Excursie Zandmotor

Excursie naar de Zandmotor bij Ter Heijde

Het is zaterdag 5 februari en eindelijk is het dan zover. Eén van de geplande activiteiten in het winterprogramma kan doorgaan. Helaas is het aantal inschrijvingen niet erg groot, wellicht omdat de verwachting was dat een zandmotor, net zoals de meeste motoren, een machine is die energie omzet in beweging (en ik moet bekennen dat ik bij die categorie behoorde), of omdat een strandwandeling in de winter niet erg aanlokkelijk leek. Maar gelukkig is besloten om de activiteit door te laten gaan, is de storm van de afgelopen dagen niet alleen gaan liggen, maar is ook het zonnetje gaan schijnen ėn heeft een aantal dames last minute besloten om mee te gaan, waardoor rond 10 uur een groepje van 10 deelnemers zich meldt bij gids Jan Balk. Jan is gepensioneerd maar voor zijn pensioen, nog niet zo lang geleden, was hij onderwijzer. En dat hij onderwijzen leuk vindt merk je aan alles. Hij vertelt beeldend en boeiend over het hoe en waarom van de Zandmotor.

Op internet kun je heel veel informatie vinden over de Zandmotor, maar het leuke van een gids als Jan is, dat hij

ook weet te vertellen over wat je niet op internet leest. Zo wijst hij ons op de veelheid aan plantjes en struiken die voor Nederland uniek is, en uitsluitend te vinden op een smalle kuststrook. Dit komt o.a. omdat veel vogels even een rustmomentje nemen voor ze de oceaan overvliegen naar hun zonnige asielbestemming. De zaadjes en pitjes die ze hebben gegeten in hun thuisland, poepen ze nog vrolijk even in de duinen, voegen er ook nog wat mest bij et voilà …. de basis is gedeponeerd voor een plantje. Ook vertelt hij dat de belangrijkste duinvormende planten zoals Biestarwegras, Helm en Zandhaver, die in de duinen uitbundig voorkomen en het zand van de duinen bij elkaar houden, gedijen in grond met een bepaald zoutgehalte. Door het aanspoelen van zeewater dat vervolgens verdampt, ontstaan stroken grond met precies die juiste hoeveelheid zout en wederom voilà, het

gras kan wortelschieten. Rondom het gras ontstaat een builtje zand, het gras groeit verder uit en zo ontstaat een klein duintje. Biestarwegras groeit graag in lage zandtuintjes die regelmatig door zeewater worden overspoeld. Als de zandduin groeit en het Biestarwegras het zand heeft ontzilt, dan wordt het gebied geschikt voor Helm en Zandhaver en sterft het Biestarwegras af.

Het strand bestaat niet alleen uit water en zand, maar ook uit aangespoeld hout, schelpjes en steentjes. Tijdens onze wandeling vinden we een stukje steen, dat lijkt op hout, maar een botje blijkt te zijn van een dier dat zo’n 15.000 jaar geleden heeft geleefd. Dat het om bot gaat kun je zien omdat de structuur aan de ene kant glad is en aan de andere kant poreus. Wij zouden aan zo’n stukje ‘hout’ voorbij zijn gelopen, maar Jan vindt regelmatig iets, waardoor het hem opvalt. Soms stuurt hij dat stukje dan op naar bijvoorbeeld Naturalis voor onderzoek. Zo tovert hij uit zijn rugzak niet alleen Haagse Hopjes, ter vervanging van een kopje koffie, maar ook 2 grijze lange stenen die botten blijken te zijn, afkomstig van de heupen van een Mammoet die 15.000 jaar geleden in deze omgeving heeft rondgezworven.

Al lopend en pratend over het strand en de Zandmotor valt ons op hoe mooi de natuur zijn werk doet. Water en wind veroorzaken een prachtig maanlandschap waarbij ieder schelpje zijn eigen heuveltje lijkt te hebben gecreëerd. En niet alleen op de grond gebeurt van alles. Ook in de lucht valt veel te zien door alle kitesurfers die geen moment onbenut laten om van Na een flinke wandeling van twee uur nemen we afscheid van Jan, maar niet nadat hij ons heeft uitgelegd dat de Haagsche Beek, waar we onze lunch gaan nuttigen, eigenlijk de Haagsche Sloot zou moeten heten. (U weet dat natuurlijk al maar ik heb het even opgezocht. Een beek is een ondiep, min of meer natuurlijk stromend water en een sloot is een lijnvormige, gegraven watergang die vooral dient om overtollig lokaal water af te voeren).

En na deze heerlijke lunch, waarbij we nog even kunnen napraten en nagenieten van de prachtige wandeling, nemen we ook afscheid van elkaar. Wat was het leuk om weer eens samen mee te doen aan een activiteit!

Marjo Haitjema

De Zandmotor

In 2011 werd voor de kust van Kijkduin een schiereiland van 21,5 miljoen kuub zand aangelegd volgens het principe van bouwen met de natuur. Het zand heeft zich sinds de aanleg geleidelijk noord- en zuidwaarts verspreid onder invloed van wind, golven en stroming. Hierdoor is het gebied steeds meer gaan lijken op de dynamische kustnatuur zoals we die kennen van de Waddeneilanden. Diverse planten, vogels en andere dieren hebben zich in het nieuwe, aantrekkelijke kustlandschap genesteld. Het gebied heeft ook grote recreatieve waarde voor natuurliefhebbers en actieve sporters en biedt voor zowel mens als dier een plek van rust en ruimte.

Sinds de aanleg volgen tientallen onderzoekers van verschillende universiteiten en kennisinstellingen de ontwikkeling van de Zandmotor op de voet. Vanwege het innovatieve en grootschalige karakter is de Zandmotor uitgegroeid tot een internationaal innovatie-icoon.

Is je interesse gewekt? Als je googelt op Zandmotor dan vind je op internet heel veel achtergrondinformatie en filmpjes.