K U J A W S KO - P O M O R S K A
Gęsina na Święto Marcina L I S T O P A D
2017
2 0 1 7
Kujawsko-Pomorskie to region, w którym w wyjątkowy sposób udało się połączyć celebrowanie Święta Niepodległości z tradycjami świętomarcińskimi. Z INICJATYWY MARSZAŁKA PIOTRA CAŁBECKIEGO OD 2009 ROKU, CZYLI JUŻ OD 8 LAT, W WIELU MIEJSCOWOŚCIACH ORGANIZUJE SIĘ WYDARZENIA Z GĘSINĄ W ROLI GŁÓWNEJ. DZIĘKI TEMU TO SZLACHETNE MIĘSO POWOLI POWRACA DO ŁASK, A MIESZKAŃCOM REGIONU I ICH GOŚCIOM POMAGA NAWIĄZYWAĆ DO TRADYCJI I RODZINNIE OBCHODZIĆ ROCZNICĘ ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI
P
otrawy z gęsiny mają nad Wisłą długą tradycję, sięgającą co najmniej XVII wieku. Wielbicielem jej smaku był sam Adam Mickiewicz, który w „Panu Tadeuszu” poświęcił sporo miejsca opisom apetycznych dań, będących elementem szlacheckich tradycji. Niestety ostatnie dekady przyniosły znaczny spadek popularności tego mięsa. Dopiero od niedawna dietetycy i znani kucharze starają się zachęcić Polaków, by gęsina powróciła na ich stoły. Ważną rolę odegrało w tym województwo kujawsko-pomorskie, które od kilku lat popularyzuje regionalne zwyczaje kulinarne. To w dużej mierze dzięki niemu w ostatnich latach spożycie tego szlachetnego drobiu zauważalnie wzrosło. Świetną okazją, by przypomnieć o walorach gęsiny, jest Dzień Świętego Marcina, bowiem przez wieki to właśnie 11 listopada w polskich domach tradycyjnie serwowano pieczoną gęś. TŁUSTA I TRUDNA W PRZYGOTOWANIU? Wokół gęsiny narosło kilka mitów, m.in. dotyczących wyso-
Gęsina to mięso o wyrazistym smaku i licznych walorach zdrowotnych, a Polska jest światową potęgą w jej produkcji. Jednak przysmakiem tym delektują się przede wszystkim nasi zachodni sąsiedzi - aż 95 proc. rodzimej produkcji trafia do Niemiec.
kiej zawartości tłuszczu. Eksperci podkreślają jednak, że jest to mięso bogate w zdrowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe, mające pozytywny wpływ na serce i układ krwionośny. Krótko mówiąc, zawiera dobry tłuszcz, którego nasz organizm potrzebuje. Jest to także jeden z najzdrowszych rodzajów mięs wysokobiałkowych. Wiele osób sądzi, że przepisy na potrawy z gęsiny są skomplikowane i czasochłonne. Tymczasem kucharze angażujący się w promocję tego produktu prze-
AŻ 98 PROC. POLSKICH GĘSI MA GENY GĘSI KOŁUDZKIEJ BIAŁEJ. ODMIANA TA ZOSTAŁA WYHODOWANA W INSTYTUCIE ZOOTECHNIKI W KOŁUDZIE WIELKIEJ NIEDALEKO INOWROCŁAWIA.
konują, że jego przygotowanie nie jest trudniejsze niż w przypadku bardziej powszechnych rodzajów drobiu. Istnieje wiele prostych receptur, także dla początkujących kucharzy - można je znaleźć m.in. w wydanym przez Urząd Marszałkowski Województwa Kujawsko-Pomorskiego „Poradniku Świętowania”. Warto z nich korzystać przez cały rok, bo choć świeże mięso jest dostępne tylko od listopada do grudnia, to poza tym okresem bez problemu znajdziemy je w sklepach w formie mrożonej.
ORGANIZATOREM AKCJI „KUJAWSKO-POMORSKA GĘSINA NA ŚWIĘTO MARCINA” JEST WOJEWÓDZTWO
POLSKA GĘSINOWĄ POTĘGĄ W naszym kraju produkuje się rocznie około 20 tysięcy ton gęsiny, co czyni nas największym producentem w Europie. Spora część pochodzi z województwa kujawsko-pomorskiego, mającego długie tradycje hodowli tego szlachetnego ptactwa. Mięso trafia przede wszystkim na niemieckie stoły, ale część jest eksportowana także do Szwajcarii, Danii oraz Anglii. Jednak, jak podkreślają eksperci, Polacy także zaczynają doceniać zalety gęsiny - jej spożycie wzrosło w ostatnich latach kilkunastokrotnie.
KUJAWSKO-POMORSKIE NA WYDARZENIE ZAPRASZA MARSZAŁEK PIOTR CAŁBECKI
Poganie, gęsina i zakaz świętowania - tak wyglądał 11 listopada na przestrzeni wieków 11 LISTOPADA TO WYJĄTKOWA DATA W KALENDARZU POLAKÓW. DOKŁADNIE TEGO DNIA 1918 ROKU, PO 123 LATACH ROZBIORÓW, NASZ KRAJ POWRÓCIŁ NA MAPĘ EUROPY. ALE ŚWIĘTOWANIE NIE JEST ZWIĄZANE TYLKO Z ODZYSKANIEM NIEPODLEGŁOŚCI I MA ZNACZNIE DŁUŻSZE TRADYCJE NIŻ OSTATNIE 99 LAT. OTO KILKA CIEKAWOSTEK ZWIĄZANYCH Z DNIEM ŚW. MARCINA.
POGAŃSKIE KORZENIE Celebrowanie Dnia Świętego Marcina ma korzenie przedchrześcijańskie. Pierwotnie było to święto kultywowane przede wszystkim przez ludy germańskie. Gdy jesienią przychodził czas na ubój zwierząt i przygotowanie zapasów na długą zimę, przy okazji ucztowano i składano ofiary dla pogańskich bogów. Z czasem część zwyczajów została przejęta przez Kościół i połączona z obchodami Świętego Marcina.
ŚWIĘTY MARCIN, PATRON WIELU 11 listopada to Dzień Świętego Marcina z Tours - biskupa żyjącego w IV wieku, który stał się opiekunem wielu grup, m.in. dzieci, hotelarzy, kapeluszników, kowali, krawców, młynarzy, tkaczy, podróżników, więźniów, właścicieli winnic, żebraków i żołnierzy. Jednym z jego atrybutów jest gęś - wiąże się z tym ciekawa legenda. Podobno przyszły święty był człowiekiem niezwykle skromnym, kiedy więc wierni chcieli go zmusić do przyjęcia biskupich godności, ten schował się przed nimi w gęsiarni, ptaki zdradziły go jednak gęganiem. Za karę trafiły do pieca i na stoły.
UWAGA NA POGODĘ! Dzień Świętego Marcina to prawdziwa kopalnia przysłów. Wiele z nich wiąże się z prognozą pogody na zimowe miesiące, dlatego przez wieki w tym okresie ludzie uważnie obserwowali naturę. Podobno „gdy wiatr od południa w wigilię Marcina, będzie na pewno lekka zima”, jeśli natomiast „Marcinowa gęś po wodzie, będzie Boże Narodzenie po lodzie”. Nie od dziś wiadomo też, że „na Świętego Marcina najlepsza gęsina” i że tego dnia „należy pić wino, a wodę pozostawić młynom”.
WIELOWIEKOWA TRADYCJA DZIELENIA SIĘ Dawniej 11 listopada gospodynie z bogatszych domów dzieliły się kawałkami gęsiny ze służbą, parobkami czy sąsiadami. W ten sposób czczono patrona tego dnia - świętego Marcina, który nie zawahał się odciąć mieczem połowy swojego płaszcza, by oddać go potrzebującemu. KUJAWY I POMORZE - KRAINA GĘSINY Tereny dzisiejszego Pomorza i Kujaw to od dawna miejsce hodowli najlepszych krajowych ras gęsi. Powstała w XIX wieku odmiana pomorska uchodziła za odporną na choroby i łatwo dostosowującą się do zmiennych warunków klimatycznych. Z terenów Pomorza zawędrowała w najdalsze zakątki nie tylko Polski, ale i Europy - była wykorzystywana do uszlachetniania innych ras.
DZIEŃ ROZLICZEŃ I PLANÓW 11 listopada od wieków był bardzo ważną datą w kalendarzu gospodarskim. Kończono wtedy prace polowe i ostatni raz w roku wypędzano bydło na pastwiska. Rozliczano się też ze służbą, przedłużano umowy i umawiano na prace w nadchodzącym roku.
ORGANIZATOREM AKCJI „KUJAWSKO-POMORSKA GĘSINA NA ŚWIĘTO MARCINA” JEST WOJEWÓDZTWO
DLACZEGO WŁAŚNIE 11 LISTOPADA? Dzień, w którym obchodzimy Święto Niepodległości, to data symboliczna. Już wcześniej pod każdym zaborem, a także w Paryżu, Polacy działali na rzecz odbudowy państwa polskiego. Odzyskanie niepodległości stało się jednak możliwe dopiero po I wojnie światowej, dlatego na świętowanie wybrano rocznicę zawarcia rozejmu w Compiègne - oficjalnego zakończenia tego konfliktu.
ZAKAZANE ŚWIĘTO W czasach PRL obchodzenie Święta Niepodległości było zakazane. Komunistyczne władze zastąpiły je Narodowym Świętem Odrodzenia Polski, ustanowionym 22 lipca - w rocznicę ogłoszenia Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego. Pamięć o 11 listopada 1918 roku była jednak podtrzymywana przez środowiska patriotyczne, choć początkowo głównie w domowym zaciszu i podczas nabożeństw. Dopiero w latach 70. działacze opozycji zdołali zorganizować pierwsze większe uroczystości z okazji zniesionego Dnia Niepodległości.
KUJAWSKO-POMORSKIE NA WYDARZENIE ZAPRASZA MARSZAŁEK PIOTR CAŁBECKI
Weź udział w gęsinowych konkursach! 1. Gęsinowe relacje
Filmy ze wspólnego gotowania Marszałka Piotra Całbeckiego i Marco Ghia do obejrzenia na www.youtube.com/umwkp
Ciekawi jesteśmy, jak u Was w domu świętuje się 11 listopada! Zasiadacie całą rodziną do stołu, by cieszyć się gęsiną w roli głównej? Pokażcie to na zdjęciach, nagrajcie film, napiszcie tekst o wspólnym biesiadowaniu lub podzielcie się z nami swoimi przepisami! Propozycje nadesłane do 8 listopada mają szanse pojawić się w mediach! Na pozostałe czekamy do 16 listopada. Relacje można przesyłać pocztą tradycyjną lub dostarczyć osobiście pod adres Urzędu Marszałkowskiego: Plac Teatralny 2, 87-100 Toruń, pokój 219 albo pocztą elektroniczną: gesina@kujawsko-pomorskie.pl
2. Gęś z mojej wyobraźni Kolorowa, wyklejana, rysowana ołówkiem czy malowana farbkami… możliwości jest mnóstwo! Weź udział w konkursie plastycznym i wyślij do nas swoją pracę przedstawiającą wymyśloną gęś - technika dowolna, format A3. Prace należy przesyłać pod adres Urzędu Marszałkowskiego: Plac Teatralny 2, 87-100 Toruń, pokój 219, z dopiskiem „konkurs plastyczny gęsina”. Na odwrotnej stronie pracy należy zamieścić drukowanymi literami: imię i nazwisko autora pracy oraz jego wiek; imię i nazwisko opiekuna/rodzica, z którym będziemy się kontaktować w razie wygranej; bezpośredni telefon do opiekuna/rodzica oraz jego adres.
3. #Gęsina Pokaż się na festiwalu gęsiny w internecie! Zrób zdjęcie sobie lub swojej rodzinie, opublikuj je na Facebooku/Instagramie/Twitterze i oznacz hasztagami: #gesina oraz #lubietubyc Autorzy trzech najciekawszych zdjęć wygrają kolację gęsinową!
ŚWIĘTO 11 LISTOPADA TO IDEALNA OKAZJA NA SPĘDZENIE MIŁEGO POPOŁUDNIA W GRONIE NAJBLIŻSZYCH. ZGODNIE Z TRADYCJĄ, TEGO DNIA RODZINY SPOTYKAJĄ SIĘ PRZY SUTO ZASTAWIONYCH STOŁACH. OD CZASU DO CZASU WARTO JEDNAK PÓJŚĆ Z DUCHEM CZASU I CHOĆ NA CHWILĘ PRZERWAĆ BIESIADĘ. RODZINNY SPACER, WIELOPOKOLENIOWE KALAMBURY, A MOŻE WSPÓLNE ŚPIEWANIE PATRIOTYCZNYCH PIOSENEK, KTÓRE WSZYSCY ZNAMY ZE SZKOŁY? ISTNIEJE WIELE ZABAW I AKTYWNOŚCI, KTÓRE ZAANGAŻUJĄ NIE TYLKO DZIECI, ALE TEŻ RODZICÓW I DZIADKÓW.
ŻYCZYMY DOBREGO ŚWIĘTOWANIA!
Przepisy na gęsinę Gęś w delikatnym sosie z ziemniakami i tymiankiem * 1 gęś około 2 kg * 150 g boczku (nie wędzonego) * 150 g surowej kiełbasy * 1 cebula * 1 marchewka * 1 ząbek czosnku * 100 g passaty pomidorowej * 1 szklanka czerwonego wina * 700 g bulionu * oliwa z oliwek * sól i pieprz * 2 kg ziemniaków * świeży tymianek
Aromatyczne spaghetti z gęsią * 50 g oliwy z oliwek * 2 piersi z gęsi * 300 g wątróbki gęsi * świeży rozmaryn * świeża szałwia * 2 łodygi selera naciowego * 1 marchewka * 1 mała żółta cebula * 1 szklanka białego wina * 1 szklanka passaty pomidorowej * sól morska * świeżo zmielony czarny pieprz * 500 g makaronu spaghetti * 200 g parmezanu
W YKONANIE: Przygotuj mięso: oczyść gęś, odrzucając większość tłuszczu, rozbierz skórę, spal pióra, a następnie umyj ją pod bieżącą wodą i rozdziel na kawałki. Obierz i pokrój cebulę oraz marchewkę, wrzuć je na rozgrzaną patelnię z oliwą extra vergine. Smaż chwilę warzywa, następnie dodaj mięso i zaczekaj aż się zarumieni. Dodaj wino i zaczekaj aż odparuje. Po tym czasie dodaj bulion, czosnek, passatę pomidorową i gotuj przez 1,5 godziny co jakiś czas mieszając. Na osobnej patelni podsmaż kiełbasę i bekon i dodaj do gotującego się dania. Zmniejsz ogień pod garnkiem i zaczekaj, aż sos zgęstnieje. Gęś podawaj z ziemniakami gotowanymi w mundurkach, obsmażonymi na oliwie i posypanymi tymiankiem, całość polej aromatycznym sosem.
W YKONANIE: Rozgrzej jedną łyżkę oliwy na patelni. Pokrój piersi gęsi w kostkę, wrzuć na patelnię i odczekaj, aż mięso będzie gotowe. Przełóż je do miski. Tę samą czynność powtórz przesmażając wątróbki. Na tę samą patelnię wlej pozostałą oliwę, wrzuć rozmaryn i szałwię oraz wszystkie warzywa. Dodaj wino i zaczekaj aż odparuje, następnie dodaj passatę pomidorową, sól i pieprz i gotuj do zagęszczenia. W międzyczasie ugotuj makaron w osolonej wodzie aż będzie al dente (pamiętając, by przy odcedzaniu zostawić jedną szklankę wody z makaronu). Dodaj makaron i wodę do sosu pomidorowego, gotuj przez chwilę. Gotowe danie posyp parmezanem.
CHCESZ POZNAĆ WIĘCEJ PRZEPISÓW NA ZNAKOMITĄ GĘSINĘ? Wejdź na stronę www.czasnagesine.pl lub www.kujawsko-pomorskie.pl i ściągnij Poradnik Świętowania. Znajdziesz w nim wiele ciekawych receptur, także dla początkujących kucharzy.
ORGANIZATOREM AKCJI „KUJAWSKO-POMORSKA GĘSINA NA ŚWIĘTO MARCINA” JEST WOJEWÓDZTWO
KUJAWSKO-POMORSKIE NA WYDARZENIE ZAPRASZA MARSZAŁEK PIOTR CAŁBECKI
Przysiek znów zamieni się w stolicę gęsiny JAK ZWYKLE NIE ZABRAKNIE KONKURSÓW, DEGUSTACJI TRADYCYJNYCH PRZYSMAKÓW I PREZENTACJI ZNANYCH MISTRZÓW KULINARNYCH. JEDNĄ Z GWIAZD WYDARZENIA BĘDZIE MAGDA GESSLER.
J
aki jest pomysł na rodzinne świętowanie odzyskania niepodległości? W weekend 11-12 listopada warto wybrać się na Kujawsko-Pomorski Festiwal Gęsiny do Przysieka, gdzie hucznie obchodzony jest dzień świętego Marcina.
żowana cała sala starej stołówki w budynku ODR w Przysieku, gdzie nad naszymi pociechami będą czuwać doświadczeni animatorzy.
DWA DNI DEGUSTACJI I POKAZÓW Tegoroczna edycja przyciągnęła gwiazdy znane z najpopularniejszych programów kulinarnych. W sobotę 11 listopada będziemy mieli okazję podziwiać prowadzącą program „Wiem, co jem” w TVN Style Katarzynę Bosacką oraz restauratora i szefa kuchni Rafała Godziemskiego, który występuje w programie „Nożem i Widelcem” w TVP Info. Na niedzielę 12 listopada zaplanowano spotkanie ze specjalizującym się w daniach z kujawsko-pomorskiej gęsiny Łukaszem Lofkiem - szefem kuchni toruńskiego hotelu FILMAR. Na deser wystąpi zaś Magda Gessler - bodaj najbardziej rozpoznawalna polska gwiazda kulinarna.
BEZPŁATNY TRANSPORT
PODCZAS FESTIWALU BĘDZIEMY MIELI OKAZJĘ SPOKTAĆ KATARZYNĘ BOSACKĄ, RAFAŁA GODZIEMSKIEGO, ŁUKASZA LOFKA I MAGDĘ GESSLER (NA ZDJĘCIU).
GĘSIA KARCZMA Festiwal gęsiny to idealna okazja, by zaopatrzyć się w wyjątkowe produkty regionalne oferowane na ponad stu stoiskach wystawienniczych. Smakosze mogą także odwiedzić „gęsią karczmę”, w której przy muzyce biesiadnej serwowane będą wyśmieni-
te potrawy z tego szlachetnego mięsa - od tradycyjnych, jak pierogi i gęsie żołądki, po nieco bardziej egzotyczne, na przykład hot dogi z serdelkiem z gęsi. ZABAWA DLA CAŁYCH RODZIN Na festiwalu nie zabraknie także innych atrakcji. Chętni będą mogli
też skorzystać z fotobudek i ścianki wspinaczkowej, a także zmierzyć się w Gęsinowym Kole Fortuny. Na świetną zabawę mogą też liczyć najmłodsi, dla których przygotowano konkursy, przedstawienia teatralne, warsztaty plastyczne, basen z piłeczkami i malowanie twarzy. Na potrzeby dzieci została zaaran-
Na niezmotoryzowanych czeka dobra wiadomość! Przez oba festiwalowe dni od 9.30 od 17.00 do Przysieka będą kursowały darmowe autobusy. Z Torunia autobus odjeżdża z Pl. Św. Katarzyny (przystanek pośredni - Osiedle Młodych) o godzinach: 9.30, 10.00, 10.30, 11.00, 11.30, 12.00, 12.30, 13.00, 13.30, 14.00, 14.30, 15.00, 15.30. Z kolei z Bydgoszczy odjazd nastąpi spod Hali „Łuczniczka” (przystanek pośredni - IKEA) o godzinach: 9.30, 11.30, 13.30. Rezerwacji biletów będzie można dokonać w przedstawicielstwie Urzędu Marszałkowskiego w Bydgoszczy na ul. Jagiellońskiej 9.
Restauracje w całej Polsce zapraszają na gęsinę PONAD 260 RESTAURACJI Z CAŁEJ POLSKI PRZYŁĄCZYŁO SIĘ DO ORGANIZOWANEJ PRZEZ WOJEWÓDZTWO KUJAWSKO-POMORSKIE AKCJI „CZAS NA GĘSINĘ”.
L
istopad i grudzień to w Polsce najlepsze miesiące na skosztowanie doskonałej świeżej gęsiny. Aby poznać cały wachlarz jej smaków i aromatów, warto wybrać się na festiwal do Przysieka - jak co roku zaprezentują się tam czołowi krajowi producenci i uznani mistrzowie kulinarni. Jeśli jednak nie mamy możliwości, by wziąć udział w tym rodzinnym święcie, nic straconego. Do końca
roku w wybranych restauracjach w całej Polsce będzie można spróbować tradycyjnych dań inspirowanych właśnie gęsiną. „Czas na gęsinę” rozpocznie się 11 listopada. Już po raz kolejny lokale, które wprowadzą to szlachetne mięso do swojego menu i dołączą do akcji organizowanej przez województwo kujawsko-pomorskie, zostaną oznaczone specjalnymi plakatami i naklejkami. Kampania z roku na rok
budzi coraz większe zainteresowanie - tym razem przystąpiło do niej ponad 260 restauracji w całym kraju, od Kołobrzegu aż po Przemyśl. Wciąż zgłaszają się kolejne. Na stronie internetowej www.czasnagesine.pl można znaleźć mapę lokali zaangażowanych w akcję, a także informacje o konkursach, w których do wygrania są m.in. vouchery na obiad z gęsiną w roli głównej.
ORGANIZATOREM AKCJI „KUJAWSKO-POMORSKA GĘSINA NA ŚWIĘTO MARCINA” JEST WOJEWÓDZTWO
KUJAWSKO-POMORSKIE NA WYDARZENIE ZAPRASZA MARSZAŁEK PIOTR CAŁBECKI