Σημείωμα του συγγραφέα
Μου αρέσουν οι περίπατοι στα σοκάκια της παλιάς πόλης. Περπατώντας στα γραφικά δρομάκια, με τα παλιά κτίσματα, μεταφέρεσαι σε μια άλλη εποχή, όπου όλα είναι πιο ρομαντικά. Πιο αγνά. Αγαπώ τους παλιούς, αφρόντιστους τοίχους που πλαισιώνουν τα δρομάκια και πάντα κοντοστέκομαι για να διαβάσω τα «αποφθέγματα» που είναι γραμμένα πάνω τους. Μικρά τσιτάτα γραμμένα άλλοτε με χιούμορ, άλλοτε με εξυπνάδα, με πικρία, με σαρκασμό... Δεν το κρύβω ότι κάποια από αυτά με ενέπνευσαν στους στοχασμούς μου. Μα ποιοι τα γράφουν και πού τα βρίσκουν; Σε έναν από τους περιπάτους μου διάβασα το εξής: Η ΖΩΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΠΡΙΝΤ, ΕΙΝΑΙ ΜΑΡΑΘΩΝΙΟΣ, ΚΑΙ ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΑΝΤΟΧΕΣ ΧΑΝΕΙ. Μου φάνηκε οικείο, πολύ γνώριμο, λες και το έγραψα εγώ. Όταν αναγκαστήκαμε –λόγω πανδημίας– να κλειστούμε στα σπίτια μας, έμεινα εγκλωβισμένος μαζί με την οικογένειά μου, όπως τόσος άλλος κόσμος, σε ένα μικρό διαμέρισμα. Μου έλειπαν πολλά πράγματα, αλλά περισσότερο μου έλειπε η επικοινωνία. Η καθημερινή αλληλεπίδραση με τον κόσμο. Βρήκα 9
Ξε κί να χτε ς
τότε ως διέξοδο τη ζωντανή διαδικτυακή μετάδοση βίντεο, με θέματα που αφορούν την ψυχολογία, τις διαπροσωπικές σχέσεις, την ανθεκτικότητα, την αυτοβελτίωση, την ευγνωμοσύνη, αλλά και τις αντιξοότητες, τον εγωισμό, την επιπολαιότητα, την απόρριψη κ.ά. Ξεκινήσαμε με μια μικρή ομάδα που ολοένα μεγάλωνε και μεγάλωνε. Πιστοί κάθε πρωί στο ραντεβού μας άνθρωποι γνωστοί και άγνωστοι, που νιώθαμε την ανάγκη να επικοινωνήσουμε. Τόσο που, αν κάποιος έχανε μια συνάντηση, την άλλη μέρα ένιωθε την ανάγκη να απολογηθεί. Τα σχόλια που λάμβανα και η γενικότερη ανταπόκριση με ενθάρρυναν να συνεχίσω. Οι φίλοι με τους οποίους αλληλεπιδρούσα μου εισηγούνταν θέματα, κι έτσι η μια ιστορία γεννούσε την άλλη, κι αυτή η διαδικασία απέκτησε ζωή. Τα βίντεο συνεχίζονται μέχρι σήμερα, έχοντας συγκεντρώσει σε λίγους μήνες περισσότερες από πέντε εκατομμύρια θεάσεις. Αυτή η εμπειρία μού δίδαξε ότι ο κόσμος διψάει για αληθινή, ουσιαστική επικοινωνία. Υπάρχουν άνθρωποι ευαίσθητοι, σκεπτόμενοι, που όταν τους δοθεί η ευκαιρία μπορούν να εκφράσουν όλο τον θησαυρό που κρύβουν μέσα τους. Σε μικρούς και μεγάλους αρέσουν τα αφηγήματα. Αφήνονται σ’ αυτά και γοητεύονται. Γι’ αυτό, στο βιβλίο που κρατάς στα χέρια σου, φρόντισα να ντύσω κάθε κεφάλαιο με μία ιστορία κι ένα παραμύθι. δυο διαφορετικά αφηγήματα που συγκλίνουν ως προς το τελικό απόσταγμα. Το ένα αφήγημα βοηθά και στηρίζει το άλλο. Κάθε κεφάλαιο κρύβει και μια μεγάλη αλήθεια. Κοινός παρονομαστής είναι ένας. Ο καθένας μπορεί να πει: «Αυτό το βιβλίο θα μπορούσα να το γράψω κι εγώ». Και μια και μιλάμε για αφηγήματα, αφήσαμε μια εκκρεμότητα στην αρχή. 10
Σάββας Τρί χας
Γυρίζοντας στο σπίτι εκείνη την ημέρα, μετά τον περίπατό μου στην παλιά πόλη, έψαξα λίγο τις παλιές ζωντανές μου μεταδόσεις και βρήκα ότι το απόφθεγμα στον τοίχο το είχα αναφέρει σε μία από τις ιστορίες όπου μιλούσα για την ψυχική ανθεκτικότητα του επίλεκτου σώματος του Πολεμικού Ναυτικού, Navy SEALs. Την άλλη μέρα πήγα και φωτογράφισα τον τοίχο και ανάρτησα τη φωτογραφία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσής μου, με την παράκληση να επικοινωνήσει μαζί μου όποιος το έγραψε. Σε λίγες ώρες είχα την απάντηση που περίμενα. «Είμαι ο Γ.Τ. Είμαι δεκαέξι χρονών και πέρασα δύσκολα στη ζωή μου. Εγώ το έγραψα στον τοίχο αφότου άκουσα μια ιστορία σου. Είσαι ωραίος, φίλε! Βρέθηκες στο κατάλληλο μέρος, την κατάλληλη στιγμή. Οι ιστορίες σου μου κράτησαν συντροφιά σε μέρες ζόρικες και μου έδωσαν κουράγιο. Σ’ ευχαριστώ». Ήταν σαν να μου χάρισαν τον κόσμο. Τόση συγκίνηση ένιωσα. Σκέφτηκα ότι κι ένα άτομο να επηρεάσεις θετικά με κάτι που θα πεις ή θα γράψεις, τότε αξίζει τον κόπο. Γι’ αυτό λέω και ξαναλέω, αν θες να πεις κάτι αληθινό, μίλα για κάτι που αγαπάς. Υπάρχουν άνθρωποι εκεί έξω που θα το ακούσουν. Και μην ξεχνάς ότι οι μεγάλες και κοσμοϊστορικές αλλαγές που επιτελούνται ξεκινούν από μέσα μας. Από την ψυχή του καθενός. Μην υποτιμήσεις τον εαυτό σου, μην πεις «μα ποιος είμαι εγώ και ποιος θα με ακούσει». Μη χρονοτριβείς. Μην αναβάλλεις. ΞΕΚΙΝΑ ΧΤΕΣ...
11
Δώσ’ μου μια αγκαλιά «Οι αγκαλιές μπορεί να είναι αθόρυβες, αλλά μιλάνε τόσο δυνατά». Κάρολ Μίλερ, συγγραφέας
Σε ηλικία τριάντα και κάτι είχα μια σοβαρή περιπέτεια με την υγεία μου. Όταν βγήκα από το νοσοκομείο, το ανοσοποιητικό μου σύστημα ήταν πολύ αδύναμο και έπρεπε να προσέχω, καθώς ήμουν πολύ ευάλωτος σε ιούς και μικρόβια. Ο γιατρός μού είπε «καθόλου επαφές». Απομονώθηκα μέσα σε ένα δωμάτιο επί τρεις εβδομάδες. Εν τω μεταξύ, την περίοδο εκείνη ο γιος μου, που δεν είχε κλείσει ακόμη τους δώδεκα μήνες, είχε μόλις ανακαλύψει το περπάτημα. Χαμός στο υπόλοιπο σπίτι. Αν και έκανα την εμφάνισή μου μία κάθε τόσο, δεν αφήναμε το παιδί να έρθει σε επαφή μαζί μου. Εκείνος όμως, κάθε φορά που με έβλεπε, έτρεχε πάνω μου σαν μανιακός, αλλά τον άρπαζαν πριν προλάβει 13
Ξε κί να χτε ς
να με πλησιάσει. Δεν καταλάβαινε γιατί γινόταν όλο αυτό και έκλαιγε. Αλλιώς τον είχα μαθημένο. Έκλαιγε κι εμένα η καρδιά μου. Επέλεξα τελικά να μην εμφανίζομαι καθόλου. Θυμάμαι την πρώτη φορά που τον είδα, όταν τελικά καλυτέρευσα. Μπήκα μέσα στο δωμάτιο την ώρα που έπαιζε με τα τουβλάκια του και του φώναξα. Γυρίζει και με βλέπει. Χαμογελάω. Ξαφνιάζεται. Ανοίγω τα χέρια μου. Τρέχει με όλη του τη δύναμη και σταματάει μπροστά μου. Φοβόταν ότι μπορεί κάποιος να τον τραβήξει, αν πλησίαζε περισσότερο. Έξυπνο παιδί… Τον σηκώνω πάνω και τον αγκαλιάζω με όλη τη δύναμη της ψυχής μου. Βάζει το προσωπάκι του στον λαιμό μου και με σφίγγει κι εκείνος με τα χεράκια του. Ένιωσα πιο ζωντανός από ποτέ. Δεν θα την ξεχάσω ποτέ αυτή την αγκαλιά. Με πλημμύρισε η ενέργειά της. Ήταν μια τονωτική ένεση, πιο πολύτιμη από κάθε θεραπευτική αγωγή που πήρα όλο εκείνο το διάστημα. Η αγκαλιά έχει θεραπευτικές ιδιότητες, το ξέρεις; Το έψαξα. Σύμφωνα με επιστημονικές έρευνες, οι αγκαλιές μειώνουν το άγχος, απαλύνουν τον πόνο, τονώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα και βελτιώνουν την ψυχική μας υγεία. Μπορεί ακόμη και να σώσουν ζωές. Αν ρωτήσεις την Μπριέλ Τζάκσον, θα καταλάβεις τι εννοώ. Η Μπριέλ και η Κάιρι Τζάκσον ήταν δίδυμα, που γεννήθηκαν πρόωρα. Η Κάιρι έδειχνε να τα πηγαίνει καλά. Η Μπριέλ όχι. Δεν ανέπνεε καλά, το χρώμα της ήταν παράξενο και οι καρδιακοί της παλμοί ήταν αδύναμοι. Οι γιατροί στο γενικό νοσοκομείο της Μασαχουσέτης άρχισαν να ανησυχούν. Δοκίμασαν τα πάντα, 14
Σάββας Τρί χας
όμως η κατάσταση συνέχιζε να χειροτερεύει. Θα την έχαναν. Στο τέλος αποφάσισαν να ακολουθήσουν μια τακτική που είχε εφαρμοστεί σε ορισμένα άλλα νοσοκομεία. Έβαλαν τα δύο αδερφάκια κοντά κοντά, όπως ήταν στην κοιλιά της μητέρας τους. Λίγες στιγμές αργότερα παρατήρησαν μια αλληλεπίδραση. Η Κάιρι, το πιο υγιές μωρό, έβαλε το χέρι της γύρω από την αδερφή της και την αγκάλιασε. Σχεδόν αυτόματα οι ενδείξεις της Μπριέλ άρχισαν να βελτιώνονται. Αναπνοή, καρδιά, χρώμα. Όλα. Σαν να μετέφερε υγεία η μια αδερφή στην άλλη. Σαν συγκοινωνούντα δοχεία. Ενωμένα με μια αγκαλιά. Μικρός ήθελα να κάνω μαγικά. Μετά κάποιος μού είπε ότι δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα. Υπάρχει. Δεν είναι μαγεία η ανθρώπινη επαφή να νικάει τα φάρμακα και τις θεραπείες; Δεν είναι μαγεία να μπορείς να αγκαλιάζεις σφιχτά το παιδί σου; Στα δυο σου χέρια είναι η μαγεία.
15
Το άλμα «Μην ασκείς ποτέ πίεση σε ένα ελατήριο αν δεν γνωρίζεις πού θα σε εκτοξεύσει». Χρίστος Τρίχας, συγγραφέας
Ο μάνατζερ, από το πρακτορείο μοντέλων, αφήνει θριαμβευτικά το περιοδικό πάνω στο τραπέζι. Δείχνει με το χέρι του μια φωτογραφία της Ζιζέλ. Το δέρμα της έλαμπε. Τα μαλλιά της είχαν μια κίνηση, σαν να περνούσε ανοιξιάτικο αεράκι από μέσα τους. Στο πρόσωπό της ζωγραφισμένο ένα ανεπαίσθητο χαμόγελο, γεμάτο αυτοπεποίθηση. Ήταν καθηλωτική. «Αυτή μπορεί να είσαι εσύ σε λίγα χρόνια» λέει κοιτώντας την Αφροδίτη στα μάτια. Η Αφροδίτη ήταν όντως πανέμορφη. Σαν τη θεά του Ολύμπου. Στα δεκαεφτά την ανακάλυψε ο μάνατζερ. Σχεδόν ταυτόχρονα ξεκίνησε ο εφιάλτης της. 16
Σάββας Τρί χας
«Ένα από τα άλλα μοντέλα μού είπε το μυστικό» είπε στην κολλητή της μια μέρα που συζητούσαν. «Φρούτα και σαλατικά μόνο για φαγητό και μετά καθαρτικό». Όσο περισσότερο βάρος έχανε η Αφροδίτη, τόσο περισσότερες δουλειές έκλεινε. Έπειτα από πολλές θυσίες, ήρθε τελικά η πρόταση που θα έκανε την καριέρα της να απογειωθεί. Θα συνεργαζόταν με έναν από τους μεγαλύτερους οίκους μόδας παγκοσμίως. Ο μάνατζέρ της της εξήγησε ότι χρειαζόταν να χάσει ακόμα ενάμισι κιλό, μέσα σε δύο εβδομάδες. Η Αφροδίτη ήταν ήδη στα όριά της με τα κιλά της, όμως δεν θα έλεγε «όχι». Ήδη είχε γίνει σκιά του εαυτού της. Το άλλοτε όμορφο σώμα της είχε απομείνει μόνο κόκαλα και δέρμα. Με δύο μήλα την ημέρα και με κατάχρηση των καθαρτικών πέτυχε τον στόχο της. Κανονικά θα έπρεπε να είναι περήφανη που τα κατάφερε. Δεν ήταν. Ένιωθε κουρασμένη. Άρρωστη. Παρ’ όλα αυτά συνέχισε. Το χρωστούσε στον εαυτό της. Περπάτησε στην πασαρέλα, όσο της επέτρεπαν οι δυνάμεις της. Ο κόσμος γύρω της χειροκροτούσε το κυριολεκτικά σκελετωμένο κορμί της. Μόλις βρέθηκε στα παρασκήνια, λιποθύμησε. Δευτερόλεπτα μετά σταμάτησε και η καρδιά της Αφροδίτης να χτυπά. Βάζουμε πολλή πίεση πάνω μας εμείς οι άνθρωποι. Το καημένο το κορίτσι πλήρωσε το τίμημα με τη ζωή του, προσπαθώντας να κάνει ένα άλμα που δεν γινόταν. Το παράξενο είναι ότι τυφλωνόμαστε τόσο πολύ από το ταξίδι μερικές φορές, που δεν βλέπουμε ότι οδηγούμαστε σε γκρεμό. Αυτό έπαθε η Αφροδίτη. Αυτό έπαθε και ο ψύλλος της ιστορίας… 17
Ξε κί να χτε ς
Τα ζώα είχαν μαζευτεί στο ποτάμι και διαγωνίζονταν για το ποιο από αυτά μπορούσε να πηδήξει πιο μακριά. Η πρόκληση ήταν να πηδήξεις από τη μια όχθη του ποταμού στην άλλη. Μετά από πολλά άλματα οι επικρατέστεροι ήταν το ελάφι, η αγριόγατα και ο ψύλλος. Ήταν η τελευταία προσπάθεια, που θα αναδείκνυε τον νικητή. Τα ζώα ζητωκραύγαζαν, αλλά τους περισσότερους οπαδούς τούς είχε ο ψύλλος, ο οποίος θεωρούνταν και το φαβορί. Η πίεση πάνω του ήταν τεράστια, καθώς ήθελε τη νίκη οπωσδήποτε, για να μην απογοητεύσει τους πολυάριθμους οπαδούς του. Πρώτο πήρε φόρα το ελάφι και πήδηξε με δύναμη. Άγγιξε την απέναντι όχθη με τα μπροστινά του πόδια, αλλά δεν μπόρεσε να κρατηθεί και έπεσε στο ποτάμι υπό τις αποδοκιμασίες των αντιπάλων του. Δεύτερη η αγριόγατα, έκανε ένα πολύ καλό άλμα και προσγειώθηκε ένα ολόκληρο μέτρο πέρα από την απέναντι όχθη. Οι οπαδοί της την αποθέωσαν. Ο ψύλλος αισθανόταν όλα τα μάτια πάνω του. Η πίεση και η ένταση που ένιωθε χτυπούσαν κόκκινο. Δεν είχε δικαίωμα να απογοητεύσει τους φίλους του. Δεν θα μπορούσε να αντέξει τα επικριτικά τους σχόλια και τη ρετσινιά του χαμένου. Έπρεπε να ξεπεράσει την αγριόγατα και να προσγειωθεί πέραν του ενός μέτρου από την απέναντι όχθη. Το πήδημά του ήταν εξαιρετικό. αντάξιο ενός μεγάλου αθλητή. Πέταξε, κυριολεκτικά. Αγνοούσε, φυσικά, ότι δυο μέτρα μετά την όχθη έχασκε ένας μεγάλος γκρεμός. Κατέληξε σ’ αυτόν υπό τις επευφημίες των οπαδών του. Διάβασες δύο ιστορίες. Και στις δύο χάθηκαν δύο ψυχές. H ιστορία του ψύλλου είναι φανταστική. H ιστορία όμως της Αφροδίτης είναι εμπνευσμένη από πραγματικά γεγονότα, όπως το θανατηφόρο καρδιακό επεισόδιο της Λουιζέλ Ράμος στην εβδομάδα μόδας στο Μοντεβιδέο της Ουρουγουάης. 18
Σάββας Τρί χας
Και τώρα στα δύσκολα. Ποιος φταίει; Κάποιος μπορεί να πει ότι φταίει ο μάνατζερ, που γέμισε τα μυαλά ενός κοριτσιού με λάθος στόχους. Άλλος μπορεί να πει ότι έφταιγαν οι θαυμαστές του ψύλλου, που του προξένησαν πίεση με όλες αυτές τις προσδοκίες. Μπορεί ακόμη και να πουν ότι έφταιγε ο κόσμος που χειροκροτούσε στην πασαρέλα. Ο Γάλλος πολιτικός φιλόσοφος Marquis de Condorcet είπε κάποτε ότι το μυστικό της καταπίεσης δεν βρίσκεται στην ισχύ του σατράπη, αλλά στο μυαλό του δούλου. Όλα στο μυαλό μας είναι. Αν γίναμε σκλάβοι μιας ιδέας, δεν φταίνε οι άλλοι. Εμείς φταίμε. Χτίζουμε κλουβιά, μπαίνουμε μέσα και άντε να βγούμε μετά. Οι άλλοι θα είναι πάντα αυτοί που είναι. Κάνε εσύ το άλμα σου για σένα. Κάποιος θα χειροκροτά, κάποιος θα αποδοκιμάζει και άλλος θα σφυρίζει αδιάφορα. Κλείνω τα μάτια μου και φαντάζομαι τι θα σου έγραφε η Λουιζέλ Ράμος σε αυτές τις σελίδες αν ήταν ακόμα ζωντανή. Τέσσερις λέξεις μόνο μού έρχονται στο μυαλό. Τον γκρεμό να προσέχεις…
19