od 2009 roku wspólnie obchodzimy Narodowe Święto Niepodległości z gęsiną jako motywem przewodnim. Niezmiernie cieszę się, że udało nam się przywrócić tę piękną tradycję w regionie i nadać jej nowy wymiar. Mam nadzieję, że tegoroczne święto będą mogli Państwo spędzić w otoczeniu najbliższych, w życzliwej atmosferze i z potrawami regionalnymi na stole. Smacznego!
Piotr Całbecki Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Gęsinowe potrawy, konkursy, ciekawostki, trochę historii oraz mnóstwo pozytywnych emocji – to nasz przepis na udane obchody Narodowego Święta Niepodległości. Już od szesnastu lat w ramach akcji „Kujawsko-Pomorska Gęsina na świętego Marcina” promujemy regionalne smaki i przywracamy tradycję rodzinnego biesiadowania. Zobaczcie, jakich atrakcji możecie się spodziewać w tym roku, dowiedzcie się więcej o gęsinie i weźcie udział w konkursach.
POWRÓT DO TRADYCJI
Na polskich ziemiach gęś hodowano od setek lat. Najpierw rozsmakowała się w niej arystokracja –z zapisków Adama Mickiewicza wynika, że potrawy z gęsiny często gościły na szlacheckich stołach. Wkrótce zyskały popularność również wśród mieszczan oraz chłopów. Szczególnie cenionym rarytasem był półgęsek, czyli wędzona na ciepło lub zimno pierś z gęsi. Przepis na taki półgęsek w wielu różnych wariantach znajdziemy niemal w każdej książce kucharskiej z XIX wieku.
Jeszcze w międzywojniu gęsinę regularnie serwowano w polskich restauracjach. Później ta tradycja – jak i wiele innych – zeszła na dalszy plan podczas walki z okupantem. Dzisiaj wracamy do niej z dumą, a dzięki akcji „Kujawsko-Pomorska Gęsina na świętego Marcina” od 2009 roku promujemy wspólne
celebrowanie Narodowego Święta Niepodległości z gęsinowymi potrawami na stole, często przyrządzanymi według tradycyjnych receptur.
NAJLEPSZA GĘSINA Z REGIONU
Nasz region słynie z hodowli gęsi nie tylko w kraju, ale też za granicą. To właśnie u nas powstają najlepsze gęsinowe przysmaki i regionalne produkty. Wiele z nich będziecie mogli skosztować podczas kolejnej edycji słynnego Kujawsko-Pomorskiego Festiwalu Gęsiny w Przysieku. Tegoroczna edycja odbędzie się już 10 i 11 listopada na placu przy dawnym ODR. W programie m.in. muzyka na żywo, degustacje oraz pokazy kulinarne prowadzone przez znanych kucharzy, restauratorów i nauczycieli gotowania. W tym roku będą to: Robert Sowa, Marcin Szukaj, Karol Okrasa oraz Mirosława Wilk. Udział w pokazach jest bezpłatny – wystarczy wcześniej odebrać zaproszenie w namiocie Urzędu Marszałkowskiego, zlokalizowanym na terenie imprezy. Nie zabraknie również stoisk z regionalnymi produktami, żywnością ekologiczną oraz rękodziełem. Poza tym w ramach akcji „Kujawsko-Pomorska Gęsina na świętego Marcina” możecie skosztować limitowanych gęsinowych potraw w wybranych restauracjach, wziąć udział w konkursach oraz skorzystać z bazy naszych przepisów online.
Ludowe i regionalne ciekawostki o gęsinie
Na ziemiach polskich gęsi hoduje się już od średniowiecza. Nic więc dziwnego, że mamy wiele związanych z nimi przysłów, zwyczajów i legend. Poznajcie razem z nami najciekawsze z nich!
WRÓŻENIE Z GĘSI
Na Kujawach i Pomorzu często wykorzystywano gęsi do różnego rodzaju wróżb. Na przykład w andrzejki dziewczęta zawiązywały gąsiorowi oczy i ustawiały się dookoła niego w kręgu. Wierzyły, że ta, którą ptak dziobnie jako pierwszą, niebawem wyjdzie za mąż. Wróżono także z zawartości żołądka, ziaren znalezionych w gardzieli lub kości, które postały po zjedzeniu pieczonej gęsi. Podczas świętomarcińskiej uczty szczególną uwagę zwracano na kości piersiowe. Zgodnie z wierzeniami biała kość była zapowiedzią suchej zimy, czerwona oznaczała zimę słotną, a cętkowana – zimę burzliwą i śnieżną.
GĘŚ NA JĘZYKACH
Gęś znajdziemy w wielu ludowych przysłowiach i powiedzeniach. Mówimy na przykład, że „ktoś się szarogęsi”, czyli nadużywa władzy, chce decydować za innych i narzuca im swoją wolę. Nielubianej osobie życzymy, żeby „kopnęła ją gęś”. Kiedy ktoś nie ma wiedzy na dany temat, ale się wymądrza, stwierdzamy, że „zna się na rzeczy jak gęś na szafranie”. Z kolei podczas uczty świętomarcińskiej tradycyjnie wznosimy toast „za zdrowie gęsi”. Warto również pamiętać, że „na świętego Marcina lepsza gęś niźli zwierzyna”, a „gdy Marcinowa gęś po wodzie, będzie Boże Narodzenie po lodzie”.
ZDROWIE OD GĘSI
W medycynie ludowej gęsi smalec uchodził za środek wzmacniający nerwy i wpływający pozytywnie na prezencję. Polecano go na przykład na porost włosów. Wierzono, że na choroby płuc pomaga jedzenie gęsich serc, na katar wdychanie dymu z palonych gęsich piór, a na oparzenia przykładanie
do nich suszonych skórek z gęsich łapek. Dzisiaj wiemy, że gęsina rzeczywiście jest bardzo zdrowym mięsem. Zawiera bogactwo dobrych kwasów tłuszczowych, aminokwasów egzogennych, witamin z grupy B, witaminy A i E oraz takich składników mineralnych, jak potas, fosfor, magnez, żelazo czy cynk.
GĘSINOWE SPECJAŁY
Potrawy z gęsiny znajdziemy już w najstarszej polskiej książce kucharskiej. Stanisław Czerniecki wynotował w niej przepisy na ostro-kwaśną gęsinową potrawkę oraz gęś gotowaną w winie. Za czasów króla Augusta III szczególną popularnością cieszyła się „gęś czarna”, czyli przyrządzana z dodatkiem miodu, octu, pieprzu, imbiru i palonej słomy. Często jadano również gęś pieczoną z jabłkami albo faszerowaną kasztanami, kiełbaski z pałek, nóżki w galarecie, różnego rodzaju pieczyste i pasztety. Za największy rarytas uchodził półgęsek, czyli wędzone na zimno lub ciepło gęsie piersi.
REGION GĘSI
To właśnie Kujawy i Pomorze słyną na całym świecie z hodowli najlepszych gęsi. Nasz region może się też pochwalić wielo-
ZAPRASZAMY DO UDZIAŁU
W GĘSINOWYCH
KONKURSACH!
„Kujawsko-Pomorska Gęsina na świętego Marcina” to nie tylko wspólne biesiadowanie i przepisy na smakowite potrawy, ale także konkursy dla dzieci i całych rodzin.
KONKURS
GĘSINOWE RELACJE
ma oryginalnymi przepisami, wykorzystującymi to niezwykle zdrowe i smaczne mięso. Na ministerialnej liście tradycyjnych produktów z województwa kujawsko-pomorskiego znajdziemy wspomniany wcześniej półgęsek (znany również jako pierśnik), gęsią szyję nadziewaną wątróbką, okrasę z cząbrem, leberkę gęsią oraz owijunki. Leberka to pasztet bogato doprawiony majerankiem i lubczykiem. Z kolei owijunkami nazywamy gęsie podroby z dodatkiem łapki i jelita.
GĘŚ ŚWIĄTECZNA
Tradycyjnie w Dniu Świętego Marcina po raz ostatni przed zimą wypasano bydło, kończono prace polowe, rozliczano się ze służbą, przedłużano lub zawierano umowy na nowy rok, przede wszystkim zaś –ucztowano. Głównym daniem na suto zastawionym stole była dobrze utuczona, pieczona gęś – symbol dostatku na następne lata. Dzisiaj mamy jeszcze jeden ważny powód, żeby celebrować 11 listopada. To właśnie tego dnia obchodzimy Narodowe Święto Niepodległości, ustanowione dla upamiętnienia odzyskania przez Polskę suwerenności w 1918 roku, po stu dwudziestu trzech latach zaborów.
Pokażcie, jak świętujecie 11 listopada! Przyrządzacie potrawy z gęsiny? Zasiadacie z rodziną do stołu? Podzielcie się swoimi relacjami – czekamy na zdjęcia, filmy i prace plastyczne. Relacje można przesyłać na adres: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu, plac Teatralny 2, 87-100 Toruń, pokój 219, z dopiskiem „Konkurs na relacje gęsinowe”, a także mailowo na adres: gesina@kujawsko-pomorskie.pl WAŻNE! O udziale w konkursie decyduje data wpłynięcia zgłoszenia, a nie data stempla pocztowego.
KONKURS DLA DZIECI MALOWANE GĄSKI
Najmłodszych zachęcamy do nadsyłania prac plastycznych, prezentujących kolorowe gąski. Na zwycięzców czekają wspaniałe nagrody!
Prace wykonane w dowolnej technice, w maksymalnym formacie A3, prosimy przesyłać na adres: Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu, plac Teatralny 2, 87-100 Toruń, pokój 219, z dopiskiem: „Konkurs plastyczny gęsina”.
WAŻNE! O udziale w konkursie decyduje data wpłynięcia zgłoszenia, a nie data stempla pocztowego. Do zgłoszenia należy dołączyć zgodę rodziców lub opiekunów dziecka, a na odwrocie pracy drukowanymi literami zapisać imię i nazwisko autora pracy, wiek, miejsce zamieszkania, a także imię, nazwisko oraz numer telefonu do rodzica lub opiekuna.
TERMINY KONKURSÓW
ORAZ ICH REGULAMINY NA STRONIE: kujawsko-pomorskie.pl
Pierogi z pieczoną gęsiną
PRZYGOTOWANIE:
Na stolnicę wysypujemy mąkę, robimy dołek i wlewamy do niego gorącą wodę. Nożem ostrożnie zagarniamy mąkę do środka – w ten sposób zaparzamy ciasto. Kiedy zacznie się łączyć, znowu robimy dołek i wbijamy jajko. Delikatnie mieszamy. Wyrabiamy ciasto aż będzie sprężyste, a następnie zostawiamy je na 15 minut pod przykryciem.
W tym czasie przygotowujemy farsz. Oddzielamy mięso od kości i razem ze skórką bardzo drobno kroimy. Dodajemy miękkie masło, posiekaną natkę pietruszki, sól oraz pieprz do smaku. Mieszamy energicznie. Farsz powinien mieć konsystencję masy pasztetowej.
Podsypujemy stolnicę mąką, rozwałkowujemy ciasto na grubość około 2–3 milimetrów i wycinamy szklanką krążki. Nakładamy ciasto i lepimy pierogi. Wrzucamy małymi partiami do osolonego wrzątku, a potem gotujemy bez pokrywki do momentu aż wypłyną. Trzymamy je na ogniu jeszcze przez minutę, hartujemy w zimnej wodzie i odcedzamy. Podajemy z zarumienioną cebulką oraz listkami pietruszki.
SKŁADNIKI:
Ciasto:
• 400 g mąki
• szklanka wrzątku
• jajko
Farsz:
• resztki z pieczonej gęsi ze skórą
• masło
• sól i pieprz
• natka pietruszki
Do podania:
• cebulka podsmażona na maśle
• listki pietruszki
PRZYGOTOWANIE:
Dzień wcześniej nacieramy gęsie udka solą, pieprzem i świeżym tymiankiem. Zostawiamy w lodówce na dobę. Po tym czasie osuszamy i układamy skórą do dołu w żeliwnym garnku lub brytfannie. Dodajemy pokrojony na kawałki korzeń pietruszki, główkę czosnku, ćwiartki cebuli, garść suszonej żurawiny, kilka suszonych śliwek, całą gruszkę (lub jabłko), trzy grube plasterki pomarańczy ze skórką, dwa liście laurowe, ziele angielskie, gałązki rozmarynu i tymianku.
Całość zalewamy płynnym smalcem z gęsi, przykrywamy i gotujemy na małym ogniu przez 4–5 godzin.
Po ugotowaniu i odsączeniu podajemy z purée ziemniaczano-selerowym, podsmażonymi na maśle buraczkami, pesto z pietruszki, gałązkami tymianku oraz koperkiem.
Pozostały tłuszcz możemy zmiksować razem z gruszką i czosnkiem. Przygotowane w ten sposób smarowidło będzie idealnym dodatkiem do świeżego, chrupkiego chleba.
SKŁADNIKI:
• 4 gęsie udka
• gęsi smalec
• pietruszka
• cebula
• główka czosnku
• gruszka (lub jabłko)
• pomarańcza
• suszona żurawina
• suszone śliwki
• przyprawy: sól, liście laurowe, ziele angielskie, świeży tymianek
Do podania:
• plastry buraczków smażone na maśle razem z żurawiną
• purée ziemniaczano-selerowe z dodatkiem musztardy
• świeży koperek, rozmaryn, pesto z pietruszki
www.kujawsko-pomorskie.pl
Piotr Całbecki
Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego zaprasza na:
KUJAWSKO-POMORSKI FESTIWAL GĘSINY 2024
P R Z YS I E K
( pla c p r z y d a w n y m OD R )
10 - 1 1 LI S TO PA DA 202 4 (niedziela-poniedziałek)
g odz . 1 0 : 00 - 2 0 : 0 0
W PROGRAMIE:
NAJWIĘKSZY JARMARK GĘSINOWY W POLSCE
PR E Z E N TACJE K U L IN A RN E
ATRAKCJE DLA DZIECI I KONKURSY Z NAGRODAMI
KIERMASZ ŚWIEŻYCH TUSZEK, POTRAW Z GĘSINY ORAZ PRODUKTÓW REGIONALNYCH
• GĘSINOWA ALEJA HANDLOWA
• PRODUKTY REGIONALNE
• EKOLOGICZNE WYROBY SPOŻYWCZE
• RĘKODZIEŁO ARTYSTYCZNE
JAK WYGODNIE DOJECHAĆ NA FESTIWAL:
• ALTERNATYWNY DOJAZD Z TORUNIA: PRZEZ BARBARKĘ
• DARMOWE AUTOBUSY Z TORUNIA I BYDGOSZCZY
• WIĘCEJ INFORMACJI NA STRONIE CZASNAGESINE.PL
PREZENTACJE KULINARNE ORAZ DEGUSTACJE POTRAW
10 LISTOPADA:
• ROBERT SOWA
• MARCIN SZUKAJ
11 LISTOPADA:
• KAROL OKRASA
• MIROSŁAWA WILK
BEZPŁATNE WEJŚCIÓWKI DO ODEBRANIA W NAMIOCIE
PROMOCYJNYM URZĘDU MARSZAŁKOWSKIEGO W DNIU PREZENTACJI.
TRANSMISJA POKAZÓW KULINARNYCH NA STRONIE WWW.CZASNAGESINE.PL
