Jules Chin A Foeng Kunstenaar, leraar, activist • Paul Faber
Paul Faber
Jules Chin A Foeng
(1944-1983)
Kunstenaar | leraar | activist
Paul Faber
Jules Chin A Foeng
(1944-1983)
Kunstenaar | leraar | activist
Inhoud
Vooraf
3
− Sharma Soerjoesing-Chin A Foeng − Lucien H. Chin A Foeng
Van de auteur
6
Een fanatiekeling in de kunst 7 Jeugdjaren 8 Kunstenaars in Suriname 9 Naar een Surinaamse kunstopleiding 10 Chin en Nola 11 In Nederland 14 Chin in Tilburg 14 Ik ben er nog niet … Eer en wrok 17
16
Terug in Suriname 20 Strijd in de Gravenstraat 21 Beeldende kunst 1965-1969 26 De ellendigen 29 Opdrachten 29 1969 Metamorfose 30
De drift die in mij is … 32 Kunst 1970-1975: duizendpoot 35 Eclecticisme 37 Naar de onafhankelijkheid 39 Per ultimo 1975 40 Gemengde gevoelens 42 Naar Amerika
44
In onafhankelijk Suriname 46 Succes 49 Revotijd 51 Het monument van de revolutie 51 Een nieuwe academie 52 Artistieke erkenning 53 Betekenis 56 Werken
57
Literatuur Noten
126
125
4 Jules Chin A Foeng
Het heeft drie jaar geduurd, die reis van onderzoeken, partners strikken en verzamelen. En ik ben blij met de partners die ik voor dit project vond in onze familie, en met zijn goede vriend − een kei van een kunsthistorisch schrijver. En niet te vergeten de kunstvrienden die achter de schermen enorm hard hebben gewerkt om deze droom van ons rond te krijgen. Dank aan mijn man en alle anderen voor het geduld en de steun en meer nog: het geloof in dit project. Het ligt er, een schat vol op zich staande CHINjuwelen. Wij delen het graag om ervoor te zorgen dat Jules zijn werk voor altijd gekend blijft. Dat hij altijd voor iedereen bekend blijft. En dat hij nooit vergeten wordt. Daarom dit boek, voor zijn kleinkinderen, zijn achterkleinkinderen en voor zijn Suriname! Dit is wie hij was, dit is wat hij deed en dit heeft hij ons nagelaten … Sharma Soerjoesing-Chin A Foeng (mede namens mijn broer Ero en onze moeder Lucia)
Herinneringen aan mijn broer Jules
Ero, 1976-77. Olieverf op doek. Dit schilderij van Chins zoon is samen met twee andere in 1993 ontvreemd uit een overzichtstentoonstelling van Chins werk in het Surinaams museum, Paramaribo. Verblijfplaats onbekend.
We hebben me wat afgelachen, Jules en ik, in die uurtjes dat we als misdienaars samen met de pater de Latijnse gebeden doornamen. Het waren woorden en uitspraken van een andere planeet en natuurlijk werkte dat op onze lachspieren. Hij kon lachen dat de tranen over z’n wangen biggelden. Dat beeld van mijn broer is blijven hangen: hij had enorm veel lol in het leven. Maar hij kon ook bloedserieus zijn, als dat moest. Ik was dan ook beslist verbaasd toen hij na vijf jaar Nederland die gelovige ‘trek’ kwijt was, dat hij er niks meer mee had, niet eens meer naar de kerk ging. Een man die misschien nog meer dan ik eens ‘rooms’ was. We hebben in het gezin nooit getwijfeld aan de afloop van Jules’ studie in Nederland. Hij was een bevlogen kunstenaar, die deze gouden kans niet voorbij zou laten gaan. Hij hoefde nooit een klas over te doen, dus ook Tilburg zou hem geen strobreed in de weg leggen. Als keeper in het voetbalteam kreeg hij tijdens een jeugdselectie met Transvaals André Kamperveen in het (toenmalige) Surinamestadion de kans een halve wedstrijd te keepen tijdens een hoofdklassewedstrijd van Transvaal in het stadion. Hij was er in elk geval, terecht, beretrots op! Hij had zeker niet de lengte van een doelman, maar was als compensatie zo lenig en snel en onbevreesd als een panter! Het zijn meer flarden die ik me kan herinneren, zijn leven als politicus en vakbondsman. Misschien was hij niet gewiekst genoeg, of niet gedreven genoeg, of miste hij het charisma of het flamboyante dat een politicus doorgaans nodig heeft, maar in de politiek wilde het niet goed lukken. Of stierf hij te jong om een goed fundament te kunnen leggen voor de doelen die hij ambieerde, wie zal het zeggen. We kwamen elkaar vaak tegen in theater Star, op de hoek van de Stoelman- en de Wagenwegstraat, het mooiste en enige airconditioned theater in de stad. We waren
Kunstenaar, leraar, activist 5
beiden verzot op de bioscoop, een overblijfsel misschien uit onze jeugdjaren. Voor een kwartje mocht je plaatsnemen op lange houten banken, met het gezicht naar de straat. Cowboyfilms en andere producties met veel action. Het was voor ons districtsjongens een ware traktatie en een hele afleiding, de film op zaterdagavond. En die ‘traditie’ hebben we voortgezet in onze jaren als volwassen mannen. Jules was de enige uit het nest die een baan had bij de overheid, een carrière. Hij werkte er zeventien jaar. Als hij het voor het zeggen had gehad, als hij had mogen kiezen dus, dan denk ik dat hij vooral als schilder herdacht zou willen worden, hoewel hij ook zijn sporen heeft verdiend als beeldhouwer en als keramist. En als leraar op diverse scholen van voortgezet onderwijs, en zelfs als dichter. Van de Academie voor Hoger Kunst- en Cultuuronderwijs, is hij de grondlegger geweest, de grote motor en inspirator. Hij schreef hiervoor het ‘voorwoord’ in een eigen instituut dat jarenlang heeft bestaan: het Nationaal Instituut voor Kunst en Kultuur, het NIKK. Ik heb het me wel eens afgevraagd of hij niet voor een carrière als full time kunstenaar had moeten kiezen in plaats van een paar uurtjes per dag schilder te zijn – ’s avonds, na een volle dagtaak als lantiman. Maar Jules koos liever voor de veiligheid en zekerheid van een vast inkomen aan het einde van de maand. Ik zag er parallellen in met zijn spel als tafeltennisser, dat vooral verdedigend was, net als zijn (verdedigende) positie als doelman in een voetbalteam. Speel vooral op ‘safe’, dat geeft de grootste gemoedsrust. Onze vader zat in diezelfde hoek! Het was onze moeder, van Portugese afkomst (haar vader kwam uit Madeira), die haar nek durfde uitsteken, risico’s nam als het moest, om verder te komen. Ik weet nog goed dat mijn vader tijdens Jules’ uitvaart zeer verbaasd was over de grote opkomst van honderden vrienden en goede kennissen. Hij had wortel geschoten in deze gemeenschap en zijn sporen verdiend en dat bleek nu. Portret Lucien Chin A Foeng, 1977-1978. Olieverf op doek, 68 x 50 cm Collectie L. Chin A Foeng
Lucien H. Chin A Foeng
Werken
58 Jules Chin A Foeng
Clown, 1963 Olieverf op doek, 81 x 70 cm
Collectie L. Chin A Foeng-Saleh Student, ca. 1963 Olieverf op doek, 30 x 24 cm Collectie De Surinaamsche Bank
Stilleven met wijnfles, 1963 Olieverf op doek, 24 x 18 cm Collectie F. Consen In 1963 maakte Chin een studiereis met de Tilburgse academie naar Parijs, waar hij dit schilderij vervaardigde.
‘Waarom zou ik het een naam geven’, 1964 Olieverf op doek, 198 x 218 cm Collectie familie Soerjoesing-Chin A Foeng
werken 59
60 Jules Chin A Foeng
Nieuw-Amsterdam, 1966 Aquarel, 26 x 36 cm Collectie L. Chin A Foeng-Saleh
Boten, 1967 Aquarel, 50,5 x 70 cm Collectie G. Calor
Abstracte sculptuur, 1966 Hout, 57 x 23 cm Collectie Niemel
werken 61
62 Jules Chin A Foeng
Zelfportret, 1966 Potlood op papier, 61 x 44 cm Collectie L. Chin A Foeng-Saleh Onder de handtekening staat: zelfportret
Lucia Saleh, 1966
Franchepanestraat 54, het adres waar
Potlood op papier, 70 x 50 cm
Chin toen woonde.
Collectie L. Chin A Foeng-Saleh
werken 63
Lucia, 1968
Lucia aan de ronde tafel, 1967
Potlood op papier, 63 x 47 cm
Olieverf op doek, 144 x 118 cm
Collectie L. Chin A Foeng-Saleh
Collectie L. Chin A Foeng-Saleh
64 Jules Chin A Foeng
werken 65
Lucia, ca. 1967
Zelfportret met Picasso’s
Olieverf op doek, 68 x 54 cm
‘Les Demoiselles d’Avignon’, ca. 1968
Collectie L. Chin A Foeng-Saleh
Olieverf op doek, 73 x 83 cm
Het schilderij is op zeer grof jutedoek geschilderd.
Collectie G. Chin A Foeng
66 Jules Chin A Foeng
Lucia, 9 maanden zwanger, 1969 Olieverf op doek, 80 x 70 cm Collectie L. Chin A Foeng-Saleh
Drie vrouwen, 1967
Het schilderij werd voltooid op 21 augustus 1969,
Olieverf op doek, 123 x 139 cm
de dag voordat dochter Sharma werd geboren.
Collectie Torarica
werken 67
68 Jules Chin A Foeng
Staande vrouw (Surinette), ca. 1967 Olieverf op doek, 130 x 75 cm Collectie L. Chin A Foeng-Saleh
Vrouw met bloemen, 1968 Olieverf op doek, 125 x 87,5 cm Collectie L. Chin A Foeng-Saleh
werken 69
70 Jules Chin A Foeng
Jongen met paard, 1968 Gouache op hardboard, 70 x 48 cm Collectie L. Chin A Foeng-Saleh Vrouw met bord met vruchten in haar hand, 1968 Olieverf op doek, 75 x 70 cm Collectie familie