PADDENSTOELENWERKGROEP

LUCRÈSE VANNIEUWERBURGH

© Lucrèse Vannieuwerburgh

KLEINE WITJES IN DE GAVERS

Tijdens de herfst kijken we uit naar vliegenzwammen, elfenbankjes en andere mooi gekleurde paddenstoelen. Je vindt ze in diverse vormen en maten. Er bestaan zoveel soorten paddenstoelen dat we ze onmogelijk allemaal kunnen kennen en zelfs herkennen. In dit artikel wil ik het hebben over een vijftal zeer kleine, witte paddenstoelen. Ze vallen niet op en leven eerder verborgen.

Jaren geleden kreeg ik, tijdens een excursie met de OVMW (Oost-Vlaamse Mycologische Werkgroep),

een suikermycena (Mycena adscendens) (fig. 1) toegestopt. Het paddenstoeltje was klein, helemaal wit en had een hoedje van amper een halve cm breed. Op dat hoedje waren fijne, poederige korreltjes te zien die aan suikerbolletjes deden denken, vandaar de naam suikermycena. Het was prachtig! De korreltjes zijn als mooie, wrattige celletjes te zien onder de microscoop, mits een tikje kleurstof (fig. 2). Na die mooie waarneming vroeg ik me af of de soort ook op De Gavers zou te vinden zijn. Mijn zoektocht had resultaat. Suikermycena was blijkbaar vrij algemeen en te vinden op allerlei afgevallen takjes van loof- en naaldhout, bemoste boomstammen, oude eikels, hazelnoten en kastanjes. Wellicht bestonden er ook nog andere kleine witjes. Ik ging struinen tussen natte takken, afgevallen bladeren, plantenresten, boomstammen, wat uiteindelijk resulteerde in een mooi herbarium.

Ik ontdekte druppelmycena’s (Hemimycena mauretanica) (fig. 3) op natte takken in een wilgenstruweeltje. Op hun hoedjes en steeltjes stonden zeer fijne haren met daartussen talrijke druppeltjes. Hoe vochtiger de omstandigheden waren hoe overvloediger ze zijn. Onder een loep lijken ze ware juweeltjes! Je gelooft je ogen niet. Druppelmycena’s zijn erg klein. De breedte van de hoedjes bedraagt 0,5 tot ongeveer 3 mm. Soms hebben ze lamelletjes, soms niet.

Kurkentrekkermycena (Hemimycena tortuosa) (fig. 4) heeft eveneens haartjes op hoed en steel. Ik vond ze op een doorweekte eikentak in de modder. Ook bij deze soort kan je soms druppeltjes zien. De grootte van de hoeden varieert tussen 1 en 10 mm. Sommige steeltjes zijn amper 1 mm lang en staan vaak excentrisch. Dan lijkt het wel alsof de hoedjes opzij geklapt worden. Onder de microscoop zien we dat de haartjes lijken op de spiralen van een kurkentrekker met bolvormige uiteinden (fig. 5).

In de late herfst zijn natte afgevallen bladeren echt het onderzoeken waard. Witte

eikenbladmycena’s (Mycena polyadelpha) (fig. 6) op bladresten van eik zijn lang geen zeldzaamheid. Zelfs tijdens de winter zijn ze te vinden op voorwaarde dat het niet al te hard vriest. Meestal schuilen ze onder het bladerdek en staan gewoonlijk met meerdere exemplaren samen op blad, bladrest en/ of nerven. Hun hoedjes zijn amper 2 mm breed en de steeltjes lijken op draadjes. Soms hebben ze niet eens lamellen. De tere vruchtlichaampjes verdrogen gauw aan de buitenlucht wat het fotograferen niet gemakkelijk maakt.

39 exemplaren op een bladrest onder bramen trokken meteen de aandacht. Wat waren ze klein met hun hoedjes van amper 1 mm breed! Aan de basis van de steeltjes waren opvallende, wollige schijfjes te zien die ik fotografeerde onder de loep (fig. 7). Pantoffelmycena (Mycena mucor) vind ik voor hen wel een gepaste en leuke naam. De soort groeit ook op bladeren van diverse loofbomen.

Het verhaal van de kleine witjes is bijlange niet af. Op De Gavers werden er heel wat gevonden en mijn onderzoek gaat verder. Ik wil graag Christine Hanssens bedanken die ons in elke Klimop steeds opnieuw in nader contact brengt met het boeiende rijk van de zwammen. Zonder haar zou ik nooit deelgenomen hebben aan bovenvermelde excursie en was de speurtocht naar kleine, witte paddenstoelen misschien nooit begonnen.