LANDSCHAP IN BEELD

ERWIN DECOENE

↓ Foto 1: Natuurpunt Wevelgem heeft net de eerste meters van de kasseiweg vrijgemaakt. Het toekomstige maaibeheer op en rond de weg zal afhangen van hoe de natuurontwikkeling verloopt.

↘ Foto 2: Snede van een luchtfoto uit 1952. De Leie is veel smaller en meandert meer dan vandaag nog het geval is. Een nog grotere kanalisatie is op komst.

↘ Foto 3: Een deel van het terrein is afgesloten en is de uitdovende thuis voor een enkel paard. De begrazing, maar mogelijk ook de verstoorde bodem leveren een kleurcontrast op met het verder gelegen hooiland. © Erwin Decoene

LIJNEN IN HET LANDSCHAP

Vandaag komen we al eens op plekken waar we nog nooit zijn geweest, zelfs al liggen die soms – bijna letterlijk – aan onze achterdeur. Afgelopen winter verkende ik de weilanden en akkers langs de Leie tussen de Lauwebrug en de Posthoorn. Kletsnatte bottinnen zijn een bekend risico bij een winterse landschapswandeling. Dan voelt het tenminste écht en dan smaakt de tas koffie achteraf nog eens zo goed. De aanleiding voor mijn escapades was de aankoop van Natuurpunt Wevelgem van enkele stukken grond in de Leievallei rond de verdwenen Guldenbergabdij.

Al dat water accentueerde enkele lijnen in het landschap die mij tot dan toe volledig waren ontgaan. Aanvankelijk begreep ik niet wat ik zag, maar wat opzoekwerk maakte duidelijk dat de meest opvallende lijn bestaat uit een overgroeide kasseiweg. De weg start bij de abdijpoort en loopt evenwijdig aan de Leie stroomopwaarts door hooiland.

Foto 1 is genomen thv de abdijpoort en toont de inmiddels deels blootgelegde weg door het weiland in westelijke richting. Hopelijk ontwikkelt de blootgelegde kasseiweg zich tot een interessant biotoop dat o.a. aantrekkelijk is voor allerlei insecten.

Vanuit de landbouwlogica van vandaag ligt de kasseiweg op een onverwachte plek. Mogelijk is de weg aangelegd om transport van zware ladingen (vlas of zelfs klei, baksteen of steenkool?) te transporteren van en naar dit zompig hooiland. Wat ook de reden mag zijn voor de aanleg, vandaag biedt de weg interessante natuurontwikkelingsmogelijkheden. Foto 2 is een luchtfoto uit 1952 en ontleend aan de website Cartesius1. Op deze foto zien we de weg veel verder doorlopen in zuidwestelijke richting, mogelijks zelfs tot aan de meander ter hoogte van de historische hoeve aan de Visserijstraat. Op de luchtfoto zien we natuurlijk ook de abdijhoeve zelf omgeven door haar wal, bomenrijen en een boomgaard. Andere bronnen (oude vergunningen, belastingregister, foto’s, de bodemkundige kaart en niet in het minst de lokale heemkundige kring), leren dat er klei is afgegraven en in veldovens tot baksteen is gebakken. Pas tijdens de grote depressie van de jaren 20 & 30 van de vorige eeuw verdwijnen de veldovens langs de Leie.

Toeval of niet, op en nabij de percelen waar we tot ca 1922 vergunningen voor kleiafgravingen kennen, zien we in de luchtfoto van 1952 voor het eerst huisvuilstorten opduiken. Het huisvuilstort t.h.v. de Visserijstraat – in 1952 nog heel bescheiden – zal uiteindelijk de afgesneden Leiemeander grotendeels opvullen. Dichter bij de abdijhoeve, aan het uiteinde van de huidige Kloosterstraat, is in 1952 een ander huisvuilstort in uitbating. De afgravingen en de stortactiviteiten vormen mogelijk een verklaring voor de patronen die we in andere luchtfoto’s (zie Geopunt) zien opduiken.

Foto 3 is genomen vanaf het overstort van Aquafin aan het uiteinde van de Artoisstraat met de lens naar het zuidoosten. Tussen de bomen zien we de rode abdijpoort tussen de bomen. Rechts van de abdijpoort: een haag waarlangs een voetpad de verbinding vormt met het onverharde pad op de dijk langs de Leie. Boven de bomen langs het jaagpad zien we de flatgebouwen die de boorden van de Leie domineren in Lauwe. Op de voorgrond zien we het weiland dat hier nog is opgedeeld in een deel dat begraasd wordt door een paard en een deel dat in het verleden begraasd werd door runderen. In de toekomst zal het weiland een serieuze metamorfose ondergaan. Er wordt ook nagekeken hoe proper regenwater naar het gebied kan worden afgeleid.

TOT SLOT:

Wie zich het artikel over Laag Vlaanderen van 2020 herinnert: het contrast met het landschap van de Leievallei tussen Wevelgem en Menen is groot. Beide landschappen liggen maar enkele kilometers uit elkaar.

In Wevelgem vinden we grote percelen, minder grachten, meer inbuizingen, weinig oude bomen, opgehoogde terreinen, meer strakke, rechte lijnen in het landschap. Het is een gebruikt landschap dat ‘mee’ is met zijn tijd en meer geschikt voor machinale bewerking met zwaar materieel. Er zijn weinig restanten uit de goede oude tijd.

In Laag Vlaanderen in Wervik is meer plek voor grachten, hagen, bomenrijen, meer plek voor hoekjes en kantjes en de bijhorende natuur. Het landschap is een lappendeken bestaande uit kleine lapjes.

Wie over een degelijke fiets beschikt kan de paden langs de Leie tussen Kortrijk en Wervik op een dag gemakkelijk over en weer volgen en zich laten verrassen door de veranderingen in het landschap.

↙ Foto 4: De hagen langs het wandelpad zijn een recente aanplant die een microklimaat reguleert waar planten, vlinders en kleine vogels wel bij varen.

↓ Foto 5: Bloeiend fluitenkruid domineert de graskanten. We zullen niet lang meer kunnen genieten van dit beeld eens de verdere kanalisatie op gang komt. Een goed idee om daar nog eens te passeren.

1 Cartesius is een website waar allerlei openbare instellingen geografische informatie delen.

Foto 4 is een close-up van het voetpad tussen twee hagen dat we in foto 3 vanuit het noordwesten zagen. Het pad is enkele jaren geleden aangelegd door de gemeente. De hagen en het pad worden door de groendienst onderhouden met respect voor de bloemetjes.

Foto 5 toont het onverhard wandelpad op de dijk langs de Leie nabij de abdijpoort. Onder, langs en kruisend met de dijk liggen allerlei nutsleidingen. Dit landschapselement staat op het punt om te sneuvelen voor de verdere kanalisatie van de Leie.

Foto 6 de abdijpoort kan niet ontbreken: het voornaamste restant van de vroegere Guldenbergabdij en tevens het startpunt van de kasseiweg en allerlei andere lijnen in het landschap. De abdijhoeve staat momenteel weer te koop.