Klasse Magazine 017 by klasse.be

017 - september 2019

www.klasse.be

september 2019

MAGAZINE

Doe-het-zelf-leerlingen www.klasse.be

Doe-het-zelf-leerlingen

Advertentie

MAGAZINE

26.

32.

40.

Voor het eerst een eigen klas. De onrust en drive van leraar Daisy in beeld.

Filosoof Tinneke Beeckman: "Leraren mogen elkaar meer complimenten geven".

Wim Verhaeghe wil iedereen laten zien hoe capabel zijn bso- en tso-leerlingen zijn.

05.

EDITO: Hard en zacht

46.

06.

ZELFTEST: Oplichter voor de klas?

Lezers, volgers, posters

08.

Waarvan lig je wakker?

50.

REPORTAGE: Lessen op een onbewoond eiland

BEELDREPO:

INTERVIEW:

DE DIRECTEUR:

Ken ik het antwoord zelf?

Kan ik het antwoord vinden? Op papier of online

Zelfsturing_Poster_lager.indd 1

10.

KLASTIPS: Maak je brainstorm hersendood

54.

REPORTAGE: Taalkamp of taalkramp?

12.

DOSSIER: Zelfsturing: leerlingen aan het werk

60.

LERARENKAART: Nieuwe voordelen

24.

BLOG: Sam switcht eindelijk naar onderwijs

66.

MOET JE WETEN: Interessant lesmateriaal

05/09/2019 14:26

Kan een klasgenoot me helpen?

Weet de leraar meer?

Opzet_Poster_zelfsturing_tieners.indd 1

05/09/2019 14:27

CADEAUTJE Je leerlingen zelfstandiger maken? Doen nadenken wanneer ze welke hulp inroepen? Hang een van de posters bij dit magazine in je klas en doe de andere cadeau aan een collega.

Advertentie

Klasse Magazine

Edito

Gegeerd wild

Zondagavond, 1 september. Juf Daisy tikt thuis de laatste punten en komma’s van haar lesvoorbereiding. Haar blik verraadt nervositeit voor de nakende ochtend: ze heeft voor de eerste keer een eigen klas, in een nieuwe school. ’s Ochtends ijsbeert ze door haar lokaal, wachtend op haar leerlingen. Met zakken vol lesmateriaal en verwachtingen. Sprankelend van goede wil. Maar ook wankelend, met klamme handjes voor haar eerste lessen, haar eerste contact met ouders, haar eerste toezicht. Onze fotograaf volgde Daisy de avond vóór en tijdens die allereerste schooldag. Hij ving haar onrust, maar ook haar drive. Herkenbaar? 1 september is iedere leraar opnieuw een beetje starter: je belandt op een andere school, geeft een onbekend vak of werkt samen als nieuwbakken co-teachers. Kiezen voor die job van leraar vraagt lef. Je moet het maar doen. Elke dag koppen media verontrustend nieuws: dalende resultaten in internationale rankings, hoge werkdruk, agressie in de klas, leerlingen met leerproblemen, beperkingen of taalachterstand, groeiende diversiteit en polarisering, kansarmoede … De lijst lijkt eindeloos. Het houdt Daisy gelukkig niet tegen. Maar ons onderwijs heeft veel meer mensen nodig: de volgende jaren telkens 6000. Gegeerd wild op de arbeidsmarkt. Ondanks de complexe uitdagingen en vele vacatures blijft lesgeven wel de mooiste stiel ter wereld. Leraren zijn erg trots op hun beroep. Helemaal terecht. Die cijfers halen niet de krantenkoppen, maar in het recente TALIS-onderzoek staat dat 97% procent van de leraren voor de job koos om kinderen en jongeren te doen groeien. 94% heeft geen spijt van zijn beroepskeuze. 80% zou opnieuw voor de klas gaan staan en 86% zou zijn school aanbevelen als een goede werkplek. Filosoof Tinneke Beeckman zwaait verderop in dit magazine met lof naar jou en al je collega’s: “Iedere keer dat je mensen motiveert, zelfvertrouwen geeft, talenten ontwikkelt, ben je een van de drijvende krachten in de samenleving.” Hang dat maar in koeien van letters boven je werktafel of bed. Ik hoop van harte dat leraar Daisy geen spijt krijgt van haar keuze en over enkele jaren niet in de statistieken opduikt als ‘uitstapper’. Maar dat ze mag groeien tot zo’n drijvende kracht op een fijne werkplek. Collega’s spelen een sleutelrol in haar werkgeluk. Wijs jij haar op haar sterktes? Heb je oog voor haar onbevangen blik? Werk jij met haar samen? Help jij haar de balans vinden tussen kracht en zacht? Dat evenwicht wens ik iedereen toe dit schooljaar. De kracht, de moed en het doorzettingsvermogen om alle uitdagingen aan te gaan. En dat je daarbij zacht mag zijn voor je leerlingen, collega’s en misschien nog het meest voor jezelf. Fijn schooljaar!

Hans Vanderspikken Hoofdredacteur Klasse hans@klasse.be

Klasse Magazine

Lezers, volgers, posters

Lezers, volgers, posters Tekst Tinne Deboes

Pedro De Bruyckere – Als je van een collega-lerarenopleider hoort dat van haar 25 afgestudeerde leraren Frans er 5 aangeven te starten in het onderwijs, heb je in tijden van lerarentekort een groot probleem.

KLASSE.BE

“Zonder duidelijke instructie worden leerlingen vervelend en loopt je hele les in het honderd.” Praktijklector Gilberte Verbeeck deelt vijf tips voor goed klas management.

FACEBOOK - KLASSE

Gouden gidsen “Goede leraren zijn gouden gidsen”, vertelt regisseur Haider Al Timimi. “Ze maken ruim tijd voor moeilijke onderwerpen en slagen erin om iedereen met iedereen te laten praten. Onbetaalbare lessen in een tijd waarin we elkaars taal steeds minder lijken te spreken, waarin respect een zeldzaam goed is.”

GEWELDIG: 83

VIND IK LEUK: 247

GEDEELD: 123

Leraar Kenneth: “Inderdaad. Ik durf als praktijkleraar de les mechanica gerust een uur stilleggen voor een discussie over geloof, wetenschap of het debunken van YouTube-wijsheden. En dat CEO-loon zou leuk zijn, maar de blik van een leerling die plots iets begrijpt waarmee hij vast zat, die is onbetaalbaar.”

Klasse Magazine

KLIK EN PRINT

57,5 %

Motivatiekaartjes

KLASSE.BE

van de directeurs in het lager onderwijs in Vlaanderen is een vrouw. In de eerste graad secundair is dat 40,3%. Voor leraren liggen de cijfers anders: In het lager onder wijs is 84,1% vrouw, in de eerste graad secundair 70,2%. (TALIS)

Leraar Ine: “De kaartjes zien er echt tof uit. Ik heb er een eigen versie van gemaakt die ik op een post-it kan afdrukken en op de bank kleven.”

MEEST GELEZEN OP KLASSE.BE 1. WAT IS NIEUW OP 1 SEPTEMBER 2019?

2. 5 JEUGDROMANS DIE JE ALS VOLWASSENE MÓET LEZEN

KLASSE.BE

Krantenrondes Het niveau begrijpend lezen van Vlaamse leerlingen lijkt in vrije val. Maar sommige scholen gaan tegen de trend in. Hoe basisschool De Tuimelaar inzet op begrijpend lezen, vertelt directeur Elke. “We kiezen o.a. voor systematisch opgebouwde krantenrondes, domeinoverstijgende projecten en echte, levendige communicatie.”

3. “EVALUATIE IS EEN VAN DE MOEILIJKSTE TAKEN ALS LERAAR” 4. HOE LOSSEN WE HET LERARENTEKORT OP?

5. KALENDER VOOR HET SCHOOLJAAR 2019-2020

Klasse Magazine

Waarvan lig je wakker?

Waarvan lig je wakker? Elk schooljaar schotelt Klasse leraren een nieuwe vraag voor. Dit jaar: waarvan lig je wakker? Mail jouw antwoord naar redactie@klasse.be. Tekst Bart De Wilde Beeld Eva Vlonk

Erika Dehenau, kleuterleraar, Basisschool Bevegem “Van 1 september. Ook na twintig jaar voor de klas slaap ik slecht de nacht voor de eerste schooldag. Ik ken de meeste kleuters en hun ouders al, maar toch ben ik razend benieuwd naar hoe ze zullen reageren, hoeveel tijd ze nodig hebben om te ontdooien. Voor sommige ben ik meteen een tweede mama, bij andere is het nog even wachten op hun eerste glimlach of knuffel. Maar die komen snel.”

Klasse Magazine

Petra Verween, leraar derde leerjaar, Basisschool De Regenboog Ertvelde “Zal ik over tien jaar nog altijd aansluiting vinden bij de leef wereld van mijn klas? Nu gaat dat vanzelf. Ik heb zelf kinderen die ongeveer even oud zijn als mijn leerlingen. Ze inspireren me: de boeken, liedjes en dansjes die ze thuis leuk vinden, gebruik ik in de klas én ik pik de activiteiten en waar ze na een kamp met de jeugdbeweging niet over uitgepraat raken. Maar wat als ze in het secundair of hoger onderwijs zitten?”

Sophie De Zutter, leraar geschiedenis, VTI Aalst “Dat we door tijdsdruk leerlingen niet aanbieden wat ze verdienen. Ik ben sterk overtuigd van remediëring, help leerlingen die niet mee zijn intensief met studietips en leerstrategieën. Bovenop een fulltime lukt dat nauwelijks. Leraren die intensief remediëren branden op, anderen doen het half of leggen de lat lager. Nooit de oplossing. Kwaliteit moet centraal staan. Meegaan in het idee dat jongeren luier of zwakker zijn dan vroeger, dat weiger ik.”

Klasse Magazine

Klastips

Zo maak je een brainstorm hersendood “Wat doen we op de dag van de Talen of op zeeklassen? Hetzelfde als vorig jaar? We vinden toch niets beters.” Brainstormen is hard werken. Vermijd deze tien valkuilen en versterk je denkgroep. Tekst Stijn Govaerts

LANTERFANTEN Brainstormen met de hele klas of een lerarenteam van zestig man? Geen goed idee. Als de groep te groot is, stoppen leerlingen of leraren zich weg of zwijgen ze langer. Werk met groepjes.

RIJTJE MAKEN Structuur is prima, maar het rijtje afgaan of een rondje doen, werkt niet. Wie een idee heeft, stapt naar voren en vertelt. Wachten op je beurt, blokkeert de creativiteit.

ALS EERSTE SPREKEN Wie eerst spreekt, weegt zwaarder op het eindbesluit. Hou daarmee rekening als je een brainstorm leidt, anders krijg je altijd dezelfde haantjes die de brainstorm in een richting duwen.

BIJ JE EERSTE LIEF BLIJVEN Stop niet bij je eerste idee. Denk door! Zoeken je leerlingen een goed onderzoeksproject voor wereldoriëntatie? Ga verder dan de gouwe ouwe stamboom opstellen of buur landen presenteren.

Klasse Magazine

GROEPSDENKEN De meerderheid denkt aan een ontbijt als start van de teambuilding? Alle anderen willen de groep pleasen en volgen het idee. Niemand ligt graag dwars. Tegengif voor groepsdenken: duid vooraf een advocaat van de duivel aan.

KOUD STARTEN Geef elke deelnemer van de brainstorm huiswerk mee. Wie voorbereid is, stormt vrijer, sneller en beter. Iedereen brengt een paar ideeën mee op post-its. Verzamel de anonieme ideeën tijdens de brainstorm.

TIJD KOPEN Een brainstorm is geen alibi voor eindeloos overleg. Leg vooraf altijd strikt start en einde vast. Ideeën verzamelen voor een goed gip-project met de klas lukt al op een half uur.

NAVELSTAREN Haal de blik van een buitenstaander binnen. Fris welkomst-idee voor nieuwe ouders nodig? Vraag een ouder, voetbaltrainer of buurvrouw aan de vergadertafel.

OORDELEN Bij het brainstormen is alles experiment. Fouten maken mag, domme ideeën zijn welkom. Wie oordeelt: lukt ons nooit of veel te duur, vernielt de positieve flow. Tenzij die deelnemer vooraf de rol van dwarsligger kreeg.

LOGISCH DENKEN Ga omdenken als je eerste idee niet fris genoeg is. Maak een lijstje met benodigdheden voor een compleet mislukt schoolfeest: dure inkomtickets, alleen alcoholische dranken of een toneelstuk dat vier uur duurt.

Dossier Zelfsturing

Dossier

Leerlingen aan het stuur Zelfsturing lukt al bij kleuters. Sterker nog: ze doen het graag. Sommige tieners zijn dan weer graag aangeleerd hulpeloos. Twee experten vertellen waarom leerlingen hun leerproces meer zelf moeten sturen. Hoe het werkt in de praktijk, zie je in de klassen van leraren Jana en Vera.

Tekst Bart De Wilde, StijnÂ Govaerts Illustraties Jango Jim Beeld Eva Vlonk

Klasse Magazine

Dossier Zelfsturing

Zelfsturing: zonder leraar lukt het niet De toekomst vraagt dat je leerlingen kunnen schakelen tussen jobs en nadenken over hun levenskeuzes. Alleen als ze op school zelfsturende vaardigheden meekrijgen, lukt ze dat. “Maar dat je als leraar de controle helemaal uit handen geeft, is een dik misverstand”, stelt expert Koen Lombaerts. Hoe zet je wel de juiste stappen naar zelfsturing? En wat leren we van kleuterleraren?

“Leerlingen maak je zelfsturend door ze aan te leren hoe ze leren én met welke leerstrategieën ze het beste uit zichzelf halen. Door ze vooraf te laten nadenken hoe ze een opdracht aanpakken. En ze tussendoor en achteraf te laten analyseren wat gelukt is, waar ze vastlopen en bij wie ze hulp inroepen: online, bij klasgenoten of de leraar? Die beslissingen over zijn leerproces neemt de leerling op termijn dan zelf”, definieert Koen Lombaerts, hoogleraar educatiewetenschappen. “Dat lukt natuurlijk niet meteen. Maar wachten tot een leerling tien jaar is, zoals leerpsychologen en neurowetenschappers lang voorschreven, valt af te raden. Zij gingen ervan uit dat jonge kinderen een naïeve, eenzijdige kijk hebben op hun leerprestaties en hun eigen acties niet nauwkeurig kunnen beschrijven. Recente onderzoeken stellen dat je zelfsturing wel al vanaf de kleuterklas kan stimuleren. Sterker nog: dat geeft een mooie voorsprong. Niet door een kind zonder bandjes in een zwembad te gooien en je vingers te kruisen dat het zwemt. Je geeft het leerproces nooit helemaal af aan je leerlingen. Je begeleidt ze door op cruciale momenten de juiste ondersteuning te geven, op alle leeftijden. Door je eigen denkprocessen luidop te voeren. Door te vragen wat ze denken te moeten doen om een opdracht succesvol af te ronden en te feedbacken op de strategieën die ze inzetten. Door bij een evaluatie stapjes in een redenering terug te zetten. Dat alles pikken ze beetje bij beetje op.” “Zelfsturing stimuleren is evenmin synoniem voor totaal individuele leertrajecten. Dat is nog zo’n hardnekkige misvatting. Het kan niet zonder klassikale instructiemomenten. Laat leerlingen samen de theorie over staartdelingen of verkeer ontdekken. Alle leerlingen hebben die basiskennis nodig. Maar toepassingen maken, oefenen in contexten en op verschillende niveaus kan wel via zelfsturing, individueel of met klasgenoten. Net zoals in de sport: voetbalcoaches trainen spitsen anders dan verdedigers en thuis oefenen die spelers wellicht ook andere vaardigheden. Maar er blijven gemeenschappelijke trainingen op conditie of balcontroles.” PILOTEN IN DE KLEUTERKLAS Inzetten op zelfsturing lukt al vanaf de kleuterklas, bevestigt ook Tinne Van Camp. Ze wijst op een sterke link met executieve functies als plannen, aanpassingsvermogen, zelfcontrole en werkgeheugen. Die functies maken zelfsturing mogelijk.

Klasse Magazine

Wie is Koen Lombaerts? • hoogleraar educatiewetenschappen aan de VUB • expert in zelfsturend leren, gepersonaliseerd leren en onderwijsvernieuwing

“Kleuters zijn zeer gevoelig om die cruciale functies te ontwikkelen. Door als leraar in te zetten op zelfsturing help je alle kinderen daarbij, maar vooral kleuters met een minder sterke sociale achtergrond. Vaak missen ze rolmodellen omdat hun ouders zelf worstelen met plannen, met zelfcontrole en structuur. Hun leefomgeving stimuleert minder zelfsturing: ze groeien op in grotere chaos, met minder rijke materialen. Kinderen met lage zelfsturing kunnen op school moeilijker keuzes maken en werken minder scenario’s uit in de speelhoeken. Als leraar hun zelfsturende vaardigheden helpen ontwikkelen, is cruciaal voor hun leerkansen en persoonlijke ontwikkeling.” “Kleuterleraren trainen zelfsturende vaardigheden vaak geïsoleerd. Met stopspelletjes oefenen ze impulscontrole, met memorie het werkgeheugen. Kinderen gaan daarop snel vooruit, maar passen wat ze leerden niet zomaar toe in hun dagelijkse leven. Dat lukt ze beter als je een integrale, complexe vorm van zelfsturing vraagt. Als je leerstrategieën combineert. Dat doe je door niet zomaar een stappenplan aan te bieden, maar vooraf kinderen zelf alle opties te laten zoeken en achteraf ook te evalueren wat (niet) werkte. Pas dan maak je kinderen zelfsturend en niet alleen zelfstandig. En het lukt nog meer door vrij spel of rollenspel aan te bieden. Daar worden kinderen op een heel spontane en natuurlijke manier uitgedaagd om hun zelfsturing maximaal in te zetten. Kinderen moeten er plannen, keuzes maken, samenwerken, initiatief nemen.”

“Geef het leerproces nooit helemaal af aan je leerlingen”

“Uitdaging voor de kleuterleraar: hoe kan je vrij spel verbeteren zonder zelf te sturen? Daarvoor moet je eerst scherp observeren, daarna kan je meespelen en nieuwe elementen toevoegen als het kind die nodig heeft om zijn spel vorm te geven. Bekijk dan hoe ze dat voorwerp integreert. Leraren reserveren vaak onvoldoende tijd om spelende kinderen te observeren of zelf mee te spelen in de hoeken. Of zetten met een snelle spelsuggestie kleuters vast, want die volgen maar al te graag het voorstel van hun leraar. Maar zo nemen leraren de regie in handen en dreigen kleuters uitvoerders te worden van het plan van de leraar.”

Klasse Magazine

Dossier Zelfsturing

VLIEGENDE START, TRAGER VERVOLG Hoe ouder een leerling, hoe meer zelfsturing je als leraar vraagt? Lijkt logisch omdat de executieve functies en metacognitieve vaardigheden tijd vragen om te ontwikkelen. Denk aan impulscontrole, schakelen tussen opdrachten, prioriteren of op lange termijn plannen. Geen spek voor de bek van een zesjarige, natuurlijk. En toch valt het Koen Lombaerts op dat net kleuterleraren het sterkst inzetten op (prille vormen van) zelfsturend leren.

Wie is Tinne Van Camp? • doceert leerpsychologie aan de lerarenopleiding van UCLL • praktijkonderzoeker en navormer bij het expertisecentrum Education en Development • onderzoekt samen met leraren hoe je zelfsturing kan bevorderen bij leerlingen

“Lees een visietekst van een kleuterschool en je stuit op de term ‘zelfontdekkend leren’. Kleuterleraren serveren in hun klas veel zelfstandige taken en geven kinderen de tijd om uit te zoeken hoe ze tot een resultaat komen. Kinderen zijn daar ook toe in staat, zelfs al hebben ze nog niet de vaardigheden om perfect zelfsturend aan de slag te gaan en echt hun leerproces vast te pakken. Ze daarin trainen, start al met zelf oplossingen zoeken om hun jas aan te trekken, met themaweken vanuit kindervragen, met zelfontdekkende speel- en leerhoeken.” “Vanaf het lager schakelen we vaker naar een meer klassikale aanpak. In secundair en hoger onderwijs puren we dat nog verder uit. Structuur primeert op zelfsturing. En alles moet snel, terwijl zelfsturing tijd vraagt. Bij elke overgang, van kleuter naar basis, van basis naar secundair, van secundair naar hoger, zetten we vreemd genoeg stappen terug en negeren we de voortgang die kinderen in het voorgaande onderwijsniveau boekten. We bouwen niet verder op de uitdagende eindtermen ‘leren leren’ op het einde van de lagere school. Daarin vragen we dat leerlingen, met of zonder begeleiding, zelf kunnen plannen. Maar we doen daar te weinig mee in het secundair en lijken het proces van externe sturing naar zelfsturing van nul op te starten.” “Basisonderwijs leent zich uiteraard beter tot zelfsturing. Er is meer flexibiliteit, meer kans om via projectwerk een thema uit te kleden vanuit verschillende invalshoeken en leergebieden. Leerlingen leren er ook vaker samenwerkend leren, waarbij ze veel vrijheid krijgen, elkaar mogen stimuleren en bijsturen. Lopen ze even vast, dan roepen ze hulp in bij klasgenoten in plaats van meteen naar de leraar te stappen. Leraren werken er ook vaker met codes: groen kaartje op de bank betekent dat ik het zelf kan, geel dat ik online of bij een klasgenoot hulp zoek, rood dat ik een leraar nodig heb.” “Wat ook helpt: kleuters en leerlingen uit het lager onderwijs tonen vaak meer drang tot schoolse

“De verschillen in zelfsturing in je klas zijn nog groter dan die in taal of rekenen”

Klasse Magazine

zelfsturing. Ze wíllen dingen zelf kunnen, van veters knopen tot een video maken, en dat trots tonen aan hun leraar en klasgenoten. Terwijl pubers liever anoniem onderuit zakken in hun bank, het helemaal oké vinden dat de leraar gewoon uitlegt hoe de renaissance in elkaar zit en een stappenplan meegeeft. Ze showen veel liever wat aangeleerde hulpeloosheid dan vooraan te moeten presenteren wat ze zelf of in groepjes uitgezocht hebben.” LEVENSLANG STUREN De vraag naar zelfsturing klinkt luid, bij toekomstdenkers en werkgevers. Het is een van de soft skills die onmisbaar lijkt voor de toekomst. Jongeren zullen hun (beroeps)leven in handen moeten nemen; levenslang moeten leren en schakelen naar nieuwe horizonten. Zonder een stevige portie zelfsturing lijkt dat onmogelijk. “Net daarom heeft onderwijs de maatschappelijke taak om zelfstandigheid en zelfsturing al van jongs af aan te leren”, stelt Koen Lombaerts. “Ook al kan je de effecten daarvan moeilijk meten, want die zie je pas op lange termijn. Wat we wel weten: zelfsturende mensen leren vaker levenslang en halen betere studieresultaten in secundair en hoger onderwijs.” “Dat is geen toeval, want ons onderwijs kent nog altijd huiswerk, toetsen, examens of praktische eindproeven waarbij leerlingen zelfgestuurd een leeractiviteit of -prestatie moet leveren en daarop beoordeeld worden. Als je dan kan terugvallen op vaardigheden als plannen of analytisch denken, stijgt je kans op een goed resultaat. Zelfsturing helpt kinderen dus op school, maar ook in hun latere professionele en privéleven.” DE GRENZEN VAN ZELFSTURING Iedereen zelfsturend? Het idee nam heel snel een hoge vlucht, tot zowel in onderwijs als in het bedrijfsleven kinderziektes opdoken, vaak door een te snelle, vergaande omschakeling of onscherpe doelstellingen. Commerciële concepten zoals de Zweedse Kunskapsskolan bijvoorbeeld, waar leerlingen grotendeels zelf hun leerdoelen bepalen en een eigen online leerroute lopen door speciaal ontwikkeld lesmateriaal, vangen in Nederland en Groot-Brittannië steeds meer tegenwind. Bedrijven keren hun kar nu blijkt dat in haastig samengestelde zelfsturende teams toch leiders opstaan en werknemers soms braaf binnen hun comfortzone blijven.

Voor welke valkuilen moet je oppassen als je zelfsturend wil werken? “Er zijn puur praktische grenzen”, vertelt Tinne Van Camp. “Een kind uit het tweede leerjaar kan al verder staan qua zelfsturing dan een leerling uit het vijfde. De verschillen zijn nog groter dan de taal- of rekenniveaus in je klas. Een hele klus voor leraren om daarmee om te gaan, zeker in een onderwijssysteem dat nog te vaak in jaarklassen denkt.” Koen Lombaerts: “Zelfsturing werkt ook niet even goed voor elk kind in je klas. Ze groeien daarin niet allemaal even snel. Zo staan meisjes tussen hun negen en twaalf jaar verder dan jongens. Leerlingen zitten ook in verschillende thuissituaties, met ouders die niet allemaal even sterk participeren aan hun leerproces. Of een kind kan voor rekenen al heel zelfsturend werken, maar heeft bij Frans wel nog veel sturing nodig. Gelukkig kennen leraren hun leerlingen goed en houden ze daarmee rekening. Ze zoeken bij elk kind de balans tussen begeleiden en loslaten. En belangrijk: ze moeten hun in elk vak specifieke leerstrategieën aanleren.” “Nog een valkuil: zelfsturing betekent niet dat leerlingen binnen hun eigen blikveld blijven hangen of alleen taken en thema’s aanpakken die ze graag doen. Je kan in klimaatlessen alle info zelf aanreiken. Maar met iets meer flexibiliteit, met een mix van doceren en zelfsturing, kan je je lessenreeks minstens even leerrijk en uitdagend maken. Neem interesses en inzichten van je leerlingen mee. En stretch die door daaraan nieuwe onderzoeksvragen te koppelen die ze zelfgestuurd verder brengen dan zij in eerste instantie dachten.”

Klasse Magazine

Dossier Zelfsturing

“Leerlingen worden leraar als jij niet kijkt” “Zelfsturing bij kleuters is mondjesmaat loslaten.” Juf Vera van VBS De Loopbrug geeft het stuur van haar klas deels af aan haar kleuters. “Hoe ze soms moeilijke dingen in klare taal uitleggen aan elkaar. Mooi om te zien.”

Hoe kan je met kleuters zelfsturend werken? Vera: “We starten de dag altijd binnen de eigen leeftijdsgroep. Het eerste uur hebben we elk onze eigen klas, kunnen we afspraken overlopen, kringgesprekken houden of instructie geven. Maar vanaf 10 uur werken we klasdoorbrekend: kleuters samen met kinderen van het eerste leerjaar.” “Centraal in het lokaal staat ons grote keuzebord. Met pictogrammen tonen we tien tot vijftien activiteiten waarop de kinderen kunnen inchecken. Sommige taken kunnen ze de hele week aanpakken, andere moet iedereen op het einde van de dag afgewerkt hebben. We spreken niet graag van moetjes. Wij kiezen voor klimmertjes en werken met registratiekaarten waarop we ’s avonds samen met de kinderen evalueren. Wie niet klaar is, kan dan aangeven waarom iets niet lukte.” “Op het keuzebord zien de kinderen ook met hoeveel ze een activiteit moeten uitvoeren en in welk lokaal ze plaatsvindt. De kleuters zoeken zelf al hun materiaal en bergen het daarna ook netjes op. Ik zet niks meer klaar. Via het bord houden we als leraren of ondersteuners het overzicht: wie is waar bezig, en met welke opdracht.”

Klasse Magazine

Wie is Vera Deschacht? • leraar derde kleuterklas • VBS De Loopbrug in SnellegemZerkegem • staat al 34 jaar voor de klas

“In de loop van de dag maken we af en toe ‘miniklasjes’. Dan zitten we rond een tafel met enkele leerlingen voor korte, gerichte instructie of om nieuwe technieken te tonen. Ondertussen werken de andere kinderen verder aan hun eigen traject. De kleuters leren veel van de leerlingen uit het eerste leerjaar, en andersom. Hoe ze soms moeilijke dingen in klare taal uitleggen aan elkaar. Mooi om te zien.” “Nieuw dit schooljaar is dat we voor ieder kind ook een schuifje voorzien met een persoonlijk aanbod aan groeien herhalingsactiviteiten. Daarin zit o.a. een groeitaak voor wie weet dat hij moet werken aan zijn schrijfpatronen. Sommige kinderen herhalen graag leerstof op een ander moment in de week. Dat doen ze zelfstandig.” Jullie werken zelfsturend sinds vorig schooljaar. Vroeg dat grote aanpassingen? Vera: “Ja. Twee jaar geleden gaf de directeur ons zes weken om deze aanpak uit te proberen. Ze maakte ons vrij van alle mogelijke randtaken, zodat we uitgebreid konden experimenteren. Nu werken we zelfsturend van de tweede kleuterklas tot het zesde leerjaar.” “Voor een kleuterleraar is de overstap naar zelfsturend werken niet zo groot. Maar de leraren van de lagere school hadden wel wat tijd nodig. Zo had mijn collega van het eerste leerjaar moeite met het lawaai veroorzaakt door open klassen. Het is bijna nooit meer muisstil in de klas. Samenwerken en afstemmen met mijn collega, dat was mijn grootste aanpassing. Toen ik mijn klas voor mezelf had, kon ik kort op de bal spelen en ineens het roer omgooien: ‘We gaan buiten planten en zaaien, hup, botjes aan’. Nu lukt dat niet meer zonder af te stemmen met de collega.”

Welke argumenten overtuigden je om zelfsturend te werken? Vera: “Onze directeur vond het nieuwe leerplan het ideale moment om klasdoorbrekend te werken. Dus stapten we in een proeftuinproject met begeleiding van een verandercoach.” “We gingen op werkbezoek bij andere scholen, om er tips en ervaringen op te pikken. Tegelijkertijd werkten we aan een open houding binnen ons team en schreven we onze nieuwe visie uit. Die werd niet van bovenaf opgelegd. Cruciaal is dat we ruimte krijgen om te vallen en weer op te staan. Als we vastlopen, contacteren we de verandercoach, om te zien wat werkt of wat een alternatief kan zijn. We staan er niet alleen voor.” Waar loop je dan nog op vast? Vera: “Je kan niet meer toetsen zoals vroeger. Daarom willen we zo snel mogelijk een nieuw evaluatiesysteem. Je hebt ook geen eigen klas meer: je moet openstaan voor de input en gewoontes van collega’s. En je hebt vaak het gevoel ‘ik heb niks afgewerkt vandaag’. Ten onrechte, want de leerlingen deden dat wel.” “Maar de voordelen halen het ruim van de nadelen: je hebt meer tijd om mee te spelen of te werken met enkele kinderen, en ze van dichtbij te begeleiden. Je bent vaak met heel veel dingen tegelijk bezig. Het ene moment leer je kinderen in de beweeghoek een conflict oplossen, het andere differentieer je volgens taalniveau. Er gebeurt zoveel op een dag, je kan niet alles gezien hebben. Net daar ligt het krachtigste moment van zelfsturend werken: als je niet kijkt, worden kinderen zélf leraar.”

Klasse Magazine

Dossier Zelfsturing

De Agora-klas: stappenplan naar doe-meer-zelfleerlingen Zelfsturing en vakoverschrijdend werken. Ziedaar de pijlers van de Agora-klas, uitgetekend door leraren die hun leerlingen niet willen zien struikelen over de horde naar hoger onderwijs. Jana, leraar Nederlands en mede-architect, gidst je van ontstaan tot toekomstdromen.

Vrijdagmiddag, lunchpauze op school. Jana heeft er net een voormiddag Nederlands opzitten. Om 13.30 uur verwelkomt ze een gastspreker die les komt geven aan haar leerlingen. Tussendoor: een interview met Klasse. Eerst grist ze een broodje mee in de keuken, daarna opent ze het Agora-klaslokaal en ontgrendelt haar laptop om de Agora-aanpak te illustreren. Tijd is er niet. Toch maakt ze die. Voor een even bevlogen als doodeerlijk relaas over de stap van klassieke lessen naar zelfsturing en teamwerk.

01. ONTSTAAN “We stelden met een paar collega’s van de derde graad vast dat we al jaren naast elkaar werken. Als ik afspraken maak over spreken en schrijven, volgen leerlingen die in mijn klas. Maar als ze bij een collega binnenstappen, lappen ze die losjes aan hun laars. En we doen dikwijls dubbel werk. Hoe vaak zeggen leerlingen niet: “Maar mevrouw, dat kregen we al bij geschiedenis.” “We leven niet in hokjes, maar in onderwijs stoppen we wel alles in aparte vakken en gesloten lokalen. Vreemd toch? Plus, als je alleen voor de klas staat, moet je kiezen: focussen op sterke leerlingen of op wie moeilijker kan volgen? Wat je ook doet, een groep leerlingen ergert zich of haakt af. Jij als leraar ook. Door al die frustraties raken we uitgeblust. Ons recept om die frustraties weg te werken is de Agora-klas: zelfsturend en vakoverschrijdend onderwijs in teams. Daarmee hopen we bovendien de immense stap naar hoger onderwijs kleiner te maken.”

Klasse Magazine

“Leerlingen moeten zelf uitzoeken wat ze nodig hebben om de opdrachten te volbrengen” 02. WERKING “Leraren van zeven vakken werken intensief samen: wiskunde, geschiedenis, Nederlands, Frans, Engels, cultuur- en gedragswetenschappen. Voor elk vak roosteren we wekelijks minimum een uur instructie in. Alle andere uren stoppen we in de vakoverschrijdende Agora-werking. Op ons wekelijkse lunchoverleg bespreken we welke opdrachten we aan leerlingen geven en of we hetzelfde thema vanuit verschillende vakken kunnen benaderen. Dat gieten we in een digitaal weekoverzicht voor onze leerlingen, waarin staat wat we van hen verwachten, wat de richttijd is voor elke opdracht en welke leraren wanneer aanwezig zijn. Differentialen berekenen als de leraar wiskunde in de Agora-klas rondloopt, is handiger. Maar het moet niet. Leerlingen plannen individueel wanneer ze de leerstof aanpakken. Op maandag alle wiskunde erdoor? Kan perfect. Onder de geschatte tijd voor geschiedenis blijven en meer tijd kopen voor wiskunde of een boek grijpen in onze leesplek? Prima.”

“Leerlingen moeten in de Agora-klas zelf uitzoeken wat ze nodig hebben om de opdrachten te volbrengen. Lukt het zelfstandig? Of schakelen ze een hulplijn in – internet, klasgenoot, leraar – om tot een beter resultaat te komen? Nieuw, want veel leerlingen leunen graag achterover om het antwoord van de leraar te krijgen.” “Onze leerlingen schalen zich voortdurend in. Interessant voor ons: wat als een leerling denkt dat hij de leerstof beheerst, maar slecht scoort op controletoetsen? Wat als een leerling in de klas aangeeft dat zijn werk af is, maar thuis hard moet bijtrappen? Of wat als een leerling zich niet goed voelt en zich niet kan concentreren? Dan nemen we die even apart, zoeken uit waarom het niet lukt en tekenen samen een realistische planning uit. Ons lokaal en onze co-teaching laten dat perfect toe om bij te sturen.”

Klasse Magazine

Dossier Zelfsturing

03.

04.

VOORWAARDEN “Het lukt niet zonder vertrouwen van de directeur. Die gaf ons een eigen lokaal en carte blanche om het in te richten met aparte instructieruimte, flexibele meubels en chromebooks.” “Even cruciaal is de samenwerking binnen ons team. We investeren veel tijd in overleg, nieuwe cursussen, uitleg aan de ouders, sfeer in het lokaal. En we draaien allemaal extra uren omdat we alleen zo altijd als duo in de Agora-klas kunnen staan.”

SUCCESSEN “Zelfgestuurd werken gaat trager dan klassikale instructie. Maar door leerlingen zelf te laten uitzoeken, inschatten en plannen, blijft de leerstof beter plakken.” “Ze leren ook verantwoordelijkheid opnemen. Je kan zelfs vrijdagavond in ons lokaal van de vloer eten. Dankzij de leerlingen. Helemaal anders dan in gewone klaslokalen, waar iedereen na het belsignaal niet snel genoeg naar buiten kan sprinten.”

Wie is Jana De Geyter? • leraar Nederlands • GO! Atheneum Geraardsbergen • 13 jaar ervaring als leraar

“Zelfgestuurd werken gaat trager dan klassikale instructie. Maar de leerlingen zijn actiever en de leerstof blijft beter plakken” 22

Klasse Magazine

“Door vakken te clusteren, zien leerlingen minstens evenveel leerstof en hevelen ze inzichten sneller over. Met de technieken om woordbetekenissen te analyseren in Nederlands raken ze ook in andere talen een eind ver. En we kunnen knippen in het aantal huistaken. Een schrijfopdracht over mens en wereldbeeld levert punten op voor zowel Nederlands als cultuur. De taak wint daardoor aan belang. Leerlingen hebben minder huiswerk, maar werken wel harder in de klas.” “We kunnen veel makkelijker differentiëren. Kan een leerling de luisteropdracht invullen na één keer luisteren? Of heeft hij een pauzeknop en meerdere luistersessies nodig? In een gewone klas gold voor iedereen dezelfde afspraak: twee keer luisteren, dan invullen. Omdat je alleen in een klein klaslokaal stond, kon het moeilijk anders. Een leerling met taalachterstand scoort dan keer op keer een drie op tien en maakt geen vooruitgang. Nu krijgt hij de tijd en kansen om te groeien. Scoort hij van meet af aan behoorlijke punten, maar moet hij daarvoor steeds minder de pauzeknop indrukken.”

alle cursussen, (bijna) alles vakoverschrijdend. Onmogelijk. Sleutelen en bijsturen onderweg moet kunnen.”

“Voor ons, leraren, wordt lesgeven een teamsport. We overleggen voortdurend, leren van elkaar. En we vangen elkaar op als we onszelf voorbijhollen in onze brandende ambities, nieuwe cursussen of meetsystemen. Dan drukt een collega op de pauzeknop: ‘Stop! Geef volgende week die les van vorig jaar. Die was best goed.’”

“We zetten onze deuren open voor leraren en directeurs uit andere scholen. ‘Dat lukt bij ons nooit’, zuchtten ze soms. Klopt: onze aanpak werkt niet voor alle leerlingen en meer uren draaien is zwaar. Maar de Agora-uren zijn zalig. Nooit tuchtproblemen, altijd een collega om te overleggen en volop kansen om een leerling individueel te begeleiden.”

05.

06.

STRUIKELBLOKKEN “De pionierleerlingen van onze Agora-werking volgden van kleuter tot vijfde jaar secundair les in het gewone systeem. ‘Waarom nog overstappen naar een radicaal andere aanpak?’ vroegen ze. Als leerlingen al protesteren, dan zullen hun ouders ons lynchen, vreesden we. Maar als je je plannen helder uitlegt, krijg je ze mee. Een magisch moment. De ouders zetten hun kinderen zelfs op hun plaats. ‘Je zou blij moeten zijn met leraren die nadenken over goed onderwijs’, hoorden we ze fluisteren.” “We leerden dat we onze ambities moeten durven opgeven. Oorspronkelijk wilden we alles meteen klaar hebben voor een volledig jaar. Alle projecten,

TOEKOMSTDROMEN “Om het effect van zelfsturing te onderzoeken, peilen we leerlingen tijdens het schooljaar naar hun leerplezier, verbondenheid, eigenaarschap en kritisch denken. Onderweg schommelen de cijfers: klassieke knikjes vóór vakantieperiodes omdat leerlingen dan snakken naar vrije tijd, maar tussen september en juni zien we een globale stijging. Leerlingen vertellen ook dat ze de leerstof beter beheersen. Die check willen we verlengen naar hoger onderwijs. We willen het effect op latere studies zien: slagen meer leerlingen erin om de horde naar hoger onderwijs te nemen? We hopen ook dat we de Agora-werking kunnen uitbreiden naar andere vakken en jaren. Dat zou ons ongelooflijk gelukkig maken.”

Klasse Magazine

Blog

Wie is Sam Rasschaert? • volgt het verkorte traject leraar lager onderwijs aan UCLL campus Diest • fulltime vader van Joske (3) en Gust (0,5) • werkte tien jaar bij UiTinVlaanderen • blogt als thuisblijver op somsookheimwee.be • kocht met zijn eerste loon een Vespa, maar rijdt er nooit mee

Klasse Magazine

Sam blogt

“Op mijn achttiende durfde ik niet kiezen voor onderwijs” Sam zegt zijn job op en kiest voor onderwijs. Als dertiger. Wat vrienden en vrouw al jaren in hem zien, durft hij nu pas aan: leraar worden. Voor Klasse blogt hij dit jaar vanuit de lerarenopleiding. Flashbackske. Begin 2019 beslis ik om na tien jaar in de socio-culturele sector mijn carrière over een andere boeg te gooien. Ik wil leraar worden en ga opnieuw studeren. Ik had deze droge mededeling graag verhaaltechnisch opgesmukt met een wilde droom of een aha-erlebnis die mijn keuze op sensationele wijze verklaart. Mijn grootvader bijvoorbeeld die op zijn sterfbed als laatste woorden fluisterde: “Word leraar, paljas! Doe het nu!” Maar zo ging het niet. Op mijn achttiende durfde ik gewoon nog niet voor onderwijs kiezen, omdat ik eerst nog enkele zaken moest afwerken. IK MOEST EERST KINDEREN KRIJGEN. Onlangs vroeg mijn dochter Joske (3) wat mijn werk was. “Vergaderen met ambtenaren”, antwoordde ik. “Saai”, zei ze. “Klopt”, zei ik. Mijn beterhelft zegt het ook al enkele jaren: “Zou dat niets voor jou zijn, leraar worden? Je bent graag met kinderen bezig, je hebt veel geduld en fantasie en je bent goed in congé hebben.” Ze plantte bij mij een klein zaadje, dat bij elk gesprek met vrienden wat meer zuurstof, zonlicht en water kreeg. Een traag groeiproces. Soms maanden niet aan gedacht, soms een heel weekend over gepraat. Met goede vrienden, met willekeurige mensen op de trein, vooral met mezelf.

Ondertussen had ik bij haar ook nog een zaadje geplant en zodoende gaat in september 2021 ons zoontje Gust voor het eerst naar school. En ik ook, als meester. IK MOEST EERST EEN BOEK VAN RUTGER BREGMAN LEZEN. Tegenwoordig vertelt Joske fier als een gieter dat haar papa meester wordt. En ik ben eigenlijk ook wel trots. Ik heb de afgelopen tien jaar geleerd dat ik hou van werken met (liefst gemotiveerde) mensen. Direct betrokken zijn bij het leven van jonge mensen, enthousiaste minimensen, dat is toch fantastisch? Dat ze jaren later zeggen: “Het is dankzij meester Sam dat ik hier sta.” (Oké, da’s wel heel ambitieus). Ik ben ervan overtuigd dat kleine, veilige, lokale gemeenschappen nog steeds de hoekstenen van onze maatschappij zijn. Het is daar dat ik wil zijn, als leraar in een basisschool. Een inzicht dat ik voor het eerst meekreeg in Waarom vuilnismannen meer verdienen dan bankiers van Rutger Bregman. IK MOEST EERST MIJN ANGSTEN OVERWINNEN. Toegegeven, ik zie op tegen blokfluit spelen, zingen en ander muzisch gedoe. Ik heb daar weinig interesse voor en nog minder aanleg. Of Frans: quoi que tu dis? Excuse-me-je? Tien jaar geleden was angst de belangrijkste drijfveer om vooral niet voor een bepaalde richting te kiezen. Nu weet ik wel beter. Ik volg mijn hart en de rest neem ik erbij. Het is een beetje Shakespeare eigenlijk, ik wijs de roos niet langer af omdat ze doornen heeft. Ondertussen heb ik alle hordes genomen en ben ik klaar voor de lerarenopleiding. En ja, ik zit tussen de achttienjarigen – tegenwoordig de mij meest gestelde vraag. Straffe gasten die veel sneller dan ik durven kiezen voor een uitdagende job als wereldverbeteraar. Dus, sorry klasgenoten. Sorry dat ik er dubbel zo lang over deed om leraar te willen worden.

Beeld Debby Termonia

Klasse Magazine

Starten is stressen Beeld Illias Teirlinck

Op 1 september is iedere leraar weer een beetje starter. Maar hoe hard gieren de zenuwen als je voor het eerst je eigen klasje hebt, als je je weg nog niet kent op school? Om dat uit te zoeken, kampeerde fotograaf Illias Teirlinck bij leraar Daisy op haar laatste vakantiedag en volgde haar eerste schooldag in basisschool Arkades in Houthalen.

Klasse Magazine

“Tien op tien is saai: een gemiste kans om iets bij te leren” Tekst Piet Creten Beeld Tina Herbots

Vlaamse leraren kiezen voor hun beroep voor de maatschappelijke meerwaarde, maar slechts dertig procent voelt zich gewaardeerd door de samenleving. Hoe kijkt filosoof Tinneke Beeckman naar enkele opvallende resultaten uit TALIS 2018, een internationaal onderzoek naar hoe leraren hun werk ervaren? En wat kunnen we leren van Hegel, Heidegger en Camus?

Zijn leraren wat naïeve wereldverbeteraars? Tinneke Beeckman: “Lesgeven moét een missie zijn. Verschillende leraren vertellen me geïnspireerd te zijn door de film Dead Poets Society. Ze beseffen dat jongeren kwetsbaar zijn, maar ook geweldige kwaliteiten hebben. Dat je als leraar een mensenleven kan veranderen. Nieuwsanker Martine Tanghe zei ooit dat ze haar liefde voor taal te danken heeft aan een leraar. De geweldige emancipatie van Vlaanderen heeft veel met onderwijs te maken. Het opende werelden die voor mensen thuis gesloten bleven. Onderwijs kan dus zeker de wereld verbeteren. Het zou erg zijn als leraren daar niet meer in geloven.” De leraar uit de film wordt uiteindelijk wel ontslagen. Waarom vallen te veel gemotiveerde leraren uit? Tinneke Beeckman: “In deze tijd moet je je voortdurend verantwoorden. Leraren krijgen het gevoel dat ze gewantrouwd worden. Te

Klasse Magazine

Wie is Tinneke Beeckman? • filosoof en columnist • studeerde moraalwetenschappen en filosofie aan de VUB/ULB • geeft lezingen over filosofen als Machiavelli, Spinoza, More; over democratie en over de relatie tussen politiek, economie en filosofie

veel administratie doorkruist hun engagement voor jongeren. Dat is dodelijk voor hun motivatie. Je moet ze autonomie geven, zodat ze voelen dat je vertrouwt op hun kunde. Geef ze een opdracht mee, maar laat ze zelf kiezen hoe ze die uitvoeren. Natuurlijk is controle nodig. Er zijn leraren die er de kantjes aflopen of die bijsturing nodig hebben. Feedback stimuleert ook. Maar het probleem is dat collega’s elkaar alleen aanspreken wanneer iets misloopt.” Het beeld uit de film doet romantisch aan. In realiteit huppelen leerlingen niet altijd achter de bevlogen leraar aan. Tinneke Beeckman: “Het moeilijke is dat de dankbaarheid pas achteraf komt. In de klas zijn leerlingen soms lastig, zien ze het doel van je inspanningen niet of rebelleren ze als je ze straft. Maar achteraf zijn

ze vaak wel blij met wat ze geleerd hebben of dat ze op tijd zijn bijgestuurd. Misschien kunnen we leraren wat meer uitgestelde feedback geven over de belangrijke impact die ze hebben door oud-leerlingen daarover te bevragen.” “Erkenning mag ook niet alleen van leerlingen komen. Je zit nu eenmaal met een autoriteitsrelatie. Hegel zegt daarover dat een meester zich nooit helemaal erkend kan voelen als hij alleen maar slaven heeft. Een slaaf kan je per definitie geen appreciatie geven. Nu wil ik leerlingen niet met slaven vergelijken, maar feedback van collega’s is noodzakelijk om te weten of je echt naar waarde geschat wordt.” Moeten leraren elkaar meer complimenten geven? Tinneke Beeckman: “Er kan meer steun voor mekaar zijn, meer kwetsbaarheid en positieve feedback tussen leraren. Ze moeten van elkaar horen dat ze het goed doen

Klasse Magazine

“Onderwijs kan zeker de wereld verbeteren; het zou erg zijn als leraren daar niet meer in geloven” en waar progressie mogelijk is. Kwetsbaarheid betekent aan elkaar zeggen waar je geen raad mee weet, wat je al geprobeerd hebt en elkaar ondersteunen. Een grote verbondenheid is daarin heel belangrijk. Ook als ouders vertrouwen in leraren uitspreken, heeft dat effect.” Slechts dertig procent van de leraren voelt zich gewaardeerd door de samenleving. Waar komt dat vandaan? Tinneke Beeckman: “Ouders zien in hun kinderen meer dan ooit het verlengde van zichzelf. Vroeger kregen mensen meer kinderen. Die verschilden soms sterk van elkaar. De ene ging studeren, de andere was goed in een ambacht. Dat er ook een zwart schaap van de familie was, hoorde erbij. Maar nu hebben ouders één of twee kinderen. Die moeten het waarmaken volgens de heersende prestigenorm en dus verschillende diploma’s binnenhalen.” “De prestaties van het kind stralen af op de ouders. Voor kinderen is dat een loodzware last. Want ze kunnen niet allemaal de verwachtingen inlossen. Ouders aanvaarden moeilijker tekorten of beperkingen. Als het misloopt, wijzen ze naar de leraar: die haalt niet uit het kind wat erin zit.” “Je ziet dat ook op andere vlakken. Groepsgeest wordt minder geapprecieerd. Waarom speel je voetbal? Volgens Albert Camus leerde hij er de moraal. Hij ontdekte wat kameraadschap en fair play is. Dat je je best kan doen en toch kan verliezen. Maar nu schuilt in elk zoontje misschien wel de nieuwe Messi. Aan de trainer om dat talent te ontdekken en helemaal te ontwikkelen. Er zijn clubs waar ouders niet meer langs de kant van het veld mogen staan bij trainingen. Ze hebben voortdurend commentaar. Hun kind krijgt niet genoeg aandacht.” “Onderwijs, je hobby of sport geeft kinderen en hun ouders vandaag identiteit en status. Daar toon je wie je bent, dat je beter bent dan anderen. Je moet overal excelleren, de primus zijn.”

Sommige experten zeggen dat we net meer moeten mikken op excellerende leerlingen. Is dat geen goede zaak? Tinneke Beeckman: “De vraag is op welke manier. Dat kan ook door te zeggen dat een kind niet te veel naar zijn ouders moet luisteren. Als leerlingen verpletterd worden door verwachtingen en school resultaten een persoonlijkheidskenmerk worden, is dat niet goed. Leren is ook weten dat je soms opnieuw moet proberen. Dat een fout een gelegenheid is om te leren. In dat opzicht is een tien op tien gewoon saai. Het is een gemiste kans om iets bij te leren.” “Leerlingen moeten leren inschatten waar hun mogelijkheden liggen met hoe de kaarten voor hen geschud zijn qua aanleg, temperament, opvoeding of vorige keuzes. Daar moet je het beste van maken. Zo bereik je meer dan wanneer je rondloopt met onrealistische verwachtingen van anderen. En het maakt je gelukkiger. Een goede school geeft dat soort feedback aan leerlingen en ouders. Die invulling van excelleren is prima.” Die feedback zal niet altijd even goed aankomen. Begrijp je ouders die meteen op school staan om te klagen? Tinneke Beeckman: “Achter boosheid schuilt vaak angst. Veel ouders vertrouwen er niet op dat het met hun kinderen in deze snel veranderende samenleving per definitie goed zal gaan. Een wereld vol technologie die veel beroepen overbodig zal maken, jaagt ze op. Die angst is begrijpelijk.” “De leraar is een toegankelijk aanspreekpunt. Als je je zorgen maakt over diversiteit of het gebruik van sociale media, tegen wie ga je klagen? Of als je bang bent dat het niveau van het onderwijs daalt. Dan is een oudercontact een goed moment om je hart te luchten.” Hoe kunnen we het beroep weer meer prestige geven? Tinneke Beeckman: “Het probleem is dat in een neoliberale maatschappij degenen die de winst maximaliseren het meeste prestige krijgen. Bedrijfsleiders bijvoorbeeld of financiële experts en consulenten.

Klasse Magazine

Voorbeelden als Steve Jobs illustreren een hyper individualistische kijk op de wereld. Je hebt alles aan jezelf te danken. School is niet nodig als je slim bent. Je ontdekt alles zelf wel. Dat is een vorm van narcisme. Mensen zien zichzelf niet meer als een schakel tussen generaties of andere mensen. Ze zijn niet dankbaar voor wat anderen voor hen gedaan hebben. Die mentaliteit heerst helaas op dit moment.” “Terwijl goede leraren bij uitstek zorgen voor winstmaximalisatie op termijn. Die is niet onmiddellijk meetbaar, maar iedere keer dat je mensen motiveert, zelfvertrouwen geeft, talenten ontwikkelt, ben je een van de drijvende krachten in de samen leving. Dat moeten we veel meer benadrukken als we over onderwijs spreken.” “Mensen waarderen goede leraren nog altijd heel erg. Hun hoge verwachtingen verraden dat ze onderwijs net heel belangrijk vinden. Leraren scoren als een van de weinige groepen hoog qua vertrouwen, veel hoger dan politici of journalisten.” Je hebt zelf ook een hele poos lesgegeven aan studenten. Wat probeerde je ze mee te geven? Tinneke Beeckman: “Ik deed nooit zomaar aan kennisoverdracht. Ik vertrok altijd vanuit de vraag van een denker. Waarmee zat die op dat moment? Waarom was het een probleem? Als je alleen de antwoorden bekijkt, ben je snel uitgepraat. Maar de vragen blijven boeien. Hoe loste de filosoof dat probleem op, had hij het anders kunnen doen, hoe deed een latere filosoof het en hoe denken we er vandaag over?” “Die link met het heden is belangrijk. Onlangs keek ik naar The Wire. Dat is perfect materiaal om het over vrijheid te hebben. Machiavelli legde ik uit met The Godfather. Zo maakte ik concreet wat leiderschap betekent en hoe je soms gedwongen wordt tot handelen.” “Maar je moet die vragen ook met een zekere afstand overschouwen. Je kijk op dagelijkse dingen verandert afhankelijk van hoe je begrippen als ‘vrijheid’ of ‘leiderschap’ invult. Kwaliteitsvol onderwijs moet net dat abstracte denken meegeven.” Aan welke abstracte vragen denk je dan? Tinneke Beeckman: “Wat betekent vrijheid? Is dat niet gehinderd worden in wat je wil, zoals we het nu invullen, of is het de vrijheid om jezelf te verwezenlijken? En wat is dat dan, zelfverwezenlijking? Of wat betekent gelijkheid? Jongeren leren zo dat er meerdere opties zijn. We trekken te snel conclusies. Door met een brede-

“Feedback stimuleert leraren, maar het probleem is dat collega’s elkaar alleen aanspreken wanneer iets misloopt”

Klasse Magazine

re blik naar die zaken te kijken, kan je je aannames in vraag stellen. Dat is altijd een winst. In je persoonlijke leven én professioneel.” Filosofie als een soort medicijn voor geestelijke gezondheid? Tinneke Beeckman: “Het geeft je inzicht in hoe mensen naar je kijken. De stille normering in deze zogezegd zeer vrije samenleving is immens. Sociale media zitten vol met normen. Je moet er perfect uitzien – mager, mooi, modieus gekleed – met een boel coole vrienden. Maar heel wat tieners voelen zich niet voortdurend gelukkig. Ze worstelen met eenzaamheid en verdriet.” “Maar je hoeft daar niet in mee te gaan. Verschillende filosofen hebben daar bijzonder waardevolle dingen over gezegd. Over het belang van verzet tegen wat Heidegger ‘Das Man’ noemt, dé heersende mening over hoe je hoort te zijn. Hij maakt duidelijk dat, zelfs al zou je willen zijn wat de buitenwereld verwacht, dat toch niet lukt.”

Hoe scoor jij op TALIS? TALIS 2018 vroeg wereldwijd leraren uit basis- en eerste graad secundair onderwijs hoe ze hun job ervaren. Hoe zit het bij jou? Vink uit deze kleine selectie TALIS-vragen de stellingen aan waarmee je het eens bent. En vergelijk met je collega’s. Al bij al ben ik tevreden met mijn job. (Lager onderwijs: 92,5%, eerste graad secundair: 92,9%)

“Filosofie leert je ook met wat afstand naar jezelf te kijken. Zo geef je leerlingen wapens in handen om er iets mee te doen. Bij depressies bijvoorbeeld. Mensen worden geplaagd door een stem in zichzelf die hen neerhaalt. Waar komt die vandaan, van wie nemen ze die over? De antwoorden op die vragen geven je niet altijd oplossingen voor de problemen waar je mee worstelt, maar helpen om ermee om te gaan. Alles wat die denkers geschreven hebben, dat zijn schatten die je kan ontdekken. Waarom boren we die rijkdom niet aan?”

Ik zou mijn school aanbevelen als een goede plaats om te werken. (Lager onderwijs: 87,4%, eerste graad secundair 85,1%)

Omdat mensen van onderwijs praktisch bruikbare kennis en vaardigheden verwachten? Tinneke Beeckman: “Klopt. Steeds meer moet je het onmiddellijke rendement kunnen aantonen van wat je doet. Terwijl filosofie op school een indirect rendement oplevert. Je kijkt creatiever naar problemen. Natuurlijk moeten mensen ook klaargestoomd worden voor een beroepsleven, maar ik geloof toch dat we daar veel kansen laten liggen.”

Ik ben tevreden met het loon dat ik voor mijn werk krijg. (Lager onderwijs: 75,1%, eerste graad secundair: 73,1%)

Je hebt zelf een jonge dochter met een hele onderwijscarrière voor de boeg. Wat hoop je dat ze zeker meekrijgt? Tinneke Beeckman: “Vooral liefde voor het leren. Dat ze erop vertrouwt dat ze vooruitgaat als ze zich inzet en probeert bij te leren. Dat ze soms de boodschap krijgt dat iets helemaal niks voor haar is en dat bepaalde ambities te hoog gegrepen zijn, maar dat leraren haar ook verrassen door te zeggen dat ze beter is in iets dan ze dacht. En dat ze leert sociaal zijn.”

Ik geloof dat het beroep van leraar gewaardeerd wordt door de maatschappij. (Lager onderwijs: 30,8%, eerste graad secundair 25,8%)

“Wat ik hoop dat leraren niet zullen doen, is te veel proberen te bepalen wat ze moet denken. We leven in zeer ideologische tijden en daar ben ik wel bevreesd voor. Dat ze nooit een fout mopje mag maken. Er wordt vandaag heel snel gemoraliseerd. Wij zijn de goeden. Wij denken en handelen juist. En wie anders denkt of doet, zit in de andere groep. Ik hoop dat dat beperkt blijft, zodat ze in alle openheid haar mening kan vormen.”

Als ik opnieuw kon beslissen, zou ik nog altijd voor het lerarenberoep kiezen. (Lager onderwijs: 79,0%, eerste graad secundair 80,7%)

De voordelen van mijn job compenseren ongetwijfeld de nadelen. (Lager onderwijs: 67,5%, eerste graad secundair 70,2%)

Ik zou graag willen veranderen naar een andere school mocht dat mogelijk zijn. (Lager onderwijs: 10,0%, eerste graad secundair 13,9%) Ik heb er spijt van dat ik besloten heb leraar te worden. (Lager onderwijs 5,6%, eerste graad secundair 5,8%)

In de klas van Jan

“Mijn kleuters werken met een cirkelzaag” Waarom ben je leraar geworden? “Na mislukte pogingen Industrieel Ingenieur en de Specifieke Lerarenopleiding, dacht ik: dan maar kleuterleraar? Bij de scouts ontfermde ik me altijd over de jongsten. Geen seconde spijt. Kleuters zeggen wat ze denken, dat heb ik graag. En ik laat ze gewoon zagen en boren – onder begeleiding, hè!” Hoe liep je eerste jaar? “Een week hier, een dag daar ... Ik stond zelfs drie maanden in het secundair, dik tegen m’n zin. Gelukkig kreeg ik in februari mijn eigen kleuterklas. Kon ik eindelijk het lokaal verbouwen en thema’s uitwerken.” Wat doe je voor 8.30 uur? “Me verstoppen (lacht). Er komt altijd wel een collega mijn lokaal binnenvallen: ‘Jan, mijn lamp werkt niet’, ‘Jan, het smartboard start niet op’. En mijn zonen van drie en vier glippen vaak uit de voorbewaking: ‘Wij spelen liever hier’.” Welke leerling bleef je bij? “Een kleuter weigerde een mannetje ‘achter het huisje, in het huisje …’ te zetten. ‘Geen wiskundig inzicht’, concludeerde mijn collega. ‘Oh nee? Hij bouwt zelf Lego-constructies’, zei ik en bewees het met een GoPro-filmpje.” En wat voor leerling was je zelf? “Ha! Een rotjong. Vechten, banken kapotslaan, leraren pesten. Ik heb ooit een week voor de examens een puntenboek door de wc gespoeld, zodat de hele school geen punten voor Frans had. Stropers zijn de beste boswachters, zeker?”

en bezorgden ze in andere klassen. De restjes kregen ze mee naar huis. Stuurden ouders me daarna: ‘Spreken we eens af, Jan? En maak je dan zo’n lekkere pizza?’” Hoe ontspan je tussen de lessen door? “Niet! Heb ik geen toezicht, dan eet ik mijn boterhammen achter de computer. Foto’s uploaden, een app installeren … Koffie drink ik niet, dan blijf ik vier dagen wakker.” Wat heb je geleerd van je leerlingen? “Plannen in de vuilbak smijten. Zeggen ze ’s morgens: ‘Wij willen een insectenhotel bouwen!’, dan trekken we samen naar de berging. Om beurten mogen ze zagen, timmeren en vijzen in wat we daar vinden: terracotta potten, kippengaas, pvc-buizen. Als je een dag wacht, leeft zo’n voorstel niet meer.” Wat was je laatste aankoop voor je klas? “Waarschijnlijk Lego. Ik denk dat ik daar al 15.000 euro aan heb gespendeerd.” Wie mag een gastles komen geven? “Iedereen! Mijn schoonvader die imker is, een developer die een app wil testen, een zwangere mama. Zolang het educatieve waarde heeft, sta ik ervoor open.” Waaraan herkennen vrienden dat je leraar bent? “Ik red palletten van de vuilkar en verzamel resthout in de doe-het-zelfzaak. ‘Jij kan ook alles gebruiken’, zeggen ze dan. Klopt. Ik geef mijn kleuters ridders en draken, het kasteel bouwen ze zelf maar.” Hoe kom je naar school? “Skatend op m’n longboard, vanop de parking.” Jan Ceyssens is kleuterleraar in de Sint-Jozefschool in Schoonderbuken

Wat maakte je recent dankbaar? “Ik had veel tijd gestoken in een themaweek. Mijn kleuters maakten zelf pizzadeeg, belegden die volgens een recept – vier plakken kaas, drie schijfjes tomaat –

Tekst Kyra Fastenau Beeld Katoo Peeters

Klasse Magazine

De Directeur

De directeur

“Mijn missie: tonen hoe capabel bso- en tsoleerlingen zijn” Tekst Seppe Goossens Beeld Jens Mollenvanger

“De kracht van een bso-/tso-school? We doen meer dan alleen op leerstof focussen. En iedereen is hier welkom, los van rugzakjes, talenkennis of leerproblemen.” Directeur Wim Verhaeghe wil al zijn leerlingen opleiden tot sterke en gelukkige volwassenen.

‘Kies jij maar voor het technisch’, kreeg Wim Verhaeghe als kind te horen. Maar omdat hij zelf naar aso wou, mocht hij dat van thuis proberen. Pas als leraar, en later als directeur, kwam hij in bso en tso terecht. En vond er zijn missie: hard werken aan de perceptie rond die onderwijsvormen. “Nu nog klinkt een overstap daarnaartoe als een halve mislukking. Heel wat leerlingen komen hier niet vanuit een positieve keuze terecht. Cruciaal dat we laten zien hoe capabel onze leerlingen zijn, welke sterke gasten we afleveren. Dat kan alleen als je die negatieve spiraal ombuigt en op school meer doet dan alleen op leerstof focussen.”

Klasse Magazine

De directeur

TWEEDE ADEM “Of je de lat dan lager legt? ‘Reculer pour mieux sauter’, noem ik het liever. Zoals het meisje dat telkens te horen kreeg dat ze niet goed genoeg was voor wiskunde, hoe hard ze ook werkte. De jongen die erg klein was voor zijn leeftijd en gepest werd op zijn vorige school. Of het kind dat in de lagere school zes jaar lang vergeefs de klas probeerde bij te benen. Bij ons kwamen ze op adem, kregen ze eindelijk bevestiging en vonden ze het zelfvertrouwen om aan hun weg te timmeren.” “We hebben een uitwisselingsprogramma met een Deense school. Wat me telkens opvalt, is hoe goed die jongeren in hun vel zitten, hoe open ze communiceren. Scandinavische landen wachten iets langer voor ze grote brokken leerstof aan hun leerlingen voorschotelen. Nemen meer tijd om kinderen te vormen tot sterke, stabiele jongeren. Met stevige schouders en beide voeten op de grond. Is het toeval dat de Denen volgens onderzoek zoveel gelukkiger zijn dan Vlamingen? Leerlingen met een positief zelfbeeld maken betere studiekeuzes en struikelen minder vaak over ons watervalsysteem. Vandaag kloppen nog te veel leerlingen hier aan met een deuk in hun zelfvertrouwen na een B-attest.”

MAAK HET VERSCHIL “Het gevaar is reëel dat je de lat laat zakken als je leerlingen gedemotiveerd in de klas zitten. De weg van de minste weerstand: moeilijke of droge leerstof onderdelen schrappen, minder veeleisend zijn en lakser worden in je evaluatie. Af en toe vraagt een leraar om over te stappen naar een van onze andere campussen, waar we aso aanbieden. ‘Nood aan een intellectuele uitdaging’, klinkt het dan. Ik hoor dat niet graag. Want net hier maak je het verschil, kan je veel leerwinst boeken. Onze leerlingen hebben hun leraren nodig, terwijl sommige aso-leerlingen er zelf wel komen. Met of zonder leraar.” “Onze remedie tegen afglijden? We zetten sterk in op professionalisering en vernieuwing. Ons nascholingsbudget overschrijden we elk jaar. En we leren veel van elkaar en uit vakliteratuur. In een Facebookgroep – een online leesgroep – delen collega’s tips. Daarnaast verzamelen we betrouwbare data met gestandaardiseerde toetsen in elke graad. Buikgevoel fluistert leraren vaak in dat hun leerlingen er elk jaar op achteruit gaan. Dan geef je ze moed als je met cijfers aantoont dat we het op veel vlakken steeds beter doen. Voor leesvaardigheid

“In onze open klas kan je vanop straat binnenkijken. Zo laten we zien welke sterke leerlingen we afleveren”

Klasse Magazine

Wie is Wim Verhaeghe? • 15 jaar leraar Nederlands-Engels, waarvan 4 in een internationale school in Brazilië • 5 jaar directeur van OLVC Campus Centrum in Zottegem (bso/tso) • verslindt onderwijsboeken (leestip: ‘21 les sen voor de 21e eeuw’ van Yuval Harari)

“We verzamelen betrouwbare data met gestandaardiseerde toetsen. Je schenkt leraren moed als je met cijfers aantoont dat ze het goed doen”

en wetenschappen zijn we op school top. En omdat we weten dat wiskunde een werkpunt is, kunnen we er wat aan doen.” ONDERWIJS KAN SIMPEL ZIJN “We ploeteren te vaak voort zonder ons af te vragen of je met creatieve oplossingen onderwijs niet simpeler maakt. Ik gaf vier jaar les in Brazilië in een internationale school. Mijn eerste gesprek met de directeur was een vreemde ervaring. ‘Waar wil je over een jaar staan met je leerlingen?’ vroeg hij. ‘75% van de klas zit nu op niveau. Met hoeveel procent wil je dat cijfer verbeteren, en hoe wil je dat realiseren?’ Daar stond ik, mond vol tanden. Helemaal niet gewend om in zulke termen over onderwijs te denken. Gelukkig gaf mijn directeur me meteen duidelijke handvatten: een gedetailleerd leerplan, gestandaardiseerde toetsen en een sterke vakgroep. We vertrokken telkens vanuit de leerplan-

nen en formuleerden voor elke les heldere doelstellingen. Die evalueerden we aan de hand van rubrieken. Duidelijk voor ons, duidelijk voor de leerlingen.” “Ook mijn rol werd vastgelegd. Niet het orakel voor de klas, wel de coach die het leerproces faciliteert. De instructietijd zo kort mogelijk, veel autonomie en verantwoordelijkheid voor leerlingen. In het begin was het wennen. Tot je merkt dat je je leerlingen verder brengt en jezelf minder zwaar belast. ‘Doe niet alles zelf, zorg ervoor dat je leerlingen actief bezig zijn’, drukte mijn directeur me steeds op het hart. Een visie die prima werkt voor onze bso-/tso-leerlingen.” CODEWOORD: SAMEN “Als je leerlingen goede resultaten neerzetten en de draagkracht van je team niet op de proef stellen, zie je weinig reden om te veranderen. Scholen zetten sneller in op vernieuwing als ze met de rug tegen de muur staan. Omdat het de enige

Klasse Magazine

De directeur

oplossing is, werken leraren er samen. Zien ze sneller de voordelen van pakweg co-teaching. Sinds vorig jaar werken we met onderwijsassistenten: collega’s die je voor een uurtje kan boeken als hulp in de klas. En in 1B geven enkele collega’s voortdurend samen les. Stilaan groeit het besef dat samenwerken de job lichter maakt, niet zwaarder. Voetje voor voetje, maar zo overtuig je mensen wel om te veranderen.” “Een open deur: als je wil innoveren, moet je je team mee laten beslissen. De verdeling van de opdrachten leg ik in handen van de vakgroepen. Niet eenvoudig met gevestigde waarden die ‘hun klasje’ als een verworven recht beschouwen, maar zulke discussies maken mijn lerarenteam zelfsturend. Voor leerlingen geldt net hetzelfde. Wat als ze mee de rubrieken mogen bepalen die je gebruikt om ze te evalueren?”

hun klasgenoot kiezen en hopen dat je het onderspit delft. Ik druk mijn leraren altijd op het hart om zulke conflicten te bevriezen en buiten de klas te tillen. Enkel zo kan je aan een herstelgerichte oplossing werken.” GOOD COP, BAD COP “Als een leraar vroeger een leerling buiten stuurde, ging die naar Toeza: ‘toezicht zonder aandacht’. Klein lokaal, laag plafond, iedereen op aparte bankjes en een verbod om te praten met de leraar. Enkel een formulier om je verhaal te vertellen, net wat je níet nodig hebt na een conflict.”

CONFLICTBEMIDDELAAR “Op het einde van vorig schooljaar liet ik me evalueren door alle collega’s. De positieve zaken én mijn werkpunten besprak ik op de personeelsvergadering. Wat terugkwam: leraren willen dat ik strenger ben naar leerlingen. Ik neem die kritiek ter harte. Het is cruciaal dat je leraren voelen dat je achter ze staat. Tegelijk weet ik maar al te goed dat bijna elke directeur dat verwijt wel eens krijgt. Als een leerling over de schreef gaat in de klas en het conflict op mijn bureau belandt, kruip ik in de rol van bemiddelaar.”

“Dit schooljaar starten we de Oase op. Een plek die altijd bemand wordt door twee leraren. Mensen met uiteenlopende profielen, uit elke graad, want zorg is een zaak van het hele team. Spijbelgedrag, te laat komen, pesterijen of conflict met een leraar: je komt niet naar de Oase voor een vrijblijvend babbeltje, wel voor een serieus gesprek. Daarin wordt duidelijk of het negatieve gedrag om extra zorg of om sancties vraagt. Er loopt een dunne lijn tussen tucht en zorg. Spijbelt die leerling omdat hij gepest wordt, omdat hij er thuis alleen voor staat of gewoon omdat het kan? Aan de buitenkant lijkt het signaal hetzelfde, maar het verhaal erachter is telkens anders.”

“Soms moet je de lijn trekken, en ik zet wel eens een leerling aan de deur. Maar vaak zit er achter negatief gedrag een motief. In de klas ontaardt een discussie al gauw in een gevecht van man tot man. Met toeschouwers die de kant van

“Als het even kan, staat mijn deur open. Voor collega’s én voor leerlingen. Ik wil er zijn voor mijn leerlingen. Enkel zo krijg je de kans om in hun kopjes door te dringen, kan je ze overtuigen van een andere kijk. We botsen

Klasse Magazine

zelden op onze grenzen met leerlingen die zich hier thuis voelen. Zij weten waar we voor staan. Met leerlingen die later instromen, is dat soms anders. Ze identificeren zich nog niet met de school en zetten zich af. Het duurt even voor je door dat pantser breekt. Daarom vind je me elke ochtend op de speelplaats. Zo ken ik alle leerlingen. En uit de manier waarop leraren hun klas begroeten en meenemen, leer ik veel over mijn team.” ONTMOETINGSPLEK “De leerlingen begroeten me uitbundig ’s ochtends op de speelplaats, zijn erg direct, anders dan veel aso-leerlingen. Heel belangrijk dat je dan authentiek bent. Speel je een rolletje, dan doorprikken ze dat zo. Streetwise zijn ze wel. Ben je open, dan leren ze dat je net zoals zij bent. En tegelijk kan je tonen waar je grens

ligt. Dat je met wederzijds respect en duidelijke waarden verder komt dan met ellebogen en straatcultuur. Welke jongeren wil je de wereld insturen, en welke waarden geef je ze mee? De cruciale vraag voor onze school.” “Ik wil dat onze school een plek is waar mensen elkaar ontmoeten. De zithoek en de biljarttafel staan bewust in de gang. Zo kunnen leraren én leerlingen er terecht. Ik moedig mijn team aan om les te geven met de deur open. We hebben zelfs een ‘open klas’, waar je vanop straat zo binnenkijkt. En in onze kelder bieden we onderdak aan een kunstenaarscollectief. Zij lopen vrij in en uit de school, en de leerlingen mogen op hun beurt binnen piepen in de ateliers. Een eerste stap naar wat een school volgens mij moet zijn: een plek waar mensen uit eigen beweging samenkomen. Die stevig verankerd is in de echte wereld, waar poorten niet meer nodig zijn en je er zelf voor kiest om in dialoog te gaan met anderen.”

“We ploeteren te vaak voort zonder ons af te vragen of je met creatieve oplossingen onderwijs niet simpeler maakt”

Zelftest

Klasse Magazine

Zelftest

Voel jij je een oplichter? Tekst Bart De Wilde Illustraties Jaime Jacob

Okselvijvers telkens de directeur je naar haar bureau roept? Of overtuigd dat je les goed gaat omdat je leerlingen zo lief zijn? Test hoe vaak jij successen afdoet als geluk of timing en denkt dat je een ‘bedrieger’ bent die zomaar iets doet. Lees daarna hoe je met het oplichterssyndroom omgaat.

01.

DE DIRECTEUR VRAAGT OF JIJ EEN INTERNE VORMING HOEKENWERK WIL GEVEN AAN JONGERE COLLEGA’S.

03.

IN DE EINDEJAARSSHOW BEN JIJ HET ONDERWERP VAN EEN SKETCH.

a Zeker weten. Je plant een vierdelige sessie. b Liever een discussiegroep. Leren we van elkaar. c Duizend alarmbellen in je hoofd. Is dit de ultieme truc van de directeur om je te ontmaskeren?

a Je ziet het als een eerbetoon. Leerlingen lachen alleen met sterke leraren die ze graag hebben. b Geen slechte grap. Maar je checkt toch even hoe de collega’s reageren. c Shit, voelen ze aan dat je er niets van bakt?

02.

04.

‘DIT TEAM IS HET BESTE OOIT’, EINDIGT JE DIRECTEUR HAAR GLOEDVOLLE TOESPRAAK OP DE PERSONEELSVERGADERING.

a Logisch, denk je, jij zit erin. b Samen doen jullie het wel aardig, ja. c Dat zou ze nooit zeggen als zij jou al eens observeerde in de klas.

‘ER STAAT EEN FOUT IN DE CURSUS’, ROEPT EEN LEERLING.

a Kan niet, denk je. Weer zo’n leerling die het beter weet. Of niet goed genoeg leest. b Hooguit een tikfoutje, denk je. c Oh nee. Je leerlingen zijn slimmer dan jij.

Klasse Magazine

Zelftest

05. DE INSPECTIE KOMT BINNENKORT. JOUW VAK WORDT DOORGELICHT.

10.

JE LES LOOPT VOOR GEEN METER.

a Eindelijk kan je iedereen tonen hoe straf je wel bent. b Beetje nerveus. Maar je ziet het als een kans om iets bij te leren. c Help. Vijf jaar lang kon je iedereen laten geloven dat het goed loopt. Maar zo’n inspecteur doorprikt je meteen.

a Niets mis met je les of aanpak. Je hebt pech: het laatste uur op vrijdag, net na een klasuitstap. b Vreemd. Vorig jaar lukte het wel. Na schooltijd zoek je uit waar het verschil ligt: jouw aanpak of de omstandigheden. c Je vervloekt jezelf. Dat het niet noodzakelijk aan je aanpak ligt, komt geen seconde in je op.

06.

11.

EEN COLLEGA VRAAGT OF HIJ JE LESMATERIAAL EENS MAG BEKIJKEN.

EEN OUDER VINDT DAT ZIJN DOCHTER TE WEINIG PROGRESSIE MAAKT VOOR WISKUNDE.

a Zeker. Mooi compliment, toch? b Je twijfelt. Wil hij je materiaal controleren of wat goede werkvormen meegraaien? c Helemaal niet. Die wil gewoon eens goed lachen met je zelfgemaakte lessen.

a Hoe durft hij. Jouw vakmanschap in twijfel trekken. b Je erkent dat je zijn dochter moeilijk mee krijgt voor wiskunde. Maar dat is wellicht nooit haar favoriete vak geweest? Heeft hij tips? c Je stem breekt: “Volgend jaar heeft ze een andere leraar”.

07.

12.

OP EEN TOETS SCOORT MEER DAN DE HELFT VAN JE LEERLINGEN MINDER DAN VIJF OP TIEN.

a Niet jouw fout. Je gaf de leerstof nog beter dan de voorbije jaren. b Snap je niet goed. Waar ging het mis? Je bevraagt je leerlingen. c Als de cijfers zo slecht zijn, was je les dat ook. En dat was nog makkelijke leerstof.

DE DIRECTEUR WIL JE NA TIEN JAAR IN HET VIERDE LEERJAAR GRAAG INZETTEN IN HET EERSTE.

a Graag. Met jouw ervaring lukt elk leerjaar. b Je twijfelt, want je vermoedt een hoop extra werk. c Wat? Drie leerjaren lager? Hoe openlijk kan zij het vertrouwen in jou opzeggen?

08. JE UITSTAP NAAR DE BOERDERIJ LOOPT IN HET HONDERD. JE COLLEGA’S KLAGEN.

13.

a Kon je niets aan doen. De gids was even grijs als het weer. En de buschauffeur kon niet kloklezen. b Niets aan te doen. Volgende keer bereid je het allemaal nog iets beter voor. c Uitstappen organiseren, vink je af op de lijst ‘dingen waarvoor ik waardeloos ben’.

a Kan niet. Je administratie is foutloos. En dat kan het leeuwendeel van de leerlingen niet zeggen. b “Denk het niet hoor”, zeg je. Thuis ploeg je voor alle zekerheid door de stapel papieren op je bureau. c Je gaat meteen door de knieën. Jouw fout. Morgen krijgt je leerling zijn cijfer.

09. JE KRIJGT EEN UITNODIGING VOOR EEN TUSSENTIJDS FUNCTIONERINGSGESPREK.

14.

a Eindelijk! Benieuwd of de directeur intussen al je talenten gespot heeft. b Je vraagt je af welke talenten en werkpunten aan bod zullen komen. c Lap. Zo’n tussentijds functioneringsgesprek, is dat geen mooi moment om te vertellen dat het na dit schooljaar stopt?

EEN LEERLING ZWEERT DAT HIJ ZIJN TAAK AL INGEDIEND HEEFT.

FLAIR WERKT AAN EEN STUK OVER INSPIRERENDE LERAREN. JOUW NAAM WERD GETIPT. OF ZE JE MOGEN INTERVIEWEN.

a Shoot! Je bent wandelende reclame voor het beroep. Of ze ook een fotograaf sturen? b Je wil eerst graag weten wie de tipgever was en welke vragen je moet beantwoorden. c Dat ze beter een andere leraar contacteren. Je vermoedt een genadeloze grap van een ouder of leerling.

Klasse Magazine

Hoe reageer jij? KOOS JE VOORAL A? BLUFFER Je bent een schoolvoorbeeld van sterk in de schoenen staan. Je weet wat je waard bent, kent op alle vragen het antwoord en ziet geen enkele reden om aan je aanpak en professionaliteit te twijfelen. Loop er toch iets fout, dan ligt de oorzaak extern. Of is je zelfzekerheid een pose om jezelf te beschermen? TIP: Laat af en toe een gezonde dosis twijfel toe. Het stimuleert je je grenzen te verleggen. Plus: tonen dat je als leraar niet onfeilbaar bent, is een mooie spiegel/ levensles voor je leerlingen en collegaâ&#x20AC;&#x2122;s.

KOOS JE VOORAL B? HALFTIME OPLICHTER Je voelt je, net als ongeveer zeventig procent van de werknemers, wel eens een oplichter. Als een opdracht voor de tweede keer fout loopt, begin je aan jezelf te twijfelen. Maar meestal besef je ook dat je niet alles in handen hebt. Een moeilijke les kan aan de leerlingen of het uurrooster liggen. TIP: Zelftwijfel helpt je om je aanpak in vraag te stellen, om alternatieven te zoeken voor een les die niet liep. Niets verkeerd mee, zolang de dosis gezond blijft.

KOOS JE VOORAL C? FULLTIME OPLICHTER Je leeft in constante angst dat je ontmaskerd zal worden als een leraar die zelfs met een pak jaren op de teller zijn vak en klasmanagement onvoldoende beheerst. Bij elke klop-op-de-klasdeur slaat je hart een tel over. TIP: Herken het daarom als je negatief bent over jezelf, als je overdreven hard werkt of controleert. Stop perfectionisme. Dat de zelftwijfel je verlamt, is niet okĂŠ. Erken je successen: ze zijn geen toevalstreffers of gelukjes, wel het resultaat van jouw harde werk en voorbereiding.

Klasse Magazine

Storytelling in de klas Tekst Sara Frederix Beeld Katrijn Van Giel

Leraar Wout verknipt alle leerstof wereldoriëntatie tot een groot verhaal. Met geheimzinnige personages op een eiland in de Bermudadriehoek, escape rooms en een twintigzijdige dobbelsteen halen zijn leerlingen de leerdoelen. Reis je mee naar het Eiland? Leerlingen Bo, Winke en Liv geven een ratelende rondleiding op hun Eiland. Ze bouwden een toekomstwereld van Lego met ecologische tiny houses en windmolens, zelfrijdende auto’s die ze programmeerden, een haven met goederentreinen en een eigen munteenheid. Liv is een van de Eilandleiders, verkozen na een intensieve campagne. “Onlangs zaten we vast in een bunker en konden we pas ontsnappen na alle opdrachten in de escape room.” Lilou fotografeert alles ijverig voor de Eilandkrant. Winke countert de kritische vragen: “Wij leren over toerisme, industrie, beroepen, water en dieren, maar speelgewijs. De leerstof van het Eiland is zoveel leuker en onthoud ik beter.” CRASHEN IN DE BERMUDADRIEHOEK Een goed handboek voor wereldoriëntatie vond meester Wout niet, dus begon hij enkele jaren geleden samen met een ex-collega aan een eigen handleiding. Ze maakten een groot verhaal en een tijdlijn waarin ze alle leerstof over tijd, ruimte, maatschappij, natuur en techniek schoven. “In het begin van het schooljaar vliegen we naar New York om onze stad Antwerpen voor te stellen. Maar op de terugweg storten we neer op een eiland in de Bermudadriehoek

en moeten we overleven. Zo loods ik er een hoofdstuk over water in. Door het verhaal heen komen de leerlingen personages van over heel de wereld tegen. Bioloog Frank bijvoorbeeld. Als de leerlingen zijn opdracht over bomen herkennen goed afronden, krijgen ze een geneesmiddel van de drakenbloedboom waarmee ze iedereen op het Eiland kunnen genezen.” Op een bepaald moment ontdekken ze dat opa K., expert in het weer en overlevingstechnieken, niet op de passagierslijst van het neergestorte vliegtuig staat. Woonde hij al op het Eiland? Waarom komt hij in ons kamp wonen? Moeten we niet in opstand komen tegen zijn dictatoriale kampregels? “Zo bracht ik er vorig schooljaar heel wat actualiteit rond Noord-Korea en vluchtelingen in.” DE NACHT MAG LANGER DUREN Tijdens het verhaal moet het vijfde leerjaar opdrachten uitvoeren en onderzoeken doen. Daarbij werken ze vaak samen in coöperatieve werkvormen, een belangrijk vakoverschrijdend leerdoel. “Als het nacht wordt, onderzoeken we in groepjes wat nacht is, hoe zon en maan zich verhouden tot de aarde, hoe we ons lichaam en huizen isoleren tegen koude … De kinderen sturen mee het verhaal. Zij diepten het thema ‘nacht’ verder uit omdat ze wilden uitzoeken wat dromen zijn en hoe hersenen werken. Geen probleem als een hoofdstuk wat langer duurt. Dat ik daarna soms moet lesgeven over een stuk leerstof dat sneuvelde, snappen ze heus wel.”

Klasse Magazine

“Ik vink nauwgezet de leerdoelen af om te bewijzen dat inzetten op leerplezier werkt”

DOBBELEN OM HET LOT “Na het onderzoek presenteren de leerlingen de onderzoeksresultaten aan de klas. De leerstof leggen ze vast in hun dagboek. Ik steek daar technieken over leren in. Zo leren ze met mindmaps, sleutelwoorden en visualisaties werken. Het is geen officiële cursus, maar het maakt wel dat ze stilstaan bij de leerstof.” “De cursus komt in de vorm van Eilandkranten die we samen maken. Dat is voor elk hoofdstuk de samenvatting van de leerstof. Ik merkte afgelopen schooljaar dat de ouders nog moeten wennen aan hoe ze de leerstof thuis kunnen opvolgen. Daar moet ik nog aan werken.” “En natuurlijk zijn er ook Eilandtoetsen. Bijvoorbeeld: ‘Er is iemand gewond op het Eiland. Wat zou Opa K. doen met deze brandwonden?’ Na elke toets bereke-

nen leerlingen het klasgemiddelde. Want hoe beter de klas scoort, hoe minder ze moeten dobbelen met het Lot. Als het gemiddelde zeventien op twintig is, kiezen we drie getallen die we niet mogen gooien. De leerling met de hoogste score heeft het Lot in handen en mag gooien met de twintigzijdige dobbelsteen. De anderen mogen het Lot onder geen beding aanraken, anders worden ze behekst. Een beetje mysterie werkt altijd.” “Dat dobbelen motiveert hen extra om een toets goed te doen. Als ze winnen van het Lot, barst het hier los. Want dan verdienen ze een token voor een afgerond stuk van het verhaal. Yes! Als ze het token niet halen, volgt er een nieuwe evaluatie. Samen moeten ze twintig vragen beantwoorden. Alleen wie honderd procent zeker is, mag antwoorden, gaan zitten en daarna niet meer meedoen. Het klassikale resultaat bepaalt opnieuw het Lot.”

Klasse Magazine

Wie is Wout Demeulenaere? • leraar vijfde leerjaar • Freinetschool De kring in Berchem

“Het liefst van al zou ik in de toekomst alle handboeken buiten gooien”

PRETPEDAGOGIE Inzetten op leerplezier via storytelling: leuk voor de kinderen, maar halen ze ook alle leerdoelen? Wout ketst de vraag terug: “Behaal je met een handboek zeker alle leerdoelen? Nu vink ik meer dan vroeger heel nauwgezet de leerdoelen af. Ik wil bewijzen dat we alle leerdoelen halen, voor mezelf, mijn directeur en de leerlingen. In mijn vroegere school kreeg ik weerstand van de directie of moest hetzelfde doen als parallelcollega’s. Ik was bijna uit het onderwijs gestapt tot ik op deze school veel vertrouwen vond.”

“Het Eiland maakt het gemakkelijker om te differentiëren. Een leerling met een leervoorsprong of sterke interesse voor een onderwerp kan in een onderzoek zo diep en ver gaan als hij wil. Voor mijn leerling met ASS lukt het ook, want het concept is gestructureerder dan je zou denken. Voor een leerling met concentratieproblemen is het niet evident, maar op de klassieke manier verliest hij even snel zijn aandacht.”

“Ik wil leerstof boeiend maken en gaan voor leerplezier. Leerlingen kunnen leren hoe een gemeenteraad of parlement werkt, maar hoe lang onthouden ze dat? Ik laat ze liever zelf hun Eilandleiders kiezen, een verkiezingscampagne organiseren en voelen hoe het is om zich te laten vertegenwoordigen. Natuurlijk draait het om evenwicht zoeken. Ik combineer onderzoeken met lesgeven, maar soms zuchten ze: ‘Moeten we dat weer zelf opzoeken?’”

COACH EN ENTERTAINER “Natuurlijk haal ik me meer werk op de hals dan braaf een handleiding volgen. Ik heb dit niet in één zomer ontwikkeld. Dat groeit en nu staat het min of meer op punt. Deze manier van lesgeven past bij mij. Ik ben graag creatief met toneel, muziek of verhalen en ben een Lego-fan. Op het Eiland ben ik meestal niet de leraar die vooraan lesgeeft. Ik ben de piloot, de coach, de entertainer of de verwonderde passagier. Het liefst van al zou ik in de toekomst alle handboeken buiten gooien.”

DIFFERENTIËREN EN LEERPROBLEMEN “Ik zie vooral voordelen in deze lesaanpak. Kinderen leren zelfsturend leren, het verhoogt hun leermotivatie en fantasie. Er is ruimte voor iedereen op het Eiland. De didactische diversiteit maakt dat er voor elke leerling wel iets tussen zit. Ze doen groepswerken, maken presentaties, gaan op leeruitstap, volgen les, knutselen en bouwen. Ze hebben ook elk een taak of rol op het Eiland. Sommigen zijn profilers die reclame maken, anderen zijn programmeurs, ingenieurs of bouwers.”

“Ik begrijp dat dit niet bij iedereen past. Maar je kan wel experimenteren met elementen van storytelling. Gebruik een verhaal of personage, laat iets onverwachts gebeuren. Breng spelelementen in je les. En vergeet de tijd. Trek voor een thema eens tien lestijden in plaats van twee uit. Heb geen schrik van de ‘verloren’ tijd. Tijdens mijn lessen wereldoriëntatie lezen, schrijven en praten leerlingen veel. Zo werken ze aan hun leerdoelen Nederlands. Als je durft loslaten en in de klas met verhalen werkt, merk je meteen dat vakken geen eilanden zijn.”

Advertentie

Klasse Magazine

Onderweg naar onderwijs

Onderweg naar onderwijs Een Klasse-redacteur stapt op metro, bus of trein richting school. Wat vertelt het traject over ons onderwijs? Tekst Bart De Wilde Beeld Kevin Faingnaert

Klasse Magazine

Aflevering 1: Op de bus naar taalkamp Maandagochtend 15 juli. De zon stuurt haar kat. Dat hadden enkele deelnemers van het taalkamp Frans dolgraag ook gedaan. Maar de meeste kijken er wél naar uit. Wie zijn die tieners die in hun vakantie achter schoolbanken kruipen? En zien hun ouders het als bijles, die rechtzet waar hun kinderen – of de taallessen op school – tekortschieten? HALTE 1: CARREFOUR OOSTAKKER De bus bolt zijn eerste meters met een slakkengangetje de parking van een Gents grootwarenhuis af. Ouders krijgen ruim tijd om hun kinderen uit te zwaaien met brede halen of kleine knikjes. Hun motieven om hun kinderen op taalkamp te sturen, zijn wel eenduidig. Ze zien een week Ardennen als een investering en willen hun kinderen – opvallend veel aso’ers die dromen van wetenschappen of economie, zonder tekorten voor Frans – extra kansen geven om hun spreekniveau op te krikken. “Dat facet van taalonderwijs scoort ondermaats op school”, stelt een mama. “Door de organisatie, de lesaanpak, het beperkte aantal uren. Zowel in basis als in secundair staan leraren voor grote groepen en schieten spreken en schrijven er vaak bij in. En al doet de school van mijn zoon met middagactiviteiten in andere talen zijn best, ze volstaan niet. Goed Frans leren spreken kan alleen als je ondergedompeld wordt en een tijdje geen Nederlands mag bovenhalen.” Haar zoon klimt graag op de bus vol jongeren uit de derde graad lager en eerste graad secundair. Helemaal vooraan zit Rune (14), hij gaat voor de tweede keer. “Vorig jaar vroeg ik mijn vader of ik op taalkamp mocht. Om op school betere punten te scoren voor Frans. Mijn vader liet zijn kop koffie bijna vallen. Natuurlijk ging hij akkoord.” Bij Hendrik (14) was het van moeten: ‘Tachtig halen of op taalkamp. Ik had achtenzestig. Maar wellicht hadden mijn ouders het kamp bij Roeland al geboekt voor mijn examencijfers bekend waren.” Hendrik zit er niet mee. Op zijn sportclub ziet hij leeftijdsgenoten moeiteloos switchen tussen Nederlands en Frans. Dat wil hij ook kunnen. En een vriend/klasgenoot wilde meteen mee. Een andere – moeder staat er alleen voor – vond het te duur. Roeland is een ervaren speler op de markt. De vzw organiseert al bijna vijftig jaar taalkampen voor leerlingen van zeven tot achttien jaar. Mieke Van Parys, algemeen coördinator: “Ook voor die jongste groep is de vraag groot. Terwijl

Klasse Magazine

Onderweg naar onderwijs

ze op school nog maar net met Frans bezig zijn. Ouders weten dat jonge kinderen taal makkelijker absorberen en hopen dat ze daardoor een voorsprong nemen.” Lange tijd had Roeland een monopolie op educatieve kampen. Dat zijn ze kwijt. “Taal-, STEM- en wetenschapskampen zitten in de lift. Zelfs universiteiten bieden leerweken aan waarin ze kinderen ‘laten ravotten met proefjes’. Dat kinderen tijdens de zomer iets bijleren, vinden ouders een meerwaarde. Het kan ze op school helpen richting gewenst diploma, redeneren ze.” HALTE 2: ATOMIUM BRUSSEL Vanuit Oostakker gaat het naar de voet van het Atomium. Je dochter op taalkamp sturen terwijl je in Brussel woont? “Toch wel”, lacht mama Fran. “Voor Nederlandstalige kinderen als Noor (13) vraagt het veel lef om in een Brusselse school Frans te spreken. De lat ligt hoog door de Franstalige leerlingen. Ze voelt voortdurend dat haar tweede taal matig is, en zoekt Nederlandstalige vrienden op. Ook buiten de school praat ze nauwelijks Frans. Een taalkamp helpt. Nu investeren in Frans, zien we voor Noor als een grote troef in haar leven en op de arbeidsmarkt.” De tieners mogen dan op taalkamp vertrekken om veel te babbelen, op de bus hangt vooral de stilte. “Helemaal anders dan de uitgelaten sfeer bij klasuitstappen”, vertelt de buschauffeur voordat hij een Franse film start. Over een groepje jongens op kamp. Een onderbroekenscène lokt lichte lachjes uit. ‘Culottes’ roepen de acteurs in een paar minuten tig keren en is vermoedelijk het eerste nieuwe woord dat de deelnemers op dit taalkamp opsteken. De tieners kijken wel, maar aan het einde van hun aandacht is er nog een stukje film over. Het lot van schoolfilms: slechts een paar leerlingen haalt geconcentreerd de eindgeneriek. In hun hoofden zwelt de onrust.

“Moeten we straks volledig overschakelen naar Frans? Is er een totaalverbod op Nederlands? En moeten we zelfs in onze vakantie achter schoolbanken zitten?” Blijke (14) stelt hardop de vragen waar alle nieuwkomers mee zitten. EINDHALTE: BURE, LUXEMBURG De antwoorden volgen meteen na aankomst. Leraren Sien en Dorien bevestigen hun bange vermoedens. “Vanaf nu kiezen we resoluut voor het Frans”, knikt Dorien. “Ook de sms’jes naar je ouders of vrienden. Als je honderd procent overschakelt, pik je zoveel meer op.” “Die boodschap komt altijd stevig binnen”, vertelt Sien. “Je ziet sommige gezichten betrekken. Maar een dag later nemen net die gasten de groep op sleeptouw tijdens een spel. Komen ze niet op een woord, beginnen ze met handen en voeten te omschrijven: ‘C’est pour manger, c’est rouge ou vert …’. Het lukt ze om duidelijk te maken wat ze willen. Ze werken in kleine groepen, helpen elkaar, krijgen succeservaringen en dromen na vijf dagen zelfs in het Frans. Op school heb je wekelijks maar vier keer vijftig minuten, in een klas met vijfentwintig leerlingen die met hun gedachten al half bij de toets van geschiedenis zitten. Leerlingen lang laten zoeken naar een antwoord of iedereen aan het woord laten, lukt niet altijd. Een gemiste leerkans. Door de schaarse tijd, bouw je taalverwerving vooral op vanuit grammatica en expliciete regels. Minder vanuit communicatie. Terwijl een mooie balans ideaal is.” “Daarom geloof ik heel erg in de meerwaarde van taalkampen”, stelt Dorien. Als kinderen zinnen elke dag horen en gebruiken, onthouden ze die wel. Op school slagen we erin leerlingen op hun achttiende een goede grammaticale basis en een grote passieve kennis mee te geven. Maar vreemde-

Klasse Magazine

Wie is Dorien Geeraerts? • leraar Frans-godsdienst • 5 jaar mee als leraar met Roeland, 10 jaar als didactisch verantwoordelijke

Wie is Sien Van de Caveye? • leraar Frans-Nederlands • deed 3 Roeland-kampen als jongere, 6 als leraar

talenonderwijs mag ambitieuzer: je hoort nog te vaak dat iemand echt Frans leerde praten en schrijven op zijn werk. Initiatieven als CLIL en immersie zijn nodig om ons taalonderwijs naar een hoger niveau te tillen. Maar dan heb je, net als op taalkamp, wel leraren nodig die de taal beheersen. Een heikel punt. Zeker in basisonderwijs, waar collega’s in alle vakken thuis moeten zijn en keihard werken. Je kan niet verwachten dat hun spontane taalgebruik rijk en foutloos is.” Of ouders de kampen als bijles zien en een deel van taalverwerving buiten de schoolmuren plaatst, wil ik nog weten. Dorien: “We zien zeker leerlingen die op taalkamp gestuurd worden door hun leraren of hun ouders, op zoek naar betere cijfers. Vooral onze remediërende kampen in de paasvakantie trekken bijlesouders aan. Daar proberen we kinderen met een achterstand klaar te stomen voor de eindexamens.” “Maar op de zomerkampen komen sommige tieners uit eigen initiatief”, eindigt Sien. “Zij weten: we amuseren ons en vergeten bijna dat alles in het Frans gebeurt. Intussen kweken ze een rijkere woordenschat. Op school hapert hun schrijfvaardigheid nog altijd, maar ze voelen dat hun taalkamp rendeert en zijn niet bang om tijdens de Franse les het woord te nemen.” TERUG THUIS Dat de markt aan educatieve kampen groeit, bevestigt een avond zoeken door het aanbod van organisaties. Hoe kijkt Louise Elffers, onderwijskundige aan de Universiteit van Amsterdam en auteur van ‘De bijlesgeneratie’ naar die zomerkampen? Hoe dicht leunen ze aan bij bijlessen? Specifiek onderzoek naar taalkampen deed Louise Elffers niet. Maar dat ouders het als een investering zien voor later,

loopt wel gelijk met bijlessen. Ze vergelijkt het met zomerse zwemcursussen. “In de zwemles zitten kinderen in niveau groepen en gaan soms traag vooruit. Dus boeken ouders een stoomcursus als snelweg naar het begeerde zwemdiploma. Reguliere zwemscholen stellen dat kinderen er vooral trucjes leren om het zwemdiploma te halen, want dat je na één week niet écht kan zwemmen.” Diezelfde kritiek krijgt ook bijles. Nog zo’n markt die ook in Vlaanderen al vijftien jaar boomt. “Het gewone onderwijs vindt dat kinderen er leren presteren voor examens, zonder écht te leren. Ouders malen daar minder om. Als hun kind maar het diploma of de toegang tot hoger onderwijs binnenhaalt. Er staat veel druk op de schoolloopbaan, nu meer jongeren hogere studies aanvatten en de relatieve waarde van diploma’s daalt. Steeds vaker tellen ouders geld neer voor persoonlijk begeleiding en maatwerk buiten de klaslokalen – scholen missen daarvoor vaak geld, mankracht en tijd – om alles uit de schoolcarrière van hun kinderen te halen wat erin zit. Ook als ze geen aanwijsbare achterstand hebben. Bijlessen zijn niet alleen nog remediërend, maar ook competitief.” “Dat we onderwijs meer uitbesteden aan de private markt, is geen goede tendens. We riskeren groeiende kansenongelijkheid en welzijnsproblemen bij kinderen, als de schooldagen (de combinatie school + bijles) te lang worden. Steeds meer scholen bouwen daarom het aantal klassikale uren af, en roosteren vaker tijd in voor individuele begeleiding en kleine studiegroepjes waar leerlingen elkaar helpen. Zo hopen ze de tendens naar buitenschoolse bijlessen en huiswerk begeleiding te keren.”

Advertentie

Lerarenkaart

Klasse Magazine

Samenstelling Patrick De Busscher

Nieuwe voordelen In heel wat cultuurhuizen, musea, ICT-winkels, boekhandels … krijg je als leraar korting met je Lerarenkaart. Ontdek via Lerarenkaart.be meer dan duizend exclusieve voordelen. Met de zoektool vind je makkelijk voordelen op maat van jou en je klas.

Voordelen

Vul je zoekterm in

LABIOMISTA Genk 2 euro korting: 6 euro i.p.v. 8 euro The Playground Antwerpen

15 procent korting op de aankoop van een gezelschapsspel

BELEXPO Brussel

gratis met je Lerarenkaart i.p.v. 6 euro

Kijkboerderij De Pierlapont Loppem

Educatief Pierlapad gratis met je Lerarenkaart i.p.v. 6 euro (ook geldig voor 1 extra persoon)

Fleuramour 2019 Alden Biesen

3 euro korting: 20 euro i.p.v. 23 euro

Musée de la Vie Wallonne Luik

gratis met je Lerarenkaart i.p.v. 5 euro

Film Festival Gent Gent

3 euro korting vóór 18 u. (8 euro i.p.v. 11 euro); 2 euro korting na 18 u. (11 euro i.p.v. 13 euro)

Floraliën 2020 Gent

3 euro korting: 19 euro i.p.v. 22 euro (bestellen vóór 1 februari 2020

Acco Uitgeverij Leuven

20 procent korting op een selectie onderwijsboeken

Flexjuf webshop

5 procent korting op al je aankopen vanaf 20 euro

Verhoeven Interieur Oordegem

10 procent korting

BodyTouch Saint-Sauveur

25 procent korting op basistarief

Atit-Computers Halle

10 procent korting op alle combinaties met servicepacks

IDEE-M Interieur Dilsen-Stokkem

15 procent korting op (bureau)stoelen en ‘onderwijs’ gerelateerde producten en diensten

Aspen Indoor Sneeuwsport Wilrijk

5 euro korting: 5 euro i.p.v. 10 euro voor 1 uur, 10 euro i.p.v. 15 euro voor 2 uur

Invitare Kinderyoga Antwerpen

10 procent korting op opleidingen en workshops

Delta Waterverzachter Oostende

200 euro korting

Klasse Magazine

Lerarenkaart

HYPERREALISME IN LUIK

CECI N’EST PAS UN CORPS woensdag 27 november en 4 december, zaterdag 30 november en 7 december La Boverie (Luik)

Een veertigtal hedendaagse beeldhouwwerken illustreren hoe de kunstenaars de menselijke gestalte zo levendig en natuurgetrouw mogelijk willen weergeven. Tijdens deze lerarendag ontdek je hun werk van de jaren 1970 tot nu in de expo ‘Hyperrealism Sculpture. Ceci n’est pas un corps’. Gratis met je Lerarenkaart. Meer info en inschrijven via klasse.be/lerarendagen.

Klasse Magazine

Lerarendagen Ga op stap met je Lerarenkaart en ontdek wat musea, attracties, evenementen ... voor jou, voor je klas of voor je school kunnen betekenen. Tijdens de lerarendagen van Klasse beleef je samen met collega’s een educatief programma. Schrijf je vooraf in om deel te nemen. INFO & INSCHRIJVEN - KLASSE.BE/LERARENDAGEN

ERFGOED BELGIE EN DE DEMOCRATIE

BURGERSCHAPSEDUCATIE zondag 17 november, 10 tot 17 uur BELvue Museum (Brussel)

Democratie, burgerschapseducatie, de geschiedenis van België: hoe pak je dat aan in je klas? Tijdens deze lerarendag geven de medewerkers van het BELvue Museum je een schat aan tips om je in deze thema’s te verdiepen met je leerlingen. Alleen, met 2 of samen met je gezin kan je proeven van workshops, rondleidingen en een spelparcours. Gratis met je Lerarenkaart. Meer info en inschrijven via klasse.be/lerarendagen

MOT & GO zaterdag 5 oktober, 9.30 tot 12.30 uur Museum voor Oudere Technieken (Grimbergen)

In het nieuwe atelier ‘MOT & GO’ leer je via praktische proeven en opdrachten, voorwerpen, filmpjes en afbeeldingen alles over natuurlijke aandrijving en mechanische overbrenging. Tijdens deze speciale lerarendag ontdek je het nieuwe atelier en leer je werken met de nieuwe ErfgoedApp. Je brengt zelf een zware maalsteen in beweging en takelt gewichten met een schrank. Volledig programma en inschrijvingen via klasse.be/ lerarendagen.

Klasse Magazine

Lerarenkaart

Uitgelicht

EXPO

GROTE KUNST VOOR KLEINE KENNERS

De Lerarenkaart houdt je via Lerarenkaart.be op de hoogte van expo’s, acties en voordelen. Bij elk voordeel check je er makkelijk of het educatieve luik geschikt is voor je klas. Schrijf je via klasse.be/nieuwsbrief-lerarenkaart in op de Lerarenkaart-nieuwsbrief en ontvang de meest interessante voordelen in je mailbox.

EXPO

LIEVE BLANCQUAERT – CIRCLE OF LIFE 20 september 2019 tot 12 januari 2020 in Sint-Pietersabdij, Gent

tot 5 januari 2020 in Kasteel Beauvoorde, Veurne

Raadsels, symbolen, kunstwerken en installaties wijzen de weg door de belevingsexpo ‘Grote Kunst voor Kleine Kenners, de Vlaamse Meesters’. Inspiratiebron is de boekenreeks van Thaïs Vanderheyden over kunstgeschiedenis op kindermaat. 2 euro korting met je Lerarenkaart (6 euro i.p.v. 8 euro).

In de projecten ‘Birth Day’, ‘Wedding Day’ en ‘Last Day’ ging fotograaf en documentairemaker Lieve Blancquaert wereldwijd en multimediaal op zoek naar de mens en zijn rituelen, tradities en gebruiken. In deze tijdelijke expo ‘Circle of Life’ komt alles op een nieuwe, verrassende manier samen in één verhaal over wat ons scheidt en wat ons bindt. 2,50 euro korting met je Lerarenkaart (7,50 euro i.p.v. 10 euro).

Klasse Magazine

EXPO EXPO

AUSCHWITZ.CAMP

COOL JAPAN 18 oktober 2019 tot 19 april 2020 in MAS, Antwerpen

Waarschijnlijk heb je al wel eens tekeningen en strips van Hello Kitty, Sailor Moon of Zelda gezien. Maar wist je ook dat de hedendaagse Japanse tekenaars enorm zijn beïnvloed door de historische Japanse prentkunst en de technieken van die oude meesters? Je ontdekt er bovendien het voor ons haast onbegrijpbare fenomeen ‘Kawaii’. Gratis met je Lerarenkaart i.p.v. 10 euro.

24 oktober 2019 tot 25 juni 2020 in Kazerne Dossin, Mechelen

Auschwitz was meer dan een uitroeiingskamp. Het was initieel onderdeel van het Duitse Ostlandplan: een kolonisatieproject op zoek naar meer ‘Lebensraum’ in het Oosten. IG Farben bouwde er een gigantisch industrieel complex dat afhankelijk was van dwangarbeid. Maar hoe werd een gevangenis voor dwangarbeiders een vernietigingskamp? Dat toont deze tijdelijke expo in Kazerne Dossin. 5 euro korting met je Lerarenkaart (4 euro i.p.v. 9 euro).

MOET JE WETEN

Moet je weten

Klasse Magazine

Samenstelling Anne Siccard

Interessant lesmateriaal

VANDAAG KOMEN DROMEN UIT basisonderwijs

OP STAP MET JE KLAS algemeen

Educatief zingen en dansen in je klas? Hello Stars brengt muziek voor en door kinderen over sociale thema’s zoals pesten, verkeersveiligheid … Bij elk liedje horen lespakketten met dansen zanglessen, video’s, liedjesteksten en een handleiding voor de leraar. hellostars.be

Klas Op Stap bundelt meer dan 450 activiteiten voor je klasuitstap of een activiteit op je school. Kies uit vijf thema’s, vul aan met leeftijd, locatie en andere filters en je krijgt een gevarieerd aanbod op maat. Antwerpse scholen kunnen tal van subsidies aanvragen. klasopstap.be

HET GROTE NIJNTJE KOOKBOEK

SPEEL MASTERMINDS derde graad secundair onderwijs

Wat weten je leerlingen (aso) over de drooglegging in de VS? Welke gevolgen had dit? Wat leren we hier vandaag nog uit? Speel met hen het onderwijsspel Masterminds van KU Leuven en de Standaard. Wordt jouw klas laureaat of winnen jullie samen met de eretitel Masterminds 2019 ook een uitstap ter waarde van 500 euro?

kleuteronderwijs

In ‘Eten met Nijntje’ vind je niet alleen vijf nieuwe korte verhalen, je krijgt vooral veertig recepten, bedacht door chefkok Samuel Levie. Ze zijn bedoeld om samen met kleuters te bereiden. Eenvoudig, gezond en voornamelijk vegetarisch. mercis.nl

WIN! 10 x ‘Eten met Nijntje’. Waag je kans via klasse.be/win.

feb.kuleuven.be/masterminds

SAVED BY THE BELL

KUNST IN ZICHT

algemeen

basis- en secundair onderwijs

Weten je leerlingen dat 264 miljoen kinderen/jongeren wereldwijd nog steeds geen recht hebben op onderwijs? Laat op 4 oktober voor hen de schoolbel extra rinkelen. Je kan de dag voorbereiden met de online lessuggesties en het downloadbaar actiemateriaal. savedbythebell.be

Kunst in Zicht laat leerlingen via workshops kunst ontdekken en anders kijken. Om kunst dichterbij te brengen, halen ze inspiratie uit het werk van hedendaagse kunstenaars. kunstinzicht.be

Klasse Magazine

Moet je weten

PROPAGANDA (H)ERKENNEN secundair onderwijs

30 JAAR KINDERRECHTENVERDRAG basis- en secundair onderwijs

Je leerlingen worden via allerlei kanalen bestookt met propaganda zonder dat ze het goed beseffen. Via de website Mind over Media kan je voorbeelden uit het dagelijks leven uploaden. Gebruik de lessenreeks om ze samen te interpreteren en te bespreken. Zo stimuleer je hun kritisch denken en ontdekken zij de mechanismen achter propaganda. propaganda.mediaeducationlab.com/nl

BITE TO FIGHT!

Op 20 november blaast het kinderrechtenverdrag dertig kaarsjes uit. tZitemzo heeft o.a. materialenkoffers, speurtochten, publicaties en een rechtenquiz. De verfilming van ‘De Bende van :P’ zet de verjaardag extra in de kijker. Lancering op 2 oktober, voor leraren derde graad basisonderwijs. Inschrijven is verplicht. tzitemzo.be/leerkrachten/thema4

FINANCIËLE EDUCATIE

algemeen

lager en secundair onderwijs

Met deze slogan kom je tijdens de Week van de Fair Trade (2–12/10) op voor een leefbaar inkomen voor de cacao boeren. Gebruik de lesbrieven en het andere lesmateriaal om de week voor te bereiden. Bestel snel de plaktattoos en … eet eerlijke chocolade. oxfamwereldwinkels.be

Weet een 9-jarige wat zijn verjaardagsfeestje kost? En waarom klagen 15-jarigen altijd over hun zakgeld? Met het gratis lesmateriaal van Wikifin School leren je leerlingen over budgetbeheer, betaalmiddelen, sparen en beleggen. Registreer je. wikifinschool.be

GOODPLANET CHALLENGES basis- en secundair onderwijs

Met de actiedagen van Goodplanet ‘Eet lokaal’, ‘Zero afval’, ‘Dikketruiendag’, ‘Iedereen waterdrager’ en ‘Buitenlesdag’ kan je aan de slag rond duurzaam samenleven. Bekijk de andere activiteiten, projecten, workshops ... en schrijf je klas in (The Litter Challenge – zwerfvuiltraject tot 15/10).

BLIJE JUFFEN, BOZE JUFFEN lager onderwijs

Siska Goeminne en tekenaar Frank Daenen brengen een hommage aan de bijzondere krachten van blije juffen en meesters bij wie kinderen graag en veel leren. Maar af en toe is er ook een boze leraar die niet geduldig of vrolijk is en slecht luistert. ‘Blije juffen, boze juffen’ is een herkenbaar prentenboek vol details en grapjes.

goodplanet.be/nl/ eenhoorn.be

WIN! 5 x ‘Blije juffen, boze juffen’. Waag je kans via klasse.be/win.

Klasse Magazine

Levenslang leren

CONFERENTIE

WEBSITE

INNOVATIEF LEREN

FONS

Op SETT, de tweedaagse conferentie met gratis toegankelijke technologiebeurs in Gent (23-24/10), ontdek je meer over onderwijstransformatie en -technologie. Kies voor jouw onderwijsniveau uit verschillende lezingen en workshops rond innovatief leren en schrijf je in.

De tien boeiende podcasts van de ‘Vereniging en tijdschrift voor Vlaamse leerkrachten Nederlands’ zijn voor elke leraar interessant. ‘Opgejaagd’ bekijkt onderwijs vanuit de blik van ouders. ‘En nu luisteren’ vanuit het perspectief van de leerlingen. En ken jij ‘Kennisnet’?

sett-gent.be

tijdschriftfons.be

VIDEO

WEBSITE

WETENSCHAP UITGEDOKTERD

FIT-VOOR-LEZEN

Hoe kweek je sterke gewassen op slechte grond? Kan je uit hout plastic maken? Wetenschappers leggen in drie minuten hun onderzoek uit aan het grote publiek. Wekelijks komen twee nieuwe video’s online.

De website Fit-voor-lezen wil kleuters een vlotte leesstart geven. Je vindt op de website een checklist met tien signalen om latere leesproblemen te herkennen. Je krijgt meer uitleg en tips bij elk signaal.

wetenschapuitgedokterd.be

tm-003-fit-voor-lezen.azurewebsites.net/

ACADEMISCH PROGRAMMA

BOEK

STUDY OF THE U.S. INSTITUTES

MET PLEZIER FOUTEN MAKEN

Zo goed als gratis je kennis over het onderwijs in de VS verruimen? Gedurende vier zomerweken volg je een lessenpakket, neem je deel aan forumdiscussies en ontmoet je Amerikaanse onderzoekers en experten. Een educatieve uitstap van minstens een week brengt je naar een andere regio van Amerika.

Feedback kost niets en is een van de krachtigste instrumenten om je leerlingen aan te zetten tot leren. Jan Coppieters toont in ‘Effectieve feedback in het onderwijs’ hoe je leerlingen kan corrigeren in een fijne leerling-leraar-relatie. Voortaan maken jij en je leerlingen met plezier fouten. acco.be

fulbright.be/awards/grants-for-belgian-and-luxembourgishcitizens/teachers/

WIN! 10 x ‘Effectieve feedback in het onderwijs’. Waag je kans via klasse.be/win.

Advertentie

Moet je weten

Klasse Magazine

Tips voor je leerlingen

JEF MAKERS

RODE NEUZEN SCHOOL

lager en eerste graad secundair onderwijs

Heb jij met je leerlingen van zes tot veertien jaar een kortfilm gemaakt? Stuur hem vóór 10 januari 2020 naar JEFmakers.be. Misschien komt jouw film op het grote scherm op het JEF festival en daarna op andere filmfestivals in de wereld! Vragen? Mail naar meerdanfilm@JEF.be. JEFmakers.be

lager en secundair onderwijs

Wil je inzetten op het mentale, sociale en fysieke welbevinden van je leerlingen? Rode Neuzen Dag (29 november) focust dit jaar op de ruimte die kinderen/jongeren nodig hebben, ook op school. Word Rode Neuzen School en organiseer een actie met je klas. Online vind je inspiratie en kan je je registreren. rodeneuzendag.be

SCIENCE BAR

JONG BLOED: GEZOCHT!

derde graad secundair onderwijs

Laat je leerlingen met wetenschappers debatteren in de Gentse Science bar. Een moderator leidt het gesprek met vijf prikkelende stellingen als rode draad. Onderwerpen dit seizoen: mentale druk bij jongeren, klimaat, politiek en nieuwsconsumptie. Gratis online inschrijven.

secundair onderwijs

Een ongeluk is snel gebeurd. Bloed geven gelukkig ook. Weten je leerlingen dat ze vanaf achttien jaar levens kunnen redden? Gewoon, door bloed te geven. Een bloedinzameling in hun buurt vinden ze online. rodekruis.be/ongeluk

dekrook.be/activiteiten/science-bar

FRANS ÉN MUZIEK

DE SCHAAL VAN M

lager en secundair onderwijs

lager onderwijs

In de week van 4 november dagen Ketnet en Mediawijs tien- tot twaalfjarigen opnieuw uit. Met een online spel over cyberpesten, veilig online, reclame, een reeks webisodes en uitdagingen testen je leerlingen in de klas of thuis hun mediawijsheid. Schrijf je klas nu in.

Karo, een atypische leraar Frans, brengt via laagdrempelige muzische werkvormen haar passie voor Frans en muziek samen. Minder taalvaardige leerlingen spelen hun creatieve troeven uit. Leerlingen ontdekken een nieuw talent. karolienvoets.be

WIN! Een gratis workshop soundpainting, kleurrijk kamishibai of improvisatietheater. Waag je kans via klasse.be/win.

deschaalvanm.be

Advertentie

Klasse Magazine

2 3

Door loper Ons kruiswoordraadsel is een wit blad, wachtend op oplossingen. Een doorloper dus. Veel succes.

Een tip: de cijfers tussen de haakjes verklappen de lengte van de woorden.

Het woord in de gele vakjes is je eerste stap richting een reischeque van 500 euro. Daarmee kan je een citytrip kiezen uit het volledige aanbod van Holidayline. Surf vóór 4 november naar klasse.be/win en waag je kans.

4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

HORIZONTAAL

VERTICAAL

1. Klimaat in de negende maand (13) 2. Centimeter (afkorting, 2) / opera van Verdi (4) / Bijbelse vrouw (3) / dorpje in Nederland (4) 3. Het woord dat je zoekt (9) / voegwoord (2) / oké (afkorting, 2) 4. Uur (Italiaans, 3) / lucht (4) / kever (3) / Deeltijds Kunstonderwijs (afkorting, 3) 5. Hevige storm (6) / bagger (7) 6. Dreef (4) / rietje (Engels, 5) / die van het klein insectenboek (4) 7. Klap (5) / uitroep (2) / organismen die zuurstof nodig hebben (6) 8. Schuif (2) / Russisch-orthodoxe priesters (5) / grijns (6) 9. Voornaam van Amin Dada (3) / meestal samen met ‘vree’ (4) / Perzische mythische reuzenvogel (3) / hiel (3) 10. Bijwoord (3) / kiloliter (afkorting, 2) / Japanse gezelschapsdame (6) / Egyptische god (2) 11. Slee (2) / vogel (2) / ‘blauwe’ stad in Nederland (5) / deel van je gebit (4) 12. Hoogtemeter (9) / held (Italiaans, 4) 13. Deel van je voet (4) / Macedonische koning (9)

1. Sfeer op school (13) 2. Arabische titel (4) / watervogel (3) / bloedvat (4) / lidwoord (Frans, 2) 3. Roofvis (6) / literaire vorm (5) / voorzetsel (2) 4. Griekse mythologische reus (6) / hoogste punt (3) / broer van Abel (4) 5. Stadje in Nederland (3) / sieraad op een das (8) / familielid (2) 6. Paarsachtig rood (7) / dooier (6) 7. Bloem (4) / thuisbasis van Klasse (7) / bijwoord (2) 8. Verharde huid (8) / klip (3) / gewezen (2) 9. Britse luchtmacht (3) / zeekapitein (4) / steven van een schip (6) 10. Babbels van weermannen en -vrouwen (13) 11. Zwemvogel (4) / doffe, lage toon (4) / stookplaats (5) 12. Oude naam voor Japan (3) / steen (3) / cash (4) / man van de ark (3) 13. Veerkracht (3) / kwaadaardige dwerg van Tolkien (3) / vloot oorlogsschepen (7)

Klasse Magazine

JE HOORT WAT IN EEN KLASLOKAAL

COLOFON

OVER JE ABONNEMENT

Klasse Magazine 017 – september 2019 Magazine voor onderwijs in Vlaanderen, uitgegeven door het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Koning Albert IIlaan 15, 1210 Brussel

Met Klasse Magazine willen we jou als leraar of onderwijsprofessional informeren, inspireren en versterken. Bedankt dat jij een abonnement nam! Daar horen enkele voorwaarden bij.

Hoofdredacteur: Hans Vanderspikken Eindredacteur Klasse Magazine: Bart De Wilde Vormgeving: Tim Sels Cover: Jango Jim Klasse is een team. Werken samen aan dit project: Michel Aerts, Nele Beerens, Alexander Callewaert, Ruben Cassiman, Sabrina Claus, Piet Creten, Tinne Deboes, Patrick De Busscher, Heleen De Clercq, Cherline De Maeght, Robin De Vries, Hannah El Idrissi, Kyra Fastenau, Sara Frederix, Seppe Goossens, Stijn Govaerts, Mieke Keymis, Leen Leemans, Peter Mulders, Ann Nevens, Tim Paternoster, Eva Pieters, Mieke Santermans, Anne Siccard, Sander Teirlynck, Klara Tesseur, Bram Truyens, Marc Vanbelle, Toon Van de Putte, Sigrid Vandemaele, Sonja Van Droogenbroeck en Michel Van Laere. Klasse is een multimediaal communicatieproject dat onderwijs professionals, ouders en leerlingen versterkt en verbindt. Daarvoor gebruikt Klasse online kanalen, een magazine, acties en campagnes. Klasse.be facebook.com/klasse twitter.com/klasse_be Reageren op een artikel of heb je nieuws voor de redactie? 02 553 96 86 of redactie@klasse.be. Een adreswijziging doorgeven? Of een vraag over je abonnement of Lerarenkaart? Mail secretariaat@klasse.be of bel 02 553 67 82. Wil je adverteren in Klasse Magazine, op onze website of nieuwsbrieven? 02 553 96 94 of publiciteit@klasse.be.

Een individueel abonnement nemen op Klasse Magazine - Je kan je abonneren via klasse.be/ abonnementen. Een abonnement kost 10 euro (vrij van btw) en loopt gedurende 4 opeenvolgende nummers, ongeacht op welk moment in het jaar het abonnement is ingegaan. Bpost bezorgt elk nummer bij je thuis. Een abonnement is niet opzegbaar gedurende deze termijn en je kan ook geen gedeeltelijk abonnement nemen. Woon je in het buitenland? Dan kost een abonnement 20 euro. Een abonnement nemen als school of organisatie - Als school of organisatie kan je voor meer abonnees gelijktijdig een bestelling plaatsen en betalen. Dat kan via secretariaat@klasse.be. De verantwoordelijke van de school geeft daarbij alle nodige gegevens door in het sjabloon dat Klasse ter beschikking stelt. Je kan ervoor kiezen om de nummers te laten leveren op de respectieve thuisadressen van de abonnees óf op het adres van de school. Bij levering op school worden alle nummers afzonderlijk naar de school verzonden, dus niet in één pakket. De school is verantwoordelijk voor de persoonlijke bezorging bij de abonnee. Je abonnement verlengen - Je abonnement verlengen doe je telkens voor 4 opeenvolgende nummers. Als je niet kiest voor een abonnement dat automatisch hernieuwt, vind je bij het laatste nummer waar je recht op hebt een brief met alle nodige informatie om je abonnement te verlengen. Bij de overgang van een persoonlijk abonnement naar een abonnement dat wordt betaald door je school, neem je het best even contact op met secretariaat@klasse.be. Wanneer start je abonnement? - Een abonnement start pas zodra Klasse de betaling ontvangen heeft en geldt vanaf de verschijning van het eerstvolgende nummer. Abonnementen die betaald zijn nadat een nummer verschenen is, starten bij het daaropvolgende nummer en gelden voor 4 opeenvolgende nummers. Wat als een nummer verloren gaat?- Als abonnee ben je verantwoordelijk voor het bezorgen van je correcte adres wanneer je inschrijft op een abonnement. Bij een groepsabonnement met meerdere adressen is de organi satie die de bestelling plaatst verantwoordelijk. Wanneer er ondanks een correcte adressering toch een nummer verloren gaat tijdens de verzending, zal de redactie in de mate van het mogelijke dat nummer nazenden. Zijn er geen exemplaren van het betreffende nummer meer voorradig, dan verlengt Klasse je abonnement met 1 nummer. Adreswijzigingen zijn op verantwoordelijkheid van de abonnee. Je kan ze bezorgen aan secretariaat@klasse.be of via je profiel op Klasse.be. Acties en wedstrijden - Wanneer Klasse een speciale actie of een exclusief aanbod voor abonnees doet, geldt dit per abonneenummer. Wanneer 1 abonnee verschillende exemplaren van Klasse ontvangt, geldt het aanbod slechts voor 1 abonnement. Je Lerarenkaart - Abonnees die recht hebben op een Lerarenkaart én hun abonnement betaalden voor 1 november krijgen samen met het decembernummer van Klasse Magazine de Lerarenkaart voor het volgende kalenderjaar thuisbezorgd. Wanneer meerdere Lerarenkaarthouders op 1 adres wonen en slechts 1 van hen is abonnee, kan de abonnee bij het bestellen 1 extra Lerarenkaart koppelen aan het abonnement, voor andere inwonenden op hetzelfde adres. Zij krijgen dan ook de Lerarenkaart thuis bij het decembernummer. Het laten toesturen van meerdere Lerarenkaarten naar 1 abonneeadres is een gunst voor abonnees en geldt niet voor groepsabonnementen. Misbruik hiervan, vastgesteld op basis van onderzoek van de redactie of van klachten van benadeelde Lerarenkaarthouders, zorgt ervoor dat de abonnee geen Lerarenkaart meer krijgt toegestuurd. Lerarenkaarthouders die geen abonnee zijn, kunnen hun Lerarenkaart ophalen in hun lokale bibliotheek tot en met 8 juli. Welke dat is, kunnen ze nagaan op klasse.be/waarismijnlerarenkaart.

Overname van artikels uit de publicaties van Klasse is geen probleem, als je de bron expliciet vermeldt. Foto’s en illustraties worden door het auteursrecht beschermd.

Je Lerarenkaart blijft geldig tot 31 december van het kalenderjaar dat op de kaart vermeld staat. Startende leraren die nieuw in dienst treden in het onderwijs, krijgen een proefnummer van Klasse Magazine én hun Lerarenkaart in de brievenbus. Afhankelijk van wanneer je in dienst treedt, krijg je dit proefnummer 2 à 4 maanden na je start.

Verantwoordelijke uitgever: Ann Verhaegen, Departement Onderwijs en Vorming.

Contactgegevens - Klasse beheert de gegevens van abonnees met de grootste zorg en houdt deze enkel bij voor eigen gebruik. Klasse kan de contactgegevens van abonnees gebruiken om hen te contacteren met informatie over hun abonnement of andere diensten van Klasse. Privacy - Klasse hecht veel waarde aan de bescherming van persoonsgegevens en respecteert de privacy van abonnees. We gebruiken je gegevens voor beheer en betaling van je abonnement, communicatie over magazines en andere diensten van Klasse. Wanneer je een abonnement neemt, maken we ook een profiel voor je aan op Klasse.be, zodat je je abonnement ook zelf kan beheren. Dit betekent dat je als abonnee ook akkoord gaat met de gebruiksvoorwaarden van Klasse.be. Meer info kan je vinden in onze privacyverklaring.

is onderwijs en vorming

Abonnementsvoorwaarden - Het intekenen op een abonnement houdt in dat je deze abonnements voorwaarden aanvaardt. Klasse kan indien nodig de abonnementsvoorwaarden wijzigen. Deze abonnements voorwaarden vernietigen en vervangen dan alle voorgaande abonnementsvoorwaarden.

Advertentie

Klasse Magazine – driemaandelijks tijdschrift september/oktober/november 2019 Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Redactie Klasse – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel Afgiftekantoor Brussel X – P-004699

PB- PP B- 02164 BELGIE(N) - BELGIQUE

“Leraren zijn de drijvende kracht in de samenleving" Tinneke Beeckman Klasse Magazine september 2019