Maciej Jasiński
Anna Wazówna była szwedzką królewną, którą los związał z Polską i terenami położonymi w granicach obecnego województwa kujawsko-pomorskiego.
Przyszła na świat w roku w Eskilstunie w Szwecji. Była najmłodszą córką króla tego kraju Jana III Wazy i jego żony Katarzyny Jagiellonki, a jednocześnie wnuczką króla Polski Zygmunta Starego i królowej Bony Sforzy.
Młodość spędziła w Szwecji, ale gdy w roku jej brat Zygmunt III Waza został wybrany królem Polski, ruszyła wraz z nim do rodzinnego kraju swojej matki. Anna okazała się niezwykłą kobietą. Uważana za bardzo inteligentną i mądrą osobę służyła często radą królowi i innym możnym postaciom swoich czasów. Wśród szlachty polskiej pojawiały się nawet głosy oburzenia, że ma zbyt silny wpływ na brata, co stało się przyczyną jej powrotu do Szwecji. Pobyt w ojczyźnie okazał się jednak tylko tymczasowy. Anna musiała ją ponownie opuścić w roku, gdy Zygmunt III poniósł porażkę w walce o utrzymanie szwedzkiego tronu. Od tej pory do końca życia królewna zamieszkiwała już w Polsce.
Anna Wazówna była wyjątkowa pod wieloma względami. Władała pięcioma językami, uwielbiała czytanie i balet, pasjonowała się różnymi naukami. W roku została mianowana przez Zygmunta III starostą brodnickim, a w – golubskim. Funkcje te były w dawnej Polsce powierzane tylko mężczyznom lub pozostawionym przez nich wdowom. Z tego powodu przekazanie królewnie zamków w Brodnicy i Golubiu wraz z otaczającymi je posiadłościami spotkało się z niedowierzaniem, a nawet oburzeniem dużej części polskiej szlachty.
Wielką pasją królewny była botanika. Przy swoich rezydencjach w Golubiu, Brodnicy i Warszawie założyła ogrody kwiatowe i zielne. Uprawiała w nich sprowadzane z różnych zakątków świata rośliny lecznicze, które samodzielnie badała i wykorzystywała do sporządzania lekarstw. Własnoręcznie wykonywała również zielniki. Wytworzonymi medykamentami i aptekarskimi poradami dzieliła się z królem i jego otoczeniem, a także ze zwykłymi mieszkańcami swoich posiadłości. Dzięki jej finansowemu wsparciu udało się wydać drukiem wielki Zielnik Szymona Syreniusza, jedno z najważniejszych dzieł w historii botaniki.
Życie Anny było jednocześnie pełne trudności. Urodziła się z genetycznymi wadami czaszki i kręgosłupa, które od dzieciństwa objawiały się nawracającymi bólami, złym samopoczuciem i podatnością na inne choroby. Podejmowane kilka razy próby wydania jej za mąż nie przyniosły żadnego rezultatu. Z powodu politycznych zawirowań i utraty tronu szwedzkiego przez Zygmunta III królewna musiała spędzić dorosłe życie z dala od swojej ojczyzny. Zapłaciła też wysoką cenę za religijne przekonania. Jako gorliwa luteranka została zmuszona do opuszczenia królewskiego dworu, zdominowanego przez katolików. Ta sytuacja była źródłem kolejnych utrapień, Annie ograniczono bowiem w ten sposób bezpośredni kontakt z najbliższymi jej osobami – królem Zygmuntem III i jego rodziną.
Królewna mimo wielu przeciwności znajdowała czas i siły, by wspierać osoby poszukujące u niej pomocy. Zwracali się po nią często migranci ze Szwecji i polscy protestanci. Anna dbała też szczególnie o edukację dziewcząt i kobiet przebywających na jej dworze. Bezinteresownie pomagała chorym. Osobiście angażowała się również w przebudowę swoich rezydencji w Brodnicy i Golubiu.
Anna Wazówna po długiej chorobie zmarła w Brodnicy w roku. Katoliccy duchowni odmówili pochowania królewny w królewskiej nekropolii na Wawelu. Z powodu sporów na tle religijnym i działań wojennych toczonych w następnych latach między Szwecją a Polską jej pogrzeb zorganizowano dopiero po latach. Miejscem pochówku Anny stał się luterański kościół pw. Najświętszej Marii Panny w Toruniu, w którym z polecenia króla Władysława IV Wazy wzniesiono mauzoleum ze wspaniałym pomnikiem nagrobnym przedstawiającym zmarłą królewnę.
Pamięć o Annie Wazównie przetrwała próbę czasu. Jej dobroć i troskliwość znalazły miejsce w powtarzanych do dzisiaj legendach. Królewna doczekała się również pomnika wystawionego przed jej pałacem w Brodnicy, a także powtórnego, ekumenicznego pogrzebu, do którego doszło w roku w Toruniu po otwarciu grobu królewny i zbadaniu jej doczesnych szczątków.
dr MICHAŁ TARGOWSKI
historyk, regionalista, pracownik naukowy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
scenariusz
Maciej Jasiński
rysunki
Jacek Michalski
ilustracja na okładce
Krzysztof Trystuła
konsultacja merytoryczna dr Michał Targowski
ISBN x
rok wydania nakład szt.
wydawca
Agencja Reklamowa GALL sc ul. Dworcowa /, - Toruń gall@gall.torun.pl
na zlecenie
Samorządu Województwa Kujawsko-Pomorskiego
Kontakt:
Kontakt:
Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego w Toruniu Plac Teatralny 2, 87-100 Toruń, tel. 56 62-18-600, 56 62-18-610 e-mail: punkt.informacyjny@kujawsko-pomorskie.pl www.kujawsko-pomorskie.pl
Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego Plac Teatralny 2, 87-100 Toruń, tel. 56 62 18 600, 56 62 18 610 e-mail: punkt.informacyjny@kujawsko-pomorskie.pl www.kujawsko-pomorskie.pl
facebook.com/WojewodztwoKujawskoPomorskie
twitter.com/lubietubyc instagram.com/kujawskopomorskie
youtube.com/user/umwkp
issuu.com/kujawsko-pomorskie
flickr.com/photos/kujawskopomorskie
Duchy, nawiedzone zamki i podróże w czasie… Kto nie lubi opowieści z pogranicza prawdy i baśni? Wszystko to znajdziecie w tym komiksie, którego wartka akcja toczy się w golubskiej twierdzy położonej na terenie naszego województwa.
Legenda głosi, że nocą na zamku w Golubiu można spotkać Białą Damę – ducha mieszkającej tu ponad czterysta lat temu królewny Anny Wazówny. Dlaczego siostra króla Zygmunta III
Wazy (tego samego, który przeniósł stolicę naszego państwa z Krakowa do Warszawy) miałaby się błąkać przy świetle gwiazd po komnatach swojej dawnej siedziby? Otóż jest pewna hipoteza, której zdradzić Wam nie mogę, aby nie psuć czytelniczych przyjemności.
Księżniczka Anna Wazówna urodziła się i wychowała w Szwecji. W młodości odebrała staranne wykształcenie. Posługiwała się biegle kilkoma językami, w tym polskim i szwedzkim. Gdy jej brat Zygmunt został wybrany królem Polski, zdecydowała się zamieszkać w kraju nad Wisłą. Później otrzymała we władanie starostwa brodnickie i golubskie, przez co związała swoje życie z naszym regionem. Wiele czasu spędzała w gotyckich zamkach w Golubiu i Brodnicy, które były jej rezydencjami. Jak podają źródła historyczne, interesowała się zielarstwem, sama hodowała rośliny i przygotowywała leki.
Zamek w Golubiu jest szczególnym miejscem. Podróż w czasie jest tutaj możliwa za sprawą odbywających się co roku turniejów rycerskich. Chociaż żyjemy w epoce smartfonów i Internetu, na golubskim wzgórzu wciąż można zobaczyć zakutych w stalowe zbroje rycerzy z całej Europy, którzy w trakcie licznych pojedynków rywalizują ze sobą w wielu konkurencjach, a wszystko po to, by – jak przed wiekami – zdobyć uznanie i serce pięknych dam dworu. Możemy być dumni, że to właśnie u nas po raz pierwszy w Europie – po wiekach przerwy – zorganizowano takie widowisko. Dodatkowo, każdego roku podczas otwarcia balu sylwestrowego na golubskim zamku symboliczną Białą Damę prowadzi po krużgankach twierdzy – w takt poloneza – sam kasztelan warowni.
Mam nadzieję, że lektura komiksu dostarczy Wam wiele radości i zabawy, ale będzie również zachętą do bliższego poznania jego bohaterki – Anny Wazówny, wyjątkowej królewny, której losy stanowią część jakże ciekawej historii naszego regionu. Zapraszam więc nie tylko do lektury, ale także do podróży w czasie i odwiedzenia golubskiej warowni.
PIOTR CAŁBECKI
Marszałek Województwa Kujawsko-Pomorskiego
ISBN