Μη συμβιβάζεσαι με κάτι μέτριο ενώ ξέρεις πως μπορείς καλύτερα.
ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΚΑΝΈΛΛΗΣ © George Berman
---
Αν αργείς να κοιμηθείς το βράδυ επειδή δεν την παλεύεις να πας δουλειά την επόμενη μέρα, αυτό το βιβλίο είναι για σένα. Αν πρέπει να κατεβάσεις 2 μπουκάλια κρασί κάθε Κυριακή βράδυ για να αντέξεις την εβδομάδα που έρχεται, αυτό το βιβλίο είναι για σένα. Αν ξυπνάς κι ανα ρωτιέσαι πώς τα έκανες τόσο σκατά, αυτό το βιβλίο είναι για σένα. Αν νιώθεις πως έχεις απογοητεύσει τον παιδικό σου εαυτό και τα όνειρα που είχε, αυτό το βιβλίο είναι για σένα. Αν νιώθεις πως όλα είναι μάταια, τότε σίγουρα αυτό το βιβλίο είναι για σένα.
ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΚΑΝΈΛΛΗΣ
Τα «όχι» χτίζουν χαρακτήρα.
Ο Δημήτρης Κανέλλης γεννήθηκε ---
Να κλείνεις το κινητό σου για μια βδομάδα το χρόνο. Υπάρχει και ζωή εκτός του ίντερνετ.
---
Υπάρχει ένας ελέφαντας ακριβώς στη μέση του δωμα τίου και όλοι κάνουν πως δεν τον βλέπουν. Αυτός ο ελέφαντας είναι η εργασιακή κατάσταση στην Ελλάδα. Ο ίδιος βρέθηκα να δυσκολεύομαι να κατανοήσω το το πίο της αγοράς εργασίας και πώς λειτουργεί, καθώς για άλλη φάση είχα προετοιμαστεί κι εν τέλει άλλη φάση σού σκάει. Οπότε, αφού τα κατάφερα εγώ, ήρθε η ώρα να σε βοηθήσω να τα καταφέρεις κι εσύ.
το 1988 στην Αθήνα και σπού δασε στο τμήμα πληροφορικής του ΟΠΑ. Εργάστηκε για αρκετά
Γι’ αυτό κάνε ό,τι αγαπάς.
χρόνια ως προγραμματιστής και στη συνέχεια ξεκίνησε να ασχο λείται με τα κοινωνικά δίκτυα και τον ψηφιακό κόσμο. Πλέον, έχει τη δική του επιχείρηση που δραστηριοποιείται στην Τεχνολο γία, προσφέροντας υπηρεσίες και δημιουργώντας προϊόντα. Η αγα
Η ηλικία είναι απλώς ένας αριθμός. Ποτέ δεν είναι αργά για να κάνεις αυτό που θες.
πημένη του φράση είναι το «Όλα είναι μάταια», που το θεωρεί άμε σα συνδεδεμένο με το λατινικό Memento Mori.
“Remembering that you are going to die is the best way I know to avoid the trap of thinking you have something to lose. You are already naked. There is no reason not to follow your heart.”
Steve Jobs
Κ
Ε
Φ
Α
Λ
Α
Ι
Ο
9
Όλα είναι μάταια Πατάς enter. Τελευταίο mail. Τελευταία καταχώ ριση στο Excel. Τελευταίο check της παρουσία σης. Τελευταίες διορθώσεις των κειμένων. Για σήμερα, για απόψε, για τώρα. Η οθόνη κλείνει. Του κινητού, του laptop, του tablet; Δεν έχει ση μασία. Βλέπεις την αντανάκλασή σου στη μαύ ρη επιφάνεια. Ποιος είναι αυτός, ρε γαμώτο; Τον αναγνωρίζεις; Πώς σκατά έφτασες ως εδώ; Πώς έμπλεξες έτσι; Κάνεις μια αναδρομή όταν ήσουν μικρός. Ήσουν ευτυχισμένος. Χαμογέλαγες και περνούσες καλά. Μπορείς να θυμηθείς τώρα την τελευταία φορά που σ’ έκανε κάτι χαρού μενο; Τόσο χαρούμενο που ξέχασες τα πάντα κι 179
απλώς αφέθηκες σ’ αυτό; Όταν ήσουν μικρός δε σ’ ένοιαζε τίποτα. Ήσουν ατρόμητος. Δε σ’ ενδιέφερε τι θα σου πουν οι γύρω σου ούτε τι πιστεύουν για σένα. Στο σχολείο, όταν σε ρώτη σε η δασκάλα τι θες να γίνεις όταν μεγαλώσεις, είχες πει αστροναύτης, πυροσβέστης ή ηθοποι ός. Είχες πει αυτό που πραγματικά ήθελες. Αυτό που πραγματικά επιθυμούσες. Μέχρι που σε γάμησαν. Μέχρι που σ’ ανάγκα σαν να φύγεις από αυτή την κατάσταση του να ζήσεις τη ζωή που ονειρεύεσαι. Κάτι συμβαίνει στους ανθρώπους και όταν φτάσεις σε μια συ γκεκριμένη ηλικία, χωρίς να μπορώ να προσδιο ρίσω με βεβαιότητα ποια, ΜΠΟΥΜ!, επιλέγουν να σου κόψουν τα φτερά. Να σε προσγειώσουν στη βαρετή πραγματικότητα. Τι πάει να πει θες να γίνεις ηθοποιός; Έχει πολλή μανούρα και μετά δε θα βρεις δουλειά. Γίνε κάτι πιο εύκο λο. Τι εννοείς θα γίνεις χορευτής; Δεν είναι για σένα αυτό. Δεν μπορώ να καταλάβω πώς σου 180
ήρθε να σπουδάσεις νομική. Είσαι σίγουρη πως θες να γίνεις δικηγόρος; Θα σε φάνε. Θες απλώς να φωνάξεις: «Σκάστε! Θα κάνω αυτό που γου στάρω!». Δεν το κάνεις όμως. Σκύβεις το κεφά λι και τους ακούς: «Τι μαλακίες είναι αυτές που λες; Θα μεγαλώσεις και θα βρεις μια δουλίτσα να τακτοποιηθείς!». Σχεδόν μπαίνεις στο καλού πι τους. Σταματάς να πιστεύεις σε εσένα και πι στεύεις σε αυτό που σου λένε οι άλλοι να γίνεις (γονείς, φίλοι, οικογένεια, κοινωνία κ.λπ.). Και τελικά αυτό γίνεται. Μεγάλωσες και βρή κες μια δουλίτσα. Που δε σου αρέσει, αλλά βο λεύτηκες. Που τη σιχαίνεσαι, αλλά, δε βαριέσαι, μωρέ, πού να ψάχνεις τώρα αλλού έτσι όπως είναι τα πράγματα. Και τώρα κοιτάς τον εαυτό σου στη μαύρη οθόνη, όπου, ενώ δε θα έπρε πε, φαίνονται πεντακάθαρα και οι μαύροι σου κύκλοι. Έχεις δουλέψει 10 ώρες, τις τελευταίες 3 δεν έχεις πιει καν νερό. Είσαι κοντά, γύρω, φεύγα 25-30 (όχι ότι έχει σημασία η ηλικία) και 181
δε θυμάσαι την τελευταία φορά που ένιωσες δημιουργικός, γεμάτος και χαρούμενος. Πρέπει να βάλεις ξυπνητήρι για αύριο και αντ’ αυτού διαλέγεις να βάλεις μια μπίρα και την τηλεόρα ση στο mute γιατί δεν αντέχεις να ακούς τίποτα άλλο σήμερα. Αρκετά. Κατάκοπος, με την μπίρα αγκαλιά, κοιτώντας το κενό. Δε θυμάσαι πότε έχασες όλη αυτή την πίστη στον εαυτό σου. Θυμάσαι, όμως, πως κά ποτε είχες όνειρα και στόχους και έλεγες πως δε θα καταντήσεις σαν αυτούς τους μίζερους ανθρώπους που βλέπεις στο δρόμο και δε χα μογελάνε ποτέ. Και τώρα όχι μόνο νιώθεις έτσι, αλλά καταλαβαίνεις και το γιατί. Μάλλον κάτι δεν πήγε και τόσο καλά, έτσι; Σταμάτα να το σκέφτεσαι. Για την ακρίβεια, σταμάτα να σκέφτεσαι τα πάντα, σταμάτα να αγχώνεσαι για ό,τι δουλειές/tasks/υποχρεώσεις έχεις για αύριο ή ακόμα και γι’ αυτή τη στιγμή. 182
K
A
N
O
N
A
Σ
13
Όλα είναι µάταια.
Να δουλεύεις για να ζεις και όχι να ζεις για να δουλεύεις.
Θέλω να εστιάσεις τη σκέψη σου σ’ ένα και μόνο πράγμα: το θάνατο. Δε θες. Κανείς δε θέλει. Ούτε εγώ θέλω, αλλά είναι αναπόφευκτος. Για όλους. Είτε είσαι ο Μπιλ Γκέιτς είτε είσαι το κοριτσάκι με τα σπίρτα, το μόνο σίγουρο στη ζωή είναι η κατάληξη. Όλοι κάποτε πεθαίνουμε. Memento mori. Αυτό είναι το πρώτο πράγμα που πρέπει να βάλεις καλά στο μυαλό σου. Το τέλος είναι ίδιο για όλους και το ξέρουμε από τώρα. Κανείς δε ζει για πάντα. Κανείς. Αφού συμφωνήσαμε σ’ αυτό, θέλω αυτή τη σκέ ψη που μόλις έκανες να την εφαρμόζεις σε οτιδή ποτε σε δυσκολεύει στη ζωή. Άργησες το πρωί για μια συνάντηση και έχεις νεύρα; Ναι, λογικό. Αξί ζει, όμως, να χαλάσεις όλη σου τη διάθεση και την ψυχολογία σου γι’ αυτό; Όταν είσαι στο νεκροκρέ βατό σου θα θυμάσαι, πιστεύεις, αυτό το πρωινό που έχεις νεύρα; Η απάντηση είναι όχι. Άρα, γιατί να το αφήσεις να σου γαμήσει την ημέρα; Μαλα κίες θα γίνουν. Δεν μπορούμε να το αποφύγουμε. 184
Αυτό που μπορούμε να κάνουμε, όμως, είναι να ελέγξουμε πόσο τις αφήνουμε να μας επηρεάσουν και να καθορίσουν τη ζωή μας και, κυρίως, την ψυχολογία μας. Προσοχή: Δε θέλω να γίνεις μηδενιστής. Δε θέλω να πεις ξαφνικά: «Εντάξει, αφού θα πε θάνουμε όλοι, τότε δεν κάνω τίποτα. Τι νόημα έχει;». Αν το κάνεις αυτό έχεις χάσει το νόημα. Αυτό που θέλω να θυμάσαι συνεχώς είναι πως όλα είναι μάταια. Κι αφού όλα είναι μάταια και γνωρίζουμε πώς θα καταλήξει η ζωή μας, τότε πρέπει να κάνουμε τα πάντα για να την απολαύ σουμε, να κάνουμε αυτό που γουστάρουμε και να είμαστε ευτυχισμένοι. Αλλιώς θα φτάσουμε στο τέλος και θα λέμε δεν έγινε ποτέ αυτό που ήθελα. Μαλακία έκανα. Όσο πιο γρήγορα καταλάβεις πως όλα είναι μά ταια, τόσο το καλύτερο. Γιατί; Γιατί θα νιώσεις ελεύθερος να τα γαμήσεις όλα. Ρε, αν το καλοσκε 185
φτείς, πρακτικά δεν έχεις τίποτα να σε σταματήσει από το να γίνεις η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου ή, καλύτερα, ο ήρωας του παιδικού σου εαυ τού. Αν γύρναγες πίσω στο παρελθόν, να ήξερες πως αν σ’ έβλεπε ο τζούνιορ εαυτός σου θα ήταν περήφανος. Ξέρεις πόσο σημαντικό είναι αυτό; Να ξέρεις πως αυτό το μικρό παιδάκι που ήσουν έγινε αυτό που ήθελε; Και μόνο αυτό σε γεμίζει ενέργεια για τα πάντα. Αρκεί μόνο ένα πράγμα: Να πιστέψεις σε εσένα και στις ικανότητές σου. Να μην επιτρέψεις σε κανέναν να σου πει τι μπο ρείς και τι δεν μπορείς να κάνεις, όπως έλεγε και ο Γουίλ Σμιθ. Και ο Κανέλλης λέει να τους γράψεις όλους και να πεις: «Εγώ θα το κάνω!». Σίγουρα αυτό δε θα γίνει από τη μια μέρα στην άλλη. Ένα βήμα τη φορά. Ξέρω πως η καθημε ρινότητά σου τώρα είναι σαν να ζεις στην κόλα ση. Άγχος, νεύρα, στρες, κούραση. Δεν κοιμάσαι καλά ή δεν κοιμάσαι καθόλου, δεν τρως τίποτα ή τρως ό,τι σαβούρα βρεις, σου πέφτουν τα μαλλιά 186
και τρως τα νύχια σου. Κοντεύεις να τρελαθείς. Θες να δεις τους φίλους και την οικογένειά σου, να διασκεδάσεις, να χορέψεις, να πας ένα ταξίδι, αλλά δεν έχεις τα λεφτά, δεν έχεις και το χρόνο. Αντί να δουλεύεις για εσένα, δουλεύεις για τους λογαριασμούς σου. Λοιπόν, έχεις δύο επιλογές: ή θα μείνεις στην προσωπική σου κόλαση ή θα βρεις τον τρόπο να προχωρήσεις. Τόσο απλά. Χωρίς πολλά πολλά. Ή το παίρνεις απόφαση πως θα αλλάξεις τον τρόπο ζωής σου ή θα μεί νεις να κλαις στο αυτοκίνητό σου κάθε πρωί που πας για δουλειά. Αρχικά, σταμάτα να νομίζεις πως είσαι θύμα. Σταμάτα να πιστεύεις πως όλα σού έχουν έρ θει δύσκολα και πως κανένας δεν αναγνωρί ζει την αξία σου. Ο πρώτος που πρέπει να την αναγνωρίσει είσαι εσύ ο ίδιος. Άμα δε σέβεσαι εσύ τον εαυτό σου, δε θα σε σεβαστεί κανένας άλλος. Τώρα, από δικαιολογίες άλλο τίποτα. Το να βρεις δικαιολογία για να μην κάνεις κάτι εί 187
ναι το πιο εύκολο πράγμα. Εμείς δε θέλουμε τα εύκολα, τα δύσκολα θέλουμε. Και ξέρεις τι είναι δύσκολο; Να αλλάξεις την κατάστασή σου. Για την ακρίβεια, να γαμηθείς για να την αλλάξεις. Δε βγάζεις πολλά λεφτά; Κάνε δεύτερη δουλειά για να βγάλεις. Δεν προλαβαίνεις να διαβάσεις; Σήκω 6 το πρωί και διάβασε. Νιώθεις κουρα σμένος; Αντί να βλέπεις νέτφλιξ, πήγαινε για ύπνο στις 22:00. Όλα αυτά είναι πράγματα που μπορείς να τα κάνεις, το θέμα είναι αν θες να τα κάνεις. Αν θες να ζοριστείς. Αν θες να πιεστείς για μερικά χρόνια για να καταφέρεις να ξεφύ γεις από την κατάσταση που βρίσκεσαι, εφόσον δε σ’ αρέσει. Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, σε όλους δύ σκολα τα έφερε η ζωή. Για διαφορετικό λόγο στον καθέναν μας κι αλλιώς μας τα έχει σκάσει. Όλοι έχουμε το δικό μας Γολγοθά. Ο καθένας παλεύει με τους δικούς του δαίμονες. Μη συ γκρίνεις τον εαυτό σου με άλλους, μη νιώθεις 188
K
A
N
O
N
A
Σ
14
Αν κάτι δε σου κάθεται καλά ηθικά,
µην το κάνεις.
Είναι πιο σηµαντικό να κοιµάσαι ήσυχος τα βράδια. 189
μειονεκτικά, μη νομίζεις πως είσαι λίγος. Το να εργάζεσαι αδιάκοπα χωρίς να είσαι ευτυχισμέ νος και χωρίς να ξέρεις το γιατί δε θα σε ωφε λήσει πουθενά. Δε θα σου πουν μπράβο, και να σου πουν να δεις που δε θα πάρεις τη λύτρωση που περίμενες. Ρίξε αλλού την ενέργειά σου. Εκεί που σου αρέσει, εκεί που θες. Και αυτός ο δρόμος δε θα είναι εύκολος. Θα έχει και νεύρα και απογοήτευση και αμφιβολίες αλλά, ρε μαλά κα, στο τέλος της ημέρας θα είναι ο δικός σου δρόμος. Η δική σου ευτυχία. Το δικό σου σχέδιο για τη ζωή. Θα λες μόνος σου: «Μπράβο μου!» και θα αξίζει για όλα τα μπράβο που θα έχεις ακούσει μέχρι εκείνη τη στιγμή στη ζωή σου. Επίσης, μη συμβιβάζεσαι με κάτι μέτριο. Δεν ξέρω πόσες φορές πρέπει να σου πω πως σου αξί ζει κάτι καλύτερο. Ειδικά η δική μας η γενιά που τώρα είναι 30κάτι, που μεγαλώσαμε στο σύγχρο νο Χρυσό αιώνα του Περικλή (ΠΑ.ΣΟ.Κ.), είχαμε όλα τα φόντα και τελικά παίζουμε σε τσόντα. Και 190
κάθε φορά που πάμε να κάνουμε ένα βήμα να ξε φύγουμε από το βούρκο, έχουμε κάποιον να μας δίνει μια πισώπλατα να πέσουμε κάτω. Θες μεγα λύτερο μισθό; Πάρε τα capital controls. Θες άλλη δουλειά; Πάρε μια οικονομική κρίση. Ξέρεις κάτι, όμως; Πάντα κάτι θα υπάρχει. Άρα; Άρα κάνε ό,τι γουστάρεις. Ευχαριστήσου το όσο προλαβαίνεις. Φίλε, θα έρθει η ώρα που θα πεθάνεις (όσο μακ άβριο και να ακούγεται, είναι αλήθεια – όλοι θα το πάθουμε, μη σοκάρεσαι) και το καλύτερο θα ήταν να νιώθεις πως τα γάμησες όλα όσο ήσουν ζωντανός. Γιατί μετά δε θα μπορείς. Αν κάνεις συνέχεια πράγματα τα οποία δε σε φοβίζουν, δεν είναι αρκετά. Κάνε λάθη, πάρε ρίσκα, προσπάθησε παρα πάνω, βρες τα όριά σου και ξεπέρασε τον εαυ τό σου. Επιβράβευσέ τον όταν τα πάει καλά και αγκάλιασέ τον όταν φρικάρει και δεν ξέρει τι να κάνει. Αλλά μην το βάζεις κάτω. Η μέρα που θα παραδοθείς στους φόβους σου, η μέρα που θα 191
τα παρατήσεις είναι και η μέρα που θα χάσεις. Κάνε αυτή τη μέρα να μην έρθει ποτέ. Είναι στο χέρι σου. Δεν έχεις γεννηθεί για να πληρώνεις λογαριασμούς και για να καταριέσαι μια ζωή το ξυπνητήρι των 6:45. Έχεις γεννηθεί για κάτι πολύ παραπάνω από αυτό. Κι επειδή τώρα κατάλαβες πως όλα είναι μά ταια έτσι κι αλλιώς, πάμε να τα γαμήσουμε όλα.
192
K
A
N
O
N
A
Σ
15
Να βοηθάς τους ανθρώπους, ακόµα κι αν δε σου ζητάνε βοήθεια.
Όλα κύκλος είναι. 193
Μη συμβιβάζεσαι με κάτι μέτριο ενώ ξέρεις πως μπορείς καλύτερα.
ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΚΑΝΈΛΛΗΣ © George Berman
---
Αν αργείς να κοιμηθείς το βράδυ επειδή δεν την παλεύεις να πας δουλειά την επόμενη μέρα, αυτό το βιβλίο είναι για σένα. Αν πρέπει να κατεβάσεις 2 μπουκάλια κρασί κάθε Κυριακή βράδυ για να αντέξεις την εβδομάδα που έρχεται, αυτό το βιβλίο είναι για σένα. Αν ξυπνάς κι ανα ρωτιέσαι πώς τα έκανες τόσο σκατά, αυτό το βιβλίο είναι για σένα. Αν νιώθεις πως έχεις απογοητεύσει τον παιδικό σου εαυτό και τα όνειρα που είχε, αυτό το βιβλίο είναι για σένα. Αν νιώθεις πως όλα είναι μάταια, τότε σίγουρα αυτό το βιβλίο είναι για σένα.
ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΚΑΝΈΛΛΗΣ
Τα «όχι» χτίζουν χαρακτήρα.
Ο Δημήτρης Κανέλλης γεννήθηκε ---
Να κλείνεις το κινητό σου για μια βδομάδα το χρόνο. Υπάρχει και ζωή εκτός του ίντερνετ.
---
Υπάρχει ένας ελέφαντας ακριβώς στη μέση του δωμα τίου και όλοι κάνουν πως δεν τον βλέπουν. Αυτός ο ελέφαντας είναι η εργασιακή κατάσταση στην Ελλάδα. Ο ίδιος βρέθηκα να δυσκολεύομαι να κατανοήσω το το πίο της αγοράς εργασίας και πώς λειτουργεί, καθώς για άλλη φάση είχα προετοιμαστεί κι εν τέλει άλλη φάση σού σκάει. Οπότε, αφού τα κατάφερα εγώ, ήρθε η ώρα να σε βοηθήσω να τα καταφέρεις κι εσύ.
το 1988 στην Αθήνα και σπού δασε στο τμήμα πληροφορικής του ΟΠΑ. Εργάστηκε για αρκετά
Γι’ αυτό κάνε ό,τι αγαπάς.
χρόνια ως προγραμματιστής και στη συνέχεια ξεκίνησε να ασχο λείται με τα κοινωνικά δίκτυα και τον ψηφιακό κόσμο. Πλέον, έχει τη δική του επιχείρηση που δραστηριοποιείται στην Τεχνολο γία, προσφέροντας υπηρεσίες και δημιουργώντας προϊόντα. Η αγα
Η ηλικία είναι απλώς ένας αριθμός. Ποτέ δεν είναι αργά για να κάνεις αυτό που θες.
πημένη του φράση είναι το «Όλα είναι μάταια», που το θεωρεί άμε σα συνδεδεμένο με το λατινικό Memento Mori.