Paramotorvliegen, wat is dat eigenlijk?

Begin dit jaar verwelkomde Lift de paramotorpiloten als nieuwe lezers én auteurs van artikelen. Paramotorvliegen is een licht groeiende luchtsport in Nederland, die in 2004 gelegaliseerd werd, luidt de droge omschrijving. Maar wie zijn die paramotorpiloten eigenlijk? En wat houdt het vliegen met een motor op je rug in? Voorzitter Frank Moorman van de KNVvL-afdeling Paramotorvliegen legt uit.

Tekst: Frank Moorman Foto’s: Kaj Moorman

Eind jaren negentig van de vorige eeuw was ik op zoek naar een luchtsport, die me zoveel mogelijk vrijheid zou geven. Het werd de paramotor, maar het heeft nog even geduurd, voordat ik de daadwerkelijke stap nam. Vliegen was niet vreemd voor me, want ik had elf jaar als jachtvlieger gediend bij de Koninklijke Luchtmacht en inmiddels was ik al vele jaren verkeersvlieger. Tevens had ik ook een aantal jaren vliegles gegeven op vliegveld Hilversum en een jaartje aan zweefvliegen gedaan tijdens mijn tijd op de vliegbasis GilzeRijen. In 2008 gaf mijn echtgenote zelfs het laatste duwtje in mijn rug. En zo begon ik met de cursus paramotorvliegen.

Eerst aan de lier

Het enige voordeel dat ik vooraf had, was mijn bekendheid met in de lucht zijn en met het luchtruim zelf. Het vliegen met een parapente is echt iets dat je vanaf het begin moet leren. Niet moeilijk, maar als je stappen overslaat dan gaat het fout. Vandaar dat ik ook erg blij was een gedegen opleiding te mogen genieten. Fase één van de cursus bestond toen uit de lieropleiding. Ik vond dat zeer goed aansluiten bij het vervolgtraject. Vanwege mijn achtergrond wilde ik graag iets meer betekenen voor de luchtsport paramotorvliegen. Ik trad toe tot het bestuur van de KNVvL afdeling gemotoriseerd vliegen, waar de luchtsport paramotorvliegen toen nog onder viel. Paramotorvliegen werd de eerste jaren, met een knipoog naar de snorfiets, snorvliegen genoemd. Sinds 2013 werd deze enigszins oubollige naam, die de lading ook niet echt dekte, veranderd naar paramotorvliegen. Inmiddels trek ik de kar sinds 2009, toevallig ook het jaar van de invoering van de RBML (Regelgeving Burgerluchthavens en Militaire Luchthavens), waarbij de aanvraag van terreinen een stuk eenvoudiger zou gaan worden. Tot op de dag vandaag is deze problematiek nog niet opgelost. Verderop in deze Lift vind je de laatste stand van zaken.

Wat maakt paramotorvliegen zo uniek?

Sport verbroedert en dat geldt zeer zeker ook voor paramotorvliegen. Hoewel het materiaal niet goedkoop is, is het wel bereikbaar voor veel mensen. De kosten van het vliegen zijn met een brandstofverbruik voor voetstarters tussen 2½ en 5 liter per uur ook niet hoog. Toch moet je wel beseffen, dat je kosten aan de inschrijving, verzekering, tweejaarlijkse schermkeuring, etc hebt. Het onderhoud aan je motor mag je zelf doen. Het is dus niet alleen handig, maar eigenlijk ook noodzakelijk dat je verstand hebt van sleutelen of iemand in je directe omgeving hebt, die je kan helpen. Een aantal vriendenclubs houdt hiervoor zelfs speciale sleutelavonden. Gezellig en leerzaam. Net als bij scherm- en deltavliegen neem je je uitrusting in de auto mee en ga je naar een legale vliegstek. Meestal wordt er bij paramotorvliegen in kleine groepjes gevlogen. We hebben geen lier nodig, maar zijn volledig zelfstartend. We vermijden de momenten van de dag, waarop scherm- en deltavliegers juist willen vliegen: periodes met thermiek. Paramotorvliegers vliegen het liefste met

weer dat zich het beste laat omschrijven als ballonvaarweer. Hoe uniek is het dat je je eigen luchtvaartuig kun bezitten en daar alleen of met vliegvrienden van kunt genieten. De luchtsnelheid is langzaam, tussen 35-50km/u. Je kunt in alle jaargetijden vliegen. De echte fanatiekelingen vliegen ook bij vorst in de winter. De lucht is dan vaak boterzacht en het uitzicht over het besneeuwde landschap is prachtig. Genieten met een grote G. Je kunt ook flinke afstanden afleggen.

Het vliegscherm

Het scherm is vergelijkbaar met dat van de schermvliegers. Een verschil zijn de trimmers, die de D-risers langer kunnen maken. Primair werden de trimmers gebruikt voor het trimmen van de torque van de motor. De draaiende propeller zorgt voor een kracht, die tegengestuurd moet worden. Eenvoudig gezegd zorgt de torque van de motor ervoor dat je, afhankelijk van de draairichting van de propeller, een kant op gedrukt wordt. Door de trimmer aan één kant iets open te zetten wil het scherm aan die kant iets sneller vliegen, waardoor de draairichting tegen gegaan wordt. Tegenwoordig zitten er in het harnas systemen om de torque te compenseren, waardoor de trimmers tijdens de vlucht meer gebruikt worden om de snelheid te verhogen. Het effect is hetzelfde als het gebruik van het speedsysteem dat bij paragliders op de A-risers zit. Bij paramotorschermen mag je in sommige gevallen beide gebruiken, waardoor de snelheid nog hoger wordt. Van belang is om het handboek er goed op na te slaan. Een aantal, maar niet alle schermen, kunnen zowel voor vrij vliegen als paramotorvliegen gebruikt worden. Dat heeft uiteraard met de certificering te maken.

Opleidingen

In Nederland zijn er verspreid over het land diverse paramotorvliegscholen actief. De opleiding begint net als bij schermvliegen met groundhandling. Als je de eerste keer gaat groundhandlen met een motor op je rug (dan nog met een lege tank) dan merk je dat je gevoel met de risers ineens een stuk minder is. Logisch, want er hangt flink wat gewicht aan je schouders. De rest van de opleiding gaat via een syllabus, maar is voornamelijk gericht op de progressie van de cursist. Na een minimum van 20 vlieguren, het bijbehorende aantal starts en landingen en verplichte en goed uitgevoerde oefeningen kun je op praktijkexamen. Het theorie-examen doe je op een zelf gewenst moment. We hebben afgesproken, dat er geen vrijstellingen verleend worden voor andere (ook buitenlandse) vliegbrevetten. De opleiding is geen rocket science, maar we willen wel 100% zeker weten, dat je alle facetten van paramotorvliegen zowel in theorie als praktijk goed beheerst. Het is onmogelijk om alle varianten van brevetten op geschiktheid voor een gedeeltelijke of gehele vrijstelling op het paramotorvliegbewijs te controleren. Het is dus zeer zeker geen kwestie van wantrouwen, maar een voornamelijk praktische keuze. Extra kennis en voorervaring zal zeker van pas komen tijdens de opleiding. Als een schermvlieger gaat paramotorvliegen dan zal hij of zij direct merken dat de starttechniek anders is. Gaat de schermvlieger voorovergebogen met de schouders naar voren een helling af, de paramotorvlieger blijft rechtop lopen of zelfs iets achterovergeleund. De propeller moet de lucht uiteraard in de juiste richting blazen. Diverse scholen organiseren regelmatig stages in het buitenland, waardoor je in een korte tijd veel ervaring op kunt bouwen.

Vlieglocaties en regels

De beste beschrijving van een vlieglocatie is een ‘weide bij de boer in het buitengebied’. In de RVGLT (Regeling Veilig Gebruik Luchthavens en andere Terreinen) staan alle eisen genoemd waar een locatie aan moet voldoen. Dat zijn heel normale regels en borgen de veiligheid. Alles op gebied van opleidingen, examens en brevetten wordt middels de zelfregulering georganiseerd door de KNVvL en het KEI. Paramotors vallen onder de nationale regelgeving en zijn dus niet EASA-gereguleerd. De afdeling Paramotorvliegen van de KNVvL, die sinds november 2017 bestaat, probeert de luchtsport paramotorvliegen zo goed mogelijk te ondersteunen. De afgelopen jaren is de beschikbare tijd voornamelijk gaan zitten in overleg over zaken, die met Wet- en regelgeving te maken hebben. Helaas hebben we zelfs de rechtbank op moeten zoeken. Ik heb hierboven de situatie met de paramotortrikes al aangestipt, maar er zijn nog diverse andere zaken, die nog niet goed geregeld zijn. Het jaar 2020 lijkt wel het jaar van oogsten te gaan worden. Het contact met het ministerie van I&M verloopt dan ook positief.

Eigen website

Naast de paramotorpagina op de website van de KNVvL is er ook een aparte en zeer informatieve website: www.paramotorweb.nl. Middels een nieuwsbrievenservice, waar eenieder zich gratis voor kan aanmelden, word je van actuele zaken op de hoogte gehouden.