να είχαν κι άλλα ονόματα. Έχουν παραλλαγές. Όλη η μυθολογία ένα πλέγμα παραλλαγών είναι εξάλλου. Όπως κι αν τους έλεγαν, οι Κέρκωπες ήταν σκανταλιάρηδες, κλεφτρόνια, πειραχτήρια, που έδωσαν τροφή σε πολλές κωμικές ιστο ρίες από την αρχαιότητα. Η «Αγορά Κερκώπων» ήταν παροι μιώδης φράση που σήμαινε μέρος όπου θα σε εξαπατήσουν, θα σε γελάσουν, θα σου κλέψουν το χάντρο από το μάτι. Ξέρουμε ότι υπήρχε κι ένα έπος ονόματι Κέρκωπες, που έλεγαν ότι ίσως ήταν του Ομήρου, αλλά μάλλον δεν ήταν, το οποίο περιέγραφε τις τραγελαφικές τους περιπέτειες. Η μάνα τους, η Θεία, η κόρη του Ουρανού, είχε αγανακτήσει μαζί τους. Είχε μαλλιάσει η γλώσσα της να τους συμβουλεύει. Αλλά αυτό που τους έλεγε με περισσότερη έμφαση ήταν να προσέχουν να μη συναντήσουν τον «μελάμπυγο». Δηλαδή, αυτόν με τα μαύρα οπίσθια. Πυγή είναι τα οπίσθια. Γι’ αυτό τα έντομα που λά μπουν τα πωπουλίνια τους τα λέμε πυγολαμπίδες. Πώς έλεγαν την Αφροδίτη καλλίπυγο, δηλαδή με τα ωραία οπίσθια; Ε, κα μία σχέση ο Μελάμπυγος. Οι Κέρκωπες, όμως, δεν άκουγαν τη μάνα τους. Και σε μια από τις σκανταλιές τους συνάντησαν τονΟΗρακλή.Ηρακλής τότε υπηρετούσε τη βασίλισσα Ομφάλη. Τον είχε στείλει τιμωρία ο Δίας να γίνει υπηρέτης της, αλλά αυτή τον ερωτεύτηκε. Την αγάπησε κι εκείνος, και πέρασαν τρία χρό νια μέλι γάλα. Μάλιστα, ήταν λίγο διαφορετική η σχέση τους
οπίσθια του ήρωα και θυμήθηκαν τη συμβουλή της μάνας τους! Να τος ο μελάμπυγος που μας έλεγε η μαμά! Αχ, μανούλα μας, δεν σε ακούγαμε! Και επειδή, αν είσαι πλακατζής και πειραχτήρι αυθεντικό, είσαι αδιόρθωτος και καλαμπουριάζεις και με τη συμφορά σου, τα δυο αδελφάκια ξεκίνησαν να λένε αστεία και να σχολιάζουν τα οπίσθια του Ηρακλή. Τόσο πετυχημένα ήταν τα αστειάκια που σκαρφίστηκαν τα δυο άτυχα αδέλφια, ώστε ο Ηρακλής λύθηκε στα γέλια και αποφάσισε να τους χαριστεί, να τους λύσει και να τους αφήσει να φύγουν. Αν λύνεσαι στα γέλια, λύνονται και οι κόμποι της οργής. Το χιούμορ σώζει ζωές.
γιατί τους άρεσαν τα παιχνίδια ρόλων και άλλαζαν ρούχα. Ο Ηρακλής ντυνόταν γυναικεία και η Ομφάλη αντρικά, και περ νούσαν τα βράδια τους γεμάτα… φαντασία. Όταν πια τελείωσε η ποινή του, ο Ηρακλής πήρε τον δρόμο του γυρισμού. Κάποια στιγμή ξάπλωσε να ξαποστάσει και είπε να πάρει έναν υπνάκο. Τότε εμφανίστηκαν οι Κέρκωπες. Είδαν τον ημίθεο κοιμι σμένο και αποφάσισαν να του κλέψουν τα όπλα. Αλλά ο Ηρα κλής, που λαγοκοιμόταν, ξύπνησε και τους έπιασε στα πράσα! Έκοψε έναν κορμό δέντρου, τους έδεσε από τα πόδια και τους κρέμασε ανάποδα. Πέρασε τον κορμό στον ώμο του και συνέχισε τον δρόμο του κουβαλώντας τους αδελφούς μέχρι να αποφασίσει πώς θα τους τιμωρήσει.
Έτσι όπως κρέμονταν οι Κέρκωπες ανάποδα πίσω από τον Ηρακλή, τα πρόσωπά τους ήταν ακριβώς στο ύψος των οπισθίων του. Και όπως μπορούμε να φανταστούμε, ο Ηρακλής, με τόση τεστοστερόνη στο σύστημά του, κατά πάσα πιθανότητα θα είχε αρκετά αναπτυγμένη τριχοφυΐα, ιδίως σε μια εποχή που το naturelle λουκ ήταν μάλλον το επικρατέστερο. Εξάλλου, με τόσους άθλους ο Ηρακλής, πού μυαλό και χρόνος για manscaping; Είδαν οι Κέρκωπες τα τριχωτά
15 ARCHAEOSTORYTELLER
«Game of Thrones λέγεται».
Τον Τρωικό Πόλεμο τον ξέρουμε όλοι. Και όλοι ελπίζω θυμόμαστε ότι όταν ο Αγαμέμνονας γύρισε πίσω στις Μυκήνες από την Τροία, η γυναίκα του, η Κλυταιμνήστρα, με τον ξά δελφό του, τον Αίγισθο, που είχαν συνάψει ερωτική σχέση, τον δολοφόνησαν. Μετά τους σκότωσε ο γιος του Αγαμέμνονα, ο Ορέστης, ο οποίος εντέλει αθωώθηκε από τον Άρειο Πάγο στην πρώτη δίκη ανθρωποκτονίας που έγινε ποτέ. Θεωρητικά πάντα. Μύθοι είναι όλα αυτά. Όλη αυτή η αιματοχυσία εντάσσεται στο πλαίσιο της κα τάρας των Ατρειδών. Ατρείδες λεγόταν όλο το σόι, γιατί κατά γονταν από τον Ατρέα, και μια βαριά κατάρα τούς στοίχειωνε, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ζήσουν ήρεμα, αλλά να
«Τι είναι πάλι αυτοί;» ρώτησε η κυρία Βέτα. «Ένα καρτούν. Κλασικό. Μα καλά, τίποτα δεν ξέρετε;»
16 AΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ, ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ, ΕΛΑ ΠΑΡΕ ME ΑΠΟ ΔΩ
«Σαν Beavis και Butt-Head στον αρχαίο κόσμο δηλαδή οι Κέρ κωπες», είπε η Έιρήνη χαμογελώντας.
«Πού να το ξέρω, κορίτσι μου; Δεν βλέπω σαχλαμάρες στην τηλεόραση. Έσείς οι νέοι βλέπετε ό,τι βλακεία κυκλοφορεί. Σαν εκείνη τη σειρά που έβλεπε ένας ανιψιός μου, το Γκέι μοβ κάτι, κάπως έτσι».
Δαγκώθηκα. Πώς εξηγείς με απλά λόγια ότι η ελληνική μυ θολογία είναι πολύ πιο βίαιη… Η ιστορία των Ατρειδών, ή Πώς το Game of Thrones μοιάζει σαπουνόπερα
«Όπως και να λέγεται, αηδία ήταν. Όλα αυτά είναι αηδίες. Όλο βία και σεξ είχε μέσα αυτό. Αντί να διαβάζετε λίγη μυθο λογία! Καλά δεν λέω, κύριε αρχαιολόγε;»
δημιουργούσαν ένα μακάβριο ντεκόρ έξω από το παλάτι του Οινόμαου – ώσπου εμφανίστηκε ο Πέλοπας. Ερωτεύτηκαν με την Ιπποδάμεια, που γενικά αυτό βοηθάει, και, σύμφωνα με μια παραλλαγή του μύθου, ο Πέλοπας, που τον είχε ερωτευτεί ο Ποσειδώνας παλιότερα, σκέφτηκε να αξιοποιήσει την αδυναμία που του είχε ο θεός της θάλασσας και να πάει να τον παρακαλέσει για βοή θεια. Ο Ποσειδώνας δέχτηκε να τον βοηθήσει και του έδωσε εξίσου θεϊκά άλογα για να νικήσει τον μέλλοντα πεθερούλη. Αυτή είναι μία εκδοχή.
αλληλοσφάζονται. Από πού προήλθε, όμως, αυτή η κατάρα; Κρατηθείτε και πάμε λίγο δυο γενιές πιο πίσω για να δείτε ότι αυτό που είπαμε ως τώρα είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου.Ο βασιλιάς Οινόμαος στην αρχαία Ολυμπία, στην Ηλεία της Πελοποννήσου, είχε μια κόρη πανέμορφη, την Ιπποδά μεια. Κάποιοι μύθοι λένε πως την κακοποιούσε ο ίδιος και δεν ήθελε να παντρευτεί και να τη χάσει, άλλοι ότι είχε πάρει χρησμό ότι θα τον σκοτώσει ο γαμπρός του. Γενικά δεν σκόπευε να την αφήσει να παντρευτεί και να φύγει. Παρατηρείτε ότι, μυθολογικά τουλάχιστον, οι χρησμοί συχνά οδηγούν σε κακό; Κάποιος κακεντρεχής μπορεί να έλεγε ότι η Πυθία ήταν σκέτη τσούσκα πιπεριά που άναβε φιτίλια ανά την επικράτεια. Όπως και να ’χει, ο Οινόμαος, για να κρατήσει τα προσχήματα, αποφάσισε πως κάθε νέος υποψήφιος γαμπρός που θα ερχόταν, για να παντρευτεί την κόρη του, θα έπρεπε να τον κερδίσει σε μια αρματοδρομία από την Ολυμπία μέχρι τον Ισθμό της Κορίνθου. Αλλά ο Οινόμαος ήταν γιος του θεού Άρη, που του είχε χαρίσει θεϊκά άλογα, ανίκητα. Αν έχανε την αρματοδρομία, ο υποψήφιος γαμπρός θα αποκεφαλιζόταν. Πολλά παλικαράκια βρήκαν τραγικό θάνατο, και τα κεφάλια τους καρφωμένα πάνω σε πασσάλους
17 ARCHAEOSTORYTELLER
Η πιο διαδεδομένη εκδοχή, όμως, είναι άλλη. Πάνω στα άρματα οι οδηγοί δεν ήταν μόνοι. Είχαν και βοη θούς, τους ηνίοχους. Ο Πέλοπας δωροδόκησε τον ηνίοχο του Οινόμαου ώστε να αντικαταστήσει τα καρφιά των τροχών με κέρινα, που θα έλιωναν με την τριβή και το άρμα θα διαλυόταν! Όπερ και εγένετο. Και πώς τον δωροδόκησε; Ο ηνίοχος του Οινόμαου ήταν ο Μυρτίλος. Χρόνια στο παλάτι. Χρόνια έβλεπε την Ιπποδάμεια, την εκπάγλου καλλονής πριγκίπισσα, και την είχε κρυφοαγαπήσει. Του έταξε, λοιπόν, ο Πέλοπας, λέει ο μύθος, ότι, αν τον βοηθούσε, θα του έδινε ως αντάλλαγμα το μισό βασίλειο που θα κέρδιζε… αλλά και μια νύχτα με την Ιπποδάμεια! Και το μισό βασίλειο να μην του έταζε, νομίζω ότι ο Μυρτίλος θα δεχόταν. Υπάρχει κι άλλη παραλλαγή. Ότι η Ιπποδάμεια πήγε και έκανε τα γλυκά μάτια στον Μυρτίλο και τον έπεισε να κάνει δολιοφθορά στο άρμα του μπαμπά της, και αυτή θα του δινόταν για ένα βράδυ! Δεν ήθελε πολύ ο ερωτευμένος Μυρτίλος για να υποκύψει στον πόθο του, έστω και για μία βραδιά. Ξεκίνησε η αρματο δρομία, τα κέρινα καρφιά έλιωσαν και ο Οινόμαος, ο κακός μπαμπάς και πεθερός, βρήκε τραγικό θάνατο όταν διαλύθηκε το άρμα του. Αλλά και ο Πέλοπας και
18 AΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ, ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ, ΕΛΑ ΠΑΡΕ ME ΑΠΟ ΔΩ
η Ιπποδάμεια αρνήθηκαν να κρατήσουν την υπόσχεσή τους στον Μυρτίλο. Ο ηνίοχος τότε, που η οργή του για την αθέτηση της συμφωνίας ξεχείλισε, προσπάθησε να αρπάξει την Ιπποδάμεια με τη βία. Όρμησε ο Πέλοπας, τον άρπαξε και τον γκρέμισε από τα βράχια. Πέφτοντας, ο Μυρτίλος πρόλαβε να ξεστομίσει βαριά κατάρα στον Πέλοπα και στη γενιά του. Και έτσι ξεκίνησαν όλα. Ο Πέλοπας έκανε δυο γιους με την Ιπποδάμεια, τον Ατρέα και τον Θυέστη. Αργότερα, όμως, έκανε μια κουτσουκέλα με μια νύμφη, την Αξιόχη, από την οποία γεννήθηκε ο Χρύσιππος. Και πολύ τον αγαπούσε τον μικρό του γιο ο Πέλοπας. Τα δυο άλλα
αδέλφια ζήλεψαν και σκότωσαν τον νεότερο ετεροθαλή αδελφό τους. Ο Πέλοπας, απαρηγόρητος, τους έδιωξε από το βασίλειο. Ξεκίνησαν ο Ατρέας και ο Θυέστης να περιφέρονται στην Πελοπόννησο ώσπου έφτασαν στις Μυκήνες. Τα δυο αδέλφια άρχισαν να μαλώνουν για το ποιος θα γίνει βασιλιάς στη νέα τους πατρίδα. Κάποια στιγμή ο Ατρέας εντόπισε στα κοπάδια του ένα πρόβατο με χρυσή προβιά – θεϊκό σημάδι. Ο Θυέστης πρότεινε να γίνει βασιλιάς όποιος έχει στην κατοχή του ένα θεϊκό σημάδι, όπως μια χρυσή προβιά ας πούμε! Τι σύμπτωση, ε; Χάρηκε ο Ατρέας! Σου λέει «εγώ την έχω τη χρυσή προβιά». Ήξερε ότι θα κερδίσει τον θρόνο. Αλλά αυτό που δεν ήξερε είναι ότι η γυναίκα του η Αερόπη είχε ερωτική σχέση με τον αδελφό του τον Θυέστη και του είχε δώσει στα κρυφά τη χρυ σή προβιά για να πάρει αυτός τον θρόνο! Σε εκείνο το σημείο μέχρι και ο Δίας, λέει, θύμωσε με την αδικία και έστειλε τον Ερμή να πάει μήνυμα στον Ατρέα. Του λέει ο Ερμής να βάλει στοίχημα με τον Θυέστη ότι αν ο ήλιος ανατείλει από τη Δύση, θα του δώσει το βασίλειο. Ο Θυέστης δέχτηκε. Και εκείνο το πρωί συνέβη για μία και μοναδική φορά να ανατείλει ο ήλιος από τη Δύση. Γιατί το θέλησε ο Δίας. Ο Ατρέας κατέληξε να γίνει
βασιλιάς στις Μυκήνες. Αλλά δεν ησύχασε για το κέρατο που έφαγε και την απάτη του αδελ φού του, και ήθελε εκδίκηση. Κάλεσε, λοιπόν, τον αδελφό του τον Θυέστη σε ένα λαμπρό δείπνο, με πρόφαση να συμφιλιω θούν. Αδέλφια είμαστε, μωρέ. Ας μην τρωγόμαστε. Ας φάμε τα ωραία αυτά φαγητά που ετοίμασα, αδελφέ μου Θυέστη, ειδικά για σένα. Έφαγε και ο Θυέστης τα ψητά κρέατα που είχε ετοιμάσει ο Ατρέας. Στο τέλος του δείπνου ο Ατρέας τού παρου σίασε τα κεφάλια των παιδιών του Θυέστη, αποκαλύπτοντάς του πως τα κρέατα που έφαγε ήταν τα ίδια του τα παιδιά! Ο Θυέστης, πάνω στη φρίκη του, έφυγε ρίχνοντας μεγάλη
19 ARCHAEOSTORYTELLER
Η κυρία Βέτα δεν μιλούσε. Κοιτούσε αποσβολωμένη μπροστά, εμφανώς ενοχλημένη. Ο πρώτος που μίλησε ήταν ο οδηγός. «Κι όλα αυτά επειδή αναφέραμε μια ξένη σειρά, ε;» «Έγώ δεν βλέπω τέτοια πράγματα. Προτιμώ να βλέπω ντοκιμαντέρ», διαχώρισε τη θέση της η κυρία Βέτα. Ήθελε,
20 AΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ, ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ, ΕΛΑ ΠΑΡΕ ME ΑΠΟ ΔΩ
κατάρα στον Ατρέα και στα δικά του παιδιά, τον Μενέλαο και τον Αγαμέμνονα. Κατάρα μέσα στην ήδη υπάρχουσα κατάρα για αυτή την οικογένεια. Inception στην ελληνική μυθολογία. Ο Θυέστης, παρ’ όλα αυτά, δεν ησύχασε. Ζήτησε χρησμό για το πώς θα εκδικηθεί τον αδελφό του. Το μαντείο τού είπε ότι αν κατάφερνε να κάνει παιδί με την κόρη του, θα έπαιρνε εκείνο εκδίκηση. Και ο Θυέστης βίασε την κόρη του, και γεν νήθηκε ο Αίγισθος. Ήταν αυτός που θα σκότωνε τον Αγαμέμνονα στο τέλος του Τρωικού Πολέμου. Και σε αυτό το σημείο, κι αφού έχω εξουθενωθεί να απαριθμώ κατάρες, ανθρωποκτονίες, βιασμούς και ανθρωποφα γίες, νομίζω πως είναι σαφές ότι η ελληνική μυθολογία έχει μια πλευρά που είναι πολύ πιο σκοτεινή από όσο μπορεί να αντέξει ο ανθρώπινος νους!
όμως, να παραμείνει στη γενικότερη θεματική της αρχαιότητας. «Προχθές βλέπαμε ένα πολύ ωραίο για κάτι πίνακες στο Λού βρο, στο Παρίσι, κι έναν ζωγράφο που είχε κάνει έναν πίνακα εμπνευσμένο από την αρχαία Έ λλάδα και έγραφε στον πίνακά του In Arcadia ego! Πώς τον έλεγαν τον ζωγράφο, Χέλμα;» Η κυρία Χέλμα, που τόση ώρα μόνο άκουγε, κοιτώντας ήρε μα έξω από το παράθυρο τη βροχή να πέφτει, απάντησε συνε σταλμένα:« Εt in Arcadia Ego έγχαφε ο πίνακας, και Πουσέν τον έλεγαν τον ζωγχάφο. Νικολά Πουσέν».
«Έ , προς Θεού, κύριε Γιώργο! Τι σχέση έχουν ο Πουσέν και η Αρκαδία με λυκανθρώπους; Στο τέλος ικανός είναι ο αρχαιολόγος να μας πει ότι σχετίζονται κι αυτά ακόμη!» Έξαλλη η κυρία Βέτα. «Έμ…» ψέλλισα με ένα πονηρό χαμόγελο, διστάζοντας προς στιγμήν. «Κι αν σας πω ότι σχετίζονται;»
21 ARCHAEOSTORYTELLER
«Παρίσι!» Ο οδηγός ζωντάνεψε. Ίσως προσπαθούσε να ελα φρύνει και το κλίμα. «Δεν έχω πάει, αλλά τις προάλλες είδα ένα θρίλερ που η υπόθεση ήταν εκεί! Ένας Αμερικάνος λυκάνθρωπος στο Παρίσι!»
22 AΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ, ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ, ΕΛΑ ΠΑΡΕ ME ΑΠΟ ΔΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑ ΤΟΥ BESTSELLER ΧΩΡΑΕΙ ΟΛΗ Η ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΑΣΑΝΣΕΡ; Το νέο βιβλίο του Θεόδωρου Παπακώστα (aka Archaeostoryteller) είναι ένα ταξίδι που σαν roller coaster πετάγεται από τη μια άκρη της αρχαιότητας στην άλλη. Οι εβδομήντα εννιά ιστορίες που απλώνονται στα πέντε κεφάλαια του βιβλίου αποτελούν μία συναρπαστική εναλλαγή συναισθημάτων και εικόνων. Κάθε κεφάλαιο κι ένα στάδιο μέχρι την αποδοχή, γιατί αυτά που βιώνουμε για να αποδεχτούμε το ατομικό παρελθόν, ίσως είναι το κλειδί και για το συλλογικό μας παρελθόν. Μέσα από τις αφηγήσεις του Archaeostoryteller για διάση μους και παντελώς άγνωστους ανθρώπους συνειδητοποιούμε ότι, όσο άγνω στοι κι αν είμαστε μεταξύ μας, μας συνδέει η ανθρώπινη εμπειρία. Και αρκεί μια διαδρομή με ταξί. Πέντε άτομα, διαφορετικά μεταξύ τους, συζητούν και ταξιδεύουν μαζί σε μια διαδρομή από τη μια άκρη της πόλης στην άλλη και ταυτόχρονα σε όλα τα μήκη και πλάτη του αρχαίου κόσμου. Είχε αγαπημένο εργολάβο ο Περικλής; Υπήρχε «Σπάρτακος» λίγο πριν από τον Σπάρτακο; Υπήρχε «Όμηρος» πολύ πριν από τον Όμηρο; Πότε άρχισαν να κυκλοφορούν γυμνόστηθες οι Μινωίτισσες στην Κνωσό; Πώς βίωσε το body shaming ο Ηρακλής; Είχε η αρχαία Αθήνα στοιχειωμένα σπίτια; Ghostbuster είχε; (Spoiler alert: είχε.) Ένας παράνομος έρωτας στη Σπάρτη, ένας γάιδαρος σομελιέ στη Χαλκιδική κι ένα φλεγόμενο βέλος που πετάχτηκε μέσα στο Αιγαίο, έσκισε το σκοτάδι και έσωσε ζωές. Ιστορίες μυθολογίας, σκλαβιάς και δεισιδαιμονίας, γλυπτικής, ζωγραφικής, θεάτρου και διασκέδασης, ιστορίες για την ποίηση, τη φιλοσοφία και, το σημαντικότερο όλων, τον έρωτα. Ο αρχαίος κόσμος ξεδι πλώνεται σαν καλειδοσκόπιο, αποκαλύπτοντάς μας αυτό που πάντα ψάχνουμε σκάβοντας στο χώμα: τον ίδιο μας τον εαυτό.