Kullhadd 03.08.2014

www.kullhadd.com

NITkELLMU MAL-

FUTBOLER PETER PAUL sAMMUT

Il-Óadd 3 ta’ Awwissu, 2014 Óar©a Nru 1,099

Ara pa©na 37

Prezz ›0.80

€2.5 MILJUN F’kUNTRATTI

140 MALTI GÓADHOM FIL-LIBJA Wara l-25 Malti li telqu minn Tripli lbiera˙ b’katamaran tal-Virtù Ferries, il-Ministru g˙allAffarijiet Barranin George Vella qal lillgazzetta KullÓadd li issa se jkun g˙ad baqa’ madwar 140 Malti fil-Libja.

Dawn kollha ng˙ataw lopportunità li ji©u Malta, iΩda ddeçidew li f’dan listadju ma jixtiqux jitilqu.

Ara pa©na 2

TLIET PRODUZZJONIJIET F’DAQQA Filwaqt li huwa stmat li sal-a˙˙ar ta’ din is-sena se jin˙admu bejn 10 u 15-il film jew serje televiΩiva f’Malta, dalwaqt ikollna wkoll sitwazzjoni straordinarja fejn tliet produzzjonijiet kbar Amerikani se jkunu qeg˙din jin˙admu f’daqqa hawn Malta.

Ara pa©na 3

IkOMPLI T-TNAQQIs FIL-QGÓAD

Kumpanija li fost ix-shareholders tag˙ha hemm Andrew Borg Cardona u Peter Caruana Galizia, li ttnejn huma mag˙rufa g˙all-appo©© qawwi li jag˙tu lill-Partit Nazzjonalista, ing˙atat iktar minn €2.5 miljun f’kuntratti pubbliçi mill-gvernijiet Nazzjonalisti mmexxija minn Lawrence Gonzi.

Filwaqt li r-rata medja tal-qg˙ad bejn Jannar 2000 u Marzu 2013 kienet ta’ 6.9%, ir-rata talqg˙ad matul Ìunju li g˙adda kienet ta’ 5.6%.

G˙at-tmien xahar konsekuttiv pajjiΩna qed jirre©istra tnaqqis fil-qg˙ad.

Ara pa©na 4

Ara pa©na 2

Lokali

02 03.08.2014

127 KUNTRATT MINGÓAND GVERN NAZZJONALISTA Il-kumpanija li ng˙atat iktar minn €2.5 miljun f’kuntratti minn Gvernijiet Nazzjonalista hija Evolve Limited, li fost ilshareholders tag˙ha hemm BCGL Services Limited. Iddiretturi tal-BCGL Services huma Andrew Borg Cardona u Peter Caruana Galizia. Borg Cardona ilu snin s˙a˙ jikteb artikli fil-gazzetti kontra lPartit Laburista u anke jie˙u sehem fi programmi fuq NET TV biex jiddefendi lil Simon Busuttil. Min-na˙a l-o˙ra Caruana Galizia huwa r-ra©el tal-bloger Nazzjonalista, Daphne Caruana Galizia. Ìimag˙tejn ilu din ilgazzetta Ωvelat kif din ilkumpanija, jiem biss qabel la˙˙ar elezzjoni ©enerali tal2013, ing˙atat Ωew© kuntratti pubbliçi li wa˙edhom biss kellhom valur ta’ ftit aktar minn €800,000. Din il-gazzetta tista’ tkompli tiΩvela ˙lasijiet

o˙ra li din il-kumpanija ˙adet abbaΩi ta’ numru kbir ta’ kuntratti pubbliçi li baqg˙et ting˙ata mill-gvernijiet ta’ Lawrence Gonzi.

Minbarra €800,000 li din ilkumpanija t˙allset jiem biss qabel l-a˙˙ar elezzjoni ©ener-

ali, hemm ukoll iktar minn €1.7 miljun o˙ra li ng˙atat f’kuntratti tul l-a˙˙ar le©iΩlatura u anke dik ta’ qabel.

Ta˙t gvernijiet Nazzjonalisti Evolve Limited ing˙atat mal127 kuntratt u biçça xog˙ol.

Minn tal-inqas 30 kuntratt

mill-Ministeru responsabbli mill-Intern, li fl-imsemmi perjodu kien jaqa’ ta˙t Tonio Borg, Carm Mifsud Bonnici u anke Lawrence Gonzi. Minn dan il-Ministeru biss din ilkumpanija t˙allset €580,000.

Din il-kumpanija t˙allset ukoll mal-€1.4 miljun millMinisteru g˙all-Edukazzjoni.

Bejn l-2004 u l-2013 kien hemm ˙afna kuntratti o˙ra li ng˙ataw lil Evolve Limited, fost o˙rajn mill-A©enzija Heritage Malta, mill-Ministeru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, mill-Ministeru g˙at-Trasport u mill-Uffiççju tal-Prim Ministru.

Dan kollu fl-istess ˙in li Andrew Borg Cardona u Peter Caruana Galizia, iΩ-Ωew© diretturi tal-kumpanija li hija shareholder f’Evolve Limited, t˙allsu bejniethom aktar minn €80,000 f’kuntratti ta’ konsulenza li ng˙ataw ukoll minn gvern Nazzjonalista.

ing˙ataw b’direct order. Fost il-kuntratti li ng˙atat b’ direct order kien hemm u˙ud b’valuri li jaqbΩu €48,000, €138,000 u €276,000.

L-akbar numru ta’ kuntratti li ng˙ataw lil Evolve Limited bejn l-2004 u l-2013 ˙ar©u

L-IKBAR AMMONT TA’ MALTIN JINSABU F’BENGAÛI Sakemm morna g˙all-istampa lbiera˙ filg˙axija konna qeg˙din nistennew ilwasla ta’ madwar 25 Malti, li lbiera˙ telqu minn Tripli b’katamaran tal-Virtù Ferries.

Il-Ministeru g˙all-Affarijiet Barranin fil-fatt irringrazzja lil din il-kumpanija li offriet spazji b’xejn lill-Gvern g˙al dawk il-Maltin li xtaqu jaqbdu dan il-vja©© lejn Malta.

Minkejja li madwar 25 persuna ˙atfu din l-opportunità biex ja˙arbu mill-instabbiltà li hemm b˙alissa fil-Libja, ˙afna Maltin o˙ra, g˙al ra©uni jew o˙ra, iddeçidew li ma jixtiqux jitilqu mil-Libja g˙alissa.

Mistoqsi minn din il-gazzetta kemm huwa n-numru tal-Maltin li se jkun g˙ad baqa’ fil-Libja wara l-vja©© tas-Sibt, ilMinistru g˙all-Affarijiet Barranin George Vella qal li f’dan l-istadju g˙ad baqa’ madwar 140 persuna Maltija fil-Libja.

Huwa spjega li n-numru ta’ Maltin f’diversi postijiet ivarja, iΩda b˙alissa hemm madwar 40 persuna fi Tripli, 70 f’BengaΩi, 25 f’oil fields, u 4 f’post mag˙ruf b˙ala Labra.

Il-Ministru g˙amilha çara li dawn ilMaltin kollha ©ew ikkuntattjati mill-Gvern u ng˙ataw l-opportunità li ji©u Malta, u kienet deçiΩjoni tag˙hom li g˙alissa jibqg˙u fil-Libja. Il-Ministru Ωied jg˙id li madankollu l-Gvern kien qed iΩomm kuntatt regolari mag˙hom u jΩommilhom ilbieb miftu˙ f’kaΩ li dawn jiddeçiedu li jitilqu.

Il-belt ta’ BengaΩi mill-ajru

IL-GVERN TAL-PN IKKOMMETTA RUÓU KMIENI Din il-©img˙a l-Ministru g˙allAffarijiet Barranin George Vella Ωvela li xahar qabel l-a˙˙ar elezzjoni ©enerali Gvern Nazzjonalista kien ifformalizza ftehim mal-Gvern IΩraeljan, liema ftehim kien jg˙id li l-Gvern Malti kien se jappo©©ja lill-IΩrael biex dan jikseb si©©u fil-Kunsill tas-Sigurtà tal-Ìnus Mag˙quda. Francis Zammit Dimech, li dak iΩ-Ωmien kien il-Ministru responsabbli, ammetta li dan il-ftehim kien fil-fatt ©ie ffirmat minnu. Meta kien qed jitkellem fuq il-programm Reporter, iΩda, Zammit Dimech qal li ma jiftakarx min kien mexxa nnegozjati jew min kien ta din iddirezzjoni politika.

Meta x-xahar li g˙adda kien hemm indikazzjoni li l-Gvern Malti kien se

jappo©©ja lill-IΩrael fil-kisba ta’ dan issi©©u, il-medja tal-Partit Nazzjonalista minnufih uΩat it-t˙assib ©enwin ta’ xi gruppi mhux governattivi biex tipprova tiskurja xi punti politiçi. Dan meta l-PN kien jaf li kien huwa stess li mill-Gvern iffirma tali ftehim malIΩrael.

F’kummenti li ta lil din il-gazzetta lMinistru g˙all-Affarijiet Barranin George Vella qal li Gvern Nazzjonalista po©©a lil pajjiΩna f’sitwazzjoni imbarazzanti permezz ta’ dan il-ftehim, li fi kliemu sar kmieni wisq. “Jien qed nara li lanqas il-Gvern preΩenti m’g˙andu g˙alfejn jikkommetti ru˙u fuq din il-kwistjoni, peress li l-vot se jittie˙ed fl-2018, a˙seb u ara kemm tag˙mel sens li jikkommet-

ti ru˙u minn ˙ames snin qabel.”

Sostna li huwa l-Gvern li jmiss li jrid jivvota fuq din il-kwistjoni, u g˙alhekk idealment g˙andu jkun hu li jiddeçiedi.

Il-Ministru Ωied jg˙id li l-Gvern di©à tkellem mal-pajjiΩi G˙arab li esprimew t˙assib dwar dan il-ftehim, u fehemhom il-poΩizzjoni ta’ Malta.

“Huma jafu li g˙andna relazzjoni tajba mag˙hom u li nappo©©jaw ilkawΩa tal-Palestinjani,” qal il-Ministru.

Huwa sa˙aq li, filwaqt li l-Gvern Malti huwa kommess li jΩomm relazzjoni tajba kemm mal-Palestina u anke mal-IΩrael, fis-sitwazzjoni preΩenti mhuwiex lest li jivvota favur si©©u g˙all-IΩrael fil-Kunsill tasSigurtà tal-Ìnus Mag˙quda.

Lokali

03.08.2014 03

l-industrija tal-FilMs F’Malta

“Ma nistGÓux inlaÓÓqu Max-xoGÓol li GÓandna” Matul is-sitt xhur li g˙addew l-industrija tal-films f’Malta di©à qabΩet sew il-profitt li kienet g˙amlet is-sena l-o˙ra. Sal-a˙˙ar ta’ din is-sena bejn films u episodji ta’ serje televiΩivi li huma high-budget, il-Gvern qieg˙ed jistma li jkun hawn b’kollox bejn 10 u 15-il produzzjoni.

Barra minn hekk, issa li ntreb˙et il-kawΩa kontra lkumpanija li kienet qieg˙da tokkupa r-Rinella Film Facility, il-Gvern qed jara li jag˙mel minn din l-art belt li toffri sservizzi kollha g˙all-films.

Kelliem g˙all-Ministeru g˙allIntern u Sigurtà Nazzjonali qalilna li din il-kawΩa kienet frott g˙aΩla ˙aΩina li kien g˙amel il-Gvern preçedenti, li kien g˙aΩel lil din il-kumpanija biex tuΩa din il-façilità.

Min˙abba dan l-iΩball, pajjiΩna tilef ˙afna flus minn din lindustrija.

L-istess kelliem qalilna li, ©aladarba r-Rinella Film Facility tinbidel f’soundstage adegwata, il-produtturi tal-films ma jibqg˙ux ji©u biss biex juΩaw lil Malta b˙ala outdoor venue , imma anke g˙al xog˙ol fi studio . B’hekk huma ma jkollhomx imorru f’pajjiΩ ie˙or, li ©eneralment kien ikun lIngilterra. Apparti minn hekk,

dan jag˙mel lil pajjiΩna aktar kompettitiv ma’ pajjiΩi o˙ra li wkoll jintuΩaw b˙ala outdoor venues.

Impatt turistiku Din l-industrija tag˙mel riklam tajjeb g˙al pajjizna, hekk kif innies isiru jafu b’pajjiΩna mixxeni li jaraw fil-films, dak li jissejja˙ ‘screen tourism’. Skont statistika tal-Awtorità Maltija g˙at-TuriΩmu, 3.5% tat-turisti li ji©u f’pajjiΩna g˙aΩlu lil pajjiΩna g˙ax saru jafu biha jew inkella t˙ajru min˙abba xi xena li dehret fuq film.

L-industrija tal-films hija wa˙da mill-aktar industriji li g˙andha multiplier effect fuq lakkomodazzjoni. Apparti flus li jit˙allsu lill- crew tal-films u servizzi o˙ra relatati direttament mal-industrija tal-films, jintefqu wkoll flejjes kbar flakkomodazzjoni f’lukandi, trasport u divertiment.

Korsijiet Fi Ωmien qasir, g˙all-ewwel darba f’˙afna Ωmien, se jkollna tliet produzzjonijiet kbar Amerikani g˙addejjin fl-istess ˙in f’pajjiΩna. Dan it-tip ta’ xog˙ol kontinwu fuq skala kbira qieg˙ed jo˙loq sfidi ©odda li pajjiΩna s’issa g˙ad m’g˙andux ir-riΩorsi umani neçessarji m˙arr©a g˙alih.

“Nistg˙u ng˙idu li ma nistg˙ux inla˙˙qu max-xog˙ol

li g˙andna tant li qed ninkora©©ixu nies biex jispeçjalizzaw f’din l-industrija,” spjega l-kelliem g˙all-Ministeru g˙all-Intern u Sigurtà Nazzjonali. G˙alhekk, qeg˙din isiru korsijiet b˙alissa fl-industrija tal-films, b’valur ta’ nofs miljun ewro u qed issir ˙idma biex anke s-sena ddie˙la jkun hemm aktar ta˙ri© ta’ dan it-tip.

“G˙andna bΩonn persuni li jibnu sets tal-films, li jie˙du ˙sieb il-props, persuni fl-

amministrazzjoni tal-films, logistic coordinators u transport coordinators. Qed nag˙tu spinta wkoll il-lat kreattiv – b˙al pereΩempju producers, diretturi u camerapersons. Nemmnu li meta l-Maltin ja˙dmu ma’ produtturi barranin ikunu qeg˙din jg˙inu l-industrija indi©ena ta’ pajjiΩna. Aparti minn hekk, filba©it g˙al din is-sena g˙allewwel darba n˙oloq co-production fund b’valur ta’ miljun ewro.”

GÓaqal Fit-trasport pubbliku B˙alissa l-Gvern g˙addej bil˙idma tieg˙u biex jag˙Ωel loperatur il-©did tat-trasport pubbliku. Minkejja li ˙are© xi g˙ajdut dwar min huwa l-preferred bidder , fil-verità lproçess ta’ g˙aΩla g˙adu ma ntemmx. Din il-gazzetta ˙adet il-kummenti ta’ kelliem millMinisteru g˙at-Trasport u lInfrastruttura dwar x’involva dan il-proçess u fejn qieg˙ed attwalment.

Proçess kumpless Wara li f’April li g˙adda g˙alqet l-espressjoni ta’ interess g˙at-t˙addim tas-servizz

tat-trasport pubbliku f’Malta, tliet kumpaniji ssottomettew linteress tag˙hom, waqt li offerta o˙ra waslet kif kien skada l˙in. Il-proçess g˙al operatur ©did beda billi n˙atar kumitat biex jevalwa s-sottomissjonijiet.

Kif kien mistenni, il- bidders issottomettew volumi kbar ta’ dokumentazzjoni li riedu ji©u analizzati kollha.

Il-kelliema g˙all-Ministeru g˙at-Trasport u l-Infrastruttura spjegat li dan il-proçess mhux wie˙ed façli u jridu jsiru çerti verifiki li jie˙du fit-tul. Il-Gvern ried li l-kriterji stabbiliti fissej˙a g˙al espressjoni ta’ interess ikunu g˙oljin biex il-

kumpanija li tintg˙aΩel tkun dik li kapaçi til˙aq l-esi©enzi u li jintla˙aq bilanç bejn l-aspett ekonomiku u soçjali.

Il-proçess b˙alissa qieg˙ed fi stadju kummerçjalment sensittiv u g˙alhekk fil-preΩent ilGvern huwa marbut milli jag˙ti informazzjoni fuq kwalunkwe bidder li ssottometta l-offerta. Dan g˙ax kull kumment li jing˙ata g˙andu l-potenzjal li kummerçjalment jinfluwenza dan il-proçess.

Kuntrast mal-passat Bla ma jwieg˙ed mirakli, il-

Gvern qieg˙ed jag˙mel l-almu kollu biex iwassal lil pajjiΩna f’sitwazzjoni fejn anke jekk jiΩdied is-sussidju, dan jag˙ti ritorn ta’ servizz affordabbli minn kul˙add.

Sabiex isir dan il-kalkolu wie˙ed irid jikkunsidra fatturi b˙aΩ-Ωieda fil-kilometra©© li trid issir biex is-servizz jitjieb u l-fatt li tra˙˙set b’mod sostanzjali t-tariffa tal-Park and Ride. Barra minn hekk, irid ji©i kkunsidrat il-piΩ li qed ikollu jag˙mel tajjeb g˙alih il-Gvern biex ikopri ttariffa diskriminatorja li kien hemm bejn il-Maltin u l-barranin. Din il-problema kienet

injorata kompletament millGvern preçedenti u l-ispiΩa biex titran©a kienet ta’ €5.8 miljun.

Min˙abba n-nuqqasijiet li sab ma wiççu, il-Gvern ˙a ˙sieb li l-miΩuri l-©odda li dda˙˙lu, u li bbenefikaw minnhom dawk kollha li juΩaw is-servizz, ji©u implimentati ming˙ajr ma tin˙are© ewro Ωejjed. Dan qieg˙ed isir b’kuntrast ma’ dak li kien isir fi Ωmien Gvern Nazzjonalista li, minkejja li g˙olla s-sussidju sena wara o˙ra, ˙alla sservizz ta’ trasport pubbliku fi stat inaççettabbli u l-kumpanija xorta falliet u telqet.

Lokali

04 03.08.2014

IKOMPLI JONQOS IL-QGÓAD, BIL-FATTI RATI TA’ QGÓAD SKONT IL-EUROSTAT L-inqas rata ta’ qg˙ad fi 15-il sena G˙at-tmien xhar konsekuttiv il-qg˙ad naqas L-inqas rata ta’ qg˙ad irre©istrata mis-sena 2000 lil hawn Ìunju 2014 – rata ta’ qg˙ad kienet 5.6% u l-a˙˙ar xahar ta’ amministrazzjoni Nazzjonalista kienet 6.3% Rata medja mis-sena 2000 sa Marzu 2013 lil hawn hija ta’ 6.9% u issa r-rata ta’ qg˙ad qieg˙da biss 5.6% Gvern Laburista inaqqas il-qg˙ad bi 17%, Gvern Nazzjonalista iΩidu bi 17% F’Ìunju 2014 pajjiΩna kellu t-tielet l-inqas rata ta’ qg˙ad fil-pajjiΩi tal-UE wara l-Ìermanja u l-Awstrija Bejn Malta u l-Awstrija, b’dan tal-a˙˙ar ikun il-pajjiΩ bl-inqas rata ta’ qg˙ad fl-UE, kien hemm distakk ta 0.6% biss Fl-a˙˙ar xahar tal-PN Malta kienet fil-˙ames post tal-inqas qg˙ad fl-UE u b’distakk ta’ 1.2% bejn l-Awstrija

G˙at-tmien xahar konsekuttiv, matul Ìunju li g˙adda kompliet tonqos ir-rata talqg˙ad f’pajjiΩna. Dan ir-riΩultat ippubblikat mill-Eurostat wassal biex Malta jkollha lanqas rata ta’ qg˙ad qatt irre©istrata mindu l-Eurostat bdiet ti©bor din l-informazzjoni g˙al pajjiΩna f’Jannar tal-2000.

Il-PN imgiddeb Dawn ir-riΩultati g˙al darb’ o˙ra jkomplu jikkonfremaw il-kampanja qarrieqa u bla baΩi tal-Partit Nazzjonalista, li jibqa’ jg˙id li l-Gvern preΩenti m’huwiex qed jo˙loq xog˙olijiet, u dan minkejja li jinsab iffaççjat bi provi li juru proprju l-kontra.

Matul ix-xahar ta’ Ìunju, irrata ta’ qg˙ad f’Malta kienet ta’ 5.6%, çifra li tikkuntrasta sew mar-rata ta’ 6.3% li pajjiΩ-

na kellu fl-a˙˙ar xahar talamministrazzjoni preçedenti, kif ukoll mar-rata medja ta’ 6.9% li Malta kellha mill-bidu tal-2000 sa’ Marzu 2013.

17% tnaqqis ta˙t Gvern Laburista Il-figuri tal-Eurostat juru li, mindu da˙let l-amministrazzjoni preΩenti, in-numru ta’ nies ifittxu xog˙ol naqas bi kwaΩi 2,000 ru˙, jew 17%.

B’kuntrast, ta˙t l-amministrazzjoni preçedenti, il-qg˙ad kien Ωdied bl-istess ammont.

Din hija konferma ta’ kemm il-miΩuri u l-bidliet poΩittivi li wettaq dan il-Gvern qed ikunu ta’ siwi g˙all-ekonomija ta’ pajjiΩna.

It-tielet l-anqas rata ta’ qg˙ad fl-Ewropa L-istqarrija tal-Eurostat turi

wkoll li f’Ìunju pajjiΩna kellu t-tielet l-anqas rata tal-qg˙ad fl-Ewropa, wara l-Ìermanja u l-Awstrija. Bejn Malta u lAwstrija, li hija l-pajjiΩ blinqas rata ta’ qg˙ad flEwropa, hemm distakk ta’ 0.6 % biss. Fl-a˙˙r xahar talamministrazzjoni preçedenti pajjiΩna, mhux biss kien fil˙ames post fil-klassifika talpajjiΩi Ewropej, imma d-distakk fil-qg˙ad bejn Malta u lAwstrija kien aktar middoppju ta’ dak li hu llum.

Ir-riΩultati tal-Eurostat i©ibu fix-xejn it-tbassir riçenti talOppoΩizzjoni li pajjiΩna qed jiffaçja kriΩi fil-qasam taxxog˙ol u li l-qg˙ad se jiΩdied g˙al livelli rekord. Il-fatt li pajjiΩna llum g˙andu l-inqas rata ta’ qg˙ad mindu bdiet tin©abar din l-istatistika jikkonferma l-˙idma tal-Gvern biex pajjiΩna jkun fost l-aqwa fl-Ewropa.

JIÛDIED L-OTTIMIÛMU FOST IN-NEGOZJI U L-KONSUMATURI Filwaqt li naqas il-qg˙ad, din il-©img˙a kellna wkoll konferma li Ωdied il-livell ta’ ottimiΩmu fuq l-andament ekonomiku ta’ pajjiΩna kompla. Dan ˙are© çar mir-riΩultat ta’ st˙arri© xjentifiku fost in-negozji u l-konsumaturi Maltin u G˙awdxin li sar mill-Kummissjoni Ewropea.

Fiduçja ta’ 10% iktar ta˙t Gvern Laburista G˙ax-xahar ta’ Lulju, lindiçi tal-fiduçja fl-ekonomija Maltija kiber g˙al-livell ta’ 112, li jfisser 2.3% aktar mixxahar ta’ Ìunju u 10% aktar mil-livell re©istrat fl-a˙˙ar xahar tal-amministrazzjoni preçedenti. L-akbar titjib ©ie re©istrat fost operaturi fissettur tas-servizzi, fis-settur tar- retail , u fost il-konsumaturi Maltin u G˙awdxin.

F’Lulju kien hemm irkuprar sinifikanti fil-kunfidenza fost azjendi industrijali li nnutaw

Ωieda qawwija fil-produzzjoni tag˙hom filwaqt li qed jipprevedu tkabbir sostanzjali fl-ordnijiet fix-xhur li ©ejjin u li mistenni jwassal g˙al Ωieda fl-impjiegi f’dan is-settur.

L-ist˙arri© tal-Kummissjoni Ewropea jindika li n-negozji fis-settur tas-servizzi huma laktar kunfidenti fuq l-andament ekonomiku. Aktar minn kwart minnhom qed ibassru li, minkejja Ω-Ωidiet qawwija li di©à kellhom fla˙˙ar xhur, huma se jirnexxilhom iżidu l-bejg˙ anke aktar. Anke fost l-operaturi fis-settur tar-retail, matul Lulju, kien hemm titjib qawwi fl-ottimiΩmu dwar ilprospetti ekonomiçi tag˙hom.

Sentiment poΩittiv anki fost il-konsumaturi Fost il-konsumaturi Maltin u G˙awdxin qed jirrenja sentiment poΩittiv qawwi. Il-

ma©©oranza ta’ dawk intervistati sostnew li l-qag˙da finanzjarja tag˙hom tjiebet matul l-a˙˙ar tnax-il xahar u jemmnu li se jkompli jkun hemm titjib fis-sena li ©ejja.

Fost l-oħrajn, il-konsumaturi Maltin u G˙awdxin qed ibassru tnaqqis fl-inflazzjoni u fil-qg˙ad f’pajjiΩna. Dan ittbassir poΩittiv qed iwassalhom biex jikkonsmaw aktar b˙alissa milli kienu fi snin ta’ qabel.

Minkejja dan il-konsum ikbar, statistika tal-Bank Çentrali tindika li, meta mqabbla ma’ sena ilu, iddepożiti tal-familji Maltin u G˙awdxin ma’ banek lokali la˙qu l-livell rekord ta’ €8.4 biljun, kwaΩi €700 miljun aktar mindu bdiet din lamministrazzjoni. Dan irriΩultat jikkonferma li Ω-Ωieda fil-konsum qed tkun akkumpanjata wkoll ma’ Ωieda fl-assi finanzjarji talfamilji Maltin u G˙awdxin.

STÓARRIÌ FUQ IL-KONSUMATURI MALTIN U GÓAwDxIN MILL-KE F’Lulju l-indiçi tal-fiduçja fl-ekonomija kiber b’2.3% iktar mix-xahar ta’ unju u b'10% iktar mil-livell re©istrat fl-a˙˙ar xahar ta’ amministrazzjoni preçendenti Kwart tal-aΩjendi fis-settur tas-servizzi qed ibassru li minkejja Ω-Ωidiet li kellhom fix-xhur li g˙addew huma se jirnexxielhom iΩidu l-bejg˙ anki iktar Titjib qawwi fl-ottimiΩmu tal-operaturi tar-retail matul Lulju Konsumaturi Maltin u G˙awdxin qed ibassru wkoll tnaqqis fl-inflazzjoni u fil-qg˙ad tal-pajjiΩ Skont statistika tal-Bank Çentrali, id-depoΩiti tal-Maltin u l-G˙awdxin fil- banek lokali la˙qu livell rekord ta’ ¤8.4 biljun – Ωieda ta’ €700 miljun minn Marzu 2013 Dan huwa konferma taΩ-Ωieda fil-konsum u fl-assi finanzjarji tal-Maltin u l-G˙awdxin

JEGÓREQ ÛVEDIÛ

Ilbiera˙ bug˙addas ÛvediΩ tilef ˙ajtu waqt li kien qieg˙ed jog˙dos fil-Mellie˙a.

G˙all-˙abta tal-4:30 pm ilbiera˙, il-Pulizija ©iet infurmata li kien hemm bΩonn l-assistenza tag˙ha f’bajja fil-limiti tal-A˙rax tal-Mellie˙a.

Il-Pulizija qalet li minn investigazzjoni preliminari rriΩulta li bug˙addas ÛvediΩ ta’ 39 sena kellu bΩonn l-assistenza wara li g˙al xi ra©uni sab ru˙u f’diffikultà.

Fuq il-post issejja˙ il-˙elikopter tal-Forzi Armati li tella’ lirra©el, li kien ©ie ççertifikat mejjet fuq il-post.

Bil-kaΩ ©ie infurmat il-Ma©istrat tal-G˙assa, li ˙atar diversi esperti sabiex jassistuh fl-inkjesta. Il-Pulizija qalet li g˙adha g˙addejja bl-investigazzjoni fuq il-kaΩ.

Lokali

03.08.2014 05

STATISTIKA INKORAÌÌANTI GÓAT-TURIÛMU KITBA TA’ GLEN FALZON

Il-Ministru g˙at-TuriΩmu Dr Edward Zammit Lewis laqa’ b’sodisfazzjon iç-çifri ma˙ru©a mill-Uffiççju Nazzjonali tal-Istatistika rigward it-turisti li Ωaru Malta f’Ìunju li g˙adda, fejn kien hemm Ωieda ta’ kwaΩi 9% fit-turisti li Ωaru Malta mqabbel ma’ Ìunju tas-sena l-o˙ra. Ta’ min jinnota li kien hemm Ωieda sostanzjali ta’ 21% ta’ turisti li Ωaru Malta g˙al skop ta’ xog˙ol u negozju meta mqabbel ma’ Ìunju tal2013.

It-turisti li ©ejjin mill-Unjoni Ewropea fix-xahar ta’ Ìunju Ωdiedu bi kwaΩi 10% filwaqt li dawk ©ejjin minn pajjiΩi barra mill-Unjoni Ewropea Ωdiedu bi kwaΩi 5% meta mqabbla malistess xahar tas-sena l-o˙ra. Ûieda inkora©©anti ©iet irre©istrata fit-turisti ÌermaniΩi li Ωdiedu bi 12% fuq Ìunju tassena l-o˙ra. Is-suq FrançiΩ ukoll qed ikompli jag˙ti riΩultati poΩittivi b’Ωieda ta’ aktar minn 14%. Anke t-turisti mirRussja Ωdiedu bi kwaΩi 9% filwaqt li dawk Amerikani Ωdiedu bi 12%. L-istatistika tinnota wkoll li f’dan l-istess xahar, ©iet irre©israta Ωieda ta’ 16% fit-turisti li ©ew Malta aktar minn darba. Apparti hekk, innumru ta’ ljieli li qattg˙u t-turisti f’Malta f’Ìunju li g˙adda raw tkabbir ta’ kwaΩi 9%.

Il-Ministru Dr Edward Zammit Lewis juri sodisfazzjon g˙aççifri tal-infiq tat-turisti f’Ìunju 2014. Kien hemm tkabbir ta’ 11% fl-infiq meta mqabbel ma’ Ìunju tal-2013. L-akbar ammont ta’ tkabbir sar fl-infiq f’akkomodazzjoni fejn kienet irre©istrata Ωieda ta’ 20% fuq listess xahar tas-sena l-o˙ra. Flewwel sitt xhur ta’ dis-sena, lakbar infiq ras g˙al ras ©ie rre©istrat minn turisti Russi, Amerikani, Ûvizzeri, Libjani, Bel©jani u ÌermaniΩi rispettivament.

Ir-reazzjoni tal-Ministru rigward dawn iç-çifri Fid-dawl ta’ dawn ir-riΩultati brillanti g˙al pajjiΩna, il-Óamis li g˙adda l-Ministru Zammit Lewis esprima s-sodisfazzjoni tieg˙u waqt l-indirizz tieg˙u flAjruport Internazzjonali ta’ Malta (MIA). Huwa sa˙aq li lajruport tag˙na huwa portal ekonomiku li mhux biss jilqa’ fih turisti li ©ejjin minn barra u

Maltin li jsiefru iΩda wkoll livell sostanzjali ta’ merkanzija li ti©i esportata. Hu Ωied jg˙id li llum il-©urnata ajruporti moderni mhumiex biss mezz ta’ kif wie˙ed jista’ jsiefer iΩda jinkora©©ixxu t-turisti biex jixtru minn stabbilmenti fi ˙dan lMIA li wkoll ikomplu jkunu ta’ sosten g˙all-ekonomija.

Hu kkonkluda l-indirizz tieg˙u billi ddiskriva din issena b˙ala sena o˙ra ta’ suççess u li l-Gvern qed ikompli ja˙dem biex itejjeb kull sena li tg˙addi. Iktar minn hekk, hu qal li kemm hu kif ukoll il-Gvern Laburista huma lesti li jkomplu ja˙dmu malpartijiet interessati kollha biex jiΩgura li l-objettivi fit-turiΩmu jibqg˙u dejjem ji©u mil˙uqa.

nazzjoni turistika distinta u rilevanti f’Malta.

Hu beda l-indirizz tieg˙u billi sa˙aq li Gvern Laburista minn dejjem kellu g˙al qalbu dan irre©jun u l-Ministru ssokkta billi ta rendikont tal-pro©etti li gvernijiet Laburisti ˙ejjew filpassat fosthom il-pjan ta’ ri©enerazzjoni g˙all-Kottonera li kien nieda Gvern Laburista fl-1997. Hu Ωied jg˙id li wara lelezzjoni li g˙addiet il-Gvern preΩenti beda ja˙dem minnufih fuq ix-xog˙lijiet fil-Birgu li t˙allew abbandunati minn Gvern Nazzjonalista.

Inizjattivi ta’ Gvern Laburista fin-Nofsinhar ta’ Malta Fost inizjattivi o˙ra, il-Ministru Zammit Lewis semma wkoll li l-Gvern preΩenti waqqaf Kumitat Nazzjonali g˙allImmani©©ar taΩ-Ûoni Turistiçi li jinkludi fihom re©juni finNofsinhar ta’ Malta, fosthom Marsaxlokk, BirΩebbu©a, Wied il-G˙ajn u Wied iΩ-Ûurrieq. Lg˙an ewlieni huwa li jkun

It-TuriΩmu fin-Nofsinhar ta’ Malta Fid-diskors tieg˙u s-Sibt filg˙odu l-Ministru g˙atTuriΩmu Edward Zammit Lewis tkellem dwar l-importanza li rre©jun tan-Nofsinhar g˙andu g˙at-turiΩmu f’pajjiΩna. IlMinistru Zammit Lewis irid li nNofsinhar ta’ Malta jkun desti-

Promozzjonijiet o˙ra Il-Ministru sa˙aq dwar l-importanza li ntejbu kull mezz ta’ trasport u mhux biss dak pubbliku min˙abba l-fatt li t-turist huwa avventuruΩ u g˙alhekk jie˙u gost jiskopri d-destinazzjoni wa˙du. Min˙abba din irra©uni, il-mezz ta’ trasport mag˙Ωul mit-turisti jrid ikun wie˙ed effiçjenti. Hu enfasizza

l-fatt li dan il-Gvern qed jag˙mel minn kollox biex dawn il-miri fis-suq turistiku f’din iΩ-Ωona jintla˙qu ˙alli minnhom ma jgawdux biss itturisti iΩda wkoll il-pubbliku Malti.

Mezz ie˙or ta’ promozzjoni g˙al dan ir-re©jun huwa li lfaçilitajiet iservu ta’ attrazzjoni matul is-sena kollha u mhux matul is-sajf biss. Hawnhekk, il-Ministru beda jirreferi g˙allpark nazzjonali ta’ Dellimara u dak ta’ Wied il-G˙ajn kif ukoll is-suq ta’ Marsaxlokk. Hu sostna li dawn iΩ-Ωoni g˙andhom ikomplu jiΩviluppaw biex ikomplu ji©bdu lejhom iktar turisti.

Huwa kkonkluda billi rringrazzja lill-Kumitat Re©jonali u lil dawk kollha li wrew impenn favur l-iΩvilupp f’dan ir-re©jun, fosthom il-kunsilli lokali u g˙aqdiet volontarji, fost ˙afna entitajt o˙ra. Hu sa˙aq li kemm hu kif ukoll ilGvern jinsabu determinati li lattività turistika tibqa’ titkattar f’dan ir-re©jun mill-isba˙ f’pajjiΩna.

ÛIEDA FIT-TURISTI BEJN ÌUNJU 2013 U ÌUNJU 2014

Tbassir tal-Ajruport Internazzjonali ta’ Malta Intant, l-MIA qed ibassar li se jkun hemm tkabbir ta’ 4.2% u mhux ta’ 2% kif kien prevvist iktar kmieni din is-sena. Óabbar dan is-CEO tal-MIA Markus Klaushofer waqt konferenza tal-a˙barijiet. Dawn ir-riΩultati poΩittivi se jwasslu g˙al investiment ta’ €2 miljun fiΩ-Ωona non-Schengen fi ˙dan lAjruport ta’ Malta. Fid-dawl ta’ dan kollu, il-Ministru Zammit Lewis irringrazzja lis-settur privat g˙ax-xog˙ol kruçjali tieg˙u biex inkisbu dawn ir-riΩultati hekk impressjonanti.

hemm indafa pubblika, ©bir ta’ skart u bΩonnijiet o˙ra.

Hu kompla jg˙id li l-Ministeru flimkien mal-Awtorità Maltija tat-TuriΩmu g˙andha sehem ewlieni fl-iΩvilupp ta’ dawn lin˙awi. Dan g˙aliex din lawtorità hija responsabbli millproduzzjoni ta’ reklamar estensiv bl-g˙an li tippromovi dawn il-partijiet f’Malta. Matul is-snin l-MTA ˙adet diversi inizjattivi o˙ra biex jiΩdied l-investiment kapitali u l-prodott turistiku f’dawn il-lokalitajiet. Dawn huma ftit biss mill-affarijiet li jeΩistu biex jag˙mlu riklam lil dan ir-re©jun b’˙afna minnhom ikunu ta’ suççess.

+09%

Turisti in©enerali

+21%

Turisti li ©ew b’g˙anijiet ta’ xog˙ol u negozju

+10%

Turisti mill-UE

+05%

Turisti barra mill-UE

+12%

Turisti ÌermaniΩi

+14%

Turisti FrançiΩi

+09%

Turisti Russi

+12%

Turisti Amerikani

+16%

Turisti li ©ew Malta iktar minn darba

+09%

Ûieda ta’ ljieli li qattg˙u Malta

+11%

Infiq mit-turisti

Lokali

06 03.08.2014

InKjESTA DWAR ALLEgAZZjOnIjIET TAL-MuT Il-Ministeru g˙all-Edukazzjoni u x-Xog˙ol ˙ejja investigazzjoni wara allegazzjonijiet li saru mill-Malta Union of Teachers (MUT) dwar im©ieba inaççettabbli fil-konfront ta’ persuni li applikaw biex ja˙dmu fis-settur akkademiku.

Dan, fil-fehma tal-MUT, kien frott il-mod dilettantesk kif ©ie amministrat il-proçess fejn sa˙ansitra kien allegat li waqt xi intervisti saru mistoqsijiet personali li ma kellhomx isiru lill-applikanti.

Mistoqsijiet diskriminatorji Fost l-o˙rajn, f’ittra li nbag˙tet lill-Gvern, l-MUT irrappurtaw li xi kandidati nisa sabu ru˙hom mistoqsijin jekk g˙andhomx l-intenzjoni li jkollhom tfal fil-©ejjieni u kif ir-responsabbiltajiet familjari kienu se jaffettwaw ir-rendiment tag˙hom fuq ix-xog˙ol.

Din l-allegazzjoni qanqlet reazzjoni ta’ diΩappunt minn ˙afna bnadi tas-soçjetà fosthom in-Nisa Laburisti fejn ilPresident ta’ dan il-grupp, Claudette Abela Baldacchino, qalet li dan l-a©ir, jekk lakkuΩi jkunu kkonfermati, imorru kontra l-politika talGvern.

Hija Ωiedet tg˙id ukoll li

“jekk verament nemmnu flugwaljanza ma nistg˙u qatt naççettaw mistoqsijiet diskriminatorji b˙al dawn waqt interviews g˙al postijiet taxxog˙ol.”

Nuqqas ta’ rispett Madankollu, l-akkuΩi tal-MUT ma waqfux hawnhekk. Fl-ittra li bag˙tu lill-Gvern huma alle-

gaw ukoll li diversi membri tal-unjin irrappurtaw li min g˙amlilhom l-intervisti beda jinterrompihom waqt li jkunu qeg˙din jirrispondu l-mistoqsijiet li jkunu g˙amlulhom.

Barra minn hekk, kien hemm ukoll kaΩijiet fejn il-kandidati ©ew ordnati biex i˙affu waqt li kienu qed jirrispondu u ng˙ataw biss ftit sekondi biex jag˙mlu l-punt tag˙hom.

Membru partikolari allega li, waqt li kien qieg˙ed jirrispondi, wie˙ed mill-persuni li kien suppost qed jevalwah spiçça jpaçpaç fuq il-mowbajl fit-tul waqt l-intervista. Membri o˙ra sa˙ansitra sostnew li l-persuni li bdew jintervistawhom g˙ajtu mag˙hom u kisruhom waqt il˙in tal-evalwazzjoni.

Fl-a˙˙ar, l-MUT allegat ukoll li g˙ad-differenza tal-prassi

tradizzjonali, g˙all-inqas tnejn mit-tliet persuni li jag˙mlu dawn l-intervisti ˙afna drabi kienu uffiçjali rtirati minn setturi o˙ra li ftit li xejn kellhom x’jaqsmu ma’ dak edukattiv.

G˙al dawn ir-ra©unijiet, lMUT esprimiet id-diΩappunt tag˙ha lejn in-nuqqas ta’ rispett li ntwera fil-konfront ta’ dawn il-kandidati u l-professjoni akkademika b’mod ©enerali. Huma sostnew ukoll li dan l-a©ir, li f’xi kaΩijiet qorob lejn l-illegalità, huwa inaççettabbli fil-©urnata tallum. G˙aldaqstant, l-unjin ˙e©©et lill-Gvern biex jintervieni sabiex dawn ilmetodolo©iji ˙Ωiena jintemmu minnufih.

L-allegazzjonijiet li tressqu mill-MUT ittie˙du b’serjetà kbira mill-Gvern. G˙aldaqstant, jekk jinstab li dawn lakkuΩi g˙andhom baΩi ta’ verità, il-Ministeru kkonçernat wieg˙ed li jie˙u passi immedjati kontra min seta’ ©ab ru˙u b’dan il-mod.

G˙al dan il-g˙an is-Segretarju Permanenti tal-Ministeru kkonçernat bag˙at ittra uffiçjali lill-MUT li fiha talabhom biex jikkollaboraw f’din l-investigazzjoni ˙alli dawn innuqqasijiet ma jer©g˙ux jirrepetu ru˙hom fil-futur.

ÛvILupp SOSTEnIbbLI TAL-WhITE ROcKS F’stqarrija li ˙are© il-Ministeru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, Ambjent u Tibdil fil-Klima kien spjegat li proposti g˙alliΩvilupp mill-©did tal-kumpless tal-White Rocks se jkunu su©©etti g˙all-proçeduri ta’ evalwazzjoni me˙tie©a biex ji©i identifikat l-impatt ambjentali li jista’ jirriΩulta minnu.

Il-Ministeru qal ukoll li din l-evalwazzjoni xierqa tkun me˙tie©a b˙al kull dispoΩizzjoni regolatorji, billi Ω-Ωona tal-White Rocks tinsab biswit Ûona Speçjali ta’ Konservazzjoni, mag˙rufa wkoll b˙ala sit tan-Natura 2000.

Din il-valutazzjoni se tidentifika jekk il-proposta mag˙Ωula tiΩgura li l-istatus ta’ konservazzjoni favorevoli tas-sit Natura 2000 di©à eΩistenti tkun miΩmuma, u jir-

rakkomanda l-azzjonijiet neçessarji f’dan ir-rigward.

Appell L-istqarrija tal-Ministeru g˙allIΩvilupp Sostenibbli, Ambjent

u Tibdil fil-Klima saret b’reazzjoni g˙al ittra ta’ Din l-Art Óelwa u Nature Trust (Malta) li dehret fil-medja lokali fit-30 ta’ Lulju. F’din littra sar appell lill-Ministeru kkonçernat biex jinbeda l-

istudju ekolo©iku me˙tie© dwar iΩ-Ωona indikata b˙ala Ûona 2 f i l - W h i t e R o c k s Development Brief tal-1995, g˙all- i s k e d a r potenzjali tag˙ha b˙ala Ûona Speçjali ta’ Konservazzjoni jew b˙ala

Ûona ta’ Importanza Ekolo©ika.

Din it-talba saret fl-istess jum li tressqet id-domanda g˙all-estenzjoni taΩ-Ωona protetta f’Pembroke u Ba˙ar içÇag˙aq li g˙andha x’taqsam mal-espressjoni ta’ interess g˙all-iΩvilupp tal-White Rocks. Fil-fehma ta’ dawn lNGOs, l-iΩvilupp kummerçjali m’g˙andux jestendi ru˙u lil hinn minn Ûona 1 tal-Brief hekk kif Ûona 2 tinstab qrib sit ta’ Natura 2000 f’Pembroke, li g˙andha fiha diversi pjanti rari u endemiçi.

Din l-Art Óelwa u Natura 2000 ˙e©©ew lill-awtoritajiet biex iffittxu modi inqas invaΩivi kif jiΩviluppaw din iΩ-Ωona f’wa˙da turistika b˙al, ng˙idu a˙na, l-introduzzjoni ta’ siti li jospitaw itturiΩmu ekolo©iku.

ÛIEDA FIX-XIRI TAL-KAROZZI Statistika ma˙ru©a mill-NSO tard din il-©img˙a wriet Ωidiet fl-ammont ta’ karozzi mixtrija mill-Maltin u lG˙awdxin; Ωieda li possibbilment tirrifletti titjib fidd˙ul tal-familji u iktar kunfidenza mill-konsumaturi.

L-NSO ppubblikat statistika fuq in-numru ta’ vetturi li n˙ar©u fit-toroq tag˙na fittieni kwart ta’ din is-sena.

Dawn la˙qu l-figura rekord ta’ 5,300 karozza. Mill-2000 lil hawn kien biss darba o˙ra li ntla˙aq dan lammont staordinarju ta’

liçenzji ©odda.

Matul l-amministrazzjoni preΩenti ˙ar©u aktar minn 22,600 karozza aktar fittoroq Maltin u G˙awdxin.

Meta mqabbel mal-istess perjodu ta˙t l-amministrazzjoni preçedenti, dan ifisser Ωieda ta’ kwaΩi 15%.

Fl-ewwel nofs tal-2014 ˙ar©u fit-toroq Maltin u G˙awdxin 9,690 liçenzja ©dida, jew 32% ta’ vetturi aktar milli kienu ˙ar©u fittoroq fl-a˙˙ar sitt xhur tal-amministrazzjoni preçedenti.

Grafika tal-NSO li turi Ω-Ωieda fix-xiri tal-karozzi mill-2012 sa nofs l-2014

Lokali

03.08.2014 07

INKWETAT FUQ IT-TEMPERATURA Fi tmiem il-©img˙a li g˙addiet il-Ministru g˙at-Trasport Joe Mizzi kellu jwie©eb mistoqsija parlamentari dwar l-ispezzjonijiet li saru minn Transport Malta fuq il-karozzi tal-linja b’rabta mat-temperaturi li dawn qed ila˙˙qu f’kaΩijiet ta’ arja kkundizzjonata li ma tkunx qed tiffunzjona.

Il-Ministru kien trasparenti ˙afna, u po©©a fuq il-Mejda tal-Kamra r-riΩultati dettaljati tat-temperaturi li ©ew irrekordjati f’46 spezzjoni. Minn dawn ir-riΩultati deher li numru ta’ karozzi kienu qed iΩommu t-temperatura stabbilita fil-kuntratt, filwaqt li o˙rajn kellhom temperaturi og˙la. Il-Ministru sa˙aq li loperaturi kienu qed ja˙dmu biex jindirizzaw il-problema.

Ksur ta’ etika u abbuΩ ta’ poter Filwaqt li huwa tajjeb li l-politiçi ji©u mistoqsija dwar l-operat ta’ servizzi pubbliçi u jkunu mistennija jag˙tu twe©ibiet sodisfaçenti, huwa diffiçli biex çertu mistoqsijiet parlamentari ming˙and diversi membri talOppoΩizzjoni jittie˙du bis-serjetà.

Il-mistoqsija lill-Ministru Mizzi saret minn ˙add iktar g˙ajr idDeputat Nazzjonalista Toni Bezzina, li fl-a˙˙ar xhur assedja lill-Gvern b’˙afna mistqosijiet, u˙ud minnhom kwaΩi banali, dwar it-trasport pubbliku.

F’din il-mistoqsija partikolari u o˙rajn li saru qabilha Bezzina talab twe©ibiet fuq kemm-il grad Celcius hemm f’kull karozza tal-linja. Dan filwaqt li

huwa qatt ma wie©eb g˙al diversi kaΩijiet li fihom kien implikat fi ksur ta’ etika u abbuΩ mill-poter meta kien jokkupa kariga pubblika ta˙t leks-Ministru George Pullicino.

Fost dawn il-kaΩijiet li fihom kien implikat il-Perit Bezzina kien hemm dak Ωvelat minn din il-gazzetta fl-2012, fejn Bezzina qabbad ˙addiema talGvern li kienu jaqg˙u ta˙tu biex waqt il-˙in tax-xog˙ol jag˙mlu xog˙ol ta’ tisbi˙ fuq ilkaΩin Nazzjonalista taΩ-Ûurrieq.

Iktar minn hekk, Bezzina g˙amel pressjoni fuq l-istess ˙addiema biex jiffirmaw dikjarazzjoni mhux veritiera u jie˙du affidavit quddiem Nutar Pubbliku.

Intant, eΩatt qabel l-elezzjoni ©enerali li g˙addiet, familja li ilha g˙exieren ta’ snin ta˙dem

raba’ fl-Imqabba ppreΩentat mandat ta’ inibizzjoni wara li dDipartiment tal-Artijiet talabhom jiΩgumbraw mirraba’ minkejja deçiΩjoni tal-Qorti tliet snin qabel li kienet tathom permess biex ikomplu ja˙dmuha.

Meta l-a˙wa Magro avviçinaw lil Bezzina dwar din il-kwistjoni, dan allegatament we©ibhom li xtaq jaqdi lill-kanvassers tieg˙u li kellhom l-g˙elieqi biswit dawk ta’ Magro.

Minkejja dawn ilkaΩijiet xokkanti li g˙andu warajh, sallum Bezzina jidher li l-ikbar inkwiet tieg˙u hija t-temperatura fil-karozzi tallinja.

KOBBA MÓABBLA, BIL-MAM FIÇ-ÇENTRU Kienet a˙bar tajba dik ta’ tmiem il-Ìimg˙a li g˙addiet meta listaff akkademiku tal-Università temm l-azzjonijiet industrijali li kienu qed jo˙olqu inçertezza fost l-istudenti. Dan wara li deher li kien hemm baΩi tajba biex jintla˙aq ftehim bejn ilGvern u Assoçjazzjoni tal-Istaff Akkademiku tal-Università ta’ Malta (UMASA) u l-Unjin talG˙alliema (MUT), fuq il-kundizzjonijiet tal-istaff.

Madankollu, issa lAssoçjazzjoni Medika Maltija (MAM) qed tinsisti li hija l-MAM l-unjin li g˙andha tinnegozja f’isem l-istaff tal-Università, u g˙alhekk qed titlob lillUniveristà ta’ Malta, lill-UMASA u lill-MUT biex iwaqqfu n-negoz-

jati dwar it-ti©did tal-ftehim kollettiv tal-istaff akkademiku.

Fi protest ©udizzjarju l-MAM insistiet li l-Università g˙andha tag˙tiha l-g˙arfien wa˙dieni g˙all-fini ta’ negozjar fuq il-ftehim kollettiv, u tkompli nnegozjati mag˙ha, u mhux malUMASA jew mal-MUT. Il-MAM qed tis˙aq li hija g˙andha iktar membri millUMASA, g˙alkemm hawnhekk ˙afna staqsew g˙alfejn l-istaff akkademiku tal-Università, li huwa mifrux fuq diversi oqsma, kien imsie˙eb mal-Assoçjazzjoni Medika, u mhux ma’ unjin g˙allistaff ©enerali, kif ukoll jekk membri li kienu msie˙ba filMAM setg˙ux kienu msie˙ba wkoll fiΩ-Ωew© unjins l-o˙ra.

EDIZZJONI OÓRA TA’ ILJIELI MELLEÓIN

Waqt it-tnedija ta’ Iljieli Melle˙in, is-Segretarju Parlamentari g˙allGvern Lokali Dr Stefan Buontempo ˙abbar li din is-sena, bil˙idma u l-impenn tal-kunsilli, qed jittellg˙u madwar 100 attività kulturali f’Malta u G˙awdex. Minn dawn 34 qed ikunu organizzati mill-lokalitajiet tat-Tramuntana u ta’ G˙awdex.

Il-Viçi Sindku tal-Mellie˙a, Clayton Bartolo, ta d-dettalji tal-attivitajiet ippjanati g˙al Iljieli Melle˙in. Din se tkun is-seba’ edizzjoni ta’ Iljieli Melle˙in organizzata mill-Kunsill Lokali. Dawn l-attivitajiet se jibdew mill-Óamis 7 ta’ Awwissu u jibqg˙u g˙addejjin salÓadd 10 ta’ Awwissu 2014. Matul dawn l-erbat iljieli wie˙ed se jkun jista’ jgawdi w˙ud mill-isba˙ elementi li g˙andha x’toffri lMellie˙a.

Dr Buontempo qal ukoll li permezz ta’ inizjattivi b˙al dawn li jinvolvu l-g˙aqdiet tal-lokal, jikber is-sens komunitarju u jkun hemm ukoll aktar kummerç fil-lokalitajiet.

Is-Segretarju Parlamentari fera˙ lill-Kunsill ta’ din il-˙idma u sa˙aq fuq l-importanza tal-pjattaforma ta’ opportunitijet li dawn lattivitajiet i©ibu mag˙hom g˙at-talent u l-artisti mill-komunità.

Min-na˙a tag˙ha l-Università qalet li l-unjins rikonoxxuti biex jirrappreΩentaw l-istaff talUniversità u l-Junior College huma l-UMASA u l-MUT, g˙aliex dawn ikopru lill-akkademiçi kollha, irrispettivament millfakultà, istitut, çentru jew skola li jappartienu lilha.

L-Università ddeskriviet it-talba tal-MAM b˙ala wa˙da assurda u sostniet li l-Iskola Medika mhix entità legali fiha nnifisha, imma sempliçiment isem kollettiv g˙all-Fakultajiet tal-Mediçina u tad-Dentistrija. L-Università sostniet li talba g˙al rappreΩentanza

minn unjin tista’ ssir biss abbaΩi tal-Università s˙i˙a, u mhux abbaΩi ta’ fakultajiet individwali.

Se twaqqaf l-isptarijiet g˙al sieg˙a Intant, il-MAM ˙abbret ukoll li kienet irre©istrat azzjoni industrijali li permezz tag˙ha kienu se jieqfu joperaw it-tobba fl-isptarijiet kollha tal-Gvern nhar it-Tlieta bejn it-8.00 u d-9.00 ta’ filg˙odu. Il-MAM ordnat ukoll biex ma jin˙ar©ux çertifikati ta’ mard.

Is-Segretarju Ìenerali tal-MAM

Dr Martin Balzan speçifika li dDipartiment tal-Emer©enza f’Mater Dei, is-swali tal-isptar u teatri tal-operazzjonijiet se jkunu eskluΩi minn din l-azzjoni industrijali. Huwa Ωied jg˙id li hemm relazzjonijiet tajba mal-Gvern u s-Segretarju Parlamentari Chris Fearne, iΩda hemm kwistjonijiet li ilhom pendenti.

Wie˙ed g˙alhekk jistaqsi g˙alfejn il-MAM m’g˙amlitx tali azzjonijiet industrijali matul ille©iΩlatura li g˙addiet, jekk kif qalet hija stess, il-kwistjonijiet li fuqhom qed tipprotesta huma kwistjonijiet antiki.

Lokali

08 03.08.2014

kaMpanja naZZjonali kontra r-riMi tal-iskart ukoll centralised call centre .

Intant, rapporti fuq rimi ta’ skart jistg˙u jsiru fuq freephone 1718.

L-Erbg˙a li g˙adda l-Gvern nieda kampanja nazzjonali kontra r-rimi tal-iskart f’pajjiΩna. Din il-kampnja hija l-qofol ta’ ˙afna xog˙ol li di©à sar bejn il-Ministeru g˙at-Trasport u l-Infrastruttura u l-Ministeru g˙at-TuriΩmu.

Il-Ministru Joe Mizzi fakkar kif ftit tal-©ranet wara li nbidel il-Gvern, il-Prim Ministru Joseph Muscat kien ˙abbar li mhux kuntent bil-livell ta’ ndafa f’pajjiΩna. G˙alhekk ittie˙det azzjoni mill-ewwel u bdew jiΩdiedu l-frekwenzi ta’ tindif flimkien mal-˙idma talkunsilli lokali madwar il-pajjiΩ.

Twaqqif Nazzjonali

ta’

Intervent tal-Ministru Edward Zammit Lewis

Kumitat

Wara li ©ew identifikati Ω-Ωoni li g˙andhom bΩonn tindif, in˙asset il-˙tie©a li jitwaqqaf Kumitat Nazzjonali g˙al Azzjonijiet fuq Ûoni Turistiçi,

fejn permezz ta’ rappreΩentanza minn dawn iΩ-Ωew© Ministeri u o˙rajn, sar ˙afna

xog˙ol fil-bΩonnijiet ta’ dawn listess Ωoni.

Fil-fatt, il-pro©ett ta’ tindif fiΩ-

Ωoni turistiçi ra l-bidu tieg˙u wara l-ista©un tas-sajf tas-sena 2013, pro©ett li ntlaqa’ tajjeb ˙afna mill-kunsilli lokali. Illokalitjiet ivarjaw miçÇirkewwa sa Wied iΩ-Ûurrieq u jinkludu l-G˙adira, San Pawl ilBa˙ar, Bu©ibba u l-Qawra, Paceville, San Ìiljan, TasSliema, il-GΩira, Ta’ Xbiex, ilBelt Valletta, l-Imdina u rRabat, kif ukoll iΩ-Ωoni kollha tal-Kottonera, Marsaxlokk, BirΩebbu©a u Wied il-G˙ajn.

Il-Ministru Mizzi ddikjara li filfutur qrib se jkun hemm inizjattivi ©odda biex wie˙ed ikun jista’ jirrapporta rimi ta’ skart u g˙al dan il-g˙an qed jitwaqqaf

Fid-diskors tieg˙u l-Ministru g˙at-TuriΩmu Dr Edward Zammit Lewis stqarr li lKumitat Nazzjonali g˙aΩ-Ûoni Turistiçi jiffoka fuq l-oqsma li kienu qed ji©u ppjanati b’mod indipendenti g˙all-konfini talkunsilli lokali.

Huwa fa˙˙ar l-inizjattiva talMinisteru g˙at-Trasport u lInfrastruttura li mhux biss tinkludi fiha programm ta’ tindif iΩda hija wkoll mezz ta’ kif ilGvern irid jeduka iktar lillpoplu bl-g˙an li jkollna pajjiΩ iktar nadif. Il-Ministru g˙atTuriΩmu Ωied jg˙id li dan kollu jwassal sabiex tittejjeb l-attrazzjoni f’dawn iΩ-Ωoni turistiçi u ji©i assigurat li l-Gvern qed jil˙aq l-objettivi ta’ ambjent turistiku u sostenibbli.

Hu sa˙aq li inizjattivi ta’ din ix-xorta huma indikaturi çari li dan il-Gvern ma j˙arisx biss lejn in-numru rekord ta’ turisti li qed ji©u lejn pajjiΩna iΩda qed imur aktar minn hekk u qed jaspira biex ikun hemm qabΩa fil-kwalità f’pajjiΩna. IlMinistru Zammit Lewis temm jg˙id li l-Gvern qed jimmira biex pajjiΩna jkun g˙aΩla awtomatika meta t-turisti jiddeçiedu li jΩuru l-Mediterran.

Malta se jkollha t-transport & logistics awards L-ewwel edizzjoni tal-unuri g˙at-Trasport u Lo©istika se jkunu organizzati f’Malta bl-appo©© tal-HSBC Bank Malta. Lunuri jirrikonoxxu l-aqwa kisbiet minn kumpaniji tat-trasport u l-lo©istika kif ukoll individwi li ja˙dmu f’dan il-qasam f’Malta.

“G˙all-ewwel darba f’Malta, it-TransLog Awards se jirrikonoxxu l-eççellenza fl-industriji tat-trasport, il-lo©istika u l-katina tal-provvista (supply chain), li huma kruçjali g˙attkabbir ekonomiku ta’ Malta u li jipprovdu impjieg g˙al aktar minn 25,000 persuna,” qal Alex Borg, id-Direttur ta’ SSM Grupp, l-organizzaturi ta’ dawn l-unuri.

Il-kategoriji tal-unuri huma bbaΩati fuq kriterji u valuri internazzjonali li jirrikonoxxu s-suççess fi 12-il qasam ewlieni tal-industrija. Dawk il-kumpaniji li joperaw f’dawn is-setturi huma mistiedna li jiktbu lil ops@ssmgroup.org. Ilparteçipazzjoni f’din il-kompetizzjoni presti©juΩa hi ming˙ajr ˙las.

Michel Cordina, il-Kap tal-Commercial Banking tal-HSBC Malta, qal: “Qed noffru l-appo©© s˙i˙ tag˙na lit-TransLog Awards g˙ax dawn se jkunu qed jipprovdu rikonoxximent xieraq g˙al settur strumentali f’Malta fejn qed naraw potenzjal ta’ tkabbir fil-futur. B’hekk, dan l-avveniment presti©juΩ se jo˙loq g˙arfien u jistimula din l-industrija importanti f’Malta u fir-re©jun tal-Mediterran. G˙aldaqstant, l-unuri ta’ TransLog jikkumplimentaw l-inizjattivi tag˙na b˙ala bank li bihom qed ng˙inu t-tkabbir tal-potenzjal ta’ Malta biex issir çentru tal-lo©istika. Din l-inizjattiva tifforma parti mill-Malta Trade for Growth li qed toffri fond ta’ €50 miljun biex jistimula l-kummerç internazzjonali.”

Katina tal-provvista ( supply chain ) hi l-vja©© ta’ prodott jew materja prima mis-sors tag˙ha g˙all-konsumatur jew lutent. Kull prodott fis-suq jasal g˙and il-konsumatur permezz tal-katina tal-provvista.

Il-lo©istika hi parti mill-proçess tal-katina tal-provvista li tfassal, timplimenta u tikkontrolla il-fluss effiçjenti u effettiv, u l-˙aΩna ta’ prodotti, servizzi, u informazzjoni relatati millpunt ta’ ori©ini sa ma dawn jaslu g˙and il-konsumatur.

Sistema tajba tat-trasport fl-attivitajiet tal-lo©istika g˙andha tipprovdi aktar lo©istika effiçjenti, inqas spejjeΩ fl-operat, u tippromovi l-kwalità tas-servizz. Sistema lo©istika li topera b’mod tajjeb tista’ ΩΩid kemm il-kompetittività tal-Gvern kif ukoll tal-intrapriΩi. Dan hu sa˙ansitra aktar essenzjali g˙allekonomija fi gΩira b˙alma hi dik Maltija.

Is-sottomissjonijiet kollha g˙andhom jaslu sal-Óamis 28 ta’ Awwissu 2014. Iç-çerimonja tal-premjazzjoni ser issir fl-10 ta’ Ottubru 2014 waqt gala dinner. Aktar tag˙rif dwar l-unuri ta’ TransLog hu disponibbli fuq www.translogawards.com jew permezz tat-telefown fuq 2123 1015.

Mill-Istorja

03.08.2014 09

Il-MaltIn f’SalonIka (1915-1918) KITBA U RIÇERKA TA’ MARY CHETCUTI Madwar 40 kilometru ’l barra fit-tramuntana tat-Tessaloniki, fil-Greçja, fid-direzzjoni tal-belt ta’ Kilkis u tliet kilometri fin-Nofsinhar ta’ Kilkis, issib ir-ra˙al Ωg˙ir ta’ Kristoni.

Kilometru ie˙or fin-Nofsinhar ta’ Kristoni u ssib direzzjonijiet li jwassluk g˙aç-Çimiterju Militari ta’ Sarigol.

F’dan iç-çimiterju hemm midfunin b’kollox 682 ru˙, suldati u r©iel reklutati mar-Ri©menti Brittaniçi matul il-Gwerra l-Kbira ta’ bejn l-1914 u 1918. 676 minnhom huma identifikati u l-kumplament huma suldati mhux mag˙rufa. Sitta minn dawn ilvittmi tal-gwerra identifikati huma Maltin li telg˙u jag˙tu s-servizz tag˙hom b˙ala manwala (labourers) mal-Malta Labour Corps u kienu assenjati mal-BFS, 22nd Division.

Min kienu s-sitt Maltin?

Is-sitt Maltin kienu Luigi Grech, Labourer 261 li miet fil-21 ta’ Settembru 1918 fl-età ta’ 18-il sena; Tommaso Mamo, Labourer 7133 (ilbuΩnannu tieg˙i) li miet fit-18 ta’ Settembru 1918 fl-età ta’ 53 sena; Giuseppe Pace, Labourer 154 li miet fit-30 ta’ Lulju 1918 fl-età ta’ 63 sena; Emmanuele Parnis, Labourer 4102 li miet fil-21 ta’ Lulju 1918 fletà ta’ 21 sena; Luigi Saliba, Labourer 4247 li miet fl-età ta’ 26 sena nhar it-2 ta’ Novembru 1918 (disat ijiet biss qabel spiççat il-gwerra), u Vittorio Sultana, Labourer 6628 li tilef ˙ajtu fl-età ta’ 19-il sena fis-26 ta’ Jannar 1918.

Il-Maltin in˙akmu mill-mard Il-British Salonika Forces – 22nd Division, waslu fil-Maçedonja fl1915 minn Gallipoli u bil-ba˙ar minn Marsilja. Hemmhekk kellhom jing˙aqdu ma’ truppi FrançiΩi biex ji©©ieldu kontra l-g˙adu Bulgaru li kien alleat tal-Imperatur tal-Ìermanja u l-Imperatur AwstroUngeriΩ, bl-iskop li tin˙eles isSerbja.

Il-kes˙a qalila li sabu fl-ewwel xitwa tag˙hom hemmhekk ©eg˙lithom jistazzjonaw ru˙hom filPort ta’ Salonika fejn stkennew flimkien ma’ truppi alleati o˙ra Griegi, Taljani, Russi u s-Serbi nfushom. Mal-wasla tag˙hom fitTessaloniki t-truppi alleati sabu belt fqira, primittiva u nieqsa mill-bΩonnijiet baΩiçi sanitarji kollha. It-tobba militari mill-bidu nett kellhom biçça xog˙ol kbira jissieltu mal-mard talmalarja, frost bites fit-temperaturi baxxi ˙afna, u aktar tard fl-1918 kellha tfaqqa’ wkoll l-imxija talinfluwenza Spanjola li eskalat g˙al epidemija fost it-truppi. Dan sintendi minbarra l-ferimenti waqt il-©lied qalil fil-battalji tal-1917 u l-1918. FilBalkani kien irre©istrat numru g˙oli ta’ mwiet bil-mard daqs kemm kienu rre©istrati mwiet fuq il-front tal-©lied. Dawk is-suldati li kienu jin˙tie©u kura aktar fit-tul, kemm mill-mard kif ukoll mill-ferimenti, kellhom jin©iebu fi sptarijiet f’Malta, l-E©ittu u l-Gran Brittanja.

Minn fost il-Maltin, jiena nista’ nikkonferma li w˙ud in˙akmu millmard qabel ma la˙qu esperjenzaw xi ©lied, peress li Tommaso Mamo, wie˙ed mis-sitta midfunin fiçÇimiterju ta’ Sarigol, ©ie rre©istrat b˙ala li miet minn pnewmonja (setg˙et kienet l-Ispanjola).

Kienu jit˙allsu bejn 25 u 35 çenteΩmu tal-ewro kuljum Qabel bdew l-attakki fuq it-truppi

armati sa snienhom tal-Bulgarija, kellu jsir xog˙ol estensiv fil-bini ta’ toroq g˙ax it-terren viçin l-G˙adira Doiran (il-kamp tal-battalja) kien wie˙ed selva©© u m˙arbat ˙afna, bini ta’ linji tal-ferrovija, t˙affir tattrunçieri u bini ta’ ˙ajt enormi bilbarbed wire. Dan tal-a˙˙ar kien xi ˙a©a impressjonanti fil-kobor g˙al min jarah. Il-Maltin inga©©ati malMalta Labour Corps ˙admu fuq dan ix-xog˙ol kollu. Kienu qed jit˙allsu bejn 25 u 35 çenteΩimu tal-ewro kuljum u marru g˙ax f’Malta kien hawn qg˙ad kbir.

L-ewwel battalja ta’ Doiran, li se˙˙et bejn April u Mejju 1917, kienet wa˙da feroçi bil-Bulgari vvanta©©ati fuq it-truppi Brittaniçi u FrançiΩi peress li dawn talewwel kienu mifruxin fuq l-g˙oljiet filwaqt li l-infanteriji alleati skjeraw ru˙hom ta˙thom fixxag˙ri mikxufin u esposti g˙al kollox. It-tieni battalja ta’ Doiran se˙˙et bejn it-18 u d-19 ta’ Settembru 1918 u kellha l-istess riΩultat diΩastruΩ ta’ dik tal-1917.

Fill-fatt, it-truppi Brittaniçi kellhom jirtiraw lura lejn Salonika fid-19 ta’ Settembru 1918 g˙ax bl-imwiet u bil-ferimenti li ©arrbu ma setg˙ux ikomplu jag˙mlu l-offensiva tag˙hom. Il-qilla u s-superjorità tat-truppi Bulgari kienu xi ˙a©a ta’ min jammira, sa˙ansitra g˙allkmandanti tal-g˙adu tag˙hom! Ìara, però, illi jumejn wara lirtirar tat-truppi Brittaniçi, ilBulgari g˙ollew il-bandiera bajda wa˙edhom u minn jeddhom. Lg˙adu çeda l-armi u l-alleati avvanzaw fuq l-g˙oljiet ta’ Doiran u g˙ajtu “Vittorja!” Il-gwerra kienet qed toqrob lejn tmiemha u l-umiljazzjoni tat-tellief bdiet tin˙ass.

Din il-vittorja swiet lit-truppi Brittaniçi u Griegi bejn 6,559 u 7,819-il ˙ajja mitlufa, filwaqt li lg˙adu Bulgaru ©arrab 2,726 mewt fil-battalja finali ta’ Settembru 1918.

Ironikament, il-battalja ta’ Doiran hija episodju minsi tal-Ewwel Gwerra Dinija u ˙add ma jag˙mel riferenza g˙aliha fit-tifkiriet talgwerer. L-isforzi li g˙amlu l-British Salonika Forces – 22nd Division ma jissemmewx. Sir George Milne, il-Kap Suprem tal-kampanja filMaçedonja ©ie injorat meta kien jibg˙at a©©ornamenti fuq ilgazzetti IngliΩi dwar l-andament tal-gwerra fit-Tessaloniki. Kienet ting˙ata prominenza lill-kampanja fil-Flanders u Franza biss.

Suldati IngliΩi f’Salonika fl-1916 qeg˙din jie˙du l-quinine, mediçina kontra l-malarja

Il-Prim Ministru Grieg (fin-nofs) jispezzjona truppi Griegi fl-1918 fuq il-fruntiera tal-Maçedonja

Jist˙oqqilhom li ji©u mfakkra Mifruxin mal-Greçja kollha hemm tnejn u g˙oxrin çimiterju militari tal-Gwerra l-Kbira li tie˙u ˙siebhom il-Commonwealth War Graves Commission. Fihom hemm midfunin ir©iel u nisa ( sisters u infermiera) tal-BSF, li kien jinkorpora l-Malta Labour Corps. Dawn in-nies jist˙oqqilhom li ji©u mfakkra u mog˙tija ©ie˙ fit-tifkiriet tal-gwerer. Nies li ©©ieldu f’kundizzjonijiet ta’ temp u terren millaktar ˙orox, kontra g˙adu iebes u mard qerriedi. Dawn kienu nies li taw sehemhom biex tintreba˙ ilgwerra.

F’çerimonja ta’ tifkira mtellg˙a mill-veterani tal-Balkani nfushom, l-Isqof ta’ Londra kien fakkar u qal: “These men of our Eastern Armies have had the dust and toil without the laurel, of the race to victory.”

Fosthom kien hemm missirijietna Maltin.

Iç-çimiterju ta’ Sarigol fejn hemm midfuna sitt Maltin

Opinjoni

10 03.08.2014

Il-KunsIll tas-swIeqI Ord

Mario Fava President tas-Sezzjoni Kunsilliera tal-PL

KunsIllI lOKalI

email: keaneo@onvol.net

“G˙al dawn il-motivi tiç˙ad ilkumplament tal-eççezzjonjiet tal-Kunsill konvenut u tilqa’ ttalbiet tal-atturi u tikkundanna lill-Kunsill Lokali Swieqi j˙allsu lill-atturi s-somma ta’ tlieta u g˙oxrin elf, u sebg˙a u tletin ewro u ˙amsin çenteΩmu (€23,037.50), bl-img˙ax mid-29 ta’ Novembru 2004 (data tan-notifika tal-ittra uffiçjali tal-24 ta’ Novembru 2004) u spejjeΩ kontra lKunsill.”

Din hija parti mis-sentenza tal-Qorti tal-Ìustizzja li ˙ar©et mis-seduta tal-15 ta’ Lulju 2014, preseduta milOnorevoli M˙allef Anthony Ellul Il-Bidu tal-istorja Sa mis-sena 2001, il-Partit Nazzjonalista kien ilu jwieg˙ed f’kull elezzjoni talkunsilli lokali li fis-Swieqi se jsir çentru çiviku. Çentru li fih kellu jinkorpora g˙ad ta’ serivzzi b˙al ber©a, g˙assa tal-pulizija, posta, u fuq kollox uffiçini tal-Kunsill Lokali aççessibbli g˙al kul˙add.

L-art li fuqha kellu jsir dan il-pro©ett kienet maqsuma bejn il-Gvern, li kellu l-parti lkbira minnha, u partijiet o˙ra privati. Madwar disa’ snin ilu kien hemm diskussjoni filKunsill Lokali dwar is-su©©ett, diskussjoni li ma wasslet imkien, tant li ma ttie˙det lebda deçiΩjoni dwar dan.

Ordni biex issir pjanta talpro©ett ming˙ajr approvazzjoni tal-Kunsill

Jidher iΩda li ming˙ajr approvazzjoni u minn wara dahar il-Kunsill, li dak iΩΩmien kellu sindku lis-Sur Paul Abela, xi ˙add qabbad lill-Perit Paul Camnilleri biex i˙ejji pjanta tal-pro©ett. Millminuti tas-seduti tal-Kunsill ta’ dawk iΩ-Ωminijiet imkien ma hemm referenza li l-Kunsill approva li ssir it-talba.

Naturlament, lanqas allura ma nsibu la works order, la stima u lanqas sej˙a g˙all-offerti biex jin˙ater perit g˙al dan ix-xog˙ol. G˙aldaqstant, ˙add ma kien jaf sewwasew kemm se ti©i tiswa din il-pjanta.

Minkejja dan kollu, il-bniedem li ta l-ordni lill-Perit Camilleri ©ie jaqa’ u jqum minn dan kollu u l-proçess li suppost ©ie segwit f’kaΩ b˙al dan. Dawn il-proçeduri nqabΩu kollha.

Il-post fejn kellu jsir ilpro©ett u l-pjanta

Tajjeb ng˙idu li fil-weg˙diet tal-Partit Nazzjonalista mkien ma qatt kien hemm li maççentru çiviku kellu jkun hemm iktar minn ˙amsin appartament. Dan lanqas ilKunsill ta’ dak iΩ-Ωmien ma kien jaf bih. Tant hu hekk li meta tlestiet din il-pjanta, fiha kien hemm inkluΩ ukoll dawn l-appartamenti. Appartamenti li kieku saru kienu jo˙onqu g˙al kollox ir-residenti kollha li joqog˙du f’iktar minn tmien toroq tal-madwar. Dan ifisser iktar minn sebg˙in familja.

Il-pro©ett kien propost li jsir fuq il-medda ta’ art li matula tg˙addi Triq il-Keffa. Óadd

mir-residenti tal-madwar ma kien ikkonsultat dwar il-kontenut li kien hemm fil-pjanta.

Mill-istess pjanta li saret jirriΩulta wkoll li fiha kien hemm imda˙˙lin numru ta’ ˙wienet li kien il-˙sieb talGvern li minnhom ida˙˙al xi kirjiet fis-sena, dan anke fuq insistenza tal-ministru ta’ dak iΩ-Ωmien, li dak iΩ-Ωmien ukoll kellu x’jaqsam ma’ dan il-pro©ett. Irridu nippreçiΩaw ukoll li t-talba li jkun hemm lappartamenti fil-pro©ett saret mis-sidien privati g˙aliex parti sostanzajli minn din l-art ma setg˙atx tinbena. G˙aldaqstant, it-talba kienet li l-privat jag˙mel il-binja spejjeΩ tieg˙u (anke taç-çentru çiviku) u lGvern i˙alli li jinbnew lappartamenti b˙ala kompromess. Kif g˙edt qabel, dan kollu dejjem ing˙ad bil-kliem u m’hemm l-ebda dokumenti li jikkonfermew dan kollu.

Però, l-aqwa dokument hija lpjanta nnifisha li fiha jidher çar il-bini ta’ numru enormi ta’ appartamenti li kien ma˙sub li jsiru.

Il-prezz mitlub g˙all-Pjanta ta’ pro©ett li qatt mhu se jsir Minkejja li l-ebda Kunsill tasSwieqi qatt ma ddiskuta u ddeçieda li ssir din il-pjanta, xorta wa˙da ©ie ppreΩentat ilkont tag˙ha biex isir il-˙las.

Kif g˙edna, dan imur lura g˙al iktar minn g˙axar snin ilu. Il-prezz mitlub kien viçin id-Lm9,000 (€21,000). Dan ifisser li xi ˙add, minn wara dahar il-Kunsill, ta direct order ta’ iktar minn €20,000.

Meta jien, b˙ala Kunsillier talPartit Laburista, staqsejt dwar dan lil xi kunsillieri li kienu jag˙mlu parti mill-Kunsill ta’ dak iΩ-Ωmien, dawn qaluli li suppost il-pjanta kellha ti©i tiswa madwar Lm1,000 u kien g˙alhekk li min qabbad lillPerit Camilleri nsista li g˙andu jibqa’ g˙addej. Minn dak iΩ-Ωmien ’l hawn dan ilpro©ett qatt ma sar.

Min se j˙allas?

Id-domandi huma ovvji: 1. Jekk il-Kunsill qatt ma approva jew ta ordni biex ilpjanta ssir, min kellu j˙allas g˙aliha?

2. Ladarba l-Kunsill qatt ma ddeçieda li x-xog˙ol fuq ilpjanta g˙andu jsir, il-Perit Camilleri lil min kellu jibg˙at il-kont tax-xog˙ol li g˙amel?

3. G˙aliex tqabbad perit ©did meta l-Kunsill di©à kellu lperit tieg˙u?

4. G˙aliex ma n˙ar©itx sej˙a g˙al offerti biex ji©i mqabbad perit gdid?

5. X’wassal, u fuq deçiΩjoni ta’ min, tqabbad is-Sur Camillieri?

6. Fuq liema kriterju l-Perit Camilleri beda x-xog˙ol fuq il-pjanta jekk ma kellux ittra bil-miktub mill-Kunsill li qed jg˙addilu dan ix-xog˙ol? Din hija proçedura li ssir dejjem.

7. Kif qatt ma ntalbet stima?

8. G˙aliex il-kunsillieri qatt ma kellhom indikazzjoni minn qabel kemm se ti©i tiswa din il-pjanta?

9. Saret evalwazzjoni biex wie˙ed jara sewwasew kif

ori©ina l-prezz mitlub?

Tajjeb ng˙idu li l-Perit Camilleri, appena lesta l-pjanta tal-pro©ett, bag˙at il-kont lill-Kunsill Lokali biex dan jit˙allas tax-xog˙ol tieg˙u, kif kellu d-dritt li jag˙mel. Dan minkejja li ma kellu l-ebda dokument uffiçjali ma˙ru© mill-Kunsill biex hu seta’ jag˙mel l-istess xog˙ol.

Kont li qatt ma ©ie mda˙˙al fis-sistema talaccounts tal-Kunsill Wara l-elezzjoni li saret fit-12 ta’ Ìunju 2004, il-Kunsill il©did tas-Swieqi beda ji©i ffaççjat bi tfakkiriet mill-Perit Camilleri tal-kont pendenti.

Jien, sa mill-ewwel seduti, kont ˙adt poΩizzjoni çara li dan il-kont m’g˙andu qatt jit˙allas mill-Kunsill g˙aliex ilKunsill qatt ma kien qabbad lil ˙add biex jag˙mel ixxog˙ol li sar fuq il-pjanta.

Dejjem insistejt li l-kont g˙andu jintbag˙at lil min ta lordni biex dan isir.

Insistejt g˙al diversi drabi g˙aliex il-Kunsill qatt ma insista mal-Perit Camilleri sabiex jo˙ro© credit note talfattura li kien qed jibg˙at lillKunsill. Dan g˙aliex il-fattura qatt ma dda˙˙let fis-sistema tal-accounts tal-Kunsill, kontra kull proçedura normali.

Minkejja d-diversi talbiet, ilKunsill immexxi minn ma©©oranza Nazzjonalista, u dak iΩ-Ωmien ta˙t it-tmexxija tas-Sindku Alfred Curmi, qatt ma laqa’ din it-talba. Aççetta biss li ma j˙allasx il-kont.

Insistejt ukoll g˙al diversi drabi li s-Sindku ta’ dak iΩΩmien g˙andu jattendi seduta tal-Kunsill sabiex jispjega sewwasew x’kien ©ara u jekk kienx hu li qabbad lill-Perit Camilleri jag˙mel il-pjanta talpro©ett. Minkejja l-˙afna insistenza, g˙al xi ra©uni jew o˙ra, is-Sur Paul Abela qatt ma laqa’ din it-talba.

Meta ra hekk, il-Perit Camilleri ppreΩenta rikors ilQorti biex hu ji©bor ‘flusu’.

KaΩ li kien g˙adu pendenti sal-15 ta’ Lulju li g˙adda. KaΩ li, kif antiçipat, il-Kunsill intalab i˙allas dan il-kont. SpiΩa li xi ˙add, minn rajh, tefag˙ha fuq il-Kunsill Lokali tasSwieqi minn wara dahar ilkunsillieri. Tant li, kif g˙edt qabel, m’hemm l-ebda deçiΩjoni tal-Kunsill biex ilpjanta ssir. Tassew ˙aqqu Ìie˙ is-Swieqi min kien wara din id-deçiΩjoni! Ûviluppi ©odda tul is-sena 2006 Tul is-sena 2006, il-Kunsill Lokali waqqaf kumitat ad hoc sabiex jer©a’ mill-©did jiddiskuti dan il-pro©ett taç-çentru çiviku. Sar tentattiv sabiex ©ew individwati s-sidien kollha tal-parti tal-art privata biex bdew isiru d-diskussjonijiet mag˙hom. Dawn Ωammew iebes fil-poΩizzjoni tag˙hom li, biex l-art ti©i Ωviluppata, ilpro©ett irid bilfors jinkludi g˙add ta’ appartamenti g˙ax inkella ma jkunx jaqbel lilhom. Naturalment, dawn bdew jaraw l-interessi tag˙hom. Sadanittant, anke f’dan l-istadju, kemm il-gvern

çentrali kif ukoll il-Kunsill qatt ma kkonsultaw mar-residenti dwar dan l-iΩvilupp enormi li kien se jikkawΩa diversi problemi ambjentali u infrastrutturali fiΩ-Ωona talmadwar.

F’dawn il-laqg˙at il-Kunsill, b’insistenza mill-©did minna˙a tieg˙i, insista li l-prezz tal-pjanta mhux se jit˙allas mill-Kunsill u kull tip ta’ spiΩa o˙ra trid tit˙allas mis-sidien.

Kien hemm qbil dwar dan fejn is-sidien f’dan l-istadju anke qablu li jekk kemm-il darba l-pro©ett isir kif ippjantant mill-Perit Camilleri (b’tibdil Ωg˙ir) huma jag˙mlu tajjeb g˙all-prezz mitlub tal-pjanta.

F’dan il-perjodu, b˙ala sinjal ta’ rieda tajba u biex millmitluf jie˙u li jista’, il-Perit Camilleri g˙amel proposta li jniΩΩel il-kont minn Lm9,000 g˙al madwar Lm6,000. Kif wasal g˙al dan l-ammont mhux mag˙ruf. Il-Kunsill xorta wa˙da m’aççettax u g˙aldaqstant, kif g˙edna qabel, il-kaΩ spiçça l-Qorti.

Tibdil ie˙or fis-sena 2010 Lejn l-a˙˙ar tas-sena 2009 u bidu tal-2010, il-Gvern re©a’ ççaqlaq dwar dan il-pro©ett.

Forsi wkoll g˙ax kienet se ti©i elezzjoni ©enerali o˙ra u lg˙alqa fi Triq il-Keffa kienet se tibqa’ tidher kif kienet f’dawn l-a˙˙ar g˙axar snin.

Beda ji©i propost li l-Gvern g˙andu jixtri s-sehem tal-privat u l-art jg˙addiha lillKunsill biex ikun hu li jiΩviluppaha u jibni biss iççentru çiviku. Jidher li s-sidien privati qablu ma’ dan u lGvern kellu j˙ejji l-flus neçessarji biex din l-esproprjazzjoni ssir.

Dan is-su©©ett baqa’ ji©i diskuss fuq livell lokali fisseduti tal-Kunsill. Laqg˙a li kellha ssir bejn il-Kunsill Lokali tas-Swieqi, l-Onorevoli Chris Said u George Pullicino baqg˙et ma saret qatt. Dan kien ©ie kkonfermat misSindku g˙al darba darbtejn tlieta waqt seduti tal-Kunsill f’Awwissu, Settembru u Ottobru fuq domandi li kont g˙amilt jien.

Dan id-dewmien kollu kien ovvju sabiex: • il-pro©ett jibda viçin iΩ-Ωmien tal-elezzjoni talKunsilli Lokali ta’ Marzu 2012 – elezzjonijiet li kienu biss sena qabel l-elezzjoni ©enerali.

• Biex il-Partit Nazzjonalista seta’ jfassal pjan biex, flimkien mal-Kunsill Lokali tas-Swieqi, ja˙dmu biex ji©bru lura l-voti mitlufa f’dawn l-a˙˙ar snin permezz ta’ dan il-pro©ett.

• Biex il-Partit Nazzjoanlista juΩa ’l Kunsill Lokali b’mod tant parti©©jan.

Dan kollu ˙are© çar bil-mod kif mexa l-Gvern f’dawn la˙˙ar ©img˙at qabel l-elezzjoni. Irrid ng˙id li l-pro©ett preΩenti huwa approvat unanimament g˙ax jien lewwel wie˙ed ilni seba’ snin nitkellem dwar dan filKunsill. Ir-residenti tas-Swieqi tant kienu tilfu kull interess f’dan il-pro©ett g˙ax kien ilu ji©i mwieg˙ed is-snin, li fillaqg˙a ta’ konsultazzjoni li

Opinjoni

03.08.2014 11

dnat IÓallas IKtar mInn €42,000 kienet saret bejn l-koordinatur tal-komunikazzjonijiet tal-Ministeru u l-Ministru nnifsu kienu attendew g˙aliha mhux iktar minn 20 ru˙, inkluΩ il-membri tal-Kunsill Lokali.

Sa sena qabel tlesta l-pro©ett bi pjanta totalment ©dida, issomma li l-Gvern kellu jalloka biex biha jit˙allsu s-sidien privati kienet g˙adha mhix allokata u allura dawn kienu g˙adhom ma t˙allsux. Dan jikkonfermah rikors li ppreΩenta fil-Qorti wie˙ed mis-sidien li g˙andhom biçça art fuq dan is-sit. Dan sar g˙aliex il-Gvern, ming˙ajr permessi u ming˙ajr kunsens tas-sidien privati, po©©a gaffa fuq il-post u beda jsir xog˙ol ta’ t˙ammil ftit jiem qabel lelezzjoni tal-Kunsill Lokali f’Marzu 2012.

Inawgurazzjoni tal-pro©ett Wara snin ta’ taqtig˙ il-qalb, it-Tnejn 25 ta’ Frar 2013 kien inawgurat il-pro©ett.

Naturalment, kollox bil-©iri u bil-©enn ftit jiem qabel l-elezzjoni biex forsi jintreb˙u xi voti. Pro©ett li kien g˙adu mhux lest; tant hu hekk li lKunsill ftit tal-jiem ilu beda jopera minn dan il-bini. Kieku l-binja kienet lesta, kieku lg˙ada t-Tlieta l-Kunsill seta’ jibda jag˙mel l-arran©amenti me˙tie©a biex i©orr mill-binja eΩistenti g˙aç-çentru çiviku ©did.

Dan jikkonfermah l-ammont kbir ta’ ˙addiema, madwar 40 ru˙, li l-Óadd, lejlet l-inawgurazzjoni kienu g˙adhom qed iwa˙˙lu kanizzati, pavimentar, toilets, railings, jag˙tu lkonkos lir-rampi, u ˙afna xog˙ol ie˙or li sar bl-g˙a©la.

Il-kritika tieg˙i mhix li sar ilpro©ett, anzi dan messu sar snin ilu g˙ax il-lokalità tassew g˙andha bΩonnu. Il-kritika hija indirizzata lejn il-Gvern preçedenti u l-persuna jew persuni li da˙˙lu lill-Kunsill Lokali g˙al din l-ispiΩa kbira.

Dan biex ma nsemmux li lGvern preçedenti, wara li ©ie inawgurat il-pro©ett talab lillKunsill biex i˙allas is-somma ta’ iktar minn €200,000 g˙allfinishings tal-pro©ett, xi ˙a©a li l-Kunsill irrifjuta li jag˙mel u kellu jirtiraha.

Il-konkluΩjoni hija wa˙da: deçiΩjoni ˙aΩina ta’ persuna, liema deçiΩjoni saret bil-ksur tar-regolamenti kollha finanzjarji tal-Kunsilli Lokali, wasslet biex ir-residenti tas-Swieqi se jispiççaw jitilfu iktar minn €42,000 ewro fi pro©etti fillokalità. Il-perit g˙andu kull dritt jara li jit˙allas tax-xog˙ol li g˙amel, imma l-˙las g˙andu jie˙du minn min qabbdu jag˙mel ix-xog˙ol. Ûgur li ma kienx il-Kunsill li g˙amel dan. Dan minkejja ssentenza mog˙tija u li tidher hawn fuq. Ir-regolamenti talkunsilli lokali assolutament ©ew injorati f’dan il-proçess.

Jidher li l-Kunsill Lokali attwali qed jie˙u l-pariri legali me˙tie©a sabiex ikun jista’ jappella minn din is-sentenza.

Minkejja li g˙adda Ω-Ωmien, nittama wkoll li d-Dipartiment tal-Gvern Lokali jid˙ol u jinvestiga l-kaΩ biex jara min abbuΩa mill-poteri li g˙andu.

Ritratti li juru x-xog˙ol li kien g˙ad irid isir fuq iç-çentru çiviku inqas minn 30 sieg˙a mill-inawgurazzjoni tieg˙u. Juru wkoll il-medda ta’ art li fuqha xi ˙add ried jibni madwar sittin appartament minn wara dahar ir-residenti tas-Swieqi. L-istess medda ta’ art li pjanti li saru fuqha se jiswew lill-Kunsill Lokali iktar minn €42,000

Opinjoni

12 03.08.2014

SuÇÇeSS fit-turiÛmu ©odda u innovattivi biex iΩomm l-industrija turistika rilevanti. Il-Gvern g˙andu jkun ambizzjuΩ u jemmen li ç-çifri tajbin li l˙aqna dawn l-a˙˙ar snin huma biss il-bidu tassuççess ta’ pajjiΩna u mhux ittmiem.

Nemmen li kif gvernijiet Laburisti g˙elbu diversi sfidi fil-passat fl-industrija turistika, il-Gvern preΩenti ser ikompli jag˙mel dan g˙all-©id talindustrija nnifisha, g˙all-©id tal-pajjiΩ, u fuq kollox g˙all©id tal-familji u l-˙addiema ta’ dan is-settur.

Adrian Dominic Ellul

Grazzi ta’ kollox, Salv!

Bla dubju li f’dawn ix-xhur tas-sajf a˙na l-Maltin ninnutaw influss kbir ta’ turisti li ji©u jΩuru l-gΩejjer tag˙na. Jekk hux g˙al ra©uni ta’ studju jew g˙al ra©unijiet ta’ divertiment jew rilassar, tul dawn l-a˙˙ar snin Malta saret rinomata b˙ala d-destinazzjoni ideali g˙al dan it-tip ta’ safar.

Tul dawn l-a˙˙ar snin u tul diversi amministrazzjonijiet differenti, Malta dejjem kellha snin tajbin ˙afna f’dak li g˙andu x’jaqsam ma’ turiΩmu.

IΩ-Ωidiet fl-ispiΩa li jonfoq kull turist tul il-btala tieg˙u, l-iljieli li jqatta’ kull turist f’pajjiΩna, u ovvjament in-numru ta’ turisti li ji©u jΩuru pajjiΩna kollha qeg˙din jiΩdiedu sena wara sena.

g˙arfu li l-industrija turistika hija wa˙da vitali g˙allekonomija Maltija, u min˙abba f’hekk dejjem ippruvaw joffru prodott superjuri g˙al dak li joffru pajjiΩi o˙ra.

IΩda jekk il-prodott ikun tajjeb imma ma jkunx hemm pjan kif tirreklamah u tippromovih madwar l-Ewropa, ma jistax ikollok garanzija li jkollok snin tajbin fit-turiΩmu. Lindustrija turistika hija wa˙da dinamika ˙afna u tinbidel fi Ωmien qasir ˙afna. Min˙abba din ir-ra©uni l-Gvern, fil-bidu tax-xahar li g˙adda, g˙aqqad kumitat konsultattiv biex jg˙inu jfassal pjan strate©iku ©did g˙all-industrija turistika li jwassal sal-2020.

Prodott turistiku eççellenti

L-ITS – storja o˙ra ta’ suççess

Ir-ra©uni ewlenija ta’ dan kollu hija g˙ax gvernijiet differenti

Sena wara sena n-numru ta’ studenti li jag˙Ωlu li jkollhom

il-patri!

Patri Mario Attard

Il-Patri! Hekk jg˙ajtuli ˙afna.

Hekk isibuni. Hekk semmietni l-Knisja. Hekk insejja˙ lili nnifsi. Il-Patri!

Mill-biΩibilju ta’ nies li jg˙ajtuli hekk, il-Patri, kien hemm wie˙ed li ma ninsieh qatt! Membru tal-familja tieg˙i. Missier missieri. Innannu Pupul. Kemm kien jifra˙ meta kont inΩuru! “Min ©ie Karm?” kien jg˙id liz-zija bis-solitu le˙en g˙oli tieg˙u.

U z-zija kien tg˙idlu: “Tota.

Marju ta’ Ìanni.” U n-nannu, bit-tbissima tipika tieg˙u, a˙mar nar u ruxxan, kien iwe©ibha: “Il-Patri!” Kemm kien jitbissem meta kien ilissinha din il-kelma!

It-tbissima tieg˙u kont in˙ossha tinΩilli fil-©ewwieni ta’ qalbi. Kienet tbissima fejqana li mlietni bil-˙ajja.

Sa˙˙itni. Ferr˙itni. Anzi, g˙adha tferra˙ni sal-lum!

G˙aliex, kull darba li l-˙ajja tag˙tini fuq wiççi, biΩΩejjed inlissen il-kelma ‘il-Patri’, u ttbissima ter©a’ tilma fuq fommi! Xi grazzja kbira tkun g˙alija kull darba li nlissen din il-kelma qaddisa! G˙ax din il-kelma tfakkarni, bi m˙abba kbira, fih. Fin-nannu Pupul! Fin-nannu sempliçi li l˙ajja tieg˙u tant g˙adha

tg˙allimni!

In-nannu kien isa˙˙ar lil kull min jisimg˙u! Kellu l-˙ila li l-istess storja jg˙idha g˙al ma nafx kemm-il darba.

Kollox sew, daqqa jΩidilha u daqqa jnaqqsilha. Imma lkrema fejqana tag˙ha kienet tibqa’ l-istess. G˙ax f’kull storja li kien jirrakkonta n-nannu kien jitfa’ lilu nnifsu fiha. Itton li bih kien jirrakkonta kien i©ieg˙lek tinsa ΩΩminijiet mimlija tensjoni li qeg˙din ng˙ixu fihom. Anzi, bil-mod kif kien jirrakkonta, kien donnu jag˙tik idejh u jie˙dok fid-dinja tieg˙u. Iddinja ta’ kwaΩi seklu ilu. U f’dik id-dinja, daqshekk unika, kien hemm xi ˙a©a li int u jien illum tant imxennqin g˙aliha: in-natura. Id-dinja fejn il-˙ajja sempliçi kienet tag˙mel lin-nies familja wa˙da.

G˙ax, ng˙iduha kif inhi, iddinja tal-lum, bl-enfasi mi©nuna tag˙ha fuq l-individwu, minflok ma fdietu aktar, g˙arrqitu! G˙amlitu mostru g˙ax da˙˙litu f’bozza! Kif jista’ jkun neΩisti jiena biss?

Kif jista’ jkun il-bΩonnijiet tieg˙i biss jeΩistu? U, fuq kollox, qisu jiena biss we©©ajt fil˙ajja? U dan jag˙tini permess

G˙alkemm dawn l-a˙˙ar snin kienu tajbin ˙afna fis-setturi kollha fl-industrija turistika, m’g˙andniex naqg˙u fin-nasba li nispiççaw nemmnu li lindustrija turistika tag˙na ma tistax tfalli. Il-Gvern g˙andu dejjem ifittex li jo˙ro© b’ideat

Mhux l-ewwel darba li kont inkun iç-Çentru Nazzjonali Laburista g˙al xi ra©uni jew o˙ra u kont niltaqa’ ma’ Salvu Seychell. Daqqa niltaqg˙u filkuritur bil-˙arba bejn xi impenji li kien ikollna, jew g˙ax jarani nistenna g˙allaqg˙a, dejjem kien kordjali mieg˙i u kien jieqaf biex ng˙idu kelmtejn. Diffiçli ˙afna niddeskrivi lil Salvu fi ftit kliem. Dejjem ammirajtu g˙addedikazzjoni f’˙idmietu lejn ilPartit Laburista u g˙all-ideat li kellu rigward iΩ-Ωg˙aΩag˙ u lpolitika in©enerali. Kont nammirah ukoll g˙ax kien bniedem li ˙idmietu kien jag˙tiha g˙ax vera kien jemmen u j˙obb l-ideali tal-Partit u mhux g˙ax qatt fittex xi glorja personali. PerswaΩ li l-˙idma ta’ Salvu qatt mhi ser tintesa millPartit Laburista u minn ˙afna nies o˙ra li kienu jafuh.

Kondoljanzi lill-familja Seychell f’dan il-mument iebes. Sa ma ner©g˙u niltaqg˙u Salv, u grazzi ta’ kollox!

li nirfes u ng˙affe© fuq lo˙rajn? Jiena wa˙di l-vittma?

Insejt li meta nag˙mel lili nnifsi vittma qieg˙ed no˙loq o˙rajn jiena wkoll g˙ax ni˙dar u ma na˙firx? G˙ax ingerger li m’g˙andix paçi jekk g˙adni ma ˙firtx minn qalbi? Ma nafx li jekk ma na˙firx, g˙andi kemm g˙andi ra©un, isirli tort? Meta se nitg˙allem?

G˙edt li l-istejjer tan-nannu kienu jifduni mill-˙in mi©nun tal-lum. G˙all-erwie˙! G˙ax biex nin˙eles mill-˙in irrid nid˙ol fl-eternità. U min qallek li l-mod sabi˙ tannannu ma kienx jg˙allimni nid˙ol fl-eternità? Bl-istejjer li kien jg˙idli n-nannu kien jg˙allimni ng˙ix. Kien jurini li fil-˙ajja ma titg˙allimx biss bleΩamijiet jew it-teΩijiet. Wisq inqas bl-essays. Il-˙ames sensi huma bibien it-tag˙lim. Innannu kien jg˙inni nitg˙allem mill-˙ars u mis-smig˙ g˙ax tista’ tg˙id ˙afna mill-istejjer li rrakkuntali jew rahom ise˙˙u quddiem g˙ajnejh inkella semag˙hom ming˙and xi ˙add. U l-idejn rozzi tieg˙u wrewni kemm in-nannu kien ˙addiem bieΩel. Kemm bata u g˙ereq il-g˙araq tad-demm biex itella’ lill-familja li rabba

b’tant sagrifiççju!

In-nannu! Dak li kien i˙obb jirrakkonta. Dak li bl-istejjer tieg˙u kien i©eg˙ilni no˙lom.

Dak li kien iferra˙ u jfarra© lil qalbi meta kont nittaqqal.

BiΩΩejjed nisma’ dik l-istorja u l-adrenalina tal-fejqan dritt tibda’ nieΩla fuq mo˙˙i u qalbi! U llum, f’dinja miΩg˙uda bil-mowbajls, blinternet, bil-kompjuters, bittablets , li sakkruna fil-˙abs kiefer tal-jien, m’g˙andniex bΩonn li ner©g˙u niskopru mill-©did il-qawwa tal-istorja?

Ejjew nitfg˙u ftit kulur fl-uçu˙ ta’ wliedna billi nirrakkuntawlhom l-istejjer! Firrakkont tal-istorja, l-emozzjoni, id-drama u limma©inazzjoni, ilkoll jippuntaw lejn it-tag˙lima! U mo˙˙i u mo˙˙ok x’jibqa’ jiftakar l-iΩjed jekk mhux l-istorja?

Mela fid-dar ejjew ma ninkullawx ru˙na ma skrin mejjet imma ma’ skrin uman.

Il-wiçç! Li bl-emozzjonijiet tieg˙u jift˙ilna qalbna ˙a nit˙addtu u nit˙abbu bejnietna! Óa nitg˙allmu ng˙ixu! Listess kif kien jag˙mel mieg˙i nannuwi kull darba li bi m˙abba kbira kien jg˙idli meta kont inΩuru: “Il-Patri!”

karriera fl-industrija turistika hawn Malta dejjem qed jiΩdied. Dan jo˙ro© biç-çar meta, sena wara sena, ammont kbir ta’ Ωg˙aΩag˙ Maltin u G˙awdxin jag˙Ωlu li jkomplu l-istudju tag˙hom fl-ITS. Bla dubju li dan l-istitut joffri edukazzjoni tal-aqwa kwalità u qed ikun protagonist importanti fl-istorja turistika ta’ suççess li qed ikollu pajjiΩna tul dawn l-a˙˙ar snin, biΩΩg˙aΩag˙ li qed irawwem b’diversi ˙iliet u kwalitajiet tajbin.

Ambizzjonijiet

Editorjal

03.08.2014 13

www.kullhadd.com ÇNL, Triq Mile End, IL-Óamrun ÌURnalIsTI ReklamI ImPaÌnaR U DIsInn

eDITORJal

Ritianne Agius Alan Saliba Leanne Grech

2090 1410 ritianne@kullhadd.com u Liam Gauci 2090 1413 liam@kullhadd.com 2090 1520 sales@kullhadd.com 2090 1411 editorial@kullhadd.com

sInJURI…IÛDa FQaR

”

PajjiΩna g˙andu problema. Sinjur, iΩda fqir.

Forsi tin˙ass kontradizzjoni, iΩda hekk hu. Malta hija muΩew ˙aj tal-Istorja. Imkien fid-dinja ma hemm daqstant tempji, fdalijiet u postijiet storiçi daqskemm hawn f’pajjiΩna. IΩda biex iΩΩommhom fi stat tajjeb trid il-flus.

Tkellimna ma’ Monsinjur Joe Gauci, li huwa r-rappreΩentant ta’ pajjiΩna g˙all-Unesco.

Qalilna li hemm fondi li nistg˙u nsibu u g˙adna ma a˙niex nag˙mlu ˙ilitna. Bqajna skantati kif bliet b˙al Kottonera, l-Imdina u çÇittadella t’G˙awdex ma humiex fil-lista ta’ patrimonji wirt tal-umanità! Ma tistax ma

timma©inax l-identità tag˙na ming˙ajr ma ji©uk f’mo˙˙ok dawn il-monumenti.

IΩda g˙alkemm hemm spinta qawwija biex ikunu restawrati l-moumenti li l-aktar jag˙tu filg˙ajn, ma na˙sbux li qeg˙din nag˙mlu ˙ilitna. Hemm ˙afna aktar xi jsir. G˙alkemm irridu infa˙˙ru x-xog˙lijiet li saru sa issa fir-riabilitazzjoni ta’ Sant’Iermu, hemm ˙afna postijiet o˙rajn li qeg˙din jit˙allew jaqg˙u fir-rovina u, jekk indumu ma na©ixxu, hemm iç-çans li nitilfuhom darba g˙al dejjem.

Fost dawn hemm u˙ud mittorrijiet ta’ De Redin. U˙ud minnhom di©à qtilniehom, b˙al meta ippermettejna li wie˙ed minnhom ikun inkorporat

f’Luaknda! Delitt tal-patrimonju Malti li nittamaw ma jkunx hemm repitizzjoni tieg˙u. Meta dan l-a˙˙ar interviena l-Gvern biex isalva t-tempji ta’ Ta’ Óa©rat, kien eΩempju çar ta’ kif g˙andna nimxu. Fejn tid˙ol ilmemorja kollettiva ta’ pajjiΩna ma g˙andux ikun hemm kompromessi.

IΩda mhux kollox ward u Ωahar. Ûew© strutturi li jinsabu fil-periklu li jintilfu g˙al dejjem huma faççata ta’ xulxin, int u tiela’ t-Telg˙a tas-Saqqajja firRabat. Wa˙da hija l-Casinò Nobile li ilu g˙al dawn l-a˙˙ar 15-il sema bil-pastaΩi tal-˙adid biex ma jçedix. L-o˙ra hija lLo©©a tal-Gran Mastri minn fejn jing˙ata bidu g˙at-tlielaq tal-

InsellImlek salv

Dr Marc Sant

“Ara Salvu Seychell. Dak uffiçjal fil-Partit,” kien jg˙idli missieri. U jiena, tifel ta’ ˙ames jew sitt snin, waqt li nistenna l-vann tal-iskola jg˙addi g˙alija viçin tad-dar, kont nara karozza bajda g˙addejja u ra©el isuq waqt li jsellmilna. Dak iΩ-Ωmien wisq kont naf min hu Salvu Seychell jew x’inhu l-Partit.

Kien madwar g˙oxrin sena wara li d˙alt f’uffiççju fuq ittieni sular fiç-Çentru Nazzjonali Laburista mal˙abib tieg˙i Dr Owen Bonnici (illum Ministru). Dan g˙ax dak iΩ-Ωmien kont nag˙mel ftit prattika legali fluffiççju ta’ Owen u hu kien wie˙ed minn ta’ quddiem li ˙ajjarni u ˙e©©i©ni no˙ro© g˙all-kunsill lokali f’ra˙al twelidi, Óal Lija.

D˙alna f’kamra mimlija karti u wara mejda b’tieqa kbira

warajh kien hemm ra©el bilqieg˙da. Owen qallu g˙alfejn konna hemm u fuq wiçç dan ir-ra©el dehret tbissima. Meta qalli li hu kien Salvu Seychell, mess lili li nitbissem g˙ax ©ibt quddiem g˙ajnejja g˙oxrin sena qabel meta kont narah g˙addej minn quddiemna hu u sejjer g˙ax-xog˙ol.

Minn dakinhar ’il quddiem meta kont inkun iç-Çentru Nazzjonali Laburista, Ωjara, anke ta’ malajr, g˙and Salvu kienet ta’ bilfors. Dan g˙ax iktar kien hemm çans li tiltaqa’ mieg˙u fil-kwartieri milli f’Óal Lija. Fil-fatt, kont inkun sorpriΩ meta jien u g˙addej mill-pjazza ta’ Óal Lija nara l-Honda Civic bajda tieg˙u hemmhekk, g˙ax kont ng˙id li kien ©ralu xi ˙a©a. Óafna drabi g˙ad-domanda sempliçi tieg˙i: “Int orrajt

Salv?” – fiΩ-Ωmien meta kien g˙adu ma jafx li hu marid – kien iwi©ibha bit-tbissima tipika tieg˙u: “Ara d-dottore…id˙ol, id˙ol.” U dan kien iwassal biex nispiçça nid˙ol fl-uffiççju ˙dejh u ng˙addu nofs sieg˙a flimkien nitkellmu fuq bosta affarijiet – il-kumitat lokali ta’ Óal Lija; il-karriera tal-futbol tanneputi tieg˙u Josef (li konna nilag˙bu l-futbol flimkien sa minn meta kelli 19-il sena); iz-ziju tieg˙i Alfred, li Salvu kien jammira ˙afna; l-Inter; kif ukoll xi rakkonti minn tieg˙u u bosta pariri siewja.

U xi ng˙idu g˙al dawk iddrabi meta kien jibqa’ l-kaΩin wara laqg˙a tal-kumitat lokali u nie˙du flixkun birra u ng˙idu kelma b’mod trankwill u b’mod miftu˙?

Kien hemm min qalli: “Miskin Salvu…lanqas wassal

bhejjem tal-Imnarja fi Triq ilPlieri. Din tal-a˙˙ar, ftit snin o˙ra u ti©©arraf.

G˙alhekk din il-gazzetta qieg˙da tag˙mel appell lillawtoritajiet biex ming˙ajr aktar dewmien isiru l-interventi kollha li hemm bΩonn biex dawn iΩ-Ωew© ©ojjelli strorçi ji©u salvati minn ˙alq il-mewt. Jekk hemm problemi ta’ flus ikun a˙jar li l-Gvern jara jistax jid˙ol, bi s˙ab mal-privat, u jikrihom jekk huwa l-kaΩ. Limportanti li dawn ikunu salvati g˙ax billi noqog˙du n˙arsu lejhom ming˙ajr ma nag˙mlu xejn, inkunu qisna Neruni qieg˙ed jara Ruma taqbad. Kulma jkun jonqosna l-arpa!

”

sal-festa.” IΩda waqt il-funeral tieg˙u, meta rajt il-knisja kollha mΩejna g˙all-festa u ttebut tieg˙u ta˙t il-˙arsa talvara tas-Salvatur, ma stajtx ma na˙sibx li Salvu dan kien ikun irid b˙ala Lijan pur.

Lil ˙utu Tessie, ÌuΩi, Yvonne u Marthese, kif ukoll lil Doris, minbarra l-kondoljanzi sinçiera tieg˙i, nixtieq nirringrazzjahom ta’ dak kollu li g˙amlu ma’ Salvu kemm qabel u anke wara li marad, g˙ax kull min kien jaf lil Salvu jaf kemm kienu importanti u ta’ sostenn g˙alih.

In˙ossni xxurtjat li lil Salvu kont nafu, kont ˙abib tieg˙u.

Lil Salvu nirringrazzjah talli sirt nafu, tar-rispett li dejjem wera lejja, tas-sens ta’ lealtà u ta’ r©ulija li dejjem wera u talmemorji li Ωgur li mhux se ninsa.

Insellimlek Salv.

Ittri

14 03.08.2014

NIKET FINTA TISLIMA LIL SALvU SEycHELL Sur Editur,

Segwejt il-wasla tal-vittmi Olandizi tat-titjira MH17 millUkrania fuq l-istazzjon Euronews nhar l-Erbg˙a 23 ta’ Lulju. Çerimonja sabi˙a b’rispett lejn dawk l-innoçenti.

Sar luttu nazzjonali. Imma wara x’se ji©ri? Kul˙add jinsa kollox g˙ajr il-familjari u l˙bieb, waqt li t-trab jiddomina u jg˙atti kollox.

Il-pajjiΩi li jippretenduha ta’ difensuri tad-demokrazija se jibqg˙u jfornu bl-armi lil dawk il-pajjiΩi li jaqblu mag˙hom biex tkompli l˙erba ta’ qtil ta’ nies çivili?

Dawn il-pajjiΩi li jippuppaw sidirhom b˙ala difensuri talpaçi jibΩg˙u li jkun hawn ittrankwillità fid-dinja, g˙ax parti sew mill-ekonomiji tag˙hom hija programmata filbejg˙ ta’ dawn l-armi qerrieda, li jekk jonqsilhom ifisser nuqqas kbir ta’ introjtu finanzjarju kif ukoll Ωieda fin-nies qieg˙da. Jien nistma lillmexxejja ta’ dawn il-pajjiΩi produtturi tal-armi b˙ala

oqbra mbajda meta narahom fuq quddiem fl-ewwel filliera jilqg˙u l-benjamini tag˙hom li jkunu tilfu ˙ajjithom innoçentament fil-kaxxi. Fil-verità jkunu qed ixerrdu dmug˙ talkukkudrilli, g˙ax dak li ma tixtieqx lil niesek m’g˙andekx tixtiequ lil g˙ajrek.

Jekk tibda ssemmi l-pajjiΩi fi ©lied kontinwu ma tiqafx. IlLibja, il-Palestina, l-IΩrael, isSirja, l-Ukraina, l-Afganistan, lE©ittu u bosta pajjiΩi o˙ra madwar id-dinja, kollha qed ji©u fornuti bl-armi minn wiçç infurrat taparsi jippromovi lpaçi. Jien ng˙id li a˙jar jid˙lu f’qoxrithom u jie˙du ˙sieb ilfaqar u t-tkasbir tad-drittijiet taç-çittadini f’pajjiΩhom, basta jilag˙buha ta’ pampaluni ma’ ˙addiehor. Il-konflitti j©ibu lfirda, il-mibeg˙da, in-niket, ittkissir, il-pika, it-tpattija, li jin©emg˙u g˙al numru ta’ snin biex dak li jkun jistenna l-˙in opportun g˙at-tpattija tieg˙u.

Dan isir meta jonsbok g˙ax tkun aljenat (11 ta’ Settembru). Insemmi wkoll ittra©edji tal-ajru ta’ Ustica fl-

Italja (jg˙idu li kienet ma˙suba g˙al Gaddafi), dik tal-Iran (l-Amerikani jg˙idu li kienet Ωball uman!) u ta’ Lokerbie (tpattija çara fejn da˙let Malta intortament), li ttlieta kellhom mottiv politiku ta’ tpattija.

Il-kbarat ta’dawn in-nazzjonijiet fornituri tal-armi qerrieda huma tajbin biss biex imorru jie˙du (ibusu) b’idejn u jçarrtu ˙alqhom quddiem ilPapa Fran©isku, imma le jie˙du l-parir sinçier tieg˙u li l-paçi trid ta˙dem g˙aliha b’sinçerità, b’umiltà u b’kura©©, mhux bl-armi. Iddroga vera qed teqred iΩΩg˙aΩag˙ tag˙na, imma ddroga tal-armi (gwerer) filmo˙˙ tal-politikanti qed teqred ukoll ˙afna aktar nies çivili innoçenti. Min dejjem inniket ta’ dawn l-hekk imsej˙a mexxejja tan-nazzjonijiet huwa tal-mument – FINTA – g˙ax wara jkomplu fl-istess Ωball tag˙hom ta’ qerda.

GEJTU DIMECH, IL-ÓAMRUN

Sur Editur, Insellimlek Salv, fl-okkaΩjoni li mort g˙all-mistrie˙ li tant jist˙oqqlok.

Qeg˙din nisimg˙u xita ta’ kliem ta’ tif˙ir g˙as-sehem inpekkabbli li g˙al snin twal tajt fl-amministrazzjoni u l-˙ajja talPartit. Kul˙add qed ifakkar xi esperjenza sabi˙a li qasam mieg˙ek. Jien ma nista’ ninsa qatt episodju ta’ meta konna na˙dmu t-Telemalta. In˙oss id-dmir li nag˙mel pubbliku dak il©est li jqaxxar il-karattru altruwista u l-integrità tieg˙ek, u juri rrispett li dejjem kellek g˙all-˙addiema u l-Partit.

Niftakar li bejn is-snin 1992 u 1995 fit-Telemalta kellna chairman arroganti u provokattiv. G˙alxejn il-G.W.U., b˙ala unjin talma©©oranza, kienet tipprotesta. Sakemm immansajnieh bil-parir tal-avukat tal-unjin Dr Karmenu Mifsud Bonnici, dak iç-chairman kien jisfida lill-G.W.U. bi promozzjonijiet li, bi ksur tal-ftehim kollettiv, kien jivvinta u jag˙tihom lil nies li l-PN kellu xi obbligu lejhom.

Biex jisfida aktar l-integrità tal-G.W.U. u jda˙˙al feles bejn l1100 membru li kienet tirrappreΩenta fil-post, fis-sena 1994 ˙are© promozzjoni b’dak il-mod lil Salvu flimkien ma’ erba millista tal-PN. Malli ˙are© l-avviΩ tal-˙atriet, Salvu çempilli u qalli li se jirrifjuta l-promozzjoni. Ma riedx li f’dawk iç-çirkustanzi jkun parti mittqanqil ta’ dubji fis-serjetà tal-unjin. Kien aççetta l-promozzjoni wara insistenza kbira mill-kumitat tal-G.W.U. Ipperswadejnieh biex jaççetta l-grad u biex ma ji˙ux g˙alih meta konna se nipprotestaw xorta kontra l-arroganza taç-chairman.

Dak kien il-kwalità ta’ azzar li minnu kien mag˙mul Salvu Seychell. Is-sliem Salv. Strie˙ sodisfatt b’dan il-mudell li ˙allejt g˙an-nies integri ta’ prinçipju u determinat, li g˙ad iridu jΩommu l-Partit fit-triq rebbie˙a, kif ˙allejtu int.

DAQSHEKK FILMATI Sur Editur, Il-©img˙a li g˙addiet segwejt l-a˙barijiet fejn intqal li f’L-Istrina li ©ejja mhux ser i©ibu spots ta’ nies morda. Óadt ir-ru˙! Jien ma kontx nifla˙ nara dak l-inkwiet meta llum kul˙add g˙adda minnu f’xi Ωmien jew ie˙or.

F’L-Istrina kont nikteb in-numru ta’ kemm xtaqt nag˙ti flus u nag˙laq it-televiΩjoni jew naqleb fuq stazzjon ta’ barra. Nispera li g˙aqdiet o˙ra jie˙du l-istess eΩempju meta jorganizzaw maratona ta’ ©bir ta’ flus g˙all-g˙anijiet ta’ nies fil-bΩonn jew morda.

ROSE BUTTIGIEG, IL-QRENDI

MICHAEL CAMILLERI, BIRKIRKARA

TANA RATA BAXXA WISQ!

IL-ÌUSTIZZJA Sur Editur,

Sur Editur,

Nixtieq ni©bed l-attenzjoni tal-Ministru tal-Ìustizzja, l-Onorevoli Dr Owen Bonnici, dwar dawk l-appelli li hemm fil-Qorti.

Dawn qed jie˙du fit-tul wisq. PereΩempju jien qed nistenna lappell li jikkonçerna lili. Kont irba˙t kawΩa u l-ie˙or li tilifha, g˙ax jaf li ma g˙andux ra©un, tefag˙ha g˙all-appell sabiex jirba˙ iΩ-Ωmien. Allura a˙na l-a˙wa li rridu naqsmu l-wirt li ˙allielna missierna ma nistg˙ux nag˙mlu dan bil-konsegwenzi kollha.

Jien, pereΩempju, sibt il-bejg˙ tal-g˙alqa u ma nistax inbig˙ qabel ma a˙na l-a˙wa nag˙mlu l-kuntratt. Dan l-appell issa ilu aktar minn tliet (3) snin biex jinqata’.

Nispera li dawn l-in©ustizzji ji©u rran©ati mill-aktar fis.

Il-Papa Fran©isku, patri ÌiΩwita, f’intervista malgazzetta La Repubblica, qal li madwar 2% tal-kleru huma pedofli. 2% biss! Ma nemmnux! Din il-figura hija baxxa wisq. Jiena nag˙ti rata ta’ 50%, wara dak li rajt li sar f’Malta, fl-Irlanda, fl-Istati Uniti tal-Amerika u f’pajjiΩi o˙ra.

ANZJUÛ, IS-SIÌÌIEWI

CHARLES MICALLEF, IS-SIÌÌIEWI

Ittri

03.08.2014 15

FLOK IFADDLU GÓAÛ-ÛWIEÌ…

ITU GÓAT-TRABI MALTIN

Sur Editur, Çerti Ωg˙aΩag˙ mo˙˙hom manipulat qeg˙din jg˙a©©buni meta, minflok ifaddlu l-flus biex jie˙du l-istat tag˙hom, qeg˙din jonfqu l-flus fi vja©©i lejn l-Amerika Latina u postijiet o˙ra g˙all-missjoni.

Mela s-self ta’ flus mill-bank biex jixtru dar u jarmawha ma jasalx ukoll?

Fil-fehma tieg˙i qeg˙din jonfqu l-flus fi vja©©i biex imorru jinda˙lu u jisfrattaw il-˙ajja tradizzjonali ta’ ˙addie˙or g˙ax hekk iridu l-politiçi korrotti ta’ dak il-pajjiΩ. Billi tikkura l-kankru mhu se tasal imkien. Il-kankru trid twaqqfu darba g˙al dejjem bid-drittijiet soçjali g˙al kul˙add, u mhux bil-karità tal-missjoni.

MORIS MUSCAT, ÓAÛ-ÛABBAR

TGÓID ÌEJJA SOMALJA OÓRA?

Sur Editur, Tg˙id il-Libja ©ejja Somalja o˙ra? Dawn l-G˙arab ma jitg˙allmu qatt, ˙lief ji©©ieldu bejniethom ma jafux. Se jkissruh pajjiΩ modern. U li kellu l-IΩrael jit˙assar minn fuq il-mappa tal-Lvant Nofsani, l-G˙arab xorta wa˙da jibqg˙u jag˙mlu l-gwerer bejniethom. Anke dwar is-suççessur tal-profeta Mohammed jag˙mlu gwerra bejn is-Sunni u x-Xiti. Meta se jift˙u mo˙˙hom?

SITWAZZJONI INKWETANTI, BIRÛEBBUÌA

Sur Editur, Mhux sewwa li wara 25 sena ta’ Gvern Nazzjonalista ma sibniex ITU g˙at-trabi Maltin attrezzat kif suppost. Kellhom ikunu xi individwi li xtraw trakk qadim, irran©awh, u qed iduru dawra bih flEwropa biex ji©bru fondi biex l-ITU tat-trabi (NPICU) fl-Isptar Mater Dei ikun attrezzat. Anke lmagni tal-mard tal-kliewi kellhom ikunu tal-Life Cycle li ©abu l-flus g˙alihom u xtrawhom g˙all-isptar Malti.

Imbag˙ad insibu li iktar minn €162,000 mi©bura mill-maratona O˙loq Tbissima se jmorru fil-Perù, fil-Pakistan u fil-Filippini.

MALTA L-EWWEL, SANTA VENERA

Ta’ Barra

16 03.08.2014

Is-sanzjonijiet ta’ din il-©img˙a laqtu b’mod partikolari l-possibbiltà li jkun hemm bejg˙ ta’ armi u munizzjonijiet lejn ir-Russja, kif ukoll illimita l-operazzjoni finanzjarji li jistg˙u jag˙mlu ˙ames banek importanti Russi li b’xi mod kienu involuti fil-konflitt Ukrain. Barra minn hekk, lUnjoni Ewropea qieg˙da tipprojbixxi l-bejg˙ ta’ tag˙mir b’teknolo©ija avvanzata lis-settur ener©etiku Russu, b’mod partikolari l-kumpaniji marbuta malesplorazzjoni u l-produzzjoni taΩΩejt.

g˙addew is-Segretarjat tal-Istat ippreΩenta diversi ritratti bissatellita li jura li r-rockets li laqtu l-ajruplan ori©inaw minn Ωona kkontrollata mir-ribelli.

Barra minn hekk, il-Gvern Amerikan ˙are© ukoll ritratti ta’ missili waqt li kienu qeg˙din ji©u sparati direttament mit-territorju Russu lejn dak Ukrain, f’Ωoni li fihom hemm il-Forzi Armati Ukraini. Dawn l-atti ta’ aggressività çaqalqu wkoll lill-mexxejja Ewropej biex jie˙du azzjoni iktar konkreta fil-konfront tar-Russja li, però, mhumiex iebsin daqs dawk Amerikani.

Provi çari?

Kalkoli ekonomiçi

AkTAR SANZJONIJIET ANALIÛI TA’ LIAM GAUCI L-Unjoni Ewropea kompliet iΩΩid is-sanzjonijiet ekonomiçi fuq ir-Russja din il-©img˙a hekk kif il-President Russu Vladimir Putin g˙adu ma tax sinjali çari li se jieqaf jinterferixxi fil-konflitt çivili tal-Ukraina.

Minkejja li dan mhuwiex l-ewwel rawnd ta’ sanzjonijiet, xorta wa˙da g˙andu sinjifikat partikolari g˙ax kienet l-ewwel darba li ©iet imposta fuq setturi s˙a˙ u mhux biss individwi u organizzazzjonijiet b’konnessjoni diretta ma’ dak li qieg˙ed ise˙˙ fl-Ukraina.

Il-Gvern Russu mill-ewwel ikkundanna dan ir-rawnd ta’ sanzjonijiet u baqa’ jinsisti li pajjiΩu mhuwiex involut direttament f’dan il-konflitt.

Madankollu, matul il-faΩijiet kollha tal-konflitt Ukrain instabu diversi armi u munizzjonijiet ta’ g˙amla Russa, inkluΩi missili li sa˙ansitra kellhom logbooks illi juru li ftit tal-©img˙at qabel kienu fir-Russja.

Dan jidher li kien ukoll il-kaΩ meta twaqqa’ l-ajruplan talMalaysian Airlines fis-17 ta’ Lulju, attakk li ˙alla l-298 ru˙ li kien hemm fuqu, mejta. Madankollu, kien biss din il-©img˙a li grupp ta’ investigaturi forensiçi t˙allew jid˙lu fiΩ-Ωona fejn waqa’ l-ajruplan.

Skont il-Ministeru g˙all-Ìustizzja tal-Olanda, li g˙andha l-ikbar kontingent f’dan il-grupp, linvestigazzjoni attwali se tkun biss wa˙da preliminari u g˙alhekk iridu jsiru o˙rajn fil©ejjieni sabiex ikun aççertat b’mod iktar definittiv l-involviment Russu f’dan l-inçident.

Minkejja dan, l-Istati Uniti di©à qatg˙u l-kundanna kontra rRussja hekk kif fil-jiem li

Il-kawtela tal-pajjiΩi Ewropej tidher li hija riΩultat tal-fatt li lekonomiji tag˙hom huma ferm iktar dipendenti fuq il-kummerç tar-Russja, milli hija dik talAmerika. Din id-dipendenza tolqot setturi b˙al dawn ener©etiçi u bankarji li ji©©eneraw biljuni kbar g˙all-pajjiΩi Ewropej illi di©à qeg˙din f’poΩizzjoni prekarja min˙abba l-impatt tar-riçessjoni ekonomika.

Min˙abba f’hekk, l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea waslu biss g˙al qbil meta ©ew assigurati, g˙all-inqas fuq ilkarta, li dawn is-sanzjonijiet il©odda se jag˙mlu iktar ˙sara lillekonomija Russu milli dik Ewropea.

Madankollu, kalkoli simili huma diffiçli biex isiru hekk kif leffetti tas-sanzjonijiet ekonomiçi, speçjalment meta jolqtu firxa kbira ta’ setturi. Dan il-fatt wassal lill-Gvern Russu biex jikkritika lill-Ewropa g˙al nuqqas ta’ viΩjoni li fit-tul se tag˙mel iktar ˙sara lill-Istati Membri milli lirRussja. IΩ-Ωmien biss jista’ juri min verament qieg˙ed ibati minn mijopija f’din il-kwistjoni.

Jekk wie˙ed iqabbel malakkuΩi li saru fil-passat f’pajjiΩi o˙ra u f’çirkostanzi simili, isib li filwaqt li fil-Kambodja ©ew akkuΩati ˙ames persuni biss, fil-Jugoslavja kien hemm 161 akkuΩat, fl-Irwanda 95 u fi Sierra Leone 22. Iktar minn hekk, mill-˙ames akkuΩati Kambodjani, tlieta biss spiççaw biex ©ew ipproçessati.

Dawn il-proçessi, li kienu mbuttati mill-Ìnus Mag˙quda, ©ew jiswew lill-poplu Kambodjan 200 miljun dollaru Amerikan. Minkejja li din issomma tinstema’ kbira g˙al pajjiΩ fqir b˙alma huwa lKambodja, jekk wie˙ed

jg˙odd iΩ-Ωew© miljun vittma tar-re©im, isib li l-awtoritajiet tal-Kambodja qeg˙din jonfqu 100 dollaru g˙al kull persuna li nqatlet jew mietet kawΩa tar-re©im. Jekk wie˙ed i˙ares lejha b’dan il-mod, is-somma minfuqa mhijiex wa˙da straordinarja.

Iktar minn kollox, dak li qed idejjaq lill-poplu tal-Kambodja jidher li huwa l-fatt li l-proçessi damu ˙afna biex bdew u qed idumu biex jing˙alqu, bilkonsegwenza li l-akkuΩati li g˙andhom età avvanzata sew jistg˙u jil˙qu jmutu qabel ma jing˙ata l-verdett. Wie˙ed g˙alhekk jistaqsi: x’tip ta’ sentenza se jil˙qu jservu?

REAZZJONIJIET IMÓALLTA KITBA TA’ RITIANNE AGIUS Din il-©img˙a beda t-tieni proçess fil-konfront ta’ Nuon Chea u Khieu Samphan quddiem il-qorti bil-g˙an li ssir ©ustizzja mal-mijiet ta’ eluf ta’ vittmi li nqatlu jew kienu ttorturati fil-Kambodja fis-snin sebg˙in ta˙t ir-re©im ta’ dak iΩ-Ωmien. L-ewwel proçess miftu˙ fil-konfront tag˙hom mistenni ji©i fi tmiemu matul il-©img˙a d-die˙la.

Minkejja li g˙al proçessi b˙al dawn wie˙ed jistenna reazzjoni poΩittiva mill-poplu Kambodjan, irreazzjonijiet g˙alihom huma m˙allta, bis-sentiment tal-ma©©oranza sa˙ansitra jkun wie˙ed negattiv.

AkkuΩati bil-mewt ta’ iktar minn Ωew© miljun persuna Il-proçessi qed iressqu g˙allverdett lil Nuon Chea ta’ 87, li kien il-mo˙˙ wara l-politika idealista tar-re©im Khmer, u Khieu Samphan ta’ 82 sena, li kien il-kap tal-Istat. Il-proçess li beda din il-©img˙a qed jakkuΩa lil dawn it-tnejn b’©enoçidju u krimini kontra l-umanità, fost o˙rajn.

Il-baΩi tal-akkuΩa hija l-qtil ta’ bejn 100,000 u 500,000 Musulman etniku u madwar 20,000 VjetnamiΩ, li huma fost il-minoritajiet fil-Kambodja.

Iktar minn hekk, dawn qed jiffaççjaw akkuΩi b’rabta mal-

mewt ta’ madwar 2 miljun persuna kawΩa ta’ ©u˙, xog˙ol iebes, u eΩekuzzjonijiet.

F’dan it-tieni proçess iktar vittmi u xhieda se jkollhom lopportunità li jitkellmu dwar dak li g˙addew minnu matul iΩΩmien tar-re©im, u se ji©i diskuss il-kumpens g˙alihom.

Madankollu, jidher li lma©©oranza tal-Kambodjani xejn ma jinsabu kuntenti blandament u l-eΩitu li qed ikollhom dawn il-proçessi, kemm min˙abba li qed ji©u jiswew ˙afna flus lil dan il-poplu fqir, kif ukoll min˙abba li llum leksuffiçjali pproçessati huma xju˙ ˙afna u bilkemm se jil˙qu jservu s-sentenza tag˙hom.

Proçessi g˙alja wisq? Óafna Kambodjani huma talfehma li l-proçessi qed ji©u jiswew lill-poplu wisq flus, u qed jistaqsu jekk fuq kollox ilverdett hux se jkun wie˙ed ©ust. Il-proçessi ilhom li bdew mill-2006, u minn dak iΩΩmien l-uniku persuna ssentenzjata kienet Kaing Guek Eav, kap tal-˙abs matul irre©im. Guek Eav kien issentenzjat g˙al g˙omru l˙abs wara li nstab ˙ati g˙al sehem fil-qtil u t-tortura ta’ iktar minn 14,000 pri©unier. Ilmexxej ta’ dan ir-re©im, Pol Pot, miet fl-1998 ming˙ajr ma la˙aq serva ebda sentenza.

Ta’ Barra

03.08.2014 17

PUNTI EWLENIN KITBA TA’ LIAM GAUCI

Sagrifiççju kbir

KaΩ kumpless

L-ispeçjalist mediku ewlieni ta’ Sierra Leone, Sheik Umar Khan, li kien qieg˙ed jikkoordina l-©lieda kontra l-virus qerried tal-Ebola, miet bl-istess marda. Dan se˙˙ inqas minn ©img˙a wara li wera sintomi çari ta’ din l-infezzjoni. Khan huwa kkreditat bit-trattament ta’ iktar minn mitt pazjent li ©ew infettati bl-Ebola fi Sierra Leone.

S’issa din il-marda ˙alliet iktar minn 670 persuna mejta fil-Guinea, il-Liberja u Sierra Leone minn meta tfaççat fi Frar li g˙adda. Is-sagriççju li g˙amel Khan biex isalva l-˙ajjiet tan-nies wassal lill-Gvern ta’ Sierra Leone biex jiddeskrivih b˙ala eroj nazzjonali. L-awtoritajiet ta’ Sierra Leone wieg˙du illi se jikkommemoraw ixxog˙ol li g˙amel b’mod xieraq fil-©ejjieni.

Il-kampanja tal-Gvern ÇiniΩ biex tinqered il-korruzzjoni fil-pajjiΩ kompliet din il©img˙a. Din id-darba kien imissu Zhou Yongkang, l-eks-Mexxej tas-Servizz ta’ Sigurtà, li jispiçça fil-mira tal-investigazzjonijiet.

Il-ftu˙ ta’ dan il-kaΩ ma kienx façli hekk kif il-President Xi Jinping kellu jitlob il-permess tat-tmexxija tal-Partit Komunista biex ji©i investigat Yongkang min˙abba l-fatt li huwa kien persuna influwenti fi ˙dan l-istess partit.

Il-ftehim li g˙amel Jinping sar bit-tama li l-Partit Komunista juri li g˙andu front mag˙qud fil-©lieda kontra l-korruzzjoni. Madankollu, huwa mag˙ruf li diversi uffiçjali g˙olja mhumiex komdi bil-fatt li dawn l-investigazzjonijiet qeg˙din joqorbu lejn it-tmexxija tal-partit.

L-Ar©entina f’default

Kampanja edukattiva

L-Ar©entina esperjenzat it-tieni default tag˙ha fi tlettax-il sena wara li naqset milli til˙aq ftehim ma’ grupp ta’ investituri li kienu xtraw il-bonds tag˙ha wara lkollass tal-2001. Dan il-fatt se˙˙ minkejja li l-Ministru g˙all-Finanzi Ar©entin Axel Kicillof kellu diskussjonijiet twal mar-rappreΩentanti ta’ dan il-grupp fi New York iktar kmieni din il-©img˙a.

Kicillof kien talab g˙al dawn il-laqg˙at biex jipprova jil˙aq kompromess fil˙lasijiet li, però, l-investituri ma aççettawx hekk kif riedu li jit˙allsu lura bl-interessi kif kien miftiehem ori©inarjament. Dan ma setax ise˙˙ fil-preΩent min˙abba li l-ekonomija Ar©entina qieg˙da f’sitwazzjoni prekarja.

G˙adu mhuwiex çar x’ser ikun l-effett ta’ dan id-default. Madankollu, mhuwiex previst kollass tat-tip li se˙˙ fl-2001. Matul ix-xhur li ©ejjin il-kwistjoni bejn linvestituri u l-Gvern tal-Ar©entina se tkompli g˙addejja fil-qrati.

L-awtoritajiet Ni©erjani bdew kampanja ta’ edukazzjoni estensiva dwar il-baΩi paçifika tar-reli©jon IΩlamika fil-jiem li g˙addew. Id-deçiΩjoni tal-Gvern ittie˙det hekk kif l-awtoritajiet Ni©erjani qeg˙din isibuha diffiçli biex ibieg˙du liç-çittadini tag˙hom mit-tag˙lim radikali u vjolenti ta’ gruppi militanti b˙al Boko Haram.

Is-suççess tal-propaganda tal-gruppi ribelli jidher li kien, fost l-o˙rajn, frott tannuqqas ta’ edukazzjoni ta’ ˙afna miç-çittadini li ma kinux mg˙allma r-reli©jon tag˙hom sew u g˙alhekk aççettaw il-verΩjoni estrema tal-Mullahs radikali.

Flimkien mat-tag˙lim reli©juΩ, il-Gvern qieg˙ed i˙e©©e© ukoll enfasi fuq diversi valuri b˙ad-demokrazija u l-liberaliΩmu biex i˙ajjar lill-©enerazzjonijiet il-©odda li jibnu soçjetà iktar tolleranti lejn ideolo©iji differenti. L-attakki terroristiçi saru problema gravi fin-Ni©erja, illi fis-snin li g˙addew kienet fil-mira ta’ gruppi estremisti li ˙allew eluf ta’ persuni mejta.

Festi

18 03.08.2014

FESTI ÇÇELEBRATI MATUL DIN IL-ÌIMGÓA KITBA TA’ ALAN SALIBA

Il-festi tul din il-©img˙a jonqsu bi ftit min˙abba iççelebrazzjoni g˙all-festi ta’ Santa Marija, li lma©©oranza tag˙hom jiççelebraw kwindiçina, u o˙rajn novena. B’hekk, biex ma ja˙btux flimkien, niççelebraw numru Ωg˙ir ta’ festi.

F’nofs il-©img˙a, eΩattament nhar l-Erbg˙a 6 ta’ Awwissu, f’Óal Lija ser niççelebraw il-festa lil Kristu Salvatur. Din il-festa dejjem ti©i ççelebrata fis-6 ta’ Awwissu, ti©i meta ti©i din id-data. Festa

bin-novena, li tibda kull sena mis-27 ta’ Lulju bil˙ru© min-niçça tal-vara. Din is-sena qed isiru festi speçjali, b’çelebrazzjoni tal-150 sena minn meta saret l-istatwa artistika minn Karlu Darmanin.

Fl-10 ta’ Awwissu, li dis-sena ser ikun il-Óadd, kull sena ti©i ççelebrata l-festa lil San Lawrenz filBirgu. Festa kbira li hija mag˙rufa b’mod partikolari g˙all-ammont kbir ta’ armar tad-drapp, pavaljuni, bandalori u trofej li jintramaw mal-belt kollha.

Din is-sena kienet sena speçjali g˙all-Ìirbin, g˙ax in©iebet fostna r-relikwa tad-demm ta’ San Lawrenz.

Nhar il-Óadd li ©ej ukoll ser tkun iççelebrata lfesta ta’ Gejtanu fil-Óamrun. Festa li dejjem ti©i ççelebrata Óadd wara s-7 ta’ Awwissu. Festa li hija mag˙rufa bla dubju g˙all-marçi kbar li jsiru l-Óadd filg˙odu nhar il-festa, miΩ-Ωew© baned ÓamruniΩi.

Ritratt: Geoffrey Cachia

Festa lis-Salvatur f’Óal Lija Il-Festa tas-Salvatur f’Óal Lija tara s-sehem ta’ 3 g˙aqdiet ewlenin, li huma il-Grupp tal-Armar li jie˙du ˙sieb l-armar kollu tat-toroq, isSoçjeta MuΩikali San Pio X li twaqqfet fl-1905 kif ukoll l-G˙aqda tan-Nar San Mikiel li twaqqfet fl-1928. Ma dawn l-g˙aqdiet, insibu ukoll is-Soçjeta Sant’Andrija Villa Lija li twaqqfet fl-1880. Din hija g˙aqda soçjali, li fl-img˙oddi kellha ukoll Banda iΩda ma baqetx tiffunzjona. Biss din l-G˙aqda xorta wa˙da baqg˙et tiffunzjona u kull sena torganizza bosta attivitajiet.

Din is-sena, f’Óal Lija qed ji©u ççelebrati festi speçjali fl-okkaΩjoni tal-150 sena minn meta saret l-istatwa tas-Salvatur minn Karlu Darmanin. Statwa artistika ma˙duma fil-kartapesta, li turi l-figuri ta’ Kristu Salvatur flimkien ma’ Mose u Elija li tirrapreΩenta ix-xena tattrasfigurazzjoni fuq il-muntanja Tabor. Din l-istatwa, ori©inarjament, kellu jkollha mag˙ha 2 figuri o˙ra, dawk ta’ San Ìwann u San Ìakbu. Dawn ma sarux mal-vara titulari min˙abba il-limitazzjonijiet fid-daqs tal-Bieb u tal-Knisja nnifisha. G˙alhekk, dawn iΩ-Ωew© figuri jintramaw fuq 2 pedestalli fuq iz-zuntier tal-Knisja Parrokjali u ilVara titulari tg˙addi minn bejniethom.

Iç-Çelebrazzjonijiet li qed isiru fl-okkaΩjoni tal-150 sena vara, bdew minn nhar il-Óadd li g˙adda. Fil-g˙odu saret purçissjoni bissehem tal-Banda San Pio X li esegwiet numru ta’ Innijiet Proçessjonali, u in˙arqu ukoll numru sabi˙ ta’ murtali tal-beraq billog˙ob, kaxxa nfernali u bomba bid-da˙na kkulurita. G˙al din ilpurçissjoni, li g˙addiet mat-toroq ta’ Óal Lija, qanqlet emozzjoni kbira fost il-Lijani u g˙aliha attendew ukoll bosta dilettanti tal-festi.

Il-Festa ta’ San Lawrenz fil-Birgu Din il-Festa fiha jg˙atu s-sehem tag˙hom is-Soçjetà MuΩikali San Lawrenz li twaqqfet fl-1883 kif ukoll il-Kumitat Festi Esterni li hija proprjetà tal-Knisja u tie˙u ˙sieb l-armar kollu ta’ barra. Fil-Knisja insibu opri mill-isba˙, li jkomplu jiΩΩejnu bi statwa titulari unika g˙all-gΩejjer Maltin. Statwa b’korp tal-Injam, li hija mlibbsa biddrapp u din is-sena sar restawr fuqha.

Avveniment speçjali li se˙˙ din is-sena, kien propju l-wasla tarrelikwa tad-demm ta’ San Lawrenz. Fuq din ir-relikwa saru numru ta’ studji xjentifiçi minn bosta xjentisti madwar id-dinja. Fiha ©ie eΩaminat li jinstabu demm, xa˙am, biççiet tal-©ilda u anke xi irmied, peress li San Lawrenz ing˙ata l-Martirju billi ©ie ma˙ruq fuq gradilja. Fenomenu li jikkonferma li din ir-relikwa hija ta’ natura divina, huwa proprju li dawn il-fdalijiet, fl-10 t’Awwissu idubu u jer©g˙u jing˙aqdu wara. L-10 t’Awwissu huwa il-Jum Litur©iku ta’ San Lawrenz, il-©urnata ta’ meta ing˙ata l-martierju fis-sena 258.

Matul is-sena, din ir-relikwa tinΩamm fil-Knisja ta’ Santa Marija firra˙al ta’ Amaseno viçin Ruma. L-arran©amenti me˙tie©a sabiex tin©ieb din l-istatwa hawn Malta, saru kollha mill-Parroçça ta’ San Lawrenz f’San Lawrenz G˙awdex. Din waslet hawn Malta fl-24 ta’ Luljuu ttie˙det fil-Bir©u u saret purçissjoni, Forma ta’ translazzjoni, mill-Knisja ta’ Santa Skolastika, f’purçissjoni li kienet akkumpanjata mill-Banda Vittoriosana San Lawrenz. L-G˙ada 25 ta’ Lulju, ittie˙det proçessjonalment lejn G˙awdex. B’hekk din ir-relikwa fet˙et iç-çelebrazzjonijiet festivi li jsiru fil-Belt Vittoriosana fil-Festi dedikati lillPatrun tag˙hom, San Lawrenz.

Ritratt: Renè Monseigneur

Il-Festa ta’ San Gejtanu fil-Óamrun Il-festa ta’ San Gejtanu tara s-sehem ewlieni ta’ tliet g˙aqdiet. Dawn huma s-Soçjetà MuΩikali San ÌuΩepp li twaqqfet fl-1889, l-G˙aqda tal-MuΩika San Gejtanu li twaqqfet fl-1906 flimkien mal-Grupp Armar San Gejtanu.

Din il-festa mhix mag˙rufa g˙al-log˙ob tan-nar jew armar mill-isba˙, iΩda kull ÓamruniΩ ikun qed jistenna din il-festa biex jipparteçipa fil-marçi kbar li jsiru, b’mod speçjali fl-a˙˙ar tlett ijiem tal-festa.

Il-knsija tal-Óamrun fl-img˙oddi jing˙ad li kienet iddedikata lil San ÌuΩepp. Meta saret parroçça, lewwel kappillan kien devot ˙afna ta’ San Gejtanu, u kien proprju f’dan iΩ-Ωmien li din il-parroçça ©iet iddedikata lil San Gejtanu. L-eqreb parroçça g˙al dak iΩ-Ωmien, li kienet tinsab fl-Imsida, ©iet dedikata hi lil San ÌuΩepp.

Din ma tantx niΩlet tajjeb mal-ÓamruniΩi, u xhieda ta’ dan insibuha fin-numru ta’ ittri li dehru filgazzetti ta’ dak iΩ-Ωmien. IΩda maΩ-Ωmien San Gejtanu ntrabat ma’ demm il-ÓamruniΩi b˙ala patrun tal-parroçça.

L-ewwel emozzjoni tal-festa tibda mal-bidu ta’ Ìunju, fejn jibdew ji©u ççelebrati id-disa’ Erbg˙at lil San ÌuΩepp. Kull Erbg˙a jkun iddedikat lil xi g˙aqda, grupp jew sezzjoni li jinsab fil-Óamrun. Flimg˙oddi dawn l-Erbg˙at kienu jsiru b’çelebrazzjonijiet interni biss. MaΩ-Ωmien bdew isiru wkoll çelebrazzjonijiet esterni li bdew jikbru, iΩda dawn inqatg˙u wkoll.

Fl-1987 saret riforma kbira fil-festa, wara ©lied li nqala’ fl-istess sena. Din ir-riforma da˙let fis-se˙˙ mis-sena ta’ wara, fl-1988. Kien sar ftehim s˙i˙ maΩ-Ωew© baned biex din il-festa tkompli tikber ming˙ajr ma jinqala’ iΩjed inkwiet li jista’ jwassal biex tit˙assar il-festa tant g˙al qalb il-ÓamruniΩi.

Avveniment li ˙alla effett kien il-˙ru© min-niçça, li qabel kien isir Óadd qabel il-festa iΩda minn wara dan il-ftehim beda ji©i ççelebrat nhar l-a˙˙ar Erbg˙a.

Il-©irja tradizzjonali bil-vara ta’ San Gejtanu hija appuntament annwali li kull ÓamruniΩ ikun qed jistenna. Wara l-inçident Ωg˙ir li se˙˙ is-sena l-o˙ra, li ma ˙alla l-ebda konsegwenzi, fejn il-vara mielet ftit fuq ©enb waqt il-©irja, il-Kurja ddeçidiet li din il-©irja xorta wa˙da g˙andha tibqa’ ssir, b˙alma dejjem sar tul iΩ-Ωmien.

BEDFORD Trakkijiet mill-kumpanija Bedford kienu u g˙adhom ferm popolari fl-Ingilterra u kif ukoll f’pajjiΩna. Kien hemm bosta mudelli manifatturati u, kwaΩi kwaΩi, mudell ©did issostitwixxa lil ta’ qablu. Fost il-mudelli Bedford l-iΩjed popolari hemm ilBedford TK, li g˙adek tara minnhom spiss fit-toroq tag˙na. Il-Forzi Armati ta’ Malta g˙adhom juΩaw b’mod regolari wkoll trakkijiet Bedford. Popolari ˙afna f’pajjiΩna, kienu wkoll mudelli Bedford uΩati b˙ala karozzi tal-linja fl-img˙oddi.

Il-kumpanija Bedford hija kumpanija sussidjarja ta’ Vauxhall Motors, li l-istess kumpanija hija sussidjarja ta’ General Motors. Bedford kienet kumpanija li timmanifattura vetturi kummerçjali g˙ar-Renju Unit u swieq o˙ra g˙all-esportazzjoni, liema vetturi kienu light , medium , u heavy duty. Din kienet l-ikbar sors ta’ d˙ul finanzjarju g˙allkumpanija GM. Fl-1987, AWD Trucks saru ssuççessuri ta’ Bedford u ˙adu l-qalba tal-vetturi li kien fadal. Id-ditta Bedford kompliet ti©i uΩata fuq vetturi Ωg˙ar kummerçjali u karozzi li ©ew manifatturati f’vannijiet b˙alma huma Vauxhall u Opel, Isuzu u Suzuki. Id-ditta xorta wa˙da ©iet irtirata fl1991, sakemm il-vetturi kummerçjali Ωg˙ar ta’ GM Europe bdew ji©u msemmija Vauxhall jew Opel, skont is-suq fejn ikunu ser jinbieg˙u.

Fl-istess sena, GM ˙adet f’idejha l-kumpanija Vauxhall, u l-produzzjoni ©iet trasferita minn Hendon g˙al Luton, filkwartieri ©enerali ta’ Vauxhall, fejn bdiet il-produzzjoni fl-1929.

Bejn l-1929 u l-1931, ilmudelli AC u LQ kienu prodotti f’Luton u bdew jissej˙u Chevrolet Bedford. Lisem ittie˙ed mill-belt ta’ Bedfordshire, il-post fejn jinsab Luton.

Fl-1935 Bedford bdiet il˙idma tag˙ha bi preparazzjoni g˙all-gwerra. Beda liΩvilupp ta’ trakk 15cwt biex jintuΩa b˙ala uffiççju militari g˙all-Armata IngliΩa. Dan da˙al fis-se˙˙ b˙ala MW fl1939 u ©ew manifatturati 65,995 sa tmiem l-a˙˙ar gwerra dinjija. Ìie ma˙dum g˙al bosta uΩi fosthom biex i©orr tank tal-ilma, trakk

g˙all-qadi ©enerali, trakk biex i©orr is-suldati, u trakk b’tank tal-petrol fost l-o˙rajn. Minna˙a l-o˙ra, il-K-, M-, u OSeries ©ew iddisinjati mill©did biex ikunu jistg˙u jintuΩaw fil-gwerra.

Fis-snin ˙amsin, il-vann HC 5-6 kompla ji©i manifatturat wara l-gwerra u l-JC 10-12 cwt sarulu diversi tibdiliet fostom fil-gerijiet, kif ukoll b’magni ©odda mit-trakk Vauxhall L Model Wyvern li ©ie manifatturat lejn l-a˙˙ar tal-1948. Is-sena 1952 rat ittnedija tal-vann kummerçjali Bedford CA, firxa ta’ vannijiet li jixbhu l-Ford Transit tal1965, minkejja li ©ie manifatturat qabel. Dan il-vann ©ie sostitwit mis-CF, li kien vann totalment differenti minn ta’ qablu, b’magna OHC ( overhead camshaft ) li kienet magna ta’ iΩjed strapazz,

grazzi g˙al Ford Transit.

Is-snin ˙amsin raw ukoll ittnedija tat-trakk S-Type, imlaqqam ukoll b˙ala ‘Big Bedford’ li tefa’ lill-Bedford fil-firxa tat-trakkijiet tas-7 tunellati. Il-firxa tal-Bedford TK kienet is-sostituta tal-SType fl-1959, iΩda l-Bedford RL kompla ji©i prodott sal1969, meta ©ie sostitwit millM-Type, li kellu l-baΩi talgabina tat-TK u l-mekkanika tal-RL, b’tibdiliet Ωg˙ar ˙afna.

It-TK serva b˙ala baΩi ta’ diversi servizzi fosthom b˙ala fire-engines , g˙as-servizzi militari, horse-boxes, trakkijiet tal-©ebel, kif ukoll b’kaxxa çatta. Il-posta IngliΩa kellha verΩjoni o˙ra tat-TK li kien jintuΩa biex ji©u installati larbli tat-telegrafu. Dawn kienu mag˙rufa b˙ala ‘Polecat’.

It-TK kienu disponibbli

b’magni petrol u diΩil b’erba’ u sitt çilindri. B’hekk, dan ittrakk kien it-trakk Ωg˙ir kwintessenzjali fir-Renju Unit matul il-ma©©oranza tas-snin 60 u 70. Dan kien f’kompetizzjoni mal-Ford D Series.

Wara t-TK, Bedford introduçiet il-Bedford MK, liema trakk kellu d-differenza ewlenija li kien jinsab b’4x4.

Dawn g˙adhom jintuΩaw filforzi militari Brittaniçi sal©urnata tal-lum. L-MK ©ie manifatturat biex jie˙u post lRL. Sar poplari ˙afna, tant li sa tmiem l-1977 ©ew manifatturati 11,700 g˙all-Armata IngliΩa u servizzi militari o˙ra barra l-pajjiΩ.

Bedford MK ta’ lewn isfar kiseb il-popolarità tieg˙u wara li deher f’serje televiΩiva ta’ Doctor Who , prinçiparjament fl-avventura ta’ Third Doctor.

NEW PEUGEOT 108

DESIGN YOUR LIFE

L-istorja matul iΩ-Ωmien Fl-1925, GM bdiet tibni trakkijiet fil-BraΩil. Dan ippermettielhom li jimpurtaw vetturi g˙all-Ingilterra ta˙t ilPreferenza Imperjali. Dawn ilvetturi bdew ji©u reklamati b˙ala British Chevrolet.

7 THEMES OF PERSONALISATION www.peugeot.com.mt Join Peugeot Malta on Facebook: www.facebook.com/peugeotmalta

Combined consumption (l/100 km): from 3.8 to 4.3. CO2 emissions (g/km): from 88 to 99.

Michael Attard Ltd. – National Road, Blata l-Bajda – T: 2123 8854 – M: 79 406 607 – E: sales@michaelattard.com

Karozzi

20 03.08.2014

Ă“arsa lejn Is-CItreon C1 It-toYota aYGo

l-ĂŒdId Go Fun YourselF

Il-mudell il-Šdid tas-Citroen C1 huwa mudell b’personalità b’sa˙˙itha ˙afna u li dejjem timmira biex takkomoda iktar lissewwieq tag˙ha permezz ta’ inizjattivi u ideat kreattivi ma’ kull mudell Šdid li jin˙areŠ fit-toroq.

Il-karatteristiçi ta’ dan il-mudell huma xhieda konkreta tal-istil uniku u dehra mill-isba˙ li lfamilja s˙i˙a tas-Citroen taf toffri.

L-ewwel ma tolqot hija l-g˙ajn u ℌgur li dan huwa l-kaℌ g˙al dan il-mudell brillanti tas-Citroen li huwa l-a˙˙ar mudell mil-lista twila ta’ mudelli o˙ra impekkabbli li tul ℌ-ℌmien ˙olqu s-Citroen.

Is-Citroen C1 tista’ tiŠi bi 3-door jew inkella 5-door, skont il-gosti tax-xerrej. It-teknoloŠija u ttag˙mir fi ˙dan il-karozza jag˙mlu l-˙ajja iktar façli g˙as-

sewwieq komuni bl-g˙an ewlieni li dak li jkun i˙ossu iktar komdu meta jsuqha. Din il-karozza hija mag˙rufa wkoll g˙all-fatt li tipproduçi ˙afna inqas emissjonijiet meta kkumparata ma’ karozzi o˙ra. Il-kuluri disponibbli huma wkoll mod ta’ kif dan il-mudell irid jattira iktar xerrejja g˙ax huma kuluri ˙ajjin. Dan g˙ax hemm varjetà ta’ kuluri differenti uℌati fosthom l-iswed, ℌewŠ tipi tal-kulur griℌ, kannella, abjad, blu kif ukoll ℌewŠ tipi ta’ a˙mar. Minna˙a l-o˙ra, il-verℌjoni convertible tiŠi bi tliet kuluri fil-parti ta’ fuq tal-karozza li huma l-iswed, il-griℌ u l-a˙mar.

Apparti hekk, dan il-mudell ma joffrix biss sens ta’ kumdità lissewwieq iℌda wkoll kumdità min˙abba l-ammont kbir ta’

spazju li hemm fuq wara. Tant hu hekk li hemm numru sostanzjali ta’ kompartamenti li jiffaçilitaw iktar il-˙ajja ta’ dak li jkun. Dan ilmudell mhux biss huwa ekonomiku imma jŠib mieg˙u prezz li jista’ jintla˙aq minn kul˙add. L-effiçjenza tkompli tiℌdied ukoll mill-fatt li din ilkarozza tiℌen biss 840kg, toqol ideali g˙at-toroq ta’ pajjiℌna. Ilvarjetà hi evidenti wkoll fit-tip ta’ magna g˙ax ix-xerrej g˙andu lg˙aℌla bejn magna 1.2L kif ukoll 1.5L petrol.

G˙al iktar informazzjoni dettaljata fuq affarijiet iktar speçifiçi id˙ol bl-internet fuq is-sit elettroniku www.citroen.com.mt jew inkella segwi l-paŠna uffiçjali fuq Facebook li ŠŠib l-isem ta’ Citroen Malta.

Starting from

â‚Ź9,695 DEBONO

FINANCE

For more information contact: Michael Debono Limited 0GLQD 5RDG ĽHEEXã 7HO VDOHV#WR\RWD FRP PW ZZZ WR\RWD FRP PW

Toyota T oyota Malta

Toyota Gozo Showroom 0ĂŁDUU 5RDG ;HZNLMD ;:. *R]R 7HO JJV#WR\RWD FRP PW

5

year WARRANTY

ONLY 5.5% VARIABLE RATE OVER 6 YEARS

L-Aygo l-Šdid huwa eâ„Śempju ideali tas-serjetĂ li l-kumpanija Toyota timxi biha biex toË™loq mudelli Šodda ta’ karozzi li jolqtu direttament fl-gË™ajn u jkunu karozzi li Šenwinament tieË™u gost issuqhom. Dan il-mudell gË™andu karatteristiçi li jiddinstingwuh minn mudelli oË™ra tant li hu mibni fuq disinn partikolari – disinn li jirreferi gË™al grupp kulturali gË™aâ„Ś-â„ŚgË™aâ„ŚagË™ fil-ĂŒappun. Din hija xhieda li l-kreaturi ta’ dan il-mudell qed iâ„Śommu l-kreattivitĂ fiç-çentru tal-ideat tagË™hom.

It-Toyota Aygo l-Šdida hija karozza ℌg˙ira li toffri l-oppurtunità lill-klijenti tag˙ha biex jippersonalizzawha kif iridu huma. Din ixxorta ta’ opportunità qed tiŠi offruta g˙al-ewwel darba lix-xerrejja ta’ din il-karozza, opportunità li toffri karatteristiçi rikki li jistg˙u jinkludu l-g˙aℌla ta’ kuluri u g˙amliet differenti.

L-g˙an ewlieni li n˙oloq dan il-mudell Šdid huwa biex l-ewwel u qabel kollox is-sewwieq ikollu esperjenza pjaçevoli meta jiŠi biex isuq. Filwaqt li jag˙mel dan, japprezza l-fatt li karozza ta’ dan it-tip titqies b˙ala karozza ta’ valur g˙oli immens. In-New Aygo se tkun g˙all-ewwel darba fit-toroq Maltin mill-21 ta’ Lulju u l-prezz tag˙ha jibda minn ₏9.695. Il-kuluri jvarjaw minn abjad, griℌ, blu skur, silver, kif ukoll a˙mar.

In-New Aygo hija verℌjoni aŠŠornata li kompliet tibni fuq itthree cylinder 1.0-litre VVT-i , rebbie˙ ta’ premju prestiŠjuℌ, b’magna li ta˙dem bil-petrol. Dan il-mudell jin˙areŠ b’g˙aℌla – manwali jew inkella awtomatika. G˙al iktar informazzjoni fuq ilmudell Šdid tat-Toyota Aygo u l-line up tat-Toyota, ℌur ix-showroom fi Triq l-Imdina Óaℌ-ÛebbuŠ, jew inkella ℌur il-paŠna ta’ Facebook, jew çempel fuq 2269 4000.

Karozzi

Muscat Motors iÛidu l-firxa ta’ BMW

BMW flimkien ma’ Muscat Motors i˙abbru t-tnedija talBMW 4 Series Gran Coupe flimkien mal-X4. Din it-tnedija saret fix-Xara Lodge fejn flimkien ma’ dawn iΩ-Ωew© mudelli kienu esibiti wkoll lerba’ mudelli l-o˙ra millfamilja ta’ 4 Series li jinkludu l-firxa ta’ coupe u convertible.

Il-4 Series Gran Coupe hija l-ewwel coupe b’erba’ bibien fi klassi premium mid-size li juru estensjoni konsistenti tal-firxa tal-istess mudell.

Wara t-tnedija tal-BMW 4 Series Coupe u Convertible, il-Gran Coupe hija t-tielet mudell li ng˙aqad mal-BMW 4 Series li hija itwal, usa’ u iΩjed dinamika mill-mudelli mid-size preçedenti, riΩultat tal-bilanç fil-proporzjon talvettura. Il-BMW 4 Series Gran Coupe jikkumbina ddehra ta’ two-door coupe mal-funzjoni li jipprovdi coupe b’erba’ bibien bi spazju miftu˙, li jinkludi post g˙al bagalji b’aççess wiesa’.

L-iΩg˙ar magni disponibbli g˙al dan il-mudell huma 420i u 418d.

L-istilla l-o˙ra ta’ din l-attività kienet il-BMW X4. IlBMW X4 fih it-ta˙lit kollha tal-familja suççess tal-familja BMW X flimkien ma’ eleganza sportiva ta’ coupe klassika u tintroduçi l-kunçett uniku sport activity coupe fis-settur premium mid-sized . Il- pedigree dinamika tag˙ha hija enfasizzata permezz ta’ firxa wiesg˙a ta’ magni ta’ prestazzjoni g˙olja l-aktar avvanzata, is-sistema ta’ sewqan xDrive all-wheel u tixrid esklussiv ta’ tag˙mir standard b’karatteristiki b˙al sport steering varjabbli, kontroll tal-prestazzjoni u sport leather steering wheel b’pedali gearshift . G˙al dan ilmudell il-magni jibdew minn X4 xDrive 20i u 20d.

Il-prezz ta’ 4 Series Gran Coupe u l-X4 huma €39,950 u €54,950 rispettivament.

Dawn il-prezzijiet jinkludu g˙aΩliet varji b˙al bluethooth , parking sensors ta’ quddiem u wara u aircondition awtomatiku, fost ˙afna o˙rajn.

G˙al iΩjed informazzjoni fuq dawn il-mudelli kkuntattja lil Muscat Motors fuq 2326 4581/2 jew ibg˙at email lil info@mml.mizzi.com.mt.

In˙e©©u lil min huwa interessat biex jirriserva test-drive u jesperjenza l-pjaçir tassewqan li dawn il-vetturi joffru.

03.08.2014 21

disinjati GÓall-PjaÇir fis-seWqan

Madwarna

22 03.08.2014

il-bOV jirrikOnOxxi l-iMpEnn ta’ studEnti tal-Mcast L-aqwa studenti intraprendituri mill-Istitut tan-Negozju u l-Kummerç fl-MCAST reb˙u l-premju g˙all-isforzi intraprenditorjali tag˙hom.

Iç-Chairman tal-Bank of Valletta John Cassar White ppreΩenta dan il-premju filHouse of the Four Winds, ilBelt Valletta, nhar it-Tlieta 22 ta’ Lulju. PreΩenti g˙al din iççerimonja kien hemm is-Sur Stephen Cachia, Prinçipal u CEO tal-MCAST, kif ukoll isSur Josef Buttigieg, Direttur tal-Istitut tan-Negozju u lKummerç.

“Il-Bank of Valletta jag˙ti sapport lill-istudenti g˙ax jemmen bis-s˙i˙ li l-edukazzjoni hija ç-çavetta g˙al opportunitajiet kbar,” qal John Cassar White. “Ledukazzjoni intraprenditorjali

hija pass importanti ’l quddiem lejn l-iΩvilupp tal-abbil-

tajiet kreattivi tal-istudenti filwaqt li tg˙inhom itejbu l-

L-MDA TIÌBOR FONDI GÓALL-MALTA COMMUNITY CHEST FUND

Ritratt: CNGfotography

xhiEda tal-Valur tal-iMÓabba MingÓajr kundizzjOni

L-attività mtellg˙a mill-Malta Developers Association (MDA) tag˙ti xhieda o˙ra ta’ poplu li jaf juri l-valur tal-im˙abba ming˙ajr kundizzjoni.

Sostniet dan il-President ta’ Malta Marie-Louise Coleiro Preca waqt ikla organizzata filMontekristo Estate b’risq ilMalta Community Chest Fund nhar il-Óamis, 24 ta’ Lulju, 2014.

Il-President Coleiro Preca rringrazzjat lill-MDA li organizzat din l-attività li permezz tag˙ha ntla˙qet is-somma ta’

€36,500.

Sostniet li wasal il-mument li flimkien nog˙lew mil-livell li nit˙assru lil min jirrikorri g˙allg˙ajnuna u nag˙tu d-dinjità permezz tas-solidarjetà.

Il-President ta’ Malta spjegat kif, sfortunatament, f’dawn la˙˙ar g˙axar snin l-inçidenza tal-mard tal-kançer irduppjat u l-Malta Community Chest Fund huwa l-unika fond nazzjonali li qed jipprovdi fondi g˙all-kura.

“Il-Malta Community Chest Fund jista’ jitqies b˙ala l-fond li

huwa sostnut mill-poplu Malti u G˙awdxi, li ja˙dem ukoll biex isalva l-˙ajjiet,” sostniet ilPresident Coleiro Preca.

Sadanittant, Sandro Chetcuti, President tal-MDA, qal li dan il©est lejn il-Malta Community Chest Fund kien mill-qalb.

“Nappella lill-membri u lbenefatturi kollha biex ifittxu rrikkezzi tal-qalb u jg˙inu lil nies fil-bΩonn g˙ax ma tistax tqabbel dawn mar-rikkezzi materjali,” temm jg˙id is-Sur Chetcuti.

˙iliet tag˙hom kif isolvu lproblemi. Dan il-premju

g˙andu j˙e©©e© lill-istudenti tal-MCAST sabiex jag˙mlu lalmu tag˙hom biex jil˙qu liskopijiet edukattivi tag˙hom, li minnhom infushom iservu ta’ investiment kemm g˙alihom personali kif ukoll g˙as-soçjetà in©enerali.”

Il-pjan tan-negozju rebbie˙ bl-isem TravelDice, ©ie ppreΩentat minn tim mag˙mul minn Kimberly Azzopardi, Kristina Buhagiar, Robert Busuttil, Lyndsey Hollington, u Nicola Pace; filwat li l-pjan tan-negozju bl-isem Errand Genie ©ie fittieni post u kien ippreΩentat mit-tim mag˙mul minn Mark Andrew Azzopardi, Keith Cortis, Chantelle Mifsud, Lauren Parfitt u Elaine Zammit.

Eclairs b’laqta Maltija Fil-Jum Nazzjonali taç-Chocolate Eclair (fit-22 ta’ Ìunju), ilLukandi Le Meridien inawguraw l-ewwel programm globali taleclairs, flimkien mal-kok tal-˙elu Johnny Iuzzini, rebbie˙ tal-premju.

B˙ala parti mill-inizjattiva tal-Lukandi Le Meridien mad-dinja kollha, stiednu lill-mistednin tag˙hom iduqu dan il-˙elu Pari©in, li jinkludi kemm tog˙miet differenti kif ukoll disinji uniçi, ispirati skont id-destinazzjoni. F’dan il-programm, Le Meridien St Julians Hotel & Spa qed tag˙mel eclairs bil-kafè, çikkulata u vanilja, kif ukoll b’tog˙miet assoçjati ma’ pajjiΩna. Offriet ukoll lill-©urnalisti jing˙aqdu mag˙ha biex jaraw kif isiru l-eclairs u biex jid˙lu f’kompetizzjoni g˙al min minnhom iΩejjen l-a˙jar.

Il-Lukanda qed tistieden lil kull min jixtieq imur, matul il-jum kollu, iduq l-eclairs, fil-KuDèTa Lounge & Bar, g˙all-prezz ta’ Ωew© ewro. Jistg˙u jinxtraw ukoll g˙al barra.

Personalità

03.08.2014 23

Jixtieq li l-komunitÀ maltiJa fl-awstralJa terÌa’ tissaÓÓaÓ ramona Portelli tintervista lil JOE AXIAQ

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Daqskemm huwa l-g˙ajxien tieg˙u, huwa wkoll il-passatemp tieg˙u, g˙ax dejjem jara x’ser ifassal u jwassal lis-semmieg˙a Maltin fl-Awstralja. G˙andu g˙al qalbu wkoll il-kitba u l-letteratura bil-Malti u dejjem g˙addej bilkitba, qari u riçerka. “Wara li spiççajt l-A Levels, billi kien diffiçli biex insib xog˙ol, iddeçidejt li mmur l-Awstralja. Dak iΩΩmien il-façilità u l-g˙ajnuna biex wie˙ed jibda l-Università f’Malta ma kinux b˙al-lum u l-fatt li trid toqg˙od taqsam bejn iΩ-Ωew© gΩejjer kien jag˙milha aktar diffiçli.

Lura fis-sena 1974, Joe kien emigra lejn l-Awstralja meta kien g˙ad kellu g˙oxrin sena biss. Flistess Ωmien fl-Awstralja beda lqawmien multikulturali u ttwaqqif tax-xandir etniku fuq Radio 3EA, u aktar tard SBS. Joe kien wie˙ed mill-pijunieri li beda jag˙ti sehmu b˙ala xandar talprogrammi Maltin. Mistoqsi kemm g˙adu b’sa˙˙tu dan it-tip ta’ xandir mal-Maltin fl-Awstralja u forsi mal-Maltin li g˙adhom Malta, Joe we©ibni: “It-tip ta’ xandir bil-programmi li jwassal Joe huwa l-aktar g˙all-komunità anzjana li marret l-Awstralja fissnin ˙amsin u sittin tas-seklu lie˙or; huwa parti integrali minn ˙ajjithom. “Is-sena l-o˙ra kien hemm tibdil fl-iskeda tal-programmi, wara kwaΩi g˙oxrin sena u billi l-Maltin tal-ewwel ©enerazzjoni qed jonqsu, il-programmi Maltin ta’ kull ©img˙a tnaqqsu b’mod drastiku. Il-furur li qam fil-komunità Maltija kien xi ˙a©a li heΩΩet lill-komunità mill-qieg˙.

Il-Maltin içemplu lil xulxin jibku u ma jafux x’ser jaqbdu jag˙mlu, qishom tilfu lil xi ˙add g˙aΩiΩ tal-familja. Ma ninsewx li l-Maltin tal-Awstralja mhumiex dawk il-ftit li ˙afna f’Malta ja˙sbu li g˙amlu suççess kbir flAwstralja u jg˙ixu fi djar kbar ta’ sinjuruni. Hawn ˙afna iΩolazzjoni u nuqqas ta’ finanzi u riΩorsi fost l-anzjani Maltin. Dawn ilprogrammi huma ta’ kumpanija u wens kbir. Sakemm hemm din il-©enerazzjoni, il-programmi hemm lokhom u qed jimlew vojt kbir. Ma ninsewx li ˙afna minn dawn il-Maltin anzjani ma juΩawx il-kompjuter u m’g˙andhomx aççess g˙all-programmi Maltin tar-radju u t-televiΩjoni f’Malta. Meta, fi ftit snin o˙ra, dawn il-Maltin u G˙awdxin i˙alluna, nistg˙u nΩarmaw. Ittieni, it-tielet, u llum anke r-raba’ ©enerazzjoni la jifhmu bil-Malti u lanqas jinterassahom dan it-tip ta’ xandir.”

Ftit ©img˙at ilu, b’sorpriΩa rçivejt email mill-Awstralja, fejn il-persuna li bag˙titli infurmatni li ssegwi l-intervisti tieg˙i minn dak ’il bog˙od kollu. Óadt gost ˙afna g˙ax b’hekk ikkonfermajt li l-intervisti tieg˙i ma jiqfux madwar il-GΩejjer Maltin biss. Din il-persuna ma kienet ˙add ˙lief ix-xandar, ©urnalista u kittieb Joe Axiaq. Kelma ©©ib l-o˙ra u ftehemna li nintervistah. Joe twieled iΩ-Ûebbu© G˙awdex fl-1954. MiΩΩewwe© lil Elizabeth, Maltija li twieldet l-Awstralja, u g˙andu Ωew©t itfal.

Ix-xog˙ol tieg˙u llum huwa Executive Producer tal-programmi u l-kontenut fuq l-internet bil-Malti tar-Radju SBS li jixxandru madwar l-Awstralja u bl-internet fuq www.sbs.com.au/maltese

Ta’ min jg˙id li g˙alkemm Joe ilu nieqes minn Malta snin twal, xorta qatt ma telaq lil art twelidu.

Il-fatt li huwa awtur ta’ g˙add ta’ poeΩiji u novelli li kienu ppubblikati f’antolo©ija u rivisti letterarji, qatt ma ˙allewh ’il bog˙od mill-kitba Maltija. Fil-fatt, g˙adu ja˙seb u jikteb bil-Malti, g˙alkemm fil-˙ajja tieg˙u taxxog˙ol juΩa l-IngliΩ kuljum.

“Anke meta ppruvajt nikteb xi ˙a©a bl-IngliΩ, ma ˙assejtnix komdu. Meta jg˙addi çertu Ωmien u ma nkun ktibt xejn f’dak li g˙andu x’jaqsam ma’ kitba letterarja ma n˙ossnix sewwa, avolja mhux neçessarjament nippubblika.

Bis-sa˙˙a tal-internet, Joe kkonfermali li permezz tas-sit elettroniku u l-pa©na ta’ Facebook qed jattiraw persuni o˙ra li jsegwuhom barra millAwstralja. “B˙ala programmi g˙all-Maltin fl-Awstralja dawn iwasslu informazzjoni bil-Malti dwar dak li jkun qed ji©ri flAwstralja, kemm f’dawk li huma a˙barijiet u anke servizzi u obbligazzjonijiet b˙ala çittadini Awstraljani, kif ukoll dak li jkun qed ji©ri fost il-komunità Maltija.

Fil-bulettini tal-a˙barijiet ninkludu wkoll l-a˙barijiet minn Malta. Dawn huma segwiti ˙afna mis-semmieg˙a Maltin flAwstralja, g˙ax dejjem g˙atxana biex jisimg˙u dak li jkun qed ji©ri f’Malta. Ikollna wkoll intervisti u rapporti minn Malta dwar dak li jkun qed ise˙˙ f’Malta, filqasam kulturali, politiku u reli©juΩ.”

jaraw telf ukoll f’servizzi o˙ra li jag˙ti l-Gvern Awstraljan g˙arra©uni li l-Maltin ma jistaqsux g˙alihom jew li meta jkunu disponibbli l-Maltin ma juΩawhomx, pereΩempju, traduzzjonijiet bil-Malti ta’ fuljetti u informazzjoni mid-dipartimenti tal-Gvern li jkunu b’˙afna lingwi minbarra bil-Malti; l-uΩu ta’ interpreti Maltin fil-qrati, l-isptarijiet, eçç.; l-uΩu ta’ self ta’ kotba bilMalti minn libreriji muniçipali fejn hemm konçentrazzjoni ta’ Maltin. “Issa l-kotba qed jitwarrbu minn fuq l-ixkafef tal-libreriji g˙ax m’hemmx uΩu tag˙hom, ittag˙lim tal-Malti f’livell sekondarju jinsab f’periklu li jitwarrab g˙ax m’hemmx interess biΩΩejjed minn studenti Maltin; dan meta fis-snin tmenin il-Malti kien mg˙allem anke f’livell terzjarju,” qalli ddispjaçut. Ûied jg˙idli li t-tieni ©enerazzjoni li twieldet fl-Awstralja, illum lanqas hi xi ©enerazzjoni Ωag˙Ωug˙a g˙ax dawn illum ila˙˙qu bejn l-erbg˙in u l˙amsin sena jew aktar. Óafna minn dawn g˙andhom edukazzjoni tajba; u ˙afna drabi miΩΩew©a lil xi ˙add li mhux ta’ sfond Malti u m’g˙andhomx dik l-affinità ma’ Malta tal-Maltin li ˙allew Malta u ©ew l-Awstralja wara li kellhom g˙eruqhom hemmhekk. Óafna minnhom ja˙dmu f’xog˙ol professjonali u jqisu ru˙hom Awstraljani bi sfond Malti. G˙alhekk, dawn isservizzi u r-rabta li kienu ta’ ˙tie©a g˙all-Maltin tal-ewwel ©enerazzjoni, intilfu.

Nuqqas ta’ interess li je˙tie© jirkupra

Daqqa ta’ ˙arta kbira g˙allkomunità Maltija fl-Awstralja

Minbarra t-telf fix-xandir fuq lSBS, Joe stqarr mieg˙i li qed

Joe infurmani li s-sena l-o˙ra kienet daqqa ta’ ˙arta kbira

g˙all-komunità Maltija flAwstralja. L-ewwel kien hemm it-telf kbir fis-sig˙at tax-xandir fuq l-SBS Radio – in-numru ta’ sig˙at ta’ xandir allokati g˙allkomunità jiddependi mid-daqs tal-komunità. “Kien hemm Ωmien fis-snin sebg˙in meta lkomunità Maltija kienet meqjusa mal-ewwel erba’ komunitajiet fl-Awstralja b˙allGriegi u t-Taljani.

G˙alkemm ˙afna mexxejja talkomunità llum iqisu li l-komunità Maltija tla˙˙aq mal-400,000 persuna, inkluΩi t-tieni u t-tielet ©enerazzjoni, meta ni©u g˙allmili tal-formoli taç-çensiment li jsir kull ˙ames snin u li mill-figuri tieg˙u jiddependu s-servizzi tal-Gvern lill-komunitajiet, ilMaltin spiççajna b’36,518 persuna biss mal-Awstralja kollha li qalu li jitkellmu bil-Malti. B’din il-figura l-komunità Maltija spiççat ma’ dawk il-komunitajiet li qed jonqsu u g˙alhekk minn programm kuljum spiççajna b’erba’ programmi fil-©img˙a.

Fl-istess xahar il-gazzetta Maltija The Maltese Herald, li kien ilha to˙ro© bla waqfien g˙al aktar minn ˙amsin sena, waqfet ukoll mill-pubblikazzjoni tag˙ha min˙abba n-nuqqas ta’ appo©© mill-komunità Maltija, kemm f’dak li huwa bejg˙ u anke reklamar. Kien hemm Ωmien fissnin tmenin meta kienu jo˙or©u tliet gazzetti kull ©img˙a, g˙alkemm l-ebda wa˙da minnhom ma kellha l-˙ajja twila li kellha The Maltese Herald.

G˙andna ˙afna g˙aqdiet u organizzazzjonijiet li jorganizzaw attivitajiet rikreattivi, kulturali u reli©juΩi ta’ kull xorta.

Imma ˙afna drabi dawn jattiraw l-anzjani Maltin tal-ewwel

©enerazzjoni,” sostna ddispjaçut.

Iddiskutejt mieg˙u fuq kif ja˙seb li jista’ ji©i salvat ixxandir Malti fl-Awstralja u ter©a’ tissa˙˙a˙ il-kommunità Maltija fl-Awstralja. Fil-fatt, Joe sostna li x-xandir fl-Awstralja g˙addej minn taqlib kbir mhux biss fuq l-SBS, imma anke dak kummerçjali. “B˙ala komunità Maltija, mal-Awstralja kollha g˙andna wkoll ˙afna stazzjonijiet komunitarji li jxandru programmi bil-Malti ppreΩentati mill-voluntiera. Jekk il-programmi fuq l-SBS ikomplu jintilfu, ilkomunità Maltija aktar tibda tiddependi minn dawn is-servizzi.

Il-pika u l-firda li g˙adhom jeΩistu m’hemmx aktar lokhom fost it-tajjeb li fadal.

Is-sena d-die˙la r-rappreΩentanti tal-komunità Maltija flAwstralja ser jer©g˙u jiltaqg˙u f’Malta f’laqg˙a o˙ra talKonvenzjoni tal-Maltin li jg˙ixu barra biex iressqu l-˙ti©ijiet u lilmenti tag˙hom mal-Gvern Malti. Me˙tie©a azzjoni issa biex insalvaw dak li fadal; iΩ-Ωmien tal-laqg˙at u l-˙olm ilu li g˙adda. It-tieni u t-tielet ©enerazzjoni li sikwit jilmentaw li lewwel ©enerazzjoni ma tathomx çans biex jid˙lu f’kumitati u g˙aqdiet komunitarji, waqt li fl-istess ˙in jeqirdu li ma jinterrassawhomx dawn l-attivitajiet antikwati, wasal iΩ-Ωmien li jing˙aqdu bejniethom u jiffurmaw l-g˙aqdiet tag˙hom jekk verament hemm bΩonnhom.”

Fl-a˙˙ar nett Joe g˙adda messa©© utli lill-qarrejja talgazzetta KullÓadd. “Apprezzaw u appo©©jaw il-©urnali Maltin.

Mhux dejjem napprezzaw biΩΩejjed l-isforzi li jsiru f’Malta u G˙awdex biex to˙ro© gazzetta b˙al din u l-mijiet ta’ kotba bil-Malti li jo˙or©u b’sagrifiççju mill-awturi u l-pubblikaturi. G˙aç-çokon ta’ Malta dan jawgura tajjeb g˙all-lingwa u g˙all-letteratura Maltija, u g˙alkemm ˙afna drabi nmaqdru l-Malti ˙aΩin li qed jintuΩa fil-©urnali u fix-xandir, hemm ©urnalisti, kittieba, g˙alliema u studjuΩi tal-Malti li qed iwasslu l-Malti f’livell li jawgura tajjeb g˙all-©ejjieni. Kull min l-g˙odda tieg˙u hija l-Malti, m’g˙andux jittraskura u jitg˙aΩΩen; g˙andu joqg˙od attent kif juΩah meta jaf li dan ser jinfluwenza lil ˙addie˙or. Kultant trid tkun tg˙ix ’il bog˙od minn pajjiΩek b˙ali biex tapprezza l-©miel tallingwa u l-identità li l-Malti jag˙tina b˙ala Maltin u G˙awdxin,” temm jg˙idli.

Kalejdoskopju

24 03.08.2014

KALEJDOSKOPJU: ARTIKLI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

ÌRaW BÓal-lUM TWELID

kont taf?

1811: Elisha Graves Otis. Inventur Amerikan li pproduça s-sigurtà tal-lifts (1852) f’kaΩ li ti©rilhom il-˙sara.

1905: Dolores Del Rio, li mietet fl-1983. Attriçi Messikana li ˙admet Maria Candearia (1943) u The Fugitive (1947).

1926: Tony Bennett (Anthony Benedetto), kantant Amerikan.

Kanta Because of You I (1951), Cold, Cold Heart (1951) u I Left My Heart in San Francisco (1962).

Il-fjamingi jiksbu l-kuluri distintivi tag˙hom mill-ikel li jieklu.

RekoRd fl-etÀ ta’ 104 Dolores Del Rio

IMWIET 1422: Henry V, Re tal-Ingilterra (1413-22). G˙alkemm is-suldati tieg˙u kienu 13,000 kontra l-50,000 tal-g˙adu, hu reba˙ lillFrançiΩi f’Agincourt, fl-1415.

1907: Augustus Saint-Gaudens. Skultur imwieled fl-Irlanda fl1848, meqjus b˙ala l-aqwa skultur Amerikan.

2004: Henri Cartier-Bresson, imwieled fl-1908. Fotografu FrançiΩ, meqjus b˙ala missier il-foto©urnaliΩmu modern. Hu laqwa fotografu ta’ kull Ωmien.

Nannu li qatta’ ˙ajtu ‘jag˙mel li jrid u jixtieq’ kiser rekord Ewropew wara li temm ©irja ta’ 100 metru f’˙in ta’ 32.79 sekonda. Dan g˙amlu fl-età venerabbli ta’ 104.

Stanislaw Kowalski, li twieled fl-1910, sar l-ixje˙ persuna flEwropa li ©era tellieqa ta’ 100 metru. Permezz t’hekk kiser irrekord li kien stabbilixxa qablu ra©el ie˙or ta’ 96 sena.

Stanislaw, minn Swidnica, ilPolonja, temm it-tellieqa ta’ dawk li g˙alqu mitt sena. Hu kien liebes flokk isfar binnumru 104 fuqu.

Minkejja li qatt ma kiseb ta˙ri© professjonali, kiser irrekord ta’ qablu b’34 sekonda.

Hu jsostni li baqa’ b’sa˙˙tu g˙ax minn dejjem g˙amel li ried u qatt ma mar g˙and ittobba.

Hu qatta’ ˙ajtu jimxi jew jaqdef ir-rota fil-vja©© ta’ 10 kilometri kuljum g˙ax-xog˙ol, u minn meta ˙are© bil-pensjoni sa ma g˙alaq 92 sena beda l-©iri b˙ala mog˙dija taΩΩmien. F’din it-tellieqa, fejn kien l-uniku bniedem ta’ ’l fuq minn 100 sena li kkompeta, kien l-uniku wie˙ed li kom-

plieha. Il-folla çapçpitlu g˙allappo©©, g˙ax indunat li kiser ir-rekord imwettaq minn ÌappuniΩ li snin ilu temm l-istess tellieqa fi 28 sekonda, fl-età ta’ 96 sena.

G˙ar-reb˙a tieg˙u ssejja˙ fuq il-podju, u kien ippreΩentat bi trofew u bukkett fjuri, bin-nies preΩenti jkomplu jg˙ajtu u jçapçpu biex jinkora©©uh.

Mistoqsi x’g˙amel biex g˙ex ˙ajja hekk twila, Stanislaw qalilhom: “Tiffungawx fl-ikel u tiklux tard filg˙axija. Tistg˙u tixorbu sa 50 gramma, iΩda mhux kuljum.”

ÌRAJJIET 1914: L-ewwel vapur tal-oçean jaqsam tul il-Kanal tal-Panama.

Dan kien l-SS Ancon.

1936: Jesse Owens, l-istilla Amerikan iswed li farrak it-teorija ta’ Hitler, li l-Arjani g˙andhom xi superjorità. Dan g˙amlu meta reba˙ il-medalja tad-deheb fit-tellieqa tal-mitt metru. U baqa’ g˙addej biex reba˙ erba’ medalji.

1977: James Bond The Spy Who Loved Me jidher g˙all-ewwel darba fl-Istati Uniti. L-g˙axar filmat fis-serje fejn, g˙all-ewwel darba, fil-parti prinçipali deher Roger Moore b˙ala d-007.

1981: Il-kontrolluri tal-kontroll tal-ajru federali jo˙or©u bi strajk u jitkeççew mix-xog˙ol jumejn wara, mill-President Ronald Reagan.

Mill-istatistika Maltija

Strajk tal-kontrolluri tat-traffiku Amerikani

L-art kollha utilizzata g˙allagrikultura s-sena l-o˙ra la˙˙qet il-11,689 ettaru. F’Malta u G˙awdex dawn l-artijiet huma Ωg˙ar, fejn 9,427 (75.6%) tannies kellhom inqas minn ettaru.

Dawk meqjusin b˙ala b’qies medju kienu mag˙mulin minn 22% tat-total tan-nies. Dawn kellhom bejn ettaru u ˙amsa, waqt li 2.4% kienu meqjusin

b˙ala li kellhom artijiet kbar, b’mill-inqas ˙ames ettari ta’ art utilizzata g˙all-agrikultura.

L-art li tin˙arat tammonta g˙al 76.7% tal-art kollha g˙allagrikultura, waqt li l-art g˙al uçu˙ permanenti u dik g˙all˙wawar (b˙all-kitchen gardens) la˙˙qu 10.8 u 12.5% rispettivament. Il-kultivazzjoni ta’ pjanti g˙all-ikel tal-annimali (59%)

wkoll kienet predominanti fuq artijiet li jin˙artu.

Mill-istess artijiet, 1,264 ettaru, jew a˙jar 54% ng˙ataw g˙allkultivazzjoni tal-g˙eneb, waqt li g˙all-frott, l-aktar ˙aw˙, ammontaw g˙al 30.5% tal-uçu˙ kollha permanenti. Iç-çitru, iΩΩebbu© u n- nurseries ammontaw g˙al 7.1, 8.2 u 0.2% rispettivament.

Kun Af KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

03.08.2014 25

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

KIF JISTA’ AJRUPLAN KUMMERÇJALI JISKAPPA MISSILA? Esperti qeg˙din bit-tama li forsi jo˙or©u b’soluzzjoni, bl-inqas spejjeΩ possibbli, ta’ kif ajruplan kummerçjali jista’ jiskappa missila mmirata lejh. Mhux l-ewwel darba li missila waqqg˙et ajruplan mimli passi©©ieri. Ìeneralment, meta ajruplan çivili jintlaqat b’missila, ir-ra©uni tkun li ntlaqat bi Ωball. Jista’ jkun vera jew le, g˙ax x’aktarx il-missila tkun missila Ωg˙ira li tkun sparata minn fuq l-ispalla ming˙ajr gwida ta’ xi radar, mhux b˙al rockets o˙ra li ji©u ggwidati lejn l-avversarju b’teknolo©ija avvanzata u kkontrollati minn operatur.

Tag˙rif Nibda biex ng˙id li missila timxi b’veloçità tliet darbiet iktar mill-˙oss. Dan ifisser li f’temp ta’ 10 sekondi tista’ tolqot ajruplan li jkun itir f’g˙oli ta’ 33,000 pied. Ifisser ukoll li hu diffiçli g˙allpilota li jilma˙ il-missila ©ejja lejh, iktar u iktar meta tkun ©ejja min-na˙a ta’ wara talajruplan. Teoretikament hemm sistemi b˙alma ©ara fuq l-ajruplan MalaΩjan Boing 777, li twaqqa’ fit-territorju kkontrollat mis-separatisti favur ir-Russja, li jevita l-missila. Imma l-ispiΩa hija kbira ˙afna u mhux prattikabbli li ssir fuq ajruplani kummerçjali.

Min-na˙a l-o˙ra l-ajruplani militari huma mg˙ammra b’apparat jew sistema msej˙a chaff li kapaçi tfixkel iddirezzjoni tal-missila li tkun sparata mill-art. Din is-sistema kienet intuΩat fit-Tieni Gwerra Dinjija u g˙adha tintuΩa sal-lum. Din tikkonsisti billi mill-ajruplan jinxte˙tu kwantità ta’ karti tal-aluminju. Dawn il-karti jo˙olqu b˙al s˙aba kbira li jfixklu lirradar li jikkontrolla l-missila.

Sistema o˙ra li tfixkel il-missili li jmorru lejn is-s˙ana (heat-seeking missile) hija ttfig˙ tal-flares. Il-flares huma speçi ta’ numru ta’ fjammi, b˙al murtali, li ji©u sparati mill-ajruplan biex il-missila tmur lejn is-s˙ana tal-fjamma u mhux lejn is-s˙ana talmagni tal-ajruplan.

Din il-kwalità ta’ apparat jipprote©i ˙afna l-ajruplani milli jintlaqtu minn xi missila, imma mhux iddisinjat li ji©i applikat fuq flotta ta’ ajruplani kummerçjali.

Intopp ie˙or huwa li ajruplan tal-passi©©ieri m’g˙andux il-fakultà li jimmanuvra ˙afna waqt it-titjira b˙alma g˙andu ajruplan talgwerra. Il-forza tal-gravità msej˙a il- G force tista’ to˙loq problemi kemm lillpassi©©ieri kif ukoll l-istruttura tal-ajruplan innifsu.

Apparat ie˙or li kapaçi jeqred missila huwa l- laser .

Il-laser huwa ra©© ta’ dawl li kapaçi jippenetra kull ostak-

lu.

Minke j j a din itteknolo©ija k o l l h a , x o r t a wa˙da mhi x m i j a f i l - m i j a effiçjenti. Ter©a’ u tg˙id, ilpiloti tal- a j r u p l a n i t a l passi©©ieri m’g˙andomx listess teknolo©ija u teknika li g˙andhom il-piloti li jtajru lajruplani tal-gwerra.

B’eççe z z j o n i g ˙ a l l kumpanija kummerçjali IΩraeljana tal-ajruplani l-El Al, fl-2004 ˙ar©et bi ˙sieb li tinstalla (t p o © © i ) a p p a r a t kontra l-missili fuq kull ajruplan tal-k u m p a n i j a . I l Ministru tad-difiΩa IΩraeljana kien qal li s a r u p r o v i t a ’ Commercial Multi-spectral Infrared Countermeasures (C-MUSIC) fuq dawn l-ajruplani.

Dan l-apparat imlaqqam ‘Sky Shield’ juΩa tteknolo©ija bil-laser li kapaçi jilqa’ kull attakk bil-missili ta’ çertu daqs (mhux b˙allmissila ggwidata bir-radar li waqqg˙et l-MH17 fl-Ukraina riçenti).

Ta’ minn jg˙id li din mhix l-ewwel darba li ajruplan kummerçjali twaqqa’ minn missila. F l - 2 0 0 1 , w a q t eserçizzju militari fl-Ukraina, missila laqtet bi Ωball ajruplan Russu u q a t l e t 7 8 passi©©ier. Bejn l-2002 u l2003 twaqqg˙u Ωew© ajruplani kummerçjali: wie˙ed Boing 757 tal-Arkia Izrael Airlines AI A f i l - K e n j a , l i ntaqat minn Manpad ( manportable air-defense ) li hija rocket sparata minn fuq lispalla; u ie˙or li twaqqa’ flIraq li kien BHL A300, ajruplan tal-merkanzija. Dan juri l-periklu li jeΩisti meta ajruplan itir f’Ωona ta’ gwerra, speçjalmen t m e t a j i n s a b f’çertu g˙oli b˙al waqt ittlug˙ jew waqt l-inΩul. Fuq din il-problema l-Amerika di©à nefqet mal-239 miljun dolaru f’dan l-a˙˙ar g˙axar snin tistudja x’inhi l-a˙jar triq biex tilqa’ xi attakk minn Manpad. Però, il-biΩa’ g˙adu hemm g˙ax ir-Russi g˙andhom missili msej˙a Buk li huma superjuri minn kull difiΩa.

Jien na˙ s e b l i l - u n i k a soluzzjoni hi li l-ajruplan ma jtirx fuq artijiet f’Ωona ta’ gwerra.

Fdalijiet mill-MH17 li twaqqa’ fl-Ukraina fis-17 ta’ Lulju mir-ribelli

Il-missili Buk Ωviluppati fl-Unjoni Sovjetika

Missila sparata minn fuq l-ispalla

President

26 03.08.2014

L-APPUNTAMENTI TAL-PRESIDENT TA’ MALTA U S-SUR PRECA IT-TNEJN, 4 TA’ AWWISSU 2014 9.15am:

Il-President u s-Sur Preca jattendu g˙al riçeviment fejn preΩenti g˙alih ser ikun hemm il-Maestà Tieg˙u r-Re Philippe, ir-Re tar-Renju tal-Bel©ju u r-Re©ina Mathilde f’Saint-Laurent Abbey-Liège, il-Bel©ju

10.30am:

Il-President akkumpanjata mis-Sur Preca jattendu g˙al çerimonja tat-tqeg˙id ta’ fjuri mal-Monument Cointe Interallied f’Liège, il-Bel©ju

7.15pm:

Il-President u s-Sur Preca jospitaw riçeviment g˙all-komunità Maltija f’Dar Malta fi Brussell

IT-TLIETA, 5 TA’ AWWISSU 2014 Il-President u s-Sur Preca jaslu fl-Ajurport Internazzjonali ta’ Malta

L-ERBGÓA, 6 TA’ AWWISSU 2014 10.00am:

Il-President tilqa’ l-emigranti Maltin li jinsabu fuq btala f’Malta akkumpanjati mir-Rev. Alfred Vella, Direttur ta’ Kummissjoni Emigranti g˙al Ωjara ta’ korteΩija fil-Palazz ta’ Sant’Anton

11.30am:

Il-President tattendi g˙al çerimonja tal-g˙oti taç-çertifikati lill-ommijiet Ωg˙aΩag˙ li jinsabu f’sitwazzjoni ta’ faqar f’Bormla, pro©ett organizzat mill-Cottonera Community Services b’kollaborazzjoni ma’ ‘Ning˙aqdu Kontra l-Faqar’ fiç-Çentru Sagra Familja fil-Kottonera

1.00pm:

Il-President tippresiedi laqg˙a tal-mani©ment fil-Palazz ta’ Sant’Anton

4.00pm:

Il-President tiltaqa’ mal-Onor. Ian Borg, Segretarju Parlamentari g˙all-Presidenza UE 2017 u g˙all-Fondi Ewropej fil-Palazz ta’ Sant’Anton

Il-President tilqa’ lil Dr Petra Schneebauer, Ambaxxatrici tal-Awstrija

IL-ÓAMIS, 7 TA’ AWWISSU 2014 8.30am:

Il-President ti©i intervistata mis-Sa Becky Micallef, Social Policy Commissioner fi ˙dan il-Kunsill Studenti Universitarji (KSU) fil-Palazz ta’ Sant’Anton

3.00pm:

Il-President tiltaqa’ mas-Sa Michelle Muscat u s-Sur John Cassar White, Chairman tal-Bank of Valletta, fil-Palazz ta’ Sant’Anton

7.30pm:

Il-President iΩΩur esibizzjoni ta’ akwarelli msemmija Washes organizzata minn Watercolour Art Malta Group fil-MuΩew tas-Santwarju ta’ ÓaΩ-Ûabbar

IL-ÌIMGÓA, 8 TA’ AWWISSU 2014 10.00am:

Il-President tilqa’ lill-membri tal-Malta Confederation of Women’s Organisations g˙al Ωjara ta’ korteΩija fil-Palazz, il-Belt Valletta

10.30am:

Il-President tilqa’ lill-parteçipanti ta’ LifeCycle g˙al Ωjara ta’ korteΩija filPalazz, il-Belt Valletta

1.00pm:

Il-President tiltaqa’ mas-Sa Michelle Muscat u t-Tenur Joseph Calleja b’konnessjoni mal-BOV Joseph Calleja Foundation fil-Palazz ta’ Sant’Anton

4.00pm:

Il-President ti©i intervistata mis-Sur Emanuel Brincat g˙all-programm tar-Radju li jixxandar fuq 3TripleZ f’Melbourne fl-Awstralja.

L-Intervista ser issir fil-Palazz ta’ Sant’Anton

7.30pm:

Il-President tattendi g˙all-Quddiesa konçelebrata mill-Eççellenza Tieg˙u Mons. Pawl Cremona, Arçisqof ta’ Malta, fl-okkaΩjoni tal-inawgurazzjoni tax-xog˙lijiet imwettqa fil-Youth Centre ta’ Tiberja Youths fil-Knisja ta’ San Pawl, ir-Rabat

Il-President tinawgura l-uffiçini tal-Malta Microfinance

Il-President ta’ Malta tista’ ti©i kkuntattjata bl-email marie-louise.coleiro@gov.mt Is-Sur Edgar Preca jista’ ji©i kkuntattjat bl-email edgar.preca@gov.mt L-Uffiççju tal-President jista’ ji©i kkuntattjat permezz tal-email: presidentsappointments.opr@gov.mt jew bin-numru tat-telefown 2122 1221 il-Palazz il-Belt Valletta (mit-Tnejn sal-Ìimg˙a) jew bin-numru tat-telefown 2144 0354, il-Palazz ta’ Sant’Anton (mit-Tnejn sal-Óadd)

Skeda

03.08.2014 27

Street Blush (R) Ûona Sport Sajf (R) Identità (R) One News Fun & Splash (R) Sheriff’s Cuisine Óilithom (R) One News Mad-Daqqa t’g˙ajn (R) Telebejg˙ Identità (R) Arani Issa One News Fresh & Funky Snajja’ Maltin (R) Executive One News Ieqaf 20 Minuta The Thursday Night Project With Red Electrick (R) 21.15 Popcorn (R) 21.45 Bin 61 (R) 22.30 Tfesfisa (R)

07.00 08.30 09.30 10.00 10.45 13.30 15.00 15.05 17.00 18.00 18.05 18.45 19.30 20.30 21.30 21.35 23.00

Net News Iswed Fuq L-Abjad (R) Telebejg˙ Wheelspin Telebejg˙ Indifest (R) Net News Ma Tinbidel Qatt Aqtag˙ha (R) Net News Flusek (R) Nis©a Maltija Net News Tour Du Ron Net News Minn Festa G˙al O˙ra (R) Net News

07.00 08.00 08.30 09.30 10.00 11.30 12.00 12.10 15.00 15.30 16.00 16.05 16.50 17.35 18.00 18.10 18.40 19.00 20.00 21.00 23.15

L-G˙odwa t-Tajba Tuffi˙at Migduma G˙anafest G˙awdex Illum Malta u lil Hinn Minnha Óadd G˙alik A˙barijiet Óadd G˙alik (ikompli) L-Irkant Telebejg˙ A˙barijiet Kurrenti Is-Sajf ma’ Salv Paq Paq On Test A˙barijiet Int Min Inti Paq Paq On Test Mr Fisherman A˙barijiet Film: Bounce A˙barijiet

06.00 08.00 09.00 09.45 10.30 11.00 12.00 13.00 13.30 14.30 15.15 17.30 19.00 19.30 20.30

06.00 06.30 07.00 07.45 08.10 09.10 12.10 13.00 13.30 13.40 13.45 14.15 15.15 16.15 17.15 18.00 18.05 19.35 20.30 21.05 22.40 23.27

Videocomic Real School Lassie Zorro Cronache Animali La Nave Dei Sogni La Nostra Amica Robbie Tg2 Giorno Tg 2 Motori Meteo 2 Sereno Variabile Estate Delitti In Paradiso Il Commissario Lanz Il Commissario Herzog Squadra Speciale Lipsia Tg2 L.I.S. Reign Il Commissario Rex Tg2 Hawai Five-0 Strike Back La Domenica Sportiva Estate

06.50 Ai Confini Dell'arizona Legittima Difesa 07.40 Leonardo 07.45 Film: La Domenica Della Buona Gente 09.15 I Due Sudisti 09.30 Film: Due Rrringos Nel Texas 11.10 Ponderosa Ranch Ponderosa 12.00 Tg3 12.25 Telecamere 13.00 Corrado Augias Visionari 14.00 Tg Regione 14.15 Tg3 14.30 Film: In Ginocchio Da Te 16.25 Film: Tara Road 17.55 Tgr La Giostra Della Quintana 19.00 Tg3 19.30 Tg Regione 20.00 Blob 20.15 Film: Charlot Rientra Tardi 20.40 Ai Confini Della Realtà Viaggio Nel Tempo 21.05 Film: L’omo nell’Ombra 23.20 Tg3

06.15 06.30 06.50 08.35 10.30 12.25 13.00 14.00

07.30 07.55 09.45 10.25 11.45 13.30 14:00 16.15 18.15 20.00 20.30 21.10

Tg La7 Totò E Le Donne In Onda Murder 101 Il Nome Della Giustizia Tg La 7 Jack Frost McBride L’ispettore Barnaby Tg La7 Otto E Mezzo Un Viaggio Pericoloso

06.00 06.25 06.30 06.40 07.05 07.15 07.40 07.50 08.15 09.00 09.30 10.15 11.05 13.35 14.25 15.10 17.40

07.50 08.45 09.15 09.30 09.45 11.00 11.55 12.30 12.40 13.40 14.45 15.05 17.30 17.40 18.30 18.45 19.30 20.15 20.45

06.00 07.00 07.30 08.00 08.30 09.00 11.00 11.30 12.00 16.00 17.00 19.00 21.00 22.00 22.30 23.00 23.30

Buying For Billionaires Extreme Close-Up Style Star Ryan Seacrest With The Wanted Ryan Seacrest With Selena Gomez Escape Club E! News Fashion Police Keeping Up With The Kardashians E! News Richkids Of Beverly Hills Giuliana & Bill Escape Club La Sugar E! News Eric & Jessie The Soup

06.00 Steve Irwin’s Wildlife Warriors 06.25 Panda Adventures With Nigel Marven 07.15 Growing Up...

08.10 Penguin Safari 09.05 The Wild Life Of Tim Faulkner 10.00 Bad Dog! 10.55 Treehouse Masters 11.50 Galapagos 14.35 Speed Of Life 17.20 Treehouse Masters 18.15 Africa’s Outsiders 19.10 Gangland Killers 20.05 Wildest Indochina 21.00 Africa’s Outsiders 21.55 Gangland Killers 22.50 Untamed And Uncut 23.45 Wildest Indochina

18.30 19.15 20.05 20.30 21.00 21.45

Show Me Show Me Little Human Planet Charlie And Lola Teletubbies Little Prairie Dogs Show Me Show Me Charlie And Lola Teletubbies The Weakest Link Being Eileen Sinbad Little Dorrit Kidnapped Last Man Standing Sinbad Doctors Face Facts: The Truth About Botox Sinbad Little Dorrit A Young Doctor’s Notebook Being Eileen Starlings Spooks

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

How It’s Made Ultimate Car Build-Off X-Machines Mythbusters You Have Been Warned Garage Gold Storage Wars Canada Flip Men Auction Kings Auction Hunters Lost And Sold Rise Of The Machines Extreme Engineering How It’s Made Fantomworks Chasing Classic Cars Wheeler Dealers Dynamo – Magician Impossible Magic Of Science Penn & Teller Tell A Lie

10.35 Fia World Endurance Championship 12.00 Uefa Women’s Champions League Football 13.30 Isu Grand Prix, Figure Skating 16.30 Fifa Under 17 World Cup Football 18.00 Uefa Women’s Champions League Football 21.00 Isu Grand Prix, Figure Skating 23.00 Boxing

06.00 07.05 08.00 08.19 09.05 10.00

20.40 21.40 21.45 22.45 23.30

Euronews Bijografiji Quddiesa tal-Óadd Kurrent Mill-Im˙aΩen tal-Festi CommonWealth Games The Three Places Valletta Mixja ta’ Poplu Mr Fisherman Iç-Çaqqufa Malta u lil Hinn Minnha G˙awdex Illum CommonWealth Games A˙barijiet g˙al Persuni B’nuqqas ta’ Smig˙ G˙anafest A˙barijiet Mid-Dinja tat-Teatru Storjografija A˙barijiet bl-IngliΩ

10.30 10.55 11.50 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 15.45 16.30 16.50 16.55 18.50 20.00 20.35 20.40 21.25

Wanted Overland Tg 1 Zambesi Il Fiume Della Vita Dreams Road Con I Tuoi Occhi Baia De La Somme A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recita Dell'angelus A Sua Immagine Linea Verde Telegiornale Così Lontani Così Vicini La Casa Del Guardaboschi Sina Road Book Tg 1 Provaci Ancora Prof 2 Reazione A Catena Telegiornale Tg Sport Techetechetè Il Restauratore

18.00 18.30 19.00 19.25 21.10 23.15

Media Shopping Friends Super Car A-Team No Ordinary Family Studio Aperto Sport Mediaset Campionato Mondiale Motocross 2014 Vecchi Bastardi Mediaset - La Nuova Stagione Campionato Mondiale Motocross 2014 Provaci Ancora Gary Studio Aperto Vecchi Bastardi Scuola Di Polizia 2 La Cosa 666 Park Avenue

06.00 07.55 08.00 08.46 09.20 09.51 12.00 13.00 13.40 14.00 15.21 17.31 20.00 20.40 21.11 23.42

Prima Pagina Tg5 Traffico Tg5 Tgcom24 Bye Bye Cinderella 2 Qualcuno Come Te Melaverde Tg5 L’Arca Di Noè Anna E I Cinque Borotalco Il Marchese Del Grillo Tg5 Paperissima Sprint Viaggi Di Nozze La Cortigiana

07.05 07.25 07.55 08.25 09.25 10.00 10.50 11.30 12.00 13.00 13.56 14.47 17.05 18.55 19.35 21.30

Tg4 Night News Media Shopping Zorro Pianeta Terra I Magnifica Italia 4 Santa Messa Pianeta Mare Tg4 Pianeta Mare Le Storie Di Alive Donnavventura L’Urlo Dei Giganti La Fanciulla Che Ride (Big Man) Tg4 Il Ritorno Di Colombo I Bones Vii – Prima Tv

06.00 06.25 06.50 07.15 08.05 08.30 09.20 10.10 11.00 11.25 11.50 12.15 13.05 14.20 14.45 15.35 16.25 17.40 18.30 19.20 20.10 21.00 21.50

Tastiest Places To Chowdown Diners, Drive-Ins And Dives Guy’s Big Bite Food Network Challenge Siba’s Table Have Cake Will Travel Barefoot Contessa Siba’s Table Guy’s Big Bite Unique Sweets Barefoot Contessa Hungry Girl Diners, Drive-Ins And Dives Guy’s Big Bite Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa Siba’s Table Chopped Barefoot Contessa Chopped South Africa Diners, Drive-Ins And Dives

06.50 07.40 08.05 08.30

Pilates. From The Inside Out The Sweet Truth Chasing The Yum Extreme Cuisine With Jeff Corwin Candice Tells All Dear Genevieve Rehab Addict Selling La Keasha’s Perfect Dress Eating Art Chef Abroad House Hunters Dear Genevieve Million Dollar Rooms My Yard Goes Disney Selling La Rehab Addict Keasha’s Perfect Dress House Hunters Chasing The Yum Chef Abroad Extreme Cuisine With Jeff Corwin

06.00 06.50 07.40 08.30 09.20 11.25

Extreme Couponing All-Stars Secretly Pregnant Obsessive Compulsive Cleaners Say Yes To The Dress Kitchen Boss Something Borrowed, Something New Little People, Big World America’s Worst Tattoos Extreme Couponing All-Stars Ultimate Shopper What Not To Wear Something Borrowed, Something New Brides Of Beverly Hills Say Yes To The Dress Something Borrowed, Something New Long Island Medium Ultimate Shopper

15.00 15.46 16.00

09.25 09.50 10.15 10.40 11.10 11.35 12.00 12.25 13.15 13.45 14.35 15.00 15.25 15.50 16.15 17.05 17.30 18.00

12.15 13.55 14.45 15.35 16.25 17.15 18.05 20.10 21.00 21.50 22.40

Çinema

28 03.08.2014

MIÇ-ÇIneMA

jikteb CARMELO BONNICI

FILMS GÓAX-XAHAR TA’ AWWISSU KRS Releasing Ltd g˙andhom programm ie˙or interessanti ta’ films li mistennija jo˙or©u matul Awwissu. Waqt li dawn ix-xog˙lijiet ikopru diversi ©eneri popolari, u˙ud minnhom huma bit-3D. THE EXPENDABLES 3 – Sylvester Stallone, Jason Statham. Direttur: Patrick Hughes.

It-tim ta’ The Expendables, f’dan it-tielet episodju, jiffaççjaw lil Conrad Stonebanks (Mel Gibson) li kien wie˙ed mill-fundaturi u issa sar negozjant a˙rax tal-armi.

GUARDIANS OF THE GALAXY (3D) – Vin Diesel, Bradley Cooper. Direttur: James Gunn.

Fil-wesg˙at bla tarf tal-univers, Peter Quill, avventurier gwapp u kura©©uΩ, jisraq globu Ωg˙ir b’poteri enormi u jsib ru˙u mfittex minn viljakk qalil li jrid jhedded lill-univers kollu.

THE INBETWEENERS 2 – Freddie Stroma, Simon Bird. Diretturi: Damon Beesley u Lain Morris.

Il-grupp ta’ erba’ teenagers IngliΩi din id-darba jinvadu l-Awstralja biex ifittxu lit-tfajliet. Huma jiltaqg˙u ma’ Ωag˙Ωug˙ Awstraljan li g˙andu ˙afna flus, ftit sens komun u li l-inkwiet dejjem ji©ri warajh.

INTO THE STORM – Richard Armitrage, Sarah Wayne Callies. Direttur: Steven Quale.

F’©urnata wa˙da, il-belt ta’ Simpleton tintlaqat minn uragani qawwija. Min isib kenn u min jersaq lejn iç-çentru tal-maltempati tal-biΩa’ biex jie˙u ritratti speçjali.

THE NUT JOB – Vuçijiet ta’ Liam Neeson u Brendan Fraser. Direttur: Peter Lepeniodis.

Film animat dwar l-avventuri ta’ Surly, squirrel imqareb u sie˙bu l-©urdien, Buddy. Dawn jippreparaw serqa minn ma˙Ωen ta’ ©ewΩ, lewΩ, eçç. iΩda jinqabdu f’serqa ta’ bank uman.

PLANES: FIRE AND RESCUE (3D) – Vuçijiet ta’ Ed Harris u Dane Cook. Direttur: Roberts Gannaway.

Xog˙ol ie˙or animat tal-kumpanija Disney dwar çorma ajruplani (li jitkellmu), li ji©©ieldu biex jitfu n-nirien. Mag˙hom jing˙aqdu tnejn o˙ra tal-©iri f’taqbida kontra nar kbir.

SIN CITY 2: A DAME TO KILL FOR – Jessica Alba, Mickey Rourke. Diretturi: Frank Miller u Robert Rodriguez.

Dwight ikun imfittex minn Ava Lord, l-unika mara li qatt veru ˙abb, u josserva ˙ajtu li tmur dritt lejn l-infern. Din l-istorja ti©i qabel dik ta’ Sin City u tispjega kif Dwight g˙andu dak il-wiçç ikrah u mkisser.

STEP UP 5: ALL IN (3D) – Briana Evigan, Alyson Stoner. Direttriçi: Trish Sie. Din id-darba, f’dan il-kapitlu ta’ Ωfin internazzjonali Step Up, iΩ-Ωeffiena kollha ta’ qabel jiltaqg˙u flimkien f’Las Vegas u jimbarkaw f’battalja ta’ Ωfin ener©etiku biex ikunu jafu min il-˙olm tieg˙u se jirnexxi u b’hekk jaqbad karriera professjonali f’dan il-medju.

WHAT IF – Daniel Radcliffe, Adam Driver. Direttur: Michael Dowse.

Wallace, li ma kompliex jistudja l-medicina, ma jistax isib kuntentizza fir-relazzjonijiet mas-sess oppost. Meta ma jkomplix jiltaqa’ iΩjed mag˙hom hu jsir jaf lil Chantry u jidher li din l-unjoni se sse˙˙.

HeRcULeS (3d)

GRAFIKU

TbATIjA U SoFFeRenzI GÓAL eRoj poTenTI Atturi Ewlenin: Dwayne Johnson, Ian McShane, Rufus Sewell, John Hurt, Aksel Hennie, Ingrid Borso Berdal, Joseph Fiennes, Peter Mullan Direttur: Brett Ratner Distributur: Paramount/MGM Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd

Óin: 98 min.

Dwayne Johnson (mag˙ruf b˙ala The Rock), attur li qabel kien lottatur rinomat, Ωgur li tixraqlu l-parti tal-eroj tal-mitolo©ija Griega, Ercole, it-tifel talkap tal-allat Griegi, Zeus u mara umana. Dan ix-xog˙ol ©did dwar bniedem ta’ sa˙˙a tremenda hu bbaΩat minn fuq il-ktieb grafiku ta’ Radical Comics, Hercules ta’ Steve Moore.

G˙alkemm Ercole (Johnson) twieled b’sa˙˙a ta’ barra minn hawn, però meta g˙aΩel li ja©ixxi aktar ta’ uman, hu beda j˙oss it-tbatijiet li jg˙addi minnhom kull ma˙luq. Dan leroj, wara li wettaq tnax-il missjoni diffiçli ta’ strapazz u sagrifiççji kbar, il-passat tieg˙u issa qed jifnih meta jgib quddiem g˙ajnejh il-mewt ta’ martu u wliedu. Ming˙ajr skop fil-˙ajja, sar merçenarju bla pajjiΩ, suldat li ji©©ieled g˙allflus u fejn hemm id-diΩgwid u l-kaos jipprova jirran©a s-sitwazzjoni.

Jg˙inuh f’dan ix-xog˙ol insibu grupp ta’ ammiraturi

b’abbiltajiet differenti. Hu, flimkien mas-segwaçi tieg˙u, se jkunu ttestjati bil-kbir meta jiddeffsu fin-nofs biex iwaqqfu gwerra çivili fl-art ta’ Traca u jer©g˙u jpo©©u fuq it-tron lir-re le©ittimu.

Viljakki faççoli u tiranni bla qalb se jimminaw il-poteri li g˙andu u b’hekk se jbati konsegwenzi koroh li anke jne˙˙ulu kull xewqa li jirreΩisti. Mill-banda l-o˙ra, issens ta’ ©ustizzja li g˙andu fuqu u li jixtieq li l-bnedmin jg˙ixu fil-paçi se jqajmu ©o fih l-umanità li j˙oss.

Hercules, li hu migbud bit3D, g˙andu atmosfera oskura, b’kuluri skuri, azzjoni spissa u kultant brutali u set-pieces elaborati ta’ preparamenti ta’ battalji spettakulari.

Is-serje ta’ kotba Radical Comics, Hercules – The Thracian Wars huma l-ispirazzjoni ta’ din il-produzzjoni fejn g˙all-ewwel darba naraw lil dan il-le©©endarju eΩiljat isofri l-aktar min˙abba nuqqasijiet tal-passat u fejn il-lat uman

Çert. 12 A

tieg˙u jie˙u dominanza kwaΩi assoluta. Kmieni f’din is-sena kellna ukoll The Legend Of

Hercules, izda dan ix-xog˙ol hu aktar superjuri kemm finnarrativa u kemm fit-teknika.

Çinema

03.08.2014 29

THE PURgE: ANARcHy

ATMOSFERIKU

LEJLA TA’ WAÓX FEJN KOLLOX HU PERMESS MIL-LIÌI

Atturi Ewlenin: Frank Grillo, Carmen Ejogo, Zoe Soul, Zach Gilford, Kiele Sanchez Direttur: James DeMonaco Distributur: Universal Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd

Óin: 104 min.

Wie˙ed mill-films li tassew affaxxinawni u g˙adni nammirah sal-lum hu dak tal1976, tad-direttur John Carpenter, Assault On Precinct 13.

The Purge: Anarchy li hu ssikwel ta’ The Purge (2013), li qatt ma ˙are© hawn, fih mumenti tassew mimlija eçitament u tensjoni li re©g˙u ©abu quddiem g˙ajnejja latmosfera palpabbli u l-ispirtu sfiq ta’ dan ix-xog˙ol eΩileranti ta’ 38 sena ilu. Ta’ min jg˙id ukoll li d-direttur James DeMonaco kien fit-tmun tarremake Assault On Precinct 13 (2005).

Kemm-il darba rajna lillIstati Uniti u xi pajjiΩi o˙ra tad-dinja fejn il-futur ikun Ωmien li miskin min jg˙ix fih.

Darba kull sena, il-Gvern Amerikan, issa bl-isem ta’ New Founders Of Amerika (NFA), jag˙ti permess ta’ 12-il sieg˙a li fihom tirrenja anarkija s˙i˙a. Waqt dan il-perjodu, kul˙add jista’ jag˙mel kull xorta ta’ reat, speçjalment qtil, ming˙ajr ma jkun ikkastigat.

B’dan il-mezz insiru nafu li r-rata tad-delitti matul is-sena tibqa’ baxxa ˙afna u dawk li huma bla xog˙ol hu biss ˙amsa fil-mija. Min jinqabad fit-triqat m’g˙andux çans li jferfer, meta kriminali bilmuturi u fi trakkijiet armati bil-machine guns , armi, lembubi, eçç., ja˙btu bla ˙niena g˙al dawk l-imsejknin li jinqabdu fit-toroq.

Fuq stazzjon tat-televiΩjoni wie˙ed qed i˙e©©e© lill-poplu biex jarmaw ru˙hom u ji©©ieldu kontra dawk li jridu jnaddfu lil min jinqabad fin-

nofs (The Purge). Grupp ta’ ˙ames çittadini, waqt dan illejl infami, se jiltaqg˙u barra b’kumbinazzjoni waqt li huma stess jiskantaw sa fejn jistg˙u jaslu biex jipprote©u lil xulxin bl-istess brutalità li jirçievu.

Dawn huma Leo (Grillo), ekssur©ent ta’ g˙alih wa˙du li qed jipprepara l-armi biex jag˙mel vendetta fuq dawk li qatlu lil ibnu; Eva (Ejogo) u bintha, Cali (Soul) jin˙atfu minn darhom minn attakkanti lebsin il-maskri; waqt li Shane (Gilford) u Liz (Sanchez), tiqfilhom il-karozza b’The Purgers ji©ru warajhom. Ilkaçça g˙al dawn fl-a˙˙ar issir log˙ba tal-qattus u l-©urdien f’toroq diΩabitati u mudlama.

The Purge: Anarchy seta’ kien produzzjoni o˙ra klassika fl-istess vena tax-xog˙ol ta’ Carpenter li semmejt fil-bidu, imma qabel it-tmiem ibatti xi ftit. Però, il-final tieg˙u hu wie˙ed interessanti.

Çert. 15

KOMPETIZZJONI EMPIRE cINEMA

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn it-23 u s-27 ta’ Lulju 2014

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Min jinterpreta l-parti ta’ Hercules?

Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun.

Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba.

Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: M.VELLA, 88, Triq Ponsonby, il-Mosta, MST 4033

1.

2.

3.

4.

5.

Dawn Of The Planet Of The Apes Transformers – Age Of Extinction How To Train Your Dragon 2 Maleficent 22 Jump Street

AvviΩi

30 03.08.2014

AVVIÛI KLASSIFIKATI PROPRJETÀ TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999.

Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

PROPRJETÀ GÓALL-KIRI SAN LAWRENZ GÓAWDEX: St Lawrence Luxury Town House, Pjazza San Lawrenz, San Lawrenz, G˙awdex.

Town house en-suite g˙allkiri; Ωmien twil jew qasir.

Kapaçità minn 2 persuni sa 20 persuna. Fiha wkoll swimming-pool kbira. Dirett ming˙and is-sid.

G˙al iΩjed dettalji u ritratti Ωur is-sit www.saviourborgqronfli.com jew Facebook www.facebook.com/saviour.borg.186. Çempel 7944 0012 jew 9945 6051.

110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2141 7253 jew 9982 5389.

Sodda tal-anzjani kkultivata li tista’ ti©i m˙addma b’remote control . IntuΩat ftit Ωmien biss.

Sufan-kantuniera, iswed miksi bir-rexin 2 wall-units tal-cane wa˙da bil-˙©ie© Çempel 7939 4865 jew 9951 1823.

Daycriuser f’kundizzjoni tajba ˙afna ta’ 18-il pied u nofs, ideali g˙as-sajf jew g˙as-sajd, b’Ωew© muturi 60hp Johnson u b’gabina g˙al tnejn. Bilkarru mieg˙u. Prezz €6500. Çempel 9989 5337.

Sander, kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjoni mill-aqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. G˙al aktar informazzjoni çempel 7961 7945.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i.

Selezzjoni kbira ta’ arlo©©i tal-idejn Casio u Citizen, kemm digital jew analogs , varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko Dugena tal-marka Pierre Cardin.

Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bilbatterija. Prezzijiet tajbin.

Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i tal-idejn, tal-˙ajt u grandfather clocks. Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine , sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙all-ilma ( vacuum test u pressurised test) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih.

Tiswija bil-garanzija. Irrikorru

AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295.

Email : alex@agrautoparts.com

TAGÓLIM Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙all-

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

Matematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn.

Noffru wkoll korsijiet talECDL. Prezz €35 kull module.

Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com

NURSING Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants , nannies , nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters . Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/ 9947 0178.

barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.c om

TAGÓLIM TAS-SEWQAN Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422.

XOGÓOL TAL-ÌEBEL Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Biex tikseb aktar informazzjoni çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167.

KISI, TIBJID U TIKÓIL DAR GÓALL-ANZJANI Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bilku mditajiet kollha. Staff ikkwalifikat. Nur ses u care wor kers 24 sieg˙a. Prez zi jiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna. Naç çettaw respite u bed ridden. Çempel fuq dawn in-numri: 2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908.

INVESTIGAZZJONI PRIVATA Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju.

Nag˙tu xhieda fil-Qorti.

Na˙dmu f’Malta u kif ukoll

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq ilfil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder).

G˙al aktar infromazzjoni çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811.

DARREN WATER PROOFING G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane. Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com

WATERPROOFING U MEMBRANE Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma?

G˙andek problema ta’ moffa?

Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali blaqwa materjal ISO pool. G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards.

Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra.

G˙andna ssib ukoll kotba talmuΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleurde-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796.

ESTENSJONIJIET TA’ TELEFOWNS Tiswija u installazzjoni fuq estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi.

G˙al aktar informazzjoni tista’ ççempel fuq 7993 0419.

M A NNIC K SCHOOL

D A NC ING

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew LatinAmerikan. Lezzjonijiet taΩΩfin g˙all- beginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (I.S.T.D.) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm.

Offerta 1: ©img˙a wa˙da

€3.50

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM u INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717

AvviΩi

AVVIÛIÌENERALI Illejla l-Big Band Brothers u Fakawi jag˙lqu l-ispettaklu tal-34 edizzjoni tal-Farsons Beer Festival Farsons Beer Festival illum jifta˙ fit-8.00pm fil-Park Nazzjonali ta’ Ta’ Qali, b’serata ta’ divertiment, birra u ikel. Fl-a˙˙ar lejl se jie˙du sehem fl-ispettaklu l-gruppi popolari Big Band Brothers u Fakawi.

Il-Farsons Beer Festival ilu g˙addej g˙al dawn l-a˙˙ar disat ijiem, fejn attira eluf kbar ta’ viΩitaturi. Il-Festival hu sponsorjat minn Vodafone u g˙andu l-appo©© ta’ Krea Malta Ltd, GasanZammit Motors, l-Awtorità Maltija tat-TuriΩmu u r-radju Vibe FM. Il-programm tal-lejla jibda b’Karma Skies, segwiti minn Big Band Brothers, Planet Seed, the Crowns u l-grupp lokali tar-rock Fakawi.

Bl-akbar g˙aΩla ta’ birer fini ta’ Farsons, id-dilettanti tal-birra ser isibu brews speçjali li huma disponibbli esklussivament g˙al swieq ta’ esportazzjoni, flimkien ma’ UK bottle conditioned ales u premium cider brands.

Illejla hu l-a˙˙ar çans biex tid˙ol fil-lotterija tal-premju finali li hu mutur sportiv Yamaha YZF – R125. Dawk li jixtru mill-Brand Store biss huma eli©ibbli li jid˙lu fillotterija. Il-magg uffiçjali tal-festival hu disponibbli millbars ewlenin.

Il-vidjow tal-Beer Festival qed jintwera fuq Facebook: https://www.facebook.com/photo.php?v=705886256133 974 u g˙all-a˙˙ar a©©ornamenti wie˙ed jista’ jniΩΩel lapp bla ˙las tal-Farsons Beer Festival dritt fl-iPhone u lismartphone Android.

Qalb wa˙da fi Kristu Il-grupp Tiberija Youths, iΩ-Ωg˙aΩag˙ tal-parroçça tarRabat, minn nhar il-Óadd 3 sal-Ìimg˙a 8 ta’ Awwissu ser ikunu qeg˙din jorganizzaw Ìimg˙a Ûg˙aΩag˙ bittema ‘Qalb Wa˙da fi Kristu’ fil-parroçça tar-Rabat. Din il-©img˙a hi varjata b’attivitajiet diversi u hi mtellg˙a bilkollaborazzjoni tal-Kummissjoni Djoçesana Ûg˙aΩag˙.

Il-Qofol ta’ din il-Ìimg˙a ser ikun nhar it-8 ta’ Awwissu fis-7.30pm fejn ser issir quddiesa fuq iz-zuntier tal-parroçça mmexxija minn Mons. Arçisqof, u wara ji©i miftu˙ u mbierek iç-çentru l-©did taΩ-Ωg˙aΩag˙ tal-parroçça wara sena ta’ rinovar mill-grupp taΩ-Ωg˙aΩag˙ b’mod professjonali. Ser tattendi wkoll l-E.T. il-President ta’ Malta.

Velja ta’ talb Biex jitfakkar il-125 anniversarju tal-Ençiklika dwar San ÌuΩepp Quamquam Pluries tal-Papa Ljun XIII u l-25 anniversarju tal-EΩortazzjoni Appostolika Redemptoris Custos dwar il-Missjoni ta’ San ÌuΩepp fil-˙ajja ta’ Kristu u tal-Knisja tal-Papa San Ìwanni Pawlu II, se ssir velja ta’ talb nhar l-Erbg˙a, 6 ta’ Awwissu 2014, f’jum l-ewwel Erbg˙a tax-xahar – jum iddedikat lil San ÌuΩepp. Din ilvelja se tkun organizzata mill-Arçikonfraternità ta’ San ÌuΩepp tar-Rabat tal-Imdina. Ódejn is-Santwarju Nazzjonali ta’ San ÌuΩepp fi Triq San ÌuΩepp – ir-Rabat Fis-7.00pm – ruΩarju meditat u barka sagramentali.

Fis-7.30pm – çelebrazzjoni tal-Quddiesa mir-Rev. Patri Martin Coleiro OFM u wara katekeΩi mir-Rev. Patri Renald Lofreda O.Carm., Kappillan tal-parroçça talFgura.

Fit-tmiem iç-çelebrazzjoni jsir il-bews tal-bastun talistatwa ta’ San ÌuΩepp Inkurunat.

Jie˙u sehem il-Kor Santa Klara tal-knisja ta’ Santa Marija ta’ Ìesù tar-Rabat flimkien mas-St Martin’s Choir tal-Ba˙rija.

Wara ssir bibita fil-bit˙a tal-KaΩin tal-Banda L’Isle Adam.

Sehem il-Banda Çittadina Sliema Nhar il-Óadd 10 ta’ Awwissu 2014, il-Banda Çittadina Sliema ser tkun qed tag˙mel servizz ta’ marçi u programm muΩikali fil-Óamrun fl-okkaΩjoni tal-festa ta’ San Gejtanu.

Il-Banda Sliema tibda març fis-7.30pm tul Triq il-Kbira sa quddiem il-knisja parrokkjali ta’ San Gejtanu.

Fid-9pm il-Banda Çittadina Sliema tesegwixxi programm muΩikali ta˙t id-direzzjoni ta’ Mro Aurelio Belli.

Il-programm jinkludi fih diversi siltiet muΩikali pop, moderni u festivi.

Il-Banda Sliema tag˙laq il-programm tag˙ha fil-Óamrun bid-daqq tal-innu popolari Xerrdu l-Fer˙ ta’Anton Muscat Azzopardi, l-innu Marcia San Gejtanu ta’ Willie Attard u l- Innu Banda San Gejtanu ta’ Joseph Abela Scolaro.

03.08.2014 31

AGÓFAS LIKE FUQ IL-PAÌNA TAGÓNA TA’ FACEBOOK www.facebook.com/kullhadd

MINISTERU GÓALL-IÛVILUPP SOSTENIBBLI, L-AMBJENT U TIBDIL FIL-KLIMA SEJÓA GÓAL ESPRESSJONI TA’ INTERESS Evalwazzjoni Teknika u Ekonomika ta’ Azzjonijiet g˙all-Ekonomija Ekolo©ika (green economy) Il-Ministeru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u Tibdil fil-Klima (MSDEC) qieg˙ed filproçess g˙al Ωvilupp ta’ pjan ta’ azzjoni biex i˙e©©e© u jinçentiva Ekonomija Ekolo©ika (green economy) u, g˙alqadstant, jilqa’ Espressjonijiet ta’ Interess minn kandidati lesti li jag˙tu servizz ta’ evalwazzjoni teknika u ekonomika ta’ wie˙ed jew aktar mill-azzjonijiet u inçentivi mag˙Ωula b’potenzjal g˙all-ekonomija ekolo©ika.

Sottomissjonijiet jintlaqg˙u mid-Direttorat tal-Procurement u Supplies, f’Nru 6, Triq Óal-Qormi, Santa Venera sal-10.00am ta’ nhar il-Ìimg˙a 8 ta’ Awwissu 2014. Kopja tas-sej˙a g˙al espressjoni ta’ interess tista’ titniΩΩel mis-sit elettroniku tal-Ministeru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u Tibdil fil-Klima: http://www.msdec.gov.mt jew tin©abar mill-istess Uffiççju tadDirettorat tal-Procurement and Supplies. Iktar informazzjoni jew kjarifiki jistg˙u jinkisbu billi tintbag˙at email lil contracts.msdec@gov.mt

Almanakk

32 03.08.2014

It-Tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-Tlieta

L-Erbg˙a

TWISSIJIET: Xejn

RITRATT­MILL-ANTIK

L-OGÓLA TEMPERATURA: 32°C L-INQAS TEMPERATURA: 22°C INDIÇI UV: 9

HI

32°C

32°C

32°C

TEMP: Ftit imsa˙˙ab li jsir il-biçça l-kbira xemxi

LO

23°C

22°C

22°C

UV

09

09

08

VIÛIBBILTÀ: Tajba

Il-Óamis

Il-Ìimg˙a

­Is-Sibt

RIÓ: Óafif g˙al moderat min-Nofsinhar g˙axXlokk, li jdur mil-Lvant g˙ax-Xlokk g˙al xi ˙in.

BAÓAR: Óafif g˙al moderat IMBATT: Ftit li xejn li jsir baxx min-Nofsinhar

HI

31°C

29°C

31°C

LO

22°C

23°C

23°C

TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 25°C

UV

09

08

09

SpIÛERIjI­LI­jIfTÓU­ LLUM­IL-ÓAdd Regent Pharmacy, 70, Triq Merkanti, Il-Belt Valletta Fra Diego Dispensary, 94, Triq Villambrosa, il-Óamrun Lantern Pharmacy, Misra˙ il-Kebbies, Santa Venera St Bartholomew Pharmacy, 30, Triq Fleur-De-Lys, Santa Venera D’Argen’s Pharmacy, 330, Triq D’Argens, il-GΩira Melita Pharmacy, 127, Triq San Ìor©, San Ìiljan Chemimart Ltd, 4,5,6, Il-Pjazzetta, Triq it-Torri, Tas-Sliema Iklin Pharmacy, Triq Geronimo Abos, l-Iklin Victory Pharmacy, 16, Pjazza l-Vitorja, in-Naxxar El Medina Chemist, Triq il-Maskli, il-Qawra St Monica Pharmacy, 157, Triq Santa Monika, Ra˙al Ìdid Vittoriosa Pharmacy, 9, Triq il-Mina l-Kbira, il-Birgu May Day Pharmacy, Triq il-Vittorja, ÓaΩ-Ûabbar Blossoms Pharmacy, Triq il-Ìur©ier, BirΩebbu©a Kristianne Pharmacy, Triq iç-Çavi, l-Imqabba SpiΩerija Óal Mula, Triq Dun Salv Ciappara, ÓaΩ-Ûebbu© Ba˙rija Pharmacy, Triq Raddet ir-Roti k/m Triq l-Iskola, il-Ba˙rija

Il-Vapur tar-Royal Navy Hussar jid˙ol fil-Port il-Kbir lura fl-1913

dIN­IL-ÌIMgÓA­ MILL-ISToRjA

05.08.1926 Harry Houdini jag˙mel 91 minuta ta˙t l-ilma f’tank issi©illat

G˙awdex Palm Pharmacy, 2, Triq il-Palma, ir-Rabat Vella Pharmacy, 15, Triq it-13 ta’ Diçembru, in-Nadur

NUMRI­REBBIEÓA LOTTU SUPER 5 GRAND LOTTERY

81 25 40 13 06 79 16 51 13 23 06 18 21 01 01

09 00 09 06 00

06.08.2012 Il-pro©ett tan-NASA, Curiosity Rover tasal fuq il-pjaneta Mars

Kompetizzjoni Ktieb

03.08.2014 33

KOMPETIZZJONI KTIEB RUMANZ

IL-PRINÇEP TAL-WARDA BAJDA Dan ir-rumanz ˙are© wara li kien drammatizzat f’sensiela bl-istess isem u li xxandar fl-2010 fuq One TV bis-sehem ta’ diversi atturi, u˙ud mag˙rufa u o˙rajn ©odda. Miktub b’pinna mexxejja u b’lingwa li tiftiehem minn kul˙add, irrumanz g˙andu jinΩel tajjeb mal-qarrejja adoloxxenti, adulti u anzjani l-istess. IlProfessur Oliver Friggieri, fid-da˙la li g˙amel g˙all-ktieb, iddeskrivieh b˙ala “rumanz li jelo©ja lill-arti umana tarrakkontar”.

MiΩ-Ωwie© xejn f’postu bejn Joe u Mary jitwieled Matthew, il-prinçep ta’ qalb missieru. Meta f’inçident it-tifel jaqa’ f’koma, it-tobba jirrakkomandaw lill-©enituri biex jistimulawh b’xi kanzunetta jew xi storja g˙al qalbu, bittama li jer©a’ jqum. Missieru Joe jaqbad ktieb tal-le©©endi li kien xtralu ftit Ωmien qabel f’g˙eluq sninu u jibda jirrakkuntalu storja wara l-o˙ra.

G˙alkemm mitluf u rieqed, it-tifel ikun qed jisma’ kollox. Kull le©©enda tiΩvol©i mill-imma©inazzjoni tal-istess tifel, bilkarattri jie˙du l-˙ajja u jg˙ixu mieg˙u l˙olma.

L-ewwel storja li jirrakkuntalu missieru hi l-le©©enda tal-Madonna taΩ-Ûejt li fiha tifel marradi jismu Matti li jg˙ix mal-©einituri tieg˙u f’Birbuba, fl-in˙awi tal-G˙arb, G˙awdex. Ommu tag˙mel weg˙da mal-Madonna li jekk it-tifel ifiq hi tixg˙el imnara Ωejt kuljum. Meta taqa’ nixfa fuq G˙awdex l-omm tikkonfondi g˙ax Ωejt ma jibqg˙alix, iΩda f’dehra l-Madonna tibg˙atha t˙affer qrib l-istatwa tag˙ha u minn hemm tfe©© nixxieg˙a ta’ Ωejt. L-a˙bar ti©ri m’G˙awdex kollu u n-nies imorru ji©ru ja˙tfu dan iΩ-Ωejt bla raΩan. IΩda f’daqqa wa˙da titla’ fjamma u n-nixxieg˙a tie˙u n-nar u tinxef. Din hi le©©enda antika ˙afna li fiha tispikka r-reg˙ba u l-gula pparagunata mat-tjubija u l-fidi.

Ir-rakkont ikompli bil-le©©enda ta’ G˙ar Óasan li fiha t-tfajla Maltija tisfa ma˙tufa minn Tork misto˙bi fl-g˙erien ta’ Kalafrana meta din tkun fl-aqwa ta’ Ωg˙oΩitha, tippjana l-futur mal-ma˙bub tag˙ha Pietru.

Filwaqt li l-˙ajja tal-©enituri tat-tifel tibqa’ g˙addejja minn kriΩi, missieru jkompli jirrakkuntalu aktar stejjer u ttielet le©©enda tie˙u lill-qarrej lura lejn G˙awdex g˙al-le©©enda dwar l-G˙o©ol tad-Deheb. Óafna jemmnu li dan lg˙o©ol misterjuΩ kienet ˙allietu warajha komunità mdaqqsa ta’ Lhud li kienet tg˙ix fil-gΩejjer tag˙na fis-snin bikrija u li sfat imkeççija minn hawn. Ikun Sidor

li snin wara jaqa’ g˙at-tentazzjoni ta’ ming˙ul li jmur iΩuru biex i˙affer lg˙alqa tieg˙u biex isib l-g˙o©ol prezzjuΩ. Irexxielu jsibu iΩda jitlef mhux biss il-paçi tieg˙u iΩda wkoll il-frott u lg˙alqa b’kollox.

Ma setax jonqos li missier it-tifel ma jaqralux storja dwar l-im˙abba safja, mhux biss dik bejn Ωew© ma˙bubin iΩda wkoll dik li tinbet fi ˙biberija bejn xebba Maltija u xebba Musulmana. Dan ir-rakkont jinsab fil-le©©enda talG˙arusa tal-Mosta li fih ix-xebba Maltija tin˙ataf mill-furbani u ma’ o˙rajn tispiçça fil-˙arem tas-Sultan Tork.

Madankollu, hemm issib l-g˙ajnuna ta’ Assena, bint l-istess Sultan, li mhux biss turi ˙niena mag˙ha iΩda anke tissogra biex ter©a’ tibg˙at lura lil Marjanna lura Malta biex ting˙aqad mal-ma˙bub tag˙ha Antonio.

Storja drammatika o˙ra hi dik mag˙rufa b˙ala l-le©©enda tal-ÌiΩirana tad-Deheb. Karmnu ©uvni disklu. Jg˙ix

bl-akkarija fuq dak li jiddobba u jirnexxilu jobrom. Ommu, armla g˙al ˙afna snin, tg˙ix batuta iΩda ssib lil o˙tha Dolor twiΩinha xi ftit. Karmnu ma jrid jaf b’xejn iΩda, jisraq anke lil Ìor© tal-Forn li kien ˙enn g˙al ommu u da˙˙lu lavrant mieg˙u. Kul˙add kien jistmerru minbarra Grezz, li tie˙u grazzja mieg˙u u tipprova minn kollox biex tbieg˙du mill-˙ajja xxellerata li kien jg˙ix. IΩda Karmnu kien mo˙˙ ir-ri˙ u meta l-kappillan tar-ra˙al ˙abbar li kien irçieva ©iΩirana prezzjuΩa b’donazzjoni, Karmnu riedha g˙alih biex jag˙milha flus.

Intant, il-˙ajja g˙all-©enituri tat-tifel baqg˙et g˙addejja, l-istess b˙at-tfal tamparu tal-klassi tieg˙u fl-iskola. Jiftiehmu u jixtrulu xi ©ugarelli biex forsi xi wie˙ed minnu jfakkru u t-tifel jifta˙ g˙ajnejh mill-©did u jqum mir-raqda profonda tieg˙u. Billi l-kelma ©riet li missieru kien qed jaqralu l-istejjer, xi ˙add mill-g˙alliema xtralu ktieb ie˙or u

missieru ˙adu mieg˙u l-isptar u ssokta jaqralu l-istejjer mill-ktieb il-©did. Kien traduzzjoni tal-Odissea ta’ Omeru u Joe beda jaqralu dwar il-vja©©i ta’ Ulisse u kif dan spiçça fuq il-gΩira t’G˙awdex, ilgΩira ta’ Kalipso.

Ta’ spiss il-©enituri tat-tifel kienu jitkellmu mat-tobba u l-professuri dwar il-qag˙da mwieg˙ra tat-tifel. U˙ud kienu tal-fehma li xejn ma seta’ jsir u li kien g˙adda wisq Ωmien mill-inçident.

It-tama li t-tifel jer©a’ jqum kienet qed tnin bil-mod, g˙alkemm mhux kul˙add kien jemmen li dan kien it-tmiem g˙alih. Kien hemm min, anke fost linfermiera nfushom, li kienu jemmnu li jista’ jsir xi miraklu.

Missieru qralu l-le©©enda tal-Madonna Purtinara li tiΩvol©i fi Spanja. Tfajla Ωag˙Ωug˙a, iltiema u li trabbiet massorijiet tkun postulenta bl-iskop li ssir novizza u eventwalment tirçievi l-voti u ting˙aqad g˙al dejjem mal-ordni. Iddestin tag˙ha, iΩda, ikun im˙arbat ferm.

Waqt battalja bejn il-qawwiet IngliΩi u lFrançiΩi li riedu ja˙kmu Spanja, TereΩa tie˙u grazzja ma’ kaptan IngliΩ li jkun ferut fil-battalja u li kien ittie˙ed ma’ suldati o˙ra fil-kunvent g˙all-kura. Tant titlef g˙aqalha warajh li, g˙alkemm kienet devota lejn il-kunvent, xorta ˙arbet biex tiltaqa’ mieg˙u u titlob bi ˙rara kbira lill-Madonna biex iΩΩommilha postha hemm. Il-Madonna semg˙etha u waqt li g˙ebet l-istatwa tag˙ha minn fuq il-pedestall, fil-kunvent ˙add ma ˙ass in-nuqqas ta’ TereΩa.

L-istorja tkompli b’TereΩa tfittex lillkaptan iΩda ma ssibux u tg˙oddu b’mejjet. Minflok marret lura l-kunvent bdiet tg˙ix maΩ-Ωingari fejn se˙˙et tra©edja o˙ra. TereΩa ma ssib paçi mkien, sakemm tiltaqa’ ma’ matador li jsir i˙obbha, iΩda TereΩa tiffaççja g˙aw© ie˙or.

Issa g˙addew diversi xhur mill-inçident tat-tifel çkejken. Il-professuri u tobba fl-isptar qatg˙u qalbhom li setg˙u jag˙tuh aktar kura. Iddeçidew li jitkellmu mal-©enituri biex jibag˙tuh iddar bit-tama li f’ambjent familjari forsi jag˙mel xi sinjal ta’ konoxxenza.

Missieru jarmalu l-presepju, b˙alma kien jag˙mel fis-snin ta’ qabel ma’ ibnu.

IΩda kull pastur li po©©a f’postu beda jie˙u l-˙ajja u quddiem g˙ajnejn missieru l-presepju ˙a l-˙ajja b’rewwixta li tqajmet fost l-istess pasturi u l-mixja li dawn bdew mill-g˙oljiet sal-g˙ar fejn Ìesù tarbija tqieg˙ed f’maxtura.

Mistoqsija: X’jismu missier il-prinçep?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb Il-PRINÇEP TAL-WARDA BAJDA ©entilment ipprovdut minn BDL. Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd li ©ej, 10 ta’ Awwissu Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, eskluΩ festi pubbliçi.

Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb L-EWWEL PASS hija:

KRISTY CAMILLERI, 65, Triq F.S. Carauna, B’Kara, BKR 1232

Log˙ob

34 03.08.2014

TISLIBA BIN-NUMRI Po©©i n-numri f’posthom Bi 3 numri 027 079 100 104 128 275 397 443 614 838 880 884 908 925 958 995

B’4 numri 0004 0329 0360 0618 0630 0820 1272 1322 1392 1440 1705 1945 1980 1998 2050 2100 2192 2578 2708 2798 4310 4497 4929 5063 5213 5635 5977 6102 6660 6690 6925 7363

8034 8168 8694 9195 9411 9722

B’5 numri

B’6 numri

05193 05710 09926 12422 13050 18416 24208 25428 27952 37212 38567 44125 47232 49986 62236 67002 71028 74282 83290 85185 85773 90357

192289 288055 359008 913106

Bi 8 numri 07794252 25841020 72108691 77226854

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: ..........................................................................................

Indirizz:......................................................................................... .....................................................................................................

Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: DIANE AQUILINA, Robert’s Court, Flat 7, Triq J.Quintinus, il-Qawra

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem:...................................................................................................................................................................

1

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ...........................................................................................................................................................................

Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

Ir-rebbie˙a tal-hair dryer hija: MARY VELLA, Ave Maria, 114, Triq Wied il-G˙ajn, ÓaΩ-Ûabbar, ÛBR 2703

Log˙ob

03.08.2014 35

IRBAÓ €25 fI flus

30

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

Weqfin:

1.

1.

2.3.

3.

5.

6,7.

Stampa ta’ qaddis (5) 4.

Tag˙mel il-frejje© bih (4) 7.

Ara 6 9,21W. Imdejqa (6) 10.

Materjal tal-borom?

(6) 12.

Je˙duha t-trabi (6) 16.

Ara 12 wieqfa 18,19. Metall b’sa˙˙tu (5) 19.

Ara 18 20.

Juru dawn (5) 21,24. Imqabbda ma’ xulxin! (8) 23.

Dak Malti ta’ Dun Karm (4) 24.

Ara 21 mimduda

8.

11,17.

12,16.

13.

14.

15.

17.

21.

22.

Ma˙fur? (6) Milied Taljan (6) Ara 2 Drieg˙ IngliΩ (3) Il-Ministru Helena (5) Kes˙in ˙afna (9) JintuΩa b˙al fa˙am (5) Qattusa Taljana (5) Zaren Agius Orlando (1,1,1) It-Taljana tilfet erre!

(6) Attenti (6) Ara 11 Ara 9 Fancy loaf? (3)

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1.

4.

7,16.

10.

12.

18.

20.

21,23.

24.

24.

1,11.

2,6.

3,9.

5,22.

8,19.

12.

13.

14.

15.

17.

21.

Goffi, Trab, Çajta, Çnagan, IntuΩa, UL, Allat, Irabbih, Evita RiΩmi

Gwardjan, Fra Ben, Iççara, Rigali, Annullamenti, IA, Tul , Antiki, Divina, Tir, IBB

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: Ωew© an©li minn ta’ Charlie

Attriçi 1:

Attriçi 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Vince Vaughn

REBBIEÓA TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA GRACE CUTAJAR, Monor Lodge, Triq Santu Rokku, ÓaΩ-Ûebbu©.

Owen Wilson

Sports

36 03.08.2014

Il-federazzjonI maltIja GÓaÇ-ÇIklIÛmu

aquIlIna tIspIkka f’avvenIment taÇ-ÇIklIÛmu fl-Italja Marie Claire Aquilina rnexxielha takkwista riΩultat presti©juΩ fit-Tour Dinji taç-ÇikliΩmu (UCI) fi Trento f’Lulju. Aquilina ˙adet sehem fil-Leggendaria Charlie Gaul Italy’s tal-UWCT. Dan l-avveniment kien jikkonsisti fi trial ta’ g˙oxrin kilometru fejn Aquilina da˙let fit-tielet post.

Minkejja li Aquilina kienet g˙adha ma rkupratx minn din it-tellieqa, hi xorta wa˙da ˙adet sehem f’tellieqa o˙ra u spiççat fir-raba’ post mill-kategorija tag˙ha. Din it-tellieqa hekk diffiçli rat it-tmiem tag˙ha f’Mondone, post famuΩ ˙afna fl-Italja g˙as-cycling climbs.

Qabel din l-esperjenza, Aquilina kisbet diversi suççessi fix-xena internazzjonali fiç-çirkwit ta’ Granfondo fi Sqallija kif ukoll fit-Tour ta’ Malta.

Aquilina rrifjutat li ttellaq fil-kampjonat nazzjonali biex ikollha iktar çans tipprepara ru˙ha g˙al tlielaq o˙ra barra l-pajjiΩ. Wara r-riΩultat inkora©©anti li kellha fi Trento, hi bi˙sieba tipprepara g˙all-Kampjonat Dinji tal-UWCT li se jsir is-Slovenja f’Awwissu li ©ej qabel ma tirritorna g˙al Sqallija f’Granfondo g˙al tlielaq o˙ra.

Graham BorG GÓall-Ironman f’CopenhaGen

L-24 ta’ Awwissu hija data importanti g˙al Birkirkara St Joseph u g˙at-triatleta Malti Graham Borg. Dan g˙aliex hu se jkun qed jie˙u sehem f’avveniment bl-isem ta’ Ironman f’Copenhagen, li huwa mistenni li jattratta madwar 2,500 parteçipant ie˙or. Dan l-avveniment jikkonsisti f’g˙awma ta’ 3.8 kilometri, ti©rija ta’ 180 kilometru bir-roti u jispiçça b’©irja ta’ 42.2 kilometru.

B˙alissa, il-parteçipant Malti jinsab g˙addej ta˙t ta˙ri© intensiv bil-gwida talkowç David Galea. Hu kien di©à kiseb riΩultati poΩittivi ˙afna kemm fi tlielaq lokali kif ukoll fi tlielaq barra minn Malta. Riçentament Borg attenda g˙al kamp ta’ ta˙ri© fi Franza b˙ala parti millpreparazzjonijiet tieg˙u g˙al dawn it-tlielaq li jmissu.

Din hija t-tieni darba li Borg se jipprova jikkompeti f’dan l-avveniment. Is-sena lo˙ra huwa g˙amel id-debutt tieg˙i fl-IΩvezja, f’Ironman Kalmar, fejn spiçça fis-66 post minn 330 atleta filgrupp tal-età tieg˙u. Intant, Borg jinsab determinat li jsegwi t-ta˙ri© li g˙addej minnu b’dedikazzjoni u jinsab determinat li jikser irrekord personali tieg˙u.

Sports

03.08.2014 37

PETEr PAul SAmmuT IÛ-ÛAGÓÛuGÓ b’kurAÌÌ TA’ Sur KITBA TA’ GLEN FALZON Il-passatemp tal-futbol huwa g˙al qalb il-Maltin ˙afna.

Kemm jekk inti tissapportja lil xi tim lokali kif ukoll barrani, u kemm jekk kemm jekk tissie˙eb ma’ xi nursery lokali. Óafna min-nies li ma jilag˙bux futbol jaraw biss listampa ta’ barra, stampa li tkun mimlija fama u flus u li tmur lil hinn mis-sagrifiççju u mid-dedikazzjoni.

Madankollu, niltaqg˙u wkoll ma’ tip ta’ persuni li jilag˙bu l-futbol g˙ax verament i˙obbuh u li lesti jag˙mlu kollox g˙all-im˙abba li g˙andhom lejn dan l-isport. Ilgazzetta KullÓadd tkellmet ma’ Peter Paul Sammut, plejer ta’ 22 sena li jilg˙ab ma’ Gudja United, li g˙alih il-futbol huwa l-mimmi t’g˙ajnejh tant li, minkejja li g˙adda minn esperjenza kerha, xorta wa˙da ssielet biex jibqa’ mwa˙˙ad ma’ dan l-isport.

“

THAT’S HOW WINNING IS DONE!

“

Il-karriera ma’ Hibernians FC Peter Paul qalilna kif minn età tenera l-˙ajra ta’ futboler minn dejjem kienet fih. Dan g˙ax huwa beda juri l-kapaçitajiet tieg˙u mal-grupp tal-abbatini.

Dan il-grupp tal-abbatini witta t-triq g˙al xi ˙a©a ikbar, tant li bil-kura©© ta’ ˙afna individwi, fosthom il-familajri tieg˙u, huwa ssie˙eb ma’ Hibernians FC mas-sezzjoni tal-under 7s.

Huwa qalilna li malHibernians kien parti minn diversi suççessi li kellu lklabb, fosthom ir-reb˙ talkampjonat ta’ ta˙t l-erbatax-il sena kif ukoll n-knock out ta’ dik l-istess sena. L-iktar mument li Peter Ω©ur se jibqa’ jg˙oΩΩ huwa meta kellu lopportunità li jilg˙ab kontra ttim ta’ fama internazzjonali Manchester United FC fejn hemmhekk lag˙ab kontra bosta plejers li llum huma stilel, b’wie˙ed minnhom ikun Paul Pogba, il-plejer ta’ Juventus FC.

mieg˙u u qalilna kif g˙adu jiftakar kliem missieru “irnexxiet Peter irnexxiet”. Kienu dawn il-kliem li re©g˙u urew xi xaqq ta’ tama lil dan il-©uvni.

G˙adda iktar Ωmien u t-tobba kkonfermaw il-kliem ta’ missier Peter li l-operazzjoni verament kienet irnexxiet.

Waqt li qed jirrakkonta din ilparti, spikkat l-iktar il-fidi li dan iΩ-Ωag˙Ωug˙ b’qalb kbira kellu f’Alla u fil-Madonna.

Huwa ma waqafx jirringrazzjahom f’din l-intervista ta’ dan il-miraklu li kienu wettqu

L-ewwel darba li re©a’ mexa

festa tal-Gudja huwa kellu aççident ikrah bil-karozza li seta’ ˙allieh mejjet. Huwa stqarr mag˙na li bl-impatt taddaqqa huwa g˙amel ˙afna ˙sara f’Ωaqqu tant li sa˙ansitra qatta’ xi jiem fl-ITU. Peter stqarr kemm kien mu©ug˙ u li g˙amel iljieli s˙a˙ ma jorqodx min˙abba dan l-istess u©ig˙.

It-tobba mill-ewwel qalulu li hemm çans kbir li ma jilg˙abx iktar futbol. Dan l-u©ig˙ wassal lit-tobba biex jag˙mlu operazzjoni ma©©uri fuqu

biex jippruvaw isalvawh g˙ax kien f’xifer il-mewt. Hu qalilna li dan il-mument kien we©g˙a kbira g˙alih speçjalment meta kien jara lil ommu u lill-familjari tieg˙u inkwetati g˙alih. Il˙olma ta’ Peter li jkompli jibni karriera fil-futbol kienet qed tisfaxxa fix-xejn.

Wara l-operazzjoni Wara l-intervent tat-tobba, Peter sostna kif meta qam sab lil familja tieg˙u mdawra

mieg˙u.

Proprju fit-28 ta’ Awwissu, Peter qalilna li rçieva a˙bar li Ω©ur ma kienx qed jistennieha. It-tobba kienu qalulu li wara li jag˙mel perjodu ta’ riabilitazzjoni huwa seta’ jer©a’ jilg˙ab il-futbol. Hu kien liktar fer˙an g˙al ommu g˙ax fi kliem Peter “id-diqa fuq wiçç ommi ma nista’ nne˙˙iha qatt minn mo˙˙i”.

Però, f’din il-©urnata ma setg˙etx ma tkunx fer˙ana, lomm li hija l-qalb u r-ru˙ g˙al uliedha, setg˙et ter©a’ tilqa’ lil binha fi ˙danha, ˙a©a li ma setg˙etx tag˙mel f’dawk iΩΩminijiet diffiçli li g˙addiet minnhom. Ftit ftit, Peter beda jer©a’ j˙ossu kif kien ˙assu qabel l-inçident. Madankollu, huwa qalilna li din Ω©ur ma kinitx xi ˙a©a façli imma bilmod il-mod huwa baqa’ determinat u wasal fejn ried.

Wara li g˙addew sitt xhur minn wara l-inçident, kien re©a’ wasal il-mument ta’ Peter, il-mument li jirritorna fuq il-grawnd tal-futbol. It-tim ta’ Gudja kien se jilg˙ab log˙ba kontra Ûurrieq FC u g˙al Peter dan il-mument huwa wie˙ed storiku u li Ωgur se jibqa’ jiftakar wara dak kollu li kien g˙adda minnu. Hu stqarr li sa ftit Ωmien qabel huwa ma kienx jifla˙ iqum mis-sodda u issa kien jinsab hawn, fi grawnd tal-futbol.

Peter qalilna li mument ie˙or se jfisser ˙afna g˙alih huwa meta rnexxielu jiskurja gowl f’partita o˙ra, din iddarba kontra l-GΩira. Hu mmarka dan il-mument b˙ala wie˙ed kruçjali g˙ax millewwwel mar jiççelebra mal©enituri tieg˙u u qalilna wkoll li dan il-mument kien ilmument fejn irnexxielu jiΩvoga kollox. Mument li qatt ma ˙aseb li jer©a’ jesperjenza f’˙ajtu.

Messa©© imqanqal Fi tmiem l-intervista, Peter enfasizza l-fatt li jrid jirringrazzja lil kull min ©ie jarah l-istpar, lill-kumitat kollu ta’ Gudja United kif ukoll lil dawk kollha li b’xi mod urew xi tip ta’ solidarjetà f’dawk ilmumenti diffiçli. Huwa wkoll appella biex l-ulied dejjem japprezzaw l-im˙abba li ti©i mog˙tija lilhom minn familthom, im˙abba li lmissier u l-omm biss jistg˙u joffruha.

L-a˙˙ar messa©© ta’ Peter hu li jekk bnieden ikun determinat g˙al xi ˙a©a, se jibqa’ ji©ri warajha, irrispettivament minn xiex ikun g˙adda. Din l-esperjenza ta’ Peter se sservi b˙ala messa©© g˙al min jittrenja xi sport biex jekk ikollhom xi injuries ma jaqtg˙ux qalbhom iΩda jag˙mlu kura©© biex jeg˙lbuha.

Hawnhekk Peter xtaq li jispiçça bi kwotazzjoni ta’ Rocky Balboa: “ But it ain’t how hard you hit, it is about how hard you can get hit and keep moving forward, how much you can take and keep moving forward. THAT’S HOW WINNING IS DONE!”

Gudja United Meta kellu tmintax-il sena Peter ˙ass li kellu jag˙mel bidla u din il-bidla g˙amilha billi ng˙aqad mal-lokal tieg˙u, il-Gudja. Peter stqarr li s˙abu tal-lokal g˙amluhielu iktar façli biex jing˙aqad mag˙hom min˙abba l-fatt li di©à kien jafhom, peress li sal-lum il©urnata g˙adu joqg˙od hemm. Peter qalilna kif flewwel sta©un tieg˙u malklabb (2010-2011) hu lag˙ab dsatax-il partita u fihom irnexxielu jiskurja madwar disa’ gowls. Hawnhekk, Peter mill-ewwel ried jirringrazzja lill-kowç ta’ dak iΩ-Ωmien, isSur Leslie Burke, li wera fiduçja liema b˙alha f’dan ilplejer. Peter kompla jkun promettenti sakemm wasal lista©un 2013-2014, perjodu li Ωgur se jibqa’ mmarkat f’mo˙˙ Peter.

Inçident ikrah B’dehra emozzjonanti fuq wiççu, Peter qalilna kif wara l-

It-tieni gowl wara l-operazzjoni

38

RicciaRdo Jimponi RuÓu Attakk deçiΩ

Il-Grand Prix tal-Ungerija ©ab fi tmiemha l-ewwel faΩi tal-ista©un hekk kif it-timijiet issa jistg˙u jgawdu ftit tal-mistrie˙ qabel ma jibdew ji p p r ep ar aw g ˙al l- a˙˙ ar t m ie n ti©rijiet.

Dan il-mistrie˙ mhux kollha se jgawduh però, min˙abba l-fatt li ddominanza tal-Mercedes qieg˙da t is f orz a li l di ve r si ti m ij ie t i l li jaççelleraw l-iΩvilupp tal- vetturi tag˙˙om biex inaqqsu d-distakk minn mat-tim ÌermaniΩ.

Fl-Ungerija Rosberg deher li se jer©a’ ja˙rab b’kumdità fit-tluq hekk kif mill-ewwel beda jibni vanta©© notevoli fil-konfront tal-avversarji tieg˙u. Madankollu, il-˙abta kerha

ta’ Ericsson tal-Caterham wasslet g˙all-˙ru© tas- safety car illi tellfet ˙afna ˙in lis-sewwieq tal-Mercedes.

J ekk dan m a k ienx biΩΩe jje d, Rosberg deher li sofra xi problemi bil-brejkijiet tieg˙u li g˙al xi ra©uni bde w ida˙˙nu. D in i l-prob lema tellfitlu numru ta’ poΩizzjonijiet qabel ma l-brejkijiet re©g˙u ©ew f’tag˙hom, probabbilment grazzi g˙al intervent mit-tim, u Rosberg seta’ jer©a’ jibda jag˙fas. Ìlieda fuq quddiem Kien Ricciardo l-iktar li gawda millproblemi li esperjenza l-ÌermaniΩ.

Dan g˙amlu permezz ta’ strate©ija

intelli©enti tat-tim flimkien malkur a©© u l -kap açità tas -s e wqan tieg˙u. Bis-sa˙˙a ta’ pit stops fil˙in it-tajjeb, l-Awstraljan sab ru˙u b’ tyres friski lejn l-a˙˙ar dawriet tat- te l li e qa li p p er m et te wl u i ll i jil˙aq lil Alonso u Hamilton.

Il-Brittaniku tal-Mercedes g˙amel li seta’ biex iΩomm lil Ricciardo, imma l-kundizzjoni ˙aΩina tat- tyres tieg˙u u l-˙sara li kellu fl-ispoiler ta’ quddiem g˙amluha façli g˙al Ricciardo biex jaqbΩu. Il-˙in kien qe d jag˙fas u w ar a li qabe Ω li l Hami lton, Ricciardo mi ll- ewwe l tefa’ g˙ajnejh fuq Alonso li kien qieg˙ed fl-ewwel post sa dak il˙in.

Is-sitwazzjoni tal-Ferrari ta’ Alonso kienet ferm iktar diffiçli minn ta’ Hamilton g˙ax, barra l-fatt li ma kinitx veloçi daqs il-Mercedes, it-tyres tieg˙u kienu f’kundizzjoni ferm ag˙ar mis-sewwieqa ta’ warajh.

Tant kellu nuqqas ta’ qabda fl-a˙˙ar dawriet li, minkejja l-esperjenza kbira tieg˙u, Alonso bilkemm kien qieg˙ed jirnexxilu jΩomm il-vettura fuq iç-çirkwit. Dan wasslu biex jaqsam kurva b’mod irregolari, fatt li kien ji©i penalizzat kieku l-Ispanjol ma naqqasx il-veloçità biex içedi lura l˙in li kien iggwadanja.

Minkejja dawn il-problemi, Alonso xorta wa˙da huwa sewwieq iebes biex taqbΩu g˙ax g˙andu teknika difensiva effikaçi ˙afna. Dan wassal lid-dilettanti biex jistennew battalja tat-tip li rajna fil-Ìermanja fejn, wara diversi dawriet, Ricciardo xorta ma rnexxilux isib spazju minn fejn jg˙addi.

Fil-fatt, fl-Ungerija din l-eventwalità kienet ferm iktar possibbli g˙aliex iççirkwit UngeriΩ huwa idjaq minn dak ÌermaniΩ, fatt li jag˙mel is-sewqan aggressiv u perikoluΩ mhux ˙aΩin.

Madankollu, Ricciardo xejn ma ta kas ta’ dan kollu u meta ˙eles minn Hamilton ma qag˙adx ja˙s ibha darbtejn u, wara ftit kurvi, da˙˙al imnie˙er ir-Red Bull tieg˙u b’mod deçiΩ ma©enb il-Ferrari ta’ Alonso biex jo˙odlu postu.

Bil-problemi li kienet qieg˙da tag˙tih il-vettura tieg˙u, Alonso ftit li xejn seta’ jirreΩisti l-attakk ta’ Ricciardo u ddeçieda li ma jag˙laqx lill-Awstraljan biex ma jikkompromettix postu fuq il-podju. Minkejja din id-disfatta fl-a˙˙ar, l-Ispanjol g˙andu g˙alfejn ikun kuntent hekk kif kiseb l-aqwa riΩultat tieg˙u matul dan lista©un.

Madankollu, jidher ovvju li Alonso ˙aqqu karozza ferm a˙jar milli g˙andu b˙alissa. Huwa wie˙ed milliktar, jekk mhux l-iktar, sewwieqa ta’ talent li hemm fil-F1 b˙alissa u ˙aqqu jkun ma’ ta’ quddiem ji©©ieled g˙allkampjonat u mhux jag˙Ωaq fin-nofs tal-klassifika.

Kontroversja

Perez jo˙ro© qawwi u s˙i˙ mill-karozza wara l-inçident spettakolari li kellu fit-tnejn u g˙oxrin dawra

Waqt li kienet g˙addejja l-battalja fuq quddiem, Rosberg kien qieg˙ed joqrob lejhom b’rata mg˙a©©la. Wara l-problemi li kellu iktar kmieni fit-tellieqa, Rosberg sab ru˙u b’vettura f’kundizzjoni a˙jar minn tal-kompetituri tieg˙u.

Dan, flimkien mal-fatt li s-sewwieqa ta’ quddiemu kienu involuti f’taqtig˙a iebsa, wasslu biex jirkupra sa˙ansitra Ωew© sekondi f’kull dawra sakemm fl-a˙˙ar la˙aq lil Hamilton.

Madankollu, din ma kinitx l-ewwel darba li Ω-Ωew© s ewwieqa talMercedes iltaqg˙u matul din it-tellieqa. Kif semmejna qabel, wara lewwel safety car, Rosberg kellu jer©a’ jibda jirkupra diversi poΩizzjonijiet biex jipprova jpo©©i saqajh fuq ilpodju. Eventwalment huwa sab ma’ wiççu lil Hamilton illi ng˙ata ordni mill-Mercedes biex iwarrab lill-ÌermaniΩ jekk dan jersaq viçin tieg˙u.

Il-Brittaniku, però, g˙amilha çara fuq ir-radju li Rosberg qatt ma resaq viçin ˙afna tieg˙u u g˙alhekk kellu kull dritt li jΩomm postu. Din iddeçiΩjoni rrabbjat lill-ÌermaniΩ illi gerger ˙afna matul it-tellieqa.

39 RAPPORT TA’ LIAM GAUCI KLASSIFIKA UNGERIJA

KLASSIFIKA TAS-SEWWIEQA

KLASSIFIKA KOSTRUTTURI

PoΩ.

Sewwieq

Tim

Óin

PoΩ.

Sewwieq

Tim

Punti

PoΩ.

Tim

Punti

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Daniel Ricciardo Fernando Alonso Lewis Hamilton Nico Rosberg Felipe Massa Kimi Raikkonen Sebastian Vettel Valtteri Bottas Jean-Eric Vergne Jenson Button

Red Bull Ferrari Mercedes Mercedes Williams Ferrari Red Bull Williams Toro Rosso McLaren

1h53m05.058 +5.2s +5.8s +6.3s +29.8s +31.4s +40.9s +41.3s +58.5s +1m07.2s

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Nico Rosberg Lewis Hamilton Daniel Ricciardo Fernando Alonso Valtteri Bottas Sebastian Vettel Nico Hulkenberg Jenson Button Felipe Massa Kevin Magnussen

Mercedes Mercedes Red Bull Ferrari Williams Red Bull Force India McLaren Williams McLaren

202 191 131 115 95 88 69 60 40 37

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11

Mercedes Red Bull Ferrari Williams Force India McLaren Toro Rosso Lotus Marussia Sauber Caterham

393 219 142 135 98 97 17 8 2 0 0

Minkejja d-diΩappunt ta’ Rosberg, g˙al min ra l-konfront fuq it-televiΩjoni deher çar li Hamilton kellu ra©un.

Kien hemm ˙in qasir meta Rosberg resaq lejn il-kollega tieg˙u, però Hamilton malajr re©a’ beda jibni vanta©© komdu fuqu u g˙alhekk it-tim ma kellu l-ebda dritt illi jippretendi li ssir il-manuvra mitluba.

Madankollu, is-sewwieq FrançiΩ g˙al darb’o˙ra wera l-kapaçità tieg˙u wara li fil-passat ˙abbatha tajjeb mal-ekskollega tieg˙u Ricciardo. Forsi s-sena ddie˙la anke Vergne jkollu l-opportunità li jag˙mel il-qabΩa f’tim a˙jar b˙all-Awstraljan.

DiΩappunti

Wara l-fro©a li g˙amlu l-Ferrari nhar is-Sibt, kien imiss lill-McLaren li jag˙mlu wa˙da l-Óadd meta da˙˙luha f’rashom li se tag˙mel ix-xita fit-tieni faΩi tat-tellieqa. Din l-interpretazzjoni tar-rapport meteorolo©iku wasslithom biex iΩommu r-roti intermedji fuq ilvetturi ta’ Button u Magnussen f’din ilfaΩi.

Ix-xita ma waslitx u l-islicks li armaw is-sewwieqa l-o˙ra ppermettewlhom li jaqbΩu liΩ-Ωew© McLarens b’çertu façilità qabel ma t-tim da˙˙alhom fil-pits g˙ar-roti tan-niexef. Dan l-iΩball tellef opportunità tajba lit-tim biex jikseb numru tajjeb ta’ punti wara li dehru kompetittivi mhux ˙aΩin fil-provi u lkwalifiki.

Il-Williams Ωgur ma kinux sodisfatti bil-˙ames u t-tmien post li kisbu Massa u Bottas rispettivament. Issewwieq FinlandiΩ sofra destin simili b˙al dak ta’ Rosberg hekk kif tilef diversi poΩizzjonijiet wara li ˙ar©et lewwel safety car. Wara dan l-iΩvilupp inkonvenjenti huwa g˙amel li seta’ biex jikseb ftit iktar punti imma, wara tliet podji, kellu jirrassenja ru˙u g˙attmien post.

L-affarijiet marru kemxejn a˙jar g˙al Massa li kien ilu mill-Awstrija ma jtemm tellieqa. Però, iΩ-Ωew© sewwieqa ma jistg˙ux jirrepetu dan ittip ta’ prestazzjonijiet g˙ax il-Ferrari re©g˙u ˙adulhom it-tielet post fil-klassifika tal-kostrutturi u l-Force India g˙adhom determinati li jtemmu l-kampjonat quddiem il-Williams.

Bis-sitt post li spiçça fih, Raikkonen, b˙al Alonso, kiseb l-aqwa riΩultat tieg˙u f’dan l-ista©un, imma t-tellieqa tieg˙u kienet kompromessa fil-kwalifiki min˙abba l-iΩball strate©iku li g˙amlu l-Ferrari. Madankollu, ilFinlandiΩ kien kapaçi jisfrutta l-problemi li esperjenzaw s-sewwieqa ta’ quddiemu biex Ωgura ru˙u minn poΩizzjoni diçenti fl-Ungerija, çirkwit li sikwit g˙amel suççess fih fil-passat.

Vettel kien vittma o˙ra tas-safety car li ˙ar©et wara l-˙abta ta’ Ericsson. Ittieni post li kiseb fil-kwalifiki tas-Sibt mill-ewwel beda jisfuma fix-xejn meta Bottas ˙addem rasu fit-tluq biex qabeΩ lill-ÌermaniΩ tar-Red Bull hekk kif dan kien qieg˙ed jipprova jippressa lil Rosberg.

Is-safety car kompliet g˙arrqet is-sitwazzjoni sakemm Vettel irrealizza li se jkollu jikkuntenta b’poΩizzjoni baxxa fit-tellieqa u b’hekk qaleb fuq strate©ija konservattiva biex jippriserva l-fjuwil u t-tyres tieg˙u g˙all-battalja difensiva ma’ Bottas.

Ûball gravi

BΩonn ta’ Ωvilupp Sadanittant, il-Force India jridu jaraw x’©ara ˙aΩin fl-Ungerija fejn, g˙allewwel darba f’dan l-ista©un, ma ©abrux punt wie˙ed. Parti mit-tort Ωgur li jmur fuq is-sewwieqa.

Hulkenberg ma deherx ikkonçentrat daqs is-soltu hekk kif saq b’mod traskurat u sa˙ansitra da˙al b’mod

goff fuq Perez, il-kollega tieg˙u stess.

Fortunatament, it-tellieqa tal-Messikan ma kinitx kompromessa, imma l-ÌermaniΩ kellu jirtira min˙abba l-˙sarat li ©arrab. Madankollu, it-tellieqa ta’ Perez damet biss tmien dawriet o˙ra meta l-Messikan tilef il-kontroll tal-vettura tieg˙u fl-a˙˙ar kurva u farrakha mal-˙ajt tal-pits.

Minkejja li t-tellieqa ta’ dan it-tim kienet ikkaratterizzata mill-iΩbalji tassewwieqa, il-Force India xorta jridu jag˙mlu analiΩi tajba tal-vetturi tag˙hom g˙ax jidher çar li m’g˙adhomx kompetittivi daqskemm kienu iktar kmieni fil-kampjonat.

Is-Sauber ukoll ˙ar©u b’idejhom vojta mill-Ungerija. Allura, f’dan l-istadju huwa essenzjali li dan it-tim jara x’se jag˙mel biex jirritorna fuq it-triq ittajba g˙aliex wara l-kampjonat poΩittiv li kellhom is-sena l-o˙ra, matul dan lista©un sabu ru˙hom bla punti wara ˙dax-il tellieqa.

Wie˙ed irid jammetti li sar Ωvilupp çar fil-vetturi tag˙hom, illi saru iktar stabbli mill-Grand Prix tal-Kanada lil hawn. Madankollu, g˙as-Sauber dan lavvanz ma kienx biΩΩejjed biex iwassalhom fiΩ-Ωona punti u issa t-tim Ûvizzeru sa˙ansitra qieg˙ed wara lMarussia li kisbu Ωew© punti prezzjuΩi ferm fit-tellieqa ta’ Monaco.

B˙as-soltu l-Caterham marru ˙aΩin ˙afna fit-tellieqa b’Ericsson u Kobayashi jirtiraw min˙abba ra©unijiet differenti. B’hekk, dan it-tim irid jara x’se jag˙mel g˙aliex b˙alissa huwa lkandidat prinçipali g˙all-a˙˙ar post.

Però, il-limitazzjonijiet finanzjarji li g˙andhom b˙alissa jfissru li ftit li xejn hemm lok ta’ Ωvilupp matul it-tlielaq li ©ejjin.

L-istampa tidher kemxejn a˙jar g˙alLotus li, wara bidu diΩastruΩ, irnexxielhom jiΩviluppaw vetturi li g˙all-inqas qeg˙din joqorbu, u ©ieli anke jaslu, saΩ-Ωona punti b’mod konsistenti.

Sta©un interessanti B’hekk, wara ˙dax-il tellieqa emozzjonanti, issa g˙andna l-waqfa tipika tassajf illi tfisser tliet ©img˙at ming˙ajr ti©rijiet. Ir-reazzjonijiet g˙at-tlielaq ta’ din is-sena kienu differenti hekk kif kien hemm min baqa’ kritiku lejn ilmagni hybrid li ©ew introdotti din issena, illi xi w˙ud qeg˙din jaraw b˙ala kwieti wisq.

O˙rajn kellhom kliem ta’ kritika lejn l-ammont kbir ta’ regolamenti li qeg˙din ji©u imposti fuq is-sewwieqa illi xi kultant ippenalizzaw affarijiet li fil-verità huma tipiçi tas-sewqan aggressiv li drajna naraw fil-Formula 1.

Però, ˙afna dilettanti jidhru li qeg˙din jaqblu li, meta tie˙u kollox ma’ kollox, dan l-ista©un kien ferm iktar interessanti minn o˙rajn li rajna matul dawn l-a˙˙ar snin. KwaΩi kull tellieqa kellha battalji u inçidenti spettakolari. Barra minn hekk, il-©lieda g˙ar-reb˙ tal-kampjonat g˙adha miftu˙a bera˙ b’Rosberg u Hamilton kemm-il darba ji©©ieldu rota ma’ rota g˙al punti li jistg˙u jag˙mlu differenza kbira fil-klassifika finali.

SorpriΩa It-Toro Rosso kienu f’poΩizzjoni mhux tas-soltu hekk kif Vergne sab ru˙u ji©©ieled g˙all-ewwel postijiet wara li da˙let is-safety car. Il-FrançiΩ iddefenda ru˙u b’mod intelli©enti ˙afna u sa˙ansitra rnexxielu jΩomm lil Rosberg warajh g˙al ftit ˙in.

Eventwalment Vergne kellu jirrassenja ru˙u g˙all-fatt li ma kellux karozza kompetittiva biΩΩejjed biex iΩomm dan il-pass u spiçça t-tellieqa fid-disa’ post.

Is-safety car ˙ar©et darbtejn waqt il-GP tal-Ungerija u kellha impatt qawwi fuq ir-riΩultat finali

Lokali

40 03.08.2014

Malta tirratifika l-konvenzjoni ta’ istanbul Malta, flimkien ma’ tlettax-il pajjiΩ ie˙or, irratifikat ilKonvenzjoni ta’ Istanbul, li torbot lill-Gvern biex jimplimenta diversi miΩuri, li jinkludi ladozzjoni ta’ li©ijiet, illi jikklassifikaw kull forma ta’ vjolenza kontra n-nisa b˙ala ksur taddrittijiet fundamentali tal-bniedem.

Din il-Konvenzjoni, li ©iet fisse˙˙ nhar il-Ìimg˙a li g˙adda, tkopri diversi forom ta’ vjolenza fosthom dik fiΩika u psikolo©ika, stalking u l-vjolenza sesswali. B’konformità mar-ratifika tal-Konvenzjoni ta’ Istanbul, dispoΩizzjonijiet biex jindirizzaw il-mutilazzjoni ©enitali femminili, Ωwi©ijiet sfurzati u l-isterilizzazzjoni sfurzata kienu riçentement inkluΩi filKodiçi Kriminali Malti.

Mira wa˙da Sabiex jag˙mlu lil Malta konformi mad-dispoΩizzjonijiet ta’ din il-Konvenzjoni, il-Kumitat Interministerjali, li jinkludi rappreΩentanti mill-Kummissjoni dwar il-Vjolenza Domestika; ilMinisteru g˙all-Familja u Solidarjetà Soçjali; il-Ministeru g˙ad-Djalogu, l-Affarijiet talKonsumatur u l-Libertajiet Çivili, flimkien ma’ esperti o˙ra, twaqqaf biex jirrevedi lle©iΩlazzjoni nazzjonali u tipproponi l-emendi legali, inizjattivi u miΩuri me˙tie©a biex jintla˙qu l-obbligi msemmija filKonvenzjoni.

Il-Kumitat qed jadotta metodolo©ija multidixxiplinarja

li jiΩgura illi l-partijiet interessati kollha jestendu l-kollaborazzjoni tag˙hom biex jil˙qu mira wa˙da, dik tal-prevenzjoni u l-©lieda kontra l-vjolenza fuq in-nisa u l-vjolenza domestika.

Il-Kummissjoni Nazzjonali g˙all-Promozzjoni talUgwaljanza u l-Kummissjoni dwar il-Vjolenza Domestika qeg˙din ja˙dmu flimkien sabiex tiΩdied il-kuxjenza rigward il-˙tie©a li jkun issal-

vagwardjat dan id-dritt fundamentali u biex titjieb il-˙ajja tan-nisa u l-ir©iel li jesperjenzaw vjolenza. Dan qeg˙din jag˙mluh billi jsa˙˙u l-g˙odod eΩistenti u jipproponu miΩuri ©odda f’konformità mad-dispoΩizzjonijiet tal-Konvenzjoni ta’ Istanbul. Óidma fuq diversi livelli F’kummenti li tat lil din ilgazzetta, il-Ministru g˙ad-

Djalogu Soçjali, Affarijiet talKonsumatur u Libertajiet Çivili Helena Dalli fakkret kif kien Gvern Laburista li fl-1998 ressaq l-ewwel white paper fuq il-vjolenza kontra n-nisa.

Hija spjegat li, hekk kif re©a’ kien hemm Gvern Laburista, ilMinisteru mmexxi minnha imbarka mal-ewwel fuq ˙idma biex tkun ratifikata din ilKonvenzjoni, biex issa pajjiΩna huwa wie˙ed minn grupp ta’ erbatax li rratifikaha minn

madwar id-dinja.

Fl-istess ˙in, Dr Dalli semmiet kif il-Gvern ressaq li©ijiet li se jkunu konformi malKonvenzjoni b˙alma huma dawk kontra l-mutilazzjoni ©enitali femminili u kontra Ωwie© sfurzat. Barra minn hekk, twaqqaf ukoll kumitat interministerjali bl-g˙an li jevalwa l-implikazzjonijijet talli©ijiet g˙al Malta f’dan ir-rigward, filwaqt li jipproponi bidliet fil-policies skont il-bΩonn.