Whitney Goodman - Τοξική θετικότητα

Να είστε απλώς θετικοί!

τοξική θετικότητα

Φανταστείτε ότι μόλις χάσατε τη δουλειά σας. Βρίσκεστε σε

πανικό. Στο μυαλό σας στριφογυρίζουν ασταμάτητα διάφορες

σκέψεις και δεν έχετε ιδέα ποιο θα είναι το επόμενό σας βήμα. Αποφασίζετε να το μοιραστείτε με έναν φίλο. Εκείνος σας

κοιτάει και χαμογελάει. Δείχνει σαν να ετοιμάζεται να σας πει κάτι πολύ σημαντικό. Μήπως θα σας προσφέρει την επιβεβαίω-

ση που τόσο χρειάζεστε αυτή τη στιγμή; Μήπως έχει υπόψη του

κάποια καλή θέση εργασίας που άνοιξε πρόσφατα; Τον παρα-

κολουθείτε να κινείται κάπως νευρικά καθώς ξεκινάει να σας πει

κάτι βαθυστόχαστο, και τελικά σας λέει: «Τουλάχιστον θα έχεις

άπειρο ελεύθερο χρόνο τώρα! Τα πράγματα θα μπορούσαν να

είναι πολύ χειρότερα. Σκέψου πόσα πράγματα έχεις να μάθεις

από αυτό που σου συνέβη».

Η τοξική θετικότητα έκανε επισήμως την εμφάνισή της.

Παγώνετε και σκέφτεστε: Μα καλά, δεν άκουσε τι του είπα; Πραγματικά δηλαδή, πρέπει να είμαι και ευγνώμων που μόλις

έχασα τη δουλειά μου; Δεν ξέρετε πώς να αντιδράσετε. Δεν αισθάνεστε καμία ευγνωμοσύνη, οπότε πώς στην ευχή να απαντήσετε σε κάτι τέτοιο; Ήδη ήσασταν στρεσαρισμένοι και τώρα, με αυτή τη συζήτηση, νιώθετε και ότι δεν σας καταλαβαίνουν καθόλου. Οπότε, αφήνετε

κατά μέρος τα συναισθήματά σας και λέτε: «Ναι, ευχαριστώ».

Τώρα δεν είστε μόνο άνεργοι, αλλά νιώθετε παράλληλα μια απόσταση να σας χωρίζει από τον φίλο σας και ντροπή που δεν μπορείτε να δείτε τη θετική πλευρά των πραγμάτων.

Απλώς προσπαθούν να βοηθήσουν Κοιτάξτε, το πρόσωπο αυτό έχει κατά πάσα πιθανότητα καλές

προθέσεις. Αυτό που είπε δεν είναι λάθος – ΠΡΑΓΜΑΤΙ θα έχετε περισσότερο ελεύθερο χρόνο τώρα και φυσικά τα πράγματα

θα μπορούσαν (πάντα) να είναι χειρότερα και, ναι, πιθανότατα

θα πάρετε και μερικά μαθήματα από αυτή την εμπειρία.

Το πρόβλημα είναι ότι δεν έχετε φτάσει ακόμη σε αυτό το

σημείο. Προς το παρόν νιώθετε αγχωμένοι και αναστατωμένοι. Είστε φοβισμένοι. Το σώμα και το μυαλό σας βρίσκονται

σε κατάσταση πανικού και καμία κοινοτοπία δεν πρόκειται να

το αλλάξει αυτό. Εκείνο που πραγματικά χρειάζεστε είναι λίγη στήριξη και χώρο για να βάλετε σε τάξη τα συναισθήματά σας.

Η τοξική θετικότητα είναι οι συμβουλές που ιδανικά θα θέ-

λαμε να υιοθετήσουμε, αλλά που δεν είμαστε σε θέση να τις

ακούσουμε και να τις διαχειριστούμε αυτή τη στιγμή. Αντιθέτως, μας κάνει να αισθανόμαστε ότι δεν μπορούμε να μιλήσουμε, ότι μας κρίνουν και ότι δεν μας καταλαβαίνουν.

Σας θυμίζει κάτι αυτό;

Μα δεν είναι πάντα καλό να νιώθουμε θετικοί;

Το πιθανότερο είναι ότι έχετε αντιμετωπίσει εκατοντάδες φο-

ρές τέτοιου τύπου αντιδράσεις. Ίσως και να αναρωτιέστε: Πώς

είναι δυνατόν η θετικότητα να είναι τοξική; Η λέξη αυτή παραείναι αρνητική. Είναι πράγματι τόσο άσχημα τα πράγματα; Η αλήθεια είναι ότι η θετικότητα αποτελεί αναπόσπαστο

κομμάτι του πολιτισμού μας, σε τέτοιο βαθμό που φοβόμαστε

να την αμφισβητήσουμε. Όσο συνεχίζω να ερευνώ και να γράφω

σχετικά με τη θετική σκέψη, συνεχώς ανησυχώ ότι ακούγομαι

«αρνητική» όποτε αναφέρομαι σε αυτό το θέμα. Κάθε φορά που

προσπαθώ να αντικρούσω την κουλτούρα που επιτάσσει «μόνο

θετική ενέργεια» υπάρχουν πάντα άνθρωποι που θυμώνουν, σοκάρονται και νιώθουν μπερδεμένοι. Λαμβάνω ασταμάτητα

ηλεκτρονικά μηνύματα του τύπου: «Πώς γίνεται η θετικότητα

να είναι τοξική; Έχετε χάσει εντελώς τα λογικά σας».

Το καταλαβαίνω. Αυτό ακριβώς αποδεικνύει ότι είμαστε

απολύτως προσκολλημένοι στην κουλτούρα της θετικότητας.

Μας έχουν πει ότι είναι το κλειδί της ευτυχίας – μέχρι και οι

γιατροί, οι ψυχοθεραπευτές και οι ηγέτες την προτείνουν συ-

χνά σαν θεραπεία. Λογικό είναι να έχετε την τάση να αμφισβη-

τήσετε οποιονδήποτε σας λέει το αντίθετο. Όμως, όταν βρισκό-

μαστε μόνοι μας μέσα σε ένα δωμάτιο, οι πελάτες μου, οι φίλοι

και η οικογένειά μου μου λένε εδώ και χρόνια πόσο αντιπαθούν

τη μόνιμη πίεση να δουν τη θετική πλευρά στα πάντα. Νιώθουν

ότι δεν μπορούν να επικοινωνήσουν με όσους τους λένε συνε-

χώς ότι «όλα θα πάνε καλά» και «να βλέπεις μόνο τη θετική

πλευρά των πραγμάτων». Ξέρουν ότι αυτό δεν βοηθάει σε τί-

ποτα και αναζητούν ενα-

γωνίως κάποιον άλλον

τρόπο αντιμετώπισης.

Πριν ξεκινήσουμε λοι-

πόν, ας ξεκαθαρίσουμε

το εξής: η θετικότητα δεν

είναι πάντα τόσο κακή.

Υγιής θετικότητα

σημαίνει ότι αφήνουμε

χώρο και στην

πραγματικότητα

και στην ελπίδα.

Όταν χρησιμοποιείται σωστά, είναι εξαιρετική. Οι ειδικοί συμφωνούν ότι τα θετικά συναισθήματα, όπως η ευγνωμοσύνη, η ικανοποίηση, η αισιοδοξία και η αυτοπεποίθηση, μπορούν να επιμηκύνουν τη ζωή μας και να βελτιώσουν την υγεία μας. Πολλοί από αυτούς τους ισχυρισμούς είναι υπερβολικοί, αλλά υπάρχει αξία στη θετική σκέψη. Οι άνθρωποι που αναφέρουν ότι έχουν περισσότερα θετικά συναισθήματα είναι πιο πιθανό να έχουν μια πλούσια κοινωνική ζωή, να είναι πιο δραστήριοι και να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που προάγουν

την καλή υγεία. Πιστεύω ότι όλοι συμφωνούμε πως είναι υγιές να νιώθουμε «θετικοί» όταν αυτό μας βγαίνει πηγαία.

Αλλά κάπου στην πορεία κατασκευάσαμε την πεποίθηση

ότι το να είναι κανείς «θετικός άνθρωπος» σημαίνει πως είναι ένα ρομπότ που οφείλει να βρίσκει μια καλή πλευρά κυριολεκτικά στα πάντα . Επιβάλλουμε τη θετικότητα στον εαυτό μας διότι αυτό μας λέει η κοινωνία να κάνουμε, και οτιδήποτε λιγότερο το αντιμετωπίζουμε σαν προσωπική αποτυχία. Η αρνητικότητα έχει καταλήξει να είναι ο εχθρός, σε σημείο που επιπλήττουμε τον εαυτό μας και τους γύρω μας όποτε υποκύπτουν σε αυτήν. Αν δεν είσαι θετικός, απλώς δεν προσπαθείς αρκετά. Αν δεν είσαι θετικός, δεν είσαι καλή παρέα.

Υγιής θετικότητα σημαίνει ότι αφήνουμε χώρο τόσο στην

πραγματικότητα όσο και στην ελπίδα. Η τοξική θετικότητα αρνείται το συναίσθημα και μας επιβάλλει να το καταπιέσουμε. Όταν χρησιμοποιούμε την τοξική θετικότητα, λέμε στον

εαυτό μας και στους άλλους ότι αυτό το συναίσθημα δεν θα έπρεπε να υπάρχει, ότι είναι λάθος και ότι, αν καταβάλουμε λίγη παραπάνω προσπάθεια, θα μπορέσουμε να το αποβάλουμε εντελώς.

Ξέρω ότι οι άνθρωποι έχουν βαρεθεί να τους επιβάλλεται η

θετικότητα τη στιγμή που υποφέρουν, αλλά το να την αντιμε-

τωπίσεις και να την αμφισβητήσεις δημόσια είναι σαν να πας

κόντρα σε κάτι τεράστιο και διάχυτα διαδεδομένο.

Παρ’ όλα αυτά, ας το κάνουμε.

Όταν η ντροπή μεταμφιέζεται σε θετικότητα

Χάσατε, λοιπόν, τη δουλειά σας και ο φίλος σας μόλις σας είπε ότι

δεν πρέπει να στενοχωριέστε. Από τη στιγμή που ξεκίνησε να αρ-

θρώνει τη λέξη «τουλάχιστον…» η συζήτηση είχε ήδη τελειώσει.

Δεν έμεινε καθόλου χώρος για τα συναισθήματά σας ούτε για την

επεξεργασία τους. Σας τραβούσε ήδη στη σφαίρα της θετικότητας είτε ήσασταν έτοιμοι γι’ αυτό είτε όχι. Έτσι, κλειστήκατε στον

εαυτό σας και προσπαθήσατε να ανακαλύψετε πώς στο καλό θα

νιώσετε πιο ευγνώμονες και θετικοί, χωρίς να ενοχλήσετε κανέ-

ναν με το άγχος, την ανησυχία και την ντροπή σας.

Αυτή η φαινομενικά μικρής σημασίας αλληλεπίδραση σας

προκαλεί να καταπιέσετε τα συναισθήματά σας σχετικά με την

κατάσταση που βιώνετε και να συμπεριφέρεστε σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Δεν νιώθετε καλά, εξακολουθείτε να είστε λυπημένοι και χωρίς δουλειά. Αλλά κάθε φορά που αναδύεται κάποιο

συναίσθημα εσείς το καταπιέζετε. Αποφασίζετε να προσποιείστε

μέχρι να νιώσετε καλύτερα – μόνο που αυτό δεν βοηθάει. Αρ-

χίζετε να μην κοιμάστε καλά, αποφεύγετε να βρίσκεστε με αν-

θρώπους γιατί θα πρέπει να προσποιείστε και δεν νιώθετε άνετα

να ζητήσετε τη συμβουλή κάποιου. Αντί να αντιμετωπίσετε την

κατάσταση, γεμίζετε το προφίλ σας στο Instagram με θετικές

σκέψεις, έχοντας την ελπίδα ότι θα αλλάξει η διάθεσή σας.

Με αυτόν τον τρόπο μπαίνουμε στη δίνη της ντροπής που

προκύπτει από την τοξική θετικότητα. Θυμώνουμε με τον

εαυτό μας που νιώθουμε ένα συναίσθημα, προσπαθούμε να

πειστούμε ότι δεν θα έπρεπε να το νιώθουμε, και στη συνέχεια

θυμώνουμε πάλι όταν αρχίζουν να μας λένε «έλα, σκάσε ένα

χαμόγελο» και αυτή η κοινοτοπία δεν καταφέρνει να μας κάνει να νιώσουμε θετικοί. Πρόκειται για μια δίνη που δεν έχει τέλος, είναι ένας φαύλος κύκλος που σας κατατρώει την ψυχή, και θέλω να σας βοηθήσω να βγείτε από αυτή την κατάσταση.

Τοξική θετικότητα σημαίνει άρνηση

Ως ψυχοθεραπεύτρια, ακούω όλη τη μέρα ανθρώπους να μου

μιλάνε για τα συναισθήματα και τις εμπειρίες τους. Αυτό το είδος δουλειάς μού προσφέρει μια οπτική για τις ανθρώπινες εμπειρίες που πραγματικά δεν μπορείς να πάρεις από πουθενά

αλλού. Οι περισσότερες συνεδρίες περιστρέφονται γύρω από

τη λέξη πρέπει. Οι άνθρωποι νιώθουν ότι πρέπει να είναι πιο ευτυχισμένοι ή ότι κάτι από αυτά που κάνουν τους εμποδίζει

να νιώθουν ευτυχισμένοι, οπότε μπαίνουν κατευθείαν σε αυτή

τη δίνη της τοξικής θετικότητας που τους προκαλεί ντροπή. Σε

αυτές τις περιπτώσεις, βοηθώ τους ανθρώπους να εξετάσουν

τα πρέπει. Από πού το έμαθαν αυτό; Ισχύει στα αλήθεια; Βασίζεται σε γεγονότα; Μπορούν να δουν την κατάσταση με έναν

διαφορετικό τρόπο, από μια άλλη οπτική γωνία; Κάποιοι, όπως

ο Ντέιβ, χρησιμοποιούν τη θετικότητα για να αρνηθούν ακόμη και το γεγονός ότι υπάρχουν δύσκολα συναισθήματα.

Ο Ντέιβ κάθεται απέναντί μου σε έναν μικρό καναπέ και λάμπει. Μοιράζεται μαζί μου το πόσο υπέροχα νιώθει και πόσο καταπληκτική είναι η οικογένειά του. Μου λέει ότι νιώθει πραγματικά ευτυχισμένος και ότι το μόνο που χρειάζεται είναι να προσπαθήσει λίγο περισσότερο. Αυτή η συζήτηση θα ήταν απολύτως φυσιολογική και πολλά υποσχόμενη σε ένα διαφορετικό

πλαίσιο, μόνο που οι συναντήσεις μας με τον Ντέιβ γίνονται

σε ένα ίδρυμα ψυχικής υγείας στο οποίο διαμένει μέχρι νεοτέρας. Βρίσκεται εδώ επειδή του αρέσει να πίνει και ορισμένοι

άνθρωποι από τον περίγυρό του πιστεύουν ότι έχει χάσει τον

έλεγχο. Ο Ντέιβ μού λέει ότι του αρέσει να πίνει επειδή είναι

χαρούμενος και κοινωνικός άνθρωπος. Δεν βλέπει πού είναι το

πρόβλημα και πιστεύει ότι όλοι γύρω του είναι κάπως σπαστι-

κοί και θέλουν να του χαλάσουν την καλή διάθεση. Μα όλοι οι

χαρούμενοι και κοινωνικοί τύποι δεν πίνουν πολύ;

Ο

Ντέιβ χαμογελάει συνεχώς. Κοιτάζοντάς τον να περιφέ-

ρεται στην κλινική ανάμεσα σε σκυθρωπούς, μελαγχολικούς

και εμφανώς ταλαιπωρημένους ασθενείς, νιώθεις σύγχυση έως

και ενόχληση πολλές φορές. Του αρέσει να χρησιμοποιεί τη

θετική σκέψη για να αντιμετωπίζει τις καταστάσεις στη ζωή

του και είναι πραγματικά περήφανος που μπορεί πάντα να

δείχνει χαρούμενος. Το γεγονός όμως ότι πίνει, η ανικανότη-

τά του να βιώνει τα συναισθήματά του, όπως και το ότι δεν

έχει κοντινές σχέσεις με ανθρώπους, μου δείχνουν μια εντελώς

διαφορετική πλευρά του εαυτού του. Στην πραγματικότητα,

η θετική συμπεριφορά του αποτελεί τεράστιο πρόβλημα στις

συνεδρίες μας και τον εμποδίζει να γίνει καλά.

Αντιμετωπίζει τη ζωή λέγοντας ότι «τα πάντα είναι υπέροχα!»

και αυτή ακριβώς η συμπεριφορά του τον εμποδίζει να εκφρα-

στεί συναισθηματικά. Μπορεί αυτή η κατάσταση να σας φαίνεται

ασυνήθιστη, αλλά δεν είναι. Δεν μπορεί να έρθει σε επαφή με

συναισθήματα που δεν είναι θετικά και έχει την τάση να κλείνεται

στον εαυτό του όταν τα πράγματα δυσκολεύουν. Εγώ αντιλαμβάνομαι ότι πίνει για να αντιμετωπίσει το πώς αισθάνεται, αλλά ο Ντέιβ

υγείας. Δεν αποδέχεται σε καμία περίπτωση ότι το ποτό αποτελεί

από μόνα τους και ότι δεν υπάρχει

του Ντέιβ και, μέχρι να μάθει να την

αφήνει στην άκρη, θα είναι σχεδόν αδύνατον να αλλάξει.

Μόνο οι πελάτες μου που ζουν μια ζωή που τους γεμίζει

μπορούν να βιώσουν δύσκολα συναισθήματα. Δεν φοράνε

ένα χαμόγελο για να τα καλύψουν. Δουλεύουν με την όποια

ντροπή συνοδεύει τον αγώνα να βγεις από τα προβλήματά

σου. Όταν ξέρουμε ότι τα συναισθήματά μας είναι για να τα

βιώνουμε και ότι δεν χρειάζεται να τα αποφεύγουμε, αυτό μας

διευκολύνει να βρούμε λίγη αισιοδοξία, γιατί ξέρουμε ότι μπορούμε να διαχειριστούμε ό,τι κι αν βρεθεί στον δρόμο μας.

Πώς η θετικότητα γίνεται

τοξική

Η θετικότητα γίνεται τοξική όταν χρησιμοποιείται:

y σε συζητήσεις όπου κάποιος έχει ανάγκη από στήριξη, επιβεβαίωση ή συμπόνοια και αντί αυτών συναντάει κοινότοπες φράσεις.

y για να κάνει τους ανθρώπους να ντρέπονται επειδή δεν προσπαθούν αρκετά, δεν δουλεύουν αρκετά σκληρά, ή ότι

τα δύσκολα συναισθήματά τους δεν ισχύουν.

y για να νιώθουμε ντροπή επειδή δεν είμαστε αρκετά χαρούμενοι ή αρκετά θετικοί.

y για να αρνηθούμε την πραγματικότητα που βιώνουμε.

y για να χειραγωγήσουμε ψυχολογικά ή να κάνουμε να σιωπήσει κάποιον που έχει εύλογες ανησυχίες ή απορίες.

y για να λέμε στους ανθρώπους ότι φταίνε οι ίδιοι για κάθε κακό που προκύπτει στη ζωή τους.

Στην ουσία, η τοξική θετικότητα είναι συνάμα καλοπροαίρετη

και απαξιωτική.

Συχνά τη χρησιμοποιούμε για:

y να δώσουμε τέλος σε μια συζήτηση.

y να πούμε σε κάποιον γιατί δεν θα έπρεπε να νιώθει αυτό που νιώθει.

y να πείσουμε τους ανθρώπους ότι μπορούν να είναι συνέχεια ευτυχισμένοι (αν καταβάλλουν αρκετή προσπάθεια).

y να φαινόμαστε πάντα θετικοί και ανέμελοι.

y να αρνηθούμε ή να αποφύγουμε την κατάσταση που βιώνουμε εκείνη τη στιγμή.

y να αποφύγουμε να αναλάβουμε ευθύνες.

y να επιχειρήσουμε να κάνουμε τους άλλους να νιώσουν καλύτερα.

Η αυθεντικότητα μετράει

Πιστεύω ότι τις κοινοτοπίες τις χρησιμοποιούμε στην προσπάθειά μας να βοηθήσουμε. Δεν νομίζω ότι υπάρχει κανείς που θέλει πραγματικά να πληγώσει κάποιον χρησιμοποιώντας θετικές φράσεις. Αυτός είναι και ο λόγος που η έννοια της τοξικής θετικότητας μπορεί να ακούγεται τόσο προκλητική. Μας κάνει να αναρωτιόμαστε: Πώς γίνεται να είμαι τοξικός τη στιγμή που απλώς προσπαθώ να βοηθήσω; Είναι σημαντικό να είμαστε ειλικρινείς και αυθεντικοί σε στιγμές κρίσης ή πόνου. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να

στηρίξουμε ο ένας τον άλλον και να δείξουμε ότι ακούμε και καταλαβαίνουμε. Δεν γίνεται να το κάνετε αυτό για όλους

και πάντα, αλλά μπορείτε να το κάνετε όταν είναι σημαντικό.

Όταν αντιμετωπίζουμε κάποιον ειλικρινά, με αυθεντικότητα,

αντί

να χρησιμοποιούμε τοξική θετικότητα, επικυρώνουμε ότι

αυτό που βιώνει είναι πραγματικό, δείχνουμε ενσυναίσθηση

και δεν του χρυσώνουμε το χάπι ούτε αρνούμαστε την εμπειρία του. Μπορεί να μη συμφωνείς απόλυτα με τον τρόπο που

διαχειρίζεται ο άλλος το πρόβλημά του ή με τον τρόπο που ερμηνεύει μια κατάσταση, αλλά τουλάχιστον προσπαθείς με ειλικρίνεια να τον καταλάβεις και να του σταθείς. Του λες ότι τον ακούς με το να κάθεσαι πλάι του και να του επιτρέπεις να εκφράζεται όπως ακριβώς νιώθει (φυσικά, με τρόπο που σε κάνει να νιώθεις ασφαλής και δεν παραβιάζει τα όριά σου).

Θυμάστε τον φίλο που προσπαθούσε να σας απαλύνει τον

πόνο όταν χάσατε τη δουλειά σας; Χρησιμοποίησε την τοξι -

κή θετικότητα όταν σας είπε: «Τουλάχιστον θα έχεις άπειρο

ελεύθερο χρόνο τώρα! Τα πράγματα θα μπορούσαν να είναι

πολύ χειρότερα. Σκέψου πόσα πράγματα έχεις να μάθεις από

αυτό που σου συνέβη». Φυσικά, δεν είχε καμία πρόθεση να

σας πληγώσει. Τις εκφράσεις της θετικότητας δεν τις επι -

νοούμε εκείνη τη στιγμή αυθόρμητα. Είναι βαθιά ριζωμένες

μέσα μας. Μας έχουν μάθει να επαναλαμβάνουμε αυτές τις

προτάσεις συνεχώς, και έχουμε ακούσει άλλους ανθρώπους

να τις λένε από τότε που ήμασταν παιδιά. Πιστεύουμε ότι η

θετικότητα τελικά θα φέρει κάποιο αποτέλεσμα (ακόμη και αν

νομίζουμε ότι δεν μας βοηθάει). Σχεδόν φοβόμαστε να παραδεχτούμε ότι δεν είναι αποτελεσματική, διότι μας έχουν επαναλάβει άπειρες φορές ότι είναι. Ο φίλος σας δεν είναι ούτε τοξικός, ούτε κακός άνθρωπος . απλώς επαναλαμβάνει αυτό που του έχουν πει να λέει τα αμέτρητα βιβλία αυτοβοήθειας,

οι επιβεβαιώσεις σε όλα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οι

φίλοι και οι συγγενείς του.

Το θέμα είναι ότι, άσχετα από τις προθέσεις κάποιου, η

γλώσσα που χρησιμοποιεί παίζει σημαντικό ρόλο. Έχει αντί-

κτυπο στο πώς βλέπουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω

μας. Οι λέξεις που επιλέγουμε επηρεάζουν τη λειτουργία του

εγκεφάλου μας και τη σχέση μας με τους άλλους. Αν θέλουμε

να επικοινωνήσουμε αποτελεσματικά και να κάνουμε τους άλ-

λους να νιώσουν ότι τους στηρίζουμε, πρέπει πρώτα να κατα-

λάβουμε τον κόσμο στον οποίο ζουν. Όταν χρησιμοποιούμε την

τοξική θετικότητα, ουσιαστικά εστιάζουμε περισσότερο στο να

επαναλάβουμε αυτά που μας έχουν πει να λέμε, παρά στο να

ακούσουμε με ενδιαφέρον και προσοχή, να αποκτήσουμε επαφή

με το πρόσωπο που υποφέρει και να μάθουμε τι τον απασχολεί.

Στη φρασεολογία που χρησιμοποιείται ως επί το πλείστον

με στόχο τη θετικότητα λείπουν οι λεπτές αποχρώσεις της

γλώσσας, δεν εμπεριέχεται η ενσυναίσθηση, ούτε η περιέργεια.

Εμφανίζεται με τη μορφή γενικόλογων δηλώσεων που λένε σε

κάποιον πώς να αισθάνεται και ότι το συναίσθημα που βιώνει

εκείνη τη στιγμή είναι λάθος. Αυτά τα δύο πράγματα είναι άμεσες ενδείξεις ότι η θετικότητα δεν είναι εκ φύσεως χρήσιμη. Αν

ειλικρινά θέλετε να βοηθήσετε κάποιον, είμαι βέβαιη ότι δεν

θέλετε να τον κάνετε να νιώσει άσχημα. Αλλά τέτοιες κοινοτοπίες μπορούν να γίνουν ιδιαίτερα τοξικές όταν ένας άνθρωπος

μοιράζεται μαζί σας κάτι που τον κάνει να νιώθει ευάλωτος, όταν μιλάει για τα συναισθήματά του ή όταν προσπαθεί να σας εξηγήσει μια δυσκολία που

Η κατάλληλη στιγμή

Συχνά βιαζόμαστε να χρησιμοποιήσουμε τη θετικότητα, διότι έχουμε

την ειλικρινή πρόθεση να βοηθήσουμε κάποιον να νιώσει καλύτερα. Ελπίζουμε ότι, αν πούμε τα σωστά πράγματα, θα απαλύνουμε

τον πόνο του. Επίσης, σε εγωιστικό επίπεδο, ελπίζουμε ότι αυτό που

θα πούμε θα έχει άμεσο αποτέλεσμα ώστε να αφήσουμε πίσω μας

το δύσκολο θέμα συζήτησης και να γλιτώσουμε από τον πόνο που

ενέχει η συνύπαρξή μας με κάποιον που υποφέρει. Νομίζω ότι όλοι

μας θα παραδεχτούμε ότι είναι δύσκολο να καθόμαστε με κάποιον

που κλαίει, που νιώθει δυστυχής ή αναστατωμένος. Το μόνο που

θέλουμε είναι να γίνουν όλα καλύτερα.

Δυστυχώς, οι βιαστικές κινήσεις μπορούν να προκαλέσουν απογοήτευση και στις δύο πλευρές. Το πρόσωπο που προσπαθούμε να απαλύνουμε τον πόνο του θα σιωπήσει και θα νιώσει ντροπή, ενώ συχνά ακόμη κι εμείς οι ίδιοι νιώθουμε αναποτελεσματικοί και ότι έχουμε χάσει τον δίαυλο επικοινωνίας.

Η κατάλληλη στιγμή είναι πολύ σημαντική. Πριν ενθαρρύνετε κάποιον να δει την καλή πλευρά μιας κατάστασης, είναι

σημαντικό να θυμάστε:

y Ο χρόνος δεν επουλώνει όλες τις πληγές. Κάθε άνθρω-

πος χρειάζεται διαφορετικούς χρόνους για να επεξεργαστεί τα προβλήματά του, και μόνο ο ίδιος μπορεί να αποφασίσει σε ποιο στάδιο της επούλωσής του βρίσκεται.

y Κάθε άνθρωπος αντιδρά διαφορετικά όταν νιώθει δυστυχισμένος. Με εξαίρεση τις περιπτώσεις που η αντίδρασή

του απειλεί τη ζωή του, ή που μπορεί να προκαλέσει κακό

σε εσάς ή σε κάποιον που χρειάζεται προστασία (όπως ένα

παιδί ή έναν ηλικιωμένο), επιτρέψτε του να βιώσει τα συναισθήματά του. Δεν έχετε την υποχρέωση να διορθώσετε κάτι.

y Συχνά οι άνθρωποι έχουν την ανάγκη να αποδεχτούν

πρώτα την πραγματικότητα που έχει επιφέρει μια κατάσταση, πριν μπορέσουν να προχωρήσουν παρακάτω.

y Δεν υπάρχει πάντα μια καλή πλευρά σε όλες τις καταστά-

σεις ή μια θετική οπτική. Μερικά πράγματα είναι απλώς

πραγματικά πάρα πολύ δύσκολα, και αυτό πρέπει να το αποδεχόμαστε.

y Είναι πολύ δύσκολο να βλέπεις ανθρώπους να υποφέ-

ρουν. Καλό είναι να συμπονάτε και τον εαυτό σας.

Προσπαθήστε να αποφύγετε τη χρήση μιας θετικής κοι -

νοτοπίας:

y Όταν κάποιος κλαίει για κάποιον λόγο ή βιώνει εμφανώς

ένα πολύ δύσκολο συναίσθημα.

y Αμέσως μόλις συμβεί κάτι (όπως, για παράδειγμα, όταν

κάποιος έχει μόλις απολυθεί από τη δουλειά του).

y Κατά τη διάρκεια μιας κηδείας ή όταν κάποιος πεθαίνει.

y Όταν κάποιος σας λέει ότι απλώς θέλει να τον ακούσετε.

y Όταν κάποιος σας λέει ότι δεν θέλει να του δώσετε συμβουλές.

y Την ώρα που συμβαίνει κάτι πολύ οδυνηρό.

y Όταν δεν ξέρετε ακριβώς τι συμβαίνει.

Σε ποιον απευθύνεστε

Άσχετα από το ποια είναι

αν οι θετικές κοινοτοπίες σας τον βοηθάνε ή όχι. Γι’ αυτό, είναι

πολύ σημαντικό να λαμβάνετε υπόψη σε ποιον απευθύνεστε.

Όταν ζητάω από τους ανθρώπους με τους οποίους επικοινωνώ να μοιραστούν τις εμπειρίες τους σχετικά με την τοξι-

κή θετικότητα, πολλές φορές οι απαντήσεις τους περιέχουν

τον Θεό ή τη θρησκεία. Λαμβάνω πάρα πολλά μηνύματα στο ηλεκτρονικό ταχυδρομείο που αναφέρουν, για παράδειγμα, «τώρα βρίσκεται κοντά στον Θεό» ή «ήταν θέλημα Θεού».

Αυτό είναι το ιδανικό παράδειγμα που αποδεικνύει πόσο σημαντικό είναι να λαμβάνουμε υπόψη σε ποιον απευθυνόμαστε. Η θρησκεία, η πίστη και ο Θεός μπορούν να προσφέρουν πραγματική ανακούφιση σε ορισμένους ανθρώπους, αλλά σε

άλλους έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα. Όταν χρησιμοποιούμε

τις δικές μας αξίες ή τη θρησκεία μας για να υποστηρίξουμε κάποιον, δεν λαμβάνουμε υπόψη σε ποιον απευθυνόμαστε.

Αντιθέτως, χρησιμοποιούμε κάτι που θα βοηθούσε εμάς και υποθέτουμε ότι με αυτό μπορούμε να προσφέρουμε στήριξη

και σε άλλους.

Αυτό ισχύει και όταν μιλάμε με κάποιον που υποφέρει από κατάθλιψη. Οι περισσότεροι άνθρωποι με κατάθλιψη θα ήθελαν να είναι ευτυχισμένοι. Ξέρουν καλά πόσο δύσκολο είναι

να τα καταφέρουν, και οι άλλοι τους υπενθυμίζουν συνεχώς πόσο δύσκολο είναι να επιτευχθεί ο στόχος τους. Αν πούμε σε

κάποιον που πάσχει από κατάθλιψη «απλά νιώσε χαρούμενος», δεν λαμβάνουμε υπόψη σε ποιον απευθυνόμαστε. Υποβαθμίζουμε τη μάχη που δίνει καθημερινά και την κάνουμε να φαντάζει εύκολη. Αν μπορούσε «απλά να νιώσει χαρούμενος», δεν θα το είχε ήδη κάνει; Αν ήταν τόσο απλό,

ράσχετε αυτή τη στήριξη. Πρέπει πρώτα να αναλογιστούμε τι

γνωρίζουμε για την κατάσταση την οποία βιώνει ή για τη μάχη που δίνει, και να δείξουμε μεγάλη ευαισθησία σχετικά μ' αυτό..

Αυτά είναι μερικά πράγματα που πρέπει να λάβετε υπόψη:

y Μου έχει πει αυτός ο άνθρωπος με ποιον τρόπο θα ήθελε

να τον στηρίξω;

y Τον έχω ρωτήσει πώς θα ήθελε να τον στηρίξω;

y Συνήθως αντιδράει καλά όταν χρησιμοποιώ θετικές κοινοτοπίες; Ανταποκρίνεται λέγοντας «ευχαριστώ» ή μου λέει ότι τον βοήθησα; Φαίνεται να νιώθει κάπως καλύτερα; y Μήπως σταματάει η συζήτηση κάθε φορά που χρησιμοποιώ μια από αυτές τις κοινοτοπίες ή όταν ενθαρρύνω κάποιον να είναι πιο θετικός;

Είναι σημαντικό να ξέρετε σε ποιον απευθύνεστε και με

ποιον τρόπο αυτός ο άνθρωπος θα ήθελε να βοηθηθεί. Όταν

έχετε αμφιβολίες, ρωτήστε! Με αυτόν τον τρόπο θα μπορέσετε

να γίνετε ο άνθρωπος που πραγματικά μπορεί να προσφέρει

σημαντική βοήθεια και στήριξη.

Δύσκολα θέματα

Ορισμένα θέματα είναι πραγματικά οδυνηρά και δύσκολα για

πολλούς ανθρώπους. Η έρευνά μου και η δουλειά που κάνω με

τους πελάτες μου έχει αποκαλύψει

y Στειρότητα και αποβολή

y Πένθος και απώλεια

y Ασθένεια και αναπηρία

y Ερωτικές σχέσεις, χωρισμοί ή διαζύγια

y Οικογένεια και αποξένωση

y Επαγγελματικά προβλήματα ή απώλεια εργασίας

y Εξωτερική εμφάνιση

y Μετά από ένα τραυματικό γεγονός

y Εγκυμοσύνη και ανατροφή παιδιών

y Ρατσισμός, σεξισμός, τρανσφοβία, ομοφοβία, διακρίσεις

κατά των ατόμων με αναπηρία, με μεγάλο σωματικό βάρος, ταξικές διακρίσεις και άλλες μορφές προκατάληψης y Ζητήματα ψυχικής υγείας

Αυτά τα θέματα είναι δύσκολα. Είναι πολύ προσωπικού χαρακτήρα και πολυεπίπεδα. Η συζήτηση πάνω σε αυτά τα ζητήματα δεν έχει καμία σχέση με την κουβέντα που κάνουμε για να παραπονεθούμε επειδή αναγκαστήκαμε να περιμένουμε σε

μια μεγάλη ουρά ή επειδή πονάνε τα πόδια μας.

Αυτά είναι ζητήματα που μας ταρακουνούν συθέμελα και

εκθέτουν πόσο ευάλωτοι είμαστε. Οφείλουμε να τα χειριζόμα-

στε με ιδιαίτερη ευαισθησία, τόσο μέσα μας όσο και απέναντι

σε άλλους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η ουσιαστική επεξεργα-

σία των συναισθημάτων είναι ζωτικής σημασίας και πρέπει να

την ενθαρρύνουμε.

Αν μπείτε στον πειρασμό να βρείτε μια από τις κοινοτοπίες

μόλις ακούσετε για αυτά τα προβλήματα ή αν τα αντιμετωπί-

ζετε εσείς οι ίδιοι, κάντε μια παύση.

Συντονιστείτε με τα βαθύτερα συναισθήματα της στιγμής

και προσπαθήστε να ανταποκριθείτε από μια θέση αποδοχής

και υποστήριξης.

Γιατί

η υπερβολική θετικότητα

βλάπτει

Η θετική σκέψη είναι συχνά ένα τσιρότο σε μια βαθιά πληγή.

Αντί να βοηθήσει, οδηγεί στην καταπίεση των συναισθημά-

των, γεγονός καταστροφικό τόσο για το σώμα μας όσο και για

το μυαλό μας, τις σχέσεις μας, αλλά και την κοινωνία. Έχει

αποδειχτεί ξεκάθαρα ότι η συναισθηματική καταπίεση είναι αναποτελεσματική, επίπονη και δυσλειτουργική. Χειροτερεύει

τη διάθεση, προκαλεί άρνηση για κοινωνικές συναναστροφές, συνεχόμενα αρνητικά συναισθήματα, μέχρι και μειωμένα θετικά συναισθήματα. Η συναισθηματική καταπίεση έχει επίσης

σημαντικές συνέπειες στη σωματική μας υγεία. Δεν έχει σημασία τι είδους συναίσθημα καταπιέζετε, θετικό ή αρνητικό – από μόνη της η καταπίεση οδηγεί σε σωματικό στρες. Έχει

αποδειχτεί ότι επηρεάζει την αρτηριακή πίεση, αλλά και τη

μνήμη, και αυξάνει τον κίνδυνο για διαβήτη και καρδιακές

παθήσεις.

Με μια ευρύτερη έννοια, η κουλτούρα που βασίζεται στην

άποψη ότι πρέπει να έχουμε «μόνο θετική ενέργεια» είναι

τοξική και για τις σχέσεις μας και για την κοινωνία. Όταν

επιμένουμε ότι μερικά συναισθήματα είναι «κακά», χάνουμε

την εγγύτητα που αναπτύσσεται μέσα από την ευαλωτότητα.

Δυστυχώς, η θετικότητα χρησιμοποιείται συχνά σαν όπλο για

να υποβιβαστεί η εμπειρία που βιώνουν ορισμένες ομάδες αν-

θρώπων. Όταν λέμε πράγματα όπως «μα δεν μπορούμε απλώς

να αγαπάμε ο ένας τον άλλον;» ως απάντηση στις διακρίσεις, ουσιαστικά ακυρώνουμε τις πραγματικές εμπειρίες που βιώ-

νουν σε καθημερινή βάση οι περιθωριοποιημένοι άνθρωποι.

Σε αυτές τις περιπτώσεις, η τοξική θετικότητα αναθέτει την

ευθύνη στο άτομο αντί στα συστήματα και στους θεσμούς που

επιβάλλουν τη θετική σκέψη σαν λύση.