Στέφανος Ξενάκης - ΝΑΙ by Key Books

Α Ν Τ Ι Π Ρ ΟΛΟ ΓΟΥ

16 Νοεμβρίου 2021, Λάρισα Έχω μόλις τελειώσει την ομιλία. Υπογράφω βιβλία και βγάζουμε φωτογραφίες. Τον βλέπω με την άκρη του ματιού μου που περιμένει υπομονετικά. Έρχεται η σειρά του. Νέο παλικάρι. Κάπου στα 25. «Τις αναγνωρίζετε αυτές τις σημειώσεις;» Χαμογελάει. Πλησιάζω. Τις αναγνωρίζω. Συγκινούμαι. «Είχα παρακολουθήσει την ομιλία σας στο Πανόραμα Επιχειρηματικότητας το 2019 στο Μέγαρο Μουσικής. Από

NAI

τότε δεν έχει περάσει ούτε μέρα που να μην έχω ανατρέξει στις σημειώσεις σας. Δεν έχει περάσει ούτε μέρα που να μην έχω διαβάσει έστω και λίγο. Δεν έχει περάσει ούτε μέρα που να μην έχω δουλέψει με τον εαυτό μου. »Από εκείνη τη μέρα έχω τριπλασιάσει το εισόδημά μου. »Κι ήρθα σήμερα να σας πω ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ». Το βλέμμα του χαμογελάει. Πιο πολύ όμως μιλάει. Τα πόδια μου κόβονται. Τα μάτια μου βουρκώνουν. Το μέσα μου αδειάζει. Κι όμως, είμαι γεμάτος. 23 Νοεμβρίου 2017, Αθήνα Ώρα 12.41 Ανοίγω το mail. Το μάτι μου πάει κατευθείαν στο όνομα του αποστολέα. Και στο θέμα. Το περιμένω μέρες. «Αγαπητέ μου Στέφανε, καλημέρα, Δυστυχώς δεν έχω καλά νέα. Μετά από πολλή, βασανιστική σκέψη και συζητήσεις επί συζητήσεων, καταλήξαμε ότι δεν μπορούμε να προχωρήσουμε στην έκδοση του έργου σου...» Όλα θολώνουν. Κάθομαι. Τα χέρια μου έχουν ιδρώσει και το κεφάλι μου έχει παγώσει. Το μέσα μου έχει αδειάσει. Εντελώς. Τα πόδια μου δεν με σηκώνουν. Το mail είναι ευγενικό, όπως και η γράφουσα. Η χυλόπιτα είναι ευγενική. Είναι όμως χυλόπιτα. Το όνειρό μου έχει καταλήξει άδοξα στον κάδο. Κάθομαι και το βλέπω. Το έβλεπα τρεις μέρες. Χωρίς συναίσθημα. Εντελώς άψυχα. Την τέταρτη σηκώθηκα. Πλέον μου δίνω τον χρόνο να πέσω, όμως δεν μου δίνω άλλη επιλογή από το να σηκωθώ. Σε μερικές μέρες πηγαίνω στην Key Books και τον Ιούνιο του 2018 εκδίδεται το πρώτο ΔΩΡΟ.

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΞΕΝΑΚΗΣ

24 Φεβρουαρίου 2020, Αθήνα Ώρα 09.45 «Καλημέρα, κυρία Αυλωνίτη. Ονομάζομαι Στέφανος Ξενάκης και προ έτους έγραψα το ΔΩΡΟ, ένα βιβλίο…» Με τους εκδότες μου είχαμε πιστέψει από την αρχή ότι το ΔΩΡΟ θα μπορούσε να κάνει καριέρα στο εξωτερικό. Το προσπαθήσαμε αρκετά, αλλά κανείς δεν αγόραζε τα δικαιώματα. Όταν λέμε κανείς, εννοούμε κανείς. Η Ευαγγελία ειδικεύεται στην πρακτόρευση βιβλίων στο εξωτερικό. Μία ώρα μετά το mail με παίρνει τηλέφωνο. Την επό μενη μέρα βρισκόμαστε. Σε δύο μήνες έχει κλείσει την πρώτη χώρα. Σήμερα το ΔΩΡΟ μεταφράζεται σε 28 γλώσσες. 14 Φεβρουαρίου 2022, Βουλιαγμένη Ώρα 11.00 Συνάντηση με τους εκδότες μου για να δούμε ονόματα για το βιβλίο. Δεν φτάνουν οι λίστες μας, πρωί πρωί με παίρνει και η μεγάλη μου: «Μπαμπά, τι λες για ΟΙ ΔΥΟ ΜΑΣ;» Μου αρέσει. Μετά από δίωρο έχουν μείνει τρία ονόματα. Το ΔΥΟ (εγώ + Αύρα), το ΜΕΣΑ (Βασίλης) και το ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ; (Βλάσης + Μαρία). Το έχουμε εξαντλήσει κι ολίγον κουράσει. Μου έρχεται φλασιά (πάντα έρχεται όταν δεν την περιμένεις). «Ρε μάγκες, τι θα λέγατε για ΝΑΙ;» «Τι ΝΑΙ;» «ΝΑΙ». Το σκεφτόμαστε.

NAI

«ΜΕΣΑ!» λέει ο Βασίλης. «ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ;» λέει ο Βλάσης. Χαμογελάμε. Έχουμε τίτλο. Αν το καλοσκεφτείς, ΝΑΙ είπε το παλικάρι εκείνη την Κυριακή του 2019 στο Πανόραμα (πιθανόν όχι σε κάποια φραπεδιά). ΝΑΙ είπα και σηκώθηκα μετά τη χυλόπιτα. ΝΑΙ είπα (επιτέλους) κι έστειλα το mail στην Αυλωνίτη. Το ΝΑΙ πάει μπροστά. Το ΝΑΙ ανοίγει πόρτες. Το ΝΑΙ αλλάζει ζωές. Πρόσφατα τελείωσα το βιβλίο The Top Five Regrets of the Dying, γραμμένο από μια Αυστραλέζα νοσοκόμα που ήταν κοντά σε ετοιμοθάνατους ασθενείς. Αυτά για τα οποία μετάνιωσαν πιο πολύ ήταν η ζωή που ΔΕΝ έζησαν, οι φίλοι που ΔΕΝ είδαν και τα αληθινά συναισθήματα που ΔΕΝ εξέφρασαν. Όλα αυτά που ΔΕΝ έκαναν. Το αντίθετο του ΔΕΝ, αν το τουμπάρεις, είναι το ΝΑΙ. Μετάνιωσαν για τα ΝΑΙ που δεν είπαν. Ο φίλος μου ο Χάρης ο Ασλανίδης είχε στείλει 600+ βιογραφικά/προτάσεις στο εξωτερικό για συνεργασία. Τα 600 ήταν χυλόπιτες (μη απάντηση = χυλόπιτα). Το πρώτο ΝΑΙ το είπε ο 601ος. «Πώς άντεξες 600 ΟΧΙ, ρε Χάρη;» «Στεφανάκο, έψαχνα τα ΝΑΙ. Όχι τα ΟΧΙ». Το ΝΑΙ ανασταίνει. Το σημείωμα αυτό δεν είναι γραμμένο ούτε για μένα ούτε για το βιβλίο αυτό. Το σημείωμα αυτό είναι γραμμένο για όλους μας. Για τα όνειρα που ΔΕΝ κυνηγήσαμε. Για τους στόχους που ΔΕΝ τοποθετήσαμε.

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΞΕΝΑΚΗΣ

Για τις τρέλες που ΔΕΝ κάναμε. Για τα Σ’ ΑΓΑΠΩ που ΔΕΝ είπαμε. Για τα μούτρα μας που ΔΕΝ φάγαμε. Για τη ΖΩΗ που ΔΕΝ ζήσαμε. Για τα ΝΑΙ που δεν είπαμε. Πιο πολύ για τα ΝΑΙ που ΔΕΝ κάναμε. Όταν είσαι ανάμεσα σε ένα ΝΑΙ και ένα ΟΧΙ, πες ΝΑΙ. Αν θες, πες το κι αλλιώς. Πες ΜΕΣΑ ή ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ; Κοίτα μόνο να ’ναι ΝΑΙ. Καλή ανάγνωση. Εύχομαι να σου αρέσει.

NAI

Ν Α Ι

1. ΝΑΙ

- Γιατί ΝΑΙ; - Γιατί όχι; - Μιλάω σοβαρά. - Κι εγώ. - Αν το καλοσκεφτείς, ΝΑΙ είναι η πιο σύντομη και ταυτό χρονα η πιο δυνατή λέξη.

Το ΝΑΙ είναι η μητέρα κάθε Δημιουργίας. - Όλα ξεκινούν με ένα ΝΑΙ. Ένα ΝΑΙ μέσα μας.

NAI

ΝΑΙ είπε ο Θεός πριν δημιουργήσει τον κόσμο. ΝΑΙ είπαν οι γονείς σου πριν σε φέρουν στη ζωή. ΝΑΙ είπαν οι πρόγονοί μας το 1821, πριν ξεκινήσουν την Επανάσταση. ΝΑΙ είπαν οι αδερφοί Ράιτ πριν ανακαλύψουν το αεροπλάνο. ΝΑΙ είπε ο Πικάσο πριν αρχίσει να εκφράζει την ψυχή του. ΝΑΙ είπε ο Αϊνστάιν πριν ανακαλύψει τη θεωρία της σχετι

κότητας.

ΝΑΙ είπε ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ λίγο πριν από την ιστορική

ομιλία «I have a dream».

ΝΑΙ είπε ο Λένον πριν γράψει το «Let It Be». ΝΑΙ είπε ο Παπανικολάου πριν ανακαλύψει το τεστ Παπ και

σώσει εκατομμύρια ζωές.

ΝΑΙ είπε η Κάλλας πριν υπακούσει στο θείο δώρο της κι αλλάξει για πάντα την ιστορία της όπερας.

ΝΑΙ είπε ο Γκάντι στην παθητική αντίσταση πριν απελευθε ρώσει τη χώρα του. ΝΑΙ είπε ο Τζομπς πριν δημιουργήσει την Apple. ΝΑΙ είπε κι η Ελλάδα την 28η Οκτωβρίου πριν ανακτήσει την ελευθερία της.

- Το 1940 η Ελλάδα είπε ΟΧΙ. - Είπε ΟΧΙ στους Ιταλούς, αλλά ΝΑΙ στην ελευθερία της.

Πίσω από ένα μεγάλο ΟΧΙ υπάρχει ένα ακόμη μεγαλύτερο ΝΑΙ. Το ΟΧΙ είναι απαραίτητο. Οριοθετεί. Εξυγιαίνει. Προστατεύει. Και είναι πολλοί από μας που αδυνατούμε να το πούμε.

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΞΕΝΑΚΗΣ

«Ο κόσμος δεν σταματάει να γυρίζει όταν λέμε ΟΧΙ», γράφει η Abbie Headon στο βιβλίο Η δύναμη του όχι. Κι όπως λέει ο φίλος μου ο Κονάνος: «Το ότι σου λέω όχι δεν σημαίνει ότι δεν σε αγαπάω». Το ΟΧΙ είναι θεραπευτικό. - Και είναι εξαιρετικά σημαντικό να μάθω να το λέω. - Γιατί εξαιρετικά; - Γιατί τα ΟΧΙ μου είναι αυτά που θα καθορίσουν τα ΝΑΙ μου. Για να πετάξει το αερόστατο πρέπει πρώτα να αδειάσεις τη σαβούρα. Εάν όμως μόνο αδειάσεις τη σαβούρα και δεν ανά ψεις τη φλόγα, το αερόστατό σου θα μείνει καθηλωμένο στη γη. Το ΟΧΙ είναι το ξεφόρτωμα της σαβούρας. Το ΝΑΙ είναι η φλόγα. Το ΟΧΙ είναι αυτό που λέμε στα μαθηματικά απαραί τητη, αλλά όχι ικανή συνθήκη για να πας μπροστά. Για να πε τάξεις. Χωρίς το ΟΧΙ δεν γίνεται, αλλά και μόνο με αυτό πάλι δεν γίνεται. - Με μπέρδεψες. - Ασχολείσαι με το ποδόσφαιρο:

Το ΟΧΙ είναι η άμυνά σου. Το ΝΑΙ είναι η επίθεσή σου. Με τα ΟΧΙ σου δεν θα φας γκολ. Με τα ΝΑΙ σου όμως θα βάλεις. Ένα καλό ΟΧΙ είναι αρκετό για να μη χάσεις. Μόνο με ένα δυνατό ΝΑΙ όμως θα κερδίσεις. Η Σοφία Μπεκατώρου χρόνια είχε μέσα της όλο αυτό που είχε περάσει. Μόνο η ψυχούλα της ξέρει πόσο άντεξε να λέει ΟΧΙ μέσα της. Αν το καλοσκεφτείς, η Σοφία έλεγε ΟΧΙ στο ΝΑΙ της. Ήρθε όμως μια μέρα που αυτό δεν χωρούσε πια μέσα της. Και το

NAI

ΝΑΙ της Σοφίας συμπαρέσυρε το ΝΑΙ κι άλλων γυναικών, κι άλ λων συνανθρώπων μας που σταμάτησαν να λένε ΟΧΙ στο ΝΑΙ τους κι είπαν επιτέλους το δικό τους ΝΑΙ.

Το ΝΑΙ δημιουργεί κι άλλα ΝΑΙ. Στην αρχή είσαι σκεπτικός, φοβισμένος, ίσως και συνηθισμέ νος να λες ΟΧΙ στο ΝΑΙ σου. Μετά ακούς τη Σοφία και κάθε Σο φία και το ΟΧΙ σου γίνεται ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ; Το ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ είναι η αρχή της σύλληψης. Του δικού σου ΝΑΙ. Κι αρχίζει να μεγαλώνει μέσα σου σαν έμβρυο, μέχρι να μη χωράει πια. Και μετά το γεννάς. Έρχεται η ώρα του μεγάλου ΝΑΙ. Κι όταν συνηθίσεις στο ΝΑΙ, δεν πας πια πίσω. Έχει γίνει πια ο κανόνας σου. Όχι η εξαίρεση. ΝΑΙ = ΔΡΑΣΗ και ΔΡΑΣΗ = ΝΑΙ. Αν το καλοσκεφτείς...

ενός ΝΑΙ μύρια έπονται. Ο Έντισον ανακάλυψε τον λαμπτήρα στη χιλιοστή προσπάθεια. Έκανε 999 αποτυχημένες προσπάθειες. Κοινώς, έφαγε 999 χυλό πιτες. Εισέπραξε 999 ΟΧΙ, αλλά εκείνος δεν είπε ποτέ ΟΧΙ. Το σύμπαν με τον τρόπο του του είπε 999 φορές ΟΧΙ. Όμως εκεί νος δεν το πήρε προσωπικά. Πολύς κόσμος τα παίρνει προσω πικά τα ΟΧΙ. Όχι όμως ο Έντισον. Μόνο όταν το παίρνεις προ σωπικά την πατάς. Μόνο όταν επιτρέψεις στην αποτυχία να σε ορίσει αποτυγχάνεις.

Η αποτυχία είναι το γεγονός. Όχι ο άνθρωπος. Zig Ziglar

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΞΕΝΑΚΗΣ

- Η αποτυχία δεν είναι το αντίθετο της επιτυχίας; - Η αποτυχία είναι μέρος της επιτυχίας. Αρκεί να μη στα ματήσεις. Ο Έντισον δεν είπε ότι έκανε 999 αποτυχημένες προσπά θειες. Είπε ότι βρήκε 999 τρόπους πώς να μην ανακαλύψεις τον λαμπτήρα. Τις 999 «αποτυχίες» τις έκανε σκαλοπάτια. Για να φτάσει στη χιλιοστή προσπάθεια. Στην «επιτυχία». Αν το καλοσκεφτείς, μόνο για τα ΝΑΙ θα σε θυμούνται. Για τις επιτυχίες σου. Τον Έντισον δεν τον θυμόμαστε για τις 999 αποτυχημένες προσπάθειές του. Τον θυμόμαστε μόνο για τη χιλιοστή. Αυτή που πέτυχε.

Αρκεί ένα ΝΑΙ για να σβήσει 1.000 ΟΧΙ. Θα σε θυμούνται γι’ αυτά που έκανες. Όχι γι’ αυτά που ΔΕΝ έκανες. ΝΑΙ = ΖΩΗ και ΖΩΗ = ΝΑΙ. Δύο τόσο μικρές λέξεις. Κι όμως τόσο μεγάλες. Μία από τις αγαπημένες μου ταινίες είναι οι 12 ένορκοι. Ο Χένρι Φόντα υποδύεται έναν από τους 12 ενόρκους στη δίκη ενός νεαρού. Η ενοχή του νεαρού στην αρχή είναι προφανής. Και οι 11 ένορκοι είναι υπέρ της καταδίκης του. Ο Φόντα όμως αρνείται να πάει με το ΝΑΙ των άλλων. Ψάχνει το δικό του ΝΑΙ. Καθένας έχει το δικό του ΝΑΙ. Κι είναι ιερό. - ΟΧΙ δεν είπε ο Φόντα; Την έχω δει κι εγώ την ταινία. - Είπε ΟΧΙ στη γνώμη όλων. Όπως και οι Έλληνες στους Ιταλούς το ’40. Όμως κατά βάθος είπε ΝΑΙ στη δική του. Είπε ΝΑΙ στην αθωότητα του παιδιού. ΚΑΙ όλο αυτό ξεκίνησε με ένα ΓΙΑΤΙ ΟΧΙ;

NAI

Έψαξε, έσκαψε κάτω από τα προφανή κι ανακάλυψε την αλήθεια. Μετά ένας ένας κι οι υπόλοιποι ένορκοι άρχισαν να μεταπείθονται, μέχρι που το ΟΧΙ τους έγινε ΝΑΙ. Το ΝΑΙ είναι μεταδοτικό. Το ΝΑΙ της Σοφίας ενέπνευσε κι άλλα ΝΑΙ. Όπως και του Φόντα. Κι εδώ έρχεται η μαγεία του ΝΑΙ.

Ένα ΝΑΙ μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Ένας κούκος ΜΠΟΡΕΙ να φέρει την άνοιξη. Ένας κούκος δεν μπορεί να φέρει την άνοιξη, μπορεί όμως να φέρει κι άλλους κούκους κι όλοι μαζί να φέρουν την άνοιξη. Το ΝΑΙ λειτουργεί σαν προσάναμμα για να ανάψει κι άλλα ξύλα. Να φέρει κι άλλα ΝΑΙ. Μαγικό βιβλίο το One Can Make a Difference της Ingrid Newkirk. Γεμάτο ιστορίες ανθρώπων που από μόνοι τους άλλαξαν τον κόσμο, που όταν είπαν το ΝΑΙ μέσα τους, δεν υπήρχε άλλο ΝΑΙ πουθενά στον ορίζοντα. Θυμάμαι την ιστορία μιας κοπέλας που είχε βάλει στόχο ζωής να κάνει κάτι για τους ανά τον κόσμο ελέφαντες που τους σκότωναν όταν γερνούσαν. Το όνειρό της ήταν να δημιουργή σει μια φάρμα ελεφάντων, κάτι σαν οίκο ευγηρίας για ελέφα ντες κάπου στην Αφρική, στην οποία θα μεταφέρονταν υπέρ γηροι ελέφαντες από όλο τον κόσμο. Είπε ΝΑΙ στο όνειρό της και στην αρχή ήταν η μόνη. Το πάρκο δημιουργήθηκε κι έσωσε δεκάδες ελέφαντες από βέβαιο θάνατο. - Πώς βρήκε χρήματα; - Ένα δυνατό ΝΑΙ είναι αρκετό για να βρει και χρήματα εκεί που φαίνεται ότι δεν υπάρχουν. Όσο πιο ορμητικό το ΝΑΙ, τόσο πιο σαρωτικό στο πέρασμά του. Και δεν είναι τυχαίο ότι για τη

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΞΕΝΑΚΗΣ

Δράση (Δράση = ΝΑΙ) ο λαός μας έχει τόσες παροιμίες: «Μην αναβάλλεις για αύριο αυτό που μπορείς να κάνεις σή μερα (= πες ΝΑΙ σήμερα). «Πέτρα που δεν κυλάει χορταριάζει» (δεν κυλάει = δεν έχει πει ακόμη ΝΑΙ). «Η αρχή είναι το ήμισυ του παντός» (το πρώτο ΝΑΙ είναι πά ντα το πιο δύσκολο. Αυτό που σπάει την αδράνεια). Όμως, πολλοί από μας είμαστε τσακωμένοι με το ΝΑΙ. Είμαστε τσακωμένοι με τη Δράση. Το ΝΑΙ, βλέπεις, λέγεται με έργα, όχι με λόγια. Προ καιρού μια φίλη που ήθελε να γράψει βιβλίο με ρώτησε: «Τι με συμβουλεύεις να κάνω;» «Ξεκίνα να γράφεις» (πες ΝΑΙ). «Δεν το σκέφτηκα…» «Πλάκα κάνεις». «Καθόλου». Στα μάτια της φίλης μου, ξεκινάω να γράφω ένα βιβλίο όταν ήδη υπάρχουν εξώφυλλο, τίτλος, περιεχόμενα. Ένα βιβλίο όμως, όπως και κάθε άλλη δημιουργία, οφείλει να ΞΕΚΙΝΗΣΕΙ. Γράφεις την πρώτη σελίδα, μετά τη δεύτερη, μετά την τρίτη, μετά σκίζεις την τρίτη, την ξαναγράφεις και πάει λέ γοντας. Όμως εάν δεν γράψεις την πρώτη σελίδα, πώς θα γρά ψεις τη δεύτερη;

Αυτός που δεν κάνει το πρώτο βήμα δεν θα κάνει και το δεύτερο. Βλέπεις αυτό το μολύβι πάνω στο γραφείο; Το σπρώχνω με

NAI

τέσσερις κινήσεις μέχρι να πέσει κάτω. Ποια κίνηση ήταν η σημαντικότερη; - Η τέταρτη. Αυτή που το έριξε. Σαν μια ταινία που σε κινη τοποίησε να κάνεις κάτι για πρώτη φορά. Κάτι πολύ σημαντικό. - Λοιπόν, φαίνεται ότι η ταινία είναι αυτή που έριξε το μο λύβι. Πιθανότατα πριν από την ταινία να προηγήθηκε μια σο βαρή συζήτηση και πριν ένα σεμινάριο κι ακόμη πιο πριν ένα καλό βιβλίο. Για μένα η σημαντικότερη κίνηση είναι αυτή που σε μετακίνησε για πρώτη φορά.

Το σημαντικότερο ΝΑΙ είναι το πρώτο ΝΑΙ. Αυτό που σπάει την αδράνεια. Ίσως η σημαντικότερη προσπάθεια του Έντισον τελικά να μην ήταν η χιλιοστή, αλλά η πρώτη. Αυτή που ξεκίνησε τη διαδικασία. Εάν δεν είχε προηγηθεί η πρώτη, δεν θα είχε πραγματοποιηθεί η χιλιοστή. «Παίρνεις σήμερα το πτυχίο σου. Σήμερα δεν είναι η μέρα που πέτυχες. Σήμερα είναι η μέρα που αναγνωρίστηκε η επιτυχία σου», λέει ο John Maxwell. Πετύχαινες κάθε μέρα από την πρώ τη κιόλας μέρα που αποφάσισες να δώσεις εξετάσεις. Πετύχαι νες κάθε μέρα που διάβαζες. Πετύχαινες κάθε μέρα που ήσουν συνεπής με τους στόχους σου. Πετύχαινες κάθε μέρα που έκα νες το κάτι παραπάνω. Πετύχαινες κάθε μέρα που έλεγες ΝΑΙ. Ο πύραυλος στο πρώτο χιλιόμετρο θα κάψει τόσα καύσιμα όσα σε όλο το υπόλοιπο ταξίδι μέχρι το φεγγάρι. - Ποιο ήταν το δικό σου πρώτο ΝΑΙ; - Νομίζω ένα από τα πρώτα μου ΝΑΙ ήταν στην έκτη δημοτικού, όταν γνώρισα τον φιλόλογό μου, τον Λευτέρη τον Καρυάτογλου. Τον πρώτο μου μέντορα. Αυτόν που με έκανε να

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΞΕΝΑΚΗΣ

αγαπήσω το διάβασμα και τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας. Κάθε καλοκαίρι, μέχρι και την τρίτη λυκείου, ο Καρυάτογλου μου σύστηνε βιβλία, από Μυριβήλη μέχρι Λουντέμη κι από Βενέζη μέχρι Τσίρκα, και παρότι μαθηματικό μυαλό, βυθιζόμουν στη μαγεία τους. Όσο με θυμάμαι, με θυμάμαι να διαβάζω. Αυτή η πολύτιμη συνήθεια έφερε κι άλλες συνήθειες στη ζωή μου. Ένα ΝΑΙ στρώνει τον δρόμο και για άλλα ΝΑΙ. Δεν θα μάθεις ποτέ ποιο είναι το ΝΑΙ που θα σου αλλάξει ζωή εάν δεν το πεις. Και ποιο ΝΑΙ είναι η λεωφόρος για να ακο λουθήσουν τα υπόλοιπα. Το ΟΧΙ βέβαια είναι μέρος της διαδικασίας. Πολλές φορές είναι αυτό που θα σε πεισμώσει. Το καύσιμό σου. Σου θυμί ζω την ιστορία του Χαρούλη του Ασλανίδη από τον πρόλογο του βιβλίου με τις 600 χυλόπιτες μέχρι να βρει τον πρώτο ΝΑΙ. «Έψαχνα για ΝΑΙ. Όχι για ΟΧΙ». Εάν μπεις στη σελίδα Goodreads (γνωστό site με κριτικές βιβλίων) και γράψεις ΔΩΡΟ, θα βγάλει τις πρώτες κριτικές για το βιβλίο. Θα σου πέσουν τα μούτρα. Διαβάζω ενδεικτικά: «ένα από τα χειρότερα βιβλία που γράφτηκαν ποτέ», «υπερβολικό, επιτηδευμένο, ρηχό», «πολύ κακό για το τίποτα», «απογοητευτικό», «υπερτιμημένο και ασκόπως πολυδιαφημισμένο», «είχα την καλή τύχη να μην αγοράσω αυτό το βιβλίο», «ένας πονοκέφαλος», «αφόρητα κουραστικό» και πολλά, πολλά ακόμη. Οι πρώτες τουλάχιστον 30 κριτικές είναι η μία χειρότερη από την άλλη. - Έχει και θετικές; - Έχει. Παρακάτω. Ζούμε όμως σε ένα κόσμο όπου το ΟΧΙ κυκλοφορεί πολύ περισσότερο από το ΝΑΙ. Και συνήθως είναι πάνω πάνω. Εάν δεν γνώριζα πώς δουλεύει ο αλγόριθμος των social media, εύκολα θα είχα απογοητευτεί και ίσως να τα είχα παρατήσει.

NAI

Μην αφήσεις τα ΟΧΙ των άλλων να επηρεάσουν το δικό σου ΝΑΙ. Γι’ αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό να έχεις ανθρώπους του ΝΑΙ πλάι σου κι όχι του ΟΧΙ. Χωρίς να το καταλάβεις γίνεσαι ένα με το ΝΑΙ ή ένα με το ΟΧΙ τους. Όμως μπορείς να το παίξεις κι έξυπνα. Βρες ένα από τα πιο προσβλητικά ΟΧΙ και βάλ’ το δίπλα στους στόχους σου, δίπλα στα ΝΑΙ σου. Βάλε στόχο να το δια ψεύσεις. Θέλεις ελπίδα στη συνταγή σου, θέλεις όμως και λίγο θυμό. Λίγο. Βάλε λίγο ταμπάσκο για να γίνει πιο πικάντικη. Μη βάλεις όμως πολύ γιατί θα καείς. - Εσύ βρήκες το ταμπάσκο σου; - Είχα πολλές επιλογές. Διάλεξα όμως μία. - Γιατί τόσο πολύ ΟΧΙ; - Γιατί όλα ξεκινούν από την αρχή. Σε ένα βιβλίο του ο John Assaraf αναφέρει ότι «ένα παιδί στην ηλικία των 17 ετών θα έχει ακούσει περίπου 150.000 φορές τη λέξη ΟΧΙ και μόνο 5.000 φορές τη λέξη ΝΑΙ». Σε αναλογία 30 προς 1 προγραμματίζουμε τα παιδιά μας (και τον ίδιο μας τον εαυτό) αρνητικά. Το ΟΧΙ κι όλο του το σόι έχουν γίνει δυστυχώς mainstream. «Δεν γίνεται», «Δεν θα τα καταφέρεις», «Δεν βλέπεις τι γίνεται εκεί έξω», «Αυτό δεν παίζει», «Δεν έχει ξαναγίνει». - Αυτό το «Δεν έχει ξαναγίνει» το ακούω πολύ. - Την επόμενη φορά που θα σ’ το πουν να τους μιλήσεις για το pool noodle, το περίφημο «μακαρόνι» πισίνας ή θάλασσας. Αυτό που πλέον υποστηρίζει εκατομμύρια παιδιά ή μεγάλους όταν κολυμπούν. Δεν είχε ξαναγίνει μέχρι που ο δημιουργός του το δημιούργησε και φυσικά πλούτισε. Μέχρι που είπε ΝΑΙ.

ΣΤΕΦΑΝΟΣ ΞΕΝΑΚΗΣ

Όταν είσαι ανάμεσα σε ΝΑΙ και ΟΧΙ, πες ΝΑΙ. Και πες το σήμερα. ΥΓ.: Κυρίως για τους νεότερους φίλους μας.

Σύμφωνα με τον Dyer: «Ευφυΐα σημαίνει με τις τωρινές μου επιλογές να εξασφαλίζω τη μελλοντική μου ευημερία». Λέω ΝΑΙ σε αυτό που προάγει τη ζωή μου. ΔΕΝ λέω ΝΑΙ σε συνήθειες, ουσίες και εξαρτήσεις που είναι

βέβαιο ότι θα την καταστρέψουν.

Λέω ΝΑΙ σε ό,τι λέει ΝΑΙ στη ΖΩΗ μου.