ελληνισμός 2021/07

MAGYARORSZÁGI GÖRÖGÖK ORSZÁGOS ÖNKORMÁNYZATA 1054 Budapest, Vécsey u. 5.

Ελληνισμός Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας • Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2021/7

ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΖΕΙ

17 ΝΟΕΜΒΡΗ 1973 - ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΖΕΙ ‘’ΨΩΜΙ - ΠΑΙΔΕΙΑ - ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ¨ 48 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου - Εκδήλωση «Συλλόγου», σε συνεργασία με τα σχολεία Νίκος Μπελογιάννης,Μανώλης Γλέζος και το Μουσικό σχολείο της Ρόδου. Κάθε χρόνο, ο νους μας γυρίζει στην κορύφωση των φοιτητικών κινητοποιήσεων, που ξεκίνησαν με την δράση του φοιτητικού κινήματος, για να μετατραπούν σε χείμαρρο που παρέσυρε τη νεολαία και τον ελληνικό λαό ενάντια στην 7χρονη δικτατορια της 21ης Απριλίου. Στην κορύφωση του αγώνα, κυρίως της νεολαίας, για καλύτερη παιδεία, ελευθερία, δημοκρατία και ανεξαρτησία, αξίες πάντα διαχρονικές και επίκαιρες που δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε. Ο «Σύλλογος» (Πολιτιστικός Σύλλογος Ελλήνων Ουγγαρίας) σε συνεργασία με τα σχολεία Νίκος Μπελογιάννης, Μανώλης Γλέζος και το Μουσικό σχολείο της Ρόδου,διοργάνωσε με επιτυχία εκδήλωση (online) στις 17 Νοεμβρίου το απόγευμα προς τιμή της Εξέγερσης στο Πολυτεχνείο τον Νοέμβρη του 1973. (α.οικ)

2

Πολυτεχνείο 1973 - Το Ημερολόγιο μιας εβδομάδας, του Γιάννη Ρίτσου Το «Ημερολόγιο μιας εβδομάδας» του Πολυτεχνείου γράφτηκε από τον Γιάννη Ρίτσο τις ημέρες των γεγονότων της εξέγερσης του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973. ΑΘΗΝΑ 16 Νοεμβρίου 1973 Ωραία παιδιά με τα μεγάλα μάτια σαν εκκλησίες χωρίς στασίδια ωραία παιδιά δικά μας με τη μεγάλη θλίψη των ανδρείων αψήφιστοι, όρθιοι στα Προπύλαια στον πέτρινο αέρα, έτοιμο χέρι, έτοιμο μάτι πως μεγαλώνει το μπόι, το βήμα κι η παλάμη του ανθρώπου 17 Νοεμβρίου Βαριά σιωπή διάτρητη απ΄τους πυροβολισμούς, πικρή πολιτεία, αίμα, φωτιά, η πεσμένη πόρτα, ο καπνός, το ξύδι, ποιός θα πει περιμένω μέσα απ΄ το μέσα μαύρο. Μικροί σχοινοβάτες με τα μεγάλα παπούτσια μ΄έναν επίδεσμο φωτιά στο κούτελο, κόκκινο σύρμα, κόκκινο πουλί και το μοναχικό σκυλί στ΄ αποκλεισμένα προάστια ενώ χαράζει η χλωμότερη μέρα πίσω απ΄τα καπνισμένα αγάλματα κι ακούγεται ακόμη η τελευταία κραυγή διαλυμένη στις λεωφόρους πάνω απ΄τα τανκς μέσα στους σκόρπιους πυροβολισμούς.. Πως μπορείτε λοιπόν να κοιμάστε; πως μπορείτε λοιπόν να κοιμάστε; ΚΑΛΑΜΟΣ 18 Νοεμβρίου Ηλιόλουστη μέρα. Κάλαμος. Η θάλασσα, σπουργίτια στον ελαιώνα Κάλεσμα. Πρόκληση. Κάλλος. Μακρινή προδομένη μακαριότητα α εσύ δραπέτη λιποτάκτη κρυμμένε ανάμεσα στ΄ αγάλματα, πίσω απ΄τ΄ αγάλματα μέσα στ΄αγάλματα, αγάλματα κούφια χωρίς χέρια, χωρίς πέος, χωρίς αμπελόφυλλα αρνήσου, αρνήσου, όχι να ξεχαστείς και να ξεχάσεις το δένδρο το πουλί το γαλάζιο αμαρτία, αμαρτία, πως μπορείτε λοιπόν να κοιμάστε εσείς, ο ίδιος ο έρωτας κι ο έρωτας αμαρτία, Ελένη, Μάρω, Ηλέκτρα, Δήμητρα, παιδιά μας, τα παιδιά μας πόσες γενιές παιδιά μας σε αδιαίρετο χρόνο χωρίς χρόνο στα στάχυα και στα σύρματα στη γραφομηχανή, στον τηλεβόα έρωτές μας, παιδιά μας,σκοτωμένα παιδιά μας, έρωτές μας Για τίποτε άλλο να μην έχουμε μάτια παρά μόνο για σας. Τιποτ΄άλλο. Ω! ανήμπορο ποίημα, ανήμπορο, ανήμπορο, ατελέσφορο επάνω από δύο στίχους σταυρωμένους σταυρώνω τα χέρια και σωπαίνω βράχος, το μέγα κόκκινο, δεύτερη πόρτα, πέμπτη πόρτα κι η δωδέκατη κλεισμένη χτύπημα της γροθιάς στον τοίχο χτύπημα της πέτρας στην πέτρα -μ΄ακούς; άκουσέ με, εγώ σ΄ακούω, δύο σιωπές κάνουν μια φωνή κι ένα μεγάλο τεντωμένο χέρι. ΑΘΗΝΑ 19 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ Με τους αγκώνες στηριγμένους στην ποίηση, με τα μάτια κλεισμένα στις παλάμες ακούω τη φωτιά. Ανεβαίνει. Σκοτωμένοι επί τόπου μπροστά στο παράνομο μικρόφωνο κι η φωνή τους ακόμα.. - Αδέρφια, αδέρφια, πάνω απ΄το αίμα τους, με το αίμα τους πάνω από την αγρυπνισμένη Αθήνα Πως μπορείτε λοιπόν; Πως μπορείτε;

20 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ Μάζεψαν τα οδοφράγματα, πλύναν τα αίματα, τα μισά παιδιά πήγαν σχολείο οι γυναίκες βγήκαν για ψώνια, στη γωνιά ένα καμένο αυτοκίνητο πλύναν τα ρούχα τ΄απλώσαν στις ταράτσες μυστικά-μυστικά μη φανούνε σαν άλλες σημαίες κλειστά νοικοκυριά, το κρεμμύδι, η πατάτα, το λάδι το αλάτι χυμένο στο δρόμο το ίδιο και τ΄αλεύρι, μες στο ψυγείο το κόκκινο πουλί μ΄όλα του τα φτερά Απ΄το θάνατο αρχίζουμε - έτσι έλεγε- απ΄το θάνατο αρχίζουμε πάλι επάνω από τη μεγάλη γκρεμισμένη σκάλα “τι να κάνουμε -είπε- να ξεχαστούμε; θα ξεχάσουμε πάλι; Σκεπασμένοι στην τρύπια κουβέρτα ως πάνω στα μάτια λίγο λίγο θα βγάλεις το ΄να πόδι δοκιμάζοντας τον αέρα τη σιωπή το σκοτάδι αργότερα τα χέρια, τελευταίο το κεφάλι. Απέναντι η καρέκλα, τα τσιγάρα τα σπίρτα και το φως κολλημένο στον τοίχο μια τεράστια κίτρινη αφίσα Ώρα μεγάλη! ώρα σκληρή! ώρα αδειασμένη απ΄την δειλή μακροθυμία των στίχων εδώ ό,τι πια θα πει θα ΄ναι το αίμα Ω! κακόφημη ζωή ληστεμένη 22 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ Αργά που μεγαλώνει το μαχαίρι, αυτός που σιωπεί δεν είναι που δεν έχει τίποτα να πει δεν είναι τα δώδεκα καρφιά στον τοίχο, η ακρίδα στο ποτήρι είναι που περιμένει να ξεσφίξουν τα σαγόνια του ΕΠΙΜΕΤΡΟ Το «Ημερολόγιο μιας εβδομάδας» του Πολυτεχνείου γράφτηκε από τον Γιάννη Ρίτσο τις ημέρες των γεγονότων της εξέγερσης του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973. Η 15 Νοέμβρη θα βρει τον Ρίτσο στις πρώτες γραμμές της μεγάλης διαδήλωσης που ξεκίνησε από το Πολυτεχνείο και έφτασε ως την πλατεία Κλαυθμώνος. Η διαδήλωση θα διαλυθεί από την αστυνομία με βία με τον Ποιητή να μπλοκάρεται ανάμεσα στους φράχτες που έχει στήσει η αστυνομία αλλά δεν θα χτυπηθεί. Ίσως τον αναγνώρισαν και τον σεβάστηκαν. Διαφεύγει και βρίσκει καταφύγιο στα τότε γραφεία του εκδοτικού οίκου Κέδρος σε μια στοά (Πανεπιστημίου και Χαριλάου Τρικούπη). Το ίδιο βράδυ κλείνει η Πατησίων από διαδηλωτές. Στις 16 Νοεμβρίου επισκέπτεται το σπίτι της Νανάς Καλιανέση όπου ακούν τον παράνομο ερασιτεχνικό σταθμό που έχει στηθεί στον ΕΜΠ των «Ελεύθερων αγωνιζόμενων φοιτητών, των ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων.» Με ρίγη συγκίνησης συνεχίζει την ακρόαση στο σπίτι του, έχει ξεκινήσει η επίθεση στους συγκεντρωμένους με δακρυγόνα και έπειτα με σφαίρες.. κατεβαίνουν τα τανκς.. ένα από αυτά γκρεμίζει την πύλη.. παντού νεκροί και τραυματίες.. Ο Ποιητής με δάκρυα στα μάτια φεύγει για τον Κάλαμο.. εν θερμώ έχει ήδη ξεκινήσει το «Ημερολόγιο μιας εβδομάδας».. (α.οικ) Πηγές: “Γιάννης Ρίτσος, Ένα σχεδίασμα βιογραφίας’ της Αγγελικής Κώττη, Ελληνικά γράμματα (2009)

3

Δηλώσεις πολιτικών προσώπων στην Ελλάδα για την 48η επέτειο του Πολυτεχνείου Μητσοτάκης: Δεν νοσταλγούμε γερασμένα συνθήματα, υλοποιούμε ζωντανά αιτήματα Μήνυμα για τη 48η επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, έστειλε ο Έλληνας Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επισημαίνοντας : «Σαράντα οκτώ χρόνια από την ιστορική εξέγερση του Πολυτεχνείου, θυμόμαστε και τιμούμε. Εμπνεόμαστε και τολμούμε. Συλλογιζόμαστε και προχωρούμε» «Τα μηνύματα εκείνων των μεγάλων στιγμών μετατρέπονται, σήμερα, σε καθημερινό προσανατολισμό προς μία ασφαλή Δημοκρατία. Που βαθαίνει τον χαρακτήρα της και απλώνει τα δικαιώματα του πολίτη. Δεν νοσταλγούμε γερασμένα συνθήματα, αλλά υλοποιούμε ζωντανά αιτήματα. Χτίζοντας μία οικονομία, που αυξάνει την ευημερία όλων, σεβόμενη το περιβάλλον. Μια Παιδεία, που προσφέρει εργασία και πρόοδο. Και μία δυναμική κοινωνία, που δεν αφήνει κανέναν πίσω. Ας υποδεχτούμε, φέτος, τη μεγάλη επέτειο μακριά από καπηλείες και ακρότητες. Με τις σκέψεις μας στην αληθινή κληρονομιά της. Και με τις πράξεις μας ν’ απαντούν στο πρόταγμα της συγκυρίας, που είναι η δημόσια υγεία: Εμβολιαζόμενοι, τηρώντας τα μέτρα προστασίας, προφυλάσσοντας τη ζωή μας και τη ζωή των γύρω μας. Άλλωστε, πριν από όλα, ο Νοέμβρης του 1973 δίδαξε ενότητα και αλληλεγγύη». Τσίπρας: Οι αγώνες της νεολαίας απέναντι σε μια ακραία συντηρητική πολιτική είναι ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο Ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, Αλέξης Τσίπρας σε τηλεοπτική του δήλωση, ανέφερε :«Σήμερα, 48 χρόνια μετά, οι αγώνες αυτοί παραμένουν επίκαιροι, όταν μια συντηρητική, ακραία συντηρητική πολιτική, στοχεύει για άλλη μια φορά την νέα γενιά», σημείωσε ο Αλ. Τσίπρας, κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι «της στερεί δικαιώματα, της βάζει φραγμούς στη γνώση και στη μόρφωση, δημιουργεί συνθήκες εργασιακού μεσαίωνα και τους στερεί και τα δημοκρατικά τους δικαιώματα σε ένα πλαίσιο αυταρχισμού». «Οι αγώνες της νεολαίας όμως θα είναι και πάλι η ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο. Για μια ακόμη φορά στους αγώνες της νεολαίας εναποθέτουμε την ελπίδα», πρόσθεσε ο Αλ. Τσίπρας και κατέληξε: «Σε μια εποχή θλίψης, σε μια εποχή ανασφάλειας και αβεβαιότητας οι αγώνες της νεολαίας μπορούν να δείξουν ξανά το δρόμο». Κουτσούμπας: «Τα μηνύματα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου είναι επίκαιρα και σήμερα»

4

«Τα μηνύματα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου είναι επίκαιρα και σήμερα ακριβώς γιατί τόσο η αστική δικτατορία που υπήρχε το ΄73, όσο και η αστική δημοκρατία που την αντικατέστησε μετά το ΄74, υπηρετούν και εκφράζουν τα συμφέροντα του μονοπωλιακού κεφαλαίου και των ιμπεριαλιστικών συμμαχιών των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ, επιβεβαιώνουν ότι μόνο ο λαός μπορεί να σώσει το λαό» δήλωσε ο γ.γ. της ΚΕ του ΚΚΕ, κ.Δημήτρης Κουτσούμπας στην πορεία για την 48η επέτειο από την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Βαρουφάκης: «Ζήτω τα Πολυτεχνεία της νέας γενιάς» «Το Πολυτεχνείο είναι ένα αγκάθι για τη δεξιά, είναι αγκάθι για την ολιγαρχία γιατί τους θυμίζει τη δυνατότητα αυτού του λαού την ώρα που νομίζουν ότι τον έχουν του χεριού τους». Αυτό δήλωσε ο επικεφαλής του Μέρα25, Γιάνης Βαρουφάκης,«Ο λαός αυτός να βρει τις αστείρευτες δυνάμεις να εξεγερθεί, τόσο για την απεξαρτησή του από την ελληνική ολιγαρχία όσο και από τη διεθνή εξάρτηση. Ζήτω το Πολυτεχνείο, ζήτω τα Πολυτεχνεία του μέλλοντος, ζήτω τα Πολυτεχνεία της νέας γενιάς».Σε συνέντευξή του στον τηλεοπτικό σταθμό Open ο κ. Βαρουφάκης τόνισε ότι «δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τη 17η Νοέμβρη του 1973 οι εξεγερμένοι φοιτητές έσωσαν την τιμή του ελληνικού λαού» και πρόσθεσε ότι κάθε 17 Νοέμβρη είναι μία ημέρα γιορτής της Δημοκρατίας και είναι η στιγμή που θυμόμαστε ότι ένας λαός που τον έχουν θεωρήσει του χεριού τους οι έχοντες την εξουσία, ιδίως την απολυταρχική εξουσία, μπορεί να βρει τις αστείρευτες δυνάμεις μέσα του για να κάνει το θαύμα και να εκπλήξει και τον εαυτό του». Χριστοδουλάκης: Ο αγώνας για ελευθερία είναι πάντα οδηγός μας «Το όχι των νέων στα κατεστημένα, η πίστη στη δημοκρατία, ο αγώνας για ελευθερία, η απαίτηση για μια καλύτερη ζωή. Τα μηνύματα του Πολυτεχνείου είναι πάντα οδηγός μας» αναφέρει ο γραμματέας του Κινήματος Αλλαγής, Μανώλης Χριστοδουλάκης, στο μήνυμα του για την 48η επέτειο εξέγερσης του Πολυτεχνείου.Ο γραμματέας του ΚΙΝΑΛ προσθέτει ότι οι σημερινές απειλές, η πανδημία, η κλιματική κρίση, οι ανισότητες που διευρύνονται, η ποιότητα της δημοκρατίας μας, αποτελούν τα πεδία των νέων αγώνων μας.«Το Κίνημα Αλλαγής προβάλλει και πάλι ως ο εκφραστής των ελπίδων του λαού μας, για μια κοινωνία όρθια, περήφανη, δίκαιη. Μια κοινωνία αξιοπρέπειας, χωρίς φόβο, διχασμό και διακρίσεις. Με τη νέα γενιά στην πρώτη γραμμή», τονίζει ο κ. Χριστοδουλάκης. Ανδρέας Οικονόμου

Miniszteri meghallgatás Semjén Zsolt miniszterelnök-helyettes, a nemzetiségekért felelős tárca nélküli miniszter éves meghallgatására 2021. november 16-án került sor az Országgyűlés Magyarországi Nemzetiségek Bizottsága előtt.

Sianos Tamás görög nemzetiségi szószóló megismételte írásban előzetesen feltett kérdéseit. Az ELTE BTK Újgörög Munkacsoportja a szószóló értesülései szerint 2021-ben 18 millió forint nemzetiségi célú támogatásban részesült, amellyel azonban eddig nem a munkacsoport rendelkezett. A szószóló felvetését követően az Újgörög Munkacsoportot arról értesítették, hogy a címzett támogatásból 14 millió forinttal saját hatáskörben rendelkezhet, a fennmaradó összeget az ELTE az újgörög munkacsoporttal kapcsolatos működési célokra kívánja felhasználni.

A szószóló rákérdezett a miniszterelnök-helyettesnél: az összeg egyszeri támogatást jelent, vagy folyamatos, évente megjelenő forrást jelent-e az a munkacsoport számára? Azért is fontos ezt tudni, mert ebből a támogatásból biztosítható a harmadik oktatói státusz, amely az újgörög tanárképzés akkreditációjának előfeltétele. A szószóló a Magyar Bizantinológiai Társaság és az ELTE Újgörög Munkacsoportja együttműködésével létrehozandó Hellenisztikai Központ támogatását is kérte a miniszterelnök-helyettestől. Sianos Tamás köszönetet mondott Semjén Zsoltnak a Magyarországon élő görögök honosítási folyamatában nyújtott segítségért, illetve az új budapesti görög ortodox templom építésének finanszírozásáért.

Semjén Zsolt miniszterelnök-helyettes válaszul Sianos Tamás felvetésére elmondta, hogy az Innovációs és Technológiai Minisztériumtól (ITM) a 18 millió forintos nemzetiségi célú támogatás egy évre szólt, de ha van állandó tanár, akkor ezt akár

Sianos Tamás és Hristodoulou Konstantinos

Soltész Miklós és Semjén Zsolt

évről évre meg lehet igényelni. A Miniszterelnökség ez esetben jelezni fogja az ITM-nek, hogy a támogatást éves szinten folyósítsák. Hozzátette azt is, hogy ez nem működési támogatás, hanem nemzetiségi célú támogatás, a működési támogatást az adott képzésre biztosított intézményi alaptámogatás biztosítja.

A Hellenisztikai Központ támogatásával kapcsolatban az ITM szakmai véleményét jelezte a szószóló felé, miszerint az ELTE Eötvös József Collegium jelentős anyagi támogatásban részesül, ezért a szakminisztérium nem látja megalapozottnak az ELTE-n belül új központ nemzetiségi forrásból történő létrehozását és működtetését úgy, hogy már működik a Magyar Bizantinológiai Társaság. Az újgörög felsőfokú tudományos képzés és tanárképzés keretei adottak és államilag finanszírozottak, idézte a minisztérium állásfoglalását Semjén Zsolt. Azt, hogy egy ilyen központ a görög nemzetiség fennmaradásában töltene be pótolhatatlan szerepet, a minisztérium nem tartja megalapozottnak. A miniszterelnök-helyettes ettől függetlenül jelezte, hogy ha van olyan speciális szempont, amellyel meggyőzhető a szaktárca, akkor a Miniszterelnökség szívesen leül egyeztetni és közvetíteni az ELTE Újgörög Munkacsoportja és az ITM között.

A Konstantinápolyi Egyetemes Patriarchátus Múzeum utcai Dialógus Központjának beruházásával kapcsolatban Semjén Zsolt közölte, hogy a projekt meg fogja haladni a tervezett 4 milliárd forintos költségvetést, ezért a miniszterelnök-helyettes Arszeniosz metropolitával közösen azt a döntést hozta, hogy a beruházást Fürjes Balázs, a kiemelt budapesti fejlesztésekért felelős kormánybiztos hatáskörébe utalja. Ez jelenti a garanciát arra, hogy az ortodox központ meg is fog épülni, tette hozzá Semjén Zsolt.

Forrás: görög nemzetiségi szószóló facebook oldala

Sianos Tamás a miniszteri meghalgatáson

5

Εκδήλωση λήξης του επετειακού έτους για τα 200 χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Στις 11 Δεκεμβρίου στην επιβλητική, «Μεγάλη Αίθουσα Τελετών» της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών πραγματοποιήθηκε η κεντρική εκδήλωση της Ελληνικής Κοινότητας μας στην Ουγγαρία για την λήξη του επετειακού έτους για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Κύριος διοργανωτής και υποστηρικτής της επιτυχημένης αυτής εκδήλωσης ήταν η Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας, πού έλαβε «σάρκα και οστά» με την ευγενική υποστήριξη της Υπηρεσίας Διαχείρισης Δημοσίων Ταμείων «Bethlen Gábor», του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου της ελληνικής εθνότητας Αθανάσιου Σιανού και της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Βουδαπέστης. Εκτός από τον Πρόεδρο της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Κωνσταντίνο Χριστοδούλου, την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο Πρέσβυς της Ελλάδας στην Ουγγαρία Ευθύμιος Παντζόπουλος, η Επιτετραμμένη της Κυπριακής Πρεσβείας στη Βουδαπέστη κα Μερόπη Χριστοφή, ο Εκπρόσωπος της Ελληνικής Εθνότητας στο Ουγγρικό Κοινοβούλιο Αθανάσιος Σιανός, ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Εθνοτήτων της Γενικής Γραμματείας Εκκλησιαστικών και Εθνοτικών Υποθέσεων Richárd Tircsi, η προϊσταμένη της Υπηρεσίας της Α.Ε.ΟΥ κα dr. Ιldikó Rozmis, η Πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Βουδαπέστης κα Ειρήνη Μποζώνα, ο Πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Αρμενίων Ουγγαρίας Nikogosz Akopjάn, ο Σύμβουλος της Ουγγρικής Ολυμπιακής Ακαδημίας János Károly Printz, εκ μέρους του Τμήματος Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου ΕΛΤΕ της Βουδαπέστης ο καθηγητής Κωνσταντίνος Νάκος, ο Σύμβουλος Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της Ελληνικής Πρεσβείας Δούκας Μαρινόπουλος καθώς και τα στελέχη των Ελληνικών Αυτοδιοικήσε-

Κωνσταντίνος Χριστοδούλου και Βασίλης Στεφόπουλος

ων, μη κυβερνητικών οργανώσεων, και των θεσμικών οργάνων της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας. Ο Πρόεδρος της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Κωνσταντίνος Χριστοδούλου, στον εναρκτήριο χαιρετισμό του αναφέρθηκε μεταξύ άλλων στην μεγάλη σημασία της επετείου των 200 χρόνων της Ελληνικής Επανάστασης, τονίζοντας ότι η Ελληνική Επανάσταση αποτελεί καθοριστικής σημασίας γεγονός, αφού η εμβέλεια της ξεπερνά τα όρια του Ελληνισμού και αποτελεί ένα φωτεινό παράδειγμα για όλες τις χώρες του κόσμου. Η λαμπρή επέτειος των 200 χρόνων μπορεί να ήρθε σε μια δύσκολη εποχή για την χώρα μας λόγω της πανδημίας αλλά φέρει ανάταση ψυχής και εφόδια για να συνεχίσουμε την πορεία μας ως έθνος και ως κράτος. Ο Πρέσβυς της Ελλάδας στην Ουγγαρία Ευθύμιος Παντζόπουλος στον χαιρετισμό του ανέφερε μεταξύ άλλων ότι αισθάνεται ευτυχής ως πρέσβυς της Ελλάδος στην Ουγγαρία για την τιμή, να χαιρετίσει την εκδήλωση προς τιμήν των 200

Από αριστερά προς τα δεξιά στη φωτογραφία : Κωνσταντίνος Χριστοδούλου, Μερόπη Χριστοφή, Ζόλταν Κολλονάι, Νίκος Φωκάς, Ευθύμιος Παντζόπουλος, Δούκας Μαρινόπουλος, Αθανάσιος Σιανός, Ειρήνη Μποζώνα

6

χρόνων από την Επανάσταση του 1821 - από κοινού με την ελληνική ομογένεια που ζει και εργάζεται στην Ουγγαρία. Όπως χαρακτηριστικά επεσήμανε σήμερα μπορούμε να αισθανόμαστε περήφανοι για τα όσα πέτυχε μέχρι των ημερών μας η Πατρίδα μας, που αποτελεί ένα σύγχρονο κράτος στην καρδιά της ΕΕ, ενδυναμώνοντας της συμμαχίες της, σεβόμενη το διεθνές δίκαιο, αποτελώντας παράγοντα σταθερό τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο όσο και στην ευρύτερη περιοχή. Ως υψηλού επίπεδου απ΄όλες τις απόψεις ήταν η κεντρική διάλεξη του Νίκου Φωκά να παρουσιάσει στην διάλεξή του, με θέμα την Ελληνική Επανάσταση. Ο Νίκος Φωκάς είναι καθηγητής του Τμήματος Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Eötvös Loránd της Βουδαπέστης, επίτιμος Διδάκτωρ και επισκέπτης καθηγητής του Παν/μίου Αθηνών. Επρόκειτο για μια κατατοπιστική και εμπεριστατωμένη παρουσίαση πολύ σωστά τεκμηριωμένη. Μεγάλης σημασίας οι ιστορικές αναδρομές, οι παραλληλισμοί αλλά και ο «ζωντανός τρόπος» με τον οποίο ο Νίκος Φωκάς προσέγγισε και ανέπτυξε το όλο θέμα αγγίζοντας την ψυχή και του πιο δύσκολου ακροατή. Πρόθεση του περιοδικού μας είναι στα προσεχή τεύχη να δημοσιεύσει την ομιλία του κ.Καθηγητή.

Ζόλταν Κολλονάι

Αξίζει όμως να σταθούμε και στο πολιτιστικό πρόγραμμα της εκδήλωσης που ομολογουμένως «έκλεψε την παράσταση», ήταν ποιητικό και έφερε την σφραγίδα ενός ελληνικής καταγωγής μουσικού της Ουγγαρίας του Ζόλταν Κολλονάι. Ο Ζόλταν Κολλονάι είναι απόφοιτος της Μουσικής Ακαδημίας Βουδαπέστης και της Βιέννης. Έχει κατακτήσει πρώτη θέση σε διαφόρους διαγωνισμούς πιάνου. Τις συνθέσεις του ερμηνεύει με πιάνο, συνθεσάιζερ και εκκλησιαστικό όργανο, σε σόλο ή με την συνοδεία ορχήστρας. Το συνθετικό του ύφος αποτελεί γέφυρα ανάμεσα στη κλασσική, την ελληνική και την ελαφρά μουσική, και οι ερμηνείες του μας καλούν σε ένα ταξίδι μαγικό και μοναδικό. Στη διάρκεια της εκδήλωσης ακούσθηκαν μουσικά κομμάτια αφιερωμένα στην επέτειο της Επανάστασης κάνοντας μια αναδρομή στα ιστορικά γεγονότα που είχαν ως αποτέλεσμα την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους. Στην ιστορική αίθουσα τελετών της Ουγγρικής Ακαδημίας Επιστημών, το κοινό είχε την ευκαιρία να απολαύσει μεταξύ άλλων πολύ ωραία μουσικά κομμάτια - επιλογές, ακούγοντας, την «Αφύπνιση» που έχει ως θέμα την αναγέννηση του

Νίκος Φωκάς

Ελληνικού γένους μετά από 400 χρόνια οθωμανικής καταπίεσης. Το μελωδικό απόσπασμα από τον ύμνο της Μασσαλιώτιδας αποτελεί αναφορά στο γεγονός, ότι η επανάσταση των Ελλήνων ακολούθησε αμέσως εκείνη της Γαλλίας. Οι αρχαιοελληνικές κλίμακες μετατρέπονται σε «σύγχρονες», επαναστατικές μελωδίες, σε μουσική των παθιασμένων Ελλήνων επαναστατών. H μία νότα που κάνει την διαφορά ανάμεσα στην παλιά και την σύγχρονη, συμβολίζει ταυτόχρονα και την κοινή μοίρα, αλλά και την έμπρακτη αλληλεγγύη που εκδηλώθηκε ανάμεσα στο ουγγρικό και το ελληνικό έθνος κατά την περίοδο των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων τους. Ας μην ξεχνάμε ότι την ίδια κλίμακα χρησιμοποίησε στα επαναστατικά του έργα και ο μέγας Ούγγρος συνθέτης Φέρεντς Λίστ. Μεγάλη επιτυχία σημείωσε και το μουσικό κομμάτι, με τίτλο «Ουγγρική Φαντασία», το οποίο αποτίει φόρο τιμής στην Ουγγρική Επανάσταση του 1848. Εδώ δεν πρόκειται για διασκευή παραδοσιακών τραγουδιών, αλλά για νέες συνθέσεις που γράφτηκαν στο ύφος της εποχής εκείνης. Μελωδίες της πίκρας και του ηρωισμού, που δείχνουν απόλυτη ομοιότητα με τις ελληνικές επαναστατικές κλίμακες. Μετά την ολοκλήρωση της εκδήλωσης ακολούθησε δεξίωση στην αίθουσα Vörösmarty της Ακαδημίας, με μια πρόποση όχι μόνο συμβολικής αλλά και σημαδιακής σημασίας για τα 200 χρόνια ύπαρξης της ελεύθερης Ελλάδας. Επιτυχημένη ήταν η ιδέα της μουσικής υπόκρουσης κατά την διάρκεια της δεξίωσης που μαζί με τα πλούσια εδέσματα μας προσέφεραν δύο ταλαντούχοι, νέοι μουσικοί μας, ο Γιώργος Μωυσίδης και ο Νικόλαος Μαντζουράκης. Πράγματι η εκδήλωση της 11ης Δεκεμβρίου στην Ουγγρική Ακαδημία Επιστημών ήταν μια σπουδαία εκδήλωση αντάξια της ιστορίας μας. Οι Ελληνες της Ουγγαρίας γιόρτασαν με τον καλύτερο τρόπο την λήξη του επετειακού έτους για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Αξίζει ένα μεγάλο ευχαριστώ στους διοργανωτές και στους συντελεστές για την επιτυχία της εκδήλωσης αλλά και σε όλους τους «αφανείς ήρωες» που συνέβαλαν στην υλοποίηση της. Ανδρέας Οικονόμου

Νικόλαος Μαντζουράκης και Γιώργος Μωυσίδης

7

Ευαγγελία Τσαρούχα

Η Μηλιά του Εμμανουήλ Ροΐδη (1836 – 1904)

Ο δε Ιησούς είπεν· «Άφετε τα παιδιά έρχεσθαι πρός με». (Κατά Λουκάν ιη΄, 16)

Εις ένα χωριό της Μεγάλης Ελλάδας εζούσεν ένα καιρό ένα κορίτσι τόσο καλόκαρδο και χαριτωμένο, που όλος ο κόσμος το αγαπούσεν. Αν και δεν ήταν πλούσιο, εύρισκε τρόπο να βοηθεί τους πτωχούς· ό,τι της έδιδαν το εμοίραζε με αυτούς, και όταν τα χέρια της ήσαν άδεια, η καρδιά και το στόμα της ήσαν πάντοτες γεμάτα καλά αισθήματα και καλά λόγια για να τους παρηγορεί. Και όχι μόνον οι άνθρωποι και τα σπιτικά ζώα, αλλά και αυτά τα πουλιά του δάσους την αγαπούσαν. Όταν την έβλεπαν να περνά, κατέβαιναν από τα δένδρα και την ακολουθούσαν σαν σκυλάκια, για να τους δώσει το μισό ψωμί της. Την έλεγαν Μηλιά, γιατί την είχαν εύρει ένα απριλιάτικο πρωί από κάτω από ένα μηλόδενδρο, σκεπασμένη από τα άσπρα άνθια όπου είχε τινάξει απάνω της ο άνεμος τη νύχτα. Το ηλικιωμένο ανδρόγυνο που την είχε υιοθετήσει ήταν τόσο πτωχό, οπού μόλις έφθαναν για να μη πεινά όσα εκέρδιζαν με το πλέξιμον η γραία και ο γέρος κόπτοντας ξύλα. Η Μηλιά έκαμνε κι εκείνη ό,τι μπορούσε για να τους βοηθήσει. Εμάζευεν εις το δάσος αγριοφράουλες, μενεξέδες και άλλα λουλούδια και τα επρόσφερνεν εις τους διαβάτες μ΄ ένα χαμόγελο τόσο γλυκό, που σπάνιον ήταν να της αρνηθούν την πεντάρα τους, όσοι είχαν να την δώσουν. Αυτοί όμως δεν ήσαν πολλοί εις το πτωχικό εκείνο χωριό, και το ψωμί και τα κάστανα, όπου έτρωγαν ο γέρος και η γριά, ήσαν πάντοτες ολιγώτερα από την όρεξί τους, και ακόμη πιο μικρό το μερδικό της Μηλιάς, αφού το εμοίραζε με τους πτωχούς και τα πουλιά. Η Μηλιά ήταν δεκαεφτά ετών, όταν μια νύχτα, όπου ενόμιζαν οι θετοί γονιοί της πως κοιμάται, άκουσε να λέγει ο γέρος εις την γυναίκα του «Δεν ξέρω τι θα γίνουμεν, αν δεν κάμει ο Θεός κανένα θαύμα να μας βοηθήσει. Τα ξύλα όπου ημπορώ να σηκώσω εις τη γέρική μου πλάτη ολιγοστεύουν καθημέραν, και συ αντίς τρεις χρειάζεσαι τώρα πέντε μέρες για να πλέξεις μια κάλτσα. Η Μηλιά τρώγει λίγο, μα αγαπά να μοιράζει ψωμί εις τους πτωχούς και τα πουλιά. Συλλογούμαι τι θα γίνει αφού κλείσουμε τα μάτια. Αν ήταν ένα ή δυο χρόνια μεγαλύτερη, θα την έστελνα εις την πόλι να βολευθεί. Φρόνιμη και προκομμένη καθώς που είναι, θα εύρισκεν εύκολα μια καλή θέσι, και δεν θα λησμονούσε και τους πτωχούς ανθρώπους που την αναθρέψανε, όταν δεν θα έχω πλέονδύναμι να κόπτω ξύλα ούτε συ δάκτυλα να πλέκεις». Η Μηλιά εκαμώθη πως δεν άκουσε τίποτες. Το πρωί όμως εσηκώθηκε πριν φέξη· έκαμεν ένα κομπόδεμα τα ολίγα της πράγματα, έσφιξε την καρδιά της, εσφούγγισε τα μάτια της, που έτρεχαν σαν βρύσι, και πήγε ν΄ αποχαιρετίσει το γέρικο ζευγάρι. Έκλαψαν κ΄ εκείνοι, έπειτα όμως εσυλλογίσθηκαν πως ήτο φανέρωμα του θείου θελήματος, να κάμει την Μηλιάν να συλλογισθεί την ίδιαν νύκτα, όσα εσυλλογίσθηκαν και εκείνοι. Την άφησαν λοιπόν να φύγει, αφού της έδωκαν πολλά φιλιά, την ευχή τους και μίαν πίτταν να την τρώγη εις τον δρόμον.(…) Αφού επερπάτησε δέκα όλες ώρες, εκάθισεν από κάτω από μίαν καστανιά ν΄ αναπαυθεί. Ακόμη όμως δεν είχε καλοκαθήσει, και την ετρόμαξαν δύο τουφεκιές και το γάβγισμα βρα-

8

χνού σκύλου. Εγύρισε να ιδεί τι τρέχει και είδεν ένα σύννεφο πουλιά που έφευγαν φοβισμένα.

— Ελάτε κοντά μου, εφώναζεν, ελάτε γρήγορα να κρυβήτε σ΄ αυτήν τη λόχμη. Μη φοβάσθε, θα σας γλυτώσω, αν δεν με σκοτώσει κι εμένα ο κυνηγός, αν δεν με φάγει ο σκύλος. Τα πουλιά εγνώρισαν τη φωνή της, εσυνάχθησαν τριγύρω της και εβιάσθησαν να τρυπώσουν αποκάτω από τα χαμόκλαδα, στρυμωμένα το ένα κοντά εις το άλλο, και άκουεν η Μηλιά τις εκατόν καρδούλες των να κτυπούν τακ-τακ σαν τα ρολόγια εις το αργαστήρι του ρολογά. Εκείνην την στιγμή επρόβαλε και ο κυνηγός μαζί με το σκύλο του. (…)

— Κορίτσι μου, την αρώτησε, μην είδες να περάσουν απ΄ εδώ πουλιά ή άλλο κυνήγι; Από το πρωί τρέχω και δεν εσκότωσα ακόμη τίποτε. Θα σε δώσω αυτό το αργυρό δίφραγκο, αν μου δείξεις τον καλό δρόμο.(…)

— Καλά έκαμες να μ΄ αρωτήσεις, αποκρίθηκεν η Μηλιά. Μια στιγμή πριν έλθεις, είδα ένα κοπάδι πέρδικες που επετούσαν κατά το βοριά, δυο λαγούς που έτρεχαν αντικρυνά, ένα ζαρκάδι που έφευγε κατά την ανατολή και ένα ζευγάρι φαζάνια κατά τη δύσι. Έχεις λοιπόν να διαλέξεις, μόνο δεν έχεις καιρό να χάσεις, αν θέλεις να φθάσεις. (…) Όταν εχάθη μακριά εις το δάσος ο κυνηγός και έπαυσε να ακούεται η φωνή του σκύλου, εβγήκαν από την κρύφτη τους τα πουλιά και δεν ήξευραν τι να κάμουν για να δείξουν την ευγνωμοσύνη τους εις την Μηλιά,(…) της φέρουν κεράσια, ζίζυφα, βατόμουρα και φραγκοστάφυλα να δειπνήσει, της ετοίμαζαν μαλακό στρώμα από καστανόφυλλα, μέντα και λεβάντες να κοιμηθεί. Αφού έκαμε την προσευχή της και απλώθηκεν εις το μυρωδάτο εκείνο κλινάρι, την εσκέπασαν με φτέρη για να μη κρυώσει κι εκούρνιασαν κι εκείνα εις τα περίγυρα δέντρα να την φυλάγουν. Το πρωί την εξύπνησε το εγερτήριο του κορυδαλλού και ήλθαν να την καλησπερίσουν και τ΄ άλλα πουλιά. Αφού ετελείωσε το γενικό τραγούδι, έλαβε το λόγο (συμπάθειο για την ελληνικούρα) ο γλυκόλαλοςρήτορας, το αηδόνι, και της είπε τα ακόλουθα, εις την γλώσσαν των πουλιών, που ένοιωθε καλά και κάπως ωμιλούσεν η Μηλιά.

— Μας είπες χθες πως πηγαίνεις εις την πρωτεύουσα να κυνηγήσεις την τύχη, και σήμερις το πρωί εμάθαμεν από μίαν κίσσαν, ότι παρουσιάζεται μία ευκαιρία μοναδική να την πιάσεις από τα γένεια. Ο βασιλιάς, αφού εχήρεψε πρόπερσι, εβαρέθηκε τα μεγαλεία, τις δόξες, τα πλούτη και όσα άλλα του ζηλεύει ο κόσμος. Τόση είναι η πλήξη και η μελαγχολία του, όπου κατήντησε να υποσχεθεί το μισό του Βασίλειο εις εκείνον όπου κατορθώσει να τον κάμει να περάσει μία μόνη ώρα χωρίς χασμήματα ή αναστεναγμούς. Πολλοί ήλθαν από όλα τα μέρη να δοκιμάσουν. Η δοκιμή γίνεται απόψε, και ως εις την πρωτεύουσα είναι μόνο πέντε ώρες δρόμος. Σήκω λοιπόν, Μηλιά, και συγυρίσου να πας εις το παλάτι να κερδίσεις το βραβείο. Θα σε συνοδέψω με μερικά άλλα πουλιά και θα σε λέγω εις το αυτί τι πρέπει να κάμεις. (…) Έφεραν τότες ένα φουστάνι από μονοκόμματο άσπρο ατλάζι, που είχε επάνω κεντημένα την άνοιξι με όλα της τα λουλούδια και τον ουρανό με όλα του τ΄ αστέρια. (…) Αφού εφόρεσε τα μοναδικά της στολίδια, εφάνηκεν η Μηλιά τόσον ωραία που άρχισαν να υμνολογούν την περίσσεια χάρι της όλα μαζί τα πουλιά. (…) Με το δίφραγκο του κυνηγού ενοίκιασεν η Μηλιά το βράδυ

ένα κομψό αμάξι και σωστά εις τας εννιά το βράδυ επαρουσιάσθηκεν εις την μεγάλη σάλα του παλατιού. Η εντύπωσι που έκαμεν η ομορφιά του προσώπου της και η λάμψη του φουστανιού της ήτο τόση, όπου όλες οι άβαφες γυναίκες εκιτρίνισαν από την ζούλεια, και από εκείνην την βραδυά εφανερώθηκε ποιες πασαλείβονται και ποιες όχι. Ο βασιλιάς κατέβηκεν από το θρόνο του και ήλθε να την προϋπαντήσει, πράγμα όπου δεν έκαμεν άλλη φορά, παρά μόνον εις την επίσκεψι της αυτοκρατόρισσας του Λεβάντε. Χωρίς να φροντίζει για την εθιμοταξία, την επήρεν από το χέρι και την έβαλε να καθίσει σιμά του, ερωτώντας από ποιο βασίλειον έρχεται, ή αν είναι ουρανοκατέβατη, γιατί δεν πιστεύει πως ημπορεί η γης να γεννήσει γυναίκα τόσον ωραία. Η Μηλιά εκοκκίνισε και του αποκρίθηκε με πολλή σεμνότητα και χάρι ότι είναι μια ταπεινή χωριάτισσα και ήλθε ν΄ αγωνισθεί με τους άλλους για το βραβείο. (…) Ο πρώτος αγωνιστής που επαρουσιάσθηκεν ήταν ένας περίφημος φραγκομερίτης μπεχλιβάνης ή, καθώς τους λέγουν οι λογιώτατοι, λαθροχειριστής, τόσον επιτήδειος, που τον έπαιρναν πολλοί για μάγο και αναγκάσθηκε να φύγει απ΄ τον τόπον του, όπου εσυνήθιζαν τότες να καίουν τους μάγους. Όλα επήγαιναν καλά, μόνον ο βασιλιάς δεν είχεν ακόμα γελάσει.(…) Ο δεύτερος αγωνιστής ήταν ένας σοβαρός ασπρογένης φιλόσοφος από τα μέρη της Ολλάνδας. Αυτός είχε φέρει μαζί του μια παράξενη μηχανή, με ένα είδος υαλίτικο καζάνι απ΄ επάνω. Το άνοιξε και έρριψε μέσα κάρβουνο κοπανιστό, μια κουταλιά αδιάργυρο, μια φούχτα αλογόπετρα, ένα κλαδί δενδρολίβανο και ένα βώλο νισαντήρι. Τα ανακάτεψε (…) και ευρέθη το καζάνι γεμάτο διαμάντια μεγάλα σαν τ΄ αυγά της περιστεράς.(…) Ο βασιλιάς όμως εθύμωσε και είπε με οργή εις το χημικό : «Δεν εσυλλογίσθηκες, ζευζέκη, πως άμα γίνουν τα διαμάντια κοινά σαν τα χαλίκια, θα χάσουν όλη τους την αξία τα δικά μου, που είναι τα πρώτα του κόσμου και, αν λάχει και χρειαστώ χρήματα, μπορώ να τα πουλήσω όσο θέλω; Φύγε απ΄ εδώ, και αν ξανακάμεις άλλη φορά διαμάντια, θα σου σπάσω μαζί με τη μηχανή και το κεφάλι». Ο τρίτος ήταν ο πρώτος επιστήμονας ενός καινούργιου κόσμου, που είχεν ανακαλύψει ένας κάποιος Κολόμπος, πέρα από το μεγάλο νερομάζωμα, που το λέγουν Ατλαντικό. Αυτός ο νεοκοσμίτης είχε καταφέρει ύστερα από πολλές μελέτες και δοκιμές, να κλείσει τις ηλιακές αχτίδες μέσα εις μπουκαλάκια, που μοιάζανε μικρά αχλάδια, τόσον όμως φωτερά που ο βαΟ «κύκλος της Εστίας» στο Ολυμπιείο, περ. 1888. Σε αυτό το τμήμα της γνωστής φωτογραφίας εικονίζονται από αριστερά καθιστοί: Νικόλαος Πολίτης, Στέφανος Στεφάνου, Μιχαήλ (Μίκιος) Λάμπρος, Γεώργιος Σουρής, Εμμανουήλ Ροΐδης, Εμμανουήλ Λυκούδης. Όρθιοι από αριστερά: Γιάννης Βλαχογιάννης, Κωστής Παλαμάς, Γεώργιος Δροσίνης, Γρηγόριος Ξενόπουλος. Φωτ. αρχείο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ.

σιλιάς και όλοι οι αυλικοί εθαμπώθηκαν και ανοιγόκλειαν τα μάτια, ωσάν νυχτερίδες που επλάκωσεν ο πρωινός ήλιος, πριν προφθάσουν να χωθούν εις τη σπηλιά τους. Αφού εμισοστράβωσε τον κόσμο άρχισεν ο επιστήμονας να εξηγεί πως αυτά τ΄ αχτινοβόλα αχλάδια είναι νέο σύστημα φωτισμού, και με το μισό έξοδο θα δίδουν φως δεκαπλάσιο από το λάδι, που θα ξεπέσει τότες η τιμή του εις το δέκατο, αφού δε θα χρησιμεύει πλιά παρά μόνο για το τηγάνισμα και τη σαλάτα.

— Δεν ξεύρεις, αχρείε, τον διέκοψεν ο βασιλιάς κίτρινος από την οργή, πως τα κτήματα του βασιλείου μου, τα δικά μου και του λαού μου, είναι όλα ελαιώνες, και έρχεσαι να μας ξεπέσεις την τιμή του λαδιού! Γκρεμίσου να μη σε βλέπω, και αν αύριο ευρεθείς ακόμη εις τα κράτη μου, θα σ΄ αλείψω με λάδι και θα σε κάψω ζωντανό. Ήταν τώρα η σειρά της Μηλιάς και έτρεμεν όλη, βλέποντας πόσον αγριωμένος ήταν ο βασιλιάς. Της εκελάδησεν όμως πάλιν το αηδόνι κάτι που της έδωκεν θάρρος. (…) Η Μηλιά έδωκε τότε διαταγή ν΄ ανοίξουν τα είκοσι παράθυρα της σάλας. Και αμέσως επέταξαν μέσα μικρόπουλα κάθε λογής και είδους(…), έκαμαν έπειτα ένα μεγάλο κύκλο. Το αηδόνι εστάθη εις το κέντρο κτυπώντας σαν αρχιμουσικός με τις φτερούγες του το ρυθμό, και ακούστηκε τότε μια πρωτάκουστη συμφωνία τόσο γλυκειά που θα έλεγες πως την είχε συνθέσει η μελοποιήτρια της Παράδεισος Αγία Καικιλία.(…)

— Χορέψατε τώρα, πουλιά μου, επρόσταξεν η Μηλιά. Είκοσι ζευγάρια καναρίνια άρχισαν τότε να χορεύουν ένα έχτακτο και πρωτοφανίστικο βαλς. Με τη μια φτερούγα εκρατούντο τα δυο πουλιά αγκαλιασμένα και επετούσαν με την άλλην.(…). Η διασκέδασι έκλεισε με μια βροχήν από σπάνια λουλούδια, που είχαν φέρει τα χελιδόνια από τα ξένα μέρη. Το σπανιώτερο απ΄ όλα ήταν ένας γαλάζιος λωτός του επάνω Νείλου, που επρόσφερεν η Μηλιά εις τον βασιλιά. Εκείνος ήτανε τώρα όλος ζωή και χαρά. Το αίμα ανέβηκε να βάψει τη χλωμή του όψι και τα μάτια έρριχναν σπίθες. Χωρίς να συλλογισθή ούτε το μεγαλείο ούτε τους προγόνους του, ούτε τι θα έλεγαν οι γύρω του πριγκίποι, δούκες, στρατάρχες, υπουργοί και δεσποτάδες, έσκυψε και εφίλησε την Μηλιά εις το μέτωπο, τα δυο μάγουλα και το σιαγόνι. Το σταυροφίλημα εκείνο, καθώς το έλεγαν, ισοδυναμούσε τότε εις την Μεγάλη Ελλάδα με επίσημον αρραβώνα. Δεν ημπορώ να είπω αν άρεσεν ο αρραβώνας εκείνος εις όλους τους αυλικούς ή μίαν τουλάχιστον αυλικήν. Όλοι όμως ηναγκάσθησαν θέλοντας και μη θέλοντας να φωνάζουν: Ζήτω η βασίλισσά μας! Το ίδιο εφώναξαν εις την γλώσσαν τους και όλα τα πουλιά, και βλέποντας ότι έκλαιεν η Μηλιά ενώ την αποχαιρετούσαν, της έδωκαν την υπόσχεσι να την βλέπουν συχνά. Οι γάμοι έγιναν την επομένην εβδομάδα με περισσή μεγαλοπρέπεια και πομπή. Εις αυτούς ήσαν καλεσμένοι και οι θετοί γονιοί της Μηλιάς, ο γέρος και η γριά, που τους έκαμνε να φαίνονται δέκα χρόνια νεώτεροι η χαρά. Ο βασιλιάς, για να τους έχει κοντά της η αγαπημένη του γυναίκα, εζήτησε να τους εύρει καμμιά δημόσια θέσι εις την πρωτεύουσά του. Βλέποντας πόσον ήτο η γριά φρόνιμη, οικονόμα, νοικοκυρά, λιγόφαγη και εις όλα τακτική την έκανεν υπουργίναν επί των οικονομικών. Ο γέρος όμως ήταν πλέον δυσκολοβόλευτος. Δεν ήξευρεν ο άνθρωπος ούτε να γράφει ούτε να διαβάζει. Ο βασιλιάς επονοκεφαλούσε να εύρη πώς ήτοδυνατόν να τον οικονομήσει, όταν έτυχε ν΄ αποθάνει ο επί της δημοσίας εκπαιδεύσεως υπουργός. Μη έχοντας πρόχειρον καμμίαν άλλην, έδωκεν εις τον γέρον την θέσιν του μακαρίτη, και από τότες εγεννήθη και σώζεται ακόμη εις πολλά μέρη η συνήθεια να δίδεται εις τον πλέον αγράμματον το υπουργείον της παιδείας.Πρώτη δημοσίευση : «Ακρόπολις Χριστουγεννιάτικη», 1895

9

Emmanuíl Roídisz: Almafavirág „De Jézus magához híván őket, monda: Engedjétek, hogy a kis gyermekek én hozzám jőjenek,” (Lukács:18/16) Élt egyszer egy görög faluban egy nagyon jószívű, vidám kislány, akit mindenki szeretett. Bár nem volt gazdag, mégis megtalálta a módját, hogy segítsen a szegényeken. Amit másoktól kapott, szétosztotta közöttük. És amikor a zsebe üres volt, a lelke annál inkább barátsággal teli. Nemcsak az emberek, hanem a háziállatok, sőt az erdei madarak is mind szerették. Amikor megpillantották az erdőben, leröppentek az ágakról és elkísérték útján, miközben felszedegették a nekik szánt morzsákat.

A leányt Almafavirágnak hívták, mert egy almafa alatt lelték egy áprilisi napon. Ott aludt a virágtakaró alatt, amivel a szél takarta be az éjjel. Az öregek, akik örökbe fogadták, nagyon szegények voltak. Abból éltek, amit az öregember favágással és az öreganyó kötéssel keresett, épphogy éhen nem haltak.

Almafavirág ezért kijárt az erdőbe gyümölcsöt és virágot szedni. Amit összegyűjtött, azt az arrajáróknak árulta az út mentén.

Oly bájosan kínálta áruját, hogy mindenki vásárolt tőle, nem volt szívük üres kézzel továbbmenni. De így sem került elég kenyér az asztalra. És azt a kevéskét, ami Almafavirágnakalig jut étel, azt is megosztja az állatokkal és a madarakkal.

Tizenhét évessé cseperedett a kis Almafavirág, amikor egy éjjel véletlenül meghallotta, mit mond az öreapó öreganyónak: – Nem tudom mi lesz velünk, ha valami isteni csoda nem segít rajtunk! Napról napra kevesebb fát tudok kivágni, és te is három helyett öt nap alatt kötsz meg egy harisnyát. Almafavirágnak így alig jut étel, és azt is meg osztja az állatokkal és a madarakkal.

Nem is tudom mi lesz vele, ha mi már nem leszünk az élők sorában. Ha egy-két évvel idősebb lenne, elküldhetném a városba szolgálni. Amilyen rendes lány, könnyen találna jó munkát, és nem feledkezne meg a szegény öregekről sem, akik felnevelték.

Almafavirág úgy tett, mintha semmit sem hallott volna. Reggel, még virradat előtt felkelt, bátyuba kötötte kevéske holmiját és letörölve patakzó könnyeit, odament elbúcsúzni az öregekhez. Ők is sírva fakadtak, de úgy érezték, hogy ez Isten akarata, mert Almafavirágnak is éppen ugyanazon az éjjelen jutott eszébe, hogy elmenjen, amikor ők is erről beszéltek. Így aztán öreganyó egy kis rétest tett útravalóul a batyuba, nehéz szívvel útnak indították.

Tíz órai út után letelepedett egy gesztenyefa alá pihenni. Épphogy leült, két puskalövés és kutyák csaholása törte meg a csendet. Ahogy körülnézett, rémült madarak seregét látta menekülni.

– Gyertek ide – kiáltotta –, gyertek gyorsan, bújjatok el a sűrű lombok között. Ne féljetek, ha én megmenekülök a kutyáktól, ti is megmenekültök a vadásztól.

A madarak szót fogadtak Almafavirágnak, hiszen megismerték, és szorosan egymás mellé bújva összekuporodtak a lombok között. Almafavirág hallotta a sok rémült szívecske verését, ami úgy hangzott, mint órásnál az órák ketyegése.

Azon nyomban ott termett a vadász a félelmetes sárga szőrű, hegyes fokú, vérben forgó szemű kutyájával.

– Leányom – szólította meg Almafavirágot a vadász –, nem láttál errefelé repülő madarakat vagy errefelé futó állatot? Reggel óta semmit sem sikerült puskavégre kapnom. Neked adom ezt az ezüstpénzt, ha megmutatod, hogy merre mentek.

– Jól tetted, hogy megkérdeztél – válaszolta Almafavirág, – Épp, mielőtt ideérkeztél láttam egy csapat sólymot északra repülni, két nyulat délre, egy őzet kelet és egy pár fácánt nyugat felé tartani. Látod, válogathatsz, hogy merre indulj, de siess, ha célt akarsz érni.

Amikor a vadász már jó messzire eltávolodott, és már a kutya nyüszítése sem hallattszott, előbújtak a madarak. Azt sem tudták, hová legyenek örömükben.

10

Hajnaltájt a pacsirta ébresztette, majd a teljes madárkórus dalra fakadt. Mikor véget vetettek a reggeli nótázásnak, a pacsirta, az édeshangú szónok, így fordult hozzá a madarak nyelvén, amit Almafavirág jól ismert: – Tegnap azt mondtad nekünk, hogy a fővárosba mégy szerencsét próbálni. megtudtunk a harkálytól, hogy most rendkivüli alkalom kínálkozik arra, hogy megfogd az Isten lábát. A király ugyanis, miután tavaly megözvegyült, megunta a pompát, a gazdagságot, a dicsőséget és minden egyebet, amit úgy irigyelnek tőle az emberek. Oly bús, hogy fél királyságát adja annak, aki legalább fél órán át mulattatni tudja anélkül, hogy elásítaná magát vagy felsóhajtana. A verseny épp ma este lesz. A vár csak ötórányi útra van innen. Gyere Almafavirág, kelj fel hamar, hozd rendbe magad és indulj! Te fogod elnyerni a díjat. Néhányan elkísérünk és a füledbe súgjuk majd, hogy mit kell tenned.

Este Almafavirág az ezüstpénzen csinos hintót bérelt és kilenc órakor, egy perccel sem előbb, sem később, megjelent a palota fogadótermében. Arcának szépsége és ruhája csillogása oly nagy hatást tett az egybegyűltekre, hogy azok a hölgyek, akik nem voltak kikenve, mind elsárgultak az irigységtől. Így egy füst alatt az is kiderült, hogy kik festik és kik nem festik magukat.

A király felállt trónjáról és elébe sietett. Ez olyan megtiszteltetés volt, amely csak császárnőknek jár. Fittyet hányva az etikettnek, kézen fogva maga mellé ültette, miközben az iránt érdeklődött, hogy melyik királyságból érkezett, vagy netán az égből pottyant a földre, mivelhogy ilyen tünemények nemigen születnek e földön.

Almafavirág elpirult, szerényen és kedvesen azt válaszolta, hogy ő egy egyszerű falusi lány, aki a próbára érkezett.

Az első versenyző híres bűvész volt. Olyan ügyes, hogy hazájában azt hitték róla, hogy varázsló, ezért kénytelen volt elmenekülni onnan, mert ott a varázslókra máglyahalál várt… mindenki ámult és bámult, csak a király nem.

A második versenyző egy komoly, fehér szakállú holland filozófus volt. Magával hozott egy különös gépezetet, amelynek tetején egy üveggömb állott. Kinyította és beletett egy darab szenet, egy kanál higanyt, egy marék tűzkövet, tömjént és szalmiákot. Megkeverte, és az üveggolyó galambtojás méretű gyémántokkal lett tele. A király azonban ezen is feldühödött. Vis�szatette a gyémántokat az üveggömbbe és ráripakodott a bölcs akadémikusra: Eszedbe sem jutott, te barom, hogy ha annyi gyémántot csinálunk amennyit csak akarunk, akkor az csak hétköznapi kavics lesz és elveszíti értékét? Mi lesz akkor az én világszép gyémántjaimmal? Tűnj el a szemem elől, mert különben kerékben töretlek a masináiddal együtt!

A harmadik az Újvilág (amelyet egyébként egy Kolombusz nevű úr fedezett fel) legfőbb tudósa volt. Ennek az embernek rengeteg kísérlet után sikerült pici lombikokba zárni a napsugarakat. Mikor bemutatta fénylő lombikjait, a király és az udvar népe majd belevakult, úgy pislogtak, mint a denevérek, mielőtt barlangjukba bújnának. A tudós magyarázni kezdte, hogy ezek a fénylő körték az új világítóeszközök, és hogy fele annyiba kerülnek, mint az olajlámpák, az olaj pedig ezután…

– Nem tudod, te hitvány – szakította félbe a király –, hogy népem és az én királyságom földje tele van olajfákkal? Te leértékelnéd az olajárakat? Ha még egyszer beteszed ide a lábad, bekenlek olajjal és elevenen égetlek meg!

Almafavirágra került a sor. Almafavirág kérte, hogy nyissák ki az ablakokat. És azon nyomban különféle madarak özönlöttek befelé. Miután egy sort bolondosan keringtek a csillárok körül egy hatalmas kört alkottak. A csalogány a kör közepébe repült és mint egy karnagy, jelt adott szárnyaival. Ekkor olyan gyönyö-

rű szimfónia csendült fel, amilyent még sohasem hallottak az egybegyűltek. Olyan elsöprő sikerű zene volt, mintha az Éden kiváló zeneszerzője, Szent Cecília komponálta volna.

– Most táncoljátok madárkáim! – kiáltott oda nekik Almafavirág.

Húsz pár kanári nyitotta meg a táncot egy keringővel a levegőben. Egyik szárnyukkal átfogták egyást,, a másikkal repültek.

Sose lenne vége, ha az egész táncot elmesélném. A műsor virágesővel ért véget. A fecslék messzi, idegen földekről hozták a virágokat. A legritkább egy kék lótuszvirág volt, melyet a Nílus partjáról cipelték el idáig, és amelyet maga Almafavirág nyújtott át a királynak.

A király valósággal megfiatalodott a nevetéstől. Szemei boldogan ragyogtak és anélkül, hogy eszébe jutott volna méltósága, ősi trónja és hogy mit szólnak a hercegek, grófok, miniszterek, tábornokok és püspökök, lehajolt, megcsókolta Almafavirágot a homlokán, jobbról és balról a két orcáján és az állán.

Ez a kereszt alakú csók az akkori Görögországban egyenlő volt az eljegyzéssel. Nem mondhatnám, hogy nagy örömet váltott ki akár egyetlenegy jelen lévő úrból és dámából, mégis kénytelenek voltak, tetszik, nem tetszik, azt kiáltani „Éljen a királynénk!”

Ugyanezt kiáltották a saját nyelvükön a madarak is. És mikor búcsúzásukkor Almafavirág sírva fakadt, megígérték, hogy gyakran meglátogatják.

A következő héten nagy pompával és méltósággal megtartották az esküvőt. Meghívták Almafavirág fogadott szüleit is, akik tíz évvel fiatalabbnak látszottak, mint azelőtt. A király, hogy Almafavirág közelében lehessenek, igyekezett valamiféle állami hivataslt adni az öregeknek. Észrevette, hogy az anyó nagyon tisztességes és takarékos, kisétvágyú és rendszerető, ezért kinevezte gazdaságügyi miniszterré. Az öregapó viszont kemény diónak bizonyult. Sem olvasni, sem írni nem tudott, sok fejtörést okozva ezzel a királynak. De végül csak sikerült megfelelő állást találni neki is: szerencsére éppen akkor üresedett meg az oktatásügyi tárca miniszteri posztja. Ezt az állást kapta meg az öregapó, és attól kezdve vált szokássá, hogy írástudatlant nevezzenek ki oktatásügyi miniszternek.

Caruha Vangelió fordítása

Emmanuíl Roidisz a kiváló görög regényíró, novellista, műfordító és kritikus Szirosz szigetén született, gazdag, arisztokrata család sarjaként. 1841-ben a család Itáliába költözött, ahol apja Görögország főkonzulja volt. Középiskoláit szülővárosában végezte a híres Görög-Amerikai Kereskedelmi Kollégium hallgatójaként. 1855-től kezdve végigjárta Európa kulturális központjait Berlintől Alexandriáig. 1860-ban családjával együtt Athénben telepedett le, ahol a Görög Nemzeti Könyvtár igazgatója lett. A dimotiki (népnyelv) híve volt, annak ellenére, hogy ő maga műveit az egyszerű katharevuszában írta. Roidisz fő művét, a középkori tárgyú „Johanna Nőpápa” című regényt sok hivatalos támadás érte bátor, gunyoros, minden idők gyengeségeit kifigurázó stílusáért. A ritka műveltségű, sok nyelven tudó író öregkori elbeszélései is megőrzik ezt a csúfondárosságot, amely mögött azonban a tudást, az egyenességet becsülő emberszeretet érezhetjük.

Caruha Vangelió

Μελομακάρονα Ενα από τα πιο αγαπημένα γλυκά των εορταστικών ημερών είναι τα μελομακάρονα. Παραθέτουμε μια εύκολη συνταγή. Καλές γιορτές σε όλους σας και καλή επιτυχία.

400 γρ. χυμός πορτοκαλιού 530 γρ. ηλιέλαιο ή ελαιόλαδο 50 γρ. βούτυρο αγελάδος, λιωμένο (δίνει ωραίο άρωμα) 30 γρ. άχνη ζάχαρη 1/2 κ.γ. μαγειρική σόδα 1/4 κ.γ. κανέλα 1/5 κ.γ. γαρίφαλο 1 πορτοκάλι, το ξύσμα του 1200 γρ. αλεύρι για όλες τις χρήσεις 1/2 κιλό καρύδια χοντροκομμένα για το σερβίρισμα μέλι για το μέλωμα Σιρόπι 500 γρ. νερό 700 γρ. ζάχαρη 1 πορτοκάλι κομμένο στα 2 2 ξυλάκια κανέλας 100 γρ. Μέλι

Σιρόπι Σε μια κατσαρόλα βάζουμε το νερό, τη ζάχαρη, το πορτοκάλι και τα ξυλάκια κανέλας. Βάζουμε στη φωτιά, αφήνουμε να βράσει για 1 λεπτό (από όταν αρχίσει ο βρασμός) και αποσύρουμε. Ρίχνουμε το μέλι και το αφήνουμε να κρυώσει. Μελομακάρονα Σ’ ένα βαθύ σκεύος ρίχνουμε όλα τα υγρά και το βούτυρο. Προσθέτουμε την άχνη, τη σόδα και όλα τα μυρωδικά μαζί. Ανακατεύουμε και προσθέτουμε το αλεύρι. Συνεχίζουμε απαλά το ανακάτεμα με το χέρι από το κέντρο προς τα έξω έτσι ώστε να μην «κορδώσει» η ζύμη. Πλάθουμε τα μελομακάρονα σε μικρά οβάλ σχήματα και περνάμε τη μια επιφάνειά τους σε τρίφτη ή σε σήτα για να αποκτήσει σαγρέ όψη. Τα τοποθετούμε σε μία λαδόκολλα και ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 180°C για 30 λεπτά έως ότου πάρουν σκούρο χρυσαφί χρώμα. Μόλις βγουν από το φούρνο τα ρίχνουμε ζεστά στο κρύο σιρόπι. Με μια κουτάλα τα γυρίζουμε για 1 λεπτό περίπου. Τα βγάζουμε και τα αφήνουμε σε σήτα να στραγγίξουν. Σε μια πιατέλα βάζουμε λίγο μέλι και χοντροκομμένο καρύδι. Τοποθετούμε μια στρώση από τα μελομακάρονα και επαναλαμβάνουμε την ίδια διαδικασία αρκετές φορές.

(α.οικ)

11

Sztefanu Sztefanosz (1958–2021) Sztefu A görög tragédiaírók egyikének, Euripidésznek van öt sora, amivel ránk maradt drámái közül többet is befejezett, mint végső tanulsággal: Sok alakja van az isteninek, Sok nemreméltet is végre segít, És mire várunk, az sose jő el, Míg a sosemvártnak utat nyit a sors: Így ért ez is, íme a célhoz.

Az öt sor igazságát most a bőrünkön érezhetjük: nem vártuk, hogy Sztefu beteg legyen, nem vártuk, hogy meghaljon. Hisz nem volt még idős, nem volt még öreg.

De, úgy látszik, túl súlyos terheket cipelt, amiknek súlya alatt idő előtt megroppant.

Hosszú ideig nem volt erőtlen sem a test, sem a lélek, vagy legalábbis nem tűnt úgy, hogy bármelyik az lenne, csak a terhek voltak túlságosan súlyosak.

Egyszerre lenni görögnek és magyarnak, úgy, hogy az ember egyik sem lehet igazán, az túl súlyos teher, különösen egy művész számára, aki védtelenebb és érzékenyebb a több-

Köztéri szobor

Kartali emlékmű

Margó Tivadar emléktáblája

ségnél. Ezt persze inkább csak gondolom, mint tudom. Barátok voltunk, haveroszok, ahogy ő mondta, de lényeges dolgokról ritkán beszéltünk. Talán nem is kell beszélni róluk. Sztefu, minden látszat ellenére, szemérmes ember volt, aki a legmélyebb érzelmeit, a legmélyebb sérelmeit csak ritkán vallotta meg. Nyitott volt, beszédes, közlékeny, a vásárcsarnok árusaival hos�szú percekig, negyedórákig volt képes alkudozni, csupán a játék kedvéért. Megvoltak a maga lecsiszolt történetei, amiket szívesen mesélt a legkülönbözőbb alkalmakkor. Ezek a történetek a gyerekkorból, a főiskolás évekből, a tanári pályáról származtak: hogy vett meg egy egész sort a moziban, hogy vásárolt a Derkovits-ösztöndíjából kabátot egy csóró évfolyamtársának, mit mondott egy kollégája, miközben ő a fogadóórán egy szülővel beszélt épp. Giccsöngyújtókat és háborús karórákat gyűjtött igazi szenvedéllyel. Gyermeki lélekkel élt a világban, ami nemcsak azt jelenti, hogy kíváncsian, hanem azt is, hogy védtelenül.

Rácsodálkozott a gonoszságra, ami őt is többször megsebezte, méltatlan helyzetekbe kényszerítette, de nem lett védettebb.

A történetekben olykor szó esett egy tanító néniről, Margit néniről, aki megszelídítette a magyarul még nem tudó, verekedős

12

ott állt mellette minden bajban. Nélküle görög kisfiút, aki épp azért kezdett el rajtalán az előbb említett tehetsége sem zolni, hogy kifejezze magát. Szó esett arról teljesedhetett volna ki. Csodáltam azt az is, hogy itt többször megkérdezték, miért erőt, amivel Ági az utolsó és egyre neheeszi a magyarok kenyerét, arról is, hogy zebb időszakban is mellette állt. Meg�ott, tehát Görögországban feltűnést keltett győződésem, hogy csak nagyon kevesen a beszédével, hisz nem azt a köznyelvet képesek erre. És Sztefu büszke apaként beszélte, amit a többiek. Szó esett sérelmegélhette, hogy a tehetsége a lányában mekről és fájdalmakról, de sokkal kevésbé folytatódik: Marina elismerései bizonyára hangsúlyosan, mint a derűs eseményekről. nagyobb örömet szereztek neki, mint a Thasszosz szigetét pedig úgy, olyan szesajátjai. Büszke volt a fiára, Leandroszra retettel és büszkeséggel emlegette, mint is, aki szintén ott szerepelt a történeteiOdüsszeusz emlegethette Ithakát. Hogy ben. mindeközben mit várt, ami sose jött el, Szerettem vele üldögélni a Villányi úti arról nemigen volt szava, azt inkább csak Téka teraszán. Bizonyára nem így volt, sejthetjük.

Nikolaus Dumba emléktáblája de szeretnék úgy emlékezni, hogy többKét dologban volt hozzá kegyes a sors. nyire csak ültünk és hallgattunk. Együtt Az egyik a tehetség. Nem az én tisztem voltunk. Halálával nem csupán egy szék szobrászi munkásságát méltatni. Laikusmarad üresen az asztalunknál: kettő. Egyedül minek üljek ott? ként annyit érzékeltem, hogy ez a tehetség jelentős és elvitathatatlan. És ne feledjük: az alkotásai itt vannak velünk! A másik a család. Megadatott neki a boldog családi élet. Ági, a felesége D. Magyari Imre

Στεφάνου Στέφανος Γλύπτης Γεννήθηκε το 1958 στη Βουδαπέστη. Πέρασε τα παιδικά του χρόνια στο «ελληνικό κοινόβιο». Μετά την αποφοίτησή του από το δημοτικό σχολείο πήγε στη Μέση Σχολή Εικαστικών και Διακοσμητικών Τεχνών, από όπου πήρε το απολυτήριό του, το 1977 με ειδίκευση στη Γλυπτική. Στη συνέχεια εργάστηκε στα Κινηματογραφικά Στούντιο Pannonia ως σχεδιαστής κινουμένων σχεδίων. Ήταν μέλος του επιτελείου δημιουργών της ταινίας Moto perpetuo, η οποία κέρδισε το βραβείο «Χρυσός Φοίνικας» το 1981 στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών. Το 1980 εισήχθει στο Ουγγρικό Πανεπιστήμιο Εικαστικών Τεχνών, στην ειδικότητα της Γλυπτικής. Το 1984 πήρε πτυχίο Γλύπτη. Το 1985 και 1986 εργάστηκε στο ατελιέ του πανεπιστημίου με υποτροφία Derkovits Gyula. Μετά την αποφοίτηση από το πανεπιστήμιο φιλοτέχνησε διάφορα γλυπτά για σκηνι-

κά στο συνεργείο σχεδίασης και κατασκευής σκηνικών της Κρατικής Λυρικής Σκηνής της Ουγγαρίας. Το 1995 ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως καθηγητής σε καλλιτεχνικές σχολές. Δίδαξε στην ειδικότητα Γλυπτικής στο Ουγγρικό Πανεπιστήμιο Εικαστικών Τεχνών. Παράλληλα με τα διδακτικά του καθήκοντα ανέπτυξε δράση και ως δημιουργός. Τακτικά ελάμβανε μέρος με έργα του, σε ομαδικές και ατομικές εκθέσεις. Έργα του υπάρχουν επίσης σε ιδιωτικές συλλογές και μουσεία. Πιο σημαντικά δημόσια γλυπτά του: Μνημείο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου: Kartal Γαία: Tapolca Ανάγλυφο του Dezső Keresztúry: Nemesgulács Ξαπλωμένη Νίκη: Θάσος (Ελλάδα). (α.οικ.)

13

14

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ Αγαπητοί συμπατριώτες Είμαι στην ευχάριστη θέση να σας ενημερώσω ότι, χάρη στην παρέμβαση του υπουργικού Επιτρόπου Δρ. Tamás Wetzel, την βοήθεια του Εκπροσώπου της Ελληνικής Εθνότητας στο Ουγγρικό Κοινοβούλιο Αθανασίου Σιανού αλλά και της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας, σε είκοσι Έλληνες συμπατριώτες μας παραχωρήθηκε η ουγγρική υπηκοότητα. Μετά την επίσημη διαδικασία, τα Πιστοποιητικά Πολιτογράφησης παρέδωσε η Αντιδήμαρχος του 13ου Δημοτικού Διαμερίσματος της Βουδαπέστης κα Kornélia Holopné Schramek. Συγχαρητήρια εκ βάθους καρδίας σε κάθε συμπατριώτη μας για την ουγγρική υπηκοότητα. Βουδαπέστη, 9 Δεκεμβρίου 2021

Με εκτίμηση: Χριστοδούλου Κωνσταντίνος Πρόεδρος Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας (α.οικ.)

15

Görög Intézet

A szabadságharc 200. évfordulója A Görög Intézet egésznapos rendezvénysorozatot tartott a görög szabadságharc 200. évfordulója alkalmából 2021. november 29-én a Hadtörténeti Múzeumban. Délelőtt konferencia, délután filmvetítés, kiállítás és koncert várta az érdeklődőket.

A rendkívül sokszínű, gazdag program méltó zárása volt a Görög Intézet idei bicentenáriumi megemlékezéseinek, amelynek során videoklip készült a görög himnuszról, film készült az első görög diaszpóráról, megjelent egy kétnyelvű kötet, és fénnyel festették meg a Magyar Nemzeti Múzeumot a görög szabadságharcosok tiszteletére.

A Hadtörténeti Múzeum Történelem és kultúra a görög szabadságharc korában című konferencián a szakma kiváló tudósai tartottak előadásokat.

Zeys és barátai Elsőként Stergios Babanasis professor emeritus, az MTA doktora” Görög-magyar kapcsolatok az 1821-es görög forradalom vasszal készült Budapest görög szíve c. dokumentumfilmet, az korában” című előadása hangzott el, amelyben kitért a kor gazmost pótolhatta. dasági kapcsolataira is. Miután a professzor, a Covid miatt, nem A 19. századon átívelő történet a kezdetektől egy világváros tudott eljönni Budapestre, élőben kapcsoltuk Athénban, onnan születéséig követi az első diaszpóra nagy befolyással rendelkövette a konferenciát. Őt Solti Dóra PhD, az ELTE BTK újgörög kező görög kereskedőcsaládok életét, kitérve két kiemelkedő tanszéki munkacsoport vezetője követte, aki ”A magyarországi férfi, Sina György báró és Széchenyi István gróf barátságára is. filhellén mozgalom és a görög szabadságharc” összefüggéseA görög szabadságharc korabeli dokuiről beszélt. Bogyay Katalin nagykövet, a mentumai – képek, rajzok, zászlók című Magyar ENSZ Társaság elnöke lebincselő kiállítást Bogyay Katalin nagykövet nyitotelőadása a “Mind görögök vagyunk…” – ta meg. A kiállítást vetített képek is gaz1821 ihlető szelleme címet viselte. Csordagították, amelyek az Athéni Történeti ba László egyetemi tanár, az MTA dokMúzeum archívumából valók. tora ”Az új Görögország Kossuth Pesti A kulturális délutánt Zeys és barátai Hírlapjában” című előadása számtalan koncertje zárta, amelyen Cleo Mitilineou újdonságot tartalmazott még a téma alaés ifj. Domahidy László operaénekesek pos ismerőinek is. Végezetül Hermann énekeltek. Az együttes korabeli dalokat Róbert egyetemi tanár, az MTA doktora, a dolgozott fel, amely méltó befejezése volt Magyar Történelmi Társulat elnöke, ”Göaz egész napnak. rög származású honvédtisztek a magyar Az eseménysorozat megvalósításában szabadságharcban” című előadása hangegyüttműködő partnerünk volt az Orzott el, amely nem nélkülözte a humort. szággyűlés Görög Nemzetiségi SzószóA program délután filmmel, kiállítással, Stergios Babanasis professor online lója. koncerttel folytatódott. Aki nem látta a ta-

Görög Athéna

16

Solti Dóra

Bogyay Katalin

Ο χαιρετισμός του Ελληνα Πρέσβυ κ. Ευθύμιου Παντζόπουλου Είμαι ευτυχής που ως Πρέσβυς της Ελλάδος στην Ουγγαρία μου δίδεται η τιμή να χαιρετίσω την εκδήλωση προς τιμήν των 200 χρόνων από την Επανάσταση της Ανεξαρτησίας της χώρας μου μαζί με την ελληνική ομογένεια που ζει και εργάζεται στην Ουγγαρία. Αποτελεί ιδιαίτερη χαρά για κάθε Ελληνίδα και Έλληνα η χρονιά αυτή της επετείου των 200 ετών από την Έναρξη του Αγώνα. Αναστοχαζόμενοι το παρελθόν, ατενίζουμε με αισιοδοξία το μέλλον, ακόμα και μέσα σε συνθήκες δύσκολες, όπως η τωρινή της πανδημίας, ο Απόδημος Ελληνισμός αποδίδει μεγάλη σημασία στην Ελληνική Επανάσταση, και τιμά την επέτειό της. Απόδειξη αυτού η σημαντική αυτή εκδήλωση. Το 1821 αποτελεί χωρίς, καμία αμφιβολία, μια χρονολογία σταθμό στην ένδοξη πορεία του ελληνικού Έθνους. Ένας αγώνας που ξεκίνησε στις καρδιές των Ελλήνων της Διασποράς, μέλη της οποίας βρίσκονταν ανάμεσα στους Έλληνες της Πέστης και της Βούδας. Η σπίθα αυτή θα ανδρώσει τις καρδιές των υπόδουλων Ελλήνων και θα οπλίσει τη θέληση και την ελπίδα να επαναστήσουν ενάντια σε μια ισχυρή αυτοκρατορία. Ο αγώνας τους ήταν ένας αγώνας του αδύναμου κατά του ισχυρού, στο όνομα του υπέρτατου αγαθού της ελευθερίας. Ο αγώνας αυτός κερδήθηκε με ηρωισμό, θάρρος και πίστη στα ιδανικά των προγόνων τους. Κυρίες και κύριοι Η συμβολή των Ελλήνων της Διασποράς, όπως ανέφερα παραπάνω, ήταν καθοριστική. Όλα τα κέντρα του τότε Ελληνισμού, όπως η Οδησσός, όπου η Φιλική Εταιρεία ξεκίνησε την προετοιμασία της εξέγερσης, οι παροικίες των Ελλήνων στη Βιέννη, το Παρίσι, το Ιάσιο, τη Βουδα και την Πέστη, την Τεργέστη και αλλού, συνέβαλαν τόσο πνευματικά όσο και

υλικά στον ιερό σκοπό της απελευθέρωσης. Μεγάλος αριθμός Ελλήνων της διασποράς επέστρεψαν στην πατρίδα, πολέμησαν μαζί με τα εξεγερμένα αδέλφια τους και έδωσαν τη ζωή τους για την ανεξαρτησία της χώρας μας, μαχόμενοι «υπέρ Πίστεως και Πατρίδος». Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σ’ αυτόν τον Αγώνα συμμετείχαν και πολλοί Φιλέλληνες. Ανάμεσά του υπήρξαν και Ούγγροι, που θυσιάστηκαν στη Μάχη του Πέτα το 1822. Τους ευγνωμονούμε και δεν θα τους ξεχάσουμε ποτέ. Συμπατριώτισσες και συμπατριώτες μου, Σήμερα, 200 χρόνια μετά, μπορούμε να αισθανόμαστε υπερήφανοι για όσα έχει πετύχει η Πατρίδα μας. Η Ελλάδα είναι ένα σύγχρονο κράτος, που βρίσκεται στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενδυναμώνει τις συμμαχίες της, σέβεται το διεθνές δίκαιο και αποτελεί σταθερό παράγοντα ειρήνης στην ανατολική Μεσόγειο και την ευρύτερη περιοχή. Καθήκον όλων μας είναι να διαφυλάξουμε το πνεύμα του ελληνισμού. Γνωρίζω ότι αυτό πράττετε όλοι σας εδώ στην Ουγγαρία, με τον καλύτερο τρόπο, διατηρώντας τη γλώσσα μας, τις παραδόσεις, τα ήθη και τα έθιμά μας ζωντανά και μεταφέροντάς τα στις νεότερες γενιές, οι οποίες παραλαμβάνουν τη σκυτάλη και δίνουν νόημα στη συνέχεια της μακρόχρονης ιστορίας του ελληνισμού. Με αυτές τις σκέψεις, εύχομαι κάθε πρόοδο σε σας και τις οικογένειές σας και καλή επιτυχία στις στην σημερινή εκδήλωση, που είχα τη χαρά και την τιμή να χαιρετίσω. (α.οικ.)

Efthymios Pantzopoulos, Görögögország budapesti nagykövetének üdvözlő beszéde Örömömre szolgál, hogy Görögország magyarországi nagyköveteként abban a megtiszteltetésben van részem, hogy a Magyarországon élő és dolgozó görög közösséggel együtt üdvözölhetem e rendezvényt, melyre országom forradalmának és szabadságharcának 200. évfordulója alkalmából kerül sor.

Ez az év, a kétszázadik a Szabadságharc kezdete óta, minden görög számára örömteli évforduló. A múlton gondolkodva optimistán tekinthetünk a jövőbe: a külföldön élő görögség még olyan nehéz körülmények közöttt is, mint ez a mostani pandémia, nagy jelentőséget tulajdonít a görög forradalomnak, és – mint ez a mostani jelentős rendezvény is bizonyítja – nem mulasztja el, hogy megemlékezzék évfordulójáról.

1821 kétségkívül határkő a görög nemzet dicső történelmi útján. E harc a diaszpóra-görögség szívében indult útjára, melynek része volt a pest-budai görögség is. E szikra nőtt nagyra a rabságban élő görögök szívében és acélozta meg bennük az akaratot és a reményt, hogy fellázadjanak egy hatalmas birodalom ellen. Harcuk a gyenge harca volt az erős ellen a legfőbb jó: a szabadság nevében. És ezt a harcot hősiességgel, merészséggel és az ősök eszményeibe vetett hittel nyerték meg.

Hölgyeim és uraim!

A diaszpóragörögség hozzájárulása e harchoz, mint fentebb már utaltam rá, meghatározó jelentőségű volt. A külföldi görögség minden központja, mint pl. Ogyessza, ahol a Filiki Eteria megkezdte a felkelés előkészítését, Bécs, Párizs, Iasi, Buda, Pest, Trieszt és más városok görög kolóniái szellemi-

leg és anyagilag is hozzájárultak a szent célhoz, a felszabaduláshoz. A diaszpórából nagyszámú görög tért haza, felkelt testvéreikkel együtt küzdöttek „hitért és hazáért” és közülük sokan életüket adták országunk függetlenségéért.

Nem szabad megfeledkeznünk arról, hogy e harcban sok filhellén önkéntes is részt vett, magyarok is, akik közül többen az 1822-es petai csatában áldozták életüket. Hálával tartozunk nekik, emléküket örökre megőrizzük.

Honfitársnőim, honfitársaim, Ma, 200 évvel később, büszkék lehetünk arra, amit hazánk elért. Görögország ma egy korszerű állam az EU szívében, erős szövetségek tagja, amely tiszteletben tartja a nemzetközi jogot és a béke szilárd tartóoszlopa a Földközi-tenger keleti medencéjében és a tágabb térségben is.

Mindannyiunk kötelessége megőrizni a hellénség szellemét. Tudom, hogy önök mindnyájan ezen munkálkodnak itt Magyarországon, a lehető legjobb módon, őrizve nyelvünket, életben tartva hagyományainkat, szokásainkat, és átadva azokat az ifjabb nemzedékeknek, amelyek átveszik a stafétabotot és értelmet adnak a görögség hosszú történelme következő szakaszának.

E gondolatokkal kívánok Önöknek és családjaiknak minden lehető jót, a mai rendezvényhez pedig, melyet örömmel és tisztelettel nyitok meg, sok sikert.

(a.oik.)

17

Τα χειρόγραφα της Βουδαπέστης. Η ιστορία ως φάρσα

Μου ζητήθηκε ευγενικά από την αρχισυνταξία του περιοδικού «Ελληνισμός», που εκδίδεται από την Αυτοδιοικητική Ένωση Ελλήνων Ουγγαρίας να αυτοσυστηθώ, και να σκιαγραφήσω την παρουσία μου στην Βουδαπέστη. Η ιδιότητα μου, ως δάσκαλος, στο 12 τάξιο Συμπληρωματικό Σχολείο «Μανώλης Γλέζος», θα ενδιέφερε ένα περιορισμένο αριθμό ανθρώπων, εκείνους που εμπλέκονται και ασχολούνται με την ελληνόγλωσση εκπαίδευση στο εξωτερικό. Η παρουσίαση ενός μονότονου βιογραφικού με τα πεπραγμένα των σπουδών, του εργασιακού μου βίου, του συγγραφικού και υπό έκδοση έργου, θα ικανοποιούσε, μάλλον, μια λανθάνουσα εγωκεντρική μου διάθεση. Με σχετική ευκολία πέρασα αυτούς τους σκοπέλους και μπήκα στα μονοπάτια που υπόσχονταν να δώσουν απαντήσεις σε δύο βασικά ερωτήματα, που ίσως μου θέτατε: Πώς βρέθηκα στην Βουδαπέστη; Τι με συνδέει με την Βουδαπέστη, τι με την Ουγγαρία; Σε αυτές τις συντεταγμένες θα ήθελα να κινηθώ για να αυτοσυστηθώ. Στην Βουδαπέστη βρίσκομαι από την 18η Σεπτεμβρίου του 2021, μετά την αναγκαστική μου μετακίνηση, από το ελληνικό Σχολείο «Αθηνά» Βουκουρεστίου. Ο αρχικός προορισμός ήταν η Ρουμανία, το Βουκουρέστι, εκεί θα συνέχιζαν τις λυκειακές σπουδές οι τρεις γιοι μου. Εκεί στήσαμε το προσωρινό μας αρχοντικό, με τους δύο μεγαλύτερους γιους, τον Δημήτρη και τον Νίκο, καθώς το κύριο βρισκόταν στην Θεσσαλονίκη, με διαμένοντες την σύντροφό μου Όλγα, ψυχολόγος το επάγγελμα, και τον μικρότερο υιό, Αναστάση, μαθητής της Α’ Λυκείου. Το μοίρασμα της οικογένειας στα δύο, έμοιαζε με στιγμές μετανάστευσης που οι γονείς έφευγαν στα ξένα για κάτι καλύτερο. Τελικά μέσα μου έλαβε στιγμές «μνήμης πολιτικής προσφυγιάς», με την μετακίνηση μου στην Βουδαπέστη και το σκόρπισμα της οικογένειας στα τρία: Θεσσαλονίκη-Βουκουρέστι-Βουδαπέστη. Η μετακίνησή μου έγινε, υπό τη δαμόκλειο σπάθη: «ή αποδέχεσαι την τοποθέτηση ή επιστρέφεις στην Ελλάδα». Στη Ρουμανία και σε συνθήκες πανδημίας καταφέραμε να κάνουμε μόνο σχέδια, για αυτά που σκεφτόμασταν να συναντήσουμε, να δούμε και να δημιουργήσουμε. Την 7η Σεπτεμβρίου 2021, μου ανακοινώθηκε η οριστική μετακίνηση, στο 12 τάξιο Συμπληρωματικό Ελληνικό Σχολείο «Μανώλης Γλέζος» με έδρα, επί της Οδού Vecsey 5 utsa, κοντά στην πλατεία του Ουγγρικού Κοινοβουλίου. Στο Βουκουρέστι έζησα τα δικά μου «Σεπτεμβριανά», τα οποία μπορούν να ερμηνεύσουν καλύτερα, οι Ρωμιοί της Πόλης, και οι έλληνες της πολιτικής προσφυγιάς, εν καιρώ παράδοξης ειρήνης. Στη μετακίνηση μου από το Βουκουρέστι για την Βουδαπέστη, πήρα στις αποσκευές μου, τα ανεκπλήρωτα σχέδια. Η μεγάλη παιδαγωγός Έλλη Αλεξίου, οι ξεχωριστοί λογοτέχνες Δημήτρης Χατζής και Μενέλαος Λουντέμης, ο ποιητής Αντρέας Εμπειρίκος από την Μπράιλα, ο εθνικός συγγραφέας Παναΐτ Ιστράτι με καταγωγή από την Κεφαλονιά, η πρώτη και η δεύτερη διασπορική σφαίρα των ελλήνων της Ρουμανίας υπενθύμιζαν το παρών τους μέσα μου, για μια άλλη στιγμή. Στην Ουγγαρία έφτασα με τη ρήση της «βίωσης της Ιστορίας ως φάρσα». Και από εδώ ξεκινά το αφήγημά μου, στη δεύτερη συντεταγμένη που ανάφερα: «Τι με συνδέει με την Βουδαπέστη, τι με την Ουγγαρία;». Δεν θυμάμαι στιγμή της παιδικότητάς μου, στο οικογενειακό μας περιβάλλον, να μη ακούγονταν οι λέξεις Βουδαπέστη και Ουγγαρία. Πρωινά

18

Αργύρης Ηργής και βραδινά, σχόλες και αργίες , γιορτές και διακοπές έτρεχε ο λόγος, η μνήμη και η σκέψη σε τούτα τα μέρη, που είχαν βιωματικό δέσιμο με την πολιτική προσφυγιά και την υπερορία των πολύ στενών προσώπων μου. Ο παππούς μου, Νικόλαος Ήργες έφτασε την Βουδαπέστη το 1953, μετά την πεντάχρονη παραμονή του στην Πολωνία, για να επανενώσει το κομμάτι της οικογένειας του που ζούσε στην Ουγγαρία. Επρόκειτο για τα δύο μικρότερα παιδιά του, Σιδέρη και Χρήστο Ήργε, που μεγάλωναν στους παιδικούς σταθμούς του Fehevarscurgo και ενός γειτονικού που μου διαφεύγει το όνομα. Στην Ουγγαρία έζησε έως το 1963. Μετακινήθηκε στην Λαϊκή Δημοκρατία της Μακεδονίας, της τότε ενιαίας Γιουγκοσλαβίας, με το μεγαλύτερο γιο του Σιδέρη, που είχε αποφοιτήσει από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο «Καρλ Μαρξ». Ακολούθησε το 1969 και ο δεύτερος γιος, ο Χρήστος, που αποφοίτησε από το Τμήμα Μηχανολόγων Ηλεκτρολόγων του Πανεπιστημίου της Βουδαπέστης. Αλλά δεν ήταν λίγοι αυτοί που ακολούθησαν την ίδια οδύσσεια από την μικρή μας πολιτεία, την Λιθιά Καστοριάς. Υπήρχαν και άλλα, πιο μακρινά αφηγήματα που μιλούσαν για τις προγονικές μας ρίζες, με τους Μοσχοπολίτες που μεγαλούργησαν στην Αυτοκρατορία των Αψβούργων και την Αυστροουγγαρία, αφήνοντας μέχρι σήμερα ζωντανό το αποτύπωμά τους. Η προγονική μας σχέση με τους Γεώργιο και Σίμωνα Σίνα, δια του ιερέα παπα-Γιώργη Σίνα εντοπίζεται σε

πολύ παλαιά ιστορικά αφηγήματα της οικογένειά μας. Αυτό το ακατέργαστο οικογενειακό βιωματικό αφηγηματικό υλικό κυριάρχησε μέσα μου, όταν ξεκινούσα από το σιδηροδρομικό σταθμό Nord του Βουκουρεστίου για τον ανατολικό σταθμό των τραίνων, στο Keleti της Βουδαπέστης. Σε τούτο προστέθηκε και το δυναμικό των μεταπτυχιακών μου εντρυφών που αφορούσε την παιδαγωγική, την εκπαίδευση ενηλίκων, την ελληνόγλωσση εκπαίδευση στο εξωτερικό, την πολιτιστική διπλωματία, την εξωτερική πολιτιστική πολιτική, τις διακρατικές και πολυμερείς πολιτισμικές σχέσεις λαών και κρατών. Και στην περιφέρεια των ερευνητικών μου ενδιαφερόντων ξεδιπλωνόταν το πάθος μου για τη σύνδεση του χωρικού με το οικουμενικό, της περιφερειακής Ιστορίας με τις διεθνείς εξελίξεις. Από την φαρέτρα του βιογραφικού μου «αρματώθηκα» με τα μεθοδολογικά εργαλεία ανακατασκευής πολλών εννοιών που έβριθαν στα μελετήματά μου και εκπορεύονταν από οικογενειακά βιώματα: η εκπαιδευτική βιογραφία, η πολιτική προσφυγιά, η ιστορία της εκπαίδευσης, η πολιτιστική διπλωματία, των Ελλήνων οι κοινότητες, οι έλληνες της διασποράς έβρισκαν τα ομοιόδρομά τους, ενδεικτικά στους Αγαμέμνονα Μακρή και Δημήτρη Χατζή, στο Fehervarcsurgo και τους παιδικούς σταθμούς που φιλοξένησαν τα παιδιά του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, στην παιδαγωγό Έλλη Αλεξίου και τους συνεργάτες της, στην Ελληνική Πολιτιστική Διπλωματία, ως εργαλείο στην άσκηση της εξωτερικής πολιτικής, στις αυτοδιοικητικές ελληνικές κοινότητες της Ουγγαρίας, στους έλληνες γλύπτες Ανδρέα Παπαχρήστου, Ρήγα Χον-

δροματίδη, και πολλούς που διέπρεψαν ή διαπρέπουν στα γράμματα και τις τέχνες στη διασπορά. Μαζί με αυτούς και οι Ούγγροι ομότεχνοί τους, που μοιράζονται κοινούς πόθους και καημούς. Το ερευνητικό και επιστημονικό μου βλέμμα μετατοπίζεται από το συλλογικό αφήγημα της πολιτικής προσφυγιάς στην τύχη αυτών των παιδιών και των επιγόνων τους στις επιστήμες, τις τέχνες και τα γράμματα. Πιο πολύ με ενδιαφέρει να διαβώ τις γέφυρες που έκτισαν ανάμεσα στις δύο πατρίδες, Ουγγαρία και Ελλάδα, να αφουγκραστώ το δικό τους πόθο και καημό. Τα μαθήματα της ελληνικής γλώσσας που διδάσκω στο 5ο, στο 11ο και 18ο διαμέρισμα της Βουδαπέστης μου δίνουν ξεχωριστές συγκινήσεις, όταν συναντώ συντοπίτες μου από την Καστοριά, αλλά και πολλούς από άλλες περιοχές της Ελλάδας, που βίωσαν την επανάληψη της Ιστορία ως τραγωδία και εγώ ως φάρσα. Διακαής μου πόθος ήταν να βρεθώ στην Ουγγαρία κάτω από άλλες συνθήκες, να δώσω απαντήσεις στα ερωτήματα που με βασάνιζαν και να διασώσω ένα κομμάτι της τοπικής Ιστορίας της γενέτειράς μου. Όμως, η ιδιότυπη «εκτόπιση-προσφυγιά» μου, εν καιρώ ειρήνης, δημιούργησε πολλές παράλληλες διαδρομές με τους ανθρώπους που επηρέασαν την επιστημονική, την στοχαστική και την πνευματική μου συγκρότηση. Τούτων τα μονοπάτια προσπαθώ να διαβώ, στο σύντομο χρόνο παραμονής μου στην Βουδαπέστη και την Ουγγαρία.

Φωτογραφίες από το δεύτερο εργαστήρι ζωγραφικής με την Άντρεα Παπαγεωργίου στο σχολείο μας (20. 11. 21).

Iskolai sítábor Januárban 5 napos, 4 éjszakás, síeléssel egybekötött tanulmányi kirándulást szervezünk iskolánk 11-18 éves tanulói számára Ausztriába, Lackenhofba.

Időpont: 2022. január 25-29.

Indulás: 2022. január 2. kedd Érkezés: 2022. január 29. szombat este Utazás: külön busszal Szállás: pályaszállás, Sporthotel am Ötscher, 3-4 ágyas, fürdőszobás szobákban Étkezés: napi 3x, teljes ellátás

Program: Síelés: 4 nap, kiváló sízőknek csoportokban kísérővel, kezdőknek síoktatóval.

Délutánonként görög nyelvű/ vonatkozású vetélkedők

Önköltség (szállás, étkezés, síbérlet): 11-14 éves korig: 260 euró/ fő 15-19 éves korig: 305 euró/ fő 19 év felett: 365 euró/ fő

A buszköltséget és a síoktatást az iskola fizeti.

19

Nikosz Beloiannisz Általános Iskola Δημοτικό Σχολείο Νίκος Μπελογιάννης Színházban voltunk A Gulliver-sorozat utolsó bérletes előadásán, színházban voltunk szerdán, december 8-án az iskola alsó tagozatos tanulóival. Októberben a Világszép nádszál kisasszonyt, novemberben A kis herceget, ma pedig a Grincs című, a gyerekek által ismert

és kedvelt karácsonyi történet színpadi feldolgozását néztük meg. Nagy élmény volt elmerülni a színházi világban, rácsodálkozni a díszletre, jelmezekre, a remek színészi játékra. Kellemes és hasznos perceket töltöttünk el az előadásoknak otthont adó Klauzál Gábor Művelődési Központban. Ha lesz lehetőségünk, folytatjuk a színházi sorozatot!

Γνωριμία με την ελληνική κουζίνα Η 8η τάξη μαγειρεύει γιουβαρλάκια Στις 25 Νοεμβρίου 2021 στα πλαίσια του μαθήματος της Ελληνικής Λαογνωσίας και με την καθοδήγηση των εκπαιδευτικών οι μαθητές της 8ης τάξης του Δημοτικού Σχολείου «Νίκος Μπελογιάννης» της Ουγγαρίας ετοίμασαν παραδοσιακά γιουβαρλάκια. Την προηγούμενη μέρα, μετά την

γνωριμία με το λεξιλόγιο της σχετικής συνταγής τα παιδιά παρακολούθησαν βίντεο με την εκτέλεσή της. Όλη η τάξη συμμετείχε σε όλες τις φάσεις του μαγειρέματος, έως και το πλύσιμο των μαγειρικών σκευών, των πιάτων και των κουταλιών. Το αποτέλεσμα απέσπασε μεγάλη επιτυχία: τόσο οι μαθητές όσο και οι εκπαιδευτικοί του σχολείου έγλυψαν τα δάχτυλά τους.

20

Φώφη Γεννηματά (1964-2021) “Αντίο γενναία ηρωίδα” - Το ύστατο χαίρε Απέραντη θλίψη και συγκίνηση στη Μητη φορά μέλος της Κεντρικής Επιτροπής τρόπολη Αθηνών για ένα τελευταίο αντίο και γραμματέας του Τομέα Παιδείας και στην αγωνίστρια Φώφη Γεννηματά, που Εκπαίδευσης του κόμματος το Νοέμβριο έφυγε από κοντά μας στις 25 Οκτωβρίου. του ίδιου χρόνου, από την ΚΕ. Τον ίδιο “Όλες σου τις μάχες τις έδωσες παλικαρίμήνα, εξελέγη γραμματέας της Διαρκούς σια. Ήσουν και θα είσαι πάντα η ηρωΐδα Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Κοινωνικών μας”, το μήνυμα των παιδιών της.Με ένα Υποθέσεων της Βουλής. Στις νομαρχιακές λουλούδι στο χέρι, μέσα σε κλίμα οδύεκλογές του Οκτωβρίου του 2002, εξελένης, συγκίνησης αλλά και θαυμασμού γη υπερνομάρχης Αθήνας-Πειραιά στο Β’ για τη γενναιότητά της, πλήθος κόσμου, γύρο με ποσοστό 56,3%, υποστηριζόμεστελέχη του Κινήματος Αλλαγής, πρόσωνη από το ΠΑΣΟΚ. πα ολόκληρου του πολιτικού φάσματος, Το Μάρτιο του 2003, εξελέγη πρόεδρος σημαίνουσες προσωπικότητες από κάθε της Ένωσης Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεχώρο, φίλοι, συγγενείς και συγκλονισμέων Ελλάδας (ΕΝΑΕ) με την υποστήριξη του νοι πολίτες βρέθηκαν στη Μητρόπολη ΠΑΣΟΚ και του Συνασπισμού της ΑριστεΑθηνών για ένα τελευταίο “αντίο” στη ράς.Στις 3 Ιουλίου του 2003, επανεξελέΦώφη Γεννηματά.”Τη Φώφη μας”, όπως γη από την Κεντρική Επιτροπή μέλος του την αποκαλούσαν πολλοί από όσους Εκτελεστικού Γραφείου του κόμματος.Τον έδωσαν το “παρών” στο παρεκκλήσι για Αύγουστο του 2003, ορίστηκε μέλος της να την αποχαιρετήσουν, να αφήσουν ένα 12μελούς Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην λουλούδι, μία ζωγραφιά και μία τελευταία έκφραση ευγνω- Επιτροπή των Περιφερειών της ΕΕ.Το Μάρτιο του 2005, εξελέγη μοσύνης και σεβασμού στη μνήμη της.Μία γυναίκα που πά- μέλος του νεοσύστατου Πολιτικού Συμβουλίου του ΠΑΣΟΚ και λεψε γενναία, με περίσσιο θάρρος, με αξιοπρέπεια και στο επανεξελέγη το Δεκέμβριο του 2006.Τον Οκτώβριο του 2006, με “ύστατο χέρι” έλαβε την αγάπη, τον σεβασμό και την ανα- την υποστήριξη του ΠΑΣΟΚ, επανεξελέγη υπερνομάρχης Αθήγνώριση του κόσμου στο πρόσωπο μίας πραγματικής αγωνί- νας-Πειραιά από τον Α’ γύρο με ποσοστό 43,4%. στριας. Όπως δηλαδή θα τη θυμούνται. Το Μάρτιο του 2008, στο 8ο συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, εξελέγη Γεννημένη στην Αθήνα, στις 17 Νοεμβρίου του 1964, η Φ. μέλος του Εθνικού Συμβουλίου του κόμματος και στη συνέΓεννηματά διετέλεσε Πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ – Επικεφαλής της χεια εξελέγη από το Εθνικό Συμβούλιο, μέλος του Πολιτικού Δημοκρατικής Συμπαράταξης και Πρόεδρος του Κινήματος Συμβουλίου.Τον Οκτώβριο του 2009, ανέλαβε για πρώτη Αλλαγής. Πέθανε στις 21 Νοεμβρίου του 2021, αφήνοντας φορά κυβερνητικό αξίωμα ως υφυπουργός Υγείας και Κοινωπίσω της τρία παιδιά και σημαντική πολιτική παρακαταθήκη. νικής Αλληλεγγύης στην πρώτη κυβέρνηση του Γιώργου Α. Κατά τη διάρκεια των σπουδών της, η Φ. Γεννηματά ασχο- Παπανδρέου.Στις 26 Μαρτίου 2012, ύστερα από απόφαση λήθηκε με το φοιτητικό συνδικαλισμό και εντάχθηκε στην του νέου αρχηγού του ΠΑΣΟΚ Ευάγγελου Βενιζέλου, ανέλαβε προσκείμενη στο ΠΑΣΟΚ φοιτητική παράταξη ΠΑΣΠ. Το 1986, εκπρόσωπος Τύπου του Κινήματος, θέση που διατήρησε έως έγινε μέλος της Ένωσης Γυναικών Ελλάδας. Το 1987 άρχισε να και τις 26 Ιουνίου του 2013, οπότε ορίστηκε αναπληρωτής εργάζεται στην Εθνική Τράπεζα και παράλληλα στο πολιτικό υπουργός Εθνικής Άμυνας.Το Μάρτιο του 2013, επανεξελέγη γραφείο του πατέρα της μέχρι το 1989. Την περίοδο της οι- μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του κινήματος. κουμενικής κυβέρνησης Ζολώτα (1989), ανέλαβε καθήκοντα Στις 15 Ιουνίου του 2015, εξελέγη νέα πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ στο ιδιαίτερο γραφείο του τότε ΥΠΕΘΟ Γεννηματά. Την πεMετά από δημοκρατικές διαδικασίες στις 28 Νοεμβρίρίοδο 1990-1993, επί κυβερνήσεως ου 2017, ανακοίνωσε το όνομα του Μητσοτάκη, ανέλαβε το συντονισμό νέου κόμματος, ΚΙΝΗΜΑ ΑΛΛΑΓΗΣ, των δραστηριοτήτων του Γ. Γεννημακαι στις 2 Δεκεμβρίου συγκροτήθητά, που τότε ήταν κοινοβουλευτικός κε το εξαμελές Πολιτικό Συμβούλιο, εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ.Το 1993, αποτελούμενο από τους: Φώφη Γενόταν ο Γ. Γεννηματάς ανέλαβε τα νηματά, Σταύρο Θεοδωράκη, Νίκο υπουργεία ΥΠΕΘΟ και Οικονομικών, Ανδρουλάκη, Γιώργο Καμίνη, Θανάέγινε συντονίστρια του ιδιαίτερου ση Θεοχαρόπουλο και τον πρώην γραφείου του. Από το 1996, ήταν πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου. εκλεγμένη πρόεδρος του Ομίλου Η Φώφη Γεννηματά ήταν μια αγω«Γιώργος Γεννηματάς». νίστρια της ζωής και της πολιτικής. Για πρώτη φορά εξελέγη στη ΒουΘα είναι για πάντα στις καρδιές μας. λή με το ψηφοδέλτιο Α’ Αθηνών του Συνδέθηκε με τον λαϊκό κόσμο, τους ΠΑΣΟΚ, τον Απρίλιο του 2000 και προοδευτικούς πολίτες, με όσους εξελέγη γραμματέας της Βουλής αγωνίζονται και ονειρεύονται μια των Ελλήνων στις 21 του ίδιου μήνα, δίκαιη κοινωνία, μια καλύτερη Ελγια να εκλεγεί εκ νέου στις 3 Οκτωλάδα. βρίου του 2001. Εξελέγη γραμματέΚαλό ταξίδι αγαπημένη μας Φώφη ας της διαρκούς κοινοβουλευτικής – καλό παράδεισο Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής το Μάιο του 2000 και Ανδρέας Οικονόμου Η Φώφη με τον πατέρα της τον Οκτώβριο του 2001, στο 6ο συΓιώργο Γεννηματά νέδριο του ΠΑΣΟΚ, εξελέγη για πρώ(πηγές: eklogika,gr-ελληνικός Τύπος)

21

Papadopulosz Haralambosz a „zsidómentő partizán” 1917-ben született Pontoszban, édesanyja Tengelidu Mária. Édesapja elszegényedett pap volt. 1922-ben érkeztek családjával Görögországba, és Katerini városában telepedtek le. A Metaxasz diktatúra alatt nagyon sokat éheztek. 1940-ben az olasz fasiszták ellen harcolt az albán fronton, majd a megszálló nácik ellen küzdött hősiesen Közép- és Észak-Görögország különböző régióiban. Ebben az időszakban történt, hogy a görögországi zsidóságot szállító tehervonatot a partizánok Haralambosz vezetésével megállították és leszállították a vagonban tartózkodó

Együtt a család egy görögországi látogatás során. Középen fehér ingben Haralmbosz Papadopulosz, balján fia Anestis, mögötte lánya, Katina

Középen fia Alexisz, és felesége Rozália

zsidókat, hogy megszöktessék őket. „Mentsétek az irhátokat!”

– kiáltották. A polgárháborúban a harcok sorána lábán, a bal karján és a gerincén is megsebesült, egy jugoszláviai kórházban ápolták. 1949-ben Magyarországra érkezett. Görögországban hagyta három gyermekét, Katinát, Anestist és Dimitrist, akik egy rodoszi árvaházban nevelkedtek. A dohánygyári évek után Szolnokra került, ott 1955-ben újra megnősült. Kaplár Rozáliát vette feleségül, akitől még két gyermeke született Alexisz és Andreász.

Varrógépműszerésznek tanult, majd a szolnoki Ganz Villamossági Művekben dolgozott. 1986. év márciusában érte a halál.

Hristodoulou Konstantinos

Χαράλαμπος Παπαδόπουλος ο “Εβραίος αντάρτης διάσωσης” Γεννημένος στον Πόντο το 1917, μητέρα του ήταν η Mαρία Τεγγελίδου. Ο πατέρας του ήταν ένας πάμπτωχος ιερέας. Έφτασε στην Ελλάδα με την οικογένειά του το 1922 και εγκαταστάθηκαν στην Κατερίνη. Δεινοπάθησαν τα μέγιστα από την πείνα κατά την διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά. Το 1940 πολέμησε εναντίον των Ιταλών φασιστών στο αλβανικό μέτωπο και στη συνέχεια πολέμησε ηρωικά και κατά των ναζί κατακτητών σε διάφορες περιοχές της κεντρικής και βόρειας Ελλάδας. Την περίοδο εκείνη χρονολογείται όταν με αρχηγό τον Χαράλαμπο οι αντάρτες σταμάτησαν το τρένο που μετέ-

Με τον γιό του Ανέστη στο Λιμάνι του Πειραιά

22

Με τον γιό του Ανέστη στην Πλατεία Ομονοίας

φερε Εβραίους από την Ελλάδα και κατεβάζοντας τους από τα βαγόνια, τους βοήθησαν να διαφύγουν σώζοντας τους την ζωή. «Σώστε τα τομάρια σας», φώναζαν. Κατά την διάρκεια των μαχών στον Εμφύλιο τραυματίστηκε στο αριστερό χέρι και στην σπονδυλική στήλη και νοσηλεύτηκε σε γιουγκοσλαβικό νοσοκομείο. Έφτασε στην Ουγγαρία το 1949. Άφησε τα τρία του παιδιά στην Ελλάδα, την Κατίνα, τον Ανέστη και τον Δημήτρη, που μεγάλωσαν σε ορφανοτροφείο στη Ρόδο. Μετά ακολούθησαν τα χρόνια στη Βουδαπέστη, στο Καπνεργοστάσιο (Ντοχάνυγκιάρ) και στη συνέχεια μετακόμισε στην πόλη του Szolnok, όπου το 1955 ξαναπαντρεύτηκε την Rozalia Kaplár και απέκτησαν δύο παιδιά τον Ανδρέα και τον Αλέξη. Σπούδασε τεχνικός ραπτομηχανών και στη συνέχεια εργάστηκε στο εργοστάσιο ηλεκτρολογίας Ganz στο Szolnok. Πέθανε τον Μάρτιο του 1986. (α.οικ.)

ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΠΟΥ ΕΦΥΓΑΝ Τατσόπουλος Νίκος (1933-2021)

Ο Νίκος Τατσόπουλος γεννήθηκε το 1933 στο χωριό Κυδωνιά του Νομού Κοζάνης. Στις 8 Γενάρη του 2021 έφυγε από την ζωή στα 88 του χρόνια. Είναι ακόμα στα νιάτα του όταν η Προσωρινή Κυβέρνηση του Βουνού (ΔΣΕ) αποφασίζει να σώσει, να ξεβγάλει έξω τα ανήλικα παιδιά από τις εμπόλεμες περιοχές και να τα στείλει στις Σοσιαλιστικές χώρες για να γλυτώσουν από κατατρεγμούς και κινδύνους του εμφυλίου πολέμου.Την Άνοιξη του 1948 χιλιάδες παιδιά παιδιά εγκαταλείπουν τα σπίτια τους, τα αγαπημένα τους πρόσωπα –γονείς και αδέρφια-και παίρνουν το δρόμο της αναγκαστικής, άγνωστης μεγάλης πορείας για την ξενητιά. Πολλά μικρά παιδιά ταλαιπωρηθήκανε για να φτάσουν στα πιο κοντινά Τατσόπουλος Νίκος σύνορα. Ο Νίκος μαζί με συγγενείς και πολλά άλλα παιδιά κουρασμένα και ταλαιπωριμένα φτάνουν στην γειτονική Λαϊκη Δημοκρατία της Αλβανίας στα τέλη του 1948 η πορεία των παιδιών συνεχίζεται – μέσω Γιουγκασλαβίας – με μεγάλες δυσκολίες και ανωμαλίες φτάνουν στην φιλόξενη Λ.Δ. Ουγγαρίας όπου τα υποδέχτηκαν με μεγάλη φροντίδα και στοργή.Υστερα από υγειονομική εξέταση αποξεψείριασμα και λουτρά τα έντυσαν με καινούργια ρούχα και παπούτσια. Αυτά τα παιδιά μετά από κάμποσα χρόνια, εδώ χόρτασαν για πρώτη φορά με φρέσκο μυρωδάτο ψωμί.

Εδώ τα μικρότερα παιδιά του δημοτικού τακτοποιήθηκαν σε παιδικούς σταθμούς και διάφορα κολλέγια της Βουδαπέστης , οπου και ο Νίκος. Εδώ παρακολουθεί μαθήματα σε διάφορες προπαρασκευαστικές σχολές και φροντιστήρια όπου δίνει εξετάσεις και στη σχολική χρονιά του 1951 περνά στην Σχολή Μηχανολόγων Μηχανικών του Πολυτεχνείου της Βουδαπέστης όπου αποκτά πτυχείο του Μηχανολόγου Μηχανικού (1956). Του προτείνουν (επίσημα) δουλειά στην ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΩΝ του Νομαρχιακού Συμβουλίου της πόλης του Σόλνοκ (SZOLNOKTERV). Διατέλεσε διαδοχικά Τμηματάρχης Β΄, Διευθύνων Μελετητής Τμηματάρχης Α’ και από το 1966 τομεάρχης Μηχανικός (szakfőmernök). Στο μεταξύ παντρεύτηκε την Ευθυμία Κακατάκη με την οποία απέκτησαν,μεγάλωσαν και σπούδασαν δύο παιδιά. Τον πενθούν η σύζυγός του Ευθυμία και τα δύο παιδιά του η Θεοδώρα και ο Πέτρος .Οι τρείς κουνιάδες του Θάλεια,Αντωνία (Νούλα) και Διαμαντούλα όπως και τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους Αιωνία σου η μνήμη Δεκέμβριος 2021 Τάκης Χριστοδουλάκης

Könyvbemutató a bemutatkozásra, az eszmecserére magyarországi görög művészek, értelmiségiek, és mindazok számára, akiknek fontos a művészet, a kultúra, a tudomány, a gondolat. A Görög Szalonban – szándékaink szerint – ismert és kevésbé ismert honfitársaink beszélgetnek, játszanak, énekelnek, ezáltal is erősítve görög identitásunkat.

Az első alkalommal megtartott Görög Szalon bevezetőjét Görög Athéna igazgató tartotta, aki külön méltatta az est díszvendégét, a fordítót, Caruha Vangeliót. Hadzisz Dimitrisz görög írót és a nemrégiben megjent A kettős könyv című munkáját Nakos Konstantinos, az ELTE tanára elemezte nagyon élvezetesen és szemléletesen a jelenlévőknek, ezt követően Topuzidisz Dimitrisz részleteket olvasott fel a görög irodalom kedvelőinek magyarul és görögül. Az est végén mindenki örömére Caruha Vangelió személyes élményeiről, az íróhoz fűzött barátságáról beszélt, és természetesen kitért a könyv fordításának körülményeire is. A rendkívül jó hangulatú est dedikáA képen balról jobbra: Görög Athéna, Caruha Vangelió, Topuzidisz Dimitrisz, lással fejeződött be.

Nagy sikerrel zárult a Görög Szalon első estje, amelynek keretében a Görög Intézet kiadásában megjelent Hadzisz Dimitrisz A kettős könyv című regényének bemutatóját tartottuk. A napokban már hírt adtunk arról, hogy a Görög Szalon elindításával az a célunk, hogy lehetőséget teremtsünk

Nakos Konstantinos

Forrás: gorogintezet.hu

23

Miskolci görögök

Dr. Pecasz Ziszisz (1952-2017) 1952. június 26-án született Miskolcon Pecasz Jorgosz és Georgiadu Eftímia gyermekeként. A szülők 1949-ben, a polgárháború idején találkoztak először Lengyelországban, és már együtt költöztek Magyarországra, Miskolc lett az új otthonuk. Első közös gyermekük Ziszisz volt, aki Miskolcon végezte középiskolai tanulmányait, majd Bulgáriában, a szófiai egyetemen szerzett filozófia diplomát. Visszatért Magyarországra és a Miskolci Egyetem Bölcsészettudományi karán huszonöt évig dolgozott egyetemi docensként, szociológiát dr. Pecasz Ziszisz oktatott. Fő oktatási és kutatási területe a vallástörténet témaköre volt. Ziszisz nemcsak a társadalomtudományokban érezte otthon magát, de kiváló zenei műveltséggel is rendelkezett.

Az egyetemi évek alatt egy görög zenekarban gitározott, a zenéhez való szeretete és mély ragaszkodása életevégig megmaradt. Két házasságot kötött, mindkét házasságából két-két gyermeke született. Huszonhat évig élt együtt szép harmóniában második feleségével, és a házasságukból született leányaikkal. A miskolci görög közösség oszlopos tagjaként nem múlt el rendezvény a család jelenléte nélkül. A görögséghez való hűséget, hagyományokat, és értékeketpéldamutatással a családjának is továbbadta. Dr. Pecasz Ziszisz négy évvel ezelőtt, 2017. december 11-én hunyt el egy tragikus baleset áldozataként. Halálával pótolhatatlan űrt hagyott maga után.

65 évet élt!

A 2018 szeptemberében Miskolcon megrendezett „Görögségünk képekben – 70 éve Magyarországon” című fotókiállítás Boldog pillanatok a Pecasz családban

24

megnyitóján felesége dr. Pecaszné Leskó Éva a Miskolci Görög Nemzetiségi Önkormányzat elnök-helyettese az alábbi beszéddel emlékezett férjére és az életükre: Mit jelent magyar nőként görög feleségnek lenni?

Nem egy egyszerű kérdés, de mégis, nagyon is az.

Amikor 26 évvel ezelőtt bekerültem férjem görög családjába, csak úgy tudnám jellemezni új családom tagjait mintha csak a „Bazi nagy görög lagzi” című filmből léptek volna ki. Szavaik egymásba értek, görögül, magyarul, macedónul röpködtek egymás után. Széles gesztikulálások, nagy összeborulások, mérhetetlen szeretet, heves indulatok jellemezték a családot. Amennyire rémisztő volt, annyira szeretnivaló. Aztán megszoktam, megszerettem, és magával ragadott. Hétköznapjaink összekeveredtek. Megtartottunk és elhagytunk magyar szokásokat, és ezzel egy időben szintén megtartottunk és elhagytunk görög szokásokat is. Kialakítottuk saját vegyes világunk szerinti életünket, ünnepeinket, ételeleinket, zenéinket. Úgy alkalmazkodtunk mindehhez, ahogyan azt az együttélésben, a házasságban is tettük, szinte észrevétlen.

Ha mégis ki kellene emelnem vagy össze kellene hasonlítanom valamit jellemzően a görög-magyar tulajdonságok közül: a magyar ember aggodalmaskodását, és a görög ember nyugalmát állítanám szembe. Fájó szívvel tapogatom a múltat, amikor magyar nőként, magyar anyaként egy dolgot százszor átrágtam, százszor megforgattam ugyanazt a kérdést, és annak válaszait is. Mire odakerültünk, hogy férjemmel beszéljünk az előttünk álló feladatokról, már több komplett forgatókönyv volt a fejemben, és természetesen mindegyik forgatókönyvnek volt negatív, aggodalmaskodó kicsengése is.

Ekkor jött a nyugalmáról és higgadtságáról jól ismert férjem. Csendesen jegyzem meg: azért szerény habitusommal, bármikor ki tudtam hozni őt a sodrából, és egy másik alkalommal pontosan az Ő végtelen nyugalma tudott az őrület határáig kergetni, de így egészítettük ki egymást.

Szóval, ekkor jött a nyugalmáról ismert férjem, és egy jellegzetes kézmozdulat kíséretében, helyreigazított engem az aggodalmaskodás útvesztőiben: „Ne aggodalmaskodj előre, hidd el minden időben meg fog oldódni!” – mondta, és igen, neki volt igaza. Túlagyalás nélkül szép lassan minden a helyére került. Persze ez nem azt jelentette, hogy nem voltak nehézségeink. Voltak! Nem egy! Nem kettő!

Sok! De ezek csak erősítettek Bennünket!

Az évek során megtanultam azt is, amikor valamire határozottan azt mondta, hogy „Elég!!!”, hogyan nyeljem vissza az utolsó szót. Ugyan nehezemre esett, de csendben maradtam!!!

Tettem mindezt azzal a jól megfontolt szándékkal, hogy sokkal hasznosabb lesz számomra, ha másnap folytatom tovább a gondolatmenetem „adagolását”. És igen, másnap reggel újra előhozakodtam vele, és remekül működött. Ő még csak az első cigarettáját sodorta, de én már mondtam: „Figyelj, a tegnap estéhez, még az jutott eszembe, hogy …” és már mondtam. Ő cigarettázott! Én mondtam! Ő cigarettázott! Én mondtam!… Nagy dohányos ember volt...

Pecasz Ziszisz és felesége Éva

Tehát, mint mondtam, a görög ember nyugalma lenyűgöző. A jónak a feltételezése, a pozitív életszemlélet megváltoztatja az embernek a világról alkotott képét. Az enyémet is megváltoztatta. Ahogy átadta, ahogy átadjátok magatokat az életérzésnek, ahogyan átadjátok magatokat a zenének, mindannyiunk számára tanulandó feladat. Ahogyan a görög zene hallatán széttárt két karotokat vállaitok magasságába emelitek, abban minden szabadság vágy, és szabadság érzet benne van. Most akarok élni, most akarok boldog lenni. A holnap majd hozza magával a maga problémáit. Majd! Akkor! De a most pillanatát, most élem meg!

A férjem már itt született Magyarországon. Itt tanult, itt vált ifjúból férfivá, itt alapított családot, így váltunk egy családdá, itt volt az otthona. A szíve azonban mindig görög maradt, magyarországi görög! Örülök, hogy ennek a magyarországi görög családnak én is a tagja lehetek. Ha ma kellene döntenem és választanom, ma sem döntenék másképp. Büszke vagyok rá, hogy magyar nőként görög feleség vagyok! Voltam! A görög felesége!

dr. Pecaszné Leskó Éva

Görög nemzeti ünnep Miskolcon A miskolci görög közösség 2021. november 6-án tartotta meg görög nemzeti ünnepet, az “OXI”-t, amikor Görögország nemet mondott az olasz ultimátumra.

Az ünnepi megnyitót Klikas Katsios Sokratis elnök tartotta.

Károlyi Savvas Szabolcs és a Manolisz Glezosz Iskola tanulói pedig rövid műsorral emlékeztek meg az 1940. október 28-i eseményekről. A rendezvényen felléptek a Helidonaki Tánccsoport tagjai is. Az est vacsorával folytatódott, és szokás szerinti jó hangulatú táncházzal fejeződött be, melyhez a zenét a Mydros együttes szolgáltatta.

A rendezvényt a Miskolci Görög Nemzetiségi Önkormányzat szervezte. A rendezvényt támogatta: Sianos Tamás Görög Nemzetiségi Szószóló és a Magyarországi Görögök Országos Önkormányzata. A műsorban részt vettek a Manolisz Glezosz Iskola tanulói. Ezúton is köszönjük felkészítő tanárjuk, Pinelopi Mokka munkáját.

A képen balról jobbra: Zgourarisz Vasziliki, Klikas Katsios Sokratis a fiával és Kilika Katsiou

(a.oik)

Manolisz Glezosz Iskola ünnepi műsora

Tsorbatzoglou házaspár tánc közben

25

ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΒΗΘΛΕΕΜ Βρισκόμαστε στο στάδιο της προετοιμασίας μας για τη μεγάλη εορτή των Χριστουγέννων, αφού σε πολύ λίγο ολόκληρος ο χριστιανικός κόσμος θα υποδεχθεί τον Ενανθρωπήσαντα Κύριο, «ὡς βρέφος σπαργανούμενον». Η μεγαλύτερη εορτή του χριστιανικού κόσμου είναι για όλους εμάς μια πρόκληση για ένα πνευματικό οδοιπορικό. Μια πρόκληση για να οδηγήσουμε τα βήματά μας στην μικρή και φτωχική πόλη της Βηθλεέμ. Είναι η πόλη εκείνη η οποία συνδέεται με ένα ιστορικό συγκλονιστικό γεγονός. Ένα γεγονός που έγινε η αιτία να σταματήσει ο χρόνος και να αλλάξει η ροή της ιστορίας της ανθρωπότητας. Και δεν είναι άλλο αυτό το γεγονός από την ενανθρώπηση του Κυρίου, την Γέννηση του Ιησού Χριστού, του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος. Το γεγονός αυτό δεν παλιώνει, είναι διαχρονικής σημασίας και πάντα νέο. Τα Χριστούγεννα είναι η ημέρα που γεννήθηκε στην Βηθλεέμ, από την Υπεραγία Θεοτόκο, ο Υιός και Λόγος του Θεού. Από την ημέρα αυτή αρχίζει η εν Χριστώ σωτηρία του κόσμου και του ανθρώπου, το μέγα Μυστήριο της Εκκλησίας. Ο ιερός υμνογράφος αναφωνεί, «ἡ ἀλήθεια ἦλθεν, ἡ σκιά παρέδραμε καί Θεός ἀνθρώποις ἐκ Παρθένου πεφανέρωται». Η ενανθρώπηση του Χριστού αποτελεί το μεγαλύτερο ιστορικό γεγονός όλων των εποχών καί όλων των αιώνων. Όλα τα γεγονότα της ιστορίας της σωτηρίας συνοψίζονται στην πιο χαρούμενη αγγελία, που ευαγγελίστηκαν οι Άγγελοι στη γη, ότι «ἐτέχθη ὑμῖν σήμερον Σωτήρ, ὃς ἐστι Χριστός Κύριος». Αυτή η φανέρωση του Θεού στον κόσμο και στη ζωή μας, η εισαγωγή Του στην Οικουμένη, η είσοδός Του μέσα στην δική μας πραγματικότητα και ιστορία, μέσα στο είναι μας, είναι το μεγάλο και ασύλληπτο Μυστήριο, κεκρυμμένο από αιώνες, άγνωστο ακόμη και στους Αγγέλους, που δεν μπορεί να συγκριθεί ούτε με την ίδια την δημιουργία του κόσμου και του ανθρώπου. Να τι σημαίνουν τα Χριστούγεννα. Ότι ο Δημιουργός της κτίσεως «ἡ ἀπαράλακτος εἰκών τοῦ Πατρός, ὁ χαρακτήρ τῆς ἀϊδιότητος αὐτοῦ», «ῥάκει βροτός σπαργανοῦται». Ο Αόρατος «ἐν φάτνῃ ἀνακλίνεται». Ο Ασώματος Θεός «ἐκ μαζῶν γάλα τρέφεται». Ο Άναρχος άρχεται, ο Λόγος σαρκώνεται, διαπλώνεται, στο δόγμα της παναγάπης Του και εναγκαλίζεται το σύμπαν. Με την Ενανθρώπηση του Χριστού, η Εκκλησία μας υπενθυμίζει τη μεγάλη θεολογική αλήθεια ότι ο Θεός γίνεται άνθρωπος, για να δώσει έτσι την δυνατότητα στον άνθρωπο να γίνει Θεός. Μετέσχε της δικής μας ανθρώπινης φύσεως, για να κοινωνήσει και ο άνθρωπος της θείας. Έγινε Υιός ανθρώπου για να γίνει ο άνθρωπος, κατά χάριν, υιός Θεού. «Αὐτός γάρ ἐνηνθρώπησεν ἳνα ἡμεῖς θεοποιηθῶμεν», όπως γράφει ο Μέγας Αθανάσιος. Φέτος, για άλλη μια χρονιά, μας αξιώνει ο Πανάγαθος Θεός να γιορτάσουμε, να πανηγυρίσουμε όλοι μαζί ως ζωντανά μέλη της Εκκλησίας και να ψάλλουμε μαζί με τους Αγγέλους και τους Αρχαγγέλους το: «Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καί ἐπί γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία». Καλούμαστε να γίνουμε κι εμείς ταπεινοί προσκυνητές μπροστά στην φάτνη της Βηθλεέμ, για να εναποθέσουμε τα δώρα μας. Οι μάγοι «ἐξ Ἀνατολῶν», οδηγούμενοι από το υπερφυσικό εκείνο άστρο, αξιώθηκαν να Τον δουν, να Τον συναντήσουν, να Τον γνωρίσουν, να Τον προσκυνήσουν και να εκφράσουν από τα βάθη της καρδιάς τους τα αισθήματα της αγάπης και του σεβασμού τους προς τον Σωτήρα και Λυτρωτή του κόσμου. Το ίδιο έκαναν και οι αγραυλούντες ποιμένες. Κι αυτοί καθοδηγούμενοι από τους Αγγέλους οδήγησαν τα βήματά τους

26

Ο Επίσκοπος Απαμείας κ. Παϊσιος

στο σπήλαιο της Βηθλεέμ. Εκεί που βρισκόταν σπαργανωμένο το θείο Βρέφος. Και με όλη την απλότητα της καρδιάς τους γονάτισαν μπροστά Του και προσέφεραν τα δώρα τους, τον σεβασμό τους και την αφοσίωσή τους στον νεογέννητο Χριστό. Όμως, αλήθεια, μπορούμε να ψηλαφίσουμε, να γνωρίσουμε και να κατανοήσουμε αυτό το μεγάλο γεγονός της Γεννήσεως του Χριστού; Τι θα ωφεληθούμε, αν γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα τα αστέρια, με φωτοχυσίες, με κοσμικό τρόπο, με πλούσια φαγητά, με χορούς, με διασκεδάσεις που δεν έχουν καμία σχέση με το γεγονός αυτό; Είναι αυτό που πολύ συχνά ακούγεται ότι κάνουμε Χριστούγεννα χωρίς Χριστό. Καλούμε όλους κοντά μας, στο σπίτι μας, στην τράπεζά μας, για να διώξουμε την μοναξιά που αυτές τις ημέρες γίνεται εντονότερη και περισσότερο φορτική. Και την περίοδο αυτή ακόμα πιο έντονη η μοναξιά εξ αιτίας της πανδημίας του κορονωϊού. Κι αυτό διότι λείπει μέσα από την καρδιά μας ο πραγματικός ένοικος, Εκείνος που την δημιούργησε, την αγίασε και της έδωσε την δυνατότητα της σωτηρίας και της λυτρώσεως, ο Ιησούς Χριστός. Πως, όμως θα πλησιάσουμε, πως θα προσεγγίσουμε, πως θα νιώσουμε, πως θα προσκυνήσουμε τον άκρως συγκαταβάντα Χριστό μέσα στην φάτνη, όταν η ζωή μας βρίσκεται μέσα στην αμαρτία; Όταν είναι δεμένη η καρδιά μας, η θέλησή μας, όταν οι ψυχικές και σωματικές μας δυνάμεις υπηρετούν το κακό και την αμαρτία; Πως θα αισθανθεί η καρδιά μας τον παλμό και τους θεϊκούς κτύπους του Θείου βρέφους, για να αφυπνιστεί, για να τινάξει τα δεσμά που την κρατούν αιχμάλωτη, για να νιώσει ελεύθερη; Πολλές φορές είμαστε αλυσοδεμένοι στα πάθη, τις αδυναμίες και τα ελαττώματα μας. Πολλές φορές έχουμε ένα στάβλο μέσα στην ψυχή μας. Είναι, λοιπόν, επιτακτική ανάγκη αυτές τις άγιες ημέρες, να καθαρίσουμε τον στάβλο αυτό της ψυχής μας και να σπάσουμε τα δεσμά της αμαρτίας για να νιώσουμε ελεύθεροι. Ο Χριστός ήρθε για να μας δώσει την ελευθερία, την πνευματική ελευθερία. Ήρθε να μας δώσει την δυνατότητα να ζούμε ελεύθεροι, στοχεύοντας τα υψηλά και άγια, ώστε αγωνιζόμενοι με τη χάρη του Θεού, να κληρονομήσουμε την Βασιλεία των Ουρανών. Ας σταματήσουμε λίγο φέτος στην σημασία της ημέρας των Χριστουγέννων. Ως Ορθόδοξοι χριστιανοί πρέπει να

γιορτάσουμε τα Χριστούγεννα εκκλησιαστικά, οικουμενικά, προσωπικά, ευεργετικά. Μπορεί ο εορταστικός διάκοσμος των ημερών αυτών να γίνεται κάθε χρόνο όλο και πιο λαμπερός, παράλληλα όμως διαπιστώνουμε ότι το γλυκύ φως της Βηθλεέμ είναι αδιόρατο σε πολλούς. Δύο χιλιάδες χρόνια γιορτάζονται τα Χριστούγεννα αλλά «ὁ κόσμος Αὐτόν οὐκ ἒγνω». Γι’ αυτό, ας πάρουμε μια ηρωϊκή απόφαση. Να βάλουμε τέρμα στην αμαρτία, στα σπάργανα της ιδιοτέλειας και στην εφάμαρτη ζωή την οποία κάποιες φορές ζούμε και η οποία μας οδηγεί σε μια ζωή χωρίς Εκκλησία, χωρίς Χριστό, χωρίς αγάπη. Ο νους μας, η καρδιά μας, η ζωή μας πρέπει να καθαρισθεί και να ανακαινισθεί. Έτσι ώστε, κάθε φορά που ο Χριστός θα αναζητά τόπο για να γεννηθεί στην Βηθλεέμ της καρδιάς μας, να την βρίσκει έτοιμη να Τον υποδεχθεί και να Τον φιλοξενήσει. Μόνο έτσι θα δώσουμε στην ψυχή μας την δυνατότητα να απολαύσει την θέα του ενανθρωπήσαντος Κυρίου μας. Ο Ιησούς Χριστός είναι ο μοναδικός Σωτήρας του κόσμου. Ας τον δεχθούμε ως Kύριο και Θεό μας. Ας τον προσκυνή-

ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ Έκδοση της Αυτοδιοίκησης Ελλήνων Ουγγαρίας Εκδότης: Αυτοδιοίκηση Ελλήνων Ουγγαρίας Υπεύθυνος Έκδοσης: Χριστοδούλου Κωνσταντίνος Αρχισυντάκτης: Οικονόμου Ανδρέας Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Πήτερ Ολντερ Συντακτική Επιτροπή : Αυγουροπούλου Βούλα, Πάντσιου Αλεξάνδρα, Τσαρουχά Χριστίνα Ρεπορτάζ νεολαίας: Σπύρος Σ. Κλείτσας Διεύθυνση Σύνταξης: 1054 Budapest, Vécsey u. 5. Τηλέφωνα: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275 Φαξ: 06-1-302 7277 e-mail: ellinismos@hotmail.com Τυπογραφείο: Pannonia Nyomda Kft. ISSN: 1786-0989 φωτογραφίες : Μαρία Καραγιώργη

σουμε ως Λυτρωτή μας. Ας κοινωνήσουμε μαζί Του δια της Αγίας μας Εκκλησίας, στην μετουσία των Αγίων Μυστηρίων. Ας τον ακολουθήσουμε πιστά ελλαμπόμενοι από τον φαεινό αστέρα. Τότε θα γίνουμε κοινωνοί θείας δόξης και θα οικοδομηθεί ανάμεσά μας μια κοινωνία αγάπης και κατά Θεόν ευημερίας. Τα Χριστούγεννα είναι η αιώνια εορτή της Εκκλησίας και πρέπει να γίνουν τα δικά μας, τα προσωπικά μας Χριστούγεννα. Καλά Χριστούγεννα, αιώνια Χριστούγεννα. Όχι Χριστούγεννα χωρίς Χριστό, αλλά Χριστούγεννα με Χριστό. Χριστούγεννα, που δεν θα μας γεμίσουν με κενό και θλίψη, όταν τελειώσουν. Χριστούγεννα που θα πλημμυρίσουν την καρδιά μας με τη θεία ευφροσύνη, που δίνει το Θείο Βρέφος σε κάθε πιστό άνθρωπο. Χριστός ετέχθη! Αληθώς ετέχθη! Επισκόπου Απαμείας κ. Παϊσίου

ELLINIZMOSZ Az MGOÖ kiadványa Kiadó: az MGOÖ Testülete Felelős kiadó: Hristodoulou Konstantinos Főszerkesztő: Οikonomou Andreas Grafika: www.kornetas.hu Szerkesztőségi bizottság: Avgouropoulou Voula, Pancsosz Alexandra, Tsaroucha Christina Ifjúsági rovat: ifj. Klicasz Szpirosz 1054 Budapest, Vécsey u. 5.

Telefon: 06-1-302 7274, 06-1-302 7275 Fax: 06-1-302 7277 e-mail: ellinismos@hotmail.com Nyomda: Pannónia Nyomda Kft. ISSN: 1786-0989 Fotók: Karajorgis Maria

A lap megjelenését támogatta a:

27

20 XΡΟΝΙΑ «ΚΑΡΥΑΤΙΔΕΣ¨

ΜΕΝΟ ΤΟ 2022 ΙΣ Χ ΤΥ ΕΥ Ι Α Κ Σ ΤΕ Ρ Ο ΓΙ ΕΣ Λ ΚΑ ΙΑΣ ΓΓΑΡ ΟΙΚΗΣΗΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΟΥΡΑ ΔΙ ΤΟ ΑΥ Σ ΤΗ ΕΙΟ ΔΡ ΟΕ ΠΡ ΤΟ ΜΕ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΧΑ ΕΥΧΕΤΑΙ ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑΤΥΧΙΣΜΕΝΟ ΤΟ 2022 ΚΑΛΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΚΑΙ ΕΥ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΑΕΟΥ ΛΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥ