Tribute Newsletter: Lavender Ladies

Lavender Ladies 8 - 10 Augustus 2008

Ella Visser en Hester Visser

Vyf-en-sewentig

Die Lavender Ladies in ligter luim.

Dit is gewis ’n groot mylpaal

Gelukwensings

D

aar word gesê dat die lewe maar net ‘n asem lank is en dat dit nie saak maak hoe lank jy lewe nie, maar hoe jy lewe.

Dit is woorde wat baie mense sal beaam. Maar een ding is seker, om vyf-en-sewentig te word is gewis ‘n groot mylpaal in enige persoon se lewe. Twee persone wat dit goed sal verstaan is Ella Visser en Hester Visser.

Die familie is gevra om ‘n paar momente van onthou en gelukwensing te deel met die twee Lavender Ladies.

Vir Barnard Smit is dit ‘n moeilike vraag om te antwoord, want daar is so baie om te sê.

“Soos daar geskrywe staan, het ek my Vader en my Moeder verlaat om my twee skoonsusters aan te hang, en nog nooit spyt gehad nie”.

“Helsie en Hessie se huise is altyd vir ons oop – en as jy weggaan, is dit met ’n kar wat vol lekkergoeters gestop is. As hulle kom kuier, is die afpak net so groot.” Sê Niekie Smit “Dankie dat julle twee altyd daar was, en nog altyd daar vir ons is. As daar een ding is waarvoor ek vra, is dit dat die Here ons nog lank sal spaar en gretig sal maak om nog die mooi dinge saam te geniet.”

Wynand Visser het ook iets op die hart.

“Ella, toe ek vir jou in die winkel kom kuier het, was dit oor swiets, maar nou gaan dit oor die warmte en geluk wat daar in jou huis heers. Dis altyd lekker om te kom kuier, al is die kennisgewing kort. Ons wens ook vir jou net die beste gesondheid toe, sodat jy die jare

wat voorlê nog kan geniet.” “Hester, soveel jare soos wat nog vir jou beskore is, wens ons jou die gesondheid toe wat jou van die lewenslus sal verseker om te geniet wat vir jou saak maak. Dat ons ook saam kan deel in die goeie dinge wat nog voorlê. Jou huis sal altyd ‘n tuiste wees.”

Gerhard Visser sê, “Dankie, Ma, vir al die jare se uithou en aanhou! Ek hoop ons gee ’n iets terug van dit wat ons ontvang het.”

Karen Visser voeg by, “Ons bring dank aan ons Skepper wat aan ons die voorreg gee om ’n 75ste verjaarsdag saam met Ma te kan vier.”

Ons beste wense met die groot verjaarsdag aan tannie Hester. Mag sy elke dag vreugdes en vrede ondervind.

Die Vissers van Rooikop wens Ouma Hester baie geluk en sê dankie dat sy so ‘n wonderlike ma en ouma vir al die kinders en kleinkinders is. Vir tannie Elsa sê hulle veels geluk met die groot dag, “Voorspoed en seënwense vir nog baie jare. “ Abrie Visser, Elrie Visser en Elsamien Mouton dink onwillekeurig terug aan koekies, beskuit, melktert, die lekkerste lekker kos, mooi gebreide truie, gehekelde doilies, die fynste feetjies met lint geborduur en ‘n paar pragtige blou oë wat altyd lag. Hulle glo vas dat hul ouma ‘n ongelooflike mens is. “Ons wens dat sy haarself deur haar kleinkinders se oë kan sien.” Hul wens is dat sy die Here se besonderse liefde en bystand vir die res van haar lewe sal geniet”.

“Ouma het altyd vir ons die soetste pienk

melk gemaak elke keer wat ons daar gekom het. Sy moes met Oupa se sak biltong kompeteer. Sy het ook altyd die poedingbak ekstra vol roomys gepak en die soet koeldrank gekonsentreerde stroop oorgegooi”, is van die momente wat Edith Visser onthou van ouma Hester.

Vir Nicole Visser was dit altyd baie lekker op die plaas. Sy onthou van die dubbele kokerboom wat langs die pad oppad plaas toe gestaan het. “Ouma het elke keer aangekondig dis Mpho en Mphojani, vernoem na ‘n Siamese tweeling soos Oupa die boom gedoop het. Nou het Mphojani omgeval, gelukkig staan Mpho nog.” Sy voeg by die onthou van die kameeldoringboom waaronder hulle elke keer gesit het. “Ek het vir Ouma gesé ons moet stoele daar neersit.”

“Ouma het altyd vir Nicole op haar voet laat perdjie ry, dan hop Nicole se hare op en af. Sy het ook baie meer kreef gevang aan ‘n ronde bloudraad as Pa en Boeta saam,” is herinneringe wat Francois Visser kan herroep.

“Ons hoop dat julle nog vele jare by ons kan wees en nog vele meer verrassingspartytjies sal bywoon in die toekoms, en baie dankie vir julle ope arms en warm harte vol liefde vir ons!

Baie, baie liefde”, is wat Johan & Christelle Potgieter vir hulle gun.

Eleanor en Michael Pretorius sê, “Baie geluk! Tannie Hester, mag die jaar soveel vreugde en lewenslus inhou soos dié van Tannie se persoonlikheid. En tannie Ella, mag Tannie die jaar net soveel liefde en gunste ontvang as wat Tannie altyd gee”.

Namens myself en Hester en my familie, baie geluk aan twee wonderlike vroue in ons gesin wat nou verjaar. Mag daar nog vele jare oorbly vir ons om saam te geniet soos in die verlede. Ons wens julle wonderlike gesondheid toe gedurende die jare wat nog voorlê.

AAN ELLA Baie dankie vir jou onbaatsugtige vriendskap. Dis altyd lekker vir ons om by jou te kuier, kort kennisgewing of nie. Dankie vir die lekker slapies en kos - waarna jy altyd die resepte met Hester deel. Die saamkuier om die etenstafel, die grappies en gelag.

Ons wens is dat dit vir nog baie jare vir ons beskore kan bly om saam met jou en jou kinders, baie goeie herinneringe te kan bou.

AAN HESTER Die vrou wat met sogenaamde “Pa” getroud was. Hy was vir my in baie opsigte ’n ikoon in my lewe. Dankie dat ons nog steeds kan huis toe kom en dankie vir die rol wat jy vir ons almal in daardie huis speel. Dankie ook vir al die lekker kuiers oor die jare, die dood-eet-sessies, die warmte van die plek waar ons altyd weet ons is welkom. Ons hoop die Vader spaar jou nog vir baie vreugdevolle en gesonde jare.

Wynand, Hester, kinders en skoonkinders asook al die kleinkinders.

Frans en Hester was van lewensmaats, beste vriende en geesgenote.

’n

Wynand Visser

Rondomtaliedans van onthou

D

ie gedagtes hier uiteengesit is kort en bondig, maar dis goed waarvan sommige so lank gelede gebeur het dat die kinders dit eintlik as geskiedenis op die skool kon leer.

Ek het minstens die nag van die 6de Julie vir die beste deel daarvan wakker gelê om ’n paar dinge in ons verre verlede te herroep, maar het in die proses besef dat my langtermyn geheue my nou in die steek laat. As iets my bygeval het, moes ek uit die bed vlieg en ’n kort nota maak sodat ek dit kon onthou. Maar as ek nie dadelik opstaan en my haas na my lessenaar (die kroegtoonbank) nie, vergeet ek die storie in die proses. So my afleiding is dat my korttermyn geheue ook in sy moer is. Nou sit ek hier met een en ’n halwe folio vol kort notatjies wat ek nou moet rangskik totdat dit sin maak. Soms het ek sommer so drie op ’n slag onthou, maar voordat ek no.1 kon klaar skryf het ek die ander twee 02 Lavender Ladies - Ella en Hester

vergeet. Hier volg ’n paar van wat ek kon onthou: Na ons pa se dood het ouboet Frans die leiding geneem met huisgodsdiens. Almal rondom die tafel in die kombuis in die ou huis met hom op die end van die tafel en ouma Kittie op sy regterhand. Ek en Niekie moes mooi luister want ons moes aan die end vertel wat ons gehoor het. Dan was dit nou nog moeilike goed soos Paulus se brief aan die gemeente in Rome of Efese of so.

Nou soos Ouboet lees kies jy nou vir jou ’n maklike sin en memoriseer dit sonder om na die res te luister. As hy klaar is slaan hy sy oë op en sonder dat hy nomineer sê Niekie eerste die presiese reël wat ek ook die hele tyd onthou het en sy vat letterlik die woorde uit my mond, (ek het later geleer ’n mens noem dit plagiaat.) Sy vertel mooi haar sinnetjie en op 4 jarige ouderdom dink ek op my voete en toe my beurt kom antwoord ek flink en sê hy het van Paulus gelees.

Ek onthou Ousus Ella se troue

by die ou huis ’n lang tafel agter die huis aan die bloekombome se kant waar Ouboet en Hes se kombuisdeur was en Hester se wit wasmasjien gestaan het.

Daar was ook ’n tafel waarop die “separator” vas was. Nietemin, die tafel was spierwit gedek en daar was baie koekies deur Kittie gebak en baie geel koeldrank.

Daar was seker ’n gepratery, maar die kinders het gespeel. Die bruidspaar en familie het agter die lang tafel gesit saam met Ds. Wynand Pretorius wie die huwelik bevestig het. Hy het sy toga ook aangehou waarvan die onderste soom asvaal was soos dit in die stof gelê het.

Ek dink daar was nie veel gepraat aan die onderkant van die tafel nie dit was te lank en die een kon dalk nie die ander mooi hoor nie.

Toe ek al op skool was het ousus Ella ’n “job” gekry by Duvenhage se winkel in Neilersdrif. Lang pouse het ek soontoe gehardloop dan kry ek ’n swietie of twee wat sy moes betaal.

Ousus koop toe vir haar ’n meis-

iesfiets daar om by die werk te kom. Ek onthou hoe sy in elk geval die fiets soms moes huis toe stoot met ’n pap wiel. Ek het die fiets nooit geleen nie, want seuns het nie meisiesfietse gery nie. Laat my dink, ek het eendag Ouboet Frans se fiets geleen sonder om hom te vra, maar hy het my so hard gemoer met Oupa Niklaas se belt, dat ek dit nooit weer gewaag het nie. Ek onthou die ongelukkigheid met my verjaarsdag toe Ella vir my onderbroeke uit Duvenhage se winkel gegee het in plaas van speelgoed.

Toe word ek bietjie groter en daar kom kleinkinders. Vis en Ella het van Waterval-Boven af gekom met daai “cream” 1948 Mercury.

Hulle het vir een of ander rede altyd so 5-uur in die oggend met ’n wintervakansie gearriveer.

Dan is dit so vrek koud en ek wil nog slaap. Vis gaan slaap in elke geval, want hy het heelnag bestuur terwyl ouma Kittie en sus Ella skinder en praat oor die afgelope jaar se gebeure. So was

hulle skottelgoed, maak nog ’n pot koffie, praat en was weer die koppies, maak nog koffie tot die son uitkom en dan stap hulle praat-praat na die kleinhuisie doer onder. Die een staan buite terwyl die ander een sy ding doen, maar hulle hou nie op met praat nie. So het ’n lekker kuier begin.

Dit was met so ’n vakansie dat ouma se twee oudste kleinkinders eendag uit die ou waenhuis gekom het – spierwit van die folidol gepoeier. Folidol was destyds gebruik om die katoen te spuit teen bolwurm. Lag-lag kom die twee aangestap – ek skat hulle so 18 maande tot so 2 jaar oud.

Toe Ella en Hester die twee sien, was dit snaaks totdat hulle die gif geruik het. So gryp hulle histeries elkeen ’n kind, prop dié in ’n bad water, druk sy mond toe sodat hy nie die gif inkry nie. En dis toe ek dink, dit lyk soos ’n dopery van die apostolies. “Nevermind” die gif - die kinders het amper versuip!

Toe moes hulle melk drink tot hul pense blink staan.

Dis daai einste Mercury waarmee ons Pypklip toe gery het – sommer “short cut” deur Koms se berg en dan Neus se berg af via Kakamas Pypklip toe.

Die Mercury het ’n moeilikheidjie gehad dat as hy nou warm word, word die petrolpomp se “diafram” pap en pomp dit nie genoeg petrol vir daai agt potte onder die “bonnet” nie. Dan gaan hy net eenvoudig staan. Dis Desember en die noordweste se son brand daai swart klippe van Koms se berg dat die vuur op hulle staan. Die Mercury steek vas en daar’s nie eens ’n half dooie kokerboom om onder te skuil nie. Ons is ’n karvol – vir Ella, ouma, ek en Niekie en Gerhard was toe ’n baba. Vis was nooit ’n baie meganiese ou nie, met die gevolg dat die petrolpomp nooit reggemaak was nie, maar hy het altyd ’n “quick fix” metode gehad om ’n probleem op te los. In hierdie geval was dit om ’n doek van Gerhard nat te maak, dit dan om die petrolpomp te draai, ’n rukkie gewag vir die afkoeling van die pomp en siedaar, die Mercry vat en daar gaan ons weer.

Nog ’n aantal “pit-stops” voordat ons op Pypklip aankom. Vis het later ’n DKV Junior gery waarvan die petrol “gauge” ook nie gewerk

Ella Visser en die twee manne in haar lewe.

het nie. Hy’t agtergekom dat as jy met jou voorvinger so op die “gauge” se gesig skiet dan werk die meter. As die “gauge” nie wil nie is die tenk leeg.

So gaan ons blomme kyk.

Ouboet , Hes, Niekie, ek en Hester. Vis en Ousus sluit by ons aan so twee dae later. Dis koud en reënerig, die wind waai maar so kuier ons via Springbok, Kamieskroon, Garies, Groenrivier toe. Die suidewind waai sterk en dis koud. Ons moet ’n vinnige stop maak vir Ouboet. So, die res van ons sit sommer in die bakkie.

Hy gaan staan toe mooi wind-af, sodat veral sy hande darem nie so koud kry nie. Dis toe daar ’n ander kar van die verkeerde rigting oor die bult kom en Ouboet moet ’n vinnige omkeer maak, maar nou is dit wind-op. Hy het geen keuse gehad nie – weerloos teen die wind en alles waarvan hy ontslae wou raak, waai net so terug teen daai blou jeans.

Ons kom daai aand skemer op Groenrivier en slaan kamp op daar ongeveer by die ou skip. Vis sit in die kar vir die koue en die res van die span moet ’n tent opslaan, waarvan die raam uit tongeveer veertig stukke bestaan. Die penne moes eers inmekaar pas en dan

trek ons die seil bo-oor. Die penne is nie ewe lank nie en elkeen het sy presiese plek “Onthou nou julle, in Vadersnaam, al die korter penne kom in die dak gedeelte (of is dit die langes?). Moet nou nie die goed “mix” nie.” So bou ses mense aan die raamwerk en boonop gee die sewende ou uit die kar ook instruksies. Veertig penne, 1600 moontlike kombinasies, dis koud , die wind waai die seile waar hy wil, die finale konstruksie staan sowat ’n meter hoog en die f..***..n tent pas nie bo-oor nie.

Ons trek die seil sommer net so oor en pak hom met klippe vas.

Skuilkant van die stellasie parkeer ons die waentjie wat met ’n oop deksel so bietjie beskerming bied. Die tjops en die dop kom te voorskyn, ons steek die gasbraaier aan en lag en kuier hond uit ’n bos. Daai nag slaap ons vuurwarm in ’n kermisbed onder daai een meter tent.

So kan ons aangaan – die aande om die tafel van kaartspeel en Monopoly. Ou Swannie en Piet Wiese, Hannes en Ella, Pikkie, Vis en Ella, almal raas, maar niemand drink nie. Voor Vis was Sunnyboy ook partymaal daar.Somersaand, noordewind waai en Hester loop met daai 2mm-dik plastiek

plakkies buitentoe om die skottelgoedwater weg te gooi. Sy kom terug gehardloop met die woorde: “Bokkie, iets brand verskriklik, skerpioen!!!”. Almal vlieg op met een flitslig (want Swannie het altyd met een geloop) en ander met vuurhoutjies tot dat hulle die gedierte kry en hom vermorsel.

So leer Hester nie, want met daai plakkies aan haar voete het menige skerpioene haar gesteek.

Op laerskool was ek ’n regte bakleigat, en so het dit gebeur dat ek in die skoolbus ’n moeilikheidjie opgetel het met wie waarskynlik een van die Compaans was.

Die skoolbus het nog nie eens van Neilersdrif se skool af vertrek nie, toe laai oom Flip my af. Niekie moes sorg vir my skooltas en ek vat loshande die pad. Toe Niekie by die huis kom was Hester so ontsteld dat sy dadelik die kar gevat en my kom haal het. So gou was dit dat sy my ongeveer by George Brink se huis kry. Daardie aand bring oom Flip en Tant Sannie vir my ’n lamp om by te leer en maak groot verskoning vir die misverstand van vroeër die dag.

Ek kan hierdie paragraaf amper “dans met die rooi rok” noem. Toe ek nou groter word en Hester het ‘n Feestelike vyf-en-sewentig 03

toe al vir Wally Truter gewerk, moes daar die spesifieke Saterdag aand ’n moerse jaaif iewers gewees het, want Hester het by die huis gekom met ’n stuk rooi lap en toe aan die werk gespring om ’n rok te maak. Sy het net die middag gehad om dit te doen, want mens het toe Saterdae ook gewerk. By laat-middag was sy klaar met die kort rooi mini en toe sy dit aanpas het ek geweet my ouboet het nie sleg getrou nie. Die rooi rok het my altyd by gebly, juis omdat ek

’n

dink sy het effe min materiaal gekoop.

Ek weet van eenkeer dat Boetie Frans die pad byster geraak het met sy Harley Davidson, maar ek wonder of Hester onthou die dag toe hulle met die groen motorfiets (’n PUCH) van die werk af gekom het en by die indraai huis toe jouself pimpel en pers geval het.

Die walletjie wat die padskraper gelos het was die oorsaak – of so was aan my vertel.Julle het altyd vir middagete huis toe gekom.

Ouboet het toe vir CALTEX gewerk en netjiese man soos wat hy was, het hy met ’n das gewerk. Ouma Kittie het lekker ertjiesop gekook en terwille van die tyd was die sop klaar opgeskep toe julle met die swart Morris Minor stop. Toe Ouboet vorentoe buk om die stoel nader te trek, gaan lê sy hele das mooi plat in die bord sop. Onnodig om te sê, met ’n paar kragwoorde is Ouboet die kombuis uit. Dit was skreeuend snaaks, maar niemand het durf lag nie.

So kan ons aangaan met die lief en leed in hierdie familie. Daar was die donker diepstes van menige oop-graf deur die jare, maar dit is asof elkeen van hierdie gebeure die mense wie oorgebly het net hegter aan mekaar verbind het.

Ek hoop dat ons deur die liefde en genade van ons Hemelse Vader nog lank gespaar sal bly, om te kan geniet wat die lewe ons bied en dat ons geseënd mag word met gesondheid om dit te beleef.

Ma duisend so na my hart

Gerhard Visser

M

y vroegste herinneringe aan my ma is nie ’n gebeurtenis nie, maar ’n gevoel. Een van sorgsaamheid en liefde. Sy het haarself altyd laaste gestel en haar familie eerste.

Kleintyd, vertel sy graag, wou ek ’n pop hê. Natuurlik was so iets ongehoord. Sy het tot ’n kompromie gekom – en vir my ’n Hansie geskep. ’n Sagte gebreide manpop – dalk die voorloper van die moderne Ken van Barbie-faam? Ek onthou ’n ma wat vir die klein seuntjie wat so graag in die skool se kadetorkes wou wees, ’n uitrusting gemaak het waarin hy agter die orkes kon aanstap.

As jy in die moeilikheid was, was die verkeerdste ding om vir haar weg te hardloop. Boeta! Sy het jou altyd ingehardloop met haar paar lang bene en jou agterstewe deeglik afgestof! Ek was in standerd 3 toe ek raakgeskiet is met ’n windbuks. My ma moes al my skoolwerk tik.

Ma Ella het ’n reputasie as haarkapster

04 Lavender Ladies - Ella en Hester

ontwikkel. Selfgeleer kon sy ’n moeilike bos hare omtower tot die netjieste kapsel. My hare, min soos hulle vandag is, is nog nooit deur ’n ander haarkapper gesny nie – buiten my twee jaar in die weermag. My ma se hand hou vandag nog die paar hare deeglik in stand.

Een prettige storie uit ons tienertyd was die kwessie van Pa Vissie se tamaties. In Sannieshof het hy tamaties gekweek en dit besproei met die gesuiwerde rioolwater. My ma het volstrek geweier om haar mond aan die tamaties te sit. Pa was verplig om tamaties by die Portugees te gaan koop! Min het Ma geweet die Portugees is een van Pa se gewaardeerde kopers.

En van haar groot liefdes was ou meubels en menige dag het ons al die pandjieswinkels deurgestap op soek na ou meubels.

Saterdae, as my ma klaar gewerk het, het ons ou meubels gerestoureer. By haar het ek my liefde vir ou en deurleefde meubels geleer.

Sy kon koeksisters en melktert bak soos niemand wat ek ken nie. Haar roem, met veral die melktert, trek ver. Naweke op Sannieshof was kuiertyd met die Transvaal-familie.

Oom Barnard en tannie Niekie, Wyns en sy verskeidenheid meisies, Kallie en Glaudine. Dit was lekker tye.

Wynand Christa en Gerhard Visser het altyd die

k­ ondensmelkblikkies gegaps. Die leë is terug in die kas gebêre- heel onder die stapel! Soek my ma een, kry sy net die leë, nuttelose blikkie!

Ons het altyd die mooiste tuin gehad. Vir iemand wat uit die dorre Noord-Kaap kom, was die oordadige groen somerlandskap seker ’n geweldige stimulasie tot tuinmaak. Sy het geleenthede aangegryp en geleer. Vandag is sy met reg trots op haar tuin. Ek sal altyd onthou dat my ma een van die weinige ouers was wat van ons tienermusiek gehou het - én dit saam met ons geluister het.

Tydens my weermagjare het pakkies gereeld opgedaag saam met briewe. Ek is nooit vergeet nie.

In my laaste weermagjaar is my sussie Christa tragies oorlede.

Dit was vir ons almal ’n traumatiese ervaring. Ek kon myself besig hou, maar my ouers het elke dag die gemis van vooraf beleef.

Dit was ’n harde slag vir my pa en ma en het hulle geestelik en liggaamlik geknou. Dit was egter my ma, met haar sterk wil, wat almal staande gehou het, al het sy gevoel sy self kan dit nie hanteer nie.

Ja, sy is koppig en eiewys. Ook selfstandig en onafhanklik. As sy iets nie wil doen nie, maak sy dit af met “ek weet nou nie, my kind”. Dan moet jy weet, stry en baklei is geen uitweg nie. Hierdie Elsie het nou vasgeskop!

Toe Ouma Kittie bedlêend geraak het, het ma Ella en tannie Hester vir ouma om die beurt met liefde versorg. Ma Ella is ’n Ouma van uitnemendheid vir ons kinders.

Vir Pa het sy versorg tot met sy dood, soos niemand kon nie.

As laaste woord wil ek weer my eerste woorde herhaal. Ma Ella is ’n mens wat vol sorg en liefde is.

Onthou van Hessie en Helsie Barnard Smit

A

s mens agterna kyk, sien jy mos meer van die lekkerte as die swaarkry. Ella sal jou met smaak kan vertel van die sinktent naby oom Swart Barnard waar die familie eers gebly het, en van Oom Lewies Compaan se skoolwa en sy vier donkies – want sy het vergeet van die stof en die koue. Sy onthou hoe lekker Oom Flip se lorrie gery het, maar nie hoe die wind in Junie op pad skool toe deur sy seiltent gewaai het nie; of hoe bedompig ’n klomp sweetlywe in Januarie na skool daarin was nie.

My vroegste onthou is van twee dames wat in daardie snikhete Januarie-middae met hul fietse in Skanskop se sandpaaie huistoe ry: Ella van Duvenhage se winkel in Neilersdrif, en Hester van haar werk in Keimoes. Ella was, soos ons haar ken, meer terughoudend geklee, en haar pad was darem korter ook.

Maar Hester was meer byderwets: romp so wyd soos ’n tent, onderrok met ’n draad in, skoentjies met skerp punte en nog skerper hakke. Tot vandag toe weet ek nie hoe sy daardie fiets deur die los sand gekry het nie. En dit het nooit gelyk asof hulle die hitte voel nie.

Eintlik weet ek bra min van Ella se jongmeisie-dae. Goed, mens sien vir tannie Kittie en haar kinders by die kerk of die wyksbasaar, jy weet dat Pa baie respek vir oom Niklaas het, jy sien hoe jou broer en Frans baklei – maar verder is daar nie juis kontak nie. Daar was ook nooit sprake van ernstige vryers wat kon vasbyt nie – tot jy sien “Meneer Visser” kuier daar en later hoor dat hulle gaan trou.

Hester moes sterk doepa gedra het. Frans het die omgewing se vrybare meisies deurgewerk van Kora-eiland af so ver met die rivier op as wat hy met die motorfiets kon bereik. En skynbaar was die meisies ook nie ongeneë nie.

Ouma Kittie het dikwels vertel hoe sy snags lê en luister het van watter kant af sy die Harley se

gebrul kon hoor naderkom. Maar agter Tierberg saal hy by die Kuhn-dogter af, en daar het hy lewenslank bly sit.

Met Hester gaan jy moeilik terug in die geskiedenis. Sy beur mos net vorentoe, en kla dan nog dat sy vyftig jaar te vroeg gebore is. Ek weet haar Pa het, destyds toe die brûe tussen Keimoes en Neilersdrif gebou is, die kontrak gekry om die “pasaat” toe te kamp. En ek weet hulle het eers in Kanoneiland geboer voordat haar Pa grond agter Tierberg gekoop het. En ek het haar ouers se grafte in Keimoes opgespoor. Maar verder leef Hester tog maar vir die familie wat is en wat nog moet kom. Dalk oortuig ek haar nog om haar familiegeskiedenis op te skrywe! Met Ella is dit makliker, want sy en Niekie deel dieselfde wortels.

En met my grawery het ek op twee goedjies afgekom. Sy is die derde geslag wat die name “Elsie Wilhelmina” dra. Die eerste was Elsje Willemina Mouton wat 1841 langs die Olifantsrivier gebore is, in 1866 op Victoria-Wes trou met Frank Fitzgerald (wat 1860 uit County Clare in Ierland aan die Kaap gekom het), en 1881 in die Fraserburg-omgewing sterf. Haar dogter Sophia Elizabeth Fitzgerald is die moeder van Ellie Willemina van Taak wat trou met Wynand Cornelis Jan Bezuidenhout. En ons Ella is natuurlik hulle kleindogter. (En haar kleindogter, Elsie Wilhelmina Visser, trou toe mos verlede jaar met Paul Mouton.

Mens kan sê dat die sirkel voltooi is.)

Die genealogie word meestal van vader-na-seun uitgewerk.

Maar wat gebeur as jy van Ella af terug na Ma na Ouma en verder op die vroulike lyn teruggaan?

Dan kom ek uit by Marié le Fèvre.

Sy is in 1651 te Marcq suid van Duinkerken gebore, die dogter van David le Fèvre en Isabeau le Bleu. Sy trou 1673 met Charles Prévost. Hulle het vyf kinders, waarvan twee reeds in Frankryk oorlede is. Die gesin reis in 1688 as Hugenoot-vlugtelinge na die Kaap. Hul sesde kind word aan

boord die skip gebore, maar Mariè verloor albei: Haar man iewers gedurende die vaart, en die baba-seun kort nadat hulle hier land. Twee maande later trou sy met Heinrich Eckhof. Hulle het ’n seun voordat haar tweede man in 1692 sterf. Dieselfde jaar trou sy met Louis de Péronne. Hulle het een dogter voor haar derde man in 1896 sterf. As Marié nou met Hercule du Preez trou, wil sy seker maak dat sy nie ’n vierde keer die langslewende gaan wees nie.

Hy is 21 jaar jonger as die bruid, en sy ouer broer is met Marié se dogter Isabeau getroud.

Die heerlike van hierdie familie is dat hulle my met al my gebreke en bagasie as ’n broer aanvaar het. Nie dat hierdie skete nie raakgesien word nie. O nee! ek verneem gereeld daarvan, soms direk en soms met ’n draai – maar nooit op ’n kwetsende manier nie.

Daarom het ek die vrymoedigheid om te vertel van party (maar net party!) van die rare maniere van hierdie twee vroue wat hulle so dierbaar vir ons maak.

Kyk net hoe Hester ’n mens in die rede kan val. Jy is net mooi op dreef met jou storie, dan kom sy hier van die sykant af met ’n ding

wat niks met die gesprek te doen het nie. En as sy haar sê klaar gesê het, vra sy ewe belangstellend: “En toe?” Sy vergeet nie dat jy nog laas gepraat het nie; maar teen daardie tyd het jy jou eie storie se draad verloor.

Het jy al vir Ella opgelet as sy kos voorberei? Dis nou as ons almal in die kombuis kuier, en sy met die laaste goedjies besig is? Kyk net hoe sy die borde en messegoed rangskik, dan alles weer net so ’n ietsie skuiwe, en elke lepel vir oulaas nog so ’n veeg met die droë vadoek gee.

Let op hoe sy die kospotte met arendsoë dophou en die een na die ander om die beurt inspekteer.

Die vreemde vir my is dat sy vir geen oomblik stilstaan nie – en tog gaan sy aan met ons geselskap. En glo my, haar gedagtes is nie by die kosmakery nie. Ek het haar al getoets, en ingewikkelde familie-goed opgehaal as sy so werskaf. Sy bly die hele tyd by.

Hester se kosmakery is natuurlik anders. By haar is dit hier kiepkiep en daar kiep-kiep en woerts is die kos op die tafel. Nugter weet hoe sy alles voorberei sonder dat mens iets daarvan agterkom.

Het jou! Visvang was groot pret. ‘n Feestelike vyf-en-sewentig 05

En wat nou van Suster?

Niekie Smit

D

is vir Barnard nog al die jare ’n bron van frustrasie as ek van “Suster” praat, want hy kan selde raai watter een ek bedoel: Is dit Ella of is dit Hester? Maar ek kan dit moeilik anders sê – albei is mos maar my ouer susters. Die een is nie nader as die ander nie. En ek het ook geen ander.

Met dié wat Suster soveel ouer as ek is, weet ek van haar kleintyd eintlik maar net wat Mammie ons vertel het. Soos van die keer toe haar voet met die kookmelk verbrand het.

Pappie was iewers heen, en sy was alleen met die twee kinders – met net Jan Willemse om haar te help (of was dit dalk Hermaans?) En die keer toe sy “weggeraak” het. Dis geen krisis, want wat kan ’n kind nou in die Boesmanland se ooptes oorkom? En ene wat pas begin loop het, kan ook nie té ver afdwaal nie. Maar toe Mammie begin soek, kry sy die slang se sleepsel in die sand, met ’n paar spoortjies kruis-endwars daaroor – met hier en daar ’n valplek soos sy seker gebuk het om hierdie maatjie aan die stert beet te kry. Die spoor eindig by ’n bos waar die slang skuiling gaan soek het. “So ’n swarte”, het Mammie altyd gesê. Dan is daar ook ’n storie van die toktokkie wat sy wou eet.

Toe Mammie haar kry, het nog net die gogga se pote by haar mondjie uitgesteek. Haar liefde om nuwe resepte uit te toets, was van vroeg af daar.

My eerste onthou is hoe Suster my hare in die oggend moes vleg. Dis voor die kombuis se venster gedoen sodat ek solank die pad uit Onder-Skanskop kon dophou. As Oom Flip van Schalkwyk se skoolbus daar by Oom Frans Louw kom, moes ons hardloop om nog betyds by die pad te wees. Sy het my hare só styf getrek dat ek die hele dag met wydgesperde oë moes loop (en Ant Alice gedink het ek verstaan van die somme). Die voordeel was dat die vlegtery selde gebeur het: as Suster jou hare bygekom het, bly dit dae lank só in orde. Die nadeel is dat die dokters my nie nou ’n face lift wil gee nie – het glo te veel in my jongdae gehad.

Van die later jare onthou ek meer. Soos van Boetie se Harley. Almal ry saam: Mammie, ek en Wynie in die syspan, en Suster agter Boetie se rug op die motorfiets. Ek onthou hoe sy later elke dag met die fiets gery het om by Duvenhage se winkel op Neilersdrif te gaan werk.

Woensdae was dit net in die voormiddag, maar Saterdae heeldag oop.

Hulle het soms, ook na Boetie se troue, graag gaan dans. Swanie was meestal ook in die bondel, want hy was versot op dans. Sy en Hes het altyd vir my só mooi gelyk – aandrokke met so ’n netlaag by die rompe. Sy het altyd vir 06 Lavender Ladies - Ella en Hester

my so mooi gelyk – en haar goed ook! Met ’n verjaardag (ek dink vir 21) het iemand (was dit Pikkie?) vir haar ’n string geel glaskrale gegee.

Toe sy sien hoe ek dit bewonder, sê sy: “Jy kan dit maar kry!” Dit was vir my die mooiste goed.

Natuurlik was daar vryers ook. Mens wil nou nie name noem nie, want dis bekende manne wat ’n bloutjie by Suster geloop het.

Mammie het gedink Sunny Boy (Willie van Zyl) was ’n ordentlike kêrel, maar Suster wou niks weet nie. Ons het in die somer buite geslaap, soos almal maar gedoen het, en Ouma Kittie het daardeur darem ’n paar dinge gehoor (en vir ons vertel). Soos een wat vir oulaas daar onder die bloekombome desperaat probeer het: “Maar kom sê vir my nag, Ella.” En al wat hy uit haar kon kry, was ’n koue: “Nag, Ockert”.

Toe kom daar ’n vaal onderwysertjie uit Groblersdal en loop met die prys weg. Eers na Waterval-Boven en toe na Sannieshof toe.

Haar trourok is in die Kaap gemaak. Hoe sy die plek daar gekry het, weet ek tot vandag toe nog nie. Destyds was Keimoes baie verder uit die Kaap; met grondpad hiervandaan tot op Ceres. Sy het ook self haar hare gedoen – net om seker te maak dat dit reg gedoen is.

Die vakansie voor ek Stellenbosch toe is, was hulle by die huis. Mammie se naaimasjien het die hele tyd op die stoep gestaan, want Suster het gehelp om vir my klere te maak. Ek kan vandag nog onthou hoe almal gelyk het, en hoe in my skik ek Denne-oord toe vertrek het. Vir ons troue het ek by Boetie en Hes se huis op Keimoes aangetrek – met die waaier die hele tyd op my en Hes wat koue drinkgoed aandra, want dit was in Desember. Suster het my hare gedoen en my gehelp met die aantrek en mooimaak.

Ons het baie by hulle op Sannieshof gaan kuier: kaart gespeel (met Visser wat sy eie reëls maak soos die spel verloop), gesing (met Christa op die kitaar), rympies gemaak (wat mens soms ’n woord laat glip wat liefs moes bly), geëet (wie kan nog sulke melktert soos Suster maak?) of maar net gekuier en gelag.

Daar was natuurlik “episodes” ook. Soos die heerlike stuk beleë cheddar wat ons in hul motor se afdak ontdek (seker deur iemand in die koshuis se kombuis gesteel en tydelik daar geberg), en wat ons maar stilweg geniet en gedeel het. Soos die tamaties wat Visser trots in sy tuin gaan pluk het, maar deur Suster verwerp is omdat dit met water van die skool se rioolwerke natgelei is. Visser het die probleem opgelos deur tamaties by die Portugees in die dorp te gaan koop – tamaties uit sy eie tuin wat hy self die vorige dag by die winkel afgelewer het.

Een Paasnaweek onderneem ons ’n toer deur die Laeveld, vol van geesdrif, maar lig op die

planne. Almal het vergeet van die uittog van die ZCC na Moria toe, en die verkeer is druk.

Toe ons die aand in Magoebaskloof kamp wil maak, tref dit Visser dat die geleende tent se penne by die huis agtergebly het. Die res van die naweek slaap die vrouens in ons tent – en die Pa’s en seuns in die motors. Suster is nie juis ’n kampmens nie, maar sy draf deur die naweek se ongerief sonder ’n sweempie van ongemak of ongeduld. Selfs toe ons deur die grotte gaan kruip, kom sy daar uit met elke haar op sy plek en sonder ’n flentertjie modder op haar skoene.

Later, toe Visser al siek was, gaan ons almal blomme kyk. Barnard kon nie saam nie, want Kalla het ’n sleutelbeen gebreek, maar die res is voltallig. Suster het heerlike padkos gepak en ons eet heelpad tussen die Kamiesberg se blomme. Met al die kyk en eet, verspeel ons tyd en kom na donker by Groenrivier se mond aan. Wynie het ’n tent vir die nag saamgebring, maar hy is self onkundig oor die opslanery daarvan en ons sukkel om in die karre se ligte te sien wat ons veronderstel is om te doen.

Dis bibberkoud en die seewind waai. Suster doen haar bes om vir Visser toegedraai en uit die wind te hou dat hy tog net nie koue vang nie, maar as ons weer sien, is hy tussen ons om raad te gee. Toe die tent so heuphoogte staan, besluit ons dis goed genoeg, ons slaap net so in hom. Maar daar haal Wynie sy gasgoeters uit : Nou gaan hy vir ons braai. Dit vat tyd en mens nodig iets vir die koue. Dis ’n prentjie wat altyd by my sal bly: daar sit Suster langbeen op die grond, glas wyn in die hand, en deel ligsinnig haar broers se stories. Sy het hoeka die nag die warmste geslaap, want sy was die beste voorberei – maar ons ander het sy heelnag met haar flits uit die slaap gehou as sy “net seker maak dat ons tent nog staan.”

Die lente na Boetie se dood gaan ons vier blomme kyk: Ek en Barnard en Ella en Hester.

Ons toer begin amper rampspoedig toe Hester net wil seker maak van ons blyplek op Garies: haar hond spring van agter af en stamp haar met selfoon en al binne-in die dammetjie by hulle kombuis. Wat ‘n gesig toe sy onder die water uitkom met haar bril op die neus en selfoon in die hand! Ons praat oor die vreemde verskynsel van een man met drie vrouens, maar die twee weier om te sê dat hulle weduwees is – dis tog so ’n lelike woord. Dan liewer twee lesbiese dames wat wag dat wetgewing verander sodat hulle kan trou.

Op McDougalsbaai keer die reënweer ons bietjie vas. Maar dit verhoed ons nie om rustig die ure om te gesels en soetwyn met teetyd te drink nie – wat ons beskerm teen die koue as die sonnetjie uitkom en die blomme se gesiggies oopmaak en roep om gekyk te word.

Wat my weer tref met hierdie kuier, is Suster se passie vir dinge wat mooi en eenvoudig is. Daar in die veld sal sy lank stilstaan by ’n enkele blom wat op sy eie manier mooi is.

En dan is daar nog my ander Suster.

Sy en Boetie het in die winter getrou – en Ella en Visser in Desember van dieselfde jaar.

Met ’n nuwe suster in die familie, het ek nou ’n ander stertjie gehad om agter aan te drentel.

Hulle het ook so naby ons gebly dat sy vir my ’n deel van Mammie se huis was. Later, toe hulle in die dorp gaan woon het, was dit vir die eerste keer asof ek in ’n “ander” huis kom.

Toe ek my eie potjie moes begin krap, het ek vir die eerste keer besef hoe swaar hulle twee in daardie jare gekry het om finansieel die mas op te kom: met die smouslorrie wat hulle elke naweek vir Nols Solomon gery het, met haar winter en somer op die fiets werk toe in Keimoes, met Boetie wat vir Caltex moes werk vir ’n ekstra inkomste by die boerdery. Ek en Wynand was toe nog in die huis. En tog, toe ek na skool Stellenbosch toe is, het Boetie my na elke vakansie ’n ekstra sakgeld in die hand gestop. Dit was Suster en Boetie wat my met vakansies op Upington se stasie gaan haal en weggebring het.

Nouja, na skool het ek gaan leer, gaan werk, en gaan trou. Met Barnard ook in die prentjie, was dit nou ons vier wat die dinge gedoen het.

Dis bra moeilik om van Suster te praat sonder dat Boetie bykom. Die twee was altyd en oral saam – saam gepraat en saam gedoen. Ek en Barnard het al dikwels gewonder waaroor die twee so praat dat hulle gesels dan nooit opraak nie. En ons verwonder oor die manier waarop sy hom bystaan. Destyds, toe albei nog in die dorp gewerk het, het hulle namiddae direk deurgery Skanskop toe om eers te kyk hoe dit met die boerdery gaan. En sy het saam gery en geloop net waar dit nodig was, en ook soms onnodig was – só met kantoorklere en hoëhakskoene en al. Waar “Bokkie” was, was Suster ook. Saam het hulle onder begin, en saam het hulle gekom waar hulle is. Natuurlik onthou mens veral die tye wat ons saam vakansie gaan hou het.

Soos die keer toe ons Strandfontein toe is: hulle met die abba-wa op die Peugeot-bakkie en ons met ’n tent. Somaar by Brandvlei al vang ons ’n wind van voor. Die bakkie sukkel só dat ons die eerste nag maar bo-op Bokveldsberg moet slaap. Eers lê die manne onder die blote hemel, maar toe dit sagweg begin reën, moes Barnard en ons kinders na die kar toe vlug en Boetie na ons in die abba-wa. Alles was net weer mooi rustig, toe Boetie ’n glipsie kry, en Suster hom moes vermaan: “Ag nee, Bokkie, hier’s nie plek daarvoor ook nie!” By die see is daar vis gevang en gebraai. Dan was daar die witmossels wat ons gegrawe het, en wat Barnard sonder ervaring of resep wou gaarmaak. Ouma Kit, wat nie juis oor seekos gaande was nie, proe so fynweg aan een se

voet en sê verskonend: “Ag, H...tjie, maar dis lekker”.

Met daardie selfde Peugeot is ons ook ’n keer Hentiesbaai toe, net ’n kap wat vol proviand en kinders geprop is. Suster het genoeg eetgoed vir elke stilhou; en daar was nog ’n paar onbeplande stoppe vir Kalla wat rysiek gekry het. Op ’n dag tref hulle ’n skool kabeljou, en die vistermanne kom laat tuis met sakke vol vis. Die plek om skoon te maak het geen lig, en ons besluit om die vis vir oulaas somaar in die bad te was. Boetie en Suster maak skoon en was, Barnard sit in plastieksakke en ek pak in die vrieskas. Ons is byna klaar toe iemand aan die deur klop: Stefaans en Eileen in die woonstel langsaan kom net gou oor vir ’n slaapdop. Ek en Suster is buite, en druk die mans in die badkamer toe. Na ’n rukkie hoor ons die toilet, en hier kom Boetie doodluiters ingeloop. Ek durf nie vir Suster kyk nie, want ons wonder albei oor die man wat nog agter is – wat toe rustig by die voordeur inkom. Tot vandag toe wonder ons nog hoe het Barnard hom deur die badkamer se venster gewoel.

Die Weskus was altyd Suster se gunsteling plek; en nog meer nadat sy begin het om met ’n aas-ring en stok die kreef van die rotse af uit te haal. Alleen kon ons haar nie los nie, want met haar jodium-allergie kon sy nie aan die goed vat nie. Iemand moes die krewe by haar oorneem. Maar dit was altyd lekker. En soms was dit nog lekkerder; soos die keer by Groenrivier se mond toe sy en Boetie die skeur vol krewe ondek het. Spanning was daar ook.

Soos die keer toe Boetie met twee helpers in die misweer op die see uit was om snoek te vang. Barnard moes later die bult met ons uit sodat Suster, wat haar angs nie kon wegsteek nie, vandaar die mond kon dophou om te sien wanneer kom die bootjie. En toe hulle opdaag,

was die boot vol, en Kalla groen van die seesiek.

Maar dalk was dit vir haar nog lekkerder op die plaas, om saam met Boetie deur die veld te ry of tussen die skaap en bokke rond te dwaal.

En só met die stappery is daar gepraat en geplan en gedroom. As ons met die plaasbakkie deur die kampe ry, het ek voor by Boetie gesit om die hekke oop te maak, met Suster en Barnard agter op. Jy sou Suster moes doodslaan om haar voor in die bakkie te kry. Dan dink ek aan die Millenium wat ons almal op die plaas was. Sy was die aand nog so bekommerd dat die kinders honger sou gaan slaap omdat die braaiers hulle aan die wyn vergryp en die kole onder die braailam laat doodgaan het. En aan die fees toe Boetie vir 70 verjaar het, ons hom so heerlik verras het. Dit was die keer dat die !nabbas so volop was.

Na Barnard se verjaarsdag op Gifberg, het Ella en Hes saam gery en ’n paar dae by ons oorgebly. Met al die stories en grappe duur dit lank om saans in die bed te kom – en soggens in die kar om iewers te ry. Op ’n dag los ons vir Barnard in ’n boekwinkel en vaar die Somerset Mall in. Eers koop elkeen vir haar ’n baadjie.

Baie mooi. Hes koop nog ’n pakkie ook, en ’n serpie wat na ons gesamentlike opinie daarby pas. Toe soek hulle nog skoene, eintlik boots vir ingeval ons almal dalk in Nederland gaan kuier. By Green-Cross is daar die regte boots – mooi en gemaklik, maar ai die prys! Die arme assistent is skoon deur die war gepraat, want hulle soek afslag vir die TWEE paar wat hulle wil koop. Suster Ella sit daar met die boots aan haar voete en vertel net hoe mooi hulle is. Later redeneer sy dat die boots nou tweedehands is want sy het hulle dan al so lank aan haar voete. Ons is daar uit met breë glimlagte en 10 % afslag – en ’n vermaning van die assistent om tog vir niemand van die afslag te vertel nie.

Agter op die bakkie, in wind en weer, is Hester se plek. ‘n Feestelike vyf-en-sewentig 07

Ag, dis net ’n ou haarskeerdertjie!

Die beste ouma suid van die Sahara!

Karen Visser

D

ie jaar 1933 was wêreldwyd ’n jaar van impak. Dit staan opgeteken in die geskiedenis as die jaar van die groot droogte, die runderpes en die verskriklike armoede, wat uitvloeisel van die wêreldwye depressie was.

Die droogte in Suid-Afrika is tot ’n nasionale ramp verklaar en hulp is aan boere dwarsoor Suid-Afrika verleen.

Dit was die jaar van wêreldwye opspraakwekkende politieke veranderinge.

Pres. FD Roosevelt met sy New Deal het die septer geswaai in die VSA en mense laat hoop, maar die oorname van Hitler en die Nazi’s in Duitsland het mense laat sidder. Op die tuisfront was die koalisie tussen die Nasionale Party van genl. Hertzog en die Suid-Afrikaanse Party van genl.

Jan Smuts hoofnuus. Dit was ook die jaar van die eerste Bybelvertaling in Afrikaans.

Kittie en Niklaas Visser het in die omstreke van Kakamas gewoon.

Vroeg in die lente van 1933, op 14 September, is ’n klein babadogtertjie vir Kittie en Niklaas Visser in Kakamas se hospitaal gebore. ’n Sussie vir klein Frans.

Sy sou Elsie Wilhelmina heet. Gou het sy die naam Ella gekry.

Toe sy vyf jaar oud was, het die gesinnetjie Skanskop-eiland toe getrek, waar daar grond beskikbaar gestel is vir boerdery-doeleindes. Niklaas Visser het ’n stukkie grond in Onder-Skanskop bekom.

Dit was skouer aan die wiel sit om die grond leefbaar en werkbaar te maak.

Te midde van al die harde werk, het Ella Visser opgegroei om eendag my skoonma-ma en die kleinkinders se ouma te word.

My eerste kennismaking met my aanstaande skoonma was in April 1979, baie vroeg in die oggend. Ons het die 1800 km van Tzaneen in een dag en nag gery en met dagbreek in Keimoes aangekom. Dit was nog die tyd van spoedbeperkings oor brandstofboikotte.

Ek is met baie warmte ontvang en die groot kuier het begin. Teen die aand se kant was ek moeg en baie dankbaar dat badtyd aangebreek het. Maar o wee! Met my intrapslag in die badkamer, lê daar ’n yslike – en ek bedoel yslike – haarskeerder en loer in die bad. Ek het nog nooit so ’n grillerige affêre gesien nie, dorpskind wat ek was! Na ‘n benoude gilletjie, was tannie Ella daar en met ‘n sneesdoekie het sy die aaklige gedoente liggies raakgevat en gesê: “Ag wat, dis net ou haarskeerdertjie…”

Dapper vrou!

Ek onthou ook die gallonne koffie wat ek saam met haar moes afsluk. En die longdrop wat ek so gereeld moes trotseer. Ook die hartseer in haar oë, oor haar mooi meisiekind se ontydige dood. Daar het ek my voorgeneem om vir haar ’n dogter te wees – nie ’n skoondogter nie.

Ouma Ella is ’n baie gawe skoonma en ’n wonderlike ouma. Sy is eintlik my ander ma.

Vir my as onervare huisvrou en ma was sy ’n ware mentor. Selfs die tye wat ons verskil het, en dit wás daar, was sy nooit anders as my ma

Altyd sjiek,met die hare kunstig opgekam.

nie. Deur al die baie jare van kind grootmaak en al die kopsere wat daarmee saam kom, was sy altyd daar met verstandige ‘n woord of twee. My pa het altyd gesê sy is ’n wyse vrou.

Ek kon my kinders met absolute vertroue by haar los, sy het so mooi na hulle omgesien.

Ouma het ’n vaste hand gehad. Het ek gesukkel met ’n stukkie naaldwerk, was sy by om te help.

En sy het niks gesê toe ek, uit dommigheid, die dogtertjies se rokkiekragies agterkant voorkant opgesit het nie! En eina! dit was hulle kerkrokkies.

Met 1988 se vloed, het Ma Ella onder moeilike omstandighede, terwyl die manne geoes het, vir my kom help trek.

Die geweldige impak van die vloed het my byna omver gegooi, maar sy was daar om my vas te hou as dinge skeef getrek het.

My liefde en begrip vir tuinmaak kom van haar af. Vandag nog soek ek gou raad oor tuinuitleg en plante.

In die tyd wat ons ’n baie siek kind gehad het, was sy daar om na die ander kinders om te sien, al het sy vir Oupa versorg.

Haar versorging van Oupa Vissie staan soos monument in haar lewe. Dis nie iets waarvoor jy iemand kan bedank nie, want woorde skiet tekort.

Dankie, Ouma Ella, dat ons kan opkyk na ’n ma en ouma as voorbeeld van krag en sterkte, liefde en versorging.

Opreg dankie aan almal wat ‘n bydrae gelewer het tot Lavender Ladies, sonder julle onthou was daar nie herinneringe nie.

08 Lavender Ladies - Ella en Hester