ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΓΑΖΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Σχολικό έτος : 2016-2017
«ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΑ ΕΓΚΑΤΑ ΤΗΣ ΓΗΣ - ΤΑ ΣΠΗΛΑΙΑ» Το περιβαλλοντικό πρόγραμμα που εκπονούμε είναι σχετικό με τα σπήλαια . Βασικός μας στόχος είναι τόσο η γνωριμία μας με το χώρο των σπηλαίων όσο και η επαφή μας με τα σπήλαια της περιοχής μας .
Ως σπήλαιο ορίζεται οποιαδήποτε φυσική κοιλότητα στο εσωτερικό της γης, στην οποία μπορεί να έχει πρόσβαση ο άνθρωπος.
Καμαραϊκό Σπήλαιο
1
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΣΠΗΛΑΙΩΝ Η διαδικασία δημιουργίας των σπηλαίων είναι καθαρά γεωλογική και χημική . Η συνηθέστερη διαδικασία δημιουργίας σπηλαίου είναι η εξής:
Χαϊνόσπηλιος (Καμαράκι) Η διείσδυση του νερού της βροχής στις σχισμές των ασβεστολιθικών πετρωμάτων τα διαλύει πολύ αργά, δημιουργώντας σταδιακά ολοένα και μεγαλύτερες κοιλότητες στο εσωτερικό τους. Η πολυετής εισχώρηση του νερού στα ασβεστολιθικά πετρώματα δημιουργεί το σπήλαιο. Η σταγονορροή συμβάλλει στη δημιουργία σταλακτιτών στην οροφή του σπηλαίου και σταλαγμιτών στο δάπεδο του. Υπολογίζεται ότι για τη δημιουργία ενός εκατοστού σταλακτίτη ή σταλαγμίτη απαιτούνται 100 χρόνια.
2
Σπήλαιο της Δόξας Η ΖΩΗ ΣΤΑ ΣΠΗΛΑΙΑ Στα σπήλαια υπάρχει και ζωή:
Στην είσοδο του σπηλαίου βρίσκουν καταφύγιο διάφορα ζώα απλοί επισκέπτες - τρωγλόξενα είδη
Στο εσωτερικό του σπηλαίου συναντούμε τα τρωγλόφιλα είδη, όσοι οργανισμοί κατοικούν στο σπήλαιο αλλά τρέφονται έξω από αυτό για παράδειγμα οι νυχτερίδες
Στο εσωτερικό του σπηλαίου διαβιούν τα τρωγλόβια είδη που ζουν και ολοκληρώνουν ολόκληρο τον κύκλο της ζωής τους μέσα στο σπήλαιο, χωρίς να βγαίνουν ποτέ έξω.
3
Χαϊνόσπηλιος(Καμαράκι)
4
ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΣΠΗΛΑΙΩΝ Τα σπήλαια προστατεύονται ως γεωλογικοί σχηματισμοί αλλά και ως αρχαιολογικοί χώροι.
Σπήλαιο της Τράπεζας ( Τύλισος)
5
Στην Ελλάδα υπάρχουν πάρα πολλά σπήλαια, αρκετά από τα οποία είναι τουριστικά αξιοποιημένα και επισκέψιμα . Όλα τα υπόλοιπα είναι προσβάσιμα μόνο από σπηλαιολόγους και ειδικούς ερευνητές .
Ανώνυμο Σπήλαιο Τυλίσου Τα σπήλαια θεωρούνται σημαντικό κομμάτι του περιβάλλοντος και έχουν άμεση σχέση με την ποιότητα ζωής, καθώς τις περισσότερες φορές το υπόγειο νερό τους χρησιμοποιείται για ύδρευση και για άρδευση.
6
Ανώνυμο Σπήλαιο Τυλίσου
7
ΣΠΗΛΑΙΑ ΤΟΥ ΜΑΛΕΒΙΖΙΟΥ 1.ΚΑΜΑΡΑΪΚΟ ΣΠΗΛΑΙΟ Το σπήλαιο των Καμαρών, γνωστό κι ως Καμαραϊκό Σπήλαιο, βρίσκεται στις νότιες πλαγιές του Ψηλορείτη (θέση Σωρός) σε υψόμετρο 1700m και βορειοανατολικά του χωριού Καμάρες. Τα αρχαιολογικά ευρήματα της Μινωικής εποχής που εντοπίστηκαν στο σπήλαιο το καθιστούν σημαντικό για την ανθρώπινη δραστηριότητα στην Κρήτη.
Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε , τυχαία, το 1890 από κάτοικο της περιοχής και ερευνήθηκε, αρχικά , από Ιταλούς αρχαιολόγους. Συστηματική όμως μελέτη του σπηλαίου πραγματοποιήθηκε το 1913 από την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή. Στο σπήλαιο βρέθηκαν αγγεία του πρωτοανακτορικού ρυθμού( 2.000 π. Χ.) τα οποία εικάζεται ότι είναι αφιερώματα των κατοίκων της Φαιστού σε μινωική θεότητα. Πρόκειται για αγγεία εξαιρετικής τέχνης με πολύ λεπτά τοιχώματα (ωοκέλυφα) και πολύχρωμη διακόσμηση .Ο διάκοσμος των αγγείων ,που είναι όμοιος με αντίστοιχα της Κνωσού και της Φαιστού, ονομάστηκε Καμαραϊκός.
8
2. ΧΑΪΝΟΣΠΗΛΙΟΣ 2. Ο Χαϊνόσπηλιος βρίσκεται κοντά στον οικισμό Καμαράκι. Το σπήλαιο είναι γνωστό και με τις ονομασίες «Μαρμαρόσπηλιος» και «Λαβύρινθος». Πρόκειται ένα μακρόστενο σπήλαιο σε μορφή στοάς που αποτελεί τμήμα της κοίτης του παλαιού υπόγειου ποταμού της περιοχής. Το σπήλαιο είναι ενεργό στα περισσότερα τμήματά του. Το σπήλαιο έχει μήκος 200 μέτρα και εντυπωσιάζει με τον πλούσιο διάκοσμο του από σταλακτίτες και σταλαγμίτες (στήλες ύψους 6m) . Σε όλο σχεδόν το μήκος της οροφής του σπηλαίου είναι έντονα τα σημάδια από τη διαβρωτική δράση του νερού του αρχαίου ποταμού. Η ονομασία «Χαϊνόσπηλιος» οφείλεται στους Χαϊνηδες( Κρήτες επαναστάτες) , που το χρησιμοποιούσαν ως ορμητήριο τους κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας στην Κρήτη. Η ιστορία θέλει τον διάσημο χαΐνη Καπετάν Παλμέτη (1790-1834) από το Καμαράκι να χρησιμοποιοιεί το σπήλαιο ως κρησφύγετο. Το 1866 είχε την έδρα της στο «Χαϊνόσπηλιο» η προσωρινή κυβέρνηση της Κρήτης, Τον Δεκέμβριο του 1868 οι Τούρκοι πολιόρκησαν το σπήλαιο .
9
3.ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΗΣ ΔΟΞΑΣ Το σπήλαιο Δόξα βρίσκεται σε υψόμετρο 463m, στη θέση Κακά Πηλά κοντά στο χωριό Μάραθος. Είναι ένα μικρό σε έκταση σπήλαιο με εντυπωσιακό σπηλαιο-διάκοσμο διαφόρων χρωμάτων και μορφών. Έχει μήκος συνολικό μήκος διαδρομών 100m και η είσοδος του έχει υποστεί και τεχνητή διαμόρφωση. Το σπήλαιο αποτελείται από τέσσερις αίθουσες με σταλακτίτες, σταλαγμίτες, κολόνες και ελικτίτες. Στο κέντρο της τελευταίας αίθουσας ξεχωρίζει η εξέδρα με τις «λεκάνες»(gours).
10
4.Αρκαλόσπηλιος Βρίσκεται κοντά το χωριό Μάραθος, σε υψόμετρο 545μέτρωνκαι με συνολικό μήκος 154 μέτρα. Χαρακτηριστικό της περιοχής είναι η πυκνή βλάστηση που καλύπτει την είσοδο του σπηλαίου.
Το σπήλαιο αποτελείται από 6 αίθουσες (4 μεγάλες και 2 μικρότερες) με εντυπωσιακό διάκοσμο . Στη διάρκεια του χειμώνα η σταγονορροή είναι έντονη με αποτέλεσμα να δημιουργούνται διαδοχικές μικρές λίμνες. Η μεγάλη αύξηση της θερμοκρασίας τους καλοκαιρινούς μήνες συμβάλλει στην «αφυδάτωση» του σπηλαίου.
11
5.Σπηλιάρα Αστυρακίου Πρόκειται για ένα σπηλαιοβάραθρο μήκους 430 μέτρων στο κέντρο του οποίου υπάρχει λίμνη. Το σπήλαιο αποτέλεσε κρησφύγετο για τους κατοίκους της περιοχής στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής.
12
6. Σπήλαιο Καμηλάρη Βρίσκεται στη νότια πλευρά του Στρούμπουλα ,σε υψόμετρο 200 μέτρων, κοντά στο χωριό Τύλισος. Έχει μήκος 200 μέτρα και ύψος 40 μέτρα. Αποτελείται από 2 αίθουσες με εντυπωσιακό , ογκώδη λιθοματικό διάκοσμο, με ρευματόλιθους, σταλακτίτες, σταλαγμίτες και κοραλοειδείς κολόνες. Οι αίθουσες ενώνονται με απότομο διάδρομο στο οποίο συγκεντρώνεται αποικία νυχτερίδων. Το ρεύμα αέρος που σχηματίζεται φανερώνει την επικοινωνία με την επιφάνεια του σπηλαίου.
Γραπτές μαρτυρίες αναφέρουν τη χρήση του σπηλαίου από το 1100 π. Χ ως τόπο λατρείας «Κουρότροφου» θεότητας.
13
7. Ανώνυμο Σπήλαιο Τυλίσου Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε τυχαία το 2010 κατά την εκτέλεση εργασιών για τη βελτίωση του οδικού δικτύου . Από τις εργασίες καταστράφηκε το μεγαλύτερο της κύριας αίθουσας του σπηλαίου με πλούσιο διάκοσμο. ..
Το σπήλαιο εντυπωσιάζει τον επισκέπτη με τους σχηματισμούς σταλακτιτών -σταλαγμιτών ,με τα στενά περάσματά ,τη συστοιχία κολονών και κουρτινών και τις μικρές διαδοχικές λίμνες.
14
8. Κυνηγόταφκος Ο Κυνηγόταφκος (Τάφκος της Συκιάς) βρίσκεται στις Γωνιές σε υψόμετρο 1092 μέτρων .Πρόκειται για βάραθρο με εξερευνημένο βάθος στα 70 μέτρα. Τα Μινωικά ευρήματα του σπηλαίου οδήγησαν τους αρχαιολόγους στην ύπαρξη ιερού κορυφής στην περιοχή. Το σπήλαιο συνδέθηκε με ιστορίες αντίστασης των κάτοικων με εισβολείς σε διάφορες χρονικές στιγμές.
9.Χαμωτό Σπηλιάρι Μικρό ,δυσπρόσιτο στον επισκέπτη σπήλαιο το «Χαμωτό Σπηλιάρι» έχει μήκος 32 μέτρα, πλάτος και ύψος 6 μέτρα. Διαδοχικές μικρές αίθουσες που επικοινωνούν μεταξύ τους, δίνουν την εντύπωση ενός μικρού λαβυρίνθου.
15
10.Σπήλαιο Τράπεζας Κατεξοχήν λατρευτικό σπήλαιο στην ευρύτερη περιοχή της Τυλίσου. Τα σπουδαιότερα ευρήματα είναι δύο ειδώλια ανδρών σε λατρευτική στάση. Η είσοδος του σπηλαίου έχει ύψος 1,85 μέτρα και πλάτος 1,20 μέτρα. Η αίθουσά του είναι μεγάλη (15,50 μ. Χ 30 μ. με μέγιστο ύψος 7 μ.), με εντυπωσιακούς σταλακτίτες – σταλαγμίτες που σχηματίζουν επιβλητικές στήλες.
16
11.Τάφκος του Παλμέτη Του «Παλμέτη ο Τάφκος» βρίσκεται στη δυτική πλευρά του οροπεδίου του Στρούμπουλα σε υψόμετρο 498μέτρων και έχει μήκος 35 μέτρα. Ο Τάφκος του Παλμέτη είναι ιδιαίτερα γνωστός στους κατοίκους της περιοχής και έχει συνδεθεί με πλήθος θρύλων. Ο καπετάν Παλμέτης, σπουδαίος χαϊνης, χρησιμοποιεί το σπήλαιο ως βάση του και «εξαφάνιζε» μέσα σε αυτό τους Τούρκους που περνούσαν το μονοπάτι που ένωνε , την εποχή της Τουρκοκρατίας , το Ηράκλειο με τα ορεινά χωριά Αστυράκι, Γωνιές και ΑηδονοχώριΤο μονοπάτι αυτό περνούσε δίπλα σχεδόν από το σπήλαιο και ο γεροδεμένος Παλμέτης έστηνε ενέδρα, σκότωνε και έριχνε στον Τάφκο όποιον κατακτητή τολμούσε να περάσει. .
17
Με την παρούσα εργασία οι μαθητές της Περιβαλλοντικής ομάδας του Γ.Ε.Λ. Γαζίου επεδίωξαν να κατανοήσουν το σχηματισμό των σπηλαίων, τη σημασία τους στην καθημερινή δραστηριότητα των ανθρώπων στο πέρασμα του χρόνου και να γνωρίσουν τα σπήλαια της ευρύτερης περιοχής του Μαλεβιζίου . Οι μαθητές της Περιβαλλοντικής Ομάδας 1.
Αγγελιδάκη Ελένη
2.
Αντωνάκη Σοφία
3.
Βεργάκη Κατερίνα
4.
Βολιτάκη Στέλλα
5.
Βοσκάκη Ελένη
6.
Δαφέρμου Όλγα
7.
Ζαμπουλάκη Ελένη
8.
Ζουρίδη Χαρά
9.
Καγάϊ Αλεξάνδρα
10. Καλάντζη Νικολέτα 11. Καλογεράκη Ραφαέλα 12. Καλλέργη Φωτεινή 13. Κατσαμά Ιωάννα 14. Λυγεράκη Μαρία 15. Μακατουνάκη Ζαχαρένια 16. Μακρυγιαννάκη Γεωργία 17. Μπέρκη Ευαγγελία 18. Πετράκη Μαρία 19. Σαλούστρου Μαρία 20. Σκουτέλη Αθηνά 21. Σταματούλη Εμμανουέλα 22. Σταυρακάκη Ευαγγελία 23. Σταθοράκη Γεωργία 24. Τζανή Ιωάννα 25. Τρυπιδάκη Ελένη 26. Χαρκιολάκη Μαρία 27. Χνάρη Μαρία 28. Αργύρης Κώστας 29. Βελιβασάκης Νίκος 30. Βαμβουκάκης Αντώνης 31. Ζερβός Νίκος 32. Ηλιόπουλος Διονύσης 33. Λαγουδάκης Αντώνης 34. Μανιούδης Μιχάλης
Οι υπεύθυνες καθηγήτριες Ντιντάκη Χριστίνα Κορακάκη Ελένη Μακρυδάκη Μαρία
18
19