Flying on trusted wings vijftig jaar surinam airways Pe t e r S a n c h e s
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 1
27-07-12 13:48
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 2
27-07-12 13:48
Woord vooraf
De SLM ziet dit jaar Abraham! Deze mijlpaal laten wij natuurlijk niet ongemerkt voorbij gaan. Het is niet alleen een jaar van vieren en gedenken, maar ook een jaar om vooruit te kijken en te plannen voor de toekomst. U hebt in uw handen het gedenkboek. Hierin wordt teruggeblikt op het verleden van onze maatschappij. Dit verleden mag best een rijke geschiedenis worden genoemd, die terug gaat naar het begin van de jaren vijftig van de vorige eeuw. Er is toen veel werk verzet dat heeft geleid tot de statutaire vestiging op 30 augustus 1962 van Surinam Airways. Sinds die tijd hebben de mannen en vrouwen van deze organisatie hard gewerkt om Surinam Airways te maken tot wat wij zijn. We mogen gerust zeggen ‘we’ve come a long way’. Het is echter niet de tijd om tevreden achterover te leunen. Er zijn veel uitdagingen waarvoor wij ons geplaatst zien. Beslissingen van vandaag hebben een impact op morgen en strategische beslissingen moeten genomen worden op basis van een gedegen planning. In een mondiale wereld waar economische grenzen vervagen en de bescherming van nationale maatschappijen niet langer vanzelfsprekend is, zijn efficiency en planning onontbeerlijk. Het vraagt om een dynamische organisatie die snel kan inspelen op veranderende situaties in snel ontwikkelende en veranderende markten.
Het vereist snelle en strategische beslissingen in een competitieve markt; om te kunnen overleven maar ook om te kunnen groeien. Wij moeten de potentie hebben om deze uitdagingen aan te gaan en bij te dragen aan de ontwikkeling van Suriname. Wij zullen strategische allianties moeten aangaan met andere organisaties om onze doelen te verwezenlijken. Maar last but not least zullen wij er alles aan doen om onze dienstverlening aan onze klanten in de komende jaren te verbeteren en uit te breiden. De klant is Koning is ons devies. Wij rekenen op uw steun en vertrouwen in de komende vijftig jaar.
Ewald M. Henshuys President en CEO Surinam Airways
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 3
28-07-12 13:26
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 4
27-07-12 13:48
Vijftig jaar SLM
5
9
Hoe het begon 10
Rudi Kappel
25
De Surinaamse Luchtvaart Maatschappij in wording 28
Desi Deira
37
De vleugels uitslaan Hanka Wolterstorff Stanley Alcantra Bert Maes
42 50
54 64
Frank ‘Pietje’ de Miranda
69
De roerige jaren tachtig Atta Mungra
74
Ronny Johan Mahangi Henk Venoaks
91
78
81
Flying on trusted wings Robbi Lachmising Ronny Calor
92
96
Astrid Christine Deira
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 5
VIJFTIG JAAR SURINAM AIRWAYS
Vergulde eerste pilotenspeld met het embleem van de Surinaamse Luchtvaart Maatschappij (collectie Tropenmuseum)
100
105
De nieuwe eeuw
123
Wat de toekomst brengt
129
SLM Group
148
SLM Luchtvloot
27-07-12 13:48
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 6
31-07-12 10:53
Hoe het begon
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 7
31-07-12 10:53
8
FLYING ON TRUSTED WINGS
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 8
27-07-12 13:48
Hoe het begon 9
I
n de eerste helft van de twintigste eeuw gonsde de
Het zou echter nog vele jaren en nog meer moeite kosten
vliegkoorts rond de hele wereld. Sinds de eerste vlucht
voor de ontwikkeling van onze nationale luchtvaart-
van de gebroeders Wright in 1903 had de luchtvaart
maatschappij van de grond kwam. De koloniale overheid
zich in enkele decennia razendsnel ontwikkeld. Droeg de
keek hiervoor allereerst naar de luchtvaartmaatschappij
allereerste vlucht nog niet verder dan enkele honderden
van het moederland. In 1947 kreeg de KLM een vergunning
meters, inmiddels konden hele oceanen en werelddelen
voor het oprichten van een luchtvaartmaatschappij voor het
worden overbrugd. In veel landen werden nationale
binnenlands luchtvervoer in Suriname. De maatschappij
luchtvaartmaatschappijen opgericht. Ook in Suriname
maakte wel plannen, maar legde de rekening voor de
groeiden de wens en de ambitie om deel te krijgen aan de
ontwikkeling bij de Surinaamse autoriteiten. Die konden de
geweldige mogelijkheden die het nieuwe transportmiddel
hoge kosten echter niet opbrengen. Het bleef dus slechts
te bieden had, zowel binnen Suriname, waar nog nauwelijks
bij een intentie. De plannen kwamen nooit tot uitvoering.
VIJFTIG JAAR SURINAM AIRWAYS
Eerste SLM pet uit de jaren 60 (collectie Desi Deira)
wegen waren, als daarbuiten.
Een bevlogen jonge man Rond 1930 werd Suriname opgenomen in het reguliere
In dezelfde tijd werkte de jonge Surinamer Rudi Kappel ook
netwerk van luchtvaartmaatschappijen. Amerikaanse
aan plannen voor een luchtvaartbedrijf in Suriname. Hij
luchtvaartmaatschappijen namen de eerste passagiers-
woonde op Curaรงao, en zag daar van nabij wat de komst
vluchten voor hun rekening: in 1929 vlogen Pan Am en
van de luchtvaart voor de eilanden betekende. Post, vracht
NYRBA (New York, Rio & Buenos Aires Line) voor het eerst
en toeristen vonden zoveel sneller hun bestemming dat
van Miami naar Paramaribo, en het jaar daarna maakte
deze sectoren zich geweldig ontwikkelden. Kappel was
Pan Am de eerste binnenlandse vlucht van Paramaribo
ervan overtuigd dat een luchtvaartmaatschappij voor
naar Nickerie. De KLM volgde in 1934: een Fokker F-XVIII
Suriname goedkoper kon worden gerealiseerd dan in het
(PH-AIS) genaamd Snip vloog toen via de Kaapverdische
KLM-voorstel stond geschetst.
Eilanden naar Suriname en daarna naar Curaรงao. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd bij Zanderij het eerste vliegveld in Suriname aangelegd, in eerste instantie voor militair gebruik door de Amerikanen. Vanaf 1949 ging de KLM een rechtstreekse lijndienst verzorgen tussen Paramaribo en Amsterdam.
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 9
27-07-12 13:48
Rudi Kappel De vader van de Surinaamse luchtvaart
10
FLYING ON TRUSTED WINGS
Ronald Elwin Kappel werd geboren
aangezien zijn hart ergens anders lag: bij
hij op 5 februari 1951 een noodlanding
op 12 november 1926 te Port of Spain,
de luchtvaart. Hij vertrok naar Miami voor
op Aruba. Op ongeveer dertig mijl uit
Trinidad. Op vierjarige leeftijd ging hij
het volgen van een opleiding tot piloot.
de kust ontstonden er problemen in de
voor enige tijd wonen bij de broer van zijn
Op de Embry Riddle Aviation Training
benzinetoevoer naar de linkermotor.
moeder, Dolf de Boer, in Paramaribo. Hij
School behaalde hij op 21 augustus 1948
Omdat het toestel snel hoogte verloor,
bezocht als kleuter de Conradischool, om
zijn brevet met de bevoegdheden single/
wilde Kappel niet over de stad naar het
later naar de Hendrikschool over te gaan.
multiple engine, land/sea en blindvliegen.
vliegveld vliegen, maar besloot hij tot een
Op zijn dertiende werd hij met zijn moeder
Dit brevet werd op 15 februari 1951 in
noodlanding. Die liep gelukkig goed af en
herenigd op Curaçao. In familiekringen
Suriname geldig verklaard.
Kappel en zijn passagier, de Amerikaan
werd hij liefkozend Sonny genoemd. Vrienden noemden hem Rudi.
Lesvliegtuig van de Embry Riddle Aviation Training School en Rudi Kappel op het terrein van de school (collectie Peter Sanches)
Maurice de Jong, kwamen met de schrik Na het behalen van zijn brevet kreeg
vrij. Na deze valse start groeide Kappel in
Rudi een vliegtuig cadeau van zijn
de jaren daarna uit tot een ware pionier
Na voltooiing van zijn schoolcarrière
moeder, Nora Kappel-de Boer. Dit
van de Surinaamse luchtvaart. Met zijn
op Curaçao, waar hij zijn mulo-diploma
vliegtuig kreeg in Suriname de voorlopige
zakenpartner Herman van Eyck legde
behaalde, zette Kappel eerst zijn schreden
registratie PZ-NAB. Het toestel heeft
hij de basis voor de latere Surinaamse
in de handel. Al spoedig bleek dat hij
zijn beoogde thuishaven echter nooit
Luchtvaart Maatschappij.
daar niet voor in de wieg gelegd was,
bereikt. Op weg naar Suriname maakte Op 23 augustus 1956 trad Rudi in het huwelijk met Maria Louise Thijn. Hoewel zijn hele werkzame leven in het teken van de luchtvaart stond, had hij ook voor andere zaken belangstelling. De Surinaamse natuur en bodemschatten vormden zo’n interessegebied. Zo nam hij in 1958 deel aan de expeditie van dr. D.C. Geykes naar de Tafelberg. Onder zijn leiding werd een airstrip aan de voet van de Tafelberg aangelegd.
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 10
27-07-12 13:48
11 Luchtfoto’s die Kappel maakte van de
nabij Wageningen, hielpen archeologen bij het in kaart brengen van dit gebied.
Rudi Kappel was ook een verdienstelijk amateurschilder en -dichter. Op 26 september 1958 exposeerde hij in het
VIJFTIG JAAR SURINAM AIRWAYS
Hertenrits in het westen van Suriname,
Kabinet van de Gouverneur. Hoewel hij autodidact was, was zijn werk toch van zodanige kwaliteit dat zeventien van de dertig geĂŤxposeerde werken werden verkocht. De Surinaamse regering kocht een stuk met de titel De zittende man, en de schrijver Lou Lichtveld (Albert Helman), die ook bekend stond als kunstcriticus, kocht eveneens een schilderij. In het eerste nummer van Tongoni, een letterkundig tijdschrift dat in februari 1958 verscheen, werd een gedicht van Rudi Kappel opgenomen.
Ronald Elwin Kappel (collectie Peter Sanches)
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 11
27-07-12 14:58
12
FLYING ON TRUSTED WINGS
De jonge luchtvaartenthousiast vond met zijn plannen
de KLM. Dezelfde reactie kreeg Kappel op zijn tweede
weerklank bij de vereniging Justitia Pietas Fides (JPF), een
voorstel, dat hij indiende in 1950. Dit voorstel was een
actieve en invloedrijke vereniging van Surinamers die,
aanscherping van het eerste plan, geïnspireerd op de
meestal voor een aantal jaren, woonden en werkten op
actuele situatie in Suriname, waar hij inmiddels weer naar
Curaçao. Kappels vader was een van hen. Deze Surinaamse
was terugverhuisd. De bevordering van het toerisme naar
expats beseften terdege wat de luchtvaart voor hun
de binnenlanden, bijvoorbeeld, was een nog belangrijker
vaderland zou kunnen betekenen en ondersteunden Kappel
plaats gaan innemen. Toch kon Kappel de Staten nog
junior van harte in zijn ambities. In januari 1949 richtte
steeds niet overtuigen. Zij stelden als eis dat hij tenminste
JPF dan ook een verzoek aan de gouverneur van Suriname
1200 vlieguren moest hebben om in aanmerking te komen
om naast het plan van de KLM ook een voorstel van de
voor een vergunning.
vereniging in overweging te nemen, waarin zij Rudi Kappel naar voren schoof.
In een interview met de krant Reveille van 14 november 1950 legde de ambtenaar die belast was met het toezicht
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 12
De kern van het voorstel van JPF was om te beginnen
op de burgerluchtvaart in Suriname, Fritz Barend, uit hoe
met een binnenlandse vliegdienst en deze gestaag uit te
de overheid tegen de situatie aankeek. Die had bezwaren
breiden. Het routenetwerk dat de vereniging voor ogen
van organisatorische, financiële en economische aard (die
had, strekte zich van Paramaribo westwaarts uit naar
hij niet nader specificeerde) tegen de uitvoering van de
Groningen-Coronie-Nickerie, oostwaarts naar Mariënburg-
plannen van de KLM. De conclusie was dat het opzetten
Tamarin-Moengo-Albina en landinwaarts naar Chatillon-
van een dienst volgens dat model voorlopig niet haalbaar
Carolina. De vloot zou in eerste instantie bestaan uit een
zou zijn. Over de aanvragen voor een vergunning om een
Gruman-amfibievliegtuig, later aangevuld met een Cessna
luchtvaartbedrijf op te zetten van particuliere zijde, waar die
Seaplane. De beoogde spil in de uitvoering van het hele
van Kappel er een van was, zei Barend niet meer dan dat
plan was natuurlijk Rudi Kappel.
deze met de nodige aandacht zouden worden bekeken.
De gouverneur legde het voorstel voor aan de Staten van
Een Nederlands alternatief
Suriname, maar die zagen er niet veel in. De statenleden
In hetzelfde jaar ontmoette toezichthouder Barend
gingen liever met een ervaren organisatie in zee in
tijdens een verblijf in Nederland de heer L. Jägers,
plaats van met een jonge man die zijn sporen nog moest
luchthavenmeester van vliegveld Ypenburg bij Den Haag.
verdienen, en spraken opnieuw een voorkeur uit voor
Jägers bleek bereid naar Suriname te komen om een plan
27-07-12 13:48
13
Dat Rudi Kappel het moeilijker had met het winnen van het
luchtvaartmaatschappij, met het vooruitzicht daar ook
vertrouwen van de overheid, kwam wellicht mede door een
directeur van te worden. Tijdens zijn bezoek in februari
voorval van dat voorjaar. Op 5 februari 1951 had hij met zijn
1951 sprak Jägers ook met Rudi Kappel. Deze zegde hem in
eerste vliegtuig, een tweemotorig Cessna-sportvliegtuig
eerste instantie zijn steun toe.
met de voorlopige registratie PZ-NAB, een noodlanding moeten maken op Aruba. Maar dat stopte hem niet in zijn
De plannen van Jägers behelsden een binnenlands netwerk,
plannen. Hij bestelde een nieuw vliegtuig, volgde in Florida
aangevuld met buitenlandse routes op Georgetown
een opleiding tot grondinstructeur en ging samenwerken
en Cayenne, de hoofdsteden van de buurlanden Brits-
met een door de wol geverfde zakenpartner, de ondernemer
en Frans-Guyana. Het benodigde kapitaal voor de
Herman van Eyck. De twee richtten in 1951 het Surinam
luchtvaartmaatschappij raamde hij op 75.000 gulden, wat
Travel Bureau op, dat de bekendheid van Suriname als
zou moeten worden opgebracht door investeerders en de
toeristische bestemming ging promoten. Ze brachten
overheid. De bedoeling was dat de door Jägers op te richten
daartoe om te beginnen een brochure uit. Samen werkten
maatschappij een naamloze vennootschap zou worden
Kappel en Van Eyck voortvarend door in de verwachting
met de naam Surinaamse Luchtvaart Maatschappij (SLM).
dat zij nog altijd kans maakten op een vergunning om de
Er werd een Initiatiefcomité van de Surinaamse Luchtvaart
Surinaamse luchtvaartmaatschappij op te richten.
VIJFTIG JAAR SURINAM AIRWAYS
uit te werken voor het oprichten van een Surinaamse
Maatschappij opgericht om deze plannen te ondersteunen. De leden waren vooraanstaande Surinamers en in Suriname
Die hoop was zeker niet ongegrond. Vervolggesprekken van
gevestigde Nederlanders.
de overheid met de KLM hadden namelijk nog steeds geen concrete resultaten opgeleverd. Hoewel de maatschappij
Als ervaren partij boezemde Jägers de overheid kennelijk
haar voorstellen wel had aangepast, bleven de kosten voor
wel vertrouwen in. Op 21 augustus 1951 kreeg hij namelijk
Suriname te hoog. De KLM stelde namelijk hoge eisen
een tijdelijke vergunning, onder de voorwaarde dat hij
aan de aanleg en verbetering van airstrips en wilde dat
binnen een jaar zou aantonen dat hij in staat was om
Suriname de exploitatieverliezen in de eerste vijf jaren zou
een efficiënt en financieel gezond bedrijf van de grond te
dekken. Dat was voor het land financieel en organisatorisch
krijgen. Verder moest hij binnen drie maanden berichten
niet haalbaar. Het resultaat was dan ook dat de Staten dat
of hij de concessie aanvaardde. Vanaf dat moment hulde
jaar besloten de vergunning aan de KLM in te trekken. Als
Jägers zich echter in stilzwijgen.
de overheid op dat moment al haar hoop had gevestigd op Jägers, dan werd ze ook daarin aanvankelijk teleurgesteld.
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 13
27-07-12 13:48
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 14
27-07-12 13:48
15
Bericht dat hij de concessie aanvaardde, bleef namelijk uit.
ten westen van het stadscentrum van Paramaribo. Kappel
Ondertussen liep Suriname reeds vijftien jaar achter op het
kocht het terrein aan en legde er met medewerking van het
buurland Brits-Guyana (het huidige Guyana). Daar vloog
gouvernement een airstrip aan. In eigen beheer en op eigen
British Guiana Airways, ook een particulier initiatief, met
kosten legde de onderneming een aantal airstrips aan in
een vloot van vijf vliegtuigen op veertig airstrips.
het binnenland. Andere werden op kosten van particulieren aangelegd, omdat de koloniale overheid verder niet wilde
De kansen keren
meewerken.
Kappel en Van Eyck dienden verschillende malen opnieuw
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 15
verzoeken in bij de Staten van Suriname, die na lang
In augustus 1952 bestelde Kappel zijn volgende toestel,
debatteren besloten het duo toch een kans te geven. Op 19
een Stinson Reliant (PZ-TAA). In oktober ging hij het zelf
april 1952 kregen de twee een vergunning om voor maximaal
ophalen in de Verenigde Staten om het over te vliegen
een jaar op commerciële basis vrachtvluchten uit te gaan
naar Paramaribo. Bij een geplande tussenlanding op Cuba
voeren – passagiers vervoeren tegen betaling mochten
werden hij, zijn co-piloot en zijn enige passagier echter
ze niet. De eerste opdracht kregen ze van de bekende
direct in de boeien geslagen. De politieke situatie op Cuba
Surinaamse zakenman en bioscoopeigenaar Emile de la
was op dat moment zo instabiel dat dit uit voorzorg met
Fuente voor het uitstrooien van biljetten boven Paramaribo
elke buitenlander gebeurde. In de krant Today van 18
voor de promotie van twee films. Kappel voerde de vlucht
oktober vertelde de piloot van zijn avonturen: “Alles werd
uit met het eerste toestel van het bedrijf: een nieuwe Piper
uit het vliegtuig gehaald door de militaire macht en mijn
Cub, die het op Aruba neergestorte toestel verving. Met het
Rood-Wit-Blauwe vlag met het wapen van Suriname werd
schip Oberon was het van Aruba naar Paramaribo vervoerd.
door een zekere luitenant Camboa op de grond geworpen.
Als thuisbasis kreeg het toestel vliegveld Zanderij. Dit is
Toen ik hem er op attent maakte dat het onze nationale
het eerste vliegtuig ooit dat officieel in het Surinaamse
vlag was, wierp hij die ten tweede male op de grond.
luchtvaartregister werd ingevoerd: op 15 april 1952, met de
Zelfs de bekleding werd van de zittingen in ons vliegtuig
registratie PZ-NAC. Kappel doopte het Colibri.
afgetrokken om te zien of er wat achter zat.”
Nu brak de tijd aan om de luchtvaartmaatschappij
Na enkele dagen opsluiting en allerlei andere hindernissen
daadwerkelijk van de grond te tillen. Als eerste was er een
werden vliegtuig en bemanning vrijgelaten. De co-piloot
thuishaven nodig voor de vloot die Kappel wilde opbouwen.
bracht het naar Brits-Guyana, terwijl Kappel via Haïti met
Daarvoor viel de keus op een lap grond te Zorg en Hoop,
de KLM naar huis terugkeerde. Op 19 oktober vloog hij het
VIJFTIG JAAR SURINAM AIRWAYS
Eerste vliegtuig van het Vliegbedrijf Kappel-van Eyck, de Piper Cub PZ-NAC (collectie Peter Sanches)
27-07-12 13:48
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 16
27-07-12 13:48
17
vliegtuig zelf van Georgetown naar Zanderij. Bij aankomst
startbaan op vliegveld Zorg en Hoop in gebruik – tot
werd hij door honderden mensen welkom geheten. In die
dan toe had hij nog vanaf Zanderij gevlogen. Met enkele
tijd was de aankomst van een vliegtuig sowieso nog een
vooraanstaande Surinamers maakte hij een rondvlucht
zelden beleefde sensatie, maar ook Kappels Cubaanse
boven Paramaribo. Het was het startsein voor het
avonturen, waarover al het een en ander in de krant had
verder uitbouwen van het vliegveld als onderdeel van de
gestaan, zullen de nieuwsgierigheid van de inwoners van
voorbereidingen voor een eigen luchtvaartbedrijf.
Paramaribo getrokken hebben.
Bouwen aan de basis
VIJFTIG JAAR SURINAM AIRWAYS
Stinson Reliant PZ-TAA (collectie Peter Sanches)
De ontwikkelingen verliepen met de nodige ups en downs. Op 24 oktober, drie dagen na zijn eerste vlucht, raakte de Stinson Reliant bij de landing op Zorg en Hoop beschadigd. Een van de wielen bleef steken in het nog mulle zand. Het toestel maakte hierdoor een draai en dook in de grond. Er deden zich geen persoonlijke ongelukken voor. De bevolking leefde enorm mee met Kappel. Journalist Jo Meyer van dagblad De Tijd stichtte een speciaal fonds voor hem om het vliegtuig te kunnen repareren. Dit idee werd door Kappel enorm gewaardeerd, maar het bleek niet nodig omdat de schade door de verzekering werd vergoed. In november begon de bouw van een hangar met plaats voor twee vliegtuigen. Diezelfde maand nog werd een tweede Stinson Reliant (PZ-TAB) aan de vloot toegevoegd. Met dit vliegtuig werden ook de onderdelen overgevlogen Stinson Reliant en Piper Cub op Zanderij (collectie Peter Sanches)
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 17
Kappel vertelde in de krant ook – ondanks de schade en
voor het beschadigde eerste toestel.
de turbulente gebeurtenissen – direct met het nieuwe vliegtuig binnenlandse vluchten te willen gaan verzorgen.
De prestaties van Kappel en Van Eyck maakten indruk.
Hij liet er inderdaad geen gras over groeien. Op 21 oktober
Niet in de laatste plaats op het Initiatiefcomité voor de
1952 nam hij met de Stinson Reliant de gloednieuwe
Surinaamse Luchtvaart Maatschappij, dat ondertussen
27-07-12 13:48
18
FLYING ON TRUSTED WINGS
bezig was geweest met de plannen van Jägers. Het
plannen van Kappel en Van Eyck. In twee jaar was er veel
comité had becijferd dat voor de oprichting van zijn lucht-
veranderd. Minister van Openbare Werken en Verkeer Smit
vaartmaatschappij 150.000 gulden nodig was. Jägers wilde
stelde een maand later een Commissie voor Binnenlandse
Rudi Kappel wordt welkom geheten
pas naar Suriname komen als dat geld bijeengebracht was.
Luchtvaart in, die de oprichting van een luchtvaartbedrijf
Het comité kwam op 22 oktober met een prospectus naar
voor binnenlandse vluchten moest gaan voorbereiden. In
Pose voor het vliegtuig met tweede van links Herman van Eyck en derde van links Rudi Kappel (collectie Peter Sanches)
buiten om financiers te werven, maar slechts twee weken
september zou de commissie haar advies uitbrengen in de
later gooide het de handdoek alweer in de ring en staakte
vorm van vier opties. De regering koos voor de optie van
haar activiteiten. Kappel en Van Eyck hadden namelijk hun
kuststreekvervoer per eenmotorig vliegtuig, oostwaarts
medewerking aan de plannen van Jägers ingetrokken. Ze
op de route Paramaribo-Moengo-Albina en westwaarts
hadden inmiddels immers flink geïnvesteerd in hun eigen
op de route Paramaribo-Coronie-Nickerie. Vervoer van
Kaart met special stempel van de post ter herinnering aan de eerste vlucht naar Moengo (collectie Willy van Leesten)
bedrijf, en wilden daar mee verder. Het comité had daarop
en naar het binnenland en overig incidenteel vervoer zou
niet veel tijd nodig om tot de beslissing te komen zichzelf
plaatsvinden met een helikopter.
Eerste vlucht Moengo. Piper Cub komt aan te Moengo
te ontbinden. Twee luchtvaartmaatschappijen in Suriname zou te veel zijn.
Aan de start Terwijl de voorbereidingen voor de officiële oprichting
Toen Kappel op 1 oktober 1952 de vurig gewenste
van Luchtvaartbedrijf Kappel-Van Eyck, zoals het zou
toestemming kreeg voor het vervoeren van passagiers
gaan heten, in volle gang waren, aanvaardde Jägers in
tegen betaling, stond niets hem en Van Eyck meer in de
het voorjaar van 1953 alsnog zijn concessie. Maar nu
weg om een volwaardig vliegbedrijf te gaan ontwikkelen.
was het voor hem te laat. Het werd hem niet in dank
Wel bleef het de bedoeling om in de toekomst een
afgenomen dat hij nu pas voldeed aan de voorwaarde die
nationale Surinaamse Luchtvaart Maatschappij (SLM) te
hem was gesteld, en er was ondertussen een uitstekend
realiseren. Het particuliere bedrijf van Kappel en Van Eyck
alternatief: de Surinaamse overheid was ervan overtuigd dat
zou in die maatschappij worden opgenomen: de heren
Luchtvaartbedrijf Kappel-Van Eyck uitstekend zou voldoen.
zouden dan in dienst treden van die nog op te richten SLM
Daarop koos Jägers eieren voor zijn geld: hij aanvaardde
en hun vliegtuigen zouden worden overgenomen.
de vergoeding van zijn kosten die hem door Kappel en Van Eyck werd aangeboden.
Op 30 maart 1953 spraken de Staten van Suriname en de regering, vertegenwoordigd door minister van Openbare Werken en Verkeer Smit, openlijk hun steun uit voor de
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 18
27-07-12 13:48
19
VIJFTIG JAAR SURINAM AIRWAYS
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 19
27-07-12 13:48
20
FLYING ON TRUSTED WINGS
Rudi Kappel wordt welkom geheten door Districtscommissaris E. Robles en Statenlid J.S.P. Kraag DC. Robles poseert met de herinneringsplaquette
Formele ondertekening van de overdracht van de post (collectie Peter Sanches)
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 20
27-07-12 13:48
21
de beproefde methode dan door die van vooruit-maar-
van zaken. Er verschenen boze artikelen in het tijdschrift
we-zullen-wel-zien-wat-ervan-komt.” Van Surinaamse
Avia Vliegwereld, het officiële orgaan van de Koninklijke
zijde werden de Nederlandse critici ervan beschuldigd
Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart, waarop in de
alleen het Nederlandse belang te behartigen en niet te
Surinaamse kranten vervolgens weer werd gereageerd. Van
kijken naar Surinaamse omstandigheden en belangen.
Nederlandse zijde werd in krasse bewoordingen getwijfeld
Dat een landskind nu de vergunning had gekregen, had
aan de ervaring van Kappel, en gesteld dat de ervaren Jägers
voor de Surinamers juist een meerwaarde, maar was
nu was gepasseerd en geschoffeerd. “Nu kan misschien wel
voor de Nederlanders een teken van kortzichtigheid. Zo
gezegd worden dat Jägers wat al te voorzichtig te werk is
liep de discussie uit in een debat over de verhoudingen
gegaan en liever op zeker moment had moeten doorbijten,
tussen kolonie en moederland. Surinaamse kranten
zekere risico’s accepterend, maar wij blijven van mening
stelden de vraag of de tijd niet rijp was voor een complete
dat uiteindelijk Suriname beter zou zijn gediend door
onafhankelijkheid, nu gebleken was dat Nederland alleen
VIJFTIG JAAR SURINAM AIRWAYS
Kaart met speciale stempel van de post ter herinnering aan de eerste vlucht naar Coronie (collectie Peter Sanches)
De Nederlandse luchtvaartwereld reageerde fel op de gang
voor zijn eigen belang in Suriname opkwam en Suriname daardoor isoleerde van haar buren in de regio. Aan het eind van de zomer van 1953 kwamen de eerste airstrips gereed en kon Luchtvaartbedrijf Kappel-Van Eyck beginnen met het daadwerkelijk vervoeren van passagiers op de binnenlandse routes. De eerste vlucht vond plaats op 22 augustus 1953 van Paramaribo naar Moengo met de Piper Cub Colibri – het eerste toestel dat Kappel begin 1952 voor zijn zakelijke doeleinden had ingevoerd. Het was een feestelijk moment, dat voor de twee mannen de echte start van hun bedrijf markeerde. Op 28 september vloog de Colibri voor het eerst naar Coronie. Later zouden Nickerie en Albina volgen.
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 21
27-07-12 13:48
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 22
27-07-12 13:48
De Surinaamse Luchtvaart Maatschappij in wording
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 23
27-07-12 13:48
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 24
27-07-12 13:48
De Surinaamse Luchtvaart Maatschappij in wording 25
H
et is tijd, klonk het in de wandelgangen van de
Kappel vertrok voor een jaar naar Guyana om bij British
Staten van Suriname. Het is tijd dat de overheid
Guiana Airways meer ervaring op te doen in bush ying.
gaat participeren in het Vliegbedrijf Kappel-Van
Intussen zou Herman van Eyck zich verder richten op de
Eyck, dat de maatschappij de naam Surinaamse Luchtvaart
onderhandelingen in Suriname.
Maatschappij gaat dragen, dat Rudi Kappel als chef vlieger wordt aangesteld en Herman van Eyck als directeur. De drie
De overheid stond voor het blok. De eigen pogingen om
partijen konden ieder aandeelhouder worden in de nieuwe
tot een nationale luchtvaartmaatschappij te komen waren
onderneming.
mislukt, en het verwijt dat haar lakse houding Kappel en
VIJFTIG JAAR SURINAM AIRWAYS
Bell-47G helikopter met links Herman van Eyck en zittend op de passagiersstoel Rudi Kappel (collectie Peter Sanches)
Van Eyck had gedreven tot stopzetting van hun activiteiten,
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 25
Dat waren mooie ambities, maar om die te bereiken was
deed haar reputatie geen goed. De regering kon dan ook
er eerst een serieus luchtvaartbeleid nodig, stelden Kappel
weinig anders dan met Van Eyck te gaan onderhandelen
en Van Eyck. Er waren nog altijd te weinig airstrips, en
over de luchtvaartmaatschappij en een daadwerkelijk
omdat de overheid niets deed hadden ze zelf veel kapitaal
luchtvaartbeleid voor te gaan bereiden. Eindelijk kwam er
in dergelijke infrastructuur moeten steken. Dat was echter
schot in de zaak en werden er afspraken gemaakt. Binnen
geen houdbare situatie. Indien er geen concrete steun op
enkele maanden nadat Luchtvaartbedrijf Kappel-Van Eyck
gang kwam, lieten de mannen de autoriteiten weten, stond
was stilgezet, was de zaak vlotgetrokken. Zoals van begin
de toekomst van het bedrijf op het spel. Zij konden het
af aan de bedoeling was geweest, ging hun bedrijf op in de
geld voor de investeringen namelijk niet langer meer zelf
SLM i.o. en traden Kappel en Van Eyck bij de maatschappij
opbrengen.
in dienst.
Noch de pressie vanuit de Staten, noch de druk van Kappel
Voortvarend verder
en Van Eyck kon de regering echter in beweging krijgen.
Allereerst werden twee Cessna 170B-toestellen (PZ-TAC en
Toen er in de loop van 1954 nog steeds geen duidelijkheid
PZ-TAD) en twee Bell 47G-helikopters (PZ-HAA en PZ-HAB)
van regeringswege in zicht was, namen Kappel en Van
besteld voor de binnenlandse vliegdiensten. Een commissie
Eyck een drastisch besluit: ze sloten het bedrijf tot er
kreeg de opdracht van de minister van Openbare Werken
daadwerkelijk medewerking zou komen van de overheid.
en Verkeer Smit om de oprichting van de SLM verder voor
Ze deden de Piper Cub Colibri over aan de Aeroclub van
te bereiden, onder meer door het ontwerpen van statuten
Frans-Guyana en hielden de twee Stinson Reliants aan
en het voeren van besprekingen met belanghebbenden
de grond met de bedoeling ook die te verkopen. Rudi
over hun participatie in het bedrijf. Op 17 mei 1954 bood de
27-07-12 13:48
26
voor de aanleg van vliegveld Zorg en Hoop en de airstrips, FLYING ON TRUSTED WINGS
geraamd op 258.000 gulden, vergoed. Hun inbreng in de SLM bestond deels uit contanten en deels uit materieel, waaronder de twee Stinson Reliant-toestellen, die nog niet waren verkocht. De twee Cessna 170B-toestellen werden op 16 december 1954 afgeleverd. Op 27 december 1954 maakte een van de twee een proefvlucht naar Moengo – de eerste vlucht die onder de naam SLM (in oprichting) werd uitgevoerd, al was De tweede Cessna 170B van de SLM op Vliegveld Zorg en Hoop. In het toestel was ruimte voor vier personen (collectie Tropenmuseum)
Demonstratievlucht van de Bell-47G Helikopter op het Gouvernementsplein (collectie Peter Sanches)
commissie de regering een notitie aan over de organisatie
dat nog in stilte. Hoewel dat niet statutair werd vastgelegd,
en financiering van de maatschappij.
wordt aangenomen dat het bedrijf op 1 januari 1955 werd opgericht. De eerste officiële vlucht vond, onder grote
Voor de oprichting was volgens de commissie 750.000
belangstelling, plaats op 6 januari 1955. De bestemming
gulden nodig. Dat was te veel geld om ineens op te
was Moengo – het streven was eind maart naar alle
brengen, maar er kon worden begonnen met een
districten lijndiensten operationeel te hebben. Ten onrechte
startkapitaal van 150.000 gulden. Dat bedrag kon
wordt aangenomen dat Rudi Kappel deze eerste vlucht van
door de drie partijen worden opgebracht: de overheid zou participeren met 109.000 gulden, Kappel en Van Eyck samen met 41.000 gulden. Voor de aanschaf van vliegtuigen en helikopters werd 370.000 begroot, waarvan 170.000 voor het kuststreekvervoer en 200.000 voor het helikopterbedrijf. Het land zou aan de vennootschap een lening verstrekken voor de aanschaf van het materieel en verdere outillage. Ook zou aan derden de mogelijkheid worden geboden om te participeren in het aandelenkapitaal, al zou de overheid hoe dan ook de meerderheid van de aandelen in handen nemen. Kappel en Van Eyck kregen de kosten die zij hadden gemaakt
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 26
27-07-12 13:48
27
VIJFTIG JAAR SURINAM AIRWAYS
Belangstellenden posseren bij de Cessna 170B van de SLM op Vliegveld Zorg en Hoop. Zichtbaar is een gedeelte van het eerste logo van de SLM (collectie Peter Sanches)
de SLM uitvoerde: die eer komt de Amerikaanse vlieger
nieuwe toestellen. Een vlucht duurde vijftien minuten en
Hayden toe. Hij was een van de piloten die de Cessna’s
koste zeveneneenhalve gulden, een behoorlijk bedrag in
uit de Verenigde Staten naar Suriname overgevlogen had.
die tijd. Op 18 januari werd op het Gouvernementsplein
Inmiddels was hij bij de SLM in dienst getreden.
(het huidige Onafhankelijkheidsplein) een demonstratie gehouden met een Bell 47G-helikopter van de maat-
Aangezien de bevolking enorm veel belangstelling had
schappij. Op beide activiteiten kwamen veel mensen af.
voor de luchtvaartmaatschappij werden er op 16 januari rondvluchten boven Paramaribo georganiseerd met de
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 27
27-07-12 13:48
Desi Deira Van pionier tot waarnemend directeur
We waren allemaal mensen met hart voor de luchtvaart 28 ongeveer tachtig tot negentig mensen in
passagiers en voor het toezicht op de
dienst. De directeur, Bert Maes, was een
belading van de vliegtuigen. Iedereen
no nonsense-man: als hij iets in je zag, dan
deed van alles. Door zelfstudie uit boeken
hielp hij je dat te ontwikkelen. Zo zorgde
over de luchtvaart leerden we het vak. Er
hij ervoor dat ik in 1973 in New York mijn
was geen vakbond en overwerk werd niet
diploma als aircraft dispatcher kon halen
vergoed: je kreeg een portie eten en dat
en ik hoofd van de binnenlandse operatie
was het. Het waren mooie tijden waarin
werd. We bedienden 35 vliegvelden in het
iedereen alles uit liefde uitvoerde. We
binnenland, verzorgden de charters en een
waren allemaal mensen met hart voor de
heleboel bevoorradingsvluchten voor de
luchtvaart.
Geologisch Mijnbouwkundige Dienst en
In 1963-1964 nam de overheid de SLM
het Bureau voor Waterkracht Werken.
in de arm om het binnenland geologisch
Het hoogtepunt in mijn carrière kwam
“Ik werkte als telegrafist in Moengo toen
in kaart te brengen. Dat gebeurde onder
in 1989. Toen werd ik, als oudste van
de districtssecretaris mijn belangstelling
de naam Operation Grasshopper. Twee
de vijf afdelingshoofden, door de Raad
voor de luchtvaart opmerkte. Hij gaf me
zendelingen van het Missionary Aviation
van Commissarissen en op voorstel van
toestemming om allerhande karweitjes uit
Fellowship (MAF) vlogen met een licht
de bond, aangewezen als waarnemend
te voeren rond het vliegveld. En zo begon
vliegtuig met ballonbanden, een Piper
directeur. Daardoor kreeg ik de kans
ik met grote delen van mijn vrije tijd te
Cub, naar het savannegebied nabij de
opnieuw een overeenkomst te sluiten met
besteden aan het weer leesbaar maken
Tafelberg. Daarna begon het kapwerk. De
de KLM voor de huur van een jumbo en zo
van de woorden ‘Pas op voor laagvliegende
eerste airstrip werd daarmee een feit. Voor
de eerste vlucht van dat vliegtuig met ons
vliegtuigen’ op de bordjes die rondom de
het vervoer van personeel en materieel
eigen personeel te realiseren. Met zulke
landingsbaan stonden.
van de overheid werden gehuurde
vluchten boekte het bedrijf in 1991-1992
Toen de heer Zaal, de tweede directeur van
vliegtuigen ingezet. Daarnaast vlogen er in
weer winst.”
de Surinaamse Luchtvaart Maatschappij
die tijd vliegtuigen naar de districten: naar
in oprichting, mij vroeg om in dienst te
Moengo, Albina, Coronie en Nickerie.
treden, begon daarmee mijn carrière bij
Eind jaren zestig, begin jaren zeventig
de luchtvaartmaatschappij. Er was in die
kreeg de SLM de inspiratie om het
tijd weinig personeel. Zeven man voor
buitenland te bevliegen. Er waren toen
FLYING ON TRUSTED WINGS
de administratie, de afhandeling van de
V.l.n.r De eerste werknemers van de Surinaamse Luchtvaart Maatschappij N.V., voor het eerste kantoorgebouw van de SLM op Zorg en Hoop: C. King ( hoofd administratie), S. Karijodrono (allrounder), Ramsingh (allrounder), J. Lijkwan (administratie), D. Deira (afhandeling van passagiers en baggage ), H. Heilbron (afhandeling van passagiers en baggage ), L.Rambhadjan (afhandeling van passagiers en baggage ) (Collectie Desi Deira)
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 28
27-07-12 13:48
29
VIJFTIG JAAR SURINAM AIRWAYS
SLM kantoor op Vliegveld Zorg en Hoop (collectie Tropenmuseum)
Afscheid van Van Eyck... en Kappel
Cessna (PZ-TAE) maakte haar eerste vlucht op 15 april naar
De SLM in oprichting maakte een vliegende start. De
Moengo. De Aero Commander (PZ-TAF) arriveerde op 18 juli
Cessna 170B-toestellen bleken al in 1956 te klein voor het
in Paramaribo.
passagiersaanbod. Net als de Piper Cubs van voorheen
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 29
waren dit eigenlijk sportvliegtuigjes, waar hooguit vier
Herman van Eyck maakte de verdere ontwikkelingen
passagiers in pasten. De maatschappij begon zich te
niet meer mee als directeur: dat jaar werd hij vervangen
oriĂŤnteren op de aanschaf van grotere toestellen, waarbij
door Nel Zaal. In de Surinaamse luchtvaartgeschiedenis
werd gedacht aan de tweemotorige Aero Commander
is de rol van Van Eyck sindsdien onderbelicht gebleven.
of de Bonanza. De keus viel op de Aero Commander
Het is echter dankzij Van Eyck dat Kappel zijn plannen
520. Daarnaast werd een Cessna Bobcat aangekocht. De
kon verwezenlijken. Het opstarten van een eigen
27-07-12 13:48
30
Op 30 september 1958 trok ook Rudi Kappel zich terug uit FLYING ON TRUSTED WINGS
de maatschappij. Hij bleef wel aandeelhouder van de SLM, maar beëindigde zijn dienstverband met de vennootschap en ging voor Suralco werken. Veel mensen vonden het een vreemde beslissing dat Kappel ging werken voor een mijnbouwbedrijf, maar zo vreemd was dat niet aangezien hij een paar jaar eerder samen met anderen plannen had ontvouwd voor het oprichten van een dergelijk bedrijf in Suriname. Zijn afscheid vond plaats in de hangar op het vliegveld Zorg en Hoop. De West schreef: “… het grootste geschenk heeft Kappel zichzelf gegeven. Met zijn pionierswerk op luchtvaartgebied in Suriname vereeuwigde de vlieger zijn naam. Vereeuwigde, want hij was de ziel van de oprichtingsorganisatie.”
Lang mocht zijn carrière echter niet meer duren. Op 6 oktober 1959 verzorgde Rudi Kappel met collegaHerman van Eyck in het kantoor van de SLM op Zorg en Hoop (Nationaal Archief/ Spaarnestad Photo/ Willem van de Poll)
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 30
luchtvaartbedrijf in een situatie zonder enige infrastructuur
piloot Vincent Fajks een leveringsvlucht voor Operation
en zonder ondersteuning van de overheid is niet makkelijk
Grasshopper, een belangrijk overheidsproject om de
en zeer kapitaalintensief. Rudi Kappel had een droom en
geologie van Suriname in kaart te brengen. Met Fajks aan
ideeën, maar was beslist geen zakenman en had als jonge
het roer was het vliegtuig op weg om materialen te droppen
man ook beperkte fondsen. Van Eyck leverde het kapitaal
voor een airstrip die werd aangelegd bij de samenvloeiing
en was de ideale onderhandelingspartner voor zakelijke
van de rivieren de Boven-Tapanahoni en de Paloemeu.
contacten en de overheid. In feite vulden zij elkaar goed
Vermoedelijk ontstond er een storing aan de rechtermotor
aan. Kappel ontfermde zich over het vlieggebeuren en Van
in de Aero Commander AC-520 (PZ-TAG). Het vliegtuig
Eyck over de zakelijke en administratieve kant daarvan.
stortte neer. Kappel en Fajks kwamen beiden om.
27-07-12 13:48
Operation Grasshopper
31 toestel had een laadvermogen van vijf
moest resulteren in een systematische
ton bij een eigen gewicht van tien ton.
inventarisatie van de potentie van de
Het kon veilig landen op een baan van
bosbouw, de minerale reserves en
250 meter, maar had voor het opstijgen
de waterkracht van het Surinaamse
zeshonderd meter nodig. Bij een transport
binnenland.
naar Oelemari in 1960 verongelukte dit
Op dat moment was er nog niets.
vliegtuig echter. Het werd vervangen
Allereerst moesten airstrips worden
door een Chase YC 122 tot er een nieuwe
aangelegd: bij de Tafelberg, het
Northrop Raider kwam.
Kaysergebergte aan de Zuidrivier, nabij de
De zeven vliegvelden in het binnenland
Paloemeu, aan de Kabalebo, de Sipaliwini
kwamen een voor een tussen 1959 en
In het late najaar van 1958 gaf dr. ir.
en bij de mondingen van de Oelemari
1962 gereed. In de jaren daarna werden ze
Frank Essed, de toenmalige minister van
en de Coeroeni. Zwaar materieel voor
intensief gebruikt voor het invliegen van
Opbouw, opdracht aan de Geologisch
de aanleg moest door de lucht worden
veldploegen. Maar hun functie bleef daar
Mijnbouwkundige Dienst (GMD) om
vervoerd en afgeleverd op plekken diep in
niet toe beperkt. In 1959 en 1960 werden
de geologie en de bodemschatten van
het bos. De SLM kreeg de opdracht voor al
de airstrips tot officiële landingsterreinen
het gehele grondgebied van Suriname
het vervoer door de lucht.
verklaard.
te gaan inventariseren. Onderzoekers
Hiervoor charterde de SLM in 1959 een
zouden bodemkundige, bosbouwkundige
driemotorige Northrop YC125-Raider
Naar: D.J.H. Ferrier (red.), Gedenkboek van het
en geologische verkenningen gaan
van een Amerikaanse maatschappij. Het
Ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen (2010).
VIJFTIG JAAR SURINAM AIRWAYS
Northrop YC125Raider tijdens Operation Grasshopper in het binnenland van Suriname (collectie Peter Sanches)
het Tienjarenplan voor Suriname. Het
doen vanuit zeven kleine uitvalsbases: nog aan te leggen airstrips diep in het binnenland. De SLM kreeg de opdracht alle luchttransporten hiervoor te verzorgen. Zelfs naar internationale maatstaven gemeten was deze Operation Grasshopper of Operatie Sprinkhaan een gigantische onderneming. Het project werd gefinancierd met middelen uit
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 31
27-07-12 13:48
32
FLYING ON TRUSTED WINGS
Rudi Kappel voor een AC-520 Aerocommander. Met dit type vliegtuig kwam hij om het leven (collectie Peter Sanches)
Heel Suriname reageerde verslagen op Kappels dood.
Langs de weg stonden duizenden mensen om Rudi
Voor zijn begrafenis reisde de premier van de Nederlandse
Kappel en Vincent Fajks de laatste eer te bewijzen.
Antillen, de heer Jonckheer, zelfs af naar Suriname. De
De stoet bestond uit de lijkwagens en wagens met
uitvaart had het karakter van een staatsbegrafenis. Hiertoe
rouwkransen, begeleid door de militaire kapel. Naast de
had de Surinaamse regering officieel besloten. De stoet
familieleden bevonden zich in het gevolg de gouverneur
vertrok op 10 oktober vanuit de rouwkamer van ’s Lands
van Suriname, Jan van Tilburg, de premier van Suriname
Hospitaal langs de Tourtonnelaan, de Koninginnestraat, de
mr. S.D. Emanuels en zijn collega van de Nederlandse
Prins Hendrikstraat, de Roseveltkade, de Grote Combéweg
Antillen Jonckheer, de Raad van Ministers, de voorzitter
en de Gravenstraat naar begraafplaats de Nieuwe Oranje-
en leden van de Staten van Suriname, de leden van de
tuin. De lijkkist van Kappel was bedekt met de Nederlandse
Raad van Advies en andere hoge colleges van staat,
vlag en die van Vincent Fajks met de Engelse vlag.
vertegenwoordigers van de SLM, Operation Grasshopper en de Suralco, en natuurlijk verdere aanverwanten, vrienden, kennissen en belangstellenden. Alle kranten deden uitvoerig verslag van de dood en begrafenis van Rudi Kappel. Volgens De Ware Tijd van 12 oktober 1958 stonden tussen de twintig- en dertigduizend mensen langs de route. In een speciale vergadering van de Staten van Suriname, op 10 oktober in de avonduren, werden Kappel en Fajks herdacht en kwamen de verdiensten van Kappel voor Suriname aan de orde.
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 32
27-07-12 13:48
33
VIJFTIG JAAR SURINAM AIRWAYS
Rudi Kappel bij de Cessna Bobcat op Vliegveld Zorg en Hoop (collectie Peter Sanches)
Rudi Kappel is voor de ontwikkeling van de luchtvaart in
toerisme en de belangstelling voor Suriname te promoten,
Suriname van immense betekenis geweest. Niet alleen
moet niet worden onderschat. Zijn grootste wens heeft hij
was hij een van de grondleggers van de SLM, hij stond in
echter niet in vervulling zien gaan: dat de SLM op eigen
1952 ook aan de wieg van de Aeroclub Suriname, waar
kracht een buitenlands netwerk zou weten op te bouwen
vele piloten hun eerste vliegbrevet hebben gehaald. Ook
met eigen vliegtuigen.
de betekenis van het Suriname Travel Bureau, dat hij samen met Herman van Eyck opende om het binnenlands
SLM50+ned-engcs4_HT.indd 33
27-07-12 13:48