Interview Karel Ton

into a different, more exciting way of life, a world of sea air and pirates and grog.”

Wellicht helemaal juist. Zeemansliederen ontstonden om het werk te verlichten tijdens lange zeereizen. Voor wie lang geïsoleerd zit en vele dagen op elkaar lijken, is er hunkering naar het einde van die periode. In die zin schreef ook ons lid Theo van der Laan in het najaar 2020 de tekst voor een lied waarin “Laat ons mensen, in vriendschap eensgezind, niet verstoord door grenzen, storm of wind, kennis en liefde bundelen, waar we ook gaan.” Alleen: dit was geen shanty en de muziek ging ook anders klinken - al krijgt de toonzetter nu weer ideeën - , maar de analogie van de eenzaamheid in het moeilijke 2020 wilden we toch even aanstippen.

Zeemansliederen vandaag

Er zijn talloze voorbeelden van zeemansliederen in de “moderne” muziek: van The Leaving of Liverpool (o.a. The Dubliners, 1964) over Sloop John B (The Beach Boys, 1966) tot Blood Red Roses (Sting, 2006). De lijst is eindeloos. Spotify en andere streamingdiensten openen de deur.

Er zijn vele soorten muziek om van te houden: klassiek, jazz, rock, pop, chanson, folk, … eventueel streetpunk of psychedelic dance… maar de revival van de shanty is merkwaardig en super. Het zeemanslied is vaak aanstekelijk, stoer, eenvoudig te zingen en vaak met repetitieve tekst, soms ook emotioneel en met veel verbeeldingskracht. Dat draagt zeker bij tot wat nu geschiedt. Hopelijk is het een revival en niet een voorbijgaande hype. Maar ja, in de muziek-business zijn weinig zekerheden. Op zee ook niet.

In ieder geval kan ons koor ook een graantje meepikken. Jongeren sluiten zich nu massaal aan bij koren om een soort tiktokje te doen… what shall we do with the drunken sailor?

Ludo Lambrechts a/b Loonie

Karel Ton, exclusief voor de KNMC

Als ik Karel Ton bel omdat ik graag een afspraak met hem wil maken voor een interview, krijg ik direct tuut-tuut-tuut te horen. Een kwartiertje later krijg ik weer dezelfde reactie en op dat moment denk ik, óf het is een erg lang telefoongesprek, óf hij is vergeten om zijn telefoon op te laden. Na een aantal pogingen lukt het uiteindelijk aan het einde van de dag en dan blijkt dat hij, samen met 2 andere mannen, bezig is om een zeilbootje van 12 meter over te varen van Gibraltar naar Nederland. Ja, die mogelijkheid stond niet op mijn lijstje. Karel Ton is graag bereid om zijn medewerking te verlenen, maar hij moet natuurlijk eerst even overleggen met het thuisfront, dus we spreken af dat hij mij na thuiskomst terug zal bellen. En zoals beloofd, belt Karel Ton mij na een week terug om de afspraak in te plannen. Het heeft even geduurd, want zijn evenwichtsorgaantjes moesten, na een verblijf van 17 dagen hotsen en klotsen bij windkracht 6-7 op de oceaan, eerst een paar dagen stabiliseren voordat ze weer aan het nieuwe normaal waren gewend.

Karel Ton en Herma wonen tussen Maas en Waal en de rit ernaartoe voert ons op deze zonnige julidag langs mooie smalle dijkweggetjes en geeft ons een kijkje op de brede rivieren en al het water dat via de overstroomde uiterwaarden tot aan de dijken reikt. Je kunt je nauwelijks voorstellen dat dit rustig kabbelende water een aantal dagen geleden nog zo verwoestend tekeer is gegaan. Nadat we zijn gearriveerd geeft Herma ons eerst een rondleiding door hun tuin en boomgaard van in totaal 2000 m2. Ze vertelt dat ze heel erg geniet van haar tuin en de verzorging daarvan tussen het varen door en dat is te zien. Alles groeit en bloeit en ziet er tot in de puntjes verzorgd uit.

Als we op het terras onder de parasol genieten van een kopje koffie, wil ik graag eerst weten of Karel Ton aangesproken wil worden met beide namen, of dat alleen Karel volstaat. Want, zo kennen we meerdere combinaties met: Willem, Jan, Piet of Hein, maar een combinatie met Karel en/of Ton komt toch zelden voor. Karel Ton laat ons weten dat hij exclusief bij de KNMC aangesproken wil worden met beide namen. Voor vrienden en kennissen boven de rivieren heet hij namelijk Karel en voor familie en vrienden onder de rivieren Ton. Nu hadden wij al eens gemerkt dat Karel Ton je graag in de maling neemt, dus voor de zekerheid kijken we Herma aan, maar zij verblikt of verbloost niet. Karel Ton legt uit: na het beëindigen van zijn technische opleidingen heeft hij 8 jaar gediend bij de marine. Daar raakte hij bevriend met ene Karel en beide mannen waren onafscheidelijk, waar de een was, trof je de ander ook aan en binnen de kortste keren had men het bij de marine over de Kareltjes. Beide jongemannen hadden in die tijd blijkbaar het lichaam van een adonis, want anders zouden ze waarschijnlijk de Tonnetjes hebben geheten (deze veronderstelling is niet onderbouwd door grondig vooronderzoek). Bij de marine wist men op een gegeven moment dan ook niet beter of Ton heette Karel en dat is altijd zo gebleven. Omdat Ton de indruk had dat bij de KNMC nogal wat leden drs. of ing. voor of achter de naam hadden staan en hij de behoefte had om een beetje in te blenden, vond hij de combi Karel Ton wel chique. En zo is het gekomen. Karel Ton vertelt ook nog lachend dat hij hun dochter Inge aan een mooie titel heeft geholpen door in haar naam, achter de g, een puntje te plaatsen…

Na 8 jaar marine, waar hij o.a. machinist is geweest en duiker, is Karel Ton

teruggekeerd naar zijn geboortegrond. Dat was in de jaren 72/73 en in die tijd ging Nederland volop over op het aardgas. Hij is toen, samen met Herma die hem ondersteunde op kantoor, een bedrijf gestart in verwarming, electroklimaatbeheersing en loodgieterswerk. Alle daarvoor noodzakelijke diploma’s zijn behaald tijdens 12 jaar avondschool. Toen legionella de kop op stak en gecertificeerde bedrijven werden gezocht die een beleidsplan konden schrijven en uitvoeren, heeft hij veel profijt gehad van al zijn avondstudies en goede zaken kunnen doen. In 2008, net voor het uitbreken van de crisis, is het bedrijf verkocht.

Karel Ton is al op jonge leeftijd verliefd geraakt op het water. In hun straat woonde een aantal parlevinkers en Karel Ton was bereid om een boodschap voor hen te doen als hij ook mee mocht varen. En op die manier heeft hij jarenlang met deze parlevinkers meegevaren om boten te bevoorraden met dieselolie.

Zo’n 33 jaar geleden hebben Karel Ton en Herma hun eerste boot gekocht, een Waddenkruiser. Na 8 jaar is dit schip ingeruild voor een Rijnlandvlet, de Najade, een experimenteel schip, geheel selfsupporting, dat was gebouwd als bedrijfsvaartuig voor Exalto. Dit schip heeft er inmiddels 10.000 vaaruren opzitten en is, met Karel Ton als schipper, overal geweest in Europa. Zijn mooiste ervaring was toch wel het bevaren van de fjorden in Noorwegen. Herma geniet ook van het varen, maar dan vooral met windstil weer. Buitengaats vaart Herma dan ook niet graag, maar ergens naartoe vliegen en vervolgens opstappen, vindt ze leuk.

Zo’n 4 jaar geleden is Karel Ton, tijdens de beurs in Leeuwarden, uitgenodigd voor de open dag van de KNMC. Het aanbod daar, om voor half tarief ervaring op te doen, was heel aantrekkelijk en zo vertrok de Najade in het voorjaar van 2018 naar de opening van het vaarseizoen in Maasbracht. Omdat Karel Ton eerst wilde kijken of de KNMC wel iets voor hem zou zijn, had hij nog niet geïnvesteerd in een KNMCvlag en zo kon het gebeuren dat hem bij aankomst in Maasbracht, via de marifoon te verstaan werd gegeven, dat hij niet naast de KNMC mocht liggen. Gepikeerd over die … club en wat verwensingen, eveneens over de marifoon, zette Karel Ton de Najade in de vooruit. Gelukkig besefte de KNMC, nog net niet te laat, dat ze een grote blunder had begaan en wisten ze Karel Ton over te halen om terug te keren. Aldus geschiedde en na uitvoerige boetedoening, welgemeende excuses en een zoenoffer in de vorm van een Limburgs vlaaitje, hebben KNMC en de opvarenden van de Najade elkaar omarmd en, naar het blijkt, niet meer losgelaten.

Wat Karel Ton en Herma zo leuk vinden aan de KNMC is de saamhorigheid en de raakvlakken. Al die verschillende mensen met hun eigen achtergronden maken het interessant. Het is een mooie club waar je niet hoeft te presteren, maar waar je je talenten wel kunt inzetten voor anderen. Als ervaren duiker heeft Karel Ton altijd zijn duikspullen aan boord en zo nu en dan komt dat heel goed van pas door, waar nodig, ook onder water eerste hulp te verlenen. En volgens Karel Ton is Herma net Keetje Tippel, zij vindt het heerlijk om met/bij deze en gene een praatje te maken en gezellig samen een hapje te eten. Hij daarentegen houdt meer van technische dingen en vindt bij uitstek het winterprogramma een pluspunt waar hij graag aan meedoet. Beiden zijn heel muzikaal, Karel Ton speelt bas-klarinet en Herma de eerste viool thuis en de tweede viool op hun schip. Daarnaast is het stemgeluid van Herma niet te onderscheiden van een nachtegaaltje. Dus samen muziek maken, of dat nu is bij het Madammen- of het Mannenkoor, of tijdens een toertocht, is iets wat hen beiden aantrekt bij de KNMC.

Karel Ton zou het leuk vinden als in het winterprogramma ook een onderdeel komt waarbij je wat met elkaar kunt sparren. Gezien zijn ervaring met het varen op zee zou hij wat zeetheorielessen kunnen geven en hij is al in gesprek met de voorzitter van de Commissie Toertochten om een tochtje te organiseren langs de kust. Ook voor veiligheid aan boord moet aandacht zijn en een cursus voor de dames over het gebruik van de marifoon en hoe te handelen als de schipper onwel wordt, zou een mooie aanvulling op het programma kunnen zijn.

Tijdens ons gesprek zijn we voorzien van meerdere kopjes koffie, glaasjes water en een heerlijke lunch en is, door het verstrijken van de tijd, de parasol meerdere keren verplaatst. Dat zegt alles over de gastvrijheid, de gezelligheid, de leuke verhalen en de goede zorgen. Met moeite nemen we dan ook afscheid van deze bijzonder hartelijke mensen. Maar voor we kunnen vertrekken duikt Karel Ton nog even het huis in om terug te keren met een duikerschoen (om te voelen hoe zwaar die is -9kg-) en twee bakken met aardbeien en kersen uit de omgeving.

Marjo Haitjema