Klasse Magazine 012 by klasse.be

012 - juni 2018

www.klasse.be

juni 2018

MAGAZINE

Altijd leraar? www.klasse.be

Altijd leraar?

Advertentie

MAGAZINE

24.

34.

40.

Leraar/fotograaf Katoo sliep een week op internaat. Tussen de strakke regels zag ze veel warmte.

Canvas-reporter Phara De Aguirre over onderwijs: “Als leraar zou ik alle verhalen van mijn leerlingen willen kennen.”

Koppel Tom en Elien volgen samen de lerarenopleiding lager onderwijs. Groepswerk maken ze aan hun keukentafel.

05.

EDITO: Een juf op hakken

44.

Trek je Lerarenkaart

06.

Lezers, volgers, posters

50.

08.

REPORTAGE: In de kleuterklas van juf Jelke

Waarom ben je leraar geworden?

54.

10.

TEST: Onvoorziene omstandigheden

Zes vragen over sociale media

12.

DOSSIER: Altijd leraar?

58.

INTERVIEW: Leren is ook vergeten

30.

BLOG: Verdwalen door de stad

62.

BLOG: “Het ga jullie goed”

32.

TIPS: Krijg iedereen actief in je les

64.

REPORTAGE: Meelopen met TAC Yolande

39.

Wuif je collega de vakantie in

73.

DOORLOPER: Win een reischeque

BEELDREPO:

INTERVIEW:

CADEAUTJE Alsjeblief! De felbegeerde Klassemaandkalender. Alleen voor jou en die andere 18.000 trouwe abonnees. Handig voor al je schoolafspraken én vakantieplannen, natuurlijk. P.S. Bij het septembernummer krijg je een geestig fietszadelhoesje. Om al je collega’s jaloers te maken.

Advertentie

Klasse Magazine

‘Ik wil juf worden’, roept mijn dochter terwijl ze kaarsrecht loopt en haar veel te grote naaldhakken in de vloer spijkert. Om vervolgens kordaat de aandacht te eisen van alle onzichtbare kinderen in haar klas en geduldig de maaltafels uit te leggen. Als mijn dochter thuis schooltje speelt, is ze – al vier jaar lang – een kopie van de elegante, trotse juf die ze zo graag heeft.

Edito

Een juf op hakken

Wanneer ik vertel dat ik zelf ook meester ben, volgt een lawine aan vragen. Welke klas had ik? Leerde ik kinderen ook rekenen? Maakte ik grapjes, zoals thuis? Of was ik streng, strenger, strengst? Elk antwoord maakt haar enthousiaster. ‘Een meester, zo leuk! Dan kan jij me leren hoe ik juf word.’ Als de waarheid écht uit kindermonden komt, dan zitten we goed als leraar. Nergens scoren we zo hoog op vertrouwen en bewondering. Nergens zoveel kandidaten om later in onze schoenen te staan. Nergens zoveel begrip dat een leraar in de ene klas grappig is, maar in de andere vooral streng. ‘Zo gaat het ook in mijn klassen’, lacht mijn dochter. Ze merkt niet dat ik de volgende dag bij kennissen moet verdedigen waarom ik na mijn detachering bij Klasse opnieuw voor de klas wil. Omdat ik zelfs na vijf jaar geen krantenartikel kan lezen zonder er nieuw lesmateriaal in te zien. En omdat ik me blijf afvragen of ik niet elke och tend op de deurbel had moeten duwen bij een schoolmoeë laatstejaars die zes weken voor de eindexamens afhaakte. Je krijgt de leraar wel even uit de school, maar de school nooit helemaal uit de leraar. Zoals veel leraren ook tijdens de zomer of na hun pensioen nog denken aan hun leerlingen, lessen, lesmateriaal. We blijven betrokken, de grens tussen professional en mens is flinterdun. De kennissen pruttelen tegen: ‘Je hebt toch meer ambi tie dan dát? Leraren settelen zich dertig jaar lang in routine.’ Ik leg ze uit dat leraren elk jaar tientallen kinderen vooruit helpen. Dat ze geen vastgeroeste types zijn, maar hyperflexi bel en ambitieus, want ze zoeken jaarlijks in nieuwe klassen naar de aanpak die daar werkt. En na de lessen coachen ze jonge collega’s, spelen ze toneel met leerlingen of scherpen ze de schoolcommunicatie, zoals ik wil doen. Horizontale promotie, noemt expert Geert Kelchtermans dat in het dossier verderop, wat minder maatschappelijke waardering geniet dan opklimmen in het bedrijfsleven. Ten onrechte. Uiteindelijk knikt het koppel, terwijl ze hun kroost roepen om naar huis te gaan. ‘Mooi. Dat wisten we niet van jou! Zo’n leraar willen we ook wel voor onze kinderen.’ Dat er vandaag vele tientallen van die bevlogen leraren rondlopen op hun school, zien hun spelende kinderen vooralsnog beter dan zij.

Bart De Wilde Eindredacteur Klasse Magazine en gedetacheerde leraar bart@klasse.be

Klasse Magazine

Lezers, volgers, posters

@KTroubleyn “Scholen worden aangemaand om initiatieven uit het bedrijfsleven te kopiëren. Maar een school is geen bedrijf, een directeur geen CEO”, aldus Frederik Anseel op Klasse.be. Sooooo true!

KLASSE.BE - VIDEO

“Kansarme leerlingen zijn niet zielig. Ze hebben humor, veerkracht en solidariteit" Marjolein Petit is maatschappelijk werker bij het GO!. Zij pleit op Klasse.be voor een positieve bril bij kansarmoede.

INSTAGRAM.COM/ JEHOORTWATINEENKLASLOKAAL

Leraar Arno deelt zijn belevenissen als leraar secundair. Hi-la-risch!

Klasse Magazine

KLASSE.BE/LERAARVANHETJAAR

“Motivator, luisterend oor, rots in de branding, brugfiguur tussen school en ouders …” Najat Bougria is niet voor niets Leraar van het Jaar 2018. Leerlingen en collega’s nomineerden de secretariaatsmedewerker uit De Dames in Antwerpen. Haar reactie: “Ik wil dat alle leerlingen goed in hun vel zitten en voort kunnen. Soms is het genoeg om te luisteren.” Leraar van het Jaar is een symbolische prijs om alle mensen in onderwijs in de bloemetjes te zetten. Dit jaar gaat die uitzonderlijk niet naar een leraar, maar haalt Klasse de ‘onzichtbare’ helden op school uit de schaduw.

FACEBOOK - KLASSE

Sabine Tokarek Wauw!!! Dit mag een voorbeeld zijn voor het nieuwe onderwijs. Breek met tradities en ga uit van wat het kind nodig heeft! Hier word ik warm van ...

Mieke Van Broeck De school van mijn dromen, hopelijk van de toekomst.

Fien Pollie Mag ik daar komen werken? Prachtig!! Els Pittoors Knap hoe ze dit hier aanpak ken, laat ons hier allemaal maar van leren! Een dikke duim voor dit geweldige team!

De video ‘Alle leerlingen in 1 klas’ inspireert! Meer dan 2000 leraren geven duimpjes en hartjes aan het idee van basisschool De Heiberg in Sint-Truiden.

MEEST GELEZEN OP KLASSE.BE 1. MOTIVEER JE LEERLINGEN MET DEZE KAARTJES

2. SCHOOL MAAKT SPELREGELS VOOR SMARTSCHOOL

3. “GOEDE FEEDBACK VAN DE LERAAR DOET LEERLINGEN MEER LEREN" 4. 5 DINGEN DIE WE VAN ONDERWIJS IN ESTLAND KUNNEN LEREN 5. HOE DE STRAATCULTUUR OP DEZE SCHOOL VERDWEEN

Klasse Magazine

Waarom ben je leraar geworden?

Waarom ben je leraar geworden? Weet je ’t nog? Je koos voor de lerarenopleiding en droomde van de klas. Wat trok je precies aan? Waarom ben je leraar geworden, en waarom ben je het vandaag nog? Die vraag stelt Klasse aan leraren. Een schooljaar lang. Beelden Eva Vlonk Tekst Josfien Demey

Liesbeth De Meester, School De Merode Berchem “Als sociaal werker kreeg ik plots de onderwijskriebel te pakken. Nu wil ik niks anders meer doen. Ik sta in het buiten gewoon onderwijs en probeer rustig om te gaan met de soms complexe situaties. Hoe meer weerstand je biedt, hoe moeilijker je het maakt voor jezelf. Ik zoek wat haalbaar is en dat werkt. Niemand is perfect. Dat is ook de belangrijkste waarde die ik mijn leerlingen meegeef: “De juf kan niet goed knippen, maar ze doet wel haar best!”

Vertel ons waarom jij leraar werd. Mail naar redactie@ klasse.be

Klasse Magazine

Ilse Burgers, O.L.V.-College Campus Centrum Zottegem “Ik ben klastitularis in 1B. Niet makkelijk, want sommige leerlin gen komen ontgoo cheld uit lager onder wijs. Of incasseerden al grote tegenslagen. Ik geniet ervan ze te zien openbloeien. ‘Ik had altijd slechte rapporten en nu zijn mijn punten goed!’ Misschien ben ik geen leraar pur sang. Ik vertrek vaak vanuit mijn buikgevoel. Ik wil dat leerlingen voelen dat ze zichzelf mogen zijn en niet moeten mee huppelen met de rest. Dat appreciëren ze.”

Jeroen De Temmerman, Viso Cor Mariae Brakel “Ik was leraar wiskunde, maar door een tekort aan praktijkleraren tuinbouw schoolde ik me bij. Dat vond ik een uitdaging. Het komt op hetzelfde neer: jongeren iets bijbrengen. Alleen met kettingzagen in plaats van handboeken. Toch geef ik nu opnieuw wiskunde. Nood gedwongen. Ik gaf mijn liefde voor bomen graag door. Leerlingen absor beerden mijn kennis, wilden het vak kennen én kunnen. Zoveel vol doening! Maar je moet het fysiek en mentaal blijven aankunnen.”

Klasse Magazine

Zes vragen aan een expert

Je imago op sociale media In deze rubriek beantwoordt een expert de vragen waar je als leraar, directeur, CLB-medewerker … mee rondloopt en die je kan insturen op redactie@klasse.be. Aflevering 4: Dieter Van Esch over sociale media en imago. Tekst Nele Beerens

01. “IK ZIE EEN FILMPJE VAN IEMAND DIE SEKSUEEL LASTIGGEVALLEN WORDT. HET LIJKT WEL IN ONZE TURNZAAL. WAT NU?” “Neem een screenshot of down load het filmpje. Dat lijkt bizar, maar het kan je later helpen. Verifieer of de situatie zich wel degelijk op jouw school afspeelt. Zo ja, contacteer de politie. Als directeur hoef je dit niet alleen de baas te kunnen. Een crisiscom municatieplan in je schuif hebben, is in dit geval een zegen. Je wint er massa’s tijd mee en je bent voorbereid op het ergste. Probeer het nieuws niet toe te dekken, maar communiceer dat je controle hebt en het incident aangrijpt om je beleid bij te sturen. Transparantie, leiderschap en daadkracht tonen, komt je reputatie ten goede.”

03. 02. “MAG IK ALS LERAAR NU WEL OF GEEN VRIENDEN ZIJN MET MIJN LEERLINGEN OP FACEBOOK?” “Je wil er natuurlijk zijn voor je leerlingen, maar als het gaat over bereikbaarheid, dan doe je dat beter via mail, Smartschool, WhatsApp, Messenger, een Face book-groep … Maar vrienden op Facebook? Nee. Die lijn mag je als directeur ook trekken in je team. Enige afstand houden is slim. Er zijn immers genoeg cases waarbij zo’n vriendschap in je gezicht kan ontploffen. Zet dus de kat niet bij de melk. Leg dat ook aan je leerlin gen op die manier uit, ze snappen dat best: ‘Ik wil er voor jullie zijn, maar mijn Facebook is privé.’”

“EEN LERAAR POST OP INSTAGRAM ‘GRAPPIGE’ FOUTE ANTWOORDEN VAN LEERLINGEN. GRIJP IK ALS DIRECTEUR IN?” “Ja. Als je hem erop wijst en de situatie even omdraait (bv. een dtfout van hem op het bord die viraal gaat), zal de leraar begrijpen dat zijn ‘ludieke’ post niet zo’n goed idee was. Heb je vooraf afspraken gemaakt met je team, dan kan je daarnaar verwijzen. Als leraar denk je sowieso beter twee keer na voor je een foto of een mening post, ook als die niet onderwijs gerelateerd is. Vraag jezelf af: hoe komt dit over bij de mensen (ouders, collega’s, directeur …) die dit te zien krijgen? En bedenk: alles wat je deelt, kan tegen je gebruikt worden.”

Klasse Magazine

Wie is Dieter Van Esch? • online communicatieadviseur, gespecialiseerd in sociale media en online reputatiemanagement • werkt bij Intracto Digital Agency • legt in het e-book ‘Toch niet in onze school?’ uit hoe je sociale media inzet tijdens een crisis. Download gratis via klasse.be/ebook/crisis.

06.

05. 04. “WAT ALS EEN LEERLING MIJN FLATER TIJDENS DE LES FILMT EN VERSPREIDT VIA MESSENGER?” “Als je schoolbrede, gedragen afspraken hebt over smart phonegebruik, dan is de kans alvast kleiner dat zoiets gebeurt. Doen leerlingen het toch, heb je tenminste iets om je op te baseren. Als je het al te weten komt, reageer dan zacht. Het delen proberen in te perken, werkt averechts: dan worden de beelden nog meer ge geerd. Proberen te achterhalen wie het filmpje maakte en verspreidde, en de ‘daders’ straffen, hebben evenmin zin. Maak wel aan de klasgroep duidelijk dat je het niet apprecieert, hou ze een spiegel voor en gebruik dit voorval om te werken aan mediawijsheid. Doe ze beseffen dat ‘intern’ delen niet bestaat in een digitale wereld. Afhankelijk van het soort filmpje, jouw stijl en je schoolbeleid, kan je eventueel zelf het filmpje delen en zo tonen dat je ermee om kan.”

“EEN BOZE VADER VERKONDIGT IN EEN FACEBOOK-GROEP DAT ONZE SCHOOL NIETS DOET TEGEN PESTEN. WAT DOE IK?” “Elke seconde dat je niet reageert, zijn er meer mensen die dit voor waar aannemen en verzuchtingen ventileren. Verzamel eerst alle informatie. Ben je effectief in fout, laat dan gewoon weten dat je ‘de nodige maatregelen neemt’. Is de klacht onterecht, contacteer dan de poster en vraag het bericht te ver wijderen. In afwachting kan je als directeur kort reageren onder het bericht – niet op de Facebookpa gina van de school, want dan maak je het verhaal groter: ‘Wij wensen om privacyredenen hier niet op de situatie in te gaan, maar wij werken continu aan ons pestbeleid [verwijs door naar je website]. Als er vragen zijn, contacteer me [geef je e-mailadres mee].’ Als je geregeld spon taan communiceert over je (pest) beleid, is de kans groter dat andere ouders zich bij een incident als dit opwerpen als ‘ambassadeur’ van je school en de klager corrigeren.”

“IS HET EEN PROBLEEM ALS MIJN SCHOOL GEEN EIGEN FACEBOOK-PAGINA HEEFT? IS EEN WEBSITE NIET VOLDOENDE?” “Vergelijk even: hoe vaak surf je rechtstreeks naar een website? En hoe vaak raadpleeg je Facebook? Wil je je tonen als school, dan moet je je begeven op het platform waar de massa zit. Om mensen te informeren, is Facebook uiteraard niet voldoende. Daarvoor dienen je website, Smartschool en briefjes. Eén à twee ‘light’ posts per week, dat kost je hoogstens een uurtje. Zoek er iemand voor die dat graag doet en er iets van kent.” “Bang dat je met Facebook de poort open zet voor ‘meningen’ over je school? Ach, gerecenseerd word je toch. Liever middenin het debat dan aan de zijlijn. Bovendien: ook als er ‘gestoeft’ wordt, kan je er via social media de megafoon op zetten. Mo nitoren wat er over je school wordt gezegd, kan makkelijk met Google Alerts. En stel een reactiestroom schema op met vooraf bedachte ‘scripts’ om te reageren op positieve, negatieve en neutrale berichten. Dat geeft je richting en rust.”

Dossier Altijd leraar?

Altijd leraarâ&#x20AC;&#x160;? Tekst Nele Beerens, Bart De Wilde, Sara Frederix, Leen Leemans Illustraties Anna Bay Beelden Tina Herbots

Als leraar kan je professional en mens moeilijk scheiden. Je job bepaalt daarom sterk wie je bent en wie je bent bepaalt heel erg hoe je in je job staat. Maar bestaan er types van leraren of evolueert iedereen? En laat jij je schoolbord makkelijk los na de schooluren of blijf je 24 uur op 24 leraar? Klasse sprak vier leraren over hun job en identiteit en vroeg duiding bij expert GeertÂ Kelchtermans.

Klasse Magazine

Dossier Altijd leraar?

“Ja, ik drink pinten op het dorpsfeest” Hij woont op drie minuten wandelen van de school waar hij al twintig jaar lesgeeft. In zijn joggingbroek naar de bakker, een pint te veel in het weekend of zijn kinderen een uitbrander geven in de supermarkt? Daar trekt ‘meester Wim’ zich niks van aan.

“Ik woon in een klein dorp dicht bij Leuven. Met een echte dorps mentaliteit: iedereen kent iedereen. Ik kom dan ook voortdurend ouders en leerlingen tegen in mijn vrije tijd. Maar dat houdt me niet tegen. Ik sta er eigenlijk niet meer zo vaak bij stil dat ze mij bezig zien. Ja, ik drink pinten op het dorps- of schoolfeest, soms tot in de vroege uurtjes. En mijn kinderen in het openbaar berispen, daar lig ik niet wakker van. Maar als ik in mijn privétijd een leerling zie vallen, ben ik plots toch meester Wim.” “Mijn vrouw, die op dezelfde school lesgeeft, is daar helemaal anders in. Als zij ziek is, vindt ze het vervelend om overdag naar de apotheker te gaan. Uit schrik dat mensen zich daar vragen bij stellen. En naar het voetbal van onze zoon komt ze minder vaak omdat ouders van een klasgenoot haar elke keer aanspreken over school.” “Vroeger, als startende leraar, had ik het moeilijker om met reacties om te gaan. Ik was een skater, droeg brede broeken en millimitreerde mijn haar. Aan de schoolpoort maakten ouders daar opmerkingen over, net luid genoeg zodat ik het kon horen. Maar als ik ging skaten in het park, lieten ouders hun kinderen wel onder de hoede van ‘meester Wim’. Ik liet ze dan vriendelijk maar direct weten dat ik na mijn uren geen babysit ben. Ze begrepen snel dat meester Wim soms ook gewoon Wim is. Die twee personen overlappen zeker, maar veel minder dan vroeger.” “Hoewel ik me al lang weinig aantrek van wat mensen denken, betrap ik mezelf erop dat ik er soms toch over nadenk. Ik speel in een skatepunkband met vrij expliciete Nederlandstalige teksten. Als ik op het lokale podium ‘makkis aan uw tetten zitten’ zing, be sef ik dat dat leerlingen in het publiek kan choqueren. Daar kan zever van komen. Maar ik beslis om het toch te doen en accepteer mogelijke reacties.” “Soms overweeg ik om op een plaatselijke partijlijst te gaan staan. In overleg met mijn vrouw heb ik dat voorlopig nog niet gedaan. Zij is gevoeliger dan ik voor commentaar van andere mensen. Hou ik dan rekening met mijn vrouw of met het dorp? Daar moet ik eens over nadenken.”

Klasse Magazine

Wie is Wim Vercruysse? • leraar in het zesde leerjaar • Vrije Basisschool De Twijg in Wijgmaal

“Ouders weten dat ik na de schooluren geen babysit ben in het park” 15

Klasse Magazine

Dossier Altijd leraar?

Wie is Pascal Veyt? • halftijds leraar fysica en lichamelijke opvoeding • halftijds graadcoördinator • Sint-Theresiacollege in Kapelle-op-den-Bos

“Op kamp ben ik ‘Pascal’” Hij gaat al vijftien jaar elke zomer met honderd derdejaars op natuurkamp naar de Gorges du Tarn in Frankrijk. Net als zijn leerlingen schakelt hij moeiteloos tussen ‘meneer Veyt’ en ‘Pascal’. “De school organiseert voor de derdejaars tijdens de zomervakantie al jaren een natuurkamp. Vijftien jaar geleden nam ik de leiding van dat zogenaamde PN-kamp over. Ik heb een heel leuke ploeg die bestaat uit collega’s, maar ook zesdejaars. Elke keer gaan we op voorbereidingsweekend. Een soort teambuilding, opdat de zesdejaars niet zouden denken dat ze met leraren op stap zijn. Wij maken tijdens dat weekend één begeleidingsgroep.” “Daardoor ben ik voor hen niet meer ‘meneer Veyt’, maar ‘Pascal’. De leerlingen kunnen dat ongelooflijk goed scheiden: als ze mij in het weekend tegenkomen, ben ik ‘Pascal’ en hier op school zien ze mij duidelijk in een andere rol. Zo gaat het ook met de derdejaars die meegaan, ook al heb ik aan een deel van hen net een jaar les gegeven.” “Ik ga met mijn leerlingen op kamp uit idealisme. Ik geloof enorm in het ‘puur natuur’-concept en wil dat meegeven aan jonge mensen. We snoepen niet, drin ken enkel water, laten geen afval achter, wassen ons in de rivier, overnachten twee keer in openlucht … en de smartphone blijft thuis. Dat is de grootste uitdaging. We leren jongeren genieten van het moment zelf. Ik geloof dat ik een aantal van hen kan overtuigen de dingen meer op zich te laten afkomen.” “Ik verander weinig van rol op kamp. In een klaslokaal vraag je natuurlijk dingen die je op kamp tijdens de vakantie niet vraagt. Je les moet immers vlot verlopen. Maar ik vind het bijvoorbeeld in beide omstandighe

“Op kamp zien leerlingen dat je ook maar een mens bent” den belangrijk dat de anderen luisteren als iemand praat. Daar maken we afspraken over, want dat maakt of kraakt je kamp. Je leeft tenslotte met honderd man samen. Omge keerd doe je ook wel dingen op kamp die je in de klas niet doet. Soms zetten we muziek op en begint het begeleiders team te dansen. Dan zie je de leerlingen denken: wow, wat gebeurt er hier allemaal? Zo kennen ze je niet.” “Tien dagen samen weg zijn, schept een band. Die leerlingen zitten niet meer bij mij in de klas, maar ik ben wel leerlingen begeleider in de tweede graad. Ik maak gemakkelijker contact met wie deelnam. Ik ken hen op een andere manier, maar zij hebben mij ook in een andere context bezig gezien. Leerlingen vormen zich een bepaald beeld van jou, hun leraar. Op kamp zien ze dat je ook maar een mens bent. Dat helpt wel om ze beter te begeleiden.”

Klasse Magazine

“De school blijft mijn tweede thuis” Basisschool Sint-Joris en Mieke Baes gaan ver terug in de tijd. Zestig jaar om precies te zijn. Ze zat er als leerling, gaf er bijna non-stop les en leeft zich er sinds haar pensioen creatief uit als vrijwilliger. “En ik ben er ook bij op elk feestje.” “Ik wilde altijd al iets met kinderen doen, dus mijn ouders raadden me na het secundair de normaalschool aan. Ik koos voor het kleuteronderwijs, omdat je met jonge kinderen heel expressief aan de slag kan. Dat creatieve zat er van jongs af in. Vader was bakker, ik imiteerde hem met plasticine taartjes. Op mijn achttiende behaalde ik mijn diploma.”

ook al weet ik dat ik niet écht onmisbaar ben. Maar het is fijn te voelen dat je iets kan betekenen. En niet alleen op muzisch vlak. Dat je welkom bent op alle activiteiten en feestjes. Dat je een steun bent voor de collega’s en de directeur. Zij startte toen ik mijn laatste jaar werkte. Op dat moment ging het niet zo goed met de school. In die zin heeft ook mijn verantwoor delijkheidsgevoel meegespeeld in mijn keuze om ‘juf Mieke’ te blijven.” “Ik ben heel bewust op ‘mijn’ school vrijwilliger geworden, omdat de mentaliteit van Sint-Joris aansluit bij wie ik ben als mens. Die school is mijn tweede thuis. Wanneer ik echt stop? Ik heb altijd gezegd: wanneer de laatste kleuters die bij mij zaten de school verlaten. Maar dat is volgend jaar al ...”

“De mentaliteit van ‘mijn’ school sluit aan bij wie ik ben als mens”

“Drie jaar gaf ik les in de school van het dorp waar ik intussen woonde. In die tijd gaf de pastoor nog voorrang aan de parochianen. Daarna keerde ik terug naar Sint-Joris, in mijn geboortestad Menen. Heel mijn carrière stond ik er in de eerste en tweede kleu terklas. Even overwoog ik een eigen bloemenzaak of een crèche, maar ik bleef. Tot mijn zestigste, dat was het plan, maar daar stak mijn gezondheid zeven jaar geleden een stokje voor. Daardoor zou ik niet meer kunnen werken zoals ik altijd had gedaan.” “Sindsdien kom ik elke maandag naar school om kleu ters mee te begeleiden. Om creatieve projecten mee op poten te zetten. Dat zie ik niet als ‘gaan werken’. Ik heb geen agenda’s meer, geen evaluaties, heen-en-weer schriftjes, frustraties over kinderen die te laat externe hulp krijgen … Ik ben wel inhoudelijk bezig én heb meer tijd voor sociaal contact met de collega’s – ja, zo beschouw ik ze nog altijd, met de kinderen en met de (groot)ouders. En elke speeltijd trek ik naar de leraren kamer, zodat ik mee blijf. Wat ik het meeste mis? Een eigen klasgroep, waar ik een schooljaar lang mee op weg kan en vanalles beleef.” “Afstand nemen kan ik nog niet. Dit werk houdt me mentaal en fysiek fit. Ook de school is vragende partij,

Wie is Mieke Baes? • gepensioneerde kleuterjuf van VBS Sint-Joris in Menen • vrijwilliger op school, lid van de schoolraad • genomineerd voor Leraar van het Jaar 2018

Klasse Magazine

Dossier Altijd leraar?

“Een bedrijfsleider zag de leraar in mij” Ze geeft les aan anderstalige volwassenen. En kan daar met creatieve taallessen honderd procent zichzelf zijn. Dat lukte Elke niet in haar eerste jaar als leraar in het secundair. “Waar je lesgeeft, is doorslag gevend. Gelukkig gaf ik onderwijs een tweede kans.” “Op zaterdag geef ik les NT2 aan Poolse arbei ders, op donderdagochtend aan moslimmama’s. Mijn klassen zijn superdivers. Maar mijn cur sisten delen wel allemaal dezelfde grote honger naar het Nederlands, de taal die hun toekomst hier mooier kan maken. Ze zijn geïnteresseerd en dankbaar. Noemen me ‘Elke’ en vertellen me na de les hun levensverhalen, dromen en frustraties. Ik luister en heb het gevoel dat mijn lessen Nederlands ertoe doen.” “Bijdragen tot een beter leven van anderen, daar voor stapte ik in onderwijs. Daarvoor maak ik ook in de vakantie een pak tijd vrij om een NT2-kamp van Roeland te begeleiden of nieuw lesmateriaal uit te denken. Dan speel ik op een zomeravond met vrienden ‘Cards Against Humanity’ en broed ik de volgende dag al op een NT2-vriendelijke versie van het spel. Vertaal ik alles naar het Neder lands, gooi de meest schunnige woordspelingen eruit en vervang ze door uitdrukkingen waar mijn cursisten meteen iets mee zijn.” “Onderwijs en ik, het was niet meteen de perfecte klik. Ik startte in het secundair bij topsporters. Voetballers, basketters … niet helemaal mijn wereld. Bovendien gingen al mijn aandacht en energie op aan klasmanagement. Ruimte voor creatieve lessen vond ik niet. Mijn topsporters duidelijk maken waarom taal voor hen belangrijk was, lukte na een tijdje ook niet

“In NT2 kan ik honderd procent mezelf zijn”

Klasse Magazine

Wie is Elke Janssens? • leraar NT2 • CVO 3 Hofsteden in Kortrijk • begeleidt taalkampen tijdens de zomer

goed meer. Ik kon toch niet blijven verwijzen naar dat sollicitatiegesprek later?” “Ik sloot mijn eerste jaar als leraar af vol twijfels. Wilde ik verder in onderwijs? Was ik wel écht een leraar? Ik maakte een bocht van 180 graden en solliciteerde in de privésector. Daar herkenden ze de leraar in mij. Tij dens een sollicitatiegesprek merkte een bedrijfsleider op: ‘Jij bent echt iemand voor onderwijs, Elke.’ Bleek dat ik onbewust voortdurend voorbeelden uit onder wijs aanhaalde om te illustreren dat ik de vaardigheden bezat om in haar bedrijf te werken.”

“Zij heeft gelijk, denk ik vandaag. Harde cijfers maken me niet gelukkig. Werken met mensen wel. Alleen is de school of context waar je terechtkomt allesbepalend. Dat besef je niet na een eerste onderwijservaring. Dan twijfel je aan wie je bent en haak je af. Terwijl je het echt een tweede kans moet geven, in een andere school, voor andere leerlingen. Op de topsportschool kreeg ik het correcte advies om ‘mezelf te zijn’ voor de klas. Daar was dat onmogelijk. Maar hier in NT2 kan ik wel honderd procent Elke zijn. Pas dan zit je als leraar goed.”

Klasse Magazine

Dossier Altijd leraar?

"De uitgebluste leraar bestaat niet" Leraren worden tegelijkertijd aangesproken als professional en als mens. Expert Geert Kelchtermans (KU Leuven): “Daarom is het gemakkelijk om leraren te labelen en te oordelen: die is gedreven, die is conservatief. Terwijl je eerder naar de school moet kijken. Want hoe een leraar functioneert en wie hij is, hangt af van de context en verandert voortdurend.” “Leraar is een beroep waarbij de persoon en de professional heel dicht bij elkaar liggen. Dat verklaart onze neiging om leraren in hokjes te stoppen. Daar ben ik van afgestapt. Zodra je dat doet, geef je een stempel: ‘jij bent zo.’ Daarom gebruik ik ook de term ‘identiteit’ niet. Dat suggereert veel te sterk dat het vastligt hoe je als leraar bent.” “Ik verkies de term ‘zelfverstaan’. Dat woord geeft mooi aan dat er geen essentie is, geen onveranderlijke kern. Hoe je jezelf ziet en begrijpt is een proces dat nooit stopt. Mensen zijn immers het resultaat van wat ze al meegemaakt hebben en hun verwachtingen naar de toekomst.” Toch wordt er nog veel gedacht in types? Geert Kelchtermans: “Klopt. De media en de publieke opinie denken nog altijd in types. ‘Die leraar is enthousiast, die is conservatief.’ Maar als je nauw keuriger kijkt, is de school waar een leraar toevallig werkt, bepalender. Correcter is dus: ‘dat is typisch een leraar van die school’ dan ‘dat is typisch zo’n leraar.’ Wie iemand is en hoe iemand als leraar functioneert, is voortdurend in ontwikkeling.” “‘Zelfverstaan’ bestaat uit vijf componenten: zelfbeeld, zelfwaardegevoel, taakopvatting, beroepsmo tivatie en toekomstperspectief. De taakopvatting is de persoonlijke invulling die een leraar aan zijn job geeft: wat hij vindt dat hij hoort te doen om een goede leraar te zijn. Dat kan onder druk komen bij vernieuwingen. Neem het M-decreet. ‘Ik ben leraar basisonderwijs, doe

mijn best, ben daarvoor opgeleid en volg nascholing. Ik heb heel bewust niet gekozen om als leraar in het buitengewoon onderwijs te staan. En nu opeens moet ik wel een pak extra zorgnoden opnemen.’ Het idee van het soort leraar dat die persoon wil en moet proberen te zijn, wordt uitgedaagd en in vraag gesteld. En net omdat het zijn zelf raakt, moet hij willens nillens een antwoord geven op die uitdaging.” “Als je wil begrijpen hoe een school werkt, moet je geen optelsom maken van individuen, maar kijken naar de onder wijspraktijk: wat gebeurt er, welke spelregels bepalen wat er gebeurt, in welke werkomstandigheden moet het team aan de slag, wie zijn de leerlingen en de ouders, hoe ziet de infra structuur eruit … Dat helpt veel meer om te doorgronden wat er speelt in een school dan te zoeken naar types van leraren.” Je noemt de school bepalender voor het soort leraar dat iemand is dan zijn persoonlijkheid. Kan je dat uitleggen? Geert Kelchtermans: “Het beroep van leraar is een combinatie van expertise en engagement. Of leraren gedijen in een school heeft te maken met hun engagement. Dat is weer die taakopvatting. Ze voelen zich verantwoordelijk voor leerlingen en loyaal tegenover collega’s. Je weet wat je wil en wie en waar je bent, en er is onderhandelingsruimte. Als die te krap wordt, ben je weg.” “Ik heb onderzoek gedaan bij startende leraren. Dat hun contract tijdelijk is, is vaak een vloek, maar in sommige gevallen een zegen. Als de schoolcultuur waarin ze terecht komen haaks staat op het soort leraar dat zij willen zijn, moeten ze alleen drie weken volhouden. Dan kunnen ze vertrekken. Het is zélfs een vorm van professionele ontwik keling: voortaan weten ze dat ze zich niet thuisvoelen in een competitieve of extreem op zorg gerichte school.” “We willen te vaak school- en klaspraktijk verklaren vanuit het individu. En dan krijg je het beeld van ‘die slechte

Klasse Magazine

Wie is Geert Kelchtermans? • hoogleraar aan de Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen (KU Leuven) • hoofd van de onderzoeksgroep Onderwijsvernieuwing en Ontwikkeling van Leraar en School (COOLS)

Klasse Magazine

Dossier Altijd leraar?

“Bij leraren vallen de persoon en de professional dicht bij elkaar. Daarom is leraar een heftige job”

leraar’. Maar een uitgebluste leraar zegt meer over de lastige klas en werkomstandigheden dan over zijn karakter. Zet hem in een klas geïnteresseerde leerlingen en hij bloeit weer helemaal open. Daarom vind ik het fascinerend en verontrustend dat mensen snel zeggen: ‘Dat is een conservatieve mens, die ga je niet meekrijgen’ in plaats van te denken: als je ziet hoe het hier draait, is het niet verwonderlijk hoe die leraar zich gedraagt.” “De omstandigheden veranderen voortdurend. Elk jaar sta je voor een andere klasgroep en stuur je je aan pak bij, maak je andere keuzes en zet je andere kanten van jezelf in. Daarbij breng je ook jezelf in het spel, je eigen waarden, je engagement: wat vind ik belangrijk, welk soort leraar wil ik zijn?” Kan die context er ook voor zorgen dat je als individu evolueert? Geert Kelchtermans: “Ja. Neem bijvoorbeeld een cijferfreak die zich in zijn studies uitleeft in wiskunde, aan het werk moet en dan maar wiskundeleraar wordt. Met de jaren merkt hij dat hij voor pubers die het niet gemakkelijk hebben een aanspreekpunt wordt. Tot zijn eigen verbazing ontdekt hij dat hij ook functioneert als pedagoog. En zijn beroepsmotivatie verschuift van ‘leraar wiskunde’ naar ‘leraar wiskunde’. Van de gepassioneerde vakspecialist naar de leerlingencoach. Dat soort dynamiek is interessant: leraren evolueren en veranderen omdat ze voortdurend omgaan en onder handelen met hun context.” De persoon en de job hangen heel erg samen, schijnbaar sterker dan in andere beroepsgroepen? Geert Kelchtermans: “Bij leraren kan je wie ze zijn als mens en als technische professional veel moeilijker scheiden van elkaar dan bijvoorbeeld bij een boekhouder. Als ik als leraar een leerling aanspreek omdat hij zijn huiswerk niet gemaakt heeft, ga ik met hem in gesprek om te kijken wat er scheelt of om straf te geven. Daar zit een professionele doelstelling achter. Maar de manier hoe ik het aanpak, dat ben ik. Als je je communicatie- en soci ale vaardigheden te technisch toepast, werken ze niet.”

“Een leraar die ik interviewde, bewaarde thuis in zijn kast een stoffige, afgebleekte, zelfgeknutselde professoren hoed met daarop ‘meester, voor jou neem ik mijn hoed af’. Hij had die gekregen van ouders toen hij lesgaf in het eerste leerjaar. In die klas zaten twee kinderen die hij niet aan het technisch lezen kreeg. Hij voelde dat als persoonlijk falen. Die hoed symboliseert dat je jezelf niet alleen op het resultaat mag afrekenen. Dat ook je engagement gewaardeerd wordt. Zo’n geknutselde fetisj kan zielig lijken voor een buitenstaan der, maar leraren herkennen dat allemaal. Voor een leraar is het schooljaar pas geslaagd als zijn leerlingen bij hem leren of groeien. Het raakt hem persoonlijk. Dat illustreert opnieuw hoe in professioneel leraarschap deskundigheid en engagement samengaan.” “De beroepsvoldoening van leraren ligt in de resultaten van leerlingen, maar ook in het relationele. De eerstejaars se cundair die met hun kerstrapport binnenspringen in hun lagere school, maken de dag van die leraren goed. Die relaties hebben natuurlijk twee kanten, want ze kunnen ook een bron zijn van frustratie, burn-out, klachten ... Het relationele is fundamen teel, maar valt nauwelijks technisch te controleren of te sturen. Je hebt er weinig vat op of je leerlingen je leuk vinden en of het klikt tussen jullie. Daarom vind ik leraar een heftig beroep. Ze worden niet alleen technisch professioneel aangesproken, maar ook als mens. Mentaal en emotioneel moet je het toch allemaal maar managen. Tegelijkertijd halen leraren daar hun drive en voldoening uit en moet je hen dat niet afnemen.” Net de twee ingrediënten die leerlingen en ouders het meest waarderen bij leraren? Geert Kelchtermans: “Inderdaad. Ik vraag vaak aan studenten of leraren op nascholing om na te denken over de beste leraar die ze zelf ooit hadden. Ze krijgen één minuut en hebben daarmee altijd ruimschoots genoeg. Meestal gaat hun verhaal over één gebeurtenis: ‘Dat gebeurde er toen, die zei toen dat tegen mij, daarom is hij mijn beste leraar!’ Of: ‘Ik had grote moeite met Franse grammatica, maar die leraar heeft het mij geleerd. Die gaf me zelfvertrouwen, liet me succes ervaren.’” “Die verhalen onthullen heel veel: ze refereren naar de kwaliteit van de relatie tussen leerling en leraar én naar zijn didactisch talent. Engagement en expertise, die combinatie bepaalt de professionaliteit van een leraar. Hoe belangrijk didactiek of vakkennis ook is, zonder een relationele band ‘werkt’ het niet.” Ook de buitenwereld maakt moeilijk het onderscheid tussen ‘juf Katrien’ en ‘Katrien’, tot in de supermarkt en op de kermis toe? Geert Kelchtermans: “Daar durf ik me niet zo goed over uitspreken. Ik denk dat de sociale druk van ‘je bent

Klasse Magazine

“We zien ambitie te eng als opklimmen in je carrière. Maar in onderwijs heb je horizontale promotie, waarbij leraren tijdelijk andere verantwoordelijkheden opnemen” Zonder ooit zeker te zijn dat je het juiste doet. Je zal je dus altijd moeten verantwoorden en dat is makkelijk noch comfortabel.”

de meester of juf’ toch wel wat is verminderd. Maar ik kan me voorstellen dat als je kinderen vervelend doen in de supermarkt je als leraar meer blikken vangt. Het lijkt me niet meteen een vloek om leraar te zijn, maar maatschappelijk prestige krijg je er niet meer door. Geen brede waardering voor de beroepsgroep in elk geval. Want als je praat met ouders over de leraren van hun kinderen of leraren hoort over hun contact met ouders, krijg je een ander beeld. Dan hoor je vaak wel waardering en vertrouwen.” “Dat de job van leraar door het gebrek aan maatschap pelijke status een negatieve keuze wordt, baart me meer zorgen. Of dat mensen met de juiste capaciteiten niet meer voor de klas willen staan. Want als het je plan B is, hou je dit beroep niet vol. Je moet echt wel gelukkig worden van het werken met kinderen en met hen resultaten boeken. Tegen je goesting in het onderwijs staan, is puur masochisme. Daar is de job te zwaar voor.” “Leraren voelen vandaag veel druk om zich te verdedi gen over hun job en didactische aanpak. Daar is niets mis mee. Elke professional moet daartoe bereid zijn. Alleen ligt het antwoord op de vraag ‘wat is de juiste aanpak’ in onderwijs en opvoeding niet vast. Daar zit de ‘structurele kwetsbaarheid’ van je job als leraar. Je moet voortdurend kinderen en situaties inschatten, keuzes maken en handelen.

Moeilijke job, maar ‘als je ambitie hebt, word je geen leraar’ speelt toch nog? Geert Kelchtermans: “De loopbaan van leraren is minder vlak dan we denken. Als iemand snel benoemd is in een school en daar zijn hele loopbaan blijft, lijkt dat erg vlak en weinig ambitieus. Maar als je wat doorvraagt krijg je een heel ander beeld. De leraar basisonderwijs vertelt dan dat hij na twaalf jaar een andere klas gevraagd heeft aan de directeur. Om eens met oudere kinderen te werken. We zien ambitie te eng als opklimmen in je carrière, de verticale promotie. Maar in onderwijs heb je horizontale promotie, waarbij leraren tijdelijk andere verant woordelijkheden opnemen. De nieuwe leerlijn voor moedertaal uitwerken, een werkgroep aansturen, mentor zijn voor studenten uit de lerarenopleiding of jonge collega’s.” “Bovendien kunnen leraren op school allerlei kanten van hun persoon botvieren. Toneel spelen, fietstochten organiseren in de vakantie, iets creatiefs uitwerken. Het stopt niet bij je vakinhoud of didactiek. Ook zo ervaar je reliëf in je loopbaan en maak je als leraar het verschil voor je leerlingen, breder dan je vak. Geweldig toch? We onderschatten schromelijk wat ‘jezelf breed kunnen inzetten’ doet voor je motivatie en beroepsvoldoening. En in andere jobs, mogelijk met meer prestige en hoger salaris, is die ruimte er niet. Het doet me begrijpen waarom veel mensen nog altijd voor onderwijs kiezen.”

Fotograaf/leraar op internaat Beeld Katoo Peeters

Fotograaf Katoo Peeters gaf dit schooljaar les in basisschool DeÂ Klimop in Lier en leerde een aantal internaatkinderen kennen. Hoe hun dagen er na de schooluren uitzien, wilde Katoo weten. Voor Klasse (s)liep ze een week mee in het SAL-internaat. "Opvoeders geven de kinderen een warme mix van vrijheid en regels. Een thuis met structuur."

Klasse Magazine

Katoo: “Om heimwee geen kans te geven, mogen kinderen van de basisschool maar één keer naar huis bellen. Op woensdag.”

Klasse Magazine

Katoo: “De wekker rinkelt om 6.30 u. Kleden, ontbijt, tandenpoetsen. En dan brengt een opvoeder de jongste kinderen naar de basisschool.”

Katoo: “Rustig praten mag tijdens het eten. En de opvoeder moet niet eerst om stilte roepen, zoals op school in de refter.”

Katoo: “Leerlingen van de eerste en tweede graad secundair krijgen hun gsm om 20.00 u. en geven hem af aan de opvoeders voor ze in bed kruipen.”

Klasse Magazine

Katoo: “Opvoeders houden ’s nachts de gangen in de gaten. Maar daar heerst de rust.”

Klasse Magazine

Katoo: “Kinderen op internaat spelen wellicht vaker buiten dan hun klasgenoten thuis. Omdat ze veel speelkameraden hebben.”

Katoo: “Ouders krijgen vrijdag tot 17.30 u. om hun kinderen op te pikken voor een weekendje thuis.”

Klasse Magazine

Blog

Wie is Koen Cools? • docent Wereldoriëntatie en Educatie • organiseert ervaringstrajecten wereldburgerschap • lerarenopleiding Thomas More, Vorselaar

Klasse Magazine

Koen blogt

De geheugenbibliotheek Lerarenopleider Koen Cools blogt dit schooljaar voor Klasse. In deze tekst vertelt hij waarom hij zijn studenten ’s avonds de stad injaagt. “Moeten we in Antwerpen ’s avonds alleen de straat op?” Lap! Daar gaan we weer. Voor het derde jaar op rij duik ik met mijn studenten lager onderwijs voor enkele dagen de stad in. Samen met mijn collega’s dompel ik hen drie dagen onder in thema’s als cultuur, wereldburgerschap en superdiversiteit. Een mix aan inhoud en erva ring – binnen en buiten. Géén voorgeprogram meerde stadswandelingen en géén didactische pakketten. Wél: de stad als lab, de stad ‘ervaren’, de stad ‘lezen’ en misschien … even verdwalen. Hoewel, de kans op dat laatste is niet heel groot. “Uiteindelijk is ’t hier ook maar een uit de klui ten gewassen dorp”, pleegt mijn collega-sinjoor wel eens te zeggen. En dan is er die vraag. Voor het derde jaar op rij. “Moeten wij in Antwerpen ’s avonds alleen de straat op?” ‘Moeten’? Nee. Niks moet. ‘We’ en ‘alleen’ zijn bovendien twee woorden die niet verenigbaar zijn. ‘We’ is namelijk nooit ‘alleen’. De jaarlijkse vraag verraadt een oncomfortabel gevoel. Ja, een enkele student benoemt het letterlijk als angst. Het is een gevoel dat we ook deze keer au sérieux zullen nemen. Een gevoel dat we niet zullen weglachen of minimaliseren. Maar het is wel een gevoel dat niet strookt met de verwachtingen die we hebben bij de leraren van morgen. Het zijn zij die over anderhalf jaar kinderen zelf – soms letterlijk – mee op weg zullen nemen. Liefst zonder angst en met een open blik op de wereld. En dus wil ik in onze lerarenopleiding – waarvan het verhaal momenteel voor de zoveelste keer in houdelijk wordt herschreven – de kaart trekken

van meer cultuur op school. Nee, begrijp me niet verkeerd, geen cultuur die enkel staat voor kunst, theater of muziek. Wel cultuur zoals de Nederlandse professor Barend van Heusden het beschrijft in zijn theorie Cultuur in de Spiegel. Hij stelt dat onderwijs ervoor kan zorgen dat kinderen en jongeren een ‘rijk cultureel zelfbewustzijn’ ontwikkelen. Aan de hand van enkele basisvaardigheden – waarnemen, ver beelden, conceptualiseren en analyseren – wil hij leerlingen laten reflecteren op hun eigen cultuur en die van anderen. Hij wil ze aan het denken zetten over de vraag ‘waarom’ mensen dingen doen. “Een gebrek aan cultureel kader kan leiden tot angst of racisme”, stelt van Heusden. Een basispijler in zijn theorie omschrijft hij met een van de schoonste woorden die ik de laatste jaren ben tegengekomen: de geheugenbibliotheek. Leraren hebben als taak om kinde ren en jongeren “een rijke geheugenbibliotheek” te bezorgen. Ze moeten hun wereld opentrekken, hen kennis laten maken met dat wat zij nog niet weten. En ja, dat betekent dat ze regelmatig net niét zullen aansluiten bij die leefwereld en die talenten. En die taak geldt dus ook voor ons, lerarenopleiders. Blijkbaar is die geheugenbiliotheek van sommige van onze studenten nog onvoldoende gevuld om op bepaalde vlakken kritisch, zelfstandig en gerust in het leven te staan. Of om over straat te lopen. Niet onlogisch, niet erg, niet ‘de schuld van’ maar wel een vaststelling. En dus zullen wij het theo retisch kader van professor van Heusden verder in praktijk brengen: de studenten ‘nieuwe’ situaties laten ervaren en ‘nieuwe’ kennis laten opdoen. Even weg van onder die kerktoren, weg van die zaken die ze vanuit zichzelf al zo vaak hebben bekeken. Niet vanuit een gevoel van minderwaar digheid, maar met als doel dat ‘rijke, kritische en complexe cultureel zelfbewustzijn’ te ontwikkelen. ‘De geheugenbibliotheek’. Ik heb mijn ‘woord van het jaar 2018’ al gekozen.

Beeld Jan Nijs

Klasse Magazine

Iedereen bij de les Tekst Sara Frederix Beeld Katoo Peeters

Je stelt een vraag en je krijgt altijd diezelfde vingers te zien. Hoe krijg je ál je leerlingen actief? Leraren Stefanie en Wendy selecteren vier coöperatieve leerstrategieën die je meteen kan uittesten. Juf, juf!’ De ijverige leerling die het antwoord weet, steekt natuurlijk zijn vinger op. Maar te verlegen, niet zeker van het antwoord of gebrekkig Nederlands? Of gewoon geen zin? Dan is het sleuren en trekken om de hele klas bij de les te houden. “In onze klas kan je je niet verstoppen.” Stefanie Baeten (leraar techniek en STEM) en Wendy Haepers (leraar Nederlands) van Stedelijk Lyceum Hardenvoort in Antwerpen zien elke dag

de voordelen van coöperatieve leerstrategieën, een methode van de Amerikaanse breinpsycholoog Spencer Kagan. “Bij coöperatieve leerstrategieën is de hele klas bezig. Iedereen komt aan het woord en oefent voortdurend actief de leerstof in. Die sijpelt zo beter binnen en nestelt zich in de hersenen. Als ze naar huis gaan, kennen ze het. En de leerlingen durven praten, ontwikkelen hun sociale vaardigheden, leren samenwerken.” “Leerlingen werken vaak in een vast team van vier. Dat stellen we zorgvuldig samen: sterkere en zwakkere leerlingen, jongens en meisjes, verschillende karakters. Als je een pestprobleem hebt, moet je eerst aan veiligheid werken. Een hechte klas groep is een voorwaarde voor coöperatieve leerstrategieën.”

Klasse Magazine

Vier coöperatieve strategieën voor basis en secundair

TWEEPRAAT Leerlingen wandelen door elkaar. Op jouw sig naal steken ze hun hand in de lucht en begroeten de dichtstbijzijnde partner met een high five. Je stelt een vraag, geschikt voor korte antwoorden. In elk duo geven de leerlingen elkaar om beurten enkele korte antwoorden. En hup, snel op zoek naar een nieuwe partner en de volgende vraag.

TWEETAL COACH Maak duo’s met één blad papier en één balpen per duo. Leerling 1 leest de opgave en vertelt aan zijn partner hoe hij de vraag zou oplossen. Leerling 2 luistert en mag alleen vragen stellen of coachen met tips, extra uitleg en een compli ment. Als ze het eens zijn, schrijft leerling 2 het antwoord op. Tijd om te wisselen.

Ideaal voor: leerstof herhalen.

Ideaal voor: stappenplan of vaardigheden oefenen.

Tip: laat leerlingen hurken of de armen kruisen als ze klaar zijn. Zo zie je meteen wanneer iedereen klaar is.

Tip: als er discussie ontstaat over het antwoord, weet je meteen dat iemand de leerstof nog niet goed begrijpt.

MIX EN RUIL Verdeel je klas in duo’s. Elke leerling heeft een vraag op een kaartje, met op de achterkant het antwoord. Leerling 1 stelt de vraag. Leerling 2 antwoordt. Als die het niet meteen weet, geeft de vraagsteller een tip. Als het nodig is, vertelt leerling 1 het antwoord en herhaalt leerling 2 het. Dan wisselen ze van rol. Daarna ruilen ze de kaart en zoeken ze een nieuwe partner. Verplicht ze om elkaar te begroeten, een compliment te geven tussendoor en afscheid te nemen. Zo oefenen ze ook sociale vaardigheden.

RONDPRAAT OP TIJD Maak teams van vier leerlingen. Wie aan het woord is, staat recht. Zo krijgt die alle aandacht. Daarna krijgt elke leerling om beurten evenveel tijd voor zijn presentatie. De leerlingen die luisteren, noteren een compliment, werkpunt of vraag. In plaats van twintig presentaties op twee lesuren ben je nu in twintig minuten helemaal rond. Wat een tijdswinst!

Ideaal voor: kennisvragen, leerstof memoriseren, overhoren of inoefenen. Tip: gebruik de gang als je niet genoeg plaats hebt.

Ideaal voor: veel presentaties op korte tijd, informatie verwerken, denkvaardigheid. Tip: maak een affiche met elke stap van je coöperatieve leerstrategie. Dat helpt jou en je leerlingen om geen enkele stap over te slaan.

Klasse Magazine

“Zes jaar aso is een tunnel. Breng daarom de wereld binnen in je klas” Ooit was ze een strever in een katholieke uniformschool. Vandaag reist Phara de Aguirre naar conflictgebieden, volgt ze vluchtelingen in ons onderwijs en leidt ze televisiedebatten. Begaan met jonge mensen is de VRT-journalist zeker, maar: “Leraar? Niets voor mij. Ik zou niet aan lesgeven toekomen!”

Tekst Kyra Fastenau Beeld Thomas Sweertvaegher

Klasse Magazine

Phara de Aguirre, de ‘grande dame’ van de VRT, groeide op in een onderwijsnest. Al is ze verbaasd als ik het interview met die term aftrap. “Mijn vader had een kantoorjob. Als kind besefte ik niet wat hij te maken had met de klas waarin ik zelf zat.” Josu de Aguirre, die als kind van Baskenland naar België vluchtte, was secretaris-generaal van de katho lieke onderwijskoepel. Zijn vijf dochters stuurde hij naar een uniformschool, zijn vier zonen naar een college.

“Mijn jongere broer had wel moeite met studeren. Hij wilde geen Latijn-Grieks doen. Toen hij in het derde jaar voor beide vakken een herexamen had, heeft mijn vader dagenlang met hem gestudeerd. Tevergeefs. Vanaf dan werd mijn vader iets soepeler: je mocht naast Latijn-Grieks ook Latijn-Wetenschappen of Latijn-Wiskunde doen. Hij was er van overtuigd dat een richting met Latijn de beste opleiding was voor zijn negen kinderen.”

De intelligente en ijverige Phara zit daar op haar plek, maar beseft dat ze opgroeit ‘in een tunnel’. In haar latere leven, als journalist en als moeder, graaft ze zich daaruit los. “Er bestaan zoveel variaties op hét gezin en dé school,” ver klaart ze. “Toen ik naar de humaniora in Aalst ging, kende ik niemand die naar het atheneum ging, twee straten verder. We keken eigenlijk ook wat neer op ‘die van het atheneum’. Ontmoet ik op de VRT een collega die op dát atheneum in Aalst heeft gezeten! Meer nog, dit jaar werd die school door MNM verkozen tot strafste school.”

Zelf heb je vier kinderen. Hoe verliep hun school parcours? “Ik liet mijn kinderen veel vrijer. Leren is meer dan punten en klasgemiddelden. Het is vooral belangrijk om de juiste studierichting te vinden. Want als een kind niet op zijn plaats zit, gaat het niet graag naar school. Het was soms een zoektocht. Omdat mijn broers, zussen en ik allemaal humaniora hadden gedaan, kende ik te weinig van het ruime aanbod. Natuurlijk bezochten we open dagen, maar ik kende die richtingen niet van binnenuit. Daarom raadde ik mijn kinderen aan te gaan praten met mensen met uiteenlopende beroepen. Wat hebben ze gestudeerd? En zouden ze die keu ze ook maken als ze mochten herbeginnen? Helaas hebben mijn pubers dat advies niet opgevolgd.”

Hoewel Phara doctoreerde in de pedagogie, stelt ze zich bescheiden op over onderwijs. Ze wil leraren vooral niet overbevragen – “het onderwijs moet al zoveel” – en ook niet adviseren. “Dat moet je aan hén vragen”, klinkt het meer maals. Als ze dan tóch een goede raad kan geven, dan is het als journalist. Breng de wereld binnen in je klaslokaal. “Ik zat zes jaar lang in de aso-vleugel van een school, zonder contact met de bso-/tso-leerlingen aan de andere kant van de straat. Dat is niet goed.” Hoe kijk je terug op je schooltijd? “Ik ging al vanaf mijn tweede naar school. Dat kon in die tijd nog. Mijn vader redeneerde in schooljaren. Hij zette ons een jaar te vroeg: wie in het voorjaar was geboren, ging mee met de kinderen van het vorige jaar. Ik was altijd de jongste van de klas, maar dat vond ik niet erg.” “Vanaf het derde leerjaar ging ik naar een grote school in Aalst. Dat was wennen: de eerste dag stond ik te wenen op de speelplaats. Maar op den duur werd het mijn school. Ik heb er tien jaar gezeten en bewaar heel goede herinneringen aan die tijd. Het was een uniformschool voor meisjes; iedereen in Aalst kende onze groene rokken. Ik deed Latijn-Grieks, die richting moesten wij allemaal volgen van mijn vader.” “De lat lag hoog, zowel thuis als op school. Pas op, ik zat ook in de jeugdbeweging en zong in het koor. Maar mijn schoolwerk mocht er niet onder lijden. Gelukkig heb ik altijd makkelijk gestudeerd. In die tijd gaven ze nog klasgemiddel den. Ik streed om de eerste plaats, aangemoedigd door mijn vader. Als jongste van de klas is dat me vaak gelukt. Klinkt stoeferig, hè?” (lacht)

Jij koos voor een studie pedagogie in Leuven. “Mijn vader wilde dat we aan een katholieke universiteit studeerden, dus gingen we allemaal naar Leuven. Het voor deel was dat ik meteen op kot mocht, want de verbinding Aalst – Leuven is niet te doen. Nou ja, op kot – mijn ouders huurden een appartement, dat ik deelde met mijn broer en zus.” “Ik vond het lastig om een studie te kiezen. Ik wilde ‘iets met mensen’ doen en twijfelde tussen politieke en sociale wetenschappen, en pedagogie. Het werd het laatste. Na mijn studie bleef ik zes jaar aan de universiteit als assistent. Tij dens die periode besefte ik dat de academische wereld niets voor mij is. Ik moet naar buiten, dingen meemaken. Dus deed ik het journalistenexamen van de VRT. En gelukkig was ik geslaagd.” Heb je nooit spijt dat je niet meteen voor journalistiek koos? “Absoluut niet. Alles wat je doet, heeft zijn betekenis. Ik ben blij dat ik ook andere werelden heb verkend: de academische wereld, en daarna beleidswerk bij Koninklijk Commissaris voor het Migrantenbeleid Paula D’Hondt. Je kan als journalist geen werelden genoeg kennen, zeg ik altijd tegen jongere collega’s. Praat met zo veel mogelijk mensen. Ga niet alleen op café met je journalistenvrienden, maar ook met anderen. Ik ga soms nog iets drinken met Rudi, een van de vaders uit de Panorama-reportage Arm Vlaanderen. En via Facebook hou ik contact met Thomas, die jarenlang in de bijzondere jeugdzorg zat.”

Klasse Magazine

Wie is Phara de Aguirre? • journalist, reportagemaker en presentator van o.a. De zevende dag • diploma Pedagogische Wetenschappen KU Leuven • moeder van vier kinderen tussen 20 en 34 jaar • houdt van lezen, wandelen en reizen

“Had ik op mijn zeventiende geweten dat ik journalist zou worden, dan had ik wel een andere studie gekozen. Ofwel geschiedenis, ofwel een vreemde taal. Ik vind dat nog altijd de beste opleiding voor een journalist. In mijn tijd bestond er geen opleiding journalistiek. Je deed examen bij de VRT – de enige voorwaar de was een secundair diploma! – en leerde de job on the field. Ook nu raad ik jongeren aan eerst iets anders te studeren, geschiedenis, talen, ‘pol en soc’, en pas daarna een master journalistiek. Hoe meer bagage je hebt, hoe beter je dingen kan begrijpen, interpreteren, uitleggen. Hoe meer talen je kent, hoe meer mensen je kan spreken.” Het werd echter pedagogie. Heeft dat je kijk op de wereld mee bepaald? “Dat is al zo lang geleden, daar durf ik niet meer aan terugdenken! (lacht). Hoe je naar de dingen kijkt, ligt volgens mij al vast voor je gaat studeren. Ik was lid van de jeugdbeweging en sociaal geëngageerd. Daarom koos ik ook sociale pedagogie als afstudeerrichting: de tak die zich bezighoudt met jeugdwerk en vormingswerk van volwas senen. Van onderwijspedagogie bleef ik ver weg. Ik wist toen al dat ik te weinig geduld heb om voor een klas te staan.”

“Je kennis doorgeven inspireert, als je ziet dat leerlingen ze toepassen”

Leraar worden was nooit een optie? “Nee. Ik bewonder ze geweldig, hè! Maar ikzelf … Misschien ben ik zelf te leergierig. Hoewel het ook inspireert om je kennis door te geven aan een nieuwe generatie, merk ik, nu ik ‘Interviewtechnieken’ doceer aan het Conser vatorium in Antwerpen. Zeker als studenten je tips succesvol toepassen. Bij de toonmomen ten zitten echte kippenvelavonden. Maar ook als journalist leer ik van jonge mensen: van mijn collega’s op de redactie.” “Op de VRT probeer ik een gids te zijn voor jonge collega’s, al steekt de werkdruk daar soms een stokje voor. Maar ik vind het belangrijk, omdat ik het zelf zo nodig had toen ik begon. Op een nieuwsredactie lopen veel ego’s rond. Feedback aan elkaar geven, is een kunst die we niet zo goed beheersen. Gelukkig vond ik twee collega’s die me écht de waarheid durfden zeggen. Ik heb die gidsen nog steeds, sterker nog: ik heb ze nog steeds nodig. Ook na vierentwintig jaar.”

Klasse Magazine

“Onderwijs, of liever het gebrek daaraan, is een reden waarom mensen vluchten” Waarop moet onderwijs volgens jou focussen? “Jonge mensen moeten natuurlijk kennis verwerven op school. Maar hoe zorg je ervoor dat die kennis overkomt, dat leerlingen die willen opnemen? Dát is het moeilijke. Een voor beeld is misschien een Koppen-reportage die ik een paar jaar geleden maakte, over de gevaren van sociale media. Fantas tische actie van een school in Mol: iemand van de IT-afdeling maakte een vals profiel aan en verstuurde vriendschapsver zoeken naar leerlingen. Ik deed dat nog eens over met de nieuwe eerstejaars en probeerde ook met enkele van hen af te spreken. Beangstigend hoe gemakkelijk ze zich lieten foppen! Natuurlijk is zo’n actie op het randje, maar ik ben ervan overtuigd dat het meer indruk maakt dan een theorieles.” “Maar onderwijs mag zich niet beperken tot kennis overdracht. Je zit niet met twintig robotten in de klas maar met twintig jonge mensen, die elk een eigen verhaal hebben. Die leven, denken en voelen. Als ik leraar was, zou ik al die verhalen willen kennen. Ik zou niet aan lesgeven toekomen!” Als journalist reis je veel naar conflictgebieden. Hoe is het onderwijs daar? “Voor het programma Weg van België bezocht ik een Kosovaars gezin dat na vijf jaar in België was uitgewezen. De school van die kinderen: hallucinant. Omdat er in de verval len gebouwen onvoldoende plaats was om iedereen tegelijk les te geven, ging de zus in de voormiddag en de broer in de namiddag. En het onderwijssysteem was vreselijk, gewoon lessen opdreunen. Op zo’n moment besef je hoe fantastisch Vlaamse scholen zijn. Gelukkig hebben enkele kijkers zich over het gezin ontfermd. Dankzij Belgische steun gaat de dochter inmiddels naar een internationale school in Pristina. Oef, denk ik dan, toch een steentje verlegd.” “En dat is dan nog ‘maar’ Kosovo, de rand van Europa. Elders is de situatie nog schrijnender. In een vluchtelingen kamp in Noord-Irak sprak ik jongeren op weg naar de school van UNICEF. Allemaal droegen ze een boekentas of een stapel papieren onder hun arm, allemaal wilden ze leraar of dokter worden. Onderwijs, of liever het gebrek daaraan, is een reden waarom mensen vluchten. In Istanbul ontmoette ik een Syrisch meisje van negen dat al twee jaar niet naar school was geweest. Twee jaar! Die achterstand is niet meer in te halen.”

Zelf heb je Baskische roots. Hoe kijk je naar de migranten in ons onderwijs? “Je hebt eigenlijk twee soorten migranten in ons onder wijs. Er zijn de nakomelingen van de gastarbeiders, derde- of vierdegeneratiemigranten. Die hebben misschien een andere achternaam, maar zijn hier geboren. Ze zijn Belgen. En dan zijn er de vluchtelingen die hier nu arriveren. Het is voor allebei moeilijk, want op sommige plaatsen word je met een vreemde achternaam nog altijd scheef bekeken. In theorie ben ik ‘allochtoon’, ik ben geboren met de Spaanse nationa liteit. Maar zo voelde ik me niet op school. Mijn moeder is Vlaams en we spraken thuis Nederlands.” “Voor Canvas volg ik vijf jaar lang een groep vluchte lingen. Kinderen die hier met hun ouders arriveren, leren ontzettend snel Nederlands. De lagere school is echt een taalbad. Pubers die hier alleen aankomen, hebben het veel moeilijker. Zij moeten én Nederlands leren én de juiste studierichting kiezen. En de overtocht vertraagt hen. Ze zijn zeventien en zitten in het derde secundair, emotioneel weegt dat. Ik zie ze zwoegen. Om naar de universiteit te gaan, moeten ze héél goed Nederlands kennen. Velen belanden door de taalbarrière in een andere richting dan die waarover ze droomden voor ze naar hier kwamen.” “Wat hen helpt? Een vertrouwensfiguur, een Belg die zich over de vluchteling ontfermt. Zelf kan ik dat niet doen, want ik wil er voor alle vijftien evenveel zijn. Mijn taak als journalist is: volgen, registreren, hun verhaal brengen. Om dat te doen, moet je een zekere afstand bewaren. Maar misschien ga ik op mijn oude dag nog lesgeven in een OKAN-klas. Of Nederlands als tweede taal aan volwassenen. Het probleem is dat ik ook daar meer zou willen interviewen dan lesgeven.”

Klasse Magazine

KMA_012_POSTKAART.indd 1 17/05/2018 16:31

WUIF JE COLLEGA DE VAKANTIE IN Heb jij zo’n collega die je stiekem gaat missen deze zomer? Eentje die je wil bedanken, of iets liefs toewensen? Of iemand met wie je volgend schooljaar de spreekwoordelijke kar wil trekken? Met dit sympathieke postkaartje maak jij je warme boodschap duidelijk. Leuk om te schrijven én om te krijgen!

Klasse Magazine

Als koppel terug op de schoolbanken Tekst Wouter Bulckaert Beeld Kevin Faingnaert

Kleuterjuf Elien en leraar L.O. Tom delen niet alleen tafel, bed en een kindje op komst, maar ook de droom een eigen klas te hebben in het lager onderwijs. Vier jaar terug startten ze samen de lerarenopleiding in avondonderwijs. Met wisselend succes.

Tom: “Als bachelor L.O. deed ik enkele jaren geleden een interim in het lager onder wijs. Eerst als leraar L.O., maar de directeur vroeg me om ook de klas over te nemen. Ik heb de job van onderwijzer dus al doende geleerd. In juni had ik een functionerings gesprek. ‘Waarom haal je dat diploma niet?’ vroeg mijn directeur. Die zag potentieel in mij als leraar lager onderwijs, en beloofde me ervoor te zorgen dat ik lerarenopleiding en schoolopdracht kon combineren. Dat te ken van vertrouwen gaf me een enorme duw in de rug. En een man in het vrouwenbastion van het lager onderwijs, dat is sowieso een troef.”

Elien: “Tom kwam thuis: ‘Schat, ik ga volgend jaar studeren.’ Maar die lerarenopleiding lager onderwijs, die had ik zelf altijd al willen volgen. Alleen durfde ik de stap niet zetten. Toen nam Tom mijn hand vast en stelde voor het samen te doen. Zo werden we klasgenoten aan de Thomas More hogeschool in Mechelen.” Niet simpel, een voltijdse job combineren met een studie? Elien: “Nee. De hogeschool raadde ons dat af, studeren en voltijds werken. Maar halftijds werken met een lening en verbouwingen, dat lukt zomaar niet. Dus was het drie jaar volle gas. Gelukkig had we vrijstellingen voor ongeveer de helft van de studiepunten: didactische en pedagogische vakken die we al hadden gestudeerd tijdens onze vorige opleidingen.”

Klasse Magazine

Wie is Elien Pintens? • kleuteronderwijzer in basisschool Sjabi in Puurs • halftijds in derde kleuterklas, halftijds co teacher in de andere kleuterklassen • stond ook al in eerste, tweede, vijfde leerjaar en buitengewoon onderwijs • thuis sinds december door zwangerschap

Wie is Tom De Kesel? • leraar zesde leerjaar in Mariagaarde in Borgerhout • bachelor L.O. van opleiding, diploma leraar lager onderwijs • deed vervangingsopdrachten in alle netten, in het secundair, buitengewoon en lager onderwijs • belandde zo in het lager onderwijs, eerst als leraar L.O., daarna als klasleraar

Tom: “We zagen veel medestudenten die ook werkten, uitvallen. Zij kregen het niet meer gebolwerkt. Wij wel. Dat we nog geen kinderen hadden, maakte ons flexibeler. Maar de eerste twee jaar waren toch erg zwaar. Dinsdag en donder dag les van half zeven tot half tien. Zaterdag van half negen tot vijf. En op zondag aan je voorbereidings- en verbeterwerk voor school beginnen. Aan je weekend heb je niets. Je sociaal leven staat ‘op waakvlam’. Mensen rondom ons hadden het er moeilijk mee. Ze begrepen niet dat we zondagavond nog een groepswerk moesten maken. Tja, wanneer anders? Als je voltijds werkt en studeert, moet je erg strak plannen, anders lukt het niet.”

“En dan heb je ook nog eens examen op een dinsdag avond, nadat je de hele dag voor de klas hebt gestaan. Niet simpel om die concentratieboog nog drie uur te verlengen. Toch ben ik fluitend door de examens gegaan.” Wat zijn de voordelen van samen studeren? Tom: “Elien hield mij dat eerste jaar recht. Ze was mijn persoonlijke secretaresse, mijn logistieke sterkhou der. Ik had twee halftijdse lesopdrachten. Heel chaotisch, ik hoste van de ene school naar de andere. Ik ben heel gestructureerd, maar soms kwam ik thuis met 10.000 volt tussen mijn oren. Dan was het handig dat Elien het

Klasse Magazine

“Ik heb in de lerarenopleiding lager onderwijs herontdekt dat ik gemaakt ben voor de kleuterklas” Elien Pintens

cursusmateriaal al voor mij had afgedrukt en in een map gestoken. Zo zat ik voorbereid in de les.” “Groepswerken maakten we samen waar mogelijk. Ook daarin vulden we elkaar goed aan en verdeelden we de taken. Het is makkelijker om aan de keukentafel samen te zitten dan te moeten afspreken met studenten uit de vier windstreken van Vlaanderen. En bij elkaar kunnen we ook eens ventile ren. We begrijpen elkaar als het potje overkookt.” Elien: “Samen studeren is heel fijn. Ik ben sterk in taal, Tom in wiskunde en wetenschappen. Maar het is ook frustre rend. Tom studeert erg snel, die neemt zijn boeken en begint. Ik leg al mijn mappen open, structureer, maak honderden sa menvattingen, zoek extra informatie op. Als ik dan eindelijk kan starten, is hij al klaar met een hoofdstuk. En vraagt hij zich af of hij niet te oppervlakkig door de leerstof vliegt.” Hoe voelt het om als leraar plots weer student te worden? Tom: “In de les is dat geen probleem. Want je zit daar samen met gelijkgestemde, iets oudere mensen, allemaal ook erg gedreven studenten. Maar het is heel bevreemdend om de school binnen te stappen als stagiair. Je hebt voortdurend schrik om fouten te maken. Terwijl je toch al een gediplo meerde bachelor bent.” “Ik heb twee van de drie stageperiodes in mijn eigen klas en school gedaan. Dan wordt je parallelcollega plots je coach en evaluator die je beoordeelt en bekritiseert. Met haar overleggen over de leerlingen was heel verwarrend: deden we dat nu als ‘evenwaardige’ collega’s of als mentor en stagiair? Ook voor haar was dat niet de meest dankbare job.” “Nu, tegelijkertijd ben ik wel heel blij dat ik mijn stages mocht doen in mijn eigen school en scholengemeenschap. En ik kreeg veel steun en schouderklopjes van collega’s. Als leraar weten we dat we leerlingen positief moeten bekrachti gen. Maar we vergeten elkaar soms complimenten te geven.

Terwijl het zo veel deugd kan doen als een collega zegt: ‘Slechte les? Dat overkomt iedereen. Fouten maken mag. Volgende keer beter!’” Elien: “Voor mij waren de stages er helaas te veel aan. Ik was geslaagd voor al mijn examens, maar ik kon de knop niet meer afzetten. Op de momenten dat ik niet voor de klas stond of werkte voor mijn studies, voelde ik me schuldig. Ik begon te flippen en ging eronderdoor. Ik vond dat mijn klasopdracht eronder leed, terwijl mijn directeur en collega’s me verzekerden dat dat helemaal niet zo was.” “Maar het was op. Ik leed aan enorme faalangst en schrik om teleur te stellen. In mijn hoofd hoorde ik de collega’s zeggen: ‘Die heeft hier gewerkt als leraar, en nu komt ze als stagiair binnen?’ Toen heeft Tom me voorgesteld een pauze in te lassen. Zodat ik later nog altijd mijn opleiding kan oppikken.”

Klasse Magazine

“Als leraar weten dat we leerlingen positief moeten bekrachtigen, maar we vergeten elkaar soms complimenten te geven” Tom De Kesel

een goed, maar oppervlakkig contact. Nu heb ik vijftien leerlingen, en ik ken die door en door. Ik weet waarvoor ze staan, waar ze naartoe willen, ken hun ideeën en dromen. Daar kan je op inspelen en mee verder gaan, en dat is wat ik wil doen.” Wat vinden jullie elkaars sterke punten als leraar? Tom: “Elien wil het beste geven aan elke individuele leerling. Dat betekent dat ze erg goed kan differentiëren. En ze blijft nieuwe dingen verzinnen voor haar leerlingen. De lat ligt bij haar nooit hoog genoeg. Op een evaluatiegesprek wil ze altijd een werkpunt. Dat is meteen ook haar valkuil: ze is nooit tevreden over zichzelf.”

Daardoor is het uiteindelijk Tom die jouw droom waarmaakt? Elien: “Ja. Maar ik heb door mijn studie heront dekt dat ik gemaakt ben voor de kleuterklas. Dankzij de opleiding weet ik nu beter hoe de job van leraar lager onderwijs in mekaar zit. Ik kan de kinderen veel beter begeleiden bij de overgang van de kleuter- naar de lagere school. En als halftijds co-teacher in eerste, tweede en derde kleuterklas kan ik ze ook erg goed individueel begeleiden.” Tom: “Ik studeer eind juni af. En ben helemaal verveld tot leraar lager onderwijs. Supergedreven, gebeten door de job. Vrienden vragen me wat ik zou doen als ik weer mocht kiezen tussen leraar L.O. en leraar van het zesde leerjaar. Wel, ik kies onmiddel lijk voor de klas. Ik heb die directe band met mijn leerlingen nodig. Als leraar L.O. had ik 350 leerlin gen die ik twee lesuren per week zag. Ik had met hen

Elien: “Tom is erg gedreven. Hij stopt nooit met werken voor school. Om tien uur ’s avonds moet ik soms zeggen dat hij genoeg gewerkt heeft. Maar ook hij wil inspelen op de interesses en het niveau van al zijn leerlingen individueel. Bovendien is hij een geweldige teamspeler. Met de nodige dosis humor zorgt hij ervoor dat zijn collega’s zich goed voelen op school.” Stoppen jullie ooit met ‘schooltje spelen’ thuis? Tom: “Moeilijk. Leraar zijn is geen rolletje dat je speelt van half negen tot vier. Bovendien zitten we ’s avonds ook sa men lessen voor te bereiden of te verbeteren aan de keuken tafel. Dan geven we elkaar ook goeie raad. Zeg ik aan Elien: ‘Luister wat die nu heeft ingevuld.’ En antwoordt zij: ‘Het ligt misschien aan je vraag dat dat kind zo heeft geredeneerd.’ Dat ervaar ik dan als kritiek, terwijl het gewoon een tip is. Waar ik rekening mee hou. Of net niet.” Elien: “Tom kan vol vuur blijven ratelen over wat hem die dag op school is overkomen, non-stop van in de auto tot thuis. Gelukkig begrijpen we elkaar als leraar makkelijker. Want ons werk is onze passie én onze hobby. We hebben ook veel vrienden die leraar zijn. Raad maar eens waar het over gaat als wij een avond samen uitgaan (lacht)!”

Lerarenkaart

Klasse Magazine

Samenstelling Patrick De Busscher

Permanente Voordelen In heel wat cultuurhuizen, musea, ICT-winkels, boekhandels … krijg je als leraar korting met je Lerarenkaart. Ontdek via Lerarenkaart.be meer dan 1000 exclusieve voordelen. Met de zoektool vind je makkelijk voordelen op maat van jou en je klas.

NIEUW

Voordelen

Vul je zoekterm in

Cinema Palace Brussel

1,75 euro korting: je betaalt 7 euro i.p.v. 8,75 euro

BAM - Beaux Arts Mons Bergen

2 euro i.p.v. 4 euro (permanente tentoonstelling) en 6 i.p.v. 9 euro (tijdelijke tentoonstellingen)

Snijders&Rockoxhuis Antwerpen

gratis met je Lerarenkaart i.p.v. 8 euro

Antwerp by Bike Antwerpen

25 procent korting op de vaste groepstochten

Charlier Museum Brussel

gratis met je Lerarenkaart i.p.v. 5 euro

MyNametags London Webshop

10 procent korting

Bos+ Webshop

10 procent korting

5beaufort Magazine

10 euro voor jaarabonnement (4 nummers)

Belgocycle Zemst

tussen 349 euro en 649 euro korting afhankelijk van het model

Disneyland® Paris Parijs

62 euro (1 dag, 2 parken) i.p.v. 99 euro (volwassenen) of 92 euro (kinderen)

computersbrugge.com Brugge

10 procent korting op computerservice en computerhardware

VTF-Vacances Brussel

5 procent korting op elke boeking + kortingscheque van 50 euro bij eerste boeking + 20 euro lidmaatschap i.p.v. 40 euro

Depauw Taalvakanties Kortrijk

20 euro korting per kind

Drukke Mama’s Webshop

10 procent korting

Vakantieverblijf Oostende Oostende

7 nachten voor de prijs van 6

Klasse Magazine

Lerarenkaart

FILM

THE PLACE Aan een tafeltje in bar ‘The Place’ ontvangt een mysterieuze man zijn klanten, die hem vragen hun soms onmogelijke wensen te vervullen. In ruil moeten ze iets terugdoen … Welke prijs zijn ze bereid te betalen? Hoeveel hebben ze er echt voor over om hun wensen uit te laten komen? Regisseur Paolo Genovese verweeft hun verhalen tot een spannend, tragisch en poëtisch geheel. ‘The Place’ (Paradiso Filmed Entertainment) loopt vanaf 13 juni in de bioscoop. WIN! 125 duotickets voor ‘The Place’ op een datum en in een zaal van je keuze. Waag je kans via klasse.be/win.

Klasse Magazine

Tijdelijke voordelen De Lerarenkaart houdt je via Lerarenkaart.be op de hoogte van tijdelijke expo’s, acties en voordelen. Bij elk voordeel check je er makkelijk of het educatieve luik geschikt is voor je klas. Schrijf je via klasse.be/nieuwsbrief-lerarenkaart in op de Lerarenkaartnieuwsbrief en ontvang de nieuwste voordelen in je mailbox.

EXPO EXPO

GELD STINKT NIET

VIVA ROMA

permanent

tot en met zondag 26 augustus 2018

De aantrekkingskracht van de mythische stad Rome op Europese kunstenaars kan je voelen! Op een eiland in de Maas verruimt museum La Boverie je blik. Met 170 werken, onder meer uit het Louvre. La Boverie (Luik) Gratis met je Lerarenkaart i.p.v. 12 euro.

Hoe veranderden betaalmiddelen door onze geschiedenis heen? Hoe werkt onze economie en welke rol speelt de Natio nale Bank daarbij? De collectie én de tentoonstellingsruimte zijn volledig vernieuwd, met gebruik van de nieuwste interac tieve technieken (audiogids, video, multimedia, games). Museum van de Nationale Bank van België (Brussel) Gratis toegang. Gratis infopakket voor leraren.

Klasse Magazine

Lerarenkaart

VAN RUBENS TOT BORREMANS

ANTWERPEN BAROK 2018 tot begin 2019

Met een groots stadsfestival vol muziek, theater, wandelingen en tentoonstellingen brengt Antwerpen hulde aan Rubens en zijn barokke nalatenschap. Het festival vertelt over barok vroeger en nu. Met je Lerarenkaart en de bijbehorende voordelen kan je alvast extra genieten van bijvoorbeeld de tentoonstellingen ‘De meester leeft’ in het ge restaureerde Rubenshuis, ‘Barokke pracht in een huiselijk kader’ in Museum Mayer van den Bergh en ‘Experience Traps’ met hedendaagse barok in het Middelheimmuseum. Spannend is zeker de tentoonstelling ‘Sanguine | Bloedrood’ (M HKA) waar curator Luc Tuymans sleutelwerken uit de barok laat dialogeren met hedendaagse kunst. Ontdek alle voordelen met je Lerarenkaart op lerarenkaart.be/barok.

Klasse Magazine

Tip je collega’s: haal je Lerarenkaart op tot 8 juli!

HEDENDAAGSE KUNST

DE PONT

EXPO

JOE ENGLISH

permanent in Tilburg (Nederland)

tot 31 december in Diksmuide

Frontschilder Joe English stierf 100 jaar geleden in een mili tair veldhospitaal. Deze herdenking is meteen ook aanleiding voor een tijdelijke tentoonstelling over kunst en propaganda. 4 euro korting met je Lerarenkaart (4 euro i.p.v. 8 euro). Meer info op museumaandeijzer.be.

‘Verwondering’ staat voorop in het Nederlandse museum De Pont. Je ziet er hedendaagse kunst van internationale toppers als Anish Kapoor of Bill Viola. Je vindt er echter ook werk van bekende Vlaamse kunstenaars als Luc Tuymans, Berlinde De Bruyckere en David Claerbout. Gratis met je Lerarenkaart i.p.v. 10 euro. Meer info op depont.nl.

Klasse Magazine

Kansarmoede in je klas: je hoeft geen superjuf te zijn Tekst Michel Van Laere Beeld Eva Vlonk

01. Kan jij kwetsbare kinderen in je klas méér kansen bieden op een goede studieloopbaan, hoger welzijn en een beter leven tout court? Dat kan. Zeven specialisten en twee camera’s volgden juf Jelke in haar derde kleuterklas. Wat ze eruit leerde? “Je hoeft geen superjuf te zijn om het verschil te maken.” Acht verrassende inzichten over taal, executieve functies en warme relaties met kinderen én hun ouders.

WE MOETEN MEER MEESPELEN “Ik speelde in de klas amper mee met de kinderen. Behalve tij dens het hoekenwerk bij moeilijke puzzels of een woordenspel. In mijn achterhoofd zat dan telkens: ‘Ze moeten naar het eerste leerjaar, ik moet zorgen dat ze dit en dat kunnen.’ Nu speel ik ook mee aan de zandtafel of in de bouwhoek. Ik ga bij een van de kinderen zitten en volg zijn spel. Zo is de band met elk kind veel sterker geworden en de sfeer in de klas beter. Andy stelde heel veel probleemgedrag. Door met hem samen te spelen is dat hard veranderd. Ik moet minder reageren op fout gedrag en voel minder stress bij de kinderen en bij mezelf. Ik was veel bezig met: hoe leer ik iets aan? Nu vraag ik me ook af: werk ik wel aan een warme relatie met elk kind? Ook met het kind dat moeilijk doet of een ‘stille muis’ is in de klas?” 02. TAALZWAKKE KINDEREN BESTAAN NIET “Ik heb dit schooljaar twee Roemeense kinderen in de klas. Ze spraken geen woord Nederlands. ‘Taalzwakke’ kinderen, dacht ik. Ik zie nu dat dat niet klopt want ze zijn supertaal vaardig in hun eigen taal en ik ‘zwak’ in het Roemeens. Er is alleen een mismatch tussen de taal die ik gebruik om hen te doen leren en hun moedertaal. Ik heb geleerd om niet in gebrekkig Nederlands of eenwoordzinnen te antwoorden

Klasse Magazine

“Ik heb geleerd dat je de thuistaal niet moet bannen uit de klas”

als zij voorzichtig stuntelen in het Nederlands. Dat je een kromme zin niet rechtzet met een kromme zin, maar met een goede volwassen zin. Alleen zo creëer je een krachtig taalklimaat. Ik heb ook geleerd dat je de thuistaal niet moet bannen uit de klas/school. Dat die de ontwikkeling van hun Nederlands niet in de weg staat. En dat je hen op sommige momenten even Roemeens laat praten om zo beter Neder lands te leren.” 03. EERST: NADENKEN ... “Kleuters die in kwetsbare situaties opgroeien, hebben het vaak moeilijker om hun aandacht te richten, om de instruc ties van de juf goed te onthouden, om zich vlot aan te passen aan nieuwe situaties, om juist om te gaan met hun gevoelens. Hun ouders hebben vaak geen tijd om die vaardigheden te oefenen: ze zijn bezig met ‘overleven’. Terwijl die executieve functies nu precies de motor vormen voor hun leersucces later. Daar kan je als kleuterjuf vroeg aan beginnen. ‘Denk eens goed na’, zeg ik nu veel vaker in de klas. Ik leer kinde ren te stoppen, even na te denken en pas dan te doen of te

Vier video’s: Kijk mee in de klas van Juf Jelke Klasse ontwikkelde vier video’s in de klas van juf Jelke: over warme relaties in de kleuterklas, krachtige taal, executieve functies en part nerschap met ouders. Bij elke video hoort ook een zelfscan die jouw gedrag in de klas meet. Bekijk de video’s en zelfscans samen met je collega’s en zie hoe jij in je klas mee(r) het verschil kan maken voor kwetsbare kinderen.

Klasse Magazine

antwoorden. Ik spiegel ook meer als een kind een vraag stelt: ‘Wat denk jij? Hoe denk jij dat je dat kan oplossen?’ Of ik denk luidop mee: ‘Ik voel dat ik honger heb en mijn appel wil opeten, maar ik weet dat ik eerst mijn handen moet wassen.’ Ik heb nu ook een rustbankje in de klas waar een kleuter even tot rust kan komen als hij van streek is. We denken dan samen na hoe we iets kunnen oplossen.” 04. ZORGMOMENTEN ZIJN OOK LEERMOMENTEN “We zijn als leraar getraind om iets aan te leren. We stellen doelen, maken de perfecte lesvoorbereiding en zo moet het dan lopen. Toch ligt ‘leren’ vaak ook in het moment zelf. We vergeten dat zorgmomentjes (jas aandoen, naar het toilet gaan, koek eten, middagmaal) ook leermomenten zijn. Ik zie hoeveel managementtaal ik dan gebruik: ‘Stil zijn, doe

verder, even wachten’. Als ik op die momenten ook verwoord wat ik doe, maak ik ze taalrijk of ik kan ook een leerdoel integreren: ‘Je steekt je arm hier in de mouw en je hand komt er daar uit’. Het zijn ook momentjes waar je een spontaan gesprekje kan uitlokken.” 05. STERK LESGEVEN VRAAGT NIET MEER LESVOORBEREIDING “Werken aan kwaliteitsvolle interacties in de kleuterklas vraagt niet noodzakelijk veel meer tijd. Het gaat vaak om een andere reflex, of hoe je iets op een andere manier organi seert. Vroeger deed ik het onthaalgesprek na het weekend in een kring. Nu gaan kinderen in duo vertellen over het weekend. Daarna komen ze terug in de kring. Dat lokt meer taal uit dan één verteller en tien luisteraars. Ik denk na over

“We denken dat alle kinderen thuis een warme knuffel krijgen voor ze naar school vertrekken. Dat is niet zo”

Wie is juf Jelke? • juf in de derde kleuterklas • haar diverse klas telt 24 kinderen • 5 jaar ervaring • hoofdpersonage in videoreeks ‘De Klas van juf Jelke’

Klasse Magazine

hoe ik ’s morgens de kinderen begroet, wat ik zeg tijdens het jasjesmoment, wat ik vraag als ik meespeel in de zandbak. Een coach zei me dat ik het als een bank moest bekijken: ‘Investeer zo veel mogelijk in positieve ervaringen, in positieve tijd. Zo bouw je een reserve op voor als het eens moeilijk loopt.’” 06. VRAAG AAN OUDERS HOE HET GAAT “Ik zie nu wat het verschil is als je ouders toelaat in je kleuterklas en niet tegenhoudt aan de schoolpoort. Door ze binnen te laten, tonen ze meer interesse in alles wat op school gebeurt, niet alleen in de klas van hun kind. En dat hoeft niet chaotischer te zijn of moeilijker omdat ouders ‘blijven plakken’. Mijn ouder contact loopt vanaf nu ook helemaal anders. De eerste vraag die ik stel is: ‘Hoe gaat het thuis met jouw kind?’ Zo ontstaat er een fijne babbel en laat je ouders voelen dat zij jouw partners zijn. De sfeer van zo’n gesprek verandert meteen.” 07. ONZE MIDDENKLASSEVISIE VERTROEBELT ONZE KIJK “We denken vaak dat alle kinderen thuis een warme knuffel krijgen voor ze naar school vertrekken. Dat is niet zo. In sommige gezinnen zijn er veel andere zorgen, gaat het om overleven en ontbreekt die knuffel. Kinderen hebben nochtans een warme hechting nodig als ze willen durven springen, leren, de wereld ontdek ken. Je kan voor een kind geen mama zijn, maar je kan wel een warme band hebben die doet voelen: ‘Komaan, je mag er zijn, ik geloof dat jij het kan.’” 08. VIDEOCOACHING MAAKT JE EEN BETERE LERAAR “Het was niet vanzelfsprekend om mijn klas open te zetten voor specialisten en camera’s waardoor heel on derwijs mee binnenkijkt. Leren met coachen werkt erg doeltreffend. Als je bereid bent om uit je comfortzone te stappen. Wie dat doet, leert. En je merkt dat niet alles wat je doet ook werkt. Videocoachen doet in het begin wat raar. Ik schrok hoe streng ik keek en hoe ik constant aan het woord was. En hoe ik dat uithou met 24 kinderen in de klas. Videocoaching kan in elke klas. Het vergt wat moed, vertrouwen en goede afspraken. Ik voel dat ik een betere juf geworden ben: voor de kinderen, maar ook voor de collega’s. En studenten uit de lerarenopleiding zien hoe het er echt aan toe gaat in een kleuterklas.”

Kleine Kinderen Grote Kansen: 7+4+1 Hoe kan je (toekomstige) leraren steviger en doordachter voorbereiden op de sociale ongelijkheid en toenemende kinderarmoede? Dat is de uitdaging van het project ‘Kleine Kinderen Grote Kansen.’ 7 hefbomen kunnen je helpen en zijn gericht op de relatie (kwaliteitsvolle interacties) met de kinderen én het beeld dat jij hebt van kwetsbare kinderen (beeldvorming). • Hoe werk jij een warme relaties in de klas? • Hoe werk je aan een rijke, krachtige taal omgeving? • Hoe stimuleer je denken en onderzoeken bij kinderen? • Hoe creëer je een muzische omgeving? • Hoe kijk je naar armoede (jouw voor oordelen, veralgemeningen)? • Wat weet je over armoede? • Praat je ook met kansarme mensen i.p.v. ‘erover’? 4 concepten verbinden de zeven hefbomen: • Hoe werk je aan partnerschappen met ouders, buurt, welzijn? • Sta je met een waarderende basishouding in de klas? • Hoe benut je de diversiteit in je klas? • Hoe creëer je een krachtige leef en leer omgeving? 1 kader houdt alles vast: de kinderrechten. Hoe werk je aan gelijke kansen? Door voor kwetsbare kinderen dat extra duwtje in de rug te zijn. Lees meer op de website: grotekansen.be

Klasse Magazine

Test: onvoorziene omstandigheden Tekst Wouter Bulckaert Illustraties Hélène Jacobs

Hoe reageer jij als er iets onverwachts gebeurt in je klas of op school? Hou je het hoofd koel, knettert het in je knikker of raak je rotgestrest? Doe de test.

01.

Je komt ’s ochtends aan op school. Je vak- of parallelcollega is ziek. De directeur vraagt je om het eerste lesuur over te nemen, want je hebt toch een springuur. Wat denk je?

03.

In de les gaat de gsm van een leerling plots af. Hoe reageer je?

a Geweldig. Met de hand nog op de deurklink bedenk je ter plekke een les die je zonder handboek start. b Hm, oké. Je kopieert vlug een les van jouw klas van vorige week en geeft die. c Wat? Zonder voorbereiding kan je niet lesgeven. Je vraagt aan de leerlingen om zich in stilte bezig te houden.

a Je beantwoordt zelf de oproep en zegt met een uitgestreken gezicht tegen de leerling: ‘Het is je mama om te vertellen dat je je boterhammetjes bent vergeten.’ b Je laat de gsm rinkelen en vraagt daarna aan de leerling om zijn gsm op stil te zetten en weg te steken. Je komt er na de les wel op terug. c Je neemt de gsm in beslag, zet de leerling apart en laat hem een tekst schrijven over het gsm-verbod in de klas.

02.

04.

Je moet je neus snuiten. Je grist vlug je zakdoek uit je broekzak. En dan blijk je per abuis ’s ochtends je echtgenotes slip-met-hartjes-erop in je broekzak te hebben gestoken. Hoe praat je je eruit?

a Je zegt doodleuk: ‘Ik vraag me af wat mijn vrouw vandaag aan heeft.’ b Je bloost en zegt: ‘Ik ben nogal het romantische type.’ c Je moffelt het slipje vlug weg in je broekzak en hoopt (tevergeefs) dat niemand het heeft gezien.

Midden in de les blijkt tot grote hilariteit van de klas dat een leerling al sinds het begin van het lesuur in de kast zit verstopt. Wat doe je?

a Je trekt onmiddellijk met de hele klas naar buiten om daar de les verder te zetten onder de grote eik. En je laat de grappenmaker zitten. b Je negeert het lawaai en geeft gewoon verder les. c Je haalt de leerling onmiddellijk uit de kast en stuurt hem naar de directeur. Het lef!

Klasse Magazine

05.

In het lokaal naast jou is er een hels kabaal. Je denkt dat je collega nog niet is aangekomen en stormt woest de klas binnen. Blijkt dat je collega er wél is. Wat zeg je?

09.

Op het einde van het jaar vraagt een meisje in je klas: ‘Mag ik u een knuffel geven, het is waarschijnlijk de laatste keer dat ik bij u in de les zit.’ Hoe reageer je daarop?

a ‘Oei, sorry, ik wist niet dat jullie groepswerk hadden.’ b ‘Mag het een beetje stiller? Ik wil ook nog kunnen lesgeven.’ c Je sluit vliegensvlug weer de deur. En rapporteert het daarna aan de directeur.

a Knuffels, die sla je nooit af. b Je bent vereerd, maar zegt dat je dat liever doet als haar ouders erbij zijn op het oudercontact. c Geen sprake van. Voor je het weet beschuldigt ze je van grensoverschrijdend gedrag.

06.

10.

Je bent op uitstap met je leerlingen in het museum. Een leerling tikt je op de schouder om te zeggen dat het prijskaartje nog aan je nieuwe jas hangt. Hoe los je dat op?

Een leerling is onbeschoft. Je vraagt hem wat zijn vader hierover zou zeggen. Daarop reageert de leerling dat zijn vader twee jaar geleden overleden is. Wat antwoord je?

a Je vraagt de aandacht van je leerlingen: ‘Wat denken jullie? Is dit ook kunst? En hoeveel mag dat kosten?’ b Je geeft de leerling een samenzweerderige knipoog en haalt er subtiel het prijskaartje af. c Je spoedt je naar het toilet om het prijskaartje eraf te halen.

a ‘Aha, dan begrijp ik waarom je een deel van je opvoeding hebt gemist.’ b ‘Mijn excuses. Dat had ik niet moeten zeggen, want dat had ik moeten weten.’ c ‘Dat doet hier nu eventjes niets ter zake.’

07.

11.

Een leerling uit het vijfde jaar komt glunderend naar je toe tijdens de pauze. Ze stopt je een doktersbriefje in je handen waarop staat dat ze mag stoppen met school omdat ze zwanger is. Hoe reageer je?

Je komt de lerarenkamer binnen en daar staat de directeur. Je herinnert je plotseling dat je het overleg met hem bent vergeten. Hoe excuseer je je?

a Je wenst haar van harte proficiat en vraagt of de vader het ook al weet. b Je wenst haar proficiat en vraagt of je straks met haar kan samenzitten om te kijken of ze hulp nodig heeft. c Je stuurt haar door naar het secretariaat. Zij zijn verantwoordelijk voor de afwezigheden.

a Je stapt recht naar de directeur en zegt: ‘Ha, daar ben je. Ik zit al een uur op jou te wachten in de mediatheek.’ b Je verontschuldigt je omdat je de afspraak bent vergeten. c Je wandelt zo vlug mogelijk de lerarenkamer weer buiten om een goed excuus te kunnen bedenken.

08.

12.

Je geeft je allereerste les van het jaar in een klas van 29 waarvoor je collega’s je gewaarschuwd hebben. Er staan welgeteld dertien dubbele banken in de klas. Drie plaatsen te kort. Hoe los je dat op?

a Je speelt muzikale stoelendans met je leerlingen. De laatste drie moeten maar gaan zitten op de vensterbank. b Je stuurt vier leerlingen de klas uit om twee extra banken en drie stoelen te gaan halen. c Je stuurt alle leerlingen uit de klas naar de studie. Zo weiger je les te geven.

Je krijgt bezoek van de pedagogische begeleider. Als je de les wil starten, blijkt dat je leerlingen de broodnodige kopieën nog niet hebben gekregen. Wat doe je?

a Je vraagt even geduld, gaat naar beneden om de kopieën te maken en stapt twintig minuten later doodgemoedereerd met het lesmateriaal opnieuw de klas binnen. b Je overlegt met de begeleider wat je nu moet doen. c Je veinst een appelflauwte een gaat een uur op het ziekbed liggen waarna je vraagt om je naar huis te laten brengen.

Klasse Magazine

Hoe reageer jij op het onverwachte? VOORNAMELIJK A: KOELE KIKKER Je bent niet uit je lood te slaan. Je reageert alert en spitsvondig, maar de goeie grap gaat soms voor op de empathie voor je leerlingen. Je snedige reactie lost het probleem niet op, en je leerlingen leren weinig uit wat er is gebeurd. Want je blijft die coole, maar koele kikker in de poel van chaos.

VOORNAMELIJK B: RUSTIGE ROTS Je staat slechts een fractie van een seconde perplex. Je hervindt meteen je kalmte, en pakt daarna de zaken nuchter, snel en consequent aan. Je reageert alert en blijft vriendelijk, en je spreidt je aandacht zonder het overzicht uit het oog te verliezen. Zo blijf je de rustige rots in de branding.

VOORNAMELIJK C: PRIKKELBARE PANIQUEUR Onverwachte gebeurtenissen brengen je vlug van je melk. Je wil zo vlug mogelijk rust, maar dreigt te panikeren. Je reageert soms geprikkeld en boos, en riskeert irritatie bij je leerlingen. Ook al krijg je snel de controle terug, je dreigt het contact met je leerlingen te verliezen als het spannend wordt.

Klasse Magazine

Leren is ook vergeten Tekst Stijn Govaerts Beeld Jens Mollenvanger

Professor psychologie Tom Beckers (KU Leuven) doet onderzoek naar leren en vergeten. Of ons onderwijs volgens hem perfect in elkaar zit voor onze breinen? Vergeet het. “We moeten het lessenrooster fundamenteel hertekenen zodat leerlingen meer onthouden.” “99 procent van wat je leerde, vergeet je. Dat cijfer dook op in een populair internetartikel. Maar iedereen voelt toch aan dat dat niet klopt”, glimlacht profes sor Tom Beckers. Hij twijfelt even, maar stapt dan gedecideerd naar het grote bord. Wat volgt zijn een uitgebreid schema en dito uitleg over hoe groot onze opslagcapaciteit is en over wat er in onze hersenen gebeurt als we iets vergeten. De professor spreekt met passie over zijn onderzoek. Maar ook met een warm hart voor leerlingen en onderwijs. VERGETEN IS FUNCTIONEEL “Natuurlijk vergeten je leerlingen veel. Dat is in zekere mate functioneel. Als je veel informatie opslaat op je harde schijf, heb je meer kans dat die informatie met elkaar gaat interfereren of in elkaar overloopt. Dat merk ik als ik door Italië reis. Als ik Italiaans probeer te spreken, grijp ik intuïtief naar Spaanse woorden die ik tijdens een taalcursus aanleerde. Na een paar dagen gaat het beter: mijn brein activeert de Spaanse woorden minder snel, waardoor ik minder fouten maak. Hetzelfde speelt op school. Voor een examen Frans is het niet ideaal dat er bij je leerlingen voortdu rend Engelse woorden te binnen schieten. Ze moeten hun Engels even ‘vergeten’, hun brein moet ervoor zorgen dat ze de taal even minder makkelijk kunnen

oproepen. Daarom is het nooit een goed idee om tijdens de examens twee taalvakken op één dag te leggen.” “Tijdelijk vergeten betekent niet dat een geheugenspoor helemaal gewist wordt. Het is omkeerbaar. Maar hoe langer het duurt voor je de informatie weer oproept, hoe moeilijker ze te traceren en activeren is tussen vele gelijkaardige sporen in je brein. Daarom moet je voldoende herhalen om je niveau vast te houden.” ONBETROUWBARE OPSLAGPLAATS “We zien ons geheugen soms te eng als een opslagplaats voor ons verleden, die volgepropt wordt met ervaringen en feiten die we niet willen vergeten. Maar als je die geïsoleerd aanbiedt, zonder groter logisch verband, is onthouden vrij kansloos. De meeste leerlingen zullen jaartallen nauwelijks onthouden zonder historische samenhang met andere gebeurtenissen.” “In essentie dient ons geheugen trouwens vooral als basis voor beslissingen die je vandaag moet nemen. Daarbij moet je beseffen dat je geheugen onbetrouwbaar is. Onze herinne ringen zijn levendig, lijken honderd procent te kloppen. Maar het is niet omdat je je iets levendig en scherp herinnert, dat het ook werkelijk zo gebeurd is.” MEER BEWEGEN, MINDER VERGETEN Maar hoe vergeten we de juiste dingen? En hoe onthouden we meer? Tom Beckers ziet verschillende kansen. “In ons onderwijs zitten leerlingen acht uur stil in de klas. En eind juni onderbreken we hun progressie met een lange vakantie. Gevolg? Zomerverlies: essentiële kennis en vaardigheden vervagen omdat ze niet meer geoefend of herhaald worden.

Klasse Magazine

Wie is Tom Beckers? â&#x20AC;˘ professor Psychologie, KU Leuven â&#x20AC;˘ onderzoeksdomein: leren en geheugen bij mensen en dieren

Klasse Magazine

“Meer uren bewegen op school, betekent minder tijd voor theorie. Die ‘verloren’ uren zou ik compenseren door de zo mervakantie iets in te korten. Zo verhoog je het aantal uren retrieval practice of actief leerstof ophalen uit het geheugen. En zo stijgt het leerrendement van je leerlingen. Ik besef dat mijn pleidooi protest zal wekken. Maar als hersenonderzoe ker geloof ik er rotsvast in.”

“Moeilijke denktaken voer je makkelijker zittend uit” Zeker minder sterke leerlingen of kinderen uit kwets bare gezinnen krijgen in de zomerweken te weinig uitdagingen en leerimpulsen.” “Leerlingen onthouden meer en effectiever als ze een kortere vakantie hebben en vaker bewegen. Ik droom van klassen die in de voormiddag werken met instructie en theorie, met korte bewegingsmomenten tussen de lessen. In de namiddag sporten de leerlingen. Hersen arbeid en beweging stimuleren de aanmaak van nieuwe hersencellen in de hippocampus, de zone in ons brein die we gebruiken om te leren en te onthouden. Dat proces heet neurogenese. Als jijzelf en je hippocampus beter in conditie zijn, maak je minder fouten en vergeet je minder. Want dan verplaats je makkelijker informatie van het korte- naar het langetermijngeheugen, waar het effectief opgeslagen wordt, en je hebt minder last van herinneringen die in elkaar overlopen.” “Verwar tussendoor bewegen niet met bewegend leren”, waarschuwt Tom Beckers. “Het bewijs dat bewegend leren werkt is nog niet sluitend. Het is ongetwijfeld goed voor je gezondheid, maar niet per se voor je aandacht. Als je beweegt of rechtop leert aan een standing desk, vraag je grote inspanningen van je werkgeheugen. Daarom voer je moeilijke denktaken makkelijker zittend uit.”

VALIDEER DE INSPANNING En wat doet stress met ons geheugen? “De effecten van stress zijn niet zwart-wit”, vertelt Tom Beckers. “Met een lichte toename van stress en aandacht sla je makkelijker info op. Te veel stress tijdens het blokken verstoort dan weer die opslag. Leerlingen moeten de balans vinden door gemotiveerd te studeren en voldoende tijd te spenderen aan het voorbereiden van toetsen. Dan blijft de leerstof het beste hangen. Maar lukt het eens niet om alles te onthouden, dan is dat niet het einde van de wereld. Leerlingen moeten leren dat falen en vergeten soms bij leren hoort. Slagen is het doel, maar de inspanning is belangrijker dan het resultaat. Vandaag focussen we te veel op het eindresultaat en valideren we de inspanning te weinig.” “Niet alleen stress maar ook timing, volume en werkvormen spelen een cruciale rol tijdens het leerproces. Lesonderwer pen en soorten oefeningen afwisselen, houdt je leerlingen scherp. Twee uur na elkaar hetzelfde bestuderen, heeft weinig zin. Voor hun concentratie verdeel je een hoofdstuk best in kleine stukken van bijvoorbeeld twintig minuten. Die herhaal je een aantal lesdagen. Ook peer-to-peer-leren is een effectieve vorm van retrieval practice. Je leerlingen zijn actief met de leerstof bezig. En om leerstof uit te leggen aan je klasgenoot, moet je het onderwerp begrijpen. Zo sla je de nieuwe informatie diep op.” STUDEREN MOET BELANGRIJK ZIJN Maar wat doe je met een leerling die liever Fortnite speelt en wacht tot het laatste moment om te studeren? “Ik ben ook op die manier door mijn universitaire studies gesparteld”, lacht Tom Beckers. “Als tiener ben je niet volledig klaar om je studieproces zelf in handen te nemen. Net als andere delen van de hersenen is ook je prefrontale cortex, die je executieve functies zoals plannen aanstuurt, nog niet volgroeid.” “Je leert dus niet noodzakelijk beter als je autonomie krijgt, zoals de aanhangers van de zelfdeterminatietheorie beweren. Leerprestaties blijven van hetzelfde niveau en kinderen wor den er ook niet per se gelukkiger van. Richt je lessen daarom zo in dat je leerlingen niet kunnen wachten tot de laatste dag om alles te studeren. Laat ze tijdens het jaar vaak actief met de leerstof bezig zijn. Toon hoe hun geheugen werkt, hoe ze effectief studeren. En tot slot: ze moeten studeren belangrijk genoeg vinden. Anders vergeten ze veel leerstof toch meteen weer. Ook de essentiële.”

Advertentie

Klasse Magazine

Blog

Wie is Karel-Willem Delrue? • leraar Nederlands en Engels in het Bernarduscollege, Oudenaarde • schrijft literatuurrecensies en toneelstukken • probeert zijn leerlingen goede manieren en de liefde voor taal en literatuur bij te brengen • probeert zijn zoontje slechte manieren en de liefde voor rock-’n-roll en horrorfilms bij te brengen

Klasse Magazine

Karel-Willem blogt

Het ga jullie goed Leraar Karel-Willem Delrue blogt dit schooljaar voor Klasse. Net voor de examens heeft hij voor zijn leerlingen nog twee vurige wensen. Ik schrik wanneer ik begin mei mijn digitale schoolagenda doorblader. Er rest ons nog maar één volle lesweek in de aanloop naar de laatste proefwerkperiode van het schooljaar. De overige weken worden verbrokkeld door feestdagen, brugdagen en activiteiten. Ook de leerlingen voelen het aan het prikken van hun duimen. Ze worden er onrustig van. Het einde van het schooljaar nadert. “We gaan u volgend jaar toch nog hebben?” vragen sommigen hardop. Ik laat het niet zien, maar die vraag doet me veel deugd. Anderen hopen vermoedelijk in stilte op een andere le raar. Als ik zelf mag kiezen, schuif ik mee op met mijn klassen. Ik mag mezelf gelukkig prijzen met zo’n publiek en het is een machtig onderdeel van mijn job om deze jongens en meisjes te zien opgroeien. Ze zijn de mannen en de vrouwen aan het worden die ze de rest van hun leven zullen zijn. Het is niet niets om daar een rol in te kunnen spelen. Of ik voor elke leerling een steen heb verlegd – zoals Bram Vermeulen het zo mooi verwoordt – durf ik te betwijfelen, maar ik mag hopen dat ik hen na al die lesuren samen niet met lege handen moet wegsturen.

Maar de liefde voor taal en literatuur, de passie voor het vak en een soort minzame rebellie als permanente geesteshouding, die nemen ze mij niet meer af. En ook het poppetje dat ik in het laatste jaar van mijn titularis kreeg, heb ik nog. “Het ga je goed”, stond erop. En wij mochten allemaal onze naam op haar etui schrijven. “De vakantie zal er rap zijn nu”, hoor ik om mij heen. Nog wat verbrokkelde weken en dan de laatste examens. De tijd vliegt inderdaad. Ik herinner me nog levendig hoe ik naar huis fietste na een proefwerk, de televisie aanzette en Marc Wilmots zag scoren tegen Brazilië. Dat is ondertussen 16 jaar geleden. Sommige van mijn leerlingen waren toen nog niet geboren! Ook in 2018 zal het WK voetbal die lange studie namiddagen verstoren, vrees ik. En daar komt tegenwoordig ook de afleiding van hun kleine schermpjes bij. Als ze die maar lang genoeg opzij kunnen leggen en zich op hun leerinhouden kun nen concentreren, dan komt het voor die laatste examens wel goed. Mijn wens voor het einde van het schooljaar? Voor al mijn leerlingen een goed rapport en de Belgen wereldkampioen!

Hoe zullen ze later terugdenken aan meneer Del rue? Dienen grijzen met al zijn boeken? Dienen met zijn moeilijke vragen altijd? Wat draag ik zelf nog mee van mijn leraren van toen? Van de leerinhouden bitter weinig, moet ik toegeven. Vraag me niet om het proefwerk fysica of wis kunde dat de leerlingen voorgeschoteld krijgen af te leggen. Ik zou geen goede indruk nalaten.

Beeld Jan Nijs

Klasse Magazine

De meeloper

Yolande: mens tussen machines 64

Klasse Magazine

Op de heetste dag van het schooljaar neem ik een boemeltrein naar de Kempen. Vandaag schaduw ik Yolande Vanrintel, tech nisch adviseur-coördinator op het atheneum van Overpelt. Een TAC coördineert het onderhoud van lokalen en machines, maar regelt ook stageplaatsen en helpt bij gip’s (geïntegreerde proef, eindwerk in bso, kso en tso). Een soort ploegbaas, voorspelde mijn eindredacteur. Dus ik denk: helm en fluohesje. Yolande draagt echter een chique jurk en gouden sieraden. En spot ik echt zilveren pumps? “Zet u”, nodigt Yolande me uit. We overlopen haar to-dolijst. Terwijl ik op de trein de slaap nog uit mijn ogen wreef, was zij al bezig met mails en administratie. Ook de werkmannen, bus chauffeur en kok hebben er al een halve werkdag opzitten. Onze eerste stop is dus – hoera! – een koffiepauze. Daarna staan er

Dit schooljaar loopt een reporter van Klasse vier keer een dag mee met iemand die in de schaduw aan onderwijs timmert. Vandaag: Yolande, TAC in een Limburgse praktijkschool.

Tekst Kyra Fastenau Beeld Boumediene Belbachir

drie vergaderingen en een gip op het programma. Ten slotte, als iedereen naar huis is, kruipt Yolande weer achter haar computer om in stilte haar mails te beantwoorden. “Als ik mijn laptop mee naar huis neem, klap ik hem ’s avonds weer open”, legt ze uit. Nachtelijke mails van Yolande zijn geen uitzondering, fluistert een collega later die dag in mijn oor. KOFFIE MET WERKMANNEN In sneltreinvaart leidt Yolande me naar de refter. Onder haar lin kerarm een vaas bloemen, in haar rechterhand gsm en sleutels. Iedereen die we passeren, heeft een vraag. De directeur wil weten wanneer haar nieuwe bureau geleverd wordt. De boekhouder vraagt zich af hoeveel wijnglazen ze zal bestellen voor de in foavond. Een leerling zoekt een koelkast voor haar versgebakken koekjes. Yolande heeft op elke vraag een antwoord, dat steeds begint met: “Dit is Kyra van Klasse.” Ik schud heel wat handen en vergeet evenveel namen. “Goed dat je ballerina’s draagt”, merkt iemand op. “Die heb je nodig om Yolande te volgen.”

Klasse Magazine

De meeloper

Wie is Yolande Vanrintel? • TAC op Atheneum Vox in Overpelt • ex-leraar huishoudkunde en techniek • genomineerd voor Leraar van het Jaar 2018

“Goed dat je ballerina’s draagt, die heb je nodig om Yolande te volgen” Directeur Rianne over Yolande

Terwijl ik koffie drink met haar collega’s, geeft Yolande een keukenhulp instructies voor het afknippen van de bloemen. De praline van jarige werkman Tom slaat ze over. “Ik moet een beetje opletten”, vertrouwt ze me toe, “Ik ben gek op zoet en krijg veel lekkers aangeboden.” Tijdens de koffieklets wen ik al even aan het Limburgs, maar de briefing van de werk mannen kan ik echt niet volgen. Het gaat over bosmaaiers, boormachines en bouwfirma’s van Mol tot Hasselt. Yolande ziet mijn verwarring en lacht. “Ja, hier leer je een hoop bij!” Het volgende probleem begrijp ik wel: de geleverde beamer voor de open dag past niet in het frame. Als de werkmannen oplossingen bespreken, komt de leraar in Yolande naar boven. Vroeger gaf ze techniek in de eerste graad. “Techniek is oplossingen zoeken”, verklaart ze terwijl we ons naar de volgende vergadering reppen. “Stel, je fietsband is lek. Wat zijn je opties? Zelf repareren, naar de fietsenwinkel, je papa inschakelen … Wat zijn daarvan de voor- en nadelen?” OP HAKKEN DOOR HET ZAAGSEL Leraar Ester popelt om de workshops op de opendeurdag te bespreken. Door de verbouwing zijn nog niet alle lokalen klaar. En om half elf heeft ze een tandartsafspraak. Maar

Ester moet wachten, want de bureaus van de directie worden net geleverd. We raken aan de praat. De jonge leraar spreekt vol lof over Yolande: “Gisteren voelde ik me slecht na een aanvaring met ouders. Ze heeft de hele middag uitgetrokken om het samen op te lossen.” Nu vreest Ester dat de educatieve keuken, een gip van Houtbewerking, niet af is tegen de open dag. Geen pro bleem, besluit Yolande als ze eindelijk bij ons aansluit. “Dan verplaatsen we de kookdemonstraties toch naar de grootkeuken?” Ester geraakt op tijd bij de tandarts, wij nemen poolshoogte bij Hout. De keuken is inderdaad verre van af. Uit de ruimte ernaast klinken zaaggeluiden. “Kunnen jullie de beschermstukken aandoen?” roept Yolande boven het lawaai tegen het groepje pubers aan de machine. “En waar is de leraar?” De leerlingen gebaren naar het aangrenzende lokaal. Op haar hakken stampt Yolande door het zaagsel. Ze trekt een kerel die bijna dubbel zo groot is als zijzelf aan zijn mouw: “Hoe staat het met je keuken?” De leraar is ervan overtuigd dat die wel in orde komt. “Desnoods werken jullie een weekend

Klasse Magazine

“Toen ik me slecht voelde na een aanvaring met ouders trok Yolande een hele middag uit om het samen op te lossen” Leraar Ester over Yolande

door,” oppert Yolande, “zodat je op de opendeurdag kan pronken met een topkeuken?” We lopen langs de leerlingen naar buiten. Allemaal dragen ze intussen koptelefoon en veiligheidsbril. POTENTIEEL ALS DIRECTEUR Voor vergadering drie kloppen we aan bij Brigitte, co ördinator deeltijdonderwijs. Ze ontvangt ons met koffie en haverkoekjes. “Daarvoor hadden jullie wellicht nog geen tijd”, knipoogt ze. Yolande en Brigitte organiseren een infomoment ‘duaal leren’, vanaf volgend schooljaar een optie voor de richting Verzorging. “Leerlingen die duaal leren, staan drie dagen per week op de werkvloer en krijgen daarvoor een vergoeding. Ze moeten klaar zijn om te werken, maar niet schoolmoe. Want anders dan bij een stage of deeltijdonderwijs, gaat het werk door tijdens vakanties”, legt Brigitte uit. “Als je dat vooraf niet kadert, veroorzaakt de verloning wrevel.” “Zowel leerlingen, ouders als woonzorgcentra moet je op korte termijn informeren”, redeneert Yolande. “Woonzorgcentra maken hun begroting in januari. Daar halverwege het schooljaar een extra loonkost bij optellen, is niet evident. Zeker in de ‘zachte’ sector, die elke euro moet omdraaien.” Tijdens dit gesprek zie ik directeurspotentieel in Yolan de, al antwoordt ze bescheiden dat ze daar te oud voor is. Ze klokt haar koffie naar binnen, het haverkoekje laat ze liggen. Na een snelle inspectie van de banners

en bureaus keren we terug naar haar kantoor. Johan, de andere TAC, heeft een waslijst aan verzoekjes genoteerd. Die moeten tot na de lunch wachten. Yolande opent een koelkast die van boven tot onder is gevuld met dieetpuddinkjes. “Zo stil ik mijn zoete trek tot het avondeten”, lacht ze. TIJD MAKEN VOOR LEERLINGEN In de namiddag rijden we naar Achel, waar leerlingen Verzorging hun gip over valpreventie presenteren aan de bewoners van een woonzorgcentrum. In de auto gaat het over werkdruk, de Lidl-staking en chronometers. “Zolang je zelf je tijd beheert, kan je veel aan”, vindt Yolande. “Ik heb een lading werk, maar ik pauzeer wanneer ik wil. Niet alle jobs hebben die luxe.” Voor een gip-presentatie maakt ze tijd. “Leerlingen hebben er een jaar aan gewerkt, dan is het fijn dat niet alleen de leraar luistert. Daarom besloten we ook oudjes uit te nodigen.” Het buurtcentrum stroomt vol met looprekken en grijze haren. De beugelbekjes achter de toontafel staan stijf van de zenuwen. De leerling die straks de spits afbijt, krijgt zelfs een hyper ventilatieaanval. Als Yolande de meisjes moed inpraat, loop ik naar buiten. Een meeloper moet soms ook afstand nemen. Op de zonovergoten parkeerplaats onderschep ik fotograaf Boumediene. Hij stelt voor om terug naar de school te rijden en Yolande te fotograferen in de lokalen van Hout en Elektro mechanica. “Dat levert mooiere plaatjes op.” Als redacteur kan ik niet anders dan dat beamen. Maar als we Yolande bij haar leerlingen wegtrekken, gaat er een steek door mijn hart.

MOET JE WETEN

Moet je weten

Klasse Magazine

Samenstelling Anne Siccard

Interessant lesmateriaal

HUIS VAN LOU

TEKENKLAS OP VERPLAATSING

kleuter- en eerste graad basisonderwijs

Hoe geef je in de kleuterklas les over diversiteit? Met ‘Het huis van Lou’ haal je de wereld in je klas. Kinderen maken via deze 72-delige speelset kennis met zowel lichamelijke beperkingen als verschillen in huidskleur, religie …

vierde en vijfde leerjaar basisonderwijs

Schrijf je klas in voor een originele namiddag in oktober rond tekenen, samen met ouderen die verblijven in een woonzorg centrum uit de buurt. Zij maken spelenderwijs kennis met elkaars wereld over leeftijden, culturele achtergronden en taalbarrières heen.

hethuisvanlou.be visitetekenklas.be

PLAY LESPAKKET

HOE DOEN? ZO DOEN!

eerste graad secundair

basis- en secundair onderwijs

Laat je leerlingen (uit de B-stroom) op een actieve manier nadenken over hun gamegedrag en vrijetijdsbesteding met dit lespakket. Het sluit aan bij hun leefwereld en betrekt ook de ouders. Je kan het lespakket gratis downloaden. vad.be/artikels/detail/play-een-educatief-pakket-oververantwoord-gamen-en-vrijetijdsbesteding

MOS

Braakballen pluizen, een zandloper maken, ‘Ik zie niets’ … Op zoek naar een leuke activiteit om met je leerlingen aan de slag te gaan rond wetenschap en techniek? Reserveer dan een doe-box of download een activiteitenfiche. hoedoenzodoen.be

SCHIPBREUKELINGEN basis- en secundair onderwijs

Registreer je school op de website van MOS op de ‘Groene Kaart’ en zoek uit wat je nog meer kan doen op het vlak van duurzaamheid. Bekijk zeker ook het educatieve aanbod. Voor het basisonderwijs zijn er de mooie verhalen zoals ‘Boom zoekt school’. Verder zijn er de actieve fiches en praktijkvoor beelden op maat van je leerlingen.

kleuteronderwijs

In ‘Eiland’ tekent Mark Janssen een waterwereld vol spranke lende kleuren, maar soms ook dreigend gevaar. Een vader en dochter spoelen na een schipbreuk aan op een klein eiland dat niet is wat het lijkt. Een prentenboek waarbij je bijna hoopt dat de schipbreukelingen niet worden gered. lemniscaat.nl

lne.be/mos-duurzame-scholen-straffe-scholen

WIN! 10 x ‘Eiland’. Waag je kans via klasse.be/win.

Klasse Magazine

Moet je weten

OP DE VLUCHT! UPCYCLE PROJECT

derde graad secundair

secundair onderwijs

De Notenboom maakt met duurzame afvalmaterialen nieuwe, originele muziekinstrumenten. Met de Taurom, Regarom, Smartshaker, Kotilo en Alufoon kan je diverse muziekstijlen uitvoeren: van oldschool hiphopbeats via roots reggae tot ritmes uit de Balkan. Interesse in een initiatieses sie voor je klas? denotenboom.net/meer-slagkracht-door-ambacht/

De brochure ‘Op de vlucht! Getuigenissen van jonge oorlogs vluchtelingen in WOI en nu’ bevat een Facebookconversatie tussen echte jongeren die recent gevlucht zijn voor het geweld in hun land en jongeren die in WOI VlaamsBrabant ontvluchtten. Je kan ze gratis bestellen of online raadplegen. vlaamsbrabant.be/opdevlucht

LACHEN MET BIJEN lager onderwijs

BABBELART derde graad basis- en secundair onderwijs

BabbelArt is een speelse gespreksmethode. Via deze tool wil Lasso bij jongeren vanaf 10 jaar de nieuwsgierigheid aanwakkeren voor kunst en cultuur. Je kan BabbelArt spelen als opwarmer voor een projectweek op school of in andere contexten. Bekijk online alle info.

Riet Wille verzamelde moppen, raadsels en grappige beeld verhalen over de school, dieren, de dokter, eten ... ‘Een mop met een bij bij’ is bedoeld voor de jongste beginnende lezers. Tekenaar Richard Verschraagen verstopte in zijn tekeningen een heleboel bijen. Als extraatje zijn er gratis downloadbare lestips. eenhoorn.be

WIN! 10 x ‘Een mop met een bij bij’. Waag je kans via klasse.be/win.

babbelart.be

PRIVACYWET VAN A TOT Z derde graad secundair onderwijs

Het lespakket, ontwikkeld door Mediawijs en de Privacy commissie, bestaat uit een lesfiche, vriendenboekje, poster en korte video. Informeer je leerlingen op een interactieve en visuele manier hoe persoonsgegevens verwerkt worden nadat iemand toestemming geeft. mediawijs.be/tools/educatief-pakket-nieuwe-privacywet-a-tot-zvriendenboekje

STILLE WATERS tweede en derde graad secundair onderwijs

Je leerlingen onderzoeken de chemische en ecologische wa terkwaliteit met behulp van twee gidsen en een veldbusje vol materiaal. Dat kan in een aantal educatieve centra of in de buurt van je school. Meld je school aan voor een traject van 3 of 6 uur en help de Limburgse vijvers in kaart te brengen en hun fitheid te meten. stillewatersdoorgronden.be

Klasse Magazine

Levenslang leren

BLOG

KLEUTERGEWIJS

COLLEGES

UNIVERSITEIT VAN VLAANDEREN In colleges van 15 minuten delen professoren en universi taire docenten spannende inzichten uit hun vakgebied. Zij beantwoorden elke schooldag een uitdagende vraag en gaan op Radio 1 en Knack dieper in op het onderwerp.

Lerarenopleiders schrijven wekelijks inspirerende berichten op deze blog over onderzoek en innovatie in kleuteronder wijs. ‘A(r)t Work’, ‘Ettertje in de klas’, ‘Stop denk doe’, ‘Als je oortjes stuk zijn’ … Berichten over betere kleuterzorg én zelfzorg. kleutergewijs.wordpress.com

universiteitvanvlaanderen.be

BOEK SEMINARIE

GDPR/AVG VOOR SCHOLEN Meer weten over regels, rollen, rechten en plichten van leer lingen en ouders sinds de nieuwe wetgeving rond informatie veiligheid en privacy, de General Data Protection Regulation (GDPR) of Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)? Kom op 4 juli naar Brussel.

ZELFSTURING Hoe bevorder je de zelfsturing van je leerlingen? Hoe zorg je dat ze weten wat ze nodig hebben om zelfstandig een opdracht uit te voeren? In ‘Zelfsturing in de klas’ van Diana Smidts vind je handvatten, herkenbare voorbeelden, prakti sche tips en handige werkbladen. epo.be

politeia.be/nl-be/page-1/studiedagen.htm

WIN! 5 x ‘Zelfsturing in de klas’. Waag je kans via klasse.be/win.

FILMCOLLEGE

THEATERMONOLOOG

ZOMERFILMCOLLEGE CINEA

KINDERWENS

Kies van 8 tot 14 juli uit een twintigtal films over verschillen de thema’s, met bijbehorende lezingen van filmexperten. Dit jaar staan filmregisseurs Brian De Palma en Éric Rohmer, ook scenarioschrijver, centraal. David Bordwell vult aan met vier masterclasses over enkele filmhistorische onderwerpen.

Zwanger worden. Moeder- en vaderschap. Maar wat als het niet (direct) lukt en de kinderwens (tijdelijk) onvervuld blijft? Schrijf je in (gratis) voor de theatermonoloog van Farce Cancan op de Dag van de Kinderwensouders (24 juni) in GC De Melkerij in Zemst (15.30 u.).

cinea.be

farcecancan.be/theater/secundair_onderwijs/kinderwens/pk-70

Klasse Magazine

Moet je weten

Tips voor je leerlingen

WERKEN ALS JOBSTUDENT

CLBCH@T

tweede en derde graad secundair

derde graad basis- en secundair onderwijs

CLBch@t geeft professionele, anonieme chathulp aan leerlingen en ouders. Waar nodig wordt doorverwezen naar bijvoorbeeld de reguliere CLB-werking op school.

Zoeken je leerlingen nog een vakantiejob? Gaan ze voor het eerst aan de slag als jobstudent? De VDAB heeft negen tips voor de ultieme studentenjob en alle nodige informatie. vdab.be/campus/vakantiejobs.shtml

clbchat.be

SAMEN FILM MAKEN

BOEKENZOEKER

10 tot 14 jaar

basis- en secundair onderwijs

Op zoek naar literatuur voor je leerlingen? Of zoek samen een leuk boek op maat voor de komende vakantie. De website heeft voor elk wat wils. Zet ze op weg! boekenzoeker.org

Jongeren die graag video’s maken en hun kennis delen met anderen, kunnen terecht op de YouTube-tweedaagse van JEF. Ze gaan op 23 en 24 augustus aan de slag met de camera en monteren alles tot een geheel. Inschrijven vóór 2 juli. jeugdfilm.be/beleef-film/in-de-zalen/23-08-2018/ jef-makers-youtube-tweedaagse

DE FILMCLUB derde kleuterklas, derde graden lager en secundair onderwijs

Is je school lid van De Filmclub? Je leerlingen kunnen vanaf 1 september voor 20 euro (lidgeld 25 weken) buiten de lesu ren op school naar kwaliteitsfilms kijken. Een initiatief van de jeugdfilmorganisatie JEF, het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF) en alle grote filmorganisaties. defilmclub.be

CHILD FOCUS RUN basis- en secundair onderwijs

De Child Focus run is een laagdrempelig (fondsen)wervend loopevenement op zondag 9 september in Bergen en op zondag 23 september in Mechelen. Neem met je klas- of schoolteam deel en maak moeilijke thema’s bespreekbaar. Naast het lopen is er heel wat animatie voorzien. childfocusrun.be

Klasse Magazine

2 3

Door loper Wars van alle obstakels hebben we alle zwarte vakjes eruitgegooid. Een doorloper dus. Veel succes!

Een tip: de cijfers tussen de haakjes verklappen de lengte van de woorden.

Het woord in de gele vakjes is je eerste stap richting een reischeque van 500 euro. Daarmee kan je een citytrip kiezen uit het volledige aanbod van Holidayline. Surf vóór 1 augustus naarklasse.be/win en waag je kans.

4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

HORIZONTAAL

VERTICAAL

1. Verlofmomenten (13) 2. Pret (3) / lening (Engels, 4) / Europese hoofdstad (4) / Japans bordspel (2) 3. Arabische naam voor Jezus (3) / Het woord dat je zoekt (8) / gemeenschapsonderwijs (2) 4. En (Frans, 2) / vals (3) / melkproduct (5) / jaarlijkse conferentie met korte lezingen (3) 5. Ganzengeluid (3) / West-Vlaams dorp met Caesarsboom (2) / insect (3) / persoonlijk voornaamwoord (2) / goedzak (3) 6. Voorzetsel (2) / vriendje van Kokki (5) / Portugese stad (6) 7. (Nederlands) suikersnoepje (6) / wat piraten doen (7) 8. Oude Peruviaan (4) / bakermat (9) 9. Haastig (7) / meer dan één één (4) / Dubbel (2) 10. Nr. 37 bij Mendelejev (2) / alle (Engels, 3) / auto (Engels, 3) / landwegen (5) 11. Evangelische Omroep (2) / maan van Jupiter (2) / ziek (Engels, 3) / klaar (Duits, 6) 12. Voorzetsel (2) / peuter (7) / inspiratiebron (4) 13. Citytrips (13)

1. Verplaatsing door de lucht (13) 2. Italiaanse stad en vallei (5) / oude lengtemaat (2) / niet (Frans, 2) / veelkleurig (4) 3. Geluid (5) / tegenslag (4) / opera van Verdi (4) 4. Elke (4) / Bulgaarse munt (3) / Antwerps riviertje (2) / heer (Engels, 4) 5. Ons (Italiaans, 3) / orthodox priester (4) / reistas (6) 6. Kopje (3) / Bekende Vlaming (2) / poel (4) / golfstok (4) 7. Voorzetsel (2) / degelijk (6) / grote hoeveelheid (3) / persoonlijk voornaamwoord (2) 8. Griekse muze (5) / rotopmerking (5) / Turkse muts (3) 9. Muzieknoot (2) / eigendom (5) / edelgas (2) / Zuid-Amerikaanse munt (4) 10. Liefde (Italiaanse, 5) / vriendin van Tijl (4) / behoeftige (4) 11. Arteveldestad (4) / kuststrook (6) / begerig (3) 12. Landbouwwerktuig (2) / aroma’s (6) / bes (3) / persoonlijk voornaamwoord (2) 13. Onverwachte onderbrekingen van verticaal 1 (13)

ERGENS OP SCHOOL

COLOFON

OVER JE ABONNEMENT

Klasse Magazine 012 – juni 2018

Met Klasse Magazine willen we jou als leraar of onderwijsprofessional informeren, inspireren en versterken. Bedankt dat jij een abonnement nam! Daar horen enkele voorwaarden bij.

Magazine voor onderwijs in Vlaanderen, uitgegeven door het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel Hoofdredacteur: Hans Vanderspikken Eindredacteur Klasse Magazine: Bart De Wilde Cover: Anna Bay Klasse is een team. Werken samen aan dit project: Michel Aerts, Nele Beerens, Wouter Bulckaert, Alexander Callewaert, Ruben Cassiman, Sabrina Claus, Kato Debeuckelaere, Tinne Deboes, Patrick De Busscher, Diana De Caluwe, Cherline De Maeght, Josfien Demey, Robin De Vries, Hannah El Idrissi, Kyra Fastenau, Sara Frederix, Stijn Govaerts, Mieke Keymis, Leen Leemans, Peter Mulders, Ann Nevens, Tim Paternoster, Eva Pieters, Mieke Santermans, Tim Sels, Anne Siccard, Sander Teirlynck, Bram Truyens, Marc Vanbelle, Toon Van de Putte, Sigrid Vandemaele, Sonja Van Droogenbroeck, Michel Van Laere en Bavo Wouters. Klasse is een multimediaal communicatieproject dat onderwijsprofessionals, ouders en leerlingen versterkt en verbindt. Daarvoor gebruikt Klasse online kanalen, een magazine, acties en campagnes. Klasse.be facebook.com/klasse twitter.com/klasse_be Reageren op een artikel of heb je nieuws voor de redactie? 02 553 96 86 of redactie@klasse.be. Wil je adverteren in Klasse Magazine, op onze website of nieuwsbrieven? 02 553 96 94 of publiciteit@klasse.be. Overname van artikels uit de publicaties van Klasse is geen probleem, als je de bron expliciet vermeldt. Foto’s en illustraties worden door het auteursrecht beschermd. Verantwoordelijke uitgever: Koen Pelleriaux, Departement Onderwijs en Vorming.

Een individueel abonnement nemen op Klasse Magazine - Je kan je abonneren via klasse.be/ abonnementen. Een abonnement kost 10 euro (vrij van btw) en loopt gedurende 4 opeenvolgende nummers, ongeacht op welk moment in het jaar het abonnement is ingegaan. Bpost bezorgt elk nummer bij je thuis. Een abonnement is niet opzegbaar gedurende deze termijn en je kan ook geen gedeeltelijk abonnement nemen. Woon je in het buitenland? Dan kost een abonnement 20 euro. Een abonnement nemen als school of organisatie - Als school of organisatie kan je voor meer abonnees gelijktijdig een bestelling plaatsen en betalen. Dat kan via secretariaat@klasse.be. De verantwoordelijke van de school geeft daarbij alle nodige gegevens door in het sjabloon dat Klasse ter beschikking stelt. Je kan ervoor kiezen om de nummers te laten leveren op de respectieve thuisadressen van de abonnees óf op het adres van de school. Bij levering op school worden alle nummers afzonderlijk naar de school verzonden, dus niet in één pakket. De school is verantwoordelijk voor de persoonlijke bezorging bij de abonnee. Je abonnement verlengen - Je abonnement verlengen doe je telkens voor 4 opeenvolgende nummers. Als je niet kiest voor een abonnement dat automatisch hernieuwt, vind je bij het laatste nummer waar je recht op hebt een brief met alle nodige informatie om je abonnement te verlengen. Bij de overgang van een persoonlijk abonnement naar een abonnement dat wordt betaald door je school, neem je het best even contact op met secretariaat@klasse.be. Wanneer start je abonnement? - Een abonnement start pas zodra Klasse de betaling ontvangen heeft en geldt vanaf de verschijning van het eerstvolgende nummer. Abonnementen die betaald zijn nadat een nummer verschenen is, starten bij het daaropvolgende nummer en gelden voor 4 opeenvolgende nummers. Wat als een nummer verloren gaat?- Als abonnee ben je verantwoordelijk voor het bezorgen van je correcte adres wanneer je inschrijft op een abonnement. Bij een groepsabonnement met meerdere adressen is de organisatie die de bestelling plaatst verantwoordelijk. Wanneer er ondanks een correcte adressering toch een nummer verloren gaat tijdens de verzending, zal de redactie in de mate van het mogelijke dat nummer nazenden. Zijn er geen exemplaren van het betreffende nummer meer voorradig, dan verlengt Klasse je abonnement met 1 nummer. Adreswijzigingen zijn op verantwoordelijkheid van de abonnee. Je kan ze bezorgen aan secretariaat@ klasse.be of via je profiel op Klasse.be. Acties en wedstrijden - Wanneer Klasse een speciale actie of een exclusief aanbod voor abonnees doet, geldt dit per abonneenummer. Wanneer 1 abonnee verschillende exemplaren van Klasse ontvangt, geldt het aanbod slechts voor 1 abonnement. Je Lerarenkaart - Abonnees die recht hebben op een Lerarenkaart én hun abonnement betaalden voor 1 november krijgen samen met het decembernummer van Klasse Magazine de Lerarenkaart voor het volgende kalenderjaar thuisbezorgd. Wanneer meerdere Lerarenkaart-houders op 1 adres wonen en slechts 1 van hen is abonnee, kan de abonnee bij het bestellen 1 extra Lerarenkaart koppelen aan het abonnement, voor andere inwonenden op hetzelfde adres. Zij krijgen dan ook de Lerarenkaart thuis bij het decembernummer. Het laten toesturen van meerdere Lerarenkaarten naar 1 abonneeadres is een gunst voor abonnees en geldt niet voor groepsabonnementen. Misbruik hiervan, vastgesteld op basis van onderzoek van de redactie of van klachten van benadeelde Lerarenkaart-houders, zorgt ervoor dat de abonnee geen Lerarenkaart meer krijgt toegestuurd. Lerarenkaart-houders die geen abonnee zijn, kunnen hun Lerarenkaart ophalen in hun lokale bibliotheek tot en met 30 juni. Welke dat is, kunnen ze nagaan op klasse.be/waarismijnlerarenkaart. Je Lerarenkaart blijft geldig tot 31 december van het kalenderjaar dat op de kaart vermeld staat. Startende leraren die nieuw in dienst treden in het onderwijs, krijgen een proefnummer van Klasse Magazine én hun Lerarenkaart in de brievenbus. Afhankelijk van wanneer je in dienst treedt, krijg je dit proefnummer 2 à 4 maanden na je start. Contactgegevens - Klasse beheert de gegevens van abonnees met de grootste zorg en houdt deze enkel bij voor eigen gebruik. Klasse kan de contactgegevens van abonnees gebruiken om hen te contacteren met informatie over hun abonnement of andere diensten van Klasse. Privacy - Klasse hecht veel waarde aan de bescherming van persoonsgegevens en respecteert de privacy van abonnees. We gebruiken je gegevens voor beheer en betaling van je abonnement, communicatie over magazines en andere diensten van Klasse. Wanneer je een abonnement neemt, maken we ook een profiel voor je aan op Klasse.be, zodat je je abonnement ook zelf kan beheren. Dit betekent dat je als abonnee ook akkoord gaat met de gebruiksvoorwaarden van Klasse.be. Meer info kan je vinden in onze privacyverklaring.

is onderwijs en vorming

Abonnementsvoorwaarden - Het intekenen op een abonnement houdt in dat je deze abonnementsvoorwaarden aanvaardt. Klasse kan indien nodig de abonnementsvoorwaarden wijzigen. Deze abonnementsvoorwaarden vernietigen en vervangen dan alle voorgaande abonnementsvoorwaarden.

Advertentie

Klasse Magazine - driemaandelijks tijdschrift juni/juli/augustus 2018 Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Redactie Klasse - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel Afgiftekantoor Brussel X - P-004699

PB- PP B- 02164 BELGIE(N) - BELGIQUE

Je Lerarenkaart ophalen kan nog tot 8 juli*

Zee van tijd? Bergen inspiratie! Ontdek bijna 1000 voordelige ideeën op Lerarenkaart.be

LERAREN KAART *Op waarismijnlerarenkaart.be check je waar je Lerarenkaart 2018 ligt. Tip ook je collega’s!