MAGYARORSZÁGI GÖRÖGÖK ORSZÁGOS ÖNKORMÁNYZATA 1054 Budapest, Vécsey u. 5.
Ελληνισμός Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας • Ιούλιος-Αύγουστος 2021/5
ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ (1925–2021)
ΑΘΑΝΑΤΟΣ
Η είδηση του θανάτου του σκόρπισε θλίψη στο Πανελλήνιο. Ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν μια εμβληματική προσωπικότητα, η οποία με τη μουσική και τις παρεμβάσεις της άφησε το στίγμα της στην πολιτική και κοινωνική ιστορία της χώρας μας.
2
Τα διεθνή ΜΜΕ για τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη Όχι μόνο το Πανελλήνιο αλλά και ολόκληρος ο κόσμος είναι συντετριμμένος από τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 96 ετών από καρδιοαναπνευστική ανακοπή. Ο Μίκης Θεοδωράκης γεννήθηκε στις 29 Ιουλίου 1925 στη Χίο. Η καταγωγή του πατέρα του, Γιώργη Θεοδωράκη, Μπιζανομάχου, ήταν από τον Γαλατά Χανίων και της μητέρας του, Ασπασίας Πουλάκη, από τον Τσεσμέ της Μικράς Ασίας. Οι γονείς του συναντήθηκαν στην Μικρά Ασία, λίγο πριν από την Μικρασιατική Καταστροφή. Τα παιδικά του χρόνια ο Μίκης Θεοδωράκης τα πέρασε σε διάφορες πόλεις της ελληνικής επαρχίας όπως τη Μυτιλήνη, τα Γιάννενα, το Αργοστόλι, το Πύργο Ηλείας, τη Πάτρα και κυρίως στην Τρίπολη Αρκαδίας, λόγω των συχνών μεταθέσεων του δημοσίου υπαλλήλου πατέρα του. Παραθέτουμε αποσπάσματα από τα διεθνή ΜΜΕ: New York Times: «Ο Έλληνας συνθέτης και μαρξιστής αντάρτης Μίκης Θεοδωράκης πέθανε σε ηλικία 96 ετών», τιτλοφορούν το αφιέρωμά τους οι Τάιμς της Νέας Υόρκης, σημειώνοντας ότι ο Θεοδωράκης «εξαπέλυσε έναν πόλεμο λέξεων και μουσικής κατά της στρατιωτικής χούντας που απαγόρευσε το έργο του και τον φυλάκισε στην επταετία 1967–1974». Στον θάνατο του μεγάλου Έλληνα συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, ο οποίος με τη “συναρπαστική μουσική” που έγραψε για την ταινία του 1964 “Αλέξης Ζορμπάς” (“Zorba the Greek”) συνέβαλε στην προώθηση της εικόνας της ηλιόλουστης και ανέμελης χώρας για εκατομμύρια τουρίστες, αναφέρεται με τηλεγράφημά του το πρακτορείο Reuters. «Πέθανε ο Έλληνας συνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, σύμβολο της διαχρονικής αντίστασης», αναφέρει το γαλλικό δίκτυο France 24 σημειώνοντας ότι ο «διασημότερος από τους Έλληνες συνθέτες συνεργάστηκε με τους κομμουνιστές στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, εξορίστηκε και βασανίστηκε στη Μακρόνησο, διαδήλωσε στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης ενάντια στα μέτρα λιτότητας που επέβαλαν οι πιστωτές της Ελλάδας». Το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AFP) μεταδίδοντας την είδηση του θανάτου του μεγάλου Έλληνα συνθέτη κάνει λόγο για έναν “αντιστασιακό, πολέμιο της δικτατορίας των Συνταγματαρχών, ο οποίος έγινε γνωστός από την μουσική που συνέθεσε για την ταινία ‘Ζορμπάς’, η οποία τραγουδήθηκε σε όλο τον κόσμο”. Το AFP τονίζει επίσης ότι ο Θεοδωράκης υπήρξε “ο δημιουργός ενός γιγαντιαίου έργου και ο διασημότερος Έλληνας συνθέτης”, ο οποίος έγινε “το σύμβολο της αντίστασης στην Ελλάδα στη διάρκεια των χρόνων”. Παραγωγικό ταλέντο, που ενσάρκωνε το σύγχρονο πρόσωπο της ελληνικής μουσικής, “έκανε μέσα από τη μουσική του προσιτή σε όλους την υψηλή τέχνη των τιμημένων με Νόμπελ ποιητών Οδυσσέα Ελύτη και Γιώργου Σεφέρη”, όπως είχε πει η βιογράφος του Γκάιλ Χολστ-Βάλχαφτ, σημειώνει το AFP. «Συγκαταλέγεται στους μεγαλύτερους συνθέτες της Ελλάδας. Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος με τη μουσική για τον Αλέξη Ζορμπά έγραψε κινηματογραφική ιστορία, πέθανε στα 96 του χρόνια», γράφει η εφημερίδα Die Zeit και αναφέρεται στο στάτους “ήρωα” που απολάμβανε ο Θεοδωράκης στην Ελλάδα. «Για πολλούς Έλληνες ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν μέχρι και σήμερα η φωνή του λαού. Η μουσική του θεωρήθη-
κε παρηγοριά, ειδικά σε ιστορικά δύσκολες εποχές, όπως η στρατιωτική δικτατορία, αλλά και ένδειξη αντίστασης», προσθέτει η εφημερίδα. «Ο πιο γνωστός έλληνας συνθέτης κάθε εποχής, πέθανε σε νοσοκομείο της Αθήνας, σε ηλικία 96 ετών, μετά από μια μακρά ζωή, γεμάτη τιμές, πόνο, συνυφασμένη με ορισμένα από τα τραγικότερα γεγονότα του περασμένου αιώνα», γράφει το ιταλικό πρακτορείο ειδήσεων Ansa. Η εφημερίδα La Stampa, αναφέρει ότι «ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν σύμβολο του ελληνικού πολιτισμού» και «αφιέρωσε την ζωή του στην μουσική και στην πολιτική». «Πέθανε ο Μίκης Θεοδωράκης, διάσημος πολιτικός, πατριώτης και συνθέτης του Ζορμπά», μεταδίδει η La Repubblica κάνοντας λόγο για «μια από τις γνωστότερες προσωπικότητες της Ελλάδας, με τεράστια παραγωγή έργων, ένας επαναστάτης που μιλούσε με τη μουσική του και τα έργα του» Η ρωσική εφημερίδα «Ιζβέστια» αναδεικνύει την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να κηρύξει τριήμερο πένθος για τον θάνατο του Μ.Θεοδωράκη και ξεχωρίζει το γεγονός ότι το 1983 ο Έλληνας συνθέτης τιμήθηκε με το βραβείο Λένιν για την ειρήνη και το 2004 με το παράσημο της Φιλίας για «τη μεγάλη του συμβολή στην εδραίωση και την ανάπτυξη των ελληνορωσικών πολιτιστικών σχέσεων», όπως αναφέρει το σχετικό διάταγμα του προέδρου της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν. Το ρωσικό πρακτορείο ΤΑΣΣ δημοσιεύει εκτενές βιογραφικό τού συνθέτη και συμπληρώνει ότι τον Απρίλιο του 2020 παρέλαβε εκ μέρους της ρωσικής κυβέρνησης το επετειακό μετάλλιο για τα «75 χρόνια της Νίκης στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο», ως τιμή για τη συμβολή του στη νίκη κατά του φασισμού στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το πρακτορείο «ΡΙΑ-Νόβοστι» σημειώνει το γεγονός ότι τραγούδια του Μίκη ερμηνεύτηκαν από τους Μπιτλς και την Εντίθ Πιάφ, επίσης ιδιαιτέρως αγαπητούς στο ρωσικό κοινό, αλλά και ότι ο Έλληνας συνθέτης υπήρξε ταυτοχρόνως αγωνιστής κατά των ναζί, υπέστη βασανιστήρια, αλλά δεν εγκατέλειψε την Αντίσταση. (πηγές : ΑΠΕ-ΜΠΕ) Ανδρέας Κ. Οικονόμου
3
Sportpálya-avatás, Beloiannisz 2021. szeptember 1-jén Soltész Miklós államtitkár, Tessely Zoltán országgyűlési képviselő, dr. Katona László Pródromosz, a Szent Demeter Görögkeleti Egyházközség papja, Sianos Tamás, a magyar országgyűlés görög nemzetiségi szószólója, Papalexisz Kosztasz Beloiannisz polgármestere, és Hristodoulou Konstantinos, a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata elnökének jelenlétében került sor a Nikosz Beloiannisz Általános Iskola és Óvoda udvarán található betonfelület gumiszőnyeggel való borításának ünnepélyes átadására, melyhez Soltész Miklós A képen balról jobbra: Tircsi Richárd, Papalexisz Kosztasz, Kereszthegyi Eszter, Soltész Miklós, Hristodoulou Konstantinos, Sianos Tamás
Magyarország kormánya 28 millió Ft-os támogatást nyújtott. Az ünnepélyes átadón szó esett a magyar-görög kapcsolatok fontosságáról, az 1821. évi Görög Szabadságharcra emlékezve mindkét nemzet közös eszményeinek, a szabadságvágynak, és a nemzeti értékekhez való elkötelezettségnek a hangsúlyozásáról, és arról az elhivatottságról, mely ezen eszmények továbbélését biztosítja az utánunk jövő nemzedékek oktatásával. Az ünnepélyes tanévnyitő keretén belül megtartott avatóünnepség zárásaként dr. Katona László Pródromosz megáldotta a 2021/2022. tanévet, és az új, XXI. századi igényeknek minden szempontból megfelelő, biztonságos multifunkciós sportpályát, melyet a diákok ezt követően birtokba vehettek.
Hristodoulou Konstantinos
A képen balról jobbra: Hristodoulou Konstantinos, Papalexisz Kosztasz, Dimanovszka Mahi, Soltész Miklós, Tessely Zoltán, Sianos Tamás
A Nikosz Beloiannisz Általános Iskola és Óvoda diákjai
A képen balról jobbra: Tircsi Richárd, Papalexisz Kosztasz, dr. Gábriel Zsanett, Sianos Tamás, Soltész Miklós, Kakukné dr. Partics Krisztina, Dimanovszka Mahi, Tessely Zoltán, Kereszthegyi Eszter, Hristodoulou Konstantinos, Dr. Katona László Prodromosz, Boka Erika, Kész Józsefné
4
Látogatás a Pécsi Görög Nemzetiségi Önkormányzatnál 2021. augusztus 9-én a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzatának vezetése hivatalos látogatást tett a Pécsi Görög Nemzetiségi Önkormányzatnál, ahol a helyi görög nemzetiségi önkormányzat elnöksége fogadott minket. A találkozó őszinte légkörben zajlott, és a beszélgetésből egyértelművé vált, hogy a szórványban élő görög közösség tagjait közelebb kell hozni az országos nemzetiségi önkormányzathoz, ezért a szervezetek közötti együttműködés erősítése mielőbb indokolt. Ezért volt fontos, hogy a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzatának vezetése ellátogatott Pécsre, ahol már több mint tíz éve nem járt a fővárosból – hivatalos látogatáson – vezetőségi tag. Sajnos egyre kevesebb taggal rendelkezik a pécsi görög közösség, ez elsősorban a vegyesházasságok számával, az
anyanyelv magyar közvetítő nyelvre történő felváltásával, és a Pécsről való elköltözéssel magyarázható. A görög nyelvoktatás ennek ellenére folyamatosan működik Pécsett, azonban ös�szesen néhány gyermek tanulja ezt a nyelvet. A vendéglátók tapasztalata szerint a kulturális események még mindig csábítják a közösség és a többségi társadalom tagjait. Egyetértés született abban, hogyha az összgörögség a görög ünnepek megemlékezéseit más-más helységben közösen szervezné, az megfelelő alapot adhatna arra, hogy jobban megismerhessék egymást a távolabb élők is, és egyben elősegíthetné a későbbi generációk görög identitásának megőrzését.
Hristodoulou Konstantinos
A képen balról jobbra: Papalexisz Kosztasz, Sianos Tamás, Kovács Andrea, Georgiou Grigorisz, Dr. Rozmis Ildikó, Hristodoulou Konstantinos, Chatzigiannis Christos, Egri-Tziotzios Szófia, Dr. Kecskés Iván Helmutné, Szekula Szilvia
Látogatás Szekszárdon Tolna megye székhelyén meglátogattuk Nikosz Kizakisz görög nemzetiséghez tartozó ifjú asztalitenisz sportolót és edző édesapját. Megismertük a serdülő korosztályban játszó kisfiú eredményeit, és egyeztettünk arról, hogy a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata a továbbiakban is figyelemmel kíséri a tehetséges sportoló útját, és minden segítséget megad a további fejlődéséhez, hogy a későbbiekben hírnevet szerezhessen a görög közösség tagjaként.
Hristodoulou Konstantinos
A képen balról jobbra: Sianos Tamás, Papalexisz Kosztasz, Kizakis Nikos, Hristodoulou Konstantinos, Kizakis Georgios, Chatzigiannis Christos
5
Találkozó Beloiannisz vezetőségével Beloiannisz községben a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzatának vezetősége a beloianniszi görög nemzetiségi önkormányzat vezetőségével találkozott, ahol három fontos ügyben kérte a helyi nemzetiségi önkormányzat az országos nemzetiségi önkormányzat segítségét. Elsőként egy néprajzi-kultúrtörténeti falumúzeum kialakításában történő segítséget kértek, és jelezték, hogy jelentős mennyiségben gyűjtöttek emléktárgyakat, melyek a falu életének történetéhez, a görög gyökerekhez kötődnek, melyet szeretnének megőrizni, és megmutatni a többségi társadalom tagjainak is. A gyűjtemény elhelyezése az erre a célra kialakított épületben történne, melynek felújításához kérik az országos nemzetiségi önkormányzat támogatását. Másodikként az iskolai
nevelésben is hasznosítható, az ókori görög történelemre épülő szabadulószoba kialakításához kérték a közös gondolkodást, ami ugyancsak megnyithatja az utat a többségi társadalom tagjai felé is, és más köznevelési intézmények tanulóinak is a görög történelem szórakoztatva tanulását biztosíthatná. Harmadikként a már régóta napirenden lévő, a görög emigráció tagjainak méltó emléket állító Grammosz helységből származó szikla beszerzéséhez és felállításához kértek támogatást, mellyel kapcsolatban az országos nemzetiségi önkormányzat vezetősége ígéretet tett, hogy a koncepció benyújtását követően az országos nemzetiségi önkormányzat közgyűlése elé tárja a támogatás mértékének kérdését.
Hristodoulou Konstantinos
A képen balról jobbra: Hristodoulou Konstantinos, Nikolaou Evdokia, Moré Lívia, Kiprou Miranda, Dr. Rozmis Ildikó, Papalexisz Kosztasz, Sianos Tamás, Chatzigiannis Christos
Látogatás a debreceni görögségnél A debreceni látogatáson az országos nemzetiségi önkormányzat vezetését egy nagyon pezsgő, alkotó közösség fogadta. A nyitott és őszinte beszélgetésen kiderült, hogy a közösség tagjai folyamatosan tartják a kapcsolatot egymással, a más városban található görög közösségekkel, az országos nemzetiségi önkormányzat által szervezett eseményekben is részt vesznek, továbbá az információáramlás is folyamatos a fővárosi görög közösség és a helyi közösség között. A debreceni görög közösség tagjai két fontos tervükről számoltak be: elsőként szeretnének görög nemzetiségi néptánccsoportot létrehozni, valamint Rigasz Hondromatidisz híres görög származású szobrászművész munkásságáról egy életmű kiállítást szervezni. Az országos nemzetiségi önkormányzat mindkét terv megvalósításában szívesen szerepet vállal, támogatást nyújt. A találkozó végeztével meglátogattuk Rigasz Hondromatidisz képzőművész emléktábláját.
Hristodoulou Konstantinos
6
A képen balról jobbra: Baka Kriszina, Oikonomou Andreas, Sianos Tamás, Tsorbatzoglou Orestis, Cukalasz Hrisztosz, Hondromatidou Zoi, Dr. Ioannis Ioannou, Papagianni Polixeni, Hristodoulou Konstantinos, Dr. Rozmis Ildikó, Chatzigiannis Christos
Látogatás a Miskolcon élő görögöknél A képen balról jobbra: Hristodoulou Konstantinos, Klika Katsiou Theodora, Klikas Katsios Szokratész, Aidinopoulosz Leonidasz, Sianos Tamás
A Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata által megkezdett országjárás keretén belül került sor 2021. szeptember 2-án a miskolci görög közösségnél tett látogatásra. A rendkívül szívélyes fogadtatáson a helyi közösségek egymással való kapcsolatáról, valamint a helyi közösségek és az országos nemzetiségi önkormányzat kapcsolatáról a pécsi közösséghez hasonló tapasztalatokat osztottak meg a helyi közösség tagjai. Támogatták azt a javaslatot, hogy a közösségek egymáshoz való közelebb kerülését az ünnepek közösen történő megtartása, az egymás élete és munkája iránti érdeklődés, a különböző városok meglátogatása, és legfőképp a más-más városban élő görög fiatalok közös programjainak a megszervezése erősítheti a görög nemzetiségi kohé-
ziót. Hasonlóan a pécsi közösséghez, nagy örömüket fejezték ki az országos görög nemzetiségi önkormányzat látogatását illetően, valamint hangsúlyozták reményeiket azzal kapcsolatban, hogy a későbbiekben kialakuló erősebb együttműködés révén megszüntethető a közösség kirekesztettségérzése. A beszélgetés végeztével a vendéglátókkal együtt megnéztük a 2008. évben a Miskolcon élő görög közösség tiszteletére, és a magyar társadalom befogadására emlékező oszlopot, melynek talapzatán található felirat a teljes görög közösség hitvallását és életérzését fejezi ki: „Hála Magyarország és Miskolc népének! A polgárháború idején 1948-1949ben menekült görögök ezen a földön leltek új hazára.”
Hristodoulou Konstantinos
A képen balról jobbra: Mokka Pinelopi, Kosztopoulosz László és felsége, Dr. Rozmis Ildikó, Sianos Tamás, Cukalasz Hrisztosz, Aidinopoulosz Leonidasz, Klika Katsiou Theodora, Dr. Pecaszné Leskó Éva, Klikas Katsios Szokratész, Chatzigiannis Christos, Oikonomou Andreas, Hristodoulou Konstantinos
7
8
ΕΠΙΣΗΜΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Αγαπητοί συμπατριώτες, Ο αρμόδιος Υφυπουργός για θέματα Έκκλησιών και Έθνοτήτων Miklós Soltész, πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην ελληνική πρωτεύουσα. Συνοδευόταν από τον Richárd Tircsi, επικεφαλής της Γραμματείας Έκκλησιαστικών Σχέσεων και Έθνοτήτων, την υπεύθυνη του Γραφείου του Υφυπουργού κα Eszter Kereszthegyi, τον Αθανάσιο Σιανό Έκπρόσωπο των Έλλήνων στο Ουγγρικό Κοινοβούλιο και τον Κωνσταντίνο Χριστοδούλου Πρόεδρο της Αυτοδιοίκησης Έλλήνων Ουγγαρίας. Η αντιπροσωπεία έγινε δεκτή στη Μονή Πετράκη, κέντρο της Ιεράς Συνόδου, από τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Έλλάδος Ιερώνυμο Β’. Στις διμερείς συνομιλίες συμμετείχαν επίσης αρκετοί Μητροπολίτες της Ιεράς Συνόδου Κατά την διάρκεια της εγκάρδιας και φιλικής συνάντησης, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών εξέφρασε το έντονο ενδιαφέρον του για τον Έλληνισμό της Ουγγαρίας. Ο κ. Υφυπουργός ανέφερε ότι η ελληνική εθνότητα αποτελεί σημαντικό σύνδεσμο μεταξύ Ουγγαρίας και Έλλάδας, την οποία η ουγγρική κυβέρνηση υποστηρίζει με όλες της, τις δυνάμεις. Έγινε επίσης μνεία για το ακίνητο που παραχωρήθηκε στην Ορθόδοξη Έξαρχία από την κυβέρνηση της Ουγγαρίας και την επιδοτούμενη ανακαίνισή του, καθώς και για την προγραμματισμένη αξιοποίηση της εκκλησίας. Στο τέλος των συνομιλιών, ο Μητροπολίτης Έρεσού, Πλωμαρίου και Μυτιλήνης Ιάκωβος αναφέρθηκε στην σημασία της υποστήριξης από το ουγγρικό κράτος της ανακαίνισης των παρεκκλησιών στη Νήσο Λέσβο. Το απογευματινό πρόγραμμα του Υφυπουργού Miklós Soltész περιελάμβανε συνάντηση στο Υπουργείο Έξωτερικών με τον Κωνσταντίνο Βλάση , αρμόδιο Υφυπουργό για τον Απόδημο Έλληνισμό. Στις συνομιλίες συζητήθηκαν θέματα που αφορούσαν στην κατάσταση των Έλλήνων της Ουγγαρίας, στις δυνατότητες για πολιτιστική αυτονομία, στην ανακαίνι-
ση των χώρων στο χωριό Μπελογιάννης, στην πλήρη ανακατασκευή της αυλής του σχολείου ώστε να ανταποκριθεί των αθλητικών αναγκών καθώς και η κατασκευή ενός πολιτιστικού και αθλητικού κέντρου. Έκτός από τα παραπάνω, αντικείμενο των συνομιλιών ήταν ο Οίκος του Έλληνισμού, που συμβολίζει την ενότητα του Έλληνισμού στην Ουγγαρία και θα αποτελέσει με την ανακαίνισή του κτιρίου ένα άξιο σύμβολο των Έλλήνων της Ουγγαρίας. Σε σχέση με αυτό, φαίνεται να οριοθετείται μια πολύ σοβαρή συνεργασία μεταξύ των Έλλήνων της Ουγγαρίας και της Μητέρας Πατρίδας. Η συνάντηση ήταν εποικοδομητική και ειλικρινής, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη των διμερών σχέσεων. Προβλέπεται δε, να συνεχιστεί στο ίδιο πλαίσιο φέτος το φθινόπωρο με την επίσκεψη του Έλληνα Υφυπουργού για τους Απόδημους Έλληνες Κωνσταντίνου Βλάση με οικοδεσπότες τον Έκπρόσωπο των Έλλήνων στο Ουγγρικό Κοινοβούλιο Αθανάσιο Σιανό και τον Πρόεδρο της Αυτοδιοίκησης Έλλήνων Ουγγαρίας Κωνσταντίνο Χριστοδούλου. Θα ήθελα επίσης να ευχαριστήσω τον Υφυπουργό Miklós Soltész και τους συνεργάτες του για την υποστήριξή τους προς στην Έλληνική Κοινότητα της Ουγγαρίας, τον Πρέσβη της Έλλάδας στην Ουγγαρία Έυθύμιο Παντζόπουλο για την σημαντική βοήθεια του στην προετοιμασία της συνάντησης καθώς επίσης και τον Πρέσβη της Ουγγαρίας στην Έλλάδα Erik Haupt και το προσωπικό της πρεσβείας στην Αθήνα για τον επαγγελματισμό και την διάθεση που επέδειξαν συμβάλλοντας αποφασιστικά στην υλοποίηση των διαπραγματεύσεων. Με εκτίμηση Κωνσταντίνος Χριστοδούλου Πρόεδρος Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας (α.οικ)
A képen balról jobbra: Haupt Erik, Kállay Gabriella, Soltész Miklós, II. Ieronymos érsek, Hristodoulou Konstantinos
A képen balról jobbra: Soltész Miklós, Hristodoulou Konstantinos, Vlasis Konstantinos
A képen balról jobbra: Hristodoulou Konstantinos, Sianos Tamás, Soltész Miklós, Vlasis Konstantinos, Jannis Chysoulakis
9
10
ΕΠΙΣΗΜΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Αγαπητοί συμπατριώτες, Έίμαι στην ευχάριστη θέση να σας ενημερώσω ότι στις 7 με 9 Ιουλίου 2021 κατά την διάρκεια της επίσημης επίσκεψης που πραγματοποίησαν στην Μυτιλήνη ο Έκπρόσωπος των Έλλήνων στο Ουγγρικό Κοινοβούλιο και ο Πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Έλλήνων Ουγγαρίας, επισκέφθηκαν τα παρεκκλήσια του Νησιού, η ανακαίνιση των οποίων υποστηρίχθηκε από την ουγγρική κυβέρνηση και έλαβαν μέρος στον αγιασμό τους. Η αποκατάσταση των παρεκκλησίων που υπέστησαν ζημιές από αγνώστους θεωρήθηκε ¨ζήτημα καρδιάς¨ τόσο από τον Έκπρόσωπο των Έλλήνων στο Ουγγρικό Κοινοβούλιο όσο και από τον Πρόεδρο της Αυτοδιοίκησης Έλλήνων Ουγγαρίας, υποβάλλοντας από κοινού αίτημα για βοήθεια στο αρμόδιο Υφυπουργείο για τους διωκόμενους χριστιανούς, ζητώντας βοήθεια για την αποκατάσταση των ζημιών των μικρών παρεκκλησίων (Αγίου Γεωργίου, Αγίας Αικατερίνης, Αρχαγγέλου) στην περιοχή Μόρια της Λέσβου. Μετά την θετική αξιολόγηση του αιτήματος, το Υφυπουργείο παρείχε έκτακτη βοήθεια ύψους 10 εκατομμυρίων ουγγρικών φιορινιών, τα οποία αποστάλθηκαν μέσω της Έλληνικής Αυτοδιοίκησης Ουγγαρίας στη Μητρόπολη της Λέσβου. Οι εργασίες πραγματοποιήθηκαν από τοπικούς εμπειρογνώμονες, τον συντονισμό δε, ανέλαβε η Αυτοδιοίκηση Έλλήνων Ουγγαρίας. Παρακολούθησε με προσοχή την πραγματοποίηση του σκοπού της υποστήριξης, μεταφράζοντας τα παραλη-
A képen balról jobbra: Hristodoulou Konstantinos, Sianos Tamás, Kállay Gabriella, Azbej Tristan, Haupt Erik
φθέντα τιμολόγια στα ουγγρικά, έλεγξε τις προθεσμίες, πραγματοποιώντας συνεχείς διαβουλεύσεις με τις δύο πλευρές και ετοιμάζοντας και την σχετική έκθεση για τον χορηγό. Παρά τις μεγάλες πυρκαγιές στην περιοχή, οι εργασίες ολοκληρώθηκαν εγκαίρως και ο στόχος του έργου επιτεύχθηκε, ενώ και η οικονομική έκθεση που εκπόνησε η Αυτοδιοίκηση Έλλήνων Ουγγαρίας εγκρίθηκε από την Hungary Helps. Στο Νησί, η αντιπροσωπεία έγινε δεκτή από τον Δήμαρχο Μυτιλήνης, τον Νομάρχη Βορείου Αιγαίου και άλλους εκπροσώπους τοπικών οργανώσεων. Ο Μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος παρέθεσε εορταστικό δείπνο προς τιμήν της ουγγρικής πλευράς. Στην αποστολή συμμετείχαν ο Υφυπουργός Azbej Tristan, εξ ονόματος του Υφυπουργείου για την Βοήθεια των Διωκόμενων Χριστιανών και ο Péter Kovács-Pifka, Γενικός Διευθυντής της Ηungary Helps με τους συνεργάτες του. Το προσωπικό της Ουγγρικής Πρεσβείας στην Έλλάδα, με τον Έπικεφαλής της Διπλωματικής Αρχής, Πρέσβη Erik Haupt, - που ήταν παρών στις συνομιλίες - βοήθησε στην προετοιμασία της επίσημης επίσκεψης και θα ήθελα να τον ευχαριστήσω δημοσίως εξ ονόματος της Έλληνικής Κοινότητας μας στην Ουγγαρία. Κωνσταντίνος Χριστοδούλου Πρόεδρος Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας (α.οικ)
11
12
ΕΠΙΣΗΜΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Αγαπητοί συμπατριώτες, Στην Ελλάδα, εκατοντάδες χιλιάδες εκτάρια δασικών και φυσικών αποθεμάτων κάηκαν από τις καταστροφικές πυρκαγιές που προκλήθηκαν από τον μεγάλο καύσωνα στα τέλη Ιουλίου και στις αρχές Αυγούστου. Οι περισσότερες από τις μισές αυτές εκτάσεις ήταν στη Νήσο Εύβοια. Αυτό το συγκλονιστικό γεγονός, σε συνδυασμό με την ανησυχία για την πατρίδα, ενθάρρυνε την ελληνική κοινότητα στην Ουγγαρία να παράσχει οργανωμένη βοήθεια στην Ελλάδα για τον μετριασμό των ζημιών που προκλήθηκαν από την μεγάλη αυτή φυσική καταστροφή. Θα ήθελα να σας ενημερώσω ότι η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας επανενεργοποίησε τον αριθμό τραπεζικού λογαριασμού της προς το κοινό, ο οποίος έλαβε αρκετές προσφορές την περασμένη εβδομάδα, και εξακολουθεί περαιτέρω να περιμένει δωρεές για να βοηθήσει άτομα που έχουν χάσει την περιουσία τους και τους κόπους μιας ολόκληρης ζωής εξαιτίας των καταστροφικών πυρκαγιών. Παράλληλα, το Προεδρείο του Πολιτιστικού Συλλόγου Ελλήνων Ουγγαρίας (Σύλλογος) αποφάσισε να παράσχει οικονομική υποστήριξη σε αυτή τη δύσκολη κατάσταση και να οργανώσει την συγκέντρωση χρημάτων ως μέρος μιας δράσης αλληλεγγύης εντός της Ελληνικής Κοινότητας. Το ποσό των χρημάτων που θα συγκεντρωθεί κατά την διάρκεια της δράσης αλληλεγγύης θα προσφερθεί στα θύματα της Νήσου Εύβοιας, μέσω του κέντρου βοήθειας που έχει συσταθεί εκεί, η διαχείριση της όλης προσπάθειας υποστηρίζεται επίσης και από την Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας. Θα ήθελα να σας παρακαλέσω, εφόσον φυσικά έχετε την δυνατότητα όπως συμβάλλετε στον μετριασμό της όλης κα-
τάστασης και των ζημιών που προκλήθηκαν από τη φυσική καταστροφή, υποστηρίζοντας έτσι την επανέναρξη της ζωής στις πληγείσες περιοχές. Παραθέτουμε αριθμούς τραπεζικών λογαριασμών στους οποίους μπορείτε να στείλετε τις δωρεές σας: Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας : Erste Bank: 1160000600000000-94037531 Παρακαλώ να αναφέρετε ενδεικτικά στο κείμενο αποστολής « görögországi tűzvész 2021» Σύλλογος, Πολιτιστικός Σύλλογος Ελλήνων Ουγγαρίας : OTP Bank 11708001-20154871-00000000 Παρακαλώ να αναφέρετε ενδεικτικά στο κείμενο αποστολής “szolidaritás 2021” Σας ευχαριστούμε πολύ για την χρήσιμη συνεργασία σας! Κωνσταντίνος Χριστοδούλου Πρόεδρος Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας (α.οικ)
13
ΣΤΕΡΓΙΟΣ ΜΠΑΜΠΑΝΑΣΗΣ :
«Ο βασικός σκοπός των μνημονίων είναι η μακρόχρονη διασφάλιση των συμφερόντων των δανειστών» Παραθέτουμε συνέντευξη του Στέργιου Μπαμπανάση, Ομότιμου Καθηγητή του Πανεπιστήμιου Αιγαίου, Διδάκτορα της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών που παραχώρησε (Αθήνα – 23.07.2021) στον Ανδρέα Οικονόμου για το περιοδικό «ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ» Θα θέλατε κύριε Καθηγητά να μας μιλήσετε για την στιγμή που ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας, Ανδρέας Παπανδρέου, σας κάλεσε στην Ελλάδα ;
Πριν τις εκλογές του 1981 ο Ανδρέας Παπανδρέου ως Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ μαζί με τον μετέπειτα Αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης Γιάννη Χαραλαμπόπουλο, τον Υπουργό Εξωτερικών Κάρολο Παπούλια και την Υπουργό Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη επισκέφθηκαν επίσημα την Ουγγαρία. Με κάλεσαν στο Ξενοδοχείο Gellért για να γνωριστούμε. Δώρισα στον Πρόεδρο το βιβλίο : «Η Ελλάδα στην περιφέρεια των ανεπτυγμένων χωρών» που είχαμε γράψει μαζί με τον φίλο μου Κώστα Σιούλα. Αφού έριξε μια ματιά στα περιεχόμενα του βιβλίου είπε ότι «τέτοιες αναλύσεις χρειαζόμαστε. Όταν κερδίσουμε τις εκλογές και σχηματίσουμε την κυβέρνησή μας, θα σε καλέσουμε να έρθεις στην Ελλάδα». Ευχαρίστησα θερμά τον κύριο Πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ για την δυνατότητα που μου δίνει να πραγματοποιήσω το μεγάλο μου όνειρο, της επιστροφής στην πατρίδα. Αισθάνθηκα ικανοποίηση για την αναγνώριση του έργου μου αλλά και μεγαλύτερη ευθύνη να συμβάλω στην έρευνα και ανάπτυξη της Ελληνικής Οικονομίας που παρακολουθούσα από τα φοιτητικά μου χρόνια. Η πρόσκληση ήρθε το 1982 μαζί με την επιστολή που έστειλε ο Πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου στον Ούγγρο Πρωθυπουργό Lázár ζητώντας την επίσπευση του επαναπατρισμού μου. Διορίστηκα πρώτα στο Εθνικό Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων και αργότερα στη θέση του Προέδρου του Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών Ελλάδας (ΟΤΕ).Συμμετείχα στην εκπόνηση του Πενταετούς Προγράμματος Οικονομικής και Κοινωνικής Ανάπτυξης της Ελλάδας (1983-1987), στην προώθηση των οικονομικών σχέσεων της Ελλάδας με τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες και στον εκσυγχρονισμό του ΟΤΕ με την επιτάχυνση της ψηφοποίησης και την ενίσχυση της εξωστρέφειας του. Ως μέλος της Ελληνικής Αντιπροσωπείας με επικεφαλής την Υφυπουργό Ρούλα Κακλαμανάκη και τον Παναγιώτη Πέτρουλα, πήρα μέρος στις αποτελεσματικές διαπραγματεύσεις για την μεταφορά στην Ελλάδα και την χρηματοδότηση από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες των συντάξεων των πολιτικών προσφύγων. Θα θέλατε, κύριε Καθηγητά, να μας μιλήσετε για τους μέχρι τώρα σημαντικότερους σταθμούς της πορεία σας ;
Μετά το πτυχίο του οικονομολόγου που πήρα από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης διορίστηκα ως λέκτορας και αργότερα ως επίκουρος καθηγητής στο Πολυτεχνείο της Βουδαπέστης και συνέχισα τις μεταπτυχιακές σπουδές. Με βάση την επιτυχή στήριξη της πρώτης διατριβής μου το 1963 με τον τίτλο : «Η κατάσταση της εργατικής τάξης στην
14
Στέργιος Μπαμπανάσης
Ελλάδα 1860-1960» αναγορεύτηκα σε διδάκτορα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Βουδαπέστης και σε υποψήφιο διδάκτορα (kandidat) της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών και διορίστηκα αναπληρωτής Καθηγητής. Το 1981 υποστήριξα με άριστα την δεύτερη διατριβή μου με τίτλο : «Ιδιομορφίες της ανάπτυξης στη Νότια Ευρώπη», αναγορεύτηκα διδάκτορας (Docteur d΄Εtat) της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών και εκλέχτηκα τακτικός καθηγητής. Μετά τον επαναπατρισμό μου δίδαξα ως επισκέπτης καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1983-’84. Το 1986 εκλέχτηκα τακτικός καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου όπου δίδαξα μέχρι το 2002 που συνταξιοδοτήθηκα. Στη συνέχεια δίδαξα ως επισκέπτης καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, στη Διπλωματική Ακαδημία του Υπουργείου Εξωτερικών και στο Πρόγραμμα Μετεκπαίδευσης των Ορκωτών Λογιστών. Τα βασικά μαθήματα που δίδαξα είναι η Πολιτική Οικονομία, τα Διεθνή Οικονομικά, η Οικονομική Διπλωματία και η Οργάνωση και Διοίκηση των Δημοσίων Επιχειρήσεων. Παράλληλα με την διδασκαλία ασχολήθηκα με την έρευνα οικονομικών θεμάτων με αποτέλεσμα την συγγραφή 10 βιβλίων αυτοτελώς, 6 βιβλίων με έναν, 4 βιβλίων με περισσότερους συγγραφείς και την δημοσίευση πάνω από 100 επιστημονικών άρθρων. Πέρα
από την ατομική έρευνα συμμετείχα στην οργάνωση και προώθηση της συλλογικής έρευνας ως επιστημονικός υποδιευθυντής της Έδρας Πολιτικής Οικονομίας και του Ινστιτούτου Κοινωνικών Επιστημών του Πολυτεχνείου της Βουδαπέστης (1970-1982) ως διευθυντής. Ως γενικός διευθυντής (1984-1993) και Πρόεδρος του Ιδρύματος Μεσογειακών Μελετών (2004-2016), ως Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΚΕΠΕ (1983΄84),ως Πρόεδρος του Ινστιτούτου Αιγαίου της Θάλασσας και του Ναυτικού Δικαίου. Έχω εργαστεί στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας ως μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Εμπειρογνωμόνων (1982-1985) και σύμβουλος υπουργού (1986-1989), ενώ έχω διατελέσει Πρόεδρος του ΟΤΕ (1993-1996) και της Hellascom International (1996-2004), μέλος του Δ.Σ. της Εμπορικής Τράπεζας (19942002), μέλος της Διοικούσας Επιτροπής του Πανεπιστημίου Αιγαίου (1984-1996) και Πρόεδρός του (1997) Οικονομική κρίση. Πως οδηγηθήκαμε στην κατάσταση αυτή ; Τι έφταιξε ;
Η Ελληνική Οικονομία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο πέρασε από διάφορες φάσεις ταχύρυθμης και βραδύρυθμης ανάπτυξης. Την πρώτη μεταπολεμική δεκαετία 1951-1960 αναπτύχθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό 6,6%.Την δεκαετία του 1961-1970 η ανάπτυξη επιταχύνθηκε : ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ έφτασε το 8%.Αυτές τις δυο δεκαετίες 1951-1970 η Ελλάδα ανήκε στις πιο γρήγορα αναπτυσσόμενες χώρες του κόσμου. Την δεκαετία 1971-1980 η ανάπτυξη συνεχίστηκε με μέτριους μέσους ρυθμούς 4,2%.Την δεκαετία 1981-1990 ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης περιορίστηκε στο 0,94% και την δεκαετία 1991 -2000 στο 2%. Βασική αιτία πτώσης των ρυθμών ανάπτυξης ήταν η παγκόσμια οικονομική κρίση που προκάλεσε η μεγάλη αύξηση των τιμών πετρελαίου, φυσικού αερίου και πρώτων υλών. Στην περίοδο 2001-2007 συντελέστηκε μια ανάκαμψη με μέτριο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ 2-3%. Στο μεταξύ σημειώθηκαν σημαντικές αλλαγές στην διάρθρωση της Ελληνικής Οικονομίας. Οι κυριότερες μακροοικονομικές διαρθρωτικές αλλαγές την περίοδο 1938-2015 είναι η μείωση της συμβολής της γεωργίας στην παραγωγή του ΑΕΠ από 34,9% το 1938 σε 14% το 1980 και 4% το 2015. Η αύξηση της συμβολής της βιομηχανίας και των κατασκευών – οικοδομών από 18,6% το 1938 σε 30% το 1980 και η μείωσή του το 2015 σε 15% καθώς και η αύξηση συμβολής των υπηρεσιών από 47,1% το 1938 σε 56% το 1980 και σε 72-81% το 2015.Έτσι η Ελληνική Οικονομία μετεξελίχθηκε σε οικονομία
υπηρεσιών. Η άλλη μεγάλη αλλαγή που συντελέστηκε ήταν η ένταξη της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα και η μετέπειτα ένταξη στην Ευρωπαϊκή Οικονομική και Νομισματική Ένωση. Η ένταξη πέρα από τα δικαιώματα και τα πλεονεκτήματα, έχει και μια σειρά από υποχρεώσεις, δεσμεύσεις και μειονεκτήματα. Η Ελλάδα άντλησε από την Ευρωπαϊκή Ένωση μεγάλα ποσά από τα διαρθρωτικά ταμεία με την μορφή μεταβιβάσεων. Από την άλλη μεριά ανέλαβε δέσμευση, μετά την υιοθέτηση του ευρώ, να τηρήσει τα τέσσερα κριτήρια της νομισματικής πολιτικής και να δημιουργήσει ανταγωνιστική οικονομία. Την περίοδο 2008-2016 η Ελλάδα πλήττεται από μια βαθιά οικονομική κρίση με αποτέλεσμα την μείωση του ΑΕΠ κατά 20,6% (Πίνακας 1).Οι κύριες αιτίες της κρίσης ήταν τα μεγάλα ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού και του εμπορικού ισοζυγίου, η παραβίαση των κριτηρίων της νομισματικής σταθερότητας, η ασθενής ανταγωνιστικότητα της Ελληνικής Οικονομίας και τα λάθη της οικονομικής πολιτικής. Στην Ελλάδα το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης από 6,4% του ΑΕΠ που ήταν το 2007 αυξήθηκε στο 9% το 2008 και στο 15,4% του ΑΕΠ το 2009.Ετσι το δημοσιονομικό έλλειμμα έγινε υπερβολικό υπερβαίνοντας κατά πέντε φορές το κριτήριο 3% της Νομισματικής Ένωσης. Η αύξηση του ελλείμματος προήλθε κυρίως από τις μαζικές ρουσφετολογικές προσλήψεις στο Δημόσιο, από την σπατάλη δισεκατομμυρίων στο Δημόσιο, στους Δήμους και στις ΔΕΚΟ από την φοροδιαφυγή. Ταυτόχρονα αυξήθηκε και το δημόσιο χρέος από 125% του ΑΕΠ το 2009 σε 161% του ΑΕΠ το 2011 και ξεπερνώντας το 200% του ΑΕΠ το 2020.Ετσι η Ελλάδα έφτασε στα πρόθυρα της χρεοκοπίας στο τέλος του 2009 και αρχές του 2010. Για το 2010 είχε δανειακές ανάγκες υψους 54 δισ. ευρώ: 21 δισ. ευρώ για την κάλυψη του δημοσιονομικού ελλείμματος του 2010 και 33 δις ευρώ για τα κρατικά ομόλογα που έληξαν κατά την διάρκεια του 2010. Ετσι η Ελλάδα οδηγήθηκε στη μεγάλη κρίση της περιόδου 2008-2016. Αναγκάσθηκε να δεχθεί την επιβολή τριών δυσμενών διεθνών μνημονίων, να πάρει δάνεια υποθηκεύοντας μεγάλο μέρος της δημόσιας περιουσίας για πολλές δεκαετίες. Η πολιτική που επιβλήθηκε στην Ελλάδα με τα μνημόνια ήταν αντιαναπτυξιακή και οδήγησε στην μεγαλύτερη μείωση του ΑΕΠ της σύγχρονης εποχής κατά 20,6% και στην ενίσχυση της εξάρτησής της. Ο βασικός σκοπός των μνημονίων είναι η μακρόχρονη διασφάλιση των συμφερόντων των δανειστών. Η ανάπτυξη που ακολούθησε την περίοδο 2017-2019 ήταν ασθενής με ετήσια αύξηση του ΑΕΠ μόνο κατά 1,5-2%.
Ο Καθηγητής κ.Στέργιος Μπαμπανάσης, στη φωτογραφία δεξιά, με τον Αρχισυντάκτη του Περιοδικού ¨ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ¨, Ανδρέα Οικονόμου
Πως βλέπετε την Ελλάδα, κύριε Καθηγητά, στην μετά κορωνοϊό εποχή ;
Το 2020 η Πανδημία COVID-19 έπληξε σοβαρά την Ελληνική Οικονομία με αποτέλεσμα την μείωση του ΑΕΠ κατά 8,2%.Μετά το 2020 άρχισε μια νέα ανάκαμψη. Το κυβερνητικό Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα της Ελλάδας 2021-2025 προβλέπει την αύξηση του ΑΕΠ κατά 3,6% το 2021, 6,2% το 2022, 4,6% το 2023, 4,4% το 2024 και 3,3% το 2025. Ένα από τα διδάγματα της οικονομικής κρίσης της περιόδου 2008-2016 και της Πανδημίας COVID-19 της περιόδου 2020-2021 είναι η ανάγκη αλλαγής οικονομικού και κοινωνικού μοντέλου σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Τα βασικά χαρακτηριστικά του νέου μοντέλου είναι το βιώσιμο περιβάλλον, η βιώσιμη οικονομία και ανάπτυξη, ο πράσινος μετασχηματισμός, ο ψηφιακός μετασχηματισμός και η γενίκευση της ευημερίας. Πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στην προστασία του περιβάλ-
15
λοντος και στην μείωση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, στην ανάπτυξη της κυκλικής οικονομίας, στην μετάβαση από την οικονομία των αποθεμάτων στην οικονομία των ροών, από την οικονομία έντασης ενέργειας και υλικών στην οικονομία εξοικονομήσεως ενέργειας και υλικών, στην απανθρακοποίηση και στην μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Πρέπει να δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη των οικονομικών και κοινωνικών υποδομών που απαιτούνται για την προστασία του περιβάλλοντος, για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών, των πλημμυρών, των ξηρασιών και πυρκαγιών με νέα αντιπλημμυρικά αρδευτικά και αντιπυρικά έργα. Νέες έρευνες, με νέα συστήματα υγείας και με νέες υγειονομικές υποδομές. Το πρώτο βήμα προς αυτή την κατεύθυνση έγινε με το χαρακτηρισμό σε παγκόσμιο επίπεδο των εμβολίων κατά της πανδημίας COVID-19 ως δημοσίων αγαθών και την δωρεάν χορήγηση των εμβολίων από το κράτος σε παγκόσμιο επίπεδο. Σας λείπει η Ουγγαρία ;
Moυ λείπει η Ουγγαρία ως δεύτερη πατρίδα στην οποία έζησα 33 χρόνια (1948-1982), σπούδασα, δημιούργησα οικογένεια και εργάστηκα ως καθηγητής Πανεπιστημίου. Παρά τα 40 χρόνια που πέρασαν από τον επαναπατρισμό μου, με την Ουγγαρία εξακολουθούν να με συνδέουν όχι μόνο πολλές καλές αναμνήσεις αλλά και στενοί ευγενικοί, επιστημονικοί και φιλικοί δεσμοί.Ο επιχειρηματίας γιός μου Ζήσης με την Ουγ-
γαρέζα σύζυγό του Κάταλιν και την κόρη τους Δάφνη καθώς και η γιατρός αδελφή μου Έυτέρπη με τον γιό της, Άντρας και την οικογένειά τους ζουν στην Ουγγαρία. Έξακολουθώ να έχω επιστημονικές σχέσεις με την Ούγγρους καθηγητές, με πανεπιστήμια και με την Ουγγρική Ακαδημία Έπιστημών.Με πρωτοβουλίες και δράσεις συνέβαλα στην προώθηση των επιστημονικών και οικονομικών σχέσεων μεταξύ της Έλλάδας και της Ουγγαρίας εκφράζοντας με αυτόν τον τρόπο και την ευγνωμοσύνη μου για την φιλοξενία στην Ουγγαρία. Για αυτή την συνεισφορά μου και το επιστημονικό μου έργο ο πρώην Πρόεδρος της Ουγγαρίας Ferenc Mádl με παρασημοφόρησε με το Μετάλλιο του Σταυρού του Ταξιάρχη του Τάγματος της Αξίας της Ουγγρικής Δημοκρατίας, το Πανεπιστήμιο Τεχνολογικών και Οικονομικών Έπιστημών με αναγόρευσε σε επίτιμο διδάκτορα των Οικονομικών Έπιστημών και το (Οικονομικό) Πανεπιστήμιο CORVINUS μου απένειμε Μετάλλιο για την συμβολή με την σταδιοδρομία μου στη διαιώνιση της καλής φήμης του Πανεπιστημίου. Κύριε Καθηγητά εκ μέρους των αναγνωστών του Περιοδικού «ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ» αλλά και της εν γένει Ελληνικής Κοινότητάς μας, σας ευχαριστώ πολύ για την συνέντευξη.
Και εγώ σας ευχαριστώ να είστε καλά! Ανδρέας Κ. Οικονόμου
Sajtóhelyreigazítási per A Magyarországi Görögök Országos Önkormányzatával szemben sajtóhelyreigazítási perre került sor a kiadványunk 2021. január-februári számában megjelent elnöki közlemény szövegével kapcsolatban. A per arra irányult, hogy a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata képviseletében annak elnöke valótlanul állította, hogy a Görögség Háza projekt megvalósítása tárgyában lefolytatott közbeszerzési eljárással kapcsolatban a Közbeszerzési Hatóság és a törvényességi felügyeletet ellátó Budapest Főváros Kormányhivatala egyértelmű állásfoglalást adott ki a közbeszerzés szabályosságát illetően. Ennek megfelelően a perben a pert kezdeményező fél, Ioannis Moumoulidis a számára sérelmes közlemény helyreigazítását kérte. A bíróság a vonatkozó jogszabályok alapján megállapította, hogy sajtóhelyreigazítást az a személy kérhet, akiről bármely médiatartalomban valótlan tényt állítanak, híresztelnek vagy vele kapcsolatban valós tényeket hamis szín-
16
ben tüntetnek fel. Az a személy, akivel kapcsotaban ez megvalósul, kizárólag olyan helyreigazító közlemény közzétételét követelheti, amelyből kitűnik, hogy a közlés mely tényállítása valótlan, illetve megalapozatlan, mely tényeket tüntet fel hamis színben, és ehhez képest melyek a valós tények. Ebből következően sajtóhelyreigazítást az kérhet, akinek a személyére a sajtóközlemény – nevének megjelölésével vagy egyéb módon – utal, vagy akinek a személye a sajtóközlemény tartalmából felismerhető. Mivel a közlemény szövegéből ez az érintettség nem volt megállapítható, a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzatával szemben benyújtott keresetet a Fővárosi Törvényszék alaptalannak minősítette, egyúttal a keresetet elutasította, és a pert kezdeményező felet pervesztesnek nyilvánítva a perköltség viselésére kötelezte. Jelen ítélet nem jogerős, azzal szemben fellebbezésnek helye van.
Hristodoulou Konstantinos
Volt egyszer egy emléktábla-avatás 2021. augusztus 27-én emléktáblát avatott az Újpesti Görög Nemzetiségi Önkormányzat. Újpesten, a Viola utca 2-4. szám alatti Károli Gáspár Református Egyetem falán kétnyelvű márványtábla őrzi ezentúl az 1948-ban Magyarországra érkezett görög gyerekek emlékét. Ennek az eseménynek a kapcsán Pancsosz Alexandrával, az Újpesti Görög Nemzetiségi Önkormányzat elnökével beszélgettünk, aki 2017 óta vezeti a kerületi önkormányzatot.
köszönhet az itt élő görög közösség. Ők ismertettek meg a helyi görögökkel, közben egyre több programba kapcsolódtam be. 2010-től pedig már újpesti képviselőként tevékenykedtem. Az elnökséget az előző választási ciklusban, 2017 végén vettem át, Kacimbari Georgiától. Addigra elnök-helyettesként már volt rálátásom jónéhány dologra az önkormányzatiság kapcsán, de igazából akkor tanultam meg egészében szemlélni a dolgokat, amikor az elnöki pozícióba kerültem.
– Mióta vagy részese a magyarországi görögök életének?
– Újpesti görög önkormányzati elnökként milyen tevékenységeid voltak eddig?
– Amióta az eszemet tudom. Vegyesházasságból születtem, és mivel édesapám görög származású volt, egy tágabb családnak is tagja vagyok. Egerben nőttem fel, távolabb a görögök nagyobb közösségeitől, de a városban élő görögök ott is hamar megtalálták egymást, és mi, gyerekként ezt természetesnek tekintettük. Egerből a középiskola elvégzése után Szegedre kerültem egyetemre, ahol szintén voltak ismerős, helyi görögök, akikre a szüleim, úgymond, rábíztak, hogy a kezdeti időszakban segítségemre legyenek.Még ma is szeretettel gondolok Ungi Ferencné Foti nénire és Jana nénire, jó érzés volt tudni, hogy bármikor számíthatok rájuk. Az önkormányzati életbe 2006-ban kapcsolódtam be, és először szülővárosomban, Egerben vállaltam képviselői feladatokat. Nem sokkal később Újpestre költöztünk, itt ismerkedtem meg a kerületi és a budapesti görögökkel. Nagyon aktív csapatba kerültem: az akkori elnök, Kacimbari Georgia rengeteg munkát fektetett bele az itt élők közösséggé kovácsolásába, de szintén aktív volt, a korábban a kerületben élő Agárdi Bendegúz is. Úgy gondolom, a kettőjük munkájának nagyon sokat
– Mindenekelőtt szeretném leszögezni, hogy mindegyik tevékenységünk csapatmunka, melyben ki-ki képességeinek megfelelően részt vállal. Legnagyobb sikerünknek azt tekintem, hogy a múlt héten emléktáblát avattunk a kerületben. A márványtábla azoknak a hajdani görög gyerekeknek állít emléket, akik 1948-ban, többségében család nélkül Magyarországra érkeztek és akiket Magyarország befogadott. Közülük sokakat először újpesti otthonokban helyeztek el. Az egykori gyerekek felnőttként hasznos és értékes tagjai lettek a magyar társadalomnak, mindegyikük szakmát tanult, nagyon sokan közülük diplomát is szereztek. E márványtáblával mindig fogunk rájuk emlékezni. Nem volt egyszerű a táblaállítás folyamata az adminisztrációt tekintve, de Újpest Önkormányzatál segítő támogatókra találtunk. Külön öröm számomra, hogy az akkor ideérkezett gyerekek közül néhányan el tudtak jönni az ünnepségre és együtt ünnepelhettük meg ezt a különleges napot. Az elmúlt években képviselőtársaimmal, Fotiu Hajnalkával és Apterman Janisszal igyekeztünk a helyi görög közösség
A képen balról jobbra: Agárdi Bendegúz, Apterman Janisz, Farkas-Fotiu Anna, Fotiu Hajnalka, Pancsosz Alexandra, mögötte Holl Krisztina, Czinke Sára, Kacimbari Georgia, Csóka Gyuláné, mögötte Hristodoulou Konstantinos, mellette Holl Józsefné, mellette Cokrisz Sztavrosz, mögötte kerületi lakosok, Kovács Istvánné, mögötte kerületi lakos, Cimbiszisz Dimitrisz, mögötte kerületi lakos, Stefanidu Janula
17
igényeinek megfelelő programokat szervezni, támogattunk minden olyan kezdeményezést, amelyről úgy véltük, hogy az újpesti görög közösség szempontjából is kiemelkedő jelentőséggel bír. Önkormányzatunk, saját szervezésű programjain túl, csatlakozott a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata, a Fővárosi Görög Önkormányzat, illetve a kerületi nemzetiségi önkormányzatok programjaihoz, rendezvényeihez. Nemzeti és vallási ünnepeink megszervezésekor előnyben részesítjük a központi ünnepséghez való csatlakozást, a nagyobb szabású programsorozaton való részvételt. Egy-egy fellépő tiszteletdíját átvállalva támogatjuk a főszervező fővárosi, illetve országos önkormányzatot. Ez persze nem zárja ki, hogy alkalmanként kerületi ünnepséget tartsunk, ahogy tettük ezt például 2019-ben, az ortodox húsvét megünneplésekor. Fontosnak tartjuk a kiállítások szervezését is. Sok képzőművészünk van, akiket érdemes megismertetni a görög és a nem görög közönséggel. Az Országos Idegennyelvű Könyvtárban, ami nemzetiségi szakkönyvtár és így a nemzetiségi programoknak szívesen helyet ad, 2018-ban „Vágyak, bohém Vénuszok” címmel Lengyel Anikó görög származású amatőr festő képeit mutattuk be a közönségnek. 2019-ben ugyanitt „A magyarországi görögség emlékezetének őrzői” címmel Raptisz Jannisznak és Vlahosz Haralambosznak rendeztünk kiállítást, akik sok éven át gyűjtötték és ma is gyűjtik a hazai görögséggel kapcsolatos írott és egyéb dokumentumokat, időről időre könyveket adnak ki, kiállítási anyagokat állítanak össze. Úgy gondoltuk, megérdemelnek egy olyan kiállítást, ami csak róluk szól. Helyi vonatkozásban önkormányzatunk életében hagyományosnak számít az Újpesti Bolgár és a Szerb Nemzetiségi Önkormányzatokkal közösen szervezett, év eleji nemzetiségi, hagyományőrző Balkán est, mely 2018-ig az Ady Endre Műve-
Α képen balról jobbra: Déri Tibor, Pancsosz Alexandra, Czigler László, Hristodoulou Konstantinos
18
lődési Központban, 2019-ben, 20. alkalommal pedig az Újpesti Ifjúsági Házban került megrendezésre. Pályázatokat rendszeresen írunk, Újpest Önkormányzata a pandémia előtt minden évben pályáztatás útján juttatott forrásokat a nemzetiségi önkormányzatoknak, mely lehetőséget minden évben ki is használtunk. A Bethlen Gábor Alapkezelő pályázatain is részt veszünk. 2018-ban társszervezőként részt vettünk egy görög műfordítás pályázat szervezésében is (a főszervező az Országos Idegennyelvű Könyvtár volt), ahol SofiaKolotourou görög költőnő – a magyarországi görögség számára is aktuális mondanivalót hordozó – Η ΤΡΙΤΗ ΓΕΝΙΑ című versének magyar fordítását várta a zsűri. Hozzájárultunk a pályaművek kiadásához, valamint a díjátadó szervezéséhez. A Napút folyóirat Káva Téka mellékleteként megjelenő kiadványon támogató szervezetkéntszereplünk. Közkedveltek a táncházaink, szívesen dolgozunk együtt a hazai zenekarokkal, táncegyüttesekkel. Több alkalommal is szerveztük táncházakat, amikre a szűkebb újpesti – nem csak görög – közösségnek már kifejezett igénye volt a 2017-ben elindított programsorozat okán.Legutóbb az Újpesti Városnapokra hívtuk meg az AkropolisCompania zenekart, akik nagyon jó hangulatot teremtettek a Szent István téren. A görög ének-zeneoktatást is támogatjuk az újpesti, görög származású lakosok számára a görög zenekarok utánpótlásának biztosítása céljából. 2019-ig főleg pályázati forrásból valósítottuk ezt meg, az utóbbi két évben pedig a ManoliszGlezosz Iskola keretein belüli zeneoktatási lehetőségekkel éltünk. Igyekszünk biztosítani a kerületi lakosok számára a görög vonatkozású zenei rendezvényeken való részvételt, a belépőjegyek árát az aktuális anyagi helyzetünk függvényében teljesen vagy részben át szoktuk vállalni. Önkormányzatunk missziójának tekinti a görög kultúra írásos formáinak hazai terjesztését és ápolását, így szívesen adjuk nevünket és forrásainkat színvonalas kiadványok megjelentetéséhez. 2020-ban hozzájárultunk a Kecskeméti Görög Önkormányzat egyházi kiadványának, az „Ortodox keresztény imádságos könyv”-nek kiadásához. Szintén 2020-ban a Csongrád Megyei Görögök Egyesülete által kiadott „Meneküléstörténetek”című interjúkötetmegjelenését támogattuk, melyben egyik nagyon kedves honfitársunk, Holl Józsefné Lulu Theodotta visszaemlékezéseit is olvashatjuk. A 2020. évben több, hazai, görög vonatkozású könyv is megjelent, többek közt a Görög Intézet kiadványai, a „Trauma és megnyugvás” (szerk. Görög Athéna, Fokasz Nikosz), illetve a 70 év (szerk. Vincze Xénia), a Csongrád Megyei Görögök Egyesülete könyvei, az „Aiol föld” (Iliasz Venezisz) című regény, illetve az említett „Meneküléstörténetek” című könyv, melyek kapcsán igényfelmérést végeztünk és vállaltuk, hogy minden kerületi görög honfitársunk számára eljuttatjuk azokat a rendelkezésünkre bocsátott mennyiség függvényében. A korábban papír alapon megjelent, saját kiadványú „Miként a madarak…1-2” (szerk. Papadopulosz Filiposz) kötetet 2021-ben digitalizáltattuk, mely azóta az Országos Idegennyelvű Könyvtár digitális könyvtárában olvasható és mindenki számára elérhető. Támogattuk és továbbra is támogatni szeretnénk a Kollátosz Fotisz vezette Amfitheatro Görög Nemzetiségi Színház munkáját, fesztiválokon való részvételét. Nagyon fontosnak tartom, tartjuk a görög nyelv és kultúra fennmaradásának szempontjából, hogy a görög nyelvű színjátszást, az előadásokat népszerűsítsük, ezáltal még egy pillért alkotva a görög identitásunknak. Belépőjegyek vásárlásával lehetőséget biztosítunk az érdeklődőknek az előadások megtekintésére. A közelmúltban több belföldi és külföldi tanulmányi kirándulást szerveztünk. Volt, mikor egyedüli önkormányzatként szerveztük az egész programot, de a költségek csökkentése érdekében egyre gyakrabban fogunk össze más görög kerületekkel a programok megvalósítása érdekében. 2018 nyarán jártunk Észak-Görögországban, ami ugyan jó sok egyeztetést, szervezést igényelt, de megérte a fáradságot, azt gondolom.
2019 tavaszán az észak-olaszországi Trieszt városába utaztunk, ahol ma is egy igen aktív görög közösségél, akikkel sikerült is találkoznunk. A tanulmányutat a II. kerületi, a Józsefvárosi, valamint a XV. kerületi Görög Nemzetiségi Önkormányzatokkal együtt szerveztük. Belföldi kirándulást 2018-ban Egerbe, 2019-ben Sopronba szerveztünk. 2021 nyarán a Fővárosi Görög Önkormányzattal és a XV. Kerületi Görög Nemzetiségi Önkormányzattal Győrbe és környékére utaztunk, ami bőséges programjával biztosan emlékezetes marad mindenkinek. Fontosnak tartjuk az utánpótlás szempontjából az ifjabb korosztály bevonását a közösség életébe, ami kerületünkben sem könnyű feladat. Elsősorban a közösségépítés szempontjából jelentősek az ifjúsági táborok. 2019-ben a krétai zenei tábor szervezésében vállaltunk feladatokat. Gyermekeink szívesen vesznek részt a Manolisz Glezosz Iskola, illetve más kerületek által szervezett hazai és külföldi táborokban is. Az iskola táborköltségeihez az idén külön hozzájárultunk. Amikor módunk van rá, az idősebb korosztály görögországi tanulmányútjait is támogatjuk, így történt ez 2019-ben is, amikor a Fővárosi Görög Önkormányzat által kezdeményezett „Idős Görögök Pihenése Nea Plagian” programjának megvalósítását anyagilag is segítettük. – Mennyiben érintette a pandémia az önkormányzat tevékenységét? – Gyakorlatilag teljesen felforgatta az életünket. Mielőtt bármiféle kulturális tevékenységet fejtettünk volna ki, a szociális jellegű dolgok előtérbe kerültek, gyorsan fel kellett mérni, ki, milyen helyzetben van, igényel-e segítséget bármilyen formában. Az idősebb honfitársainknak igyekeztünk konkrét segítséget nyújtani a járványhelyzetben, bevásároltunk, gyógyszertárba jártunk, postai csekkeket fizettünk be azoknak, aki ezt igényelték. Megszerveztük a maszkosztást, a becsomagolt védőmaszkokat házhoz vittük mindenkinek a járvány kitörésének kezdetén. Az MGOÖ védnöksége alatt ebben az időszakban létrejött egy Szociális Bizottság, mely a nehéz anyagi helyzetben lévőket volt hivatott segíteni. A kerületi görögökkel folyamatosan telefonos kapcsolatban álltunk, ki mit tud, melyik család került nehéz helyzetbe, ki vesztette el a munkáját, javaslatokat tettünk, kérvényeket segítettünk kitölteni, a segélycsomagok kiszállításának szervezésében is részt vállaltunk. A kulturális élet is kezdett lassan beindulni, bár kissé más formában, mint megszoktuk. A Magyarországi Görögök Kulturális Egyesülete a 2020. évi koronavírus járvány következtében nehéz helyzetbe került görög honfitársaink támogatására online, egyszeri alkalommal, élő szolidaritási előadást szervezett 2020 májusában a Facebook-on, melynek virtuális jegyköltségeihez mi is hozzájárultunk. Októberben hozzájárultunk az OHI megünnepléséhez, ami szintén online formában került megrendezésre, csakúgy, mint a 2021 márciusi ünnepség. Támogattuk az 1821. évi görög sza-
Kirándulás Görögországban (Sarti, 2018.)
badságharc 200 éves évfordulójának tiszteletére készült ünnepi, online műsoros film megvalósítását is. – Beszéljünk néhány szót az oktatásról. Milyen lehetőségek vannak a kerületben a görög nyelvoktatást illetően? – Jelenleg a Manolisz Glezosz Iskola bejelentett telephelyekén folyik náluk a görög nyelvoktatás, mely előzetes igényfelmérés alapján a 2016-os tanévtőlkezdődött a kerületben a görög származású tanulók részére. Az oktatás személyi feltételeit a Manolisz Glezosz Iskola, a tárgyi feltételeket mi biztosítjuk. A tanulók a Manolisz Glezosz 12 évfolyamos Kiegészítő Görög Nyelvoktató Iskola beiratkozott tanulói. Jelenleg egy csoportunk van. Vannak olyan kerületi diákok, akik a Vécsey utcai központban tanulnak – erre is van lehetőség. A felnőttoktatásba is többen bekapcsolódtak. – Köszönöm a beszélgetést és további sikeres munkát kívánok Nektek.
Andreas K. Oikonomou
19
Hagyományőrzés a város szélén Bemutatkozik Budapest XVIII. kerület PestszentlőrincPestszentimre görög nemzetiségi önkormányzata Budapest zöldövezeti kerületében, távol a főváros zajától mintegy 150 fővel büszkélkedő görög közösség ápolja gondosan ősei hagyományait. Hányatatott sorsok, különös élettörténetek őrzik a múlt emlékeit, melyből külön-külön egy kalandregényt lehetne írni. Nem csoda hát, hogy oly izgatottan várják a következő közös programot, ahol feleleveníthetik egymásnak emlékeiket, az ősök történeteit és az elmúlt kalandozások feledhetetlen pillanatait. A XVIII. kerületi görög önkormányzatnak köszönhetően erre akad is alkalom jócskán, hiszen mindig színes és pezsgő közösségi életet teremt tagjai számára. A mintegy 23 éves múltra visszatekintő intézmény számos olyan lehetőséget biztosít a helyi görögöknek, amely összekovácsolja a maréknyi közösséget. Tsaroucha Christina elnök és Makkainé Szelindi Stella elnök-helyettes közkedvelt kirándulásokat, családi napokat és szabadidős programokat szerveznek. De vajon mi a titka egy jó programnak? Mint mondják, az események lelkét mindig az a szeretet és tisztelet adja, amely ezt az összetartó közösséget övezi folyton folyvást. E nélkül fabatkát sem érne a szervezés. Ugyanakkor, mint minden más hivatást, ezt is szenvedéllyel kell megélni és persze sosem árt egy csipetnyi spontaneitás. Ez a legutóbbi görög kirándulás alkalmával is bebizonyosodott, amely olykor szinte filmbe illő fordulatokat vett. A gyermektábor és a kis kerületi közösség érkezése Nei Poriba szinte felforgatta az ébredező település életét. Buggy túra az Olympos-hegy lankáin, ahol a kristálytiszta vízesésben fürdőzhetünk, zenés-táncos hajókirándulás Kostas kapitánnyal Skiathos szigetére, vagy romantikus vacsora az ófaluban, a 200 éves platánfa tövében mind-mind olyan emlék, amelyre szívesen emlékezhetünk vissza évek múltán is. Az élmények mellett értékes tudásra is szert tehetnek a XVIII. kerületi fiatalok: a görög nyelvoktatás mellett a hagyományos néptánc alapjait is elsajátíthatják a helyi Nemzetiségek Házában.
Φωτογραφικό στιγμιότυπο από την εκδρομή του 18ου ∆ιαμερίσματος στο Τόκαϊ
A szépkorúak körében a görög nyugdíjas klub a népszerű, ahol egy-egy házilag készült sütemény és kávé mellett megoszthatják egymással élményeiket és hódolhatnak kedvelt szenvedélyüknek, a „tavli” táblajátéknak. A kerületi görögök történetét nem csupán írásos emlékek őrzik. A családi fotókiállítás egy rendhagyó módja a múlt felelevenítésének. Megfakult levelek, fekete-fehér fényképek idézik vissza az egykori ősök szellemét. A képeket csodálva szárnyra kelnek a régi mesék és meghatódva emlékeznek vissza az egybegyűltek a régmúlt időre. Ezek mind-mind egy-egy szeletei a főváros szélén élő kis nemzetiségi csoport életének. Ha szeretné jobban megismerni Pestszentlőrinc-Pestszentimre görög közösségét, kövesse Facebook oldalunkat, melyet „XVIII. kerületi görögök” elnevezéssel talál meg a közkedvelt közösségi oldalon.
Adrienn Blocosz
A képen balról jobbra felső sor: Paszkosz Pavloszné Paszkosz Rozália, Blocosz Adrienn, Makkai Szellindi Stella, Afroditi Nikaki, Szelindi-Víg Judith, Miklós Szelindi, Szelindi Leonidasz, Vangelia Horváthné Mavropulu, Zoi Rapti, Maria Glavina, Christina Tsaroucha, Lefki Korani, alsó sor: Glavina Zogia, Sofia Akritidou
20
H καλοκαιρινή κατασκήνωση του 18ου Διαμερίσματος Για 6η συνεχή χρονιά πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η καθιερωμένη πλέον κατασκήνωση του 18ου διαμερίσματος. Η επιτυχία μας οφείλεται στο γεγονός ότι μέσα σε 10 μέρες καταφέρνουμε και γινόμαστε μια οικογένεια. Δεν υπάρχει στιγμή χωρίς γέλιο. Στόχος μας είναι τα παιδιά να εξασκήσουν την ελληνική γλώσσα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, να μάθουνε καινούργιες εκφράσεις, να οικοδομήσουμε μια κοινότητα, να γνωριστούν τα παιδιά μεταξύ τους και να ενισχύσουμε την ελληνική τους ταυτότητα. Συνοδοί: Τσαρούχα Χριστίνα Μακκαϊνέ Σέλιντι Στέλλα Διοργανωτής: Αυτοδιοίκηση Ελλήνων του XVIII. Διαμερίσματος Συνδιοργανωτής: Σιάνος Αθανάσιος Εκπρόσωπος της Ελληνικής Εθνότητας στο Ουγγρικό Κοινοβούλιο
Jorgosz Mokalisz:
Η κατασκήνωση αυτή δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την συμβολή των:
Szonja Makkai :
Αντιδημάρχου του XVIII. Διαμερίσματος Somody László IX. Διαμέρισματος Βουδαπέστης. Αυτοδιοίκηση Ελλήνων του Μπούνταορς. Αυτοδιοίκηση Ελλήνων του Δήμου Miskolc. Ελπίζουμε και του χρόνου να είμαστε σε θέση να πραγματοποιήσουμε την καλοκαιρινή μας καθιερωμένη κατασκήνωση. Ευχόμαστε σε όλα τα παιδιά καλή σχολική χρονιά , καλή πρόοδο με υγεία και χαρά. Χριστίνα Τσαρούχα
„Nagyon jól éreztük magunkat, nagyon tetszett, hogy nem voltunk szorosan kötve, ευχαριστούμε πολύ.”
Zoi Értékes:
„Nagyon jó volt a társaság, jók voltak a programok és a spontán bulik, alig várom, hogy jövő nyáron is együtt utazzunk és együtt nézzük újra a napkeltét.”
Fedra Bokros –Mokalisz:
„Nekem a programok tetszettek a legjobban, nagyon jól éreztem magamat és visszamennék.”
Beatrix Makkai :
„Nekem nagyon tetszett a tábor, jó családias volt, senki nem veszekedett, ha olyan volt, mindig megoldottuk, jók voltak a kaják is, remekül éreztem magam, remélem máskor is lesz még.” „Tetszett, hogy olyanok voltunk, mint egy család, senkire nem volt ráerőltetve semmi, meg kaptunk szabadidőt, ami kevés táborban van, nagyon jól éreztem magam, remélem még a jövőben sok tábor lesz veletek.”
Joannisz Mokalisz :
„Eddigi görögországi táborok közül ez volt a legjobb. Nagyon jó volt a társaság, a szállás, a programok, a kaja. Remélem sok ilyen tábor lesz még.”
Kriszti Pecasz :
„Először egy kicsit izgultam, hogy milyen lesz más szemszögből is belelátni egy görögországi táborba, aztán egy perc alatt rájöttem, hogy az egyik legjobb, ha nem a legjobb csapattal mehettem ki. Barátok voltunk inkább mint kísérők és gyerekek, és család voltunk már inkább, mint barátok. Ha tehetném még 100x bevállalnám.”
Christina Tsaroucha
KÖSZÖNJÜK! Jannula Bokros –Mokalisz:
„Az egyik legjobb görögországi tábor volt ahol eddig voltam, nagyon jó volt a társaság.”
Anna Szidiropoulosz :
„Először is nagyon jól éreztem magamat, és ezt a csapat, a közösség plusz a környezet, Görögország tette lehetővé, a legjobban viszont az ófalu tettszett nagyon szép volt (plusz a buszban jó buli volt utána) és nektek is köszönöm, hogy vigyáztatok ránk.”
21
Kizakisz Nikolaosz két bajnoki címet szerzett Budapesten serdülő fiú korosztályban! 2021. évi Fiú Országos Utánpótlás Budapest Bajnokságon egy évnyi hazai utánpótlás versenyszünet után 2021. augusztus 18án és 19-én a szekszárdi Kizakisz Nikolaosz (YORGOS SE) asztaliteniszezője is asztalhoz állt Budapesten. Augusztus 18-án szerdán a serdülő fiú párosok versenyével kezdődött Nikosz versenye és a (kínai) származású új párjával, Chen Yu Wei-el megszerezték a bajnoki címet! A serdülő fiúk egyéni versenyére kilencvenkilenc nevezés érkezett és Nikosz a döntőben 3–0 arányban múlta felül KSI SE-s ellenfelét, így még ugyanazon a napon meglett a második bajnoki címe! A magyarországi görög közösség nevében gratulálunk és további sok sikert kívánunk Nikosznak!
Hristodoulou Konstantinos
Kizakisz Nikolaosz
Kizakisz Nikolaosz a dobogó legfelső fokán
22
Απολογισμός της εκπαιδευτικής εκδρομής στην Ή πειρο Στις 12 Ιουλίου η ομάδα της εκπαιδευτικής εκδρομής για την Ελλάδα ξύπνησε πολύ νωρίς. Στις 03.30 ήδη είχαν μαζευτεί όλοι στον χώρο στάθμευσης του Népliget και στις τέσσερις ακριβώς ξεκινήσαμε. Ο μακρύς δρόμος γρήγορα καλύφθηκε χάρη στην καλή παρέα, το άνετο λεωφορείο και τον εξαιρετικό οδηγό μας. Το βράδυ στις 8 ( 9 με την ελληνική ώρα) είμασταν πια στο ξενοδοχείο μας που βρισκόταν κοντά στη Θεσσαλονίκη, όπου χαλαρώσαμε από την κούραση του ταξιδιού σε μια μεγάλη πισίνα ενώ παράλληλα ετοιμαζόταν το βραδινό μας. Την επόμενη μέρα ξεκινήσαμε για την Ήπειρο. Τα ψηλά βουνά και τα πολλά τούνελ συνόδευσαν μέχρι τέλους το ταξίδι μας. Εν τω μεταξύ, πιάσαμε και τα τραγούδια, μάθαμε διάφορα που είχαν σχέση με το τοπίο όπου βρισκόμασταν. Πρώτη μας στάση το γραφικό Μέτσοβο, όπου κάναμε έναν μεγάλο περίπατο θαυμάζοντας το τοπίο και την όμορφη αρχιτεκτονική, ενώ επισκεφτήκαμε το τοπικό λαογραφικό μουσείο το οποίο στεγάζεται στην πάλαι ποτέ θερινή κατοικία του εθνικού ευεργέτη και υπουργού, Γεωργίου Αβέρωφ. Σε ένα κοντινό ορεινό χωριό φάγαμε μεσημεριανό και συνεχίσαμε το ταξίδι μας προς τα Ιωάννινα. Αφήσαμε τα πράγματά μας στο όμορφο ξενοδοχείο που βρισκόταν σε κεντρικό σημείο και το απόγευμα περπατήσαμε στο ιστορικό κέντρο της πόλης, είδαμε το κάστρο, επισκεφτήκαμε τον τάφο του Αλή πασά , φάγαμε παγωτό στο Ιτς Καλέ και περπατήσαμε στην όχθη της λίμνης. Την άλλη μέρα πήγαμε στο μουσείο ελληνικής ιστορίας του γλύπτη και ζωγράφου Παύλου Βρέλλη όπου με τη βοήθεια
των εκθεμάτων πήραμε μια γεύση από τα σημαντικότερα γεγονότα της Επανάστασης του 1821 και των ηρώων της. Στη συνέχεια επισκεφτήκαμε το Σπήλαιο Περάματος, ανεβήκαμε τα πάμπολλα σκαλιά του και σε διαδρομή περίπου ενός χιλιομέτρου θαυμάσαμε την ομορφιά του με τη βοήθεια της ξεναγού που μεταξύ άλλων μας έδειξε τον χάρτη του σπηλαίου. Το απόγευμα επιστρέψαμε στην πόλη και με βάρκα περάσαμε στο νησί των Ιωαννίνων όπου είδαμε το μουσείο του Αλή πασά. Την άλλη μέρα είχαμε αθλητικό πρόγραμμα, το πρωί μας περίμεναν τα κρυστάλλινα αλλά και παγωμένα νερά του Βοϊ-
23
πάνω από εκατό σκαλιά που μας οδήγησαν στην κορυφή του βουνού. Στην κάθοδο, επισκεφτήκαμε το μοναστήρι του αγίου Δημητρίου. Μετά από αυτά, κατευθυνθήκαμε στον Αχέροντα, όπου τα νερά ήταν παγωμένα όπως στον Βοϊδομάτη και περπατώντας μες στο νερό φτάσαμε στις πηγές του. Δεν θέλησαν όλοι να πάρουν μέρος στο πρόγραμμα, ενώ κάποιοι ξεκίνησαν και στη μέση επέστρεψαν χωρίς να φτάσουν στις πηγές. Οι πιο τολμηροί ολοκλήρωσαν μέχρι τέλους τη διαδρομή που περιλάμβανε σημεία που το νερό έφτανε μέχρι το λαιμό ή έπρεπε να κολυμπήσουν για να τα διασχίσουν. Μετά την εκδρομή, πήγαμε για μπάνιο στην παραλία Αμμουδιά και φάγαμε νόστιμο μεσημεριανό σε μια κοντινή ψαροταβέρνα. Το επόμενο πρωί κάναμε άλλη μια βουτιά στην ήσυχη παραλία και ξεκινήσαμε για τη Θεσσαλονίκη. Το απόγευμα είδαμε τα σημαντικότερα αξιοθέατα της πόλης με τη βοήθεια των μαθητών-ξεναγών μας, και μετά από μία ώρα ελεύθερου
δομάτη για ράφτινγκ με τη βοήθεια επαγγελματία οδηγού. Οι πιο γενναίοι στα μέσα της διαδρομής πήδησαν στα παγωμένα νερά του ποταμού από τους βράχους. Στο τέλος της διαδρομής φάγαμε και συνεχίσαμε προς τα Ζαγοροχώρια, είδαμε το φαράγγι του Βίκου, το βαθύτερο στον κόσμο, και επισκεφτήκαμε το μοναστήρι της αγίας Παρασκευής. Περάσαμε από κάποια χαρακτηριστικά κτίσματα και πέτρινα γεφύρια του 17ου-19ου αιώνα που αποτελούσαν σημαντικούς εμπορικούς δρόμους για μακρινούς επαρχιακούς προορισμούς. Το βράδυ δειπνήσαμε σε ένα εστιατόριο των Ιωαννίνων με ζωντανή ρεμπέτικη μουσική. Το επόμενο πρωί ξεκινήσαμε για την Πάργα. Στο δρόμο μας επισκεφτήκαμε το φημισμένο αρχαίο θέατρο και το μαντείο της Δωδώνης. Να μην παραλείψουμε να πούμε ότι για κάθε αξιοθέατο της εκδρομής είχε προετοιμαστεί κάποιος μαθητής να ξεναγήσει τους υπόλοιπους και στο τέλος τέσταρε τις καινούριες γνώσεις και την προσοχή τους με ένα κουίζ που είχε φτιάξει ο ίδιος. Αφού πήγαμε στο κατάλυμά μας που βρισκόταν στην πλαγιά του βουνού, περάσαμε το απόγευμά μας στην κοντινή παραλία. Το βράδυ, τα περιπετειώδη πνεύματα ανέβηκαν στο κάστρο της Πάργας, χτισμένο από τους Ενετούς. Η μέρα που ακολούθησε είχε ξεκούραση, μια βαρκούλα μας πήγε στην παραλία πίσω από το κάστρο και όλη τη μέρα κάναμε μπάνιο και ηλιοθεραπεία, ενώ μερικοί πιο γενναίοι δοκίμασαν κάποια θαλάσσια παιχνίδια. Αφού ξεκουραστήκαμε, την επομένη επισκεφτήκαμε το μνημείο του Ζαλόγγου, όπου οι γυναίκες και τα παιδιά το 1803,για να μην πέσουν στα χέρια των Τούρκων, έπεσαν στον γκρεμό τραγουδώντας και χορεύοντας. Για να θαυμάσουμε το όμορφο μνημείο ανεβήκαμε
24
χρόνου, επιστρέψαμε στο αρχικό μας ξενοδοχείο. Κουρασμένοι αλλά γεμάτοι εμπειρίες τα ξημερώματα πήραμε το δρόμο της επιστροφής. Οι μαθητές που είχαν έρθει από διάφορα μέρη της χώρας αποχαιρετίστηκαν με δάκρυα, καθώς σπάνια τους δίνεται η ευκαιρία να βρεθούν με τα παιδιά της Βουδαπέστης. Οι ομορφιές, οι γνώσεις και οι εμπειρίες του ταξιδιού είχαν σαν κορωνίδα το γεγονός ότι μία τέτοια εκπαιδευτική εκδρομή σμιλεύει την πραγματική ελληνική κοινότητα μέσα από τους μαθητές και μας κάνει να ελπίζουμε ότι θα ξαναβρεθούμε για να συνεχίσουμε τη μάθηση την ελληνικής γλώσσας και του ελληνικού πολιτισμού. Vengrinyák Edit
Εκδρομή με κανό 2021 Δεκαεννιά παλιοί και νέοι μαθητές του σχολείου μας πήραν μέρος στην εκδρομή κανό που οργάνωσε η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας στον ποταμό Τίσα μεταξύ 28 Ιουνίου και 3 Ιουλίου υπό την καθοδήγηση του καθηγητή γυμναστικής κ. Χρήστου Παπαβασιλείου. Σε σχέση με την περσινή εκδρομή κανό, φέτος οι συμμετέχοντες διένυσαν αρκετά μεγαλύτερες αποστάσεις, κατά τη διάρκεια των τριών ημερών κωπηλασίας κάλυψαν απόσταση μεγαλύτερη των 110χλμ μεταξύ του Τισακίτσκε και Σέγκεντ. Εκτός από την σοβαρή αθλητική επίδοση και το καθημερινό μπάνιο, έμεινε παρ’ όλα αυτά χρόνος και για πολιτιστικά προγράμματα. Στο Κέτσκεμιτ οι μαθητές επισκέφτηκαν τον ορθόδοξο ναό της πόλης και το μουσείο, όπου μία συμπαθής ξεναγός τούς «ταξίδεψε» στις μνήμες τις πρώτης ελληνικής διασποράς. Αργότερα οι μαθητές ανέβηκαν από την ακτή του ποταμού Τίσα στο Τσόνγκραντ μέχρι το χαρακτηριστικό παραδοσιακό χωριό, όπου έριξαν μια ματιά στον τρόπο ζωής των περιπλανώμενων εργατών της νότιας πεδιάδας. Τέλος, στα πλαίσια των εκδη-
λώσεων Παιχνίδια Ανοιχτού Χώρου Σέγκεντ, παρακολούθησαν την ροκ όπερα Ιησούς Χριστός Υπέρλαμπρο Άστρο. Η ομάδα κουρασμένη αλλά γυμνασμένη και με πολλές εμπειρίες στις αποσκευές της επέστρεψε στη Βουδαπέστη. δρ. Χριστίνα Πάρτιτς
Ας βοηθήσουμε την Ελλάδα στην αποκατάσταση του φυσικού τοπίου! Τα νέα της φυσικής καταστροφής που βιώνει η Ελλάδα αυτές τις εβδομάδες, έχουν συγκλονίσει και εμάς, γι’ αυτό το Δημοτικό Σχολείο και Νηπιαγωγείο «Νίκος Μπελογιάννης» καθώς και το 12τάξιο Συμπληρωματικό Σχολείο Ελληνικών «Μανώλης Γλέζος» από κοινού διοργανώνουν έρανο για την αποκατάσταση των πυρόπληκτων ζώων και των κατεστραμμένων από την πυρκαγιά οικοτόπων. Παρακαλούμε να στείλετε τη δωρεά σας στον τραπεζικό λογαριασμό της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας, που έχει δημιουργηθεί για συγκέντρωση χρημάτων. Αριθμός τραπεζικού λογαριασμού στην ERSTE BANK: 11600006-00000000-94037531 Παρακαλούμε να γράψετε στο πεδίο «σημείωση»: ÉLŐVILÁG
Και η μικρότερη δωρεά είναι μεγάλη βοήθεια!
Segítsünk Görögországnak az élővilág újraélesztésében! A hetekben zajló görögországi természeti katasztrófa híre minket is nagyon megrázott, ezért a Nikosz Beloiannisz Általános Iskola és Óvoda, valamint a Manolisz Glezosz 12 Évfolyamos Kiegészítő Görög Nyelvoktató Iskola közösen a tűzvész sújtotta állatvilág és az elpusztult természetes élőhelyek rehabilitációja céljából adománygyűjtést szervez. Kérjük, hogy a pénzadományt a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzatának adománygyűjtés céljából létrehozott bankszámlájára utalni szíveskedjenek! Bankszámlaszám: ERSTE BANK 11600006-00000000-94037531 A közlemény rovatba kérjük beírni: ÉLŐVILÁG Α legkisebb adomány is hatalmas ajándék!
25
Αντιγόνη Σαμπό Νάγκι (1967–2021) Ο αείμνηστος νεοελληνιστής, ιδρυτής και υπεύθυνος του Τμήματος Νεοελληνικών Σπουδών της Έλληνικής Έδρας του Πανεπιστημίου Βουδαπέστης, πατέρας δύο παιδιών, ο Κάλμαν Σαμπό (1940-1990), δεν πρόλαβε να παραδώσει ο ίδιος τη σκυτάλη των νεοελληνιστών στην κόρη του Αντιγόνη, διότι απεβίωσε πριν τις πτυχιακές εξετάσεις της. Ούτε και η Αντιγόνη, μητέρα τριών παιδιών, πρόλαβε να δει και να χαρεί τα ενδεικτικά του Βαγγέλη, της Καλλιόπης και το πτυχίο της Αλκυόνης, γιατί Ο κόσμος είν’ ένα δενδρί, κ’ εμείς το πωρικό του, ο Χάρος είναι ο τρυγητής και παίρνει τον ανθό του. Την Αντιγόνη την γνώρισα στα τέλη της δεκαετίας του ΄80 όταν μαζί με τους συμφοιτητές της έπαιρνε ενεργό μέρος στις πολιτιστικές εκδηλώσεις της Έλληνικής Έδρας και του ανανεωμένου Πολιτιστικού Συλλόγου Ουγγαρίας, όπως για παράδειγμα στη Φιλολογική βραδιά Νίκου Καζαντζάκη στο Kossuth Klub και στις Έθνικές Γιορτές, όπου τραγουδούσαν και χόρευαν αυθεντικά δημοτικά τραγούδια. Με τα δημοτικά τραγούδια είχε αρχίσει να ασχολείται ιδιαίτερα όταν έγραφε την πτυχιακή της μελέτη, και δεν έπαψε να απασχολείται ως το τέλος της ζωής της όχι μόνο με τα δημοτικά τραγούδια, αλλά γενικά με τα ήθη και έθιμα, τις παραδόσεις του ελληνικού λαού. Αρκεί να αναφέρουμε ότι από φοιτήτρια ακόμα κατέβαινα κάθε χρόνο οικογενειακώς στο φεστιβάλ χορού της Θεσσαλονίκης, και τις ραδιοφωνικές εκπομπές της που ήδη από το 1998 είχε αναλάβει την επιμέλεια της ελληνόφωνης εκπομπής της ουγγρικής ραδιοφωνίας. Το ίδιο ισχύει και για την νεοελληνική λογοτεχνία. Απ’ αυτή τη αγάπη και αφοσίωση της ζωής της στον ελληνικό πολιτισμό των προγόνων της τροφοδοτήθηκαν και τα παιδιά της, καθώς και η ανιψιά της Μυρτώ. Το 1989 η Αντιγόνη είχε κερδίσει ένα διαγωνισμό μετάφρασης λογοτεχνικών έργων. Έίχε μεταφράσει ένα απόσπασμα του μυθιστορήματος “Αστραδενή” της Έυγενίας Φακίνου και, έτσι της δόθηκε η ευκαιρία να μεταφράσει το παγκόσμιας φήμης μυθιστόρημα αυτό, το οποίο εκδόθηκε το 1990.
Η Αντιγόνη με τον πατέρα της Κάλμαν Σάμπο
(Evjenia Fakinu: Csillaghullás Athénban. Móra Ferenc Ifjúsági Könyvkiadó). Η Αστραδενή (αυτή που δένει τα άστρα) ζει με την οικογένειά της στη Σύμη.Το μυθιστόρημα απεικονίζει την αναγκαστική μετανάστευση από τη Σύμη στην Αθήνα του 1978 μιας οικογένειας μέσα από τα μάτια της μικρής τους κόρης. Κεφάτο και μελαγχολικό βιβλίο ταυτόχρονα με πολλές ηθογραφικές πληροφορίες για το μικρό νησί και την Αθήνα του ΄78. Έπηρεασμένη από το βιβλίο, ένα από τα καλοκαιρινά της ταξίδια στην Έλλάδα ήταν και η Σύμη. Στις αρχές της δεκαετίας του ΄90 η Αντιγόνη άρχισε να διδάσκει ελληνικά στα γραφεία του Πολιτιστικού Συλλόγου και, λόγου της έλλειψης χώρου, πολλές φορές πήγαιναν μικρά παιδιά τα απογεύματα στην αίθουσα σεμιναρίου της μητέρας της, στον τρίτο όροφο του Πανεπιστημίου, όπου τα μάθαινε ελληνικά η Αντιγόνη. Με την ίδρυση της Αυτοδιοίκησης Έλλήνων Ουγγαρίας και Βουδαπέστης (1995) συνέχισε, τώρα πια συστηματικά, μαζί με τους άλλους απόφοιτους συναδέλφους της, τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας στο χώρο της Αυτοδιοίκησης για τα παιδιά σχολικής ηλικίας, και απέναντι απ΄την Αυτοδιοίκηση, σε ουγγρικό νηπιαγωγείο, για νήπια. Συνέχισε και τη συγγραφή ηθών και εθίμων, παραδόσεων του ελληνικού λαού. Αυτό αποδεικνύεται και από το δίγλωσσο περιοδικό της Αυτοδιοίκησης, το Καφενείο. Ήδη στο πρώτο τεύχος του περιοδικού ΄95/1-2 αρχίζει με το άρθρο “Χριστούγεννα αλά ελληνικά” και συνεχίζει με το “Τραγούδια των απόκρεων” στο ΄95/ 3-4 τεύχος. Κλείνει τη λαογραφική σειρά της με το τελευταίο άρθρο “Οι δώδεκα μήνες” που δημοσιεύεται στο τεύχος ΄01/ 4 του Καφενείου. Το 1996 εκδόθηκε το πρώτο δίγλωσσο βιβλίο της Αυτοδιοίκησης Έλλήνων Ουγγαρίας, το οποίο είχε μεγάλη επιτυχία: “Η ΜΑΓΙΑ. Ανθολόγιο για παιδιά και νέους”. Στη μνήμη του νεοελληνιστή Κάλμαν Σαμπό. Ανθολόγηση και επιμέλεια Έυαγγελία Τσαρούχα, στο οποίο περιλαμβάνονται αρκετές μεταφράσεις της Αντιγόνης. (Csillagvarázs. Újgörög versek és prózaírások fiataloknak. Szabó Kálmán emlékére. Από αριστερά προς τα δεξια στην φωτογραφία : Ο Ηλίας Τσαρούχας ο Válogatta, szerkesztette, az előszót és az életrajzi μεγαλύτερος αδελφός της μητέρας της, η μητέρα της Βαγγελιώ Τσαρούχα, η Αντιγόνη, η Μαρία Τσαρούχα , και η μεγαλύτερή της αδελφή ∆άφνη. jegyzeteket írta Caruha Vangelió. A kötet fordítói: Caruha Vangelió, Pávai Patak Márta, Pecz Vilmos,
26
Szabó Antigoné, Szabó Kálmán, Szőllősy Klára, Tandori Dezső). Το δεύτερο δίγλωσσο βιβλίο που εξέδωσε η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας ήταν το “Τέσσερα αδέρφια”, οι γιορτές των τεσσάρων εποχών στο λαϊκό ημερολόγιο, το οποίο είχε γράψει η Αντιγόνη. (Nagyné Szabó Antigoné: Négy testvér. Négy évszak ünnepei a népi kalendáriumban. Görög Országos Önkormányzat. 2002). Την ίδια χρονιά εκδίδεται και η – επίσης δίγλωσση – ανθολογία κειμένων Ελλήνων λογοτεχνών του 20ού αιώνα, “Σκέψου τις ρίζες”. (Gondolj a gyökerekre. Huszadik századi görög versek és prózaírások. Válogatta és szerkesztette Caruha Vangelió. A kötet fordítói: Caruha Vangelió, Haupt Erik, Pávai Patak Márta, Szabó Antigoné, Szabó Kálmán, Szőllősy Klára. Görög Országos Önkormányzat, 2001- 2002). Σ΄ αυτή την ανθολογία διαβάζουμε όχι μόνο πεζογραφήματα, αλλά και ποίηση στη μετάφραση της Αντιγόνης, όπως για παράδειγμα ποιήματα του Μιχάλη Γκανά, ο οποίος στη δεκαετία του ΄50 έζησε στο χωριό Μπελογιάννης, ή του Μίλτου Σαχτούρη που λέει: Εγώ δε γράφω ποιήματα εγώ δε γράφω ποιήματα μόνο σταυρούς σε μνήματα καρφώνω
Én nem írok verseket én nem írok verseket csak sírokra kereszteket rakosgatok
Παράλληλα βρισκόταν στο τυπογραφείο και η μεγάλη δίγλωσση ανθολογία ελληνικών ποιημάτων από την αρχαιότητα ως σήμερα: “Τη γλώσσα μου έδωσαν ελληνική “ (Örökségem a görög nyelv. Görög versek az ókortól napjainkig. Válogatta, szerkesztette és az életrajzi jegyzeteket írta Caruha Vangelió. Görög Országos Önkormányzat. 2002). Τα ποιήματα της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς τα έχει μεταφράσει η Αντιγόνη και η γενιά της, όπως για παράδειγμα το ποίημα: Η πατρίς μου ( A hazám) της Λέτας Κουτσουχέρα: Βλαστός αρχέγονου άνθους Ősi virág sarja ανάμεσα σε δυο μυλόπετρες két malomkő között διεσώθη életben maradt καθώς άγιος mint szent μέσα σε βράχο a sziklabarlangban
Από την επίσκεψη (2000) του Οικουμενικού Πατριάρχη στο Ελληνικό Σχολείο ,στην τάξη της Αντιγόνης
Η Αντιγόνη με τις κόρες της Καλλιόπη και Αλκυόνη, τον σύζυγό της Γιόζεφ και την μητέρα της Βαγγελιώ.
Μέσω της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας είχαν αρχίσει μαθήματα εκμάθησης της Ελληνικής γλώσσας όχι μόνο στη Βουδαπέστη αλλά και σε άλλες πόλεις της Ουγγαρίας όπως στο Σεγκέντ, Πιτς, Μισκόλτς, Σιόπρον, Ταταμπάνια, Ντουναουιβάρος. Για να αναγνωριστούν ως επίσημα σχολεία γλώσσας χρειάστηκαν πολλά χρόνια. Η κυριότερη προϋπόθεση λειτουργίας ήταν να γραφτούν σχολικά βιβλία δεδομένα για τα ελληνικής καταγωγής παιδιά της Ουγγαρίας. Το ίδιο ισχύει βέβαια και για τις άλλες μειονότητες, όπως για παράδειγμα την βουλγάρικη και την πολωνική, οι οποίες επίσης λειτουργούσαν σχολεία γλώσσας. Η Πανουγγρική Εκπαιδευτική Επιτροπή των Μειονοτήτων του Υπουργείου Παιδείας αποφάσισε να ονομαστούν Συμπληρωματικά Σχολεία και να διδάσκεται συστηματικά η γλώσσα και η λαογνωσία της μειονότητας. Το πρώτο βιβλίο πρέπει να είναι το βιβλίο λαογνωσίας για να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς και τα παιδιά, -όχι μόνο των συμπληρωματικών σχολείων, αλλά και των άλλων- να γνωρίσουν το λαό και τον πολιτισμό της χώρας καταγωγής τους. Η Αντιγόνη ανέλαβε την ελληνική συγγραφή. Το όμορφο και χρήσιμο αυτό βιβλίο εκδόθηκε το 2003: Αντιγόνη Σαμπό Νάγκι: Λαογνωσία για τα παιδιά του δημοτικού Α΄- Δ τάξη (Görög népismeret 1...4. osztály. Görög tannyelvű, kétnyelvű, nyelvoktató általános iskolák részére . GROATICA). Το Σεπτέμβριο του 2001 η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας δημιούργησε την Νεανική Σκηνή από τους μαθητές και νέους του λεγόμενου Σαββατοκύριακου Σχολείου, όπου η Αντιγόνη έπαιξε τεράστιο ρόλο στην επιλογή και διδασκαλία των σκετς που παρουσίαζε ο ερασιτεχνικός όμιλος, ο οποίος ύστερα από τη μεγάλη επιτυχία που είχε στις 25 Μαρτίου 2004 στο Μέγαρο Ντούνα, έγινε μέλος των Θιάσων Εθνικοτήτων. Το 2004 αναγνωρίστηκε επίσημα το σχολείο ως 12τάξιο Συμπληρωματικό Σχολείο Ελληνικών. Την πρώτη Σεπτεμβρίου 2007 η Αντιγόνη διορίζεται ως πρώτη δημόσιος υπάλληλος του σχολείου, αρχίζοντας τη διδασκαλία των κατωτέρων τάξεων με το βιβλίο που έγραψε η ίδια η Αντιγόνη “Μιλάω και γράφω ελληνικά με τον Μπόμπι” (Nagyné Szabó Antigoné : Görög olvasókönyv, 1-2. osztály. Görög nyelvoktató általános iskolák részére. Nemzeti Tankönyvkiadó, 2007).” Το Τετράδιο δραστηριοτήτων” του πολύτιμου αυτού βιβλίου, εκδόθηκε πολύ αργότερα,
27
Τις τελευταίες μεταφράσεις της τις έκανε για το βιβλίο που εκδόθηκε προς τιμή της 200ής επετείου της ελληνικής επανάστασης ( A görög szabadságharc 200. évfordulójára. 1821-2021. A Görög Intézet kiadása).Στο βιβλίο αυτό η Αντιγόνη εμπλουτίζει με νέες μεταφράσεις τα δημοτικά τραγούδια, την ποίηση του Ανδρέα Κάλβου και του εθνικού μας ποιητή Διονυσίου Σολωμού. Η Αντιγόνη δούλευε ως την τελευταία στιγμή της ζωής της, και ετοιμαζόταν για την ετήσια παραθέριση με την οικογένειά της στην Έλλάδα. Το τελευταίο Σαββατοκύριακο ήταν με την οικογένειά της στο παραδουνάβιο εξοχικό τους, απ΄όπου έστειλε στην Αθηνά Χατζοπούλου τις διορθώσεις που έκανε στη μετάφραση - της μητέρας της και του πατέρα της - του μυθιστορήματος του Δημήτρη Χατζή: Το διπλό βιβλίο. Στις 22 του μηνός, μέρα γενεθλίων του υιού της,στο σπίτι όπου γεννήθηκε,” έφυγε” για το τελευταίο ταξίδι της, γιατί όπως λέει και το ακριτικό τραγούδι:
Τραγουδώντας με τα παιδιά του Ελληνικού Σχολείου
στα πλαίσια του προγράμματος TÁMOP 2012 (Nagyné Szabó Antigoné : Görög munkafüzet, 1-2. osztály. Görög általános iskolák részére. GROATICA- 2015), όταν εκδόθηκαν και τα Τετράδια δραστηριοτήτων των συναδέλφων της, καθώς και τα βιβλία Λαογνωσίας για τις ανώτερες τάξεις, τα Κείμενα λαογνωσίας για τη Μέση εκπαίδευση, το Έλληνική γλώσσα και το Ταξιδεύοντας με την κυρία Μουσική και τις 7 νότες της. Σε δύο απ΄αυτά συμμετείχε στη συγγραφή τους και η Αντιγόνη. ( Vengrinyák Edit- Sztefopulosz Vaszilisz- Nagyné Szabó Antigoné: Görög népismeret 5-8. osztály. Görög tannyelvű, kétnyelvű nyelvoktató általános iskolák részére. CROATICA. 2015 και Nagy Alkioné Klára – Nagyné Szabó Antigoné: Görög népismeret – szöveggyűjtemény. Középiskolák részére. CROATICA. 2015).
28
Ζηλεύγει ο Χάρος με χωσιά, μακρά τόνε βιγλίζει, κ΄ελάβωσέ του την καρδιά και την ψυχή του πήρε. Megirigyelte Hárosz őt, messziről lesben állott, és megsebezte a szívét, s elorozta a lelkét. (Szabó Kálmán fordítása) Καλό ταξίδι αγαπημένη μας Αντιγόνη. Καλό Παράδεισο Ανδρέας Οικονόμου
ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΠΟΥ ΕΦΥΓΑΝ Λάζαρος Στεργιόπουλος (1933-2021)
Ο Λάζαρος Στεργιόπουλος του Αντώνη και της Χρυσούλας γεννήθηκε στις 16 Μαρτίου 1933 στο χωριό Στενά Καστοριάς. σε φτωχή, αγροτική και πολύτεκνη οικογένεια. Ο Λάζαρος μικρό παιδί ακόμα συχνά βοηθούσε στις αγροκτηνοτροφικές δουλιές και εκτελούσε διάφορες επικίνδυνες αποστολές παρανόμων αντιφασιστικών οργανώσεων της εποχής εκείνης. Ήταν πολύ έξυπνος, καλός μαθητής, δυστυχώς όμως τα παιδικά χρόνια τελείωσαν σύντομα. Τέλη του Οκτώβρη του 1940 μέσω Αλβανίας τα φασιστικά ιταλικά στρατεύματα εισελαβαν στην περιοχή, το χωριό κατάστράφηκε από αεροπορικούς βομβαρδισμούς. Οι Βούλγαροι κομιτατζίδες άρπαξαν ότι βρήκαν και κάψανε ότι είχε απομείνει. Με την κατοχή ο Λάζαρος οργανώθηκε στην Εθνική Αντίσταση του χωριού μου μαζί με την οικογένειά του και πήρανε δραστήριο μέρος για την απελευθέρωση της πατρίδας. Μετά την Συμφωνία της Βάρκιζας πλάκωσαν οι διωγμοί και η μεγάλη τρομοκρατία. Τον πατέρα τους τον συνέλαβαν και τον εξόρισαν στα κολαστήρια της Φολεγάνδρου, στον Αϊ Στράτη, και στη Μακρόνησο. Ηταν στην φυλακή μέχρι το 1953. Μαζί με τα δύο αδέλφια του τον Παντελή και τον Αργύρη ενταχθήκανε στις ένοπλες δυνάμεις του ΔΣΕ. Ο μεγαλύτερος του αδελφός, ο Θεοχάρης σκοτώθηκε ηρωικά στη μάχη του Γράμμου σε ηλικία 19 ετών. Οργιάζει η τρομορατία. Ο κόσμος φωνάζει: „Σώστε τα παιδιά μας”!! Πολλοί από τους αντάρτες φεύγουν για την Αλβανία και από εκει στη Ρουμανία. Έθελοντικά γυρίζοντας στην Έλλάδα το 1949 ο Λάζαρος εκπαιδεύεται σύντομα και υπη-
Λάζαρος Στεργιόπουλος
Ο Λάζαρος Στεργιόπουλος με την σύζυγό του Τριανταφυλλιά
29
ρετεί στην 18η Τάξιαρχία ΔΣΈ, στο Τάγμα του Φωκά στο 2ο Λόχο στο Βίτσι. „Σημαντική μάχη στη ζωή μου ήταν αυτή στο ύψωμα Κουλκουθούρια και Γκλαβάτα στις 13 Μαϊου 1949. Στις 2 Ιουνίου τραυματήστηκα στο δεξί μου πόδι. Εκεί είχαμε πάρα πολλά…” θύμαται. Ο Λάζαρος παιδί ακόμα κρυβόταν στα γύρο βουνά.„Πέρασα τα Αλβανικά σύνορα. 12 ολόκληρες ημέρες περιπλανιώμουν στην περιοχή. Από την Αλβανία, μπήκαμε σε ένα σοβιετικό δεξαμενόπλοιο και έπειτα από είκοσι ημέρες φτάσαμε στη Τασκένδη. Το ταξίδι ήταν εξαιρετικά δύσκολο στο αμπάρι του πλοίου, πολλοί συμμαχητές δεν άντεχαν και άφησαν την τελευταία τους πνοή.” Στη Τασκένδη έμεινε επτά χρόνια, όπου εργάστηκε μαζεύοντας βαμβάκι στην αγροτική παραγωγή της χώρας. Παράλληλα σπούδασε και πήρε το δίπλωμα του εφαρμοστή μηχανικού.Έν το μεταξύ η μητέρα του Χρυσούλα μένει μόνη της και αναγκάζεται να πάρει τις κόρες της να τις σώσει από διωγμούς, εξορίες, ξυλοδαρμούς.Ο Λάζαρος μέσω του προγράμματος οικογενειακής επανένωσης έρχεται στην Ουγγαρία το 1956. „Στην Ουγγαρία συναντήθηκα μετά από πολλά χρόνια με την μάνα μου και τις δύο αδελφές μου, την Ελένη και την Μαρίκα.” Στην αρχή βολευτήκανε στο πρώην καπνοεργοστάσιο Dohánygyár. Έκεί γνωρίστηκε με την Τριανταφυλλιά από το χωριό Άγιο Γερμανό Πρεσπών. Παντρεύονται στις 9 Μαίου του 1957, και αμέσως την επόμενη χρονιά, στις 6 Μαίου του 1958 αποκτούν τον Αντώνη, και στις 24 Απριλίου του 1964 την μικρή Τσβέτα. Την άνοιξη του 1966 μετακομίζουν στο δέκατο διαμέρισμα σε μια καινούργια πολυκατοι-
Με την μητέρα του και την σύζυγό του
κία.Μετά τα δύσκολα νεανικά χρόνια έφτασε η ζωή τους σε εποχή σχετικής γαλήνης. Ο Λάζαρος εργαζόταν για λίγο στο εργοστάσιο Ganz-Mávag και μετά στην κονσερβοποιία της Βουδαπέστης μέχρι την συνταξιοδότησή του το 1993. Τιμήθηκε πολλές φορές με το βραβείο „Άριστος Έργαζόμενος”. Ήταν στοργικός σύζυγος και άψογος πατέρας. Ο πρώτος εγγονός του ο Αλέξης γεννήθηκε το 1992, κατόπιν το 2004 απέκτησαν και δεύτερο εγγονάκι, την Έλένη, τους οποίους λάτρευαν πολλή.Με την Τριανταφυλλιά είχαν μια ήσυχη και ευτυχισμένη ζωή, όμως η σύζυγός του αρρώστησε βαριά. Έπειτα από πολλών θεραπιών δυστυχώς έχασε το ταίρι του. Ο Λάζαρος έμεινε μόνος του αφού πρίν έφυγαν από τη ζωή και οι αδελφές του και έχασε πολλούς συντρόφους και φίλους. Τα παιδιά του, ο Αντώνης και η Τσβέτα έκαναν ότι μπορούσαν για να τον βοηθήσουν, και στάθηκαν πάντα δίπλα του. Δεν είχε διάθεση να πάει πουθενά, δεν είχε πια την παρέα του. Έμεινε κλεισμένος στο σπίτι του. Δεν άντεχε την μοναξιά. Έπεσε, χτύπησε και επανειλημμένα πήγαινε στο νοσοκομείο για θεραπεία. Τα τελευταία τρία χρόνια τον πρόσεχε μια πολύ καλή κυρία. Έξασθενημένος πια, στις 18 Ιουνίου έφυγε από κοντά μας. Ο Λάζαρος ήταν ένας δημοκρατικός, δίκαιος και προπάντων άξιος άνθρωπος, σεβαστός από όλους, καταπληκτικός παππούς, πατέρας. Μαζί του έφυγε και ένας κόσμος ιδιαίτερος. Αποχαιρετάμε έναν παλικάρι, έναν από τους τελευταίους αντάρτες, έναν άνθρωπο ο οποίος έκανε τα πάντα για την οικογένειά του. Ο Λάζαρος πίστευε σε μια ιδεολογία, και θα έδινε ακόμη και την ζωή του για την αγαπημένη του πατρίδα, την Έλλάδα την οποία την επιθυμούσε τόσο πολύ. Αγαπητέ φίλε,Λάζαρε αναπαύσου ήσυχα στο ευλογημένο χώμα της φιλόξενης Ουγγαρίας,δεύτερης πατρίδας σου. Υποσχόμαστε ότι, την αγωνιστική σου παρακαταθήκη θα την διατηρήσουμε για τις επόμενες γενιές. Δεν θα σε ξεχάσουμε ποτέ. Αιώνια σου η μνήμη. Αύγουστος 2021. Τάκης Χριστοδουλάκης
30
EΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΑ ΕΠΙΣΤΟΛΗ Το Διοικητικό Συμβούλιο της Αυτοδιοίκησης Έλλήνων Ουγγαρίας (ΑΈΟΥ), εκφράζει τις θερμές ευχαριστίες του, στον συμπατριώτη μας κ. Νίκο Προδρομίδη για την δωρεά, του μικρού εικονοστασίου για τις ανάγκες Έλληνικής Κοινότητας μας. Ο Πρόεδρος της ΑΕΟΥ Κωνσταντίνος Χριστοδούλου
Νίκος Προδρομίδης
ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Εκδότης: Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας Υπεύθυνος Έκδοσης: Χριστοδούλου Κωνσταντίνος Αρχισυντάκτης: Οικονόμου Ανδρέας Καλλιτεχνική ∆ιεύθυνση: Πήτερ Ολντερ Συντακτική Επιτροπή : Αυγουροπούλου Βούλα, Πάντσιου Αλεξάνδρα, Τσαρουχά Χριστίνα Ρεπορτάζ νεολαίας: Σπύρος Σ. Κλείτσας ∆ιεύθυνση Σύνταξης: 1054 Budapest, Vécsey u. 5. Τηλέφωνα: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275 Φαξ: 06-1-302 7277 e-mail: ellinismos@hotmail.com Τυπογραφείο: Pannonia Nyomda Kft. ISSN: 1786-0989 φωτογραφίες : Μαρία Καραγιώργη
ELLINIZMOSZ Az MGOÖ kiadványa Kiadó: az MGOÖ Testülete Felelős kiadó: Hristodoulou Konstantinos Főszerkesztő: Οikonomou Andreas Grafika: www.kornetas.hu Szerkesztőségi bizottság: Avgouropoulou Voula, Pancsosz Alexandra, Tsaroucha Christina Ifjúsági rovat: ifj. Klicasz Szpirosz 1054 Budapest, Vécsey u. 5. Telefon: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275 Fax: 06-1-302 7277 e-mail: ellinismos@hotmail.com Nyomda: Pannónia Nyomda Kft. ISSN: 1786-0989 Fotók: Karajorgis Maria
A lap megjelenését támogatta a:
31
MEGHÍVÓ A Fővárosi Görög Önkormányzat szeretettel meghívja Önt és családját a
DOHÁNYGYÁRI EMLÉKTÁBLA KOSZORÚZÁSÁRA és az azt követő
EMLÉKESTRE 2021. szeptember 25-én, szombaton 17.30-kor az emléktáblánál, majd a Törekvés Művelődési Házba (1101 Budapest, Könyves Kálmán krt. 25.) Műsorvezető és előadó: Bakirdzi Kalliope Fellépnek: ROMOSYNI és KARIATIDÁK kórus HELIDONAKI táncegyüttes ELLINIZMOS táncegyüttes MYDROS együttes Főszervező: Fővárosi Görög Önkormányzat Támogatók: Budapest Főváros XV. ker. Görög Nemzetiségi Önkormányzata, Erzsébetvárosi Görög Önkormányzat