KullHadd_13.12.2015

www.kullhadd.com

ÓARSA LEJN

IL-MARATONA ÌBIR TA’ FONDI MTELLGÓA MILL-PL

Il-Óadd, 13 ta’ Diçembru, 2015 Óar©a Nru 1,170

Prezz ›1

STUDENTI TAL-ITS IGAWDU MINN FTEHIM MAL-MHRA

WARA SNIN TA’ ÇANFIR IL-GRECO TFAÓÓAR LIL MALTA

l-Istitut tal-Istudji Turistiçi (ITS) g˙amel ftehim malMalta Hotels and Restaurants Association (MHRA) f’kollaborazzjoni li se tipprovdi sponsorjar u impjiegi fuq baΩi part-time lill-istudenti tal-ITS minn g˙add ta’ negozji mse˙bin fl-MHRA. Minbarra l-benefiççju immedjat g˙all-istudenti, dan il-ftehim se jkun ta’ benefiççju wkoll g˙allindustrija turistika nnifisha, li se tgawdi minn riΩors uman dejjem aktar kwalifikat u m˙arre© skont iddomanda attwali tal-industrija.

Wara snin twal li fihom il-Gvern ta’ Malta kien jaqla’ kritika wara l-o˙ra mill-GRECO min˙abba t-tkaxkir tassaqajn mill-amministrazzjoni preçedenti biex ilParlament japprova li©i tal-finanzjament tal-partiti, issa li din il-li©i ©iet approvata l-istess GRECO fa˙˙ret lil Malta g˙al dan il-pass.

F’kummenti li ta lil din il-gazzetta, il-Ministru g˙allÌustizzja Owen Bonnici esprima sodisfazzjon g˙arrapport tal-GRECO, u qal fost o˙rajn li l-idea hi li jintla˙aq bilanç bejn il-kunfidenzjalità u t-trasparenza.

Laqg˙a li kellha ssir ilbiera˙ f’Malta bejn delegazzjonijiet tal-gvernijiet ta’ Tobruk u Tripli t˙assret fl-a˙˙ar mument meta dawn tal-ewwel ikkançellaw il-parteçipazzjoni tag˙hom ftit ˙in qabel il-bidu tag˙ha.

Kelliem g˙all-Gvern qalilna li nhar il-Ìimg˙a lGvern Malti kien infurmat mill-awtoritajiet ta’ Tobruk u Tripli li l-Presidenti rispettivi tag˙hom xtaqu jiltaqg˙u f’Malta biex jiddiskutu l-possibbiltà ta’ Gvern b’unità nazzjonali.

Ara pa©na 3

Ara pa©na 8

Ara pa©na 2

IMÓASSRA LAQGÓA BEJN IL-GVERNIJIET LIBJANI

REKLAM LI MA SETAX JINXTARA Bis-sa˙˙a tal-Valletta Summit u çCHOGM li saru fil-©img˙at li g˙addew, pajjiΩna ggwadanja b’valur ta’ nofs biljun ewro f’reklamar. Dan irriΩulta minn studju li sar minn kumpanija indipendenti bbaΩata f’Londra, u li ©iet ikkummissjonata mill-Gvern Malti biex tevalwa l-ammont ta’ rappurta©© li ˙a pajjiΩna.

Huwa kkalkulat li dawn iΩ-Ωew© avvenimenti ©ew jiswew madwar €12-il miljun. G˙alhekk, minbarra lgwadann ekonomiku immedjat, pajjiΩna ggwadanja wkoll f’reklamar b’42 darba iktar minn dak li nefaq. Dan huwa ammont li pajjiΩna ma kienx se jaffordja j˙allas f’reklami tradizzjonali, speçjalment fuq perjodu qasir ta’ xahar.

Ara pa©na 5

02 13|12|2015

kullhadd.com

kÓ LOkALI

FTEHIM BEJN L-ITS U L-MHRA...

SPONSORJAR U IMPJIEGI FUQ BAÛI PART-TIME GÓALL-ISTUDENTI dawn l-a˙˙ar tliet snin, dan ilkelliem spjega kif l-ITS sar investiment kemm mil-lat ta’ infrastruttura u kemm mil-lat tar-riΩors uman. Fil-fatt, saret ˙idma sabiex il-bini tal-ITS, lambjent u l-g˙odda tattag˙lim li juΩaw l-istudenti jissewwa, jissebba˙ jew jinbidel skont il-bΩonn.

“PereΩempju, fis-sajf tal-2014 saret ˙idma fuq il-bini talMartin Luther King li huwa wie˙ed mill-campuses tal-ITS. Matul is-sajf li g˙adda, ing˙atat importanza kbira biex isir titjib fil- campus prinçipali f’San Ìiljan sabiex l-istudenti jibdew is-sena skolastika f’ambjent a˙jar,” Ωied jg˙id il-kelliem.

Sar ukoll investiment mil-lat ta’ riΩorsi umani fejn twaqqfet struttura ta’ tmexxija ©dida u n˙atru persuni li kien hemm bΩonn, kemm fuq livell akkademiku u kemm fuq livell mhux akkademiku, biex lITS ja˙dem bl-aqwa mod u biex l-istudenti jing˙ataw la˙jar tag˙lim u servizz.

GLEN FALZON glen@kullhadd.com Minn informazzjoni li kisbet din il-gazzetta jirriΩulta li ftit taΩ-Ωmien ilu l-Istitut tal-Istudji Turistiçi (ITS) g˙amel ftehim mal-Malta Hotels and Restaurants Association (MHRA) liema kollaborazzjoni se twassal g˙all-benefiççju talistudenti f’forma ta’ sponsorjar u impjiegi fuq baΩi part-time minn g˙add ta’ negozji li qed jie˙du sehem.

Dan se jkun ta’ benefiççju g˙all-industrija turistika nnifisha li se tgawdi minn riΩors uman dejjem aktar kwalifikat u ppreparat. Dan g˙ax ilftehim se jwassal biex aktar studenti jsiru professjonisti fissetturi tat-turiΩmu u tal-ospitalità, u fl-istess ˙in ji©i indirizzat in-nuqqas ta’ kapital uman me˙tie© li l-operaturi qed jiffaççjaw minn sena g˙al sena. Óidma estensiva fuq il-kurrikulu tal-ITS Kelliem mill-ITS Ωied jg˙id li fl-ITS saret ˙idma estensiva fuq il-kurrikulu sabiex dan ji©i modernizzat u aktar streamlined , u allura jkun aktar ta’ valur kemm g˙all-istudenti u kemm g˙all-industrija nnifisha.

Saru bidliet b˙at-tnaqqis talkors tal-foundation minn tliet snin ghal sena u allura studenti li, g˙al ra©uni jew o˙ra, ma jkollhomx il-kwalifiki neçessarji biex jibdew kors fil-livell ta’ çertifikat ikunu jistg˙u jag˙mlu sena kors ta’ foundation u minn hemm ikomplu fuq programm ta’ studju li jwassalhom sal-Higher National Diploma.

L-ITS b˙alissa qieg˙ed ukoll ja˙dem ˙afna mill-qrib malpartijiet interessati ewlenin flindustrija sabiex jer©g˙u jinbnew u/jew jissa˙˙u r-relazzjonijiet bejn din l-istituzzjoni u l-industrija tal-ospitalità u tat-turizmu, u jkun Ωgurat li dak li qed isir huwa g˙alla˙jar mhux biss g˙all-industrija tat-turiΩmu, iΩda g˙all-©id tal-ekonomija ta’ pajjiΩna fuq skala ©enerali.

“Mill-aspett akkademiku, lITS qed ja˙dem fuq il-formaz-

B id l i e t l i w a s l u g ˙ a l l iffrankar ta’ €14,076 fissena

Fil-ba©it li g˙adda l-Gvern ˙abbar li se jkun qed jinvesti aktar minn €56 miljun f’wie˙ed mill-akbar pro©etti li qatt saru g˙ar-riΩorsi umani fit-turiΩmu – campus ©did g˙all-ITS

zjoni ta’ Kunsill Xjentifiku li se jservi sabiex jg˙aqqad l-Istitut mal-Industrija f’diskussjonijiet regolari dwar Ωviluppi fis-settur tal-ospitalità u turiΩmu. Lg˙an ta’ dan il-kumitat huwa li ji©u analizzati sitwazzjonijiet ta’ nuqqas li l-ITS jista’ jindiriz-

za sabiex jitkompla t-titjib u tiΩdied il-kompetittività,” sostna dan il-kelliem.

Investiment fl-infrastruttura u fir-riΩors uman Mistoqsi x’investimenti saru tul

Mistoqsi speçifikament fuq ilbidliet li saru fid-Dipartiment tal-Informatika fl-ITS, dan ilkelliem sostna kif kien hemm Ωieda u bidliet fir-riΩors uman u fl-istruttura tal-istaff, fost o˙rajn permezz tal-˙atra ta’ persuna li qed tmexxi dDipartiment u l-˙addiema fi rwoli differenti fl-IT. Dawn qed jie˙du ˙sieb l-infrastruttura s˙i˙a tal-IT fil-campuses tal-ITS f’San Ìiljan, f’Pembroke u l-Qala, G˙awdex.

Dan il-kelliem Ωied jg˙id ukoll li l-ITS g˙amel Education Service Agreement mal-MITA, li huwa ftehim li wassal biex biex jinbidlu lkompjuters kollha tal-ITS, li kienu antiki u inadegwati, skont il- procurement framework tal-MITA. Fl-istess waqt, permezz tal-istess ftehim malMITA, inxtraw ukoll liçenzji ta’ software bir-rati kif imniΩΩlin fil- procurement framework . Dan wassal biex ikun hemm 39 laptop ©did

g˙all-g˙alliema li ja˙dmu flITS fuq baΩi full-time.

Il-kelliem irrefera wkoll g˙all-˙idma qawwija li saret sabiex l-ispejjeΩ tal-ITS jonqsu. “PereΩempju, permezz talbidla fis-servizz tal-internet sa minn Jannar ta’ din is-sena, isservizz tal-internet qed ji©i pprovdut g˙al €125 fix-xahar, li jammonta g˙al €1,500 fissena. Meta tikkompara lammont preçedenti ma’ dak preΩenti, l-ITS se jkun qed jiffranka spiΩa sostanzjali ta’ €14,076 fis-sena,” sostna dan il-kelliem.

A k t a r m i n n €5 6 m i l j u n f’campus ©did tal-ITS Fid-dawl ta’ dan kollu, ta’ min isemmi li fil-ba©it li g˙adda lGvern ˙abbar li se jkun qed jinvesti aktar minn €56 miljun f’wie˙ed mill-akbar pro©etti li qatt saru g˙ar-riΩorsi umani fit-turiΩmu – campus ©did g˙all-ITS li se j˙alli frott kbir fis-settur turistiku li bih se jkun hemm qabΩa fil-kwalità tat-tag˙lim, fl-apprentistat u fl-ospitalità.

“Dan se jkun campus state of the art li se jservi mhux biss fl-operazzjoni attwali talIstitut, imma l-Gvern se jkun qed jirriloka g˙al darb’o˙ra mudell ta’ negozju ©did ta’ campus internazzjonali finNofsinhar ta’ pajjiΩna. Dan se jkun qed iservi g˙all-˙ti©ijiet kemm tal-istudenti kif ukoll tal-industrija,” afferma l-kelliem. Il- kampus il-©did se jiΩgura li l-istudenti jitg˙allmu u jit˙ar©u b’metodi u b’g˙odda li huma mhux biss moderni imma speçjalment li huma relevanti u li jirriflettu lbΩonnijiet tal-industrija tallum u l-bΩonnijiet tal-industrija ta’ g˙ada.

Barra minn hekk, se jkun qed jassisti u jinkora©©ixxi aktar studenti barranin biex jag˙Ωlu jistudjaw korsijiet filqasam turistiku u l-ospitalità f’pajjiΩna. “Din ir-rilokazzjoni se tkun qed tag˙ti opportunitajiet ©odda lill-istudenti filwaqt li l-industrija se tkun aktar mog˙nija bi professjonisti u esperti kkwalifikati f’dan is-settur,” temm jg˙id dan ilkelliem b’sodisfazzjon.

LOKALI KÓ

13|12|2015 03

kullhadd.com

IL-GRECO TFAÓÓAR IL-LIÌI TAL-FINANZJAMENTI TAL-PARTITI…

“L-IDEA HI LI NILÓQU BILANÇ BEJN IL-KUNFIDENZJALITÀ U T-TRASPARENZA”

Il-Ministru Owen Bonnici

GLEN FALZON

il-©did impenja ru˙u li ma jag˙ti l-ebda Ωieda b˙al dik ta’ €500 fil-©img˙a mill-amministrazzjoni preçedenti lillKabinett.

Pass ie˙or jinkludi li l-Gvern jikkummissjona lillOmbudsman, lill-Awditur Ìenerali u l-Kummissarju Elettorali Ewlieni biex b’mod indipendenti jo˙or©u b’mekkaniΩmu u livelli ta’ remunerazzjoni talPresident, tal-Prim Ministru, talKap OppoΩizzjoni, tal-ministri u tas-segretarji parlamentari u l-Political Office Holders relatati.

glen@kullhadd.com “The adoption of the Financing of the Political Parties Act is commendable. It constitutes an important milestone by introducing a regulatory framework which brings greater transparency in the sphere of political funding in Malta.”

Dawn kienu l-kummenti ferm poΩittivi tal-Grupp ta’ Stati Kontra l-Korruzzjoni fi ˙dan ilKunsill tal-Ewropa, mag˙ruf a˙jar b˙ala l-GRECO, fejn fa˙˙ar lil pajjiΩna b’mod millaktar çar g˙all-approvazzjoni tal-li©i tal-finanzjament tal-partiti li, fil-fatt, ©iet deskritta millistess GRECO b˙ala tragward importanti li se dda˙˙al iktar trasparenza f’pajjiΩna.

Gvern Nazzjonalista kaxkar saqajh fuq din il-li©i Wara snin twal li fihom ilGvern ta’ Malta kien jaqla’ kritika wara l-o˙ra mill-GRECO min˙abba t-tkaxkir tas-saqajn mill-amministrazzjoni preçedenti biex il-Parlament japprova li©i tal-finanzjament tal-partiti, issa li din il-li©i ©iet approvata hija xi ˙a©a poΩittiva ˙afna. Fil-fatt, din il-li©i dwar il-finanzjamenti tal-partiti li kienet ilha mwieg˙da snin minn amministrazzjoni preçedenti, kien biss f’Lulju li g˙adda li kienet approvata wara li l-Gvern preΩenti g˙amilha wa˙da mill-prijoritajiet tieg˙u f’sensiela ta’ li©ijiet ma˙suba biex iΩidu ttrasparenza.

Il-GRECO qal ukoll li din hija li©i tajba g˙ax tag˙ti poter lillorganu awtonomu li hija lKummissjoni Elettorali li tisso©©etta lill-partiti g˙al sanzjonijiet amministrattivi f’kaΩ li l-li©i ma tkunx osservata. Ir-rapport jinnota wkoll kif issa˙˙a˙ l-iskrutinju dwar linfiq tal-kandidati. Huwa wkoll ta’ sodisfazzjon li, wara d-d˙ul fis-se˙˙ ta’ din il-li©i, wara ˙afna snin, il-GRECO m’g˙adux iqis lil pajjiΩna b˙ala wie˙ed mill-pajjiΩi li jiksru rrakkomandazzjonijiet tieg˙u.

Dan huwa çertifikat sabi˙ lil Malta ta’ aktar kontabbiltà u

“Konna l-uniku pajjiΩ flEwropa ming˙ajr din il-li©i” – Franco Debono

trasparenza.

X’inhi r-ra©uni li l-PN ma da˙˙alx din il-li©i?

F’kummenti li ta lil din ilgazzetta, il-Ministru g˙all-Ìustizzja, Kultura u Gvern Lokali Owen Bonnici sostna li dan huwa ta’ sodisfazzjoni g˙allGvern li l-GRECO ddefinixxa din il-li©i b˙ala wa˙da kruçjali u li se dda˙˙al aktar governanza tajba f’pajjiΩna.

Din il-li©i, b˙aΩ-Ωew© li©ijiet l-o˙ra g˙al governanza a˙jar, it-tne˙˙ija tal-preskrizzjoni minn reati ta’ korruzzjoni u lWhistleblowers’ Act, da˙lu filli©ijiet tag˙na fil-bidu talle©iΩlatura mhux lejn l-a˙˙ar tag˙ha. G˙alhekk, b˙alma rajna f’˙afna oqsma o˙rajn b˙all-ener©ija, anke f’dan issettur, minn pajjiΩ li kien qed ji©i meqjus fost l-ag˙ar issa qed ji©i meqjus minn tal-a˙jar.

Kien meqjus fost l-ag˙ar g˙ax Gvern preçedenti baqa’ jkaxkar saqajh g˙al ˙afna u ˙afna snin.

“Ir-ra©uni vera g˙ala l-Gvern preçedenti kien baqa’ jkaxkar saqajh hu biss jafha. Jista’ jkun li l-idea ta’ aktar trasparenza f’dan is-settur kienet tqabbad il-bard lid-diri©enti ewlenin talPN?,” staqsa l-Ministru Bonnici. Ûied jg˙id li tfassal ukoll abbozz ta’ regolament li jiggwida lill-partit dwar kif g˙andhom jippreΩentaw il-kontijiet

tag˙hom li ©ie mqassam lillpartiti ewlenin biex jag˙tu rrispons tag˙hom qabel dawn isiru regolamenti uffiçjali.

Li©i maqsuma fi tlieta Il-Ministru Bonnici qal li l-g˙an ta’ din il-li©i huwa maqsum fi tlieta. “L-ewwel nett se jkun hemm proçess ta’ re©istrazzjoni ta’ partiti politiçi u regoli baΩiçi li jiggwidaw lill-partiti. It-tieni se jkun hemm obbligu ta’ pubblikazzjoni ta’ kontijiet tal-partiti politiçi. It-tielet g˙an hu li jkun hemm dikjarar ta’ donazzjonijiet skont kemm dawn ikunu kbar.

L-idea hi li jintla˙aq bilanç bejn il-kunfidenzjalità u ttrasparenza. Aktar ma d-donazzjonijiet ikunu Ωg˙ar aktar immorru favur il-kunfidenzjalità waqt li aktar ma jkunu kbar aktar immorru favur ittrasparenza,” afferma l-Ministru Bonnici. B’hekk bil-fatti lGvern qed ida˙˙al aktar g˙odod g˙al governanza a˙jar f’pajjiΩna biex anke f’dan issettur inkomplu nsiru fost laqwa fl-Ewropa.

tal-finanzjament tal-partiti; u˙ud minnhom ta’ natura teknika li l-Gvern qieg˙ed jevalwa. Tnejn minn dawn irrakkomandazzjonijiet talGRECO huma dwar kandidati li jo˙or©u g˙all-elezzjoni ©enerali g˙al rashom u b’mod indipendenti, u dwar id-dritt li wie˙ed jag˙ti donazzjoni Ωghira ta’ €50 lil partit politiku ming˙ajr il-˙tie©a li juri min hu jew min hi.

Fuq dawn iΩ-Ωew© punti lGvern se jkompli jiddjaloga mal-GRECO biex ikompli jwassal il-messa©© li l-kuntest lokali ta’ pajjiΩna huwa differenti minn dak ta’ pajjiΩi ikbar.

B’mod partikolari, il-Gvern i˙oss li f’pajjiΩ Ωg˙ir b˙al Malta persuna g˙andha jibqg˙alha ddritt li tag˙ti donazzjoni Ωg˙ira ta’ mhux iktar minn €50 lil partit politiku ming˙ajr ma tikxef l-identità tag˙ha, u dan g˙al ra©unijiet li jistg˙u jkunu familjari, soçjali, u o˙rajn.

Il-Gvern jinnota li fuq dawn iΩ-Ωew© punti kien hemm ukoll qbil unanimu fil-Kamra tadDeputati.

Inizjattivi o˙ra

Il-Gvern f’komunikazzjoni kontinwa mal-GRECO Il-Gvern jinnota li l-GRECO g˙amel erba’ rakkomandazzjonijiet o˙ra g˙al dak li hu jqis b˙ala titjib ulterjuri fil-li©i

Proposti o˙ra li ˙adem fuqhom il-Gvern biex ikompli jsa˙˙a˙ il-governanza jinkludu pieni aktar ˙arxa g˙al reati marbuta mal-korruzzjoni.

Apparti minn hekk, il-Gvern

Din il-gazzetta tkellmet ukoll mal-President tal-Kummissjoni g˙ar-Riforma Óolisitka tal-Ìustizzja Franco Debono li sostna li dan huwa pass verament storiku u anke l-GRECO rrikonoxxa dan.

“Kien ta’ sodisfazzjon li pajjiΩna issa ng˙aqad mal-bqija talpajjiΩi l-o˙ra fl-Ewropa u fiddinja demokratika li kollha g˙andhom din il-le©iΩlazzjoni.

Fil-fatt, konna wie˙ed mill-ftit pajjiΩi fid-dinja, u l-uniku pajjiΩ fl-Ewropa, li ma kellniex din illi©i fundamentali g˙attrasparenza u l-kontabbiltà,” afferma Dr Debono.

Huwa fakkar li din il-li©i, li g˙addiet mill-Parlament b’vot unanimu, hija bbaΩata u tixbah sew kemm fis-sustanza u flistruttura l-abbozz li kien ippreΩenta hu stess fille©iΩlatura li g˙addiet lura f’Jannar 2012.

“Dan l-abbozz kompla ji©i rfinat mhux biss permezz ta’ konsultazzjoni pubblika wiesg˙a iΩda wkoll, b˙al kull li©i o˙ra, permezz ta’ aktar titjib fi stadju tal-Kumitat filParlament, grazzi g˙all-proposti min-na˙a talOppoΩizzjoni u anke lAlternattiva Demokratika,” fisser Debono.

Temm jg˙id li, permezz ta’ din il-li©i, il-proçess tar-riforma Kostituzzjonali nbeda u, f’dan is-sens, din il-li©i hija wa˙da mill-aktar passi importanti f’dan il-proçess.

04 13|12|2015

kullhadd.com

kÓ lokalI

jIntlaÓaQ FteHIM storIku FIl-Cop 21 F’parIÌI…

“It-12 ta’ dIÇeMBru se jIBQa’ MnIÛÛel BÓala juM tad-deHeB gÓall-uManItÀ”

Il-Ministru Leo Brincat

Hekk kif ilbiera˙ intla˙aq ftehim storiku fis-summit tal-COP 21 f’Pari©i, ftit qabel ma ddokument finali ©ie approvat, din il-gazzetta ˙adet il-kummenti tal-Ministru g˙allIΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u t-Tibdil fil-Klima Leo Brincat li ddeskrieva din il-©urnata b˙ala wa˙da li se tibqa’ mniΩΩla b˙ala l-jum tad-deheb g˙all-umanità.

Mistoqsi jikkummenta fuq din l-istqarrija, il-Ministru Brincat sostna li, fl-aktar mumenti delikati ta’ taqlib u tensjoni dinjija, ilbiera˙ fe©© ra©© ta’ dawl qawwi li g˙andu jimliena b’tama u fiduçja f’©ejjieni a˙jar g˙all-©enerazzjonijiet kollha, inkluΩi dawk ta’ g˙ada.

Reb˙a storika “B˙ala pajjiΩ u b˙ala Gvern kburin li tajna sehemna flimkien ma’ ˙afna o˙rajn g˙al reb˙a storika. Daqstant ie˙or kburin li ˙afna mill-aspirazzjonijiet imnaqqxin fid-dikjarazzjoni finali taç-CHOGM, li nΩam f’pajjiΩna proprju lejlet il-bidu tal-COP 21, huwa rifless f’dak li ©ie maqbul u miftiehem illum,” sostna l-

195 nazzjon qablu li t-temperaturi s˙an jinΩammu ta˙t iΩ-Ωew© gradi Celsius

Ministru Brincat. Huwa Ωied jg˙id li jidher çar li, grazzi g˙aç- chairmanship g˙aqli u professjonali tal-Gvern FrançiΩ kif ukoll tal-komunità internazzjonali kollha, minkejja d-differenzi li seta’ kien hemm, xorta waslu g˙al riΩultat xieraq, ©ust, ekwu u anke sostenibbli.

“Minn dan il-proçess mhux biss l-ambjent se jo˙ro© rebbie˙ iΩda l-ekonomiji tag˙na

lkoll hekk kif issa ninsabu marbutin li n˙affu dejjem aktar minn qatt qabel il-proçess tattnaqqis tad-dipendenza tag˙na fuq ener©ija li tni©©es ˙alli lkoll kemm a˙na jkollna ekonomija bbaΩata fuq Ωvilupp verament sostenibbli,” temm jg˙id il-Ministru Brincat.

Fil-bidu tal-©img˙a li ©ejja, ilMinistru Brincat mistenni jag˙mel stqarrija fil-Parlament dwar il-COP 21.

Kien proprju lbiera˙ waranofsinhar li l-Ministru tal-Affarijiet Barranin FrançiΩ ippreΩenta dan il-ftehim globali storiku li se jwassal biex jittrasforma lekonomija tad-dinja totalment minn wa˙da li ta˙dem bil-fossil fuels g˙al wa˙da li ma tkomplix tikkontribwixxi g˙attis˙in globali. Dan fid-dawl talfatt li din is-sena kienet irre©istrata b˙ala rekord talaktar sena s˙una, u wara erba’ snin ta’ ta˙ditiet kontinwi tanNazzjonijiet Uniti li spiss komplew jimminaw l-interessi talpajjiΩi l-foqra meta mqabbla ma’ dawk sinjuri, fost affarijiet.

Il-Ministru g˙all-Afarijiet Barranin Laurent Fabius sejja˙ dan il-ftehim b˙ala wie˙ed ambizzjuΩ u bbilançjat li jimmarka “Ωvolta storika” g˙addinja kollha kemm hi. Fabius enfasizza fuq il-punti ewlenin, fosthom li jkun hemm mira aktar ambizzjuΩa li tillimita ΩΩieda fit-temperaturi globali g˙al inqas minn Ωew© gradi Celsius, $100 biljun fis-sena b˙ala fondi lil dawk il-pajjiΩ li jkunu g˙adhom qed jiΩvilup-

paw wara l-2020, kif ukoll çiklu ta’ 5 snin bl-g˙an li jkunu riveduti l-weg˙diet nazzjonali biex tittie˙ed azzjoni fuq lemissjonijiet tal-gassijiet serra.

Tama ©dida G˙alhekk, g˙all-ewwel darba f’aktar minn 20 sena, kemm ilpajjiΩi sinjuri kif ukoll dawk fqar, ftiehmu fuq viΩjoni komuni biex iraΩΩnu kemm jista’ jkun l-emissjonijiet tal-gassijiet serra u b’hekk hemm pjan biex jitwaqqaf l-uΩu tal-fossil fuels li ilu g˙addej g˙al çentinarji s˙a˙. Dan jikkuntrasta bil-kbir mas-summit tal-klima li ttella’ f’Copenhagen sitt snin ilu, fejn dan kien falla milli jintla˙aq ftehim.

Madankollu, issa huwa çar li l-ftehim ta’ Pari©i ©ab mieg˙u tama ©dida biex dan ilfenomenu li qed jag˙mel ˙afna ˙sara lid-dinja jkun mi©©ieled bis-serjetà. Qabel ma ng˙ata bidu g˙al din is-sessjoni, log˙la negozjatur taç-Çina Gao Feng sostna li lbiera˙ kienet ©urnata ta’ tama biex jintla˙aq ftehim globali. Dan il-ftehim se jservi ta’ simbolu qawwi g˙aççittadini tad-dinja u sinjal qawwi g˙all-investituri.

“Issa nIstgÓu nInnegozjaw poÛIzzjonI lI l-aktar tkun adattata gÓalIna”

Il-Ministru Edward Scicluna

Wara l-laqg˙a ta’ din il-©img˙a bejn il-Ministri g˙all-Finanzi tal-Unjoni Ewropea, il-Ministru Edward Scicluna esprima ssodisfazzjon tieg˙u g˙all-fatt li l-Economic and Financial Affairs Council (ECOFIN) laqg˙et ir-rakkomandazzjonijiet li g˙amel pajjiΩna biex ikun hemm flessibbiltà akbar fille©iΩlazzjoni relatata mat-tassazzjoni tan-negozji.

F’din il-laqg˙a Malta, filwaqt li esprimiet l-apprezzament tag˙ha g˙ax-xog˙ol li qieg˙ed isir mill-Organisation for Economic Cooperation and Development (OCED) fejn tid˙ol it-tassazzjoni, esprimiet it-t˙assib tag˙ha dwar il-possibbiltà li ji©u implimenti regolamenti ri©idi li jkunu komuni g˙al kul˙add.

Il-UE tilqa’ r-rakkomodazzjoni ta’ Malta Fl-intervent tieg˙u, Scicluna spjega lill-Ministri g˙all-Finanzi l-o˙ra tal-Unjoni Ewropea li lflessibbiltà li hija permessa skont ir-rakkomandazzjonijiet tal-OECD g˙andha ti©i adottata mill-Kummissjoni Ewropea meta din tifformola l-proposti tag˙ha rigward il-Base Erosion and Profit Shifting (BEPS).

Din il-prassi tal-a˙˙ar hija strate©ija relatati mal-˙lasijiet tat-taxxi uΩati minn kumpaniji biex jisfruttaw nuqqasijiet filli©ijiet biex i˙allsu rati ta’ taxxa fuq il-qlig˙ tag˙hom li jkunu aktar baxxi milli sup-

post.

Malta kienet l-unika pajjiΩ li pproponiet l-inkluΩjoni ta’ approçç flessibbli imma komuni fil-KonkluΩjoni tal-Kunsill g˙all-Finanzi dwar il-BEPS. Min-na˙a l-o˙ra, fir-rigward tal-KonkluΩjoni tal-Kunsill dwar il-Kodiçi ta’ Kondotta, fejn jid˙ol il-livell effettiv ta’ tassazzjoni fil-UE, Malta, lIrlanda u Çipru kisbu appo©© unanimu g˙all-inkluΩjoni ta’ emenda li ssostni li l-kompetenzi nazzjonali f’dan is-settur

tibqa’ ppriservata.

“Il-ministri l-o˙ra talKunsill çedew g˙at-talbiet ta’ pajjiΩna” Dwar din it-tema, il-gazzetta KullÓadd tkellmet malMinistru g˙all-Finanzi Edward Scicluna li spjega li, filwaqt li Malta hija kontra l-evaΩjoni tattaxxa minn kumpaniji multinazzjonali u tikkopera ma’ pajjiΩi o˙rajn biex dan ma ji©rix, min-na˙a l-o˙ra trid

iΩΩomm id-dritt li r-rati tattaxxa ma ji©ux armonizzati u li r-rati tat-taxxa jiddeterminahom il-Parlament Malti.

“Fuq dan hemm ftehim bejn iΩ-Ωew© na˙at tal-Kamra. Irra©uni g˙al dan hi biex inΩommu l-kompetittività ta’ pajjiΩna u b’hekk inkomplu no˙olqu xxog˙ol. Peress li l-pajjiΩi membri tal-Unjoni Ewropea ma jinsabux kollha fl-istess çirkustanzi, dawn iç-çirkustanzi jistg˙u joffru vanta©©i lil xi Stati Membri u Ωvanta©©i lil

o˙rajn,” tenna Scicluna.

G˙aldaqstant, huwa qalilna li Malta jidhrilha illi g˙andu jkun hemm flessibbiltà fl-uΩu tattassazzjoni b˙ala strument ekonomiku sabiex ikunu jistg˙u jittie˙du inkonsiderazzjoni dawn iç-çirkustanzi differenti ta’ kull Stat Membru hekk kif permess mill-kompetenzi tal-Istati Membri f’dan ilqasam.

Il-Ministru g˙all-Finanzi ta’ Malta spjega wkoll li l-iktar Stati Membri influwenti talUnjoni Ewropea ma kinux favur li jid˙ol test dwar ilflessibbiltà fil-konkluΩjonijiet tal-Kunsill. G˙aldaqstant, Malta bdiet tag˙mel il-poΩizzjoni tag˙ha b’mod çar minn kmieni fil-Kunsill fil-proçess sabiex jinstab test li jaqblu mieg˙u lIstati Membri kollha.

“G˙amilna ˙afna xog˙ol minn qabel, iΩda fl-a˙˙ar irreputazzjoni tag˙na kif ukoll ir-rapport tajjeb li g˙andi ma’ s˙abi l-ministri l-o˙ra filKunsill swew biex çedew g˙at-talbiet ta’ pajjiΩna. U b’hekk, finalment, l-argumenti li g˙amlet Malta ©ew aççettati sabiex seta’ jinsab qbil. Minna˙a ta’ Malta, permezz ta’ dawn il-KonkluΩjonijiet, nistg˙u ninnegozjaw poΩizzjoni li l-aktar tkun adattata g˙alina meta tikkonsidra ççirkustanzi partikolari tag˙na.

B’hekk nibqg˙u nipprote©u ssetturi ekonomiçi ta’ pajjiΩna u l-impjiegi fihom,” temm jg˙idilna Scicluna.

LoKALI KÓ

kullhadd.com

€550 MILJUN F’REKLAMAR

Rapport minn kumpanija indipendenti ibbaΩata f’Londra ikkonkluda li pajjiΩna gwadanja b’valur ta’ €500 miljun f’reklamar permezz tal-midja internazzjonali matul l-a˙˙ar xahar. Ir-rapport kien ikkummissjonat mill-Gvern Malti u t˙ejja mill-kumpanija ta’ reputazzjoni tajba M&CSAATCHI. L-istudju eΩamina l-ammont ta’ drabi li Malta ssemmiet fil-midja b’rabta mal-Valletta Summit bejn l-1 ta’ Novembru u t-30 ta’ Novembru, u b’rabta maç-CHOGM bejn l-1 ta’ Novembru u s-6 ta’ Diçembru.

Gwadann ta’ 42 darba iktar minn nefqa Ir-rapport ikkonkluda li l-Valletta Summit issemma’ madwar 7,000 darba b’valur ta’ madwar €180 miljun, filwaqt li ç-CHOGM issemma’ madwar 12,300 darba b’valur ta’ madwar €370 miljun. Dan huwa ammont li l-Gvern Malti Ωgur ma kinx se jaffordja j˙allas f’reklami, speçjalment fuq perjodu daqstant qasir.

Il-Gvern qal li Ω-Ωew© avvenimenti flimkien ©ew jiswew madwar €12-il miljun. Iç-çifra eΩatta tkun ippreΩentata lill-Prim Ministru fixxhur li ©ejjin wara li jkun tlesta proçess ta’ awditjar indipendenti.

Din imbag˙ad ti©i ppubblikata u preΩentata fil-Parlament.

Jekk wie˙ed jie˙u ç-çifra preliminari ta’ €12-il miljun, ikun ifisser li f’dak li huwa reklamar biss, pajjiΩna jkun gwadanja b’42 darba iktar milli nefaq.

Wie˙ed ma jridx jinsa li minbarra dan ir-reklamar li minnu pajjiΩna se jiggwadanja fuq diversi livelli, l-ekonomija Maltija ibbenefikat direttament bl-avvenimenti hekk kif eluf ta’ persuni Ωaru pajjiΩna.

Dan kollu jawgura tajjeb g˙all-avvenimenti li jmiss, fosthom ilPresidenza tal-Unjoni Ewropea u l-Commonwealth Local Government Forum fl-2017.

06 13|12|2015

kullhadd.com

kÓ LokALI

MESSAÌÌ FAVUR IL-ÓNIENA F’ittra pastorali li ©iet ippubblikata lbiera˙ fil-bidu talÌublew tal-Óniena, l-Arçisqof ta’ Malta Charles Scicluna u lIsqof ta’ G˙awdex Mario Grech sa˙qu dwar l-obbligu tal-Insara li juri l-˙niena lejn il-proxxmu f’diversi kuntesti, fosthom fejn jid˙ol il-fenomenu tal-immigrazzjoni irregolari, kif ukoll lejn it-trabi mill-mument tattnissil tag˙hom.

nilqg˙u nies li di©à g˙addew minn kalvarju kbir.”

Huma ˙e©©ew lis-soçjetà biex tuΩa kliem ta’ m˙abba u rispett waqt li titkellem fuq dawn ilpersuni u qalu li meta xi ˙add juΩa kliem ta’ mibeg˙da jew kliem ta’ razziΩmu fil-konfront tag˙hom ikun qieg˙ed imur kontra t-twemmin Nisrani.

Nipprote©u lil min hu vulnerabbli

L-ittra pastorali kompliet tg˙id li espressjoni tal-˙niena hi wkoll il-ma˙fra tal-g˙edewwa.

Dan jg˙odd b’mod partikolari fil-konfront tal-vjolenza, lin©ustizzji, u t-terroriΩmu.

“A˙na ma nirrispondux bl-istess lingwa©©, imma blg˙ajnuna tieg˙u nirreΩistu g˙attentazzjoni li nirrispondu bi vjolenza g˙all-vjolenza, bilvendetta g˙all-˙sara li ssir.”

Huma sostnew ukoll li b˙ala komunità ta’ fidi, meta l-Insara jisimg˙u li dawn l-affarijiet orribbli jsiru f’isem Alla, jitkexkxu. “B˙alma qal il-Papa Fran©isku: ‘hija l-ikbar dag˙wa’ li tuΩa dik il-vjolenza li toqtol nies innoçenti f’isem Alla! Min jag˙mel hekk qed jag˙mel likbar ˙sara, qed joffendi l-qalb tal-Óallieq. Ejjew b˙ala Nsara, b˙ala Knisja, b˙ala soçjetà, nie˙du l-opportunità li qed tag˙tina din is-Sena qaddisa talÓniena biex na˙fru tassew mill-qalb lil xulxin, biex inkomplu l-proçess ta’ rikonçiljazzjoni.”

“A˙na msej˙in in˙ennu g˙ax, qabelxejn, kien mag˙na stess li ntweriet il-˙niena. Il-˙niena li nirçievu ming˙and Alla tag˙milna nixbhu lilu. Il-˙niena g˙alhekk issir espressjoni talim˙abba li naqsmu ma’ ˙utna,” sostnew iΩ-Ωew© isqfijiet.

G˙aldaqstant, huma qalu li, b˙ala xandar ta’ din il-˙niena, il-bnedmin huwa msejja˙ biex i˙ares lil dawk il-persuni li huma l-iΩjed dg˙ajfa, vulnerabbli u li g˙andhom l-iΩjed bΩonn tal-protezzjoni.

“Dan jibda mill-˙lejqa umana mill-bidu nett tat-tnissil sattmiem naturali tag˙ha: li a˙na nag˙mlu ˙ilitna biex nipprote©u l-˙ajja mnissla sa millbidu nett, li sal-ewwel tmien ©img˙at tissejja˙ embrijun, imbag˙ad wara tmien ©img˙at ikollha isem ie˙or, imma hija listess ˙lejqa li, malli mbag˙ad titwieled, il-li©i tag˙rafha b˙ala persuna,” kien spjegat fl-ittra

Ma˙fra lill-g˙edewwa

Ritratt: ALAN SALIBA

Irridu nirrispondu g˙at-terroriΩmu bil-ma˙fra

pastorali.

Huma fa˙˙ru l-fatt li l-li©i tag˙ti l-protezzjoni sa mill-bidu

tal-eΩistenza tal-bniedem. Dan fil-fehma tag˙hom huwa wkoll espressjoni tal-˙niena tag˙na –

illi n˙arsu l-˙ajja umana, b’attenzjoni speçjali lejn dawk li huma l-iΩjed vulnerabbli u g˙alhekk je˙tie©u protezzjoni akbar.

L-isqfijiet sostnew ukoll li lÌublew g˙andu jΩomm dejjem aktar ˙ajja fina t-tbatija li jg˙addu minnha l-immigranti li w˙ud minnhom jaslu fi xtutna, o˙rajn fi xtut o˙ra talMediterran. “Titwa˙˙ax taqra dwar is-sofferenza u l-umiljazzjoni li j©arrbu! Meta a˙na, lil dawn ˙utna nilqg˙uhom fixxtut tal-Ewropa, a˙na qed

LOKALI KÓ

13|12|2015 07

kullhadd.com

L-UNIVERSITÀ AMERIKANA F’MALTA

ESPERIMENT LI DIÌÀ RNEXXA F’PAJJIÛI OÓRA Il-pro©ett tal-bini tal-Università Amerikana ta’ Malta huwa investiment li se j˙alli effetti poΩittivi kemm ekonomiçi kif ukoll soçjali fuq il-lokalitajiet tan-na˙a t’isfel ta’ Malta, u se jservi biex ikompli jkabbar u jistimula l-ekonomija Maltija.

Dwar din it-tema tkellmu Charles Mangion u Alex Muscat illi kienu fost il-mistednin taledizzjoni tal-biera˙ ta’ Sibt ilPunt fuq ONE Radio.

In-negozjati waslu fl-a˙˙ar stadju Min-na˙a tieg˙u, Mangion spjega li dan il-pro©ett se j©ib mieg˙u miljuni kbar f’investiment li se jsa˙˙a˙ l-attività ekonomika ta’ pajjiΩna, speçjalment lejn in-Nofsinhar ta’ Malta.

Huwa fakkar li s-Social Impact Assessment li kien ippubblikat f’Awwissu li g˙adda sostna li effett fuq illokalitajiet li fihom se jinbnew iΩ-Ωew© campuses , ji©ifieri Bormla u Wied il-G˙ajn, se jkun biss poΩittiv qajl Ωieda Ωg˙ira fit-traffiku li wie˙ed jistenna qrib çentri edukattivi.

Il-membru parlamentari Laburista spjega wkoll li nnegozjati waslu fl-istadju finali tag˙hom u tenna li dan ilproçess kien wie˙ed kumpless hekk kif kien hemm ˙afna xog˙ol xi jsir fosthom l-orga-

nizzazzjoni tas-sillabu, il-kisba tal-akkreditazzjoni internazzjonali u l-approvazzjoni tal-permessi g˙all-iΩvilupp tal-campuses.

Kuntrast fl-im©iba Min-na˙a tieg˙u, Alex Muscat sa˙aq li l-awtoritajiet wettqu konsultazzjoni vasta tul il-faΩijiet differenti ta’ dan il-pro©ett.

Fil-fatt, il-Gvern laqa’ s-su©©erimenti li ng˙ata mill-pubbliku, fost l-o˙rajn meta qasam ilpro©ett fuq Ωew© campuses minflok il-wie˙ed li kien ippjanat ori©inarjament.

Dan kien jikkuntrasta malmod kif kienu jsiru l-affarijiet fi Ωmien Gvern Nazzjonalista meta, fi pro©etti b˙al dawk talWhite Rocks, l-amministrazzjoni ftehmet direttament malinvestituri ming˙ajr ebda konsultazzjoni mal-pubbliku in©enerali.

Fil-fatt, ta’ min isemmi li dan ma kienx l-unika kaΩ fejn laffarijiet saru minn wara dahar il-poplu. Wie˙ed jista’ jfakkar il-kuntratt li ng˙ata lill-BWSC g˙all-estensjoni tal- powerstation ta’ Dellimara, li sa˙ansitra kellu ji©i investigat mill-Awditur Ìenerali.

Waqt din l-investigazzjoni, bosta kienu x-xhieda li sostnew li ma setg˙ux jiftakru diversi dettalji importanti relatati mannegozjati bejn l-Enemalta u lBWSC minkejja l-fatt li dan

kien kuntratt miljunarju.

Dwar dan ikkummenta lAwditur Ìenerali fix-xhieda li ta quddiem il-Kumitati talKontijiet Pubbliçi f’Novembru tal-2010. Dakinhar, minkejja li sostna li ma kien hemm l-ebda evidenza ta’ korruzzjoni, huwa qal li kien hemm diversi sinjali ta’ suspettuΩi fejn sostna li “there was smoke, but no fire”.

Minkejja dawn ir-rivelazzjonijiet allarmanti, il-Gvern Nazzjonalista ta’ dak iΩ-Ωmien mhux biss ma esprimiex itt˙assib tieg˙u, anzi l-Prim Ministru Lawrence Gonzi uΩa lokkaΩjoni biex jattakka lillOppoΩizzjoni Laburista. Dan g˙ax ir-rappreΩentanti tal-PL fuq il-Kumitat tal-Kontijiet Pubbliçi sempliçement talbu lopportunità li jistaqsu xi mistoqsijiet lix-xhieda li ma kkoperawx fl-investigazzjoni.

300 post tax-xog˙ol ©did Fil-programm tal-biera˙, Muscat spjega wkoll li l-università l-©dida se to˙loq 300 impjieg dirett u se tattira 4,000 student. Minkejja li l-parti lkbira ta’ dawn tal-a˙˙ar se jkunu barranin, l-amministrazzjoni Laburista nnegozjat ma’ Sadeen Group biex ikunu riservati madwar 30 post g˙al studenti lokali li se jgawdu minn boroΩ ta’ studju ffinanzjata millGvern.

APPELL GÓAL IKTAR KOPERAZZJONI MA’ KORDIN Il-Ministru g˙all-Intern u sSigurtà Nazzjonali appella lis-settur privat u l-NGOs biex ja˙dmu iktar malFaçilità Korrettiva ta’ Kordin.

Dan l-appell g˙amlu f’konferenza li ddiskutiet it-tmiem ta’ kors edukattiv li sar bejn il-Façilità Korrettiva u l-NGO mid-Dlam g˙ad-Dawl immirat biex ir-residenti nisa jiskopru u jiΩviluppaw il˙iliet tag˙hom “Meta wie˙ed i˙ares lejn il-qasam tas-servizzi korrettivi hemm bΩonn bidla ˙olistika li hi possibbli permezz ta’ sforz kollettiv. Din te˙tie© residenti b’rieda soda, uffiçjali m˙arr©a u professjonisti fil-˙abs li jimmotivaw ir-residenti, g˙aqdiet mhux governattivi li bl-ener©ija tag˙hom juru l-valuri li toffri l-˙ajja lill hinn miç-çella u soçjetà li tag˙ti t-tieni çans lil dawk li jimmeritawh,” qal il-Ministru.

Sa˙aq li bil-g˙an li jibda jitwettaq it-tibdil me˙tie©, fl-

a˙˙ar sena sar skrutinju taloperat tal-Façilità, bdew jittie˙du d-deçiΩjonijiet u beda l-proçess tat-titjib. Huwa semma kif preΩentament qed jitfasslu strutturi ©odda filqasam tal-immani©©jar.

Semma wkoll kif qeg˙din isiru inga©©i ta’ numru ta’ professjonisti sabiex, millewwel jiem tag˙hom filFaçilità, il-pri©unieri jing˙ataw pjan riabilitattiv ippersonalizzat. Qieg˙da ssir ukoll ˙idma biex ix-xog˙ol tal-uffiçjali korrettivi jmur oltre minn dak ta’ gwardjani, biex dawn jaqsmu l-˙iliet tag˙hom, b’mod partikolari dawk tas-snajja’, mar-residenti. Dan filwaqt li di©à beda l-proçess biex il-programmi edukattivi li ttripplaw fl-a˙˙ar Ωminijiet isiru b’mod aktar kordinat u jkunu addattati g˙al kriterji mitluba fid-dinja tax-xog˙ol illum.

Hawnhekk, il-Ministru Abela semma kif hemm

potenzjal sabiex il-Façilità ta˙dem aktar fil-qrib u b’mod aktar strutturat massettur privat u l-g˙aqdiet mhux governattivi. It-tnejn g˙andhom ˙afna x’joffru filqasam ta’ riabilitazzjoni u riintegrazzjoni tal-pri©unieri.

G˙alhekk huwa appellalhom biex jersqu lejn l-amministrazzjoni bi pro©etti innovattivi.

Min-na˙a l-o˙ra, il-Ministru g˙ad-Djalogu Soçjali, Affarijiet tal-Konsumatur u Libertajiet Çivili Helena Dalli, li wkoll attendiet din il-konferenza, fa˙˙ret il-mod kif lNGO mid-Dlam g˙ad-Dawl qed tuΩa l-fondi mog˙tija lilha mill-Gvern, speçjalment meta tara li dawn il-flus qed jintuΩaw g˙at-tag˙lim talpri©unieri. L-eΩerçizzji li qed jag˙mlu jiswew kemm g˙attis˙i˙ personali tag˙hom u kemm b˙ala preparazzjoni g˙al meta jer©g˙u lura fissoçjetà.

Huwa fakkar li l-kunçett ta’ università kif qieg˙ed ji©i propost f’Malta di©à rnexxa f’Ateni u fil-Kajr, tant li din tal-a˙˙ar g˙andha lista ta’ stennija ta’ eluf ta’ studenti prospettivi.

Il-pro©ett tal-Università Amerikana ta’ Malta se jkompli

ji©i diskuss fil-Kumitat dwar ilKontijiet tal-Uffiççju Nazzjonali tal-Verifika matul il-jumejn li ©ejjin, filwaqt li nhar l-Erbg˙a se jkun quddiem il-Parlament fejn se jsir dibattitu dwaru fla˙˙ar sessjoni ta’ qabel ilvaganzi tal-Milied.

08 13|12|2015

kullhadd.com

kÓ LOkALI

IMÓASSRA LAQGÓA BEJN IL-GVERNIJIET LIBJANI Laqg˙a li kellha ssir ilbiera˙ f’Malta bejn delegazzjonijiet tal-gvernijiet ta’ Tobruk u Tripli t˙assret fl-a˙˙ar mument meta dawn tal-ewwel ikkançellaw il-parteçipazzjoni tag˙hom ftit ˙in qabel il-bidu tag˙ha.

Il-gazzetta KullÓadd g˙amlet kuntatt ma’ kelliem tal-Gvern li spjega li nhar ilÌimg˙a filg˙axija l-Gvern Malti kien infurmat mill-awtoritajiet ta’ Tobruk u Tripli illi l-presidenti rispettivi tag˙hom xtaqu jiltaqg˙u f’Malta lbiera˙ bl-g˙an li jiddiskutu l-possibbiltà li jo˙olqu gvern ta’ unità nazzjonali.

L-istess kelliem qalilna li l-Gvern Malti aççetta illi joffri l-appo©© lo©istiku biex din il-laqg˙a tkun tista’ ssir. Dawn ilpreparamenti saru ming˙ajr intoppi u lPresident tal-General National Congress ta’ Tripli Nouri Abusahmein wasal Malta lbiera˙ waranofsinhar.

Madankollu, il-laqg˙a kellha ti©i m˙assra hekk kif id-delegazzjoni ta’ Tobruk ikkançellat il-parteçipazzjoni tag˙ha fl-a˙˙ar ˙in.

BΩonn ta’ front mag˙qud Din il-laqg˙a kienet mistennija li tkompli tibni fuq il-proçess ta’ paçi fil-Libja wara li nhar il-Ìimg˙a li g˙adda, il-fazzjonijiet rivali f’dan ilkonflitt çivili qabblu ma’ pjan tanNazzjonijiet Uniti li jin˙oloq gvern ta’ unità nazzjonali sas-16 ta’ Diçembru.

Il-komunità internazzjonali ilha tinnegozja g˙al diversi snin malawtoritajiet lokali biex jinstab ftehim.

Fl-a˙˙ar sena, però, n˙asset ur©enza akbar minn dik preçedenti b’konsegwenza tal-firxa allarmanti tal-Istat IΩlamiku fil-Libja.

It-tama tan-Nazzjonijiet Uniti hija li gvern wie˙ed mag˙mul minn rappreΩentanti taΩ-Ωew© fazzjonijiet poli tiçi prinçipali fil-Libja jkun f’poΩizzjoni a˙jar millawtoritajiet preΩenti biex jikkopera mal-komunità internazzjonali fil-©lieda kontra dan il-grupp estremista.

Ritratti: JOE CAMENZULI

ÌENEROÛITÀ B’RISQ IL-PARTIT LABURISTA

Atmosfera sabi˙a lbiera˙ fiç-Çentru Nazzjonali Laburista hekk kif kienet organizzata l-maratona ©bir ta’ fondi. Fost l-attivitajiet li ttellg˙u kien hemm firxa wiesg˙a ta’ talenti li setg˙u façilment jitgawdew min-numru kbir ta’ nies li kienu preΩenti, kif ukoll mit-telespettaturi li segwew din l-attività mill-kumdità ta’ darhom.

Din l-attività hija sintomatika mal-Festa tar-Repubblika li qed niççelebraw illum, fejn ta’ kull sena l-Partit Laburista jappella g˙all-©eneroΩità tal-pubb-

liku sabiex ikun jista’ jibqa’ jiffunzjona b’mod effiçjenti u jkun ta’ servizz dejjem iktar g˙an-nies.

PreΩenti g˙all-attività kien hemm l-amministrazzjoni kollha tal-Partit Laburista, flimkien mal-Prim Ministru u Mexxej Laburista Joseph Muscat, li ltaqa’ ma’ dawk li attendew.

Sakemm morna g˙all-istampa fid-9:00 ta’ filg˙axija kienet di©à n©abret issomma sabi˙a ta’ iktar minn €300,000.

SEZZJONI TAL-FAM TIRBAÓ IL-PREMJU NAZZJONALI ÓADDIEMA TAS-SENA Iç-Çentru tal-Operazzjonijiet tal-Forzi Armati ta’ Malta huma r-rebbie˙a talPremju Nazzjonali Óaddiema tas-Sena 2015. F’serata li ttellg˙et il-Ìimg˙a filg˙axija, kienu ppremjati wkoll ˙addiema minn diversi oqsma tal-˙ajja li kienu nominati f’kategoriji differenti minn kollegi s˙abhom kif ukoll mill-pubbliku.

Il-kategorija Employee of the Year li kienet l-akbar kategorija, b’total ta’ 26 nominazzjoni ntreb˙et mis-Sinjura Terrie Scerri li ta˙dem b˙ala g˙alliema fl-iskola San Andrea. Dik tal-Manager of the Year intreb˙et minn Elizabeth Olivieri li ilha ta˙dem mal-A©enzija tal-gvern MITA g˙al dawn l-a˙˙ar g˙oxrin sena.

Il-kategorija Role Model of the Year intreb˙et minn Josette Parnis li ta˙dem ma’ pazjenti morda bil-kliewi fir-Renal Support Unit filwaqt li dik tal-Employer

of the Year intreb˙et mis-Sur Edward Zammit Tabona li ja˙dem fil-lukanda Fortina. It-tim tal-onkolo©ija fl-isptar talonkolo©ija Sir Anthony Mamo reba˙ ilkategorija tat-Tim tas-Sena g˙all-impenn tieg˙u fil-˙idma mal-pazjenti morda bilkançer.

F’diskors li g˙amlet, il-Ministru g˙adDjalogu Soçjali, Affarijiet tal-Konsumtur u Libertajiet Çivili tkellmet fuq il-˙idma li qed iwettaq il-gvern bil-g˙an li jkomplu jkunu ©enerati aktar impjiegi ta’ kwalità f’pajjiΩna. Hija rrimarkat kif din is-sena kien hemm Ωieda sostanzjali fl-ammont ta’ nominazzjonijiet mis-settur privat. Hija qalet li l-gvern qed imexxi politika probusiness li qed tg˙in biex il-privat ikompli jikkontribwixxi biex tikber l-ekonomija, jitkattar l-investiment u jkompli jonqos il-qg˙ad.

LOKALI KÓ

kullhadd.com

VASCULAR ULTRASOUND GÓAL MATER DEI Din il-©img˙a t˙abbar investiment ie˙or fl-Isptar Mater Dei, apparat li b’mod aktar çar u akkurat minn qatt qabel il-konsulenti se jkunu jistg˙u jaraw problemi fil-vini.

Il-vascular ultrasound hija investiment ta’ €100,000 u se tkun qed tintuΩa biex l-ispeçjalisti f’dan il-qasam ikunu jistg˙u jaraw liema arterji huma mblukkati jew dojoq u liema vini jistg˙u jintuΩaw g˙al bypass, fost proçeduri o˙ra.

“Fil-qasam tal-kura tas-sa˙˙a, l-investiment u l-innovazzjoni huma xi ˙a©a kontinwa. Riçerka u tag˙lim fuq teknolo©ija ©dida huwa essenzjali,” qal is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne meta kien mitlub jikkumenta fuq dan l-investiment.

Il-vascular ultrasound se tkun qed tintuΩa ma’ pazjenti li g˙andhom problemi fil-vini, pazjenti li kellhom puplesija biex wie˙ed ikun jista’ jara b’aktar preçiΩjoni jekk hemmx sadd ta’ arterji, f’nies li g˙andhom problema bil-vini varikuΩi u pazjenti li g˙andhom problema fl-arterji kkawΩati mid-dijabete. F’dan il-kaΩ din ilmagna tal-ultrasound se tkun tista’ tara fejn hemm problema ta’ vini u f’çerti kaΩijiet twassal biex isir intervent kirur©iku ming˙ajr il-bΩonn li jkollu jitlef xi parti minn ©ismu min˙abba d-dijabete.

Huwa stmat li se jsiru madwar 5,000 scan kull sena bil-magna tal-vascular ultrasound ©dida f’Mater Dei. Biex jikkumplimenta dan l-investiment ©did u sabiex ikun jista’ jit˙addem b’mod aktar effiçjenti l-vascular lab f’Mater Dei, sar ukoll investiment fl-ispeçjalisti u professjonisti. Fil-fatt, din il©img˙a ggradwaw bil-Masters erba’ radjografi li se ja˙dmu f’dan il-laboratorju. F’dawn l-a˙˙ar xhur in˙atru Ωew© consultant vascular surgeons o˙ra biex, flimkien mal-konsultent l-ie˙or li di©à kien hemm fMater Dei, tkun tista’ tonqos il-lista ta’ stennija g˙alloperazzjonijiet tal-vini.

Ritratt: JOE CAMENZULI

IL-PROÇESS TA’ TIÌDID TAL-KOSTITUZZJONI SE JIBDA DALWAQT

Waqt çerimonja li l-Partit Laburista tella’ l-Ìimg˙a quddiem ilMonument ta’ Malta Repubblika fil-Marsa, il-Prim Ministru u Mexxej tal-Partit Laburista Joseph Muscat stqarr li wasal iΩ-Ωmien li jsiru l-a©©ornamenti fil-Kostituzzjoni.

G˙aldaqstant, issokta jg˙id Dr Muscat, fix-xhur li ©ejjin ser jinbeda l-proçess tal-Konvenzjoni Kostituzzjonali, konvenzjoni li ser tkun wa˙da li tisma’ lin-nies u s-soçjetà çivili.

Il-Mexxej Laburista tenna l-importanza ta’ diskussjoni, kemm fuq punti li dwarhom hemm qbil u o˙rajn li le, dwar il-prinçipji li jag˙mlu lil pajjiΩna dak li hu. Sostna li din id-diskussjoni m’g˙andhiex tkun xprunata mill-politiçi iΩda min-nies u s-soçjetà çivili.

Dr Muscat sa˙aq li l-kostituzzjoni tar-Repubblika tat lil pajjiΩna d-dinjità, u fissret ukoll kif g˙all-ewwel darba kien hemm Kap ta’ Stat Malti.

“Ir-Repubblika kienet Ωvilupp importanti wara l-Indipendenza, u g˙alhekk l-appell huwa dejjem dak li ma n©elldux il-festi nazzjonali, g˙ax dawn huma marbuta ma’ xulxin,” qal il-Prim Ministru Joseph Muscat.

Fi tmiem id-diskors tieg˙u, il-Mexxej Laburista po©©a kuruna f’ri©lejn il-Monument ta’ Malta Repubblika, segwit mid-Deputat Mexxej g˙all-Affarijiet tal-Partit Toni Abela, membri tal-amministrazzjoni tal-Partit Laburista, membri parlamentari u ferg˙at talPartit Laburista.

10 13|12|2015

kullhadd.com

GVERN LABURISTA… GVERN LI JAÓDEM

kÓ RUBRIkA

X’WETTAQ IL-GVERN… SENA ILU Informazzjoni mi©bura minn

EMANUEL CUSCHIERI 7 ta’ Diçembru

Ìie deçiΩ li t-tabib tal-familja jkun jista’ jappilka direttament g˙all-kartuna s-safra

Emanuel Cuschieri

8 ta’ Diçembru

• F’Ottubru t-turisti Ωdiedu b’10.7%.

Ìiet imne˙˙ija t-taxxa fuq il-wirt fil-kaΩ ta’ persuni b’diΩabbiltà

• Ìie deçiΩ li minn April li ©ej proprjetà li tkun ilha tliet snin f’idejn numru ta’ persuni se tkun tista’ tinbieg˙ jekk il-ma©©oranza tal-ko-proprjetarji jaqblu, anke jekk ikun hemm minoranza li ma tridx.

9 ta’ Diçembru • Filwaqt li bejn l-2004 u Marzu 2013 Gvern tal-PN ©ab biss €290 miljun f’fondi Ewropej, Gvern Laburista f’dawn l-a˙˙ar sentejn u nofs di©à ©ab kwaΩi €700 miljun.

• Gvern Laburista attira lejn Malta l-kampjonat tad-Dragsters li se jsir f’Ottubru tas-sena d-die˙la. G˙al dan l-avveniment mistennija jΩuru pajjiΩna madwar 10,000 persuna.

In-numru ta’ turisti Amerikani li Ωaru Malta Ωdiedu b’14.3%

• Il-President tal-Malta Union of Teachers, Kevin Bonello, iddikjara li hemm sodisfazzjon kbir fost l-g˙alliema tal-iskejjel tal-Gvern wara li ng˙ataw laptops ©odda bl-a˙˙ar teknolo©ija. Iddeskriva dak li kellhom qabel b˙ala raçanç.

10 ta’ Diçembru • Il-mediçina Concerta li tintuΩa g˙all-kundizzjoni tal-ADHD se tibda ting˙ata b’xejn.

• Bdew jing˙ataw b’xejn mediçini ©odda g˙ad-dijabete u anke g˙all-Hepatitis C. • Fil-©img˙at li ©ejjin 100 pazjent se jkunu qed igawdu minn mediçina ©dida li tintuΩa f’pazjenti li g˙andhom kançer fil-musrana.

Dan it-trattament kien qed jiswa lill-pazjenti tag˙na €1,500, f’mument daqstant delikat f’˙ajjithom; issa se jing˙ata b’xejn.

• G˙addej xog˙ol biex aktar mediçini tal-kançer jidda˙˙lu fil-formularju tal-Gvern u jibdew jing˙ataw lil min ikollu bΩonnhom b’xejn.

• Il-Gvern se j˙allas g˙al 400 operazzjoni tal-©enbejn u l-irkoppa li se jsiru lil pazjenti fi sptarijiet privati biex tkompli tonqos il-lista ta’ stennija ta’ dawn l-operazzjonijiet.

• Tlestiet parti o˙ra mill-pro©ett tal-g˙arg˙ar; issa baqa’ biss il-parti ta’ bejn Birkirkara u l-Imsida. Sal-a˙˙ar tas-sena l-pro©ett se jkun jiffunzjona kollu.

• Il-Eurostat irrappurtat li, g˙al darb’o˙ra, f’Ottubru li g˙adda Malta re©a’ kellha t-tieni l-inqas rata ta’ qg˙ad fl-Unjoni Ewropea.

• Il-Commonwealth Local Government Forum se jsir ukoll f’Malta, fl-2017.

IΩ-Ωmien li pazjent jistenna g˙al appuntament g˙all-kura tad-dijabete naqas minn sentejn g˙al sitt xhur

11 ta’ Diçembru

T˙abbar li, filwaqt li ta˙t it-tmexxija tal-PN id-dejn nazzjonali Ωdied g˙al €1.7 biljun, fl-ewwel sena u nofs ta’ Gvern Laburista d-dejn nazzjonali naqas b’€192 miljun

12 ta’ Diçembru

• F’Ottubru li g˙adda l-qg˙ad re©a’ naqas b’1,680 persuna.

T˙abbar li, filwaqt li ta˙t Gvern tal-PN waslu biss 30% tal-fondi Ewropej, fl-ewwel sena u nofs ta’ Gvern Laburista waslu 60% tal-fondi Ewropej

13 ta’ Diçembru

T˙abbar li, filwaqt li fl-a˙˙ar 500 jum ta’ Gvern tal-PN in˙olqu 6,900 post tax-xoghol ©did, fl-ewwel 500 jum ta’ Gvern Laburista n˙olqu 13,600 post tax-xoghol ©did – id-doppju

OPinJOni kÓ

13|12|2015 11

kullhadd.com

AlternAttivi gÓAÛ-ÛgÓAÛAgÓ

naomi Cachia Uffiçjal Politiku FÛl

Il-Gvern qieg˙ed i˙ares lejn ir-responsabbiltà kollettiva tal-proprjetarji tal-istabbilimenti, l-impjegati tag˙hom, kif ukoll tal-©enituri sabiex il-kwistjoni ti©i indirizzata b’mod ˙olistiku u ming˙ajr ma mmorru minn estrem g˙all-ie˙or.

Nhar il-Óamis 10 ta’ Diçembru, il-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti organizza t-tieni laqg˙a mis-serje Progress b’Responsabbiltà fejn ©iet diskussa s-sigurtà f’postijiet ta’ divertiment u l-alternattivi li nistg˙u noffru liΩ-Ωg˙aΩag˙.

Mistiedna g˙al din iddiskussjoni kien hemm , ilMinistru g˙all-Intern u sSigurtà Nazzjonali Carmelo Abela; is-Segretarju Parlamentari g˙aΩ-Ûg˙aΩag˙ u l-Isport Chris Agius; ilPresident tal-Paceville Commercial Establishments Association Mark Grima; Samantha Pace Gasan millKunsill Nazzjonali ta ΩÛg˙aΩag˙; u Georvin Bugeja, rappreΩentant tal-FÛL. Fost il-punti li tqajmu, Carmelo Abela sa˙aq li lGvern qed jaççellera lproçess ta’ reviΩjoni tal-li©ijiet li hemm fis-se˙˙ sabiex ji©u eΩaminati s-salvagwardji me˙tie©a f’dan il-qasam, inkluΩ il-˙ru© u revokazzjonijet ta’ permessi. Il-Gvern qed i˙ares lejn ir-responsabbiltà kollettiva tal-proprjetarji talistabbilimenti, l-impjegati tag˙hom, kif ukoll tal-©enituri sabiex il-kwistjoni ti©i indirizzata b’mod ˙olisitku u ming˙ajr ma mmorru minn estrem g˙all-ie˙or. L-FÛL temmen li dan huwa l-mod g˙aqli u xieraq ta’ kif g˙andha titwettaq din irreviΩjoni; il-prijorità shortterm wara l-konsultazzjoni pubblika li g˙adha kif intemmet g˙andha sservi b˙ala eΩaminazzjoni tal-prattiki li hemm fis-se˙˙, kif ukoll li jsir l-infurzar tal-li©ijiet eΩistenti waqt li ji©u mfassla li©ijiet u miΩuri li iktar jirriflettu r-realtajiet tal-lum. B’hekk, is-sigurtà massima fl-istabbilimenti tad-divertiment ma ti©ix meqjusa b˙ala reazzjoni g˙al theddida ta’ deterrenti b˙al multi u revokazzjonijiet ta’ liçenzji ta’ stabbilimenti, iΩda bil-mod issir integrata filmentalità tal-partijiet interessati kollha, l-awtoritaijiet, issidien tal-istabbilimenti, iΩΩg˙aΩag˙, u anke dawk responsabbli g˙alihom b˙all©enituri u carers , u konsegwentement ti©i implimentata iktar façilment.

Naqbel ˙afna mas-sentimenti tal-Ministru Carmelo Abela meta jg˙id li m’g˙andniex inkunu estremi fl-approçç tag˙na; ilkoll naqblu li g˙alkemm din il-kwistjoni issa qieg˙da fuq fomm kul˙add wara l-inçident sfortunat li se˙˙ f’Novembru li g˙adda, fil-verità mhu l-ebda sigriet li Paceville ilu snin invaΩat b’Ωg˙aΩag˙ ta˙t is-17 il sena, bi w˙ud li tista’ ssej˙ilhom tfal. B’hekk, ming˙ajr ma ninsew li l-li©i tistipula li l-età minima g˙allkonsum tal-alko˙ol fl-istabbilimenti tad-divertiment hija 17-il sena, irridu niΩnu wkoll ir-realtajiet soçjali biex ikollna progress fattibbli li j˙alli rriΩultati me˙tie©a.

Chris Agius kompla ma’ dan il-punt u qal li fit-titjib li g˙andu jsir f’dan il-qasam irid ji©i kkunsidrat ukoll li ΩΩg˙aΩag˙ qed iffitxu Paceville minn età Ωg˙ira, b’hekk minn barra l-kontrolli rridu nqisu wkoll l-alternattivi g˙alihom.

Dan tennejnieh ukoll b˙ala

FÛL fil-proposti li ppreΩentajna lill-Ministru Carmelo Abela

fl-a˙˙ar tal-laqg˙a fejn, fost punti o˙ra, irrakkomandajna

konsultazzjoni diretta maΩΩg˙aΩag˙ sabiex jin˙olqu spazji alternattivi li realistikament jistg˙u ji©bdu lejhom lil dawk iΩ-Ωg˙aΩag˙ li jiffrekwentaw Paceville minkejja letà tenera tag˙hom.

Hawnhekk huwa kruçjali rrwol tas-settur privat li g˙andu jkun inçentivat biex jiΩviluppa dawn il-postijiet alternattivi.

Kien jin˙ass fost dawk preΩenti sens ta’ ftehim komuni fuq dan kollu, sabiex tinbidel l-mentalità jew, jekk tista’ ssej˙ilha hekk, il-kultura biex fil-futur qrib nassiguraw is-sigurtà massima ta’ dawk li jiffrekwentaw Paceville.

Filwaqt li niΩviluppaw alternattivi attraenti u, fuq kollox, legali g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na, irid ikollna l-partijiet interessati li lkoll ji©bdu ˙abel wie˙ed.

12 13|12|2015

kullhadd.com

kÓ opINJoNI

TMEXXIJA GÓAQLIJA U LIL HINN MINNHA Catherine Fenech Membru fl-EΩekuttiv Nazzjonali PL

Ekonomija b’sa˙˙itha It-tielet kwart ta’ din is-sena re©a’ rriΩulta f’wie˙ed tassew poΩittiv g˙al pajjiΩna hekk kif, skont l-Uffiççju Nazzjonali talIstatistika, bejn Lulju u Settembru li g˙addew pajjiΩna rre©istra Ωieda ta’ 8% filProdott Domestiku Gross, 5.6% f’termini reali meta mqabbel mal-istess kwart tas-sena lo˙ra. Din hi l-og˙la rata ta’ tkabbir irre©istrata fit-tielet kwart tas-sena minn mindu lEurostat bdiet tag˙mel l-istatistika g˙al pajjiΩna. Fl-ewwel disa’ xhur ta’ din is-sena ttkabbir la˙aq il-5.5% meta mqabbel mal-istess xhur tassena l-o˙ra.

L-istatistika turi wkoll Ωieda fil-pagi ta’ 4.1% f’dan it-tielet kwart ta’ din is-sena. Lesportazzjoni Ωdiedet minn €3 biljun g˙al €3.1 biljun. Hemm zieda ta’ 40% fl-investiment fuq is-sena li ghaddiet. Fl-ewwel disa’ xhur tal-2015 kien hemm €1.1 biljun f’investiment ©did.

L-inflazzjoni hija darbtejn u nofs inqas ta˙t dik tal-amministrazzjoni preçedenti. Dan jikkuntrasta ferm mal-istqarriji inkorretti tal-OppoΩizzjoni meta jg˙idulna li l-pagi u lesportazzjoni qed jonqsu u mhux isir investiment.

Dan kollu ©ie kkonfermat ftit tal-jiem wara minn stqarrija ma˙ru©a mill-Eurostat li qalet li fit-tielet kwart ta’ din is-sena Malta rre©istrat l-og˙la tkabbir ekonomiku fost it-28 Stat Membru tal-UE meta mqabbel mal-istess kwart tas-sena lo˙ra. Infatti, Malta rre©istrat tkabbir ekonomiku tliet darbiet u nofs iktar minn dak irre©istrat b’mod medju bejn ilpajjiΩi taΩ-Ûona Ewro.

Fl-istess xahar ta’ Ottubru kellna wkoll riΩultati poΩittivi rre©istrati fit-turiΩmu.

Ottubru poΩittiv Skont l-istess Eurostat, f’Ottubru li g˙adda Malta rre©sitrat it-tielet l-inqas rata ta’

qg˙ad minn fost it-28 Stat Membru tal-UE wara l-Ìermanja u r-Repubblika Çeka.

Dan ifisser li pajjiΩna g˙andu ttieni l-inqas rata ta’ qg˙ad minn fost il-pajjiΩi taΩ-Ûona Ewro. Ir-rata tal-qg˙ad f’Malta niΩlet minn 6% rre©istrata f’Ottubru 2014 g˙al 5.1% f’Ottubru ta’ din is-sena. F’din l-istatistika ma˙ru©a millEurostat insibu li Malta tgawdi mis-sitt l-inqas rata ta’ qg˙ad fost il-persuni ta˙t il-25 sena u kif ukoll it-tieni l-anqas rata ta’ qg˙ad g˙an-nisa fost l-istess 28 Stat Membru tal-UE. Fl-istess xahar ta’ Ottubru kellna wkoll riΩultati poΩittivi re©istrati fit-turiΩmu. Hekk kif suppost bdew dawk imsej˙a xxhur kwieti, rajna li f’Ottubru li g˙adda pajjiΩna laqa’ kwaΩi 200,000 turist li fisser Ωieda fenomenali ta’ 11% meta kkomparat ma’ Ottubru tassena l-o˙ra. Interessanti l-fatt li t-turisti ©ejjin minn pajjiΩi barra l-Unjoni Ewropea Ωdiedu b’10% fuq Ottubru 2014.

Madankollu, hija tal-akbar sodisfazzjon iΩ-Ωieda fl-infiq turistiku, fejn kien irre©istrat infiq ta’ €182 miljun f’Ottubru li g˙adda, li tfisser Ωieda impressjonanti ta’ 14% fuq l-istess xahar tas-sena l-o˙ra. Dan it-tkabbir issarraf fi €22 miljun aktar injettati dirett fl-ekonomija Maltija.

L-infiq ras g˙al ras fl-ewwel g˙axar xhur ta’ din is-sena Ωdied b’1.7% fuq dak ta’ bejn Jannar u Ottubru tal-2014.

Aktar minn hekk, kwaΩi sswieq kollha ewlenin irre©istraw tkabbir sostanzjali kemm fin-numru ta’ wasliet kif ukoll fl-infiq turistiku bejn Jannar u Ottubru ta’ din issena meta mqabbel mal-istess perjodu tas-sena 2014. Billi ΩΩieda fl-infiq turistiku qed tissupera t-tkabbir fin-numru ta’ turisti li jΩuruna, dan kollu jfisser li t-turisti li qed ji©u qed jonfqu aktar u li pajjiΩna qed

jattira aktar turiΩmu ta’ kwalità – turiΩmu li j˙alli aktar d˙ul u ©id ekonomiku.

Evviva l-good governance Il-©img˙a l-o˙ra l-PN tana dokument ie˙or x’naqraw b˙ala prova mqanΩ˙a ta’ kemm inbidlu – id-dokument dwar il- good governance .

Huwa dokument mimli buzz words u stampi sbie˙, u li meta taqrah ta˙seb li nkiteb minn partit li ilu xi 20 sena flOppoΩizzjoni.

Il-maskra wara dan id-dokument kixifhielhom l-eksMembru Parlamentari tag˙hom stess l-Avukat Franco Debono meta stqarr li l-ideat f’dan iddokument huma stqarrijiet u su©©erimenti li kien jag˙mel huwa fil-Parlament u fillaqg˙at tal-grupp parlamentari meta l-Partit Nazzjonalista kien fil-Gvern sa tletin xahar ilu.

Imma dak iΩ-Ωmien ma kinux jag˙tu widen ta’ dak li kien qed jipproponi; issa donnhom stenb˙u u rrealizzaw li dak li kien qed jipproponi Dr Debono jag˙mel sens, tant li issa g˙amluhom tag˙hom u donnhom li se jadottawhom.

Imma kif jg˙id Dr Debono, “IlPN qam ˙ames snin tard.”

Dan huwa l-partit li jrid jilg˙abha tal-ver©ni u pur; donnu ilu sekli fil-purgatorju tal-OppoΩizzjoni, imma lillpoplu mhux se jg˙addih minn g˙ajn il-labra. Il-poplu jaf li dawn ilhom biss tliet snin flOppoΩizzjoni. Fuq il-bankijiet tal-OppoΩizzjoni hemm l-istess persuni li tliet snin ilu kienu fuq il-bankijiet tal-Gvern; l-istess persuni li l-poplu sfiduçja bil-qawwa, partikolarment g˙ax kien irriduça ru˙u fi gvern li xejn ma pprattika lgood governance. Kien gvern li, filwaqt li ˙a Ωieda ta’ €600 fil-©img˙a bil-mo˙bi, lill-poplu waddablu bil-qalb Ωieda eΩorbitanti fil-kontijiet tad-dawl u l-

ilma. Filwaqt li l-persuni talqalba tag˙hom raw kif ipo©©uhom f’postijiet strate©içi u komdi f’entitajiet pubbliçi u l-qg˙ad beda jg˙olli rasu xahar wara xahar, huma kienu jag˙mlu l-im˙atri li jag˙lqu lfabbriki tal-manifattura f’Malta u jifta˙ru li ©abu investiment fantaΩma mill-BraΩil. Filwaqt li j˙abbtu fuq sidirhom u jitkaΩaw fuq l-hekk imsej˙a komportamenti ta’ theddid u intimidazzjoni fil-Parlament, ˙asbu li se ninsew li kellhom membri parlamentari li jibbuljaw bil-kliem. PereΩempju, meta qalu li ma kellhomx g˙alfejn jersqu lejn ilParlament g˙ax kellhom ma©©oranza ta’ ˙ames deputati; jew meta sa˙ansitra waslu biex gidbu fuq membru parlamentari Laburista fil-Parlament, ming˙ajr ma kellhom kuxjenza ja˙sbu fil-˙sara li setg˙u g˙amlulha peress li kienet qed tistenna tarbija, imbag˙ad ma kellhomx id-diçenza li jiskuΩaw ru˙hom ta’ dan l-a©ir.

Dan huwa l-partit li joffrilek pakkett miksi sabi˙, imbag˙ad fil-pakkett issib kawlata tinten li ilha 25 sena b’governanza sfiduçjata bil-kbir. Dan huwa lpartit li bil-kisja sabi˙a talpakkett ming˙alih se jnessi lillpoplu l-passat riçenti tieg˙hu; jg˙idilna li dak g˙adda u mar u li issa f’daqqa wa˙da nbidel u sar ©did, avolja g˙adu jippreΩenta lill-elettorat l-istess esponenti ta’ GonziPN. Dan listess partit li l-passat tieg˙u jrid inessih, imma l-passat talPL, antik kemm hu antik, jibqa’ ifakkru u jg˙id li jibqa’ jg˙odd.

In-Nazzjonalisti jg˙idulna li llupu jbiddel sufu imma mhux g˙emilu imma, Alla jista’ kollox, il-lupu Laburista biss ji©rilu hekk. Ja˙asra, il-lupu Nazzjonalista mhux talli biddel sufu talli sar nag˙©a ver©ni u pura; kwieta tant li lanqas tifta˙ ˙alqha imqar biex tg˙ajjat: “Beeeq!”

EDITORJAL KÓ

13|12|2015 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com AGÓMEL KUNTATT MAGÓNA INDIRIZZ POSTALI Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717

ÌURNALISTI Ritianne Agius Liam Gauci Glen Falzon

ritianne@kullhadd.com liam@kullhadd.com glen@kullhadd.com

2090 1410 2090 1413

REKLAMI U DISTRIBUZZJONI Alan Saliba sales@kullhadd.com DISINN TAL-PAÌNI Leanne Grech editorial@kullhadd.com

2090 1520 2090 1411

EDITORJAL

KEJL DIFFERENTI!

Kif dejjem ng˙idu: mhux kul˙add g˙andu l-istess xorti.

Dan qieg˙ed jo˙ro© aktar çar fil-kamp talpolitika. Mhux g˙ax inbidel xi ˙a©a, imma g˙ax l-istorja dejjem hekk kienet. Il-mexxejja tal-Partit Nazzjonalista dejjem kellhom il-liçenzja li jag˙mlu dak li, kieku jag˙mlu l-Partit Laburista, il-Bambin biss jaf x’jista’ jinqala’.

Nag˙tu eΩempju wie˙ed: meta ˙ar©u r-recording midDepot tal-Pulizija dwar il-kaΩ tax-xufier tal-eks-Ministru Manwel Mallia, kul˙add beda jistaqsi kif dawn ©ew f’idejn in-NET. Skont il-Partit Nazzjonalista, dan kien dritt tag˙hom li jsemmg˙uhom g˙ax, skont huma, kien “ whistleblower ”. Óalli li ma

kienx g˙ax dak li jkun jikkwalifika b˙ala tali jrid ikun hekk kwalifikat ta˙t illi©i. G˙al ˙afna ©urnalisti li llum kontinwament ji©ru wara l-Gvern, il-biçça waqfet hemm.

Wasal il-kaΩ tal-veru whistle blower fil-kaΩ ta’ Anthony Debono, Ωew© il-Ministru Giovanna Debono, dwar lallegat tix˙im b’xog˙ol b’fondi pubbliçi g˙all-voti.

Dakinhar il-veru whistleblower kwalifikat ta˙t il-li©i xehed b’mod li kkontradixxa dak li beda jg˙id Simon Busuttil dwar laqg˙a li kellhom, saret mossa li qatt ma rajna b˙ala.

Dakinhar din il-persuna ma baqg˙etx aktar “whistleblower ”! Anzi, biex jag˙mel pressjoni fuqu, Simon Busttil ippreΩenta protest ©udizzjarju

kontra l- whistleblower fejn sejja˙lu biex jirtira dak li qal dwaru! Qatt qabel ma rajna proçedura b˙al din minn politiçi f’karigi daqstant g˙oljin waqt li jkunu g˙addejjin proçeduri daqstant sensittivi. Ir-riΩultat kien li lwhistleblower baqa’ jsostni dak li qal u li l-biçça waqfet hemm ukoll. Ebda ©urnalist ma mar ji©ri wara Simon Busuttil biex jistaqsih g˙amilx sewwa.

Issa kellna kaΩ ta’ kejl differenti ie˙or: il-kaΩ tasSegretarju Parlamentari Ian Borg. Mhux ser nid˙lu filmertu ta’ dak li ©ara g˙ax hemm il-kaΩ quddiem ilKummissjoni g˙allInvestigazzjoni talKorruzzjoni. Il-konsegwenzi jerfag˙hom min g˙andu

jerfag˙hom, iΩda qatt ma konna nobsru li xi ˙add ser jillikja rapport li, skont lOmbudsman, ma kellux ikun ippubblikat g˙alissa.

Meta ftit tax-xhur ilu gazzetta lokali tat ˙jiel ta’ x’fih wie˙ed mir-rapporti dwar il-kaΩ ta’ Gaffarena, lOppoΩizzjoni tg˙idx kemm skandalizzat ru˙ha. F’dan ilkaΩ ma qalet xejn. Anzi, g˙amelt uΩu minn dan illeakage u g˙amlet festa minnu. Sal-lum ma smajna b’ebda ©urnalist li huwa indipendenti li staqsa g˙aliex ©ara dan, jew ©era wara lOmbudsman biex jistaqsih jekk hux qieg˙ed jag˙mel xi investigazzjoni interna.

KaΩ çar ie˙or huwa dak li jirrigwarda mistoqsijiet li saru dwar ˙atriet u konsulenzi li ng˙ataw ta˙t din l-amministrazzjoni. Il-mistoqsijiet parlamentari saru mill-Onorevoli Kirsty Debono. Çertu ©urnalisti tg˙idx kemm ©rew wara dawk kollha li ˙are© isimihom, kif g˙andu jkun, biex jaqbdu ma’ kull xag˙ra. Punt u virgola. Meta dan l-a˙˙ar ˙are© kemm deputati Nazzjonalisti hemm impjegati mal-Gvern, apparti l-onorarja parlamentari, u ma humiex jag˙tu l-©urnata tax-xog˙ol tag˙hom, fosthom, jekk ma tridx, l-istess Kirsty Debono, qisu ma ©ara xejn. L-istess ©urnalisti li ma tawx minuta mistrie˙ lil dawk li qeg˙din fil-Gvern, ma jidhirx li g˙amlu l-istess ma’ dawn iddeputati Nazzjonalisti!

G˙alhekk irridu nifhmu li miΩien g˙andu keffa wa˙da u mhux tnejn. G˙andu keffa wa˙da g˙al dak kollu li g˙andu x’jaqsam mal-Partit Laburista. Din hija x-xorta ta’ ipokresija li rridu nitg˙allmu ng˙ixu mag˙ha.

14 13|12|2015

kullhadd.com

KÓ ITTRI

SEMMA’ LEÓNEK Ibag˙tilna ittra biex nippubblikawha fil-gazzetta KullÓadd. Preferibbilment l-ittri jkunu miktubin bil-kompjuter

INDIRIZZ POSTALI KullÓadd Ittri, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

INDIRIZZ ELETTRONIKU editorial@kullhadd.com. Annotaw l-email billi fis-su©©ett tiktbu li hija ittra.

IL-PRIETKA LI JMISS…

IL-MIDJA TAL-PN BLA SKRUPLI

Sur Editur,

Sur Editur, Dan l-a˙˙ar l-Arçisqof Scicluna g˙amel diversi prietki li ftit li xejn g˙andhom x’jaqsmu mal-ispiritwalità. Fuq programm tat-televiΩjoni ˙ass li kellu jikkjarifika l-poΩizzjoni tieg˙u, fejn sostna li mhux biss kellu d-dritt, imma sa˙ansitra kellu d-dmir li jitkellem fuq ˙wejje© li l-Knisja m’g˙andhiex x’taqsam mag˙hom.

Jekk il-kuxjenza tal-Arçisqof hija daqshekk b’sa˙˙itha li ma ΩΩommux kwiet meta jara dak li mhux sewwa, jew forsi a˙jar dak li ma jog˙©bux, mela allura jag˙mel sewwa li jipprietka. Ìara iΩda li nhar it-Tlieta li g˙adda, proprju dakinhar li xxandar il-programm li matulu tkellem l-Arçisqof, il-karozza tieg˙u, kompluta bil-bandiera tal-Vatikan, jidher li kienet ipparkjata ˙aΩin fejn il-Knisja ta’ Stella Maris f’Tas-Sliema.

Ritratt li beda jdur fuq il-midja soçjali juri din il-karozza pparkjata fuq il-bankina, b’mod li timblokkaha kompletament. F’dan ilpost kien hemm ukoll rampa, li minnha jridu jinΩlu persuni bilpram jew si©©u tar-roti.

G˙alhekk nittama li l-prietka li jmiss tal-Arçisqof ma tkunx dwar l-egoiΩmu ta’ dawk li jostakolaw lil ˙addie˙or biex jinqdew huma. G˙ax f’dak il-kaΩ, qabel jitla’ fuq il-pulptu biex jipprietka, ikun a˙jar g˙all-Arçisqof jekk jibda billi jag˙ti eΩempju.

VINCE BORG, TAS-SLIEMA

NGOs GEDDUMHOM FIX-XGÓIR? Sur Editur, Tie˙u pjaçir tara g˙add ta’ g˙aqdiet volontarji li, barra li jag˙mlu talbiet g˙all-assistenza, il-voluntiera tag˙hom ixammru l-kmiem u jag˙mlu l-©bir ta’ fondi, fosthom baΩars. B’dawn il-baΩars, dak li hu superflu g˙al u˙ud jing˙ata lil g˙aqdiet voluntiera g˙al dawk in-nies li g˙andhom il-passatemp li jduru dawn il-baΩars u jixtru o©©etti jew jikkollezzjonaw, g˙al xi post tal-ville©©jatura, kotba ta’ qari g˙all-mog˙dija taΩ-Ωmien, xtieli, eçç.

Però, jiddispjaçik tara g˙aqdiet voluntiera o˙ra li dak li jkollhom Ωejjed, minflok jag˙tuh lil xi baΩar, jarmuh. Din la hi solidarjetà u lanqas g˙aqal. Tara g˙aqdiet li jkunu qed jirrinnovaw lbinja jarmu l-insect screens fl-iskips, aktarx wara li jkunu rçivew xi somma minn xi wirt, benefattur, l-MCCF jew mill-fondi tal-UE. Insect screens, kotba jew o©©etti o˙ra li jistg˙u jing˙ataw lillg˙aqdiet li g˙andhom anqas aççess g˙all-fondi, Ωgur jista’ jibbenefika minnhom xi ˙add li jkun qed jag˙mel biçça xog˙ol ta’ volontarjat. B’dan il-mod ikun qed jer©a’ jintuΩa materjal fabrikat u b’hekk tonqos il-˙ela.

J. BONNET BALZAN, IL-BALLUTA

Fil-gazzetta Nazzjonalista talÓadd l-1 ta’ Novembru 2015, f’artiklu miktub minn Joe Mikallef b’ittri kbar inkiteb ‘Terroristi tal-ISIS ing˙ataw il-viΩa biex g˙addew minn Malta lejn ilqalba tal-Ewropa’.

Minn dan it-titlu wie˙ed jasal g˙all-konkluΩjoni li Joe Mikallef jaf fiç-çert li dawk li ng˙ataw ilviΩa kienu terroristi tal-ISIS, iΩda meta wie˙ed jaqra l-artiklu ma jsib l-ebda isem ta’ xi terrorist talISIS li ng˙ata l-viΩa. Avolja flartiklu hemm miktub li ng˙ataw “mas-7,000 (viΩa) minn Marzu tas-sena l-o˙ra ’l hawn”.

Iva, minn 7,000 viΩa s-Sur Mikallef ma taniex lanqas isem wie˙ed ta’ terrorist tal-ISIS li, skont hu, g˙adda minn Malta?!

Allura fuq liema provi wasal isSur Mikallef li eluf ta’ terroristi tal-ISIS g˙addew minn Malta, jekk mhux fuq imma©inazzjoni finta u bla baΩi? U minn 7,000 viΩa, jista’ Joe Mikallef jg˙idilna kemm minnhom kienu terroristi tal-ISIS? Jew qabad u waddab lil kul˙add f’qoffa wa˙da u, g˙al ftit propaganda falza u qarrieqa Nazzjonalista, dawn kollha kienu terroristi?

Nispera li jkolli twe©iba çara ming˙and is-Sur Mikallef. Jekk le, dan ikun ifisser li l-artiklu li kiteb hu assolutament mibni fuq imma©inazzjoni pura u ming˙ajr ebda baΩi ta’ fatti veri.

Fl-artiklu tal-gazzetta tal-PN hemm miktub li “hu imperattiv g˙al organizzazzjoni b˙all-ISIS li tinfiltra fl-Ewropa b’mod li mhux biss ma tagtix fil-g˙ajn, imma anke b’tali mod li fil-moviment ta’ persuni terroristi tag˙ti indikazzjonijiet mill-inqas possibbli”.

Allura jekk l-ISIS toqg˙od ferm attenta dwar kif tibg˙at terroristi tag˙ha minn pajjiz g˙all-ie˙or, kif u g˙ala s-Sur Mikallef wasal g˙all-konkluΩjoni li eluf ta’ terroristi tal-ISIS g˙addew minn Malta g˙al Franza? Xi provi g˙andu li juru li l-ISIS falliet meta, skont hu, din ma tag˙tix fil-g˙ajn imma anke fil-moviment ta’ persuni terroristi tag˙ti indikazzjonijiet mill-inqas possib-

bli?

Fl-artiklu tieg˙u Joe Mikallef kiteb li “hu g˙alhekk li l-moviment ta’ persuni terroristi jsir blaktar mod normali, sa˙ansitra anke billi jkunu konformi ma’ dak li jkun jitlob il-pajjiΩæ”.

B’dankollu, Joe Mikallef fl-artiklu tieg˙u kiteb li terroristi tal-ISIS g˙addew minn Malta g˙al Franza. X’©ara biex is-Sur Mikallef induna bil-falliment talISIS f’Malta meta, skont hu, l-ISIS tg˙addi persuni terroristi bl-aktar mod normali. X’kien dak li ma kienx normali tant li l-midja talPN indunat b’dawn it-terroristi tal-ISIS li g˙addew mill-ajruport ta’ Malta u sa˙ansitra da˙lu fi Franza?

Jekk, skont Joe Mikallef, l-ISIS sa˙ansitra toqg˙od attenta billi tkun konformi ma’ dak li jkun jitlob il-pajjiΩ, mela allura l-akkuΩa li qed jag˙mel il-PN u l-midja tieg˙u dwar il-viΩi li ng˙ataw lil çittadini Al©erini hi kollha falza mill-bidu sa l-a˙˙ar, g˙ax dawn il-viΩi huma konformi mal-ligijiet ta’ Malta u g˙alhekk ma’ dawk tal-Unjoni Ewropea.

Fl-artiklu tieg˙u Joe Mikallef kiteb li fil-˙ru© tal-viΩi l-proçess ta’ due diligence ma kienx qed isir bis-serjetà. Però, Joe Mikallef ma qalilniex g˙ala hu wasal g˙al din il-konkluΩjoni. Lanqas ma tana prova wa˙da li biha seta’ jasal g˙al din il-konkluΩjoni.

Forsi g˙ax, kif kiteb hu, ilproçess kien mg˙a©©el g˙ax ˙ar©u ftit anqas minn 7,000 viΩa minn Marzu tas-sena 2014, ji©ifieri madwar 360 kull xahar jew 12- il viΩa kull ©urnata?

Infatti, fl-artiklu tieg˙u, Joe Mikallef kiteb li ‘meta nfeta˙ ilKonsulat Malti f’Algiers, il-kapitali tal-Algerija, il-proçess seta’ jit˙affef u d-dokumenti me˙tie©a mitluba minn dawk li riedu jivvja©©aw lejn Malta setg˙u jin˙ar©u b’aktar effiçjenza’.

Allura, g˙aliex Joe Mikallef qed jistag˙©eb li fi 18-il xhar ˙ar©u ftit anqas minn 7,000 viΩa meta, skont hu, il-proçess seta’ jit˙affef?

Fl-istess artiklu tal-Óadd l-1 ta’ Novembru 2015 inkiteb li “liskop wa˙dieni tag˙hom (it-terroristi tal-ISIS) kien biss li juΩaw lil Malta b˙ala g˙atba ˙alli jid˙lu

fil-qalba tal-Ewropa, l-aktar tramite Pari©i ©o Franza”.

Awtomatikament dak li jkun jistaqsi: imma b˙alma l-midja talPN indunat bl-iskop wa˙dieni tat-terroristi tal-ISIS, possibbli li lebda wie˙ed mis-27 pajjiΩ flUnjoni Ewropea ma induna b’dak li indunat il-midja tal-PN? Tg˙id ˙add mit-Taqsima tasSigurtà tad-diversi pajjiΩi flUnjoni Ewropea ma induna jew inteba˙ b’dak li kienet qed tag˙mel l-ISIS? Jew ˙add minhom ma ˙a bis-serjetà dawn lartikli tal-midja tal-PN g˙ax huma assolutament mibnija fuq fantaxejza?

Jekk l-ebda mis-27 pajjiΩ flUnjoni Ewropea ma induna li tterroristi tal-ISIS qed juΩaw irrotta Algerija-Malta-Franza, Ωgur li l-awtoritajiet FrançiΩi setg˙u façilment jaslu g˙all-konkluzjoni li wasal g˙aliha Joe Mikallef flartiklu tieg˙u meta kiteb “g˙aldaqstant milquta direttament hemm l-awtoritajiet FrançiΩi li fuq il-mappa tal-ISIS, Franza tiffigura bl-aktar mod preçiΩ”.

Possibbli li dak li jxommu talmidja tal-PN, tas-sigurtà FrançiΩi mhumiex kapaçi li jxommu l-istess? Aktar u aktar meta hemm fin-nofs terroristi tal-ISIS li skont il-midja tal-PN qed jid˙lu bl-eluf fi Franza?

Fl-istess artiklu tal-Óadd l-1 ta’ Novembru miktub minn Joe Mikallef inkiteb ukoll li “ IlMument illum qed tiΩvela kif lawtoritajiet kollha Maltin mhux biss ma kinux qed jinteb˙u u jxommu dak li kien qed ji©ri blaktar mod organizzat…”

Jidher çar li lanqas il-ferg˙a tassigurtà tal-Unjoni Ewropea, li qabdet kemm-il terrorist IΩlamiku anke dan l-a˙˙ar, ma nteb˙et u xammet x’qed ji©ri skont il-midja tal-PN dwar moviment ta’ terroristi tal-ISIS. Jidher çar li hemm xi ˙a©a li politikament tintenn seba’ pesti f’din laffari. Sintendi, din la ©ejja millAl©erija, la ©ejja mill-Gvern Malti u lanqas ©ejja minn Franza; din ©ejja mill-imma©inazzjoni bla baΩi tan-Nazzjonalisti.

OSSERVATUR ÓAJ, RAÓAL ÌDID

opINjoNI kÓ

13|12|2015 15

kullhadd.com

IN-NIFS

Fr Mario Atttard OFM Cap

Il-missier lill-iben jafdah kompletament, tant li qieg˙ed fih! Daqstant l-iben jafda lilu nnifsu lill-missier.

Xi xhur ilu tg˙idx x’qatg˙a ˙adt! Niftakar kien il-Óadd, u kont g˙adni ©ej ming˙and ilKlarissi. Wa˙da mis-sorijiet kienet g˙amlet il-weg˙diet tag˙ha g˙al dejjem lil Alla permezz tal-professjoni solenni.

Tistg˙u ta˙sbu x’festa g˙amlulha!

Intant! Wasalt l-isptar biex in˙ejji g˙al ©urnata xog˙ol g˙all-g˙ada. U, g˙all-˙abta tal10.30pm, in˙oss qtug˙ ta’ nifs!

Fuq sidri bdejt in˙oss skumdità kbira. G˙all-ewwel imsarni nieΩlu f’saqajja! Oqqow! Jaqaw attakk tal-qalb ie˙or? IΩda din id-darba l-qtug˙ ta’ nifs ma kienx ©ej minn xi w©ig˙ f’sidri; donnu aktar kien nuqqas ta’ nifs. “Tg˙idli qalbi dan xi attakk tal-aΩma!” qalli t-tabib ©ewwieni tieg˙i.

Kien x’kien tfajt fuqi ç-çoqqa u nΩilt isfel biex jinviΩtawni.

Wara li rani t-tabib qatag˙ha li jag˙milni fuq l- inhaler . X˙in po©©ieli dik il-maskra mbierka ma’ mnifsejja, il-passa©©i talarja, jew l-airways, bdew jinfet˙u. Dik l-iskumdità f’sidri bdiet tmajna sakemm er©ajt ©ejt lura g˙an-normal. Nifs ’il ©ewwa u l-ie˙or ’il barra.

G˙all-erwie˙! U, mal-polz talqalb, il-magna re©g˙et bdiet ta˙dem perfett! Ikun imbierek Alla!

Kemm g˙allmitni din l-esperjenza!

Il-qtug˙ tan-nifs mhuwiex biss skumdità, imma periklu g˙all-˙ajja. Imma©inaw ftit li kieku l-mo˙˙ ma ji˙ux lossi©nu me˙tie© g˙alih! Kieku kif se ja˙dem? Kemm hawn min baqa’ imwa˙˙al ma’ qieg˙

ta’ sodda jew ˙alliena g˙ax ma kellux ossi©nu f’mo˙˙u! Mela x’inhu dak li j©ib l-aΩma spiritwali?

Meta qg˙adt na˙seb ftit, lIspirtu s-Santu fil-fond ta’ qalbi g˙allimni li fid-dinja, ladarba lbniedem aççetta d-dnub f’˙ajtu, bih ni©©eΩ l-arja spiritwali li fiha ng˙ixu. Il-˙aΩen madwarna n˙ossuh! Veru? Qisu lanqas jekk ma tridx temmen, bilfors ikollok temmen! Ìieli smajtu min jg˙id: “Illum ma tista’ tafda lil ˙add!” Li ma tafda lil ˙add min fejn hi ©ejja? Minn Alla? Ma na˙sibx! U se ng˙idlek g˙aliex.

Jista’ l-Mulej ma jafdax? Ma jistax ikun! L-ewwel nett hu, b˙ala Alla-Trinità, fiduçja perfetta. Il-missier lil iben jafdah kompletament. Tant li qieg˙ed

fih! Daqstant l-iben jafda lilu nnifsu lill-missier. G˙ax jg˙ix fih! U meta kien qed imut fuq is-Salib x’qallu? Mhux “Missier, f’idejk jien ner˙i ru˙i” (Luqa 23:46)? U, fil-©nien taΩ-Ûebbu© x’qallu? Mhux “Missieri, jekk dan il-kalçi ma jistax jg˙addi ming˙ajr ma nixorbu, tkun mag˙mula r-rieda tieg˙ek” (Mt 26 :42)?

G˙ax kif Ìesù seta’ qatt jitlaq ru˙u f’idejn missieru li kieku ma fdahx? Kif seta’ jag˙mel irrieda ta’ missieru li kieku ma kienx jafda fih? Ìesù ma qalilniex: “Jien u l-Missier a˙na ˙a©a wa˙da” (Ìw 10:30)? U kif setg˙u jkunu ˙a©a wa˙da li kieku ma jafdawx lil xulxin? U l-ispirtu mhux ukoll? Seta’ Ìesù jag˙mel dawk il-mirakli, ittag˙lim u jg˙ix il-milja tal-

qdusija li kieku ma kienx mimli bl-Ispirtu s-Santu? Li kieku ma ntelaqx g˙at-tmexxija tieg˙u? U seta’ l-Ispirtu s-Santu jwettaq l-g˙e©ubijiet f’Ìesù u b’Ìesù li kieku ma fdax ru˙u fil-fedeltà ta’ Ìesù lejh? Mhux wie˙ed mal-ie˙or?

Din l-aΩma spiritwali tinkixef f’affarijiet o˙ra wkoll. San Pawl, fl-ittra tieg˙u lill-Galatin, uriena biç-çar is-sintomi koroh u qerrieda ta’ din l-aΩma li qed tikkawΩa tant tbatija fil-pulmuni spiritwali tag˙na. San Pawl laqqam dan it-tip ta’ aΩma “g˙emejjel tal-©isem”. Is-sintomi tag˙ha huma “Ωína, fa˙x, nuqqas ta’ raΩan, idolatrija, se˙er, mibeg˙da, ©lied, g˙ira, korla, ambizzjoni, firda, partiti, invidja, sokor, tba˙rid, u ˙wejje© b˙al dawn” (Gal 5:1921).

It-tip ta’ inhaler li ru˙na g˙andha bΩonn, illum qabel g˙ada, huwa t-talb. San Piju tal-Pjagi qal: “It-talb huwa lossi©nu tar-ru˙!” Huwa t-talb li jifta˙ l-airways ta’ ru˙na g˙annifs tal-Mulej fina! U kif ninduna bl-inhaler ta’ Alla? Millmod ta’ kif nibda’ nie˙u n-nifs!

Jekk in-nifs ta’ ru˙i jkun “lim˙abba, l-hena, is-sliem, issabar, il-˙niena, it-tjieba, il-fidi, il-˙lewwa, ir-raΩan” (Gal 5:2223) allura l-pulmun ta’ ru˙i bomba!

It-tabib ordnali erba’ puffs kuljum kontra l-qtug˙ ta’ nifs.

U a˙na g˙aliex m’g˙andniex insibu mqar erba’ ˙inijiet fil©urnata biex nitolbu ˙alli ru˙na jkollha nifs tajjeb?

X’ta˙seb?

16 13|12|2015

kullhadd.com

KÓ TA’ BARRA

IT-TMIEM TAR-RIVOLUZZJONI SOÇJALISTA? LIAM GAUCI

tari attwali li tag˙Ωel im˙allfin ©odda, u li jkunu ostili lejn id-DUP, qabel ittmiem tal-le©iΩlatura.

Barra minn hekk, Maduro jista’ jipprova manuvri politiçi aktar sottili li jinkludu t-tnaqqis tal-ba©it g˙ad-dispoΩizzjoni tal-Parlament biex jorbtilhom idejhom fejn jid˙ol investiment pubbliku. Hemm min spekula wkoll li l-President jista’ jipprova wkoll itellfilhom il-ma©©oranza ta’ Ωew© terzi billi jikkonvinçi lil xi membri parlamentari biex idawru l-lealtà tag˙hom lejn ilPartit Soçjalista.

liam@kullhadd.com Fl-elezzjoni parlamentari tal-Venezwela tal-©img˙a li g˙addiet, il-Mesa de la Unidad Democratica (DUP), il-koalizzjoni tal-OppoΩizzjoni, kisbet reb˙a b’vanta©© sostanzjali. Din tista’ tfisser il-bidu tat-tmiem tal-hekk imsej˙a ‘rivoluzzjoni Soçjalista’ li bdiet meta l-eksPresident Hugo Chavez ng˙ata lewwel mandat elettorali tieg˙u fl-1999.

Minkejja li r-reb˙a tal-OppoΩizzjoni kienet mistennija, l-iskala tag˙ha ma kinitx. Fil-fatt, b’aktar minn 56% talvoti, id-DUP irnexxielhom sa˙ansitra jiksbu Ωew© terzi tas-si©©ijiet parlamentari, suççess illi jista’ jippermettilhom li joffru reΩistenza sostanzjali lillPresident Soçjalista Nicolas Maduro.

Il-fatturi ewlenin wara din it-telfa jidhru li huma bosta, fosthom kriΩi ekonomika b’konsegwenza tal-kollass tal-prezz internazzjonali taΩ-Ωejt, linflazzjoni stratosferika ta’ madwar 200%, flimkien ma’ livell ta’ kriminalità u qg˙ad li Ωdiedu mhux ˙aΩin fiΩΩminijiet riçenti.

BiΩa’ ta’ manipulazzjoni Fid-diskors li g˙amel wara l-konferma ta’ dan ir-riΩultat, Maduro sostna li kien se jaççetta dan ir-riΩultat illi fil-fehma tieg˙u kien xhieda tat-trasparenza tassistema elettorali tal-pajjiΩ.

Fil-verità, fil-jiem li ppreçedew l-elezzjoni kien hemm biΩa’ li huwa seta’ juΩa l-influwenza tieg˙u biex ibag˙bas ir-riΩultat. Dawn id-dubji kienu mmotivati mill-fatt illi fl-a˙˙ar ©img˙at Maduro esprima kunfidenza kbira li lPartit Soçjalista kien se jΩomm ilma©©oranza tieg˙u fil-Parlament. Dan minkejja l-fatt li l-ist˙arri© pubbliku kien ilu juri li l-OppoΩizzjoni kienet qieg˙da tgawdi minn vanta©© komdu f’termini ta’ appo©© popolari.

Madankollu, kien hemm membri talOppoΩizzjoni li nnutaw illi f’din l-elezzjoni l-attivisti tal-Partit Soçjalisti ftit li

G˙anijiet ambizzjuΩi

xejn dehru mmotivati li jbag˙bsu lvotazzjoni. U˙ud fid-DUP attribwew dan il-fatt g˙al tnaqqis fil-militanza fost is-Soçjalisti li, skont huma, iddejqu bilmod kif il-pajjiΩ tmexxa tul dawn la˙˙ar snin.

Minkejja kull spekulazzjoni, ilVenezwela g˙andha sistema ta’ votazzjoni elettronika li hija meqjusa b˙ala wa˙da mill-aktar trasparenti fid-dinja u fil-fatt ma nstabu l-ebda provi li kien hemm xi tip ta’ manipulazzjoni fiha.

L-uniku a©ir suspettuΩ li kien irre©istrat kienet id-deçiΩjoni tal-Gvern li jestendi l-votazzjoni b’sieg˙a. Matul dan il-˙in, is-Soçjalisti allegatament ©ieg˙lu lil xi nies jo˙or©u jivvutaw bilforza. Però, ir-riΩultat finali huwa xhieda li din it-tattika ma kinitx biΩΩejjed biex tbiddel id-direzzjoni tal-votazzjoni.

Tfixkil Minkejja li Maduro ma damx wisq biex ikkonferma r-riΩultat elettorali, g˙ad

hemm dubji kbar dwar il-livell ta’ koperazzjoni li se joffri lid-DUP. Dan g˙ax ftit tal-˙in wara qal li se jirreΩisti kull attentat li jista’ jsir biex ji©u riveduti rriformi Soçjalisti tal-a˙˙ar snin.

G˙adu mhuwiex çar kif dan se jse˙˙, però huwa jista’ juΩa l-madwar tliet ©img˙at çans li g˙andu biex jipprova jg˙addi riformi mill-Parlament attwali, li huwa ta’ ma©©oranza Soçjalista, ˙alli jipprova jxekkel il˙idma tad-DUP. Din tista’ ssir permezz ta’ diversi mezzi, fosthom billi jnaqqas l-awtorità tal-Parlament u jΩid dik tal-presidenza stess jew istituzzjoni o˙ra li g˙adhom ixaqilbu lejn il-Partit Soçjalista, b˙atTribunal Suprem.

Fil-fatt, di©à hemm min innota a©ir stramb minn din tal-a˙˙ar. Dan hekk kif diversi mit-32 im˙allef li jiffurmaw parti minn dan it-tribunal irriΩenjaw ftit tal-©img˙at ilu, madwar sena qabel it-tmiem proprju tal-mandat tag˙hom.

Ir-riΩenja tag˙hom tag˙ti l-opportunità konvenjenti lill-ma©©oranza parlamen-

Min-na˙a l-o˙ra, il-prijoritajiet talma©©oranza l-©dida mistennijin ikunu li jie˙du lura l-poteri li fl-a˙˙ar snin tne˙˙ew mill-Parlament minn Maduro u Chavez biex ing˙ataw lill-presidenza nniffisha jew istituzzjonijiet ta’ tendenza Soçjalista b˙at-Tribunal Suprem u lKunsill Elettorali Nazzjonali.

Barra minn hekk, id-DUP di©à esprima d-determinazzjoni tieg˙u li jag˙ti lura l-libertà lil diversi figuri politiçi tal-OppoΩizzjoni li matul is-snin kienu arrestati mill-Gvern Soçjalista blakkuΩa li inçitaw il-vjolenza jew li ppruvaw jag˙mlu kolp ta’ stat.

Madankollu, l-aktar g˙an ambizzjuΩ tag˙hom huwa dak li je˙ilsu minn Maduro stess permezz ta’ referendum illi ma jistax isir qabel April li ©ej meta l-President ikun f’nofs il-mandat tieg˙u. Dwar dan il-pjan, però, m’hemmx qbil fi ˙dan l-OppoΩizzjoni hekk kif diversi membri prominenti fid-DUP esprimew ix-xewqa li jippruvaw ja˙dmu ma’ Maduro.

IΩ-Ωmiem jurina min se jmur minn fuq bejn iΩ-Ωew© partiti. Però, hemm min qieg˙ed jg˙id li din l-ostilità reçiproka se twassal g˙al sitwazzjoni fejn il-pajjiΩ jispiçça qisu ta˙t ittmexxija ta’ Ωew© gvernijiet li huma aktar mo˙˙hom biex jag˙mlu ˙sara lil xulxin milli li jindirizzaw il-problemi ekonomiçi u soçjali li l-Venezwela qed tesperjenza b˙alissa.

SE JIBQA’ FAMUÛ GÓALL-KONTROVERSJI Fil-fatt hemm preçedent relevanti li jmur lura g˙all-1880, meta l-Qorti Suprema ta’ dak iΩ-Ωmien ikkonfermat iç-Chinese Exclusion Act; li©i li ssospendiet l-immigrazzjoni ta’ ˙addiema ÇiniΩi.

G˙alkemm l-eΩitu ta’ kaΩ b˙al dan, jekk xi darba jispiçça quddiem ilQorti, mhuwiex çert g˙alkollox, s’issa l-indikazzjonijiet huma li jinqata’ favur il-President.

RITIANNE AGIUS ritianne@kullhadd.com

Sew jekk ji©i elett u anke jekk ma ji©ix, wara din il-©img˙a huwa çert li l-kandidat Repubblikan g˙allPresidenza Amerikana Donald Trump se jibqa’ mfakkar g˙all-kontroversji li ˙oloq bil-politika tieg˙u.

Wara li pubblikament iΩΩuffjetta b’©urnalist diΩabbli waqt attività politika, ˙add ma basar li Trump seta’ jg˙id jew jag˙mel xi ˙a©a ag˙ar minn hekk.

IΩda l-kapaçitajiet ta’ Trump li jissorprendi jidher li m’g˙andhomx limitu, hekk kif nhar it-Tnejn Trump qal li jekk ji©i elett se jibda jwaqqaf ilMusulmani milli jid˙lu fl-Istati Uniti; kemm b˙ala immigranti u anke turisti, bl-uniku eççezzjonijiet ikunu dawk il-Musulmani li qed iservu flarmata Amerikana.

Proposta li tmur Kostituzzjoni?

kontra

l-

Id-dibattitu ja˙raq li segwa nfirex fuq diversi fronti. G˙al ©img˙a s˙i˙a Trump kien is-su©©ett ewlieni fuq issiti soçjali.

Il-midja semmiet l-iktar ir-reazzjonijiet negattivi ta’ diversi politiçi, anke mill-istess partit ta’ Trump. Kummenti negattivi o˙ra li ssemmew saru minn personalitajiet mag˙rufa b˙all-boxing champion Muhammad Alì u l-kittieba J.K. Rowling.

IΩda d-dibattitu kien ukoll ta’ natura legali. Filwaqt li l-ewwel reazzjoni

Se jiksirha ma’ kul˙add?

kienet dik li l-proposta ta’ Trump kienet tmur kontra l-Kostituzzjoni Amerikana u g˙alhekk qatt ma setg˙et titwettaq. Iktar tard bdew jitqajmu diversi dubji hekk kif iktar esperti legali u politiçi bdew jag˙tu lopinjoni tag˙hom.

Minkejja li fil-bidu kien irrappurtat li l-Kungress irid japprova dan it-tip ta’ proposta, iktar tard esperti kkjarifikaw li din l-approvazzjoni mhix neçessarja, g˙ax il-Kungress kien di©à ta poteri wiesg˙a lill-President biex jissospendi d-d˙ul fil-pajjiΩ ta’ “klassi ta’ aljeni” jekk dawn ikunu ta’ detriment.

Jidher li l-uniku soluzzjoni sabiex il-Kungress iwaqqaf deçiΩjoni b˙al

din tkun li jg˙addi li©ijiet ©odda li bihom ine˙˙i dawn il-poteri minn idejn il-President.

Il-poΩizzjoni tal-Qorti Suprema G˙all-ewwel ing˙ad ukoll li l-Qorti Suprema qatt ma kienet se t˙alli deçiΩjoni b˙al din tittie˙ed, iΩda iktar tard irriΩulta bil-kontra.

Jidher li f’kaΩijiet ta’ immigrazzjoni l-Qorti Suprema normalment ma tid˙olx fuq deçiΩjonijiet tal-Kungress.

Dan min˙abba kunçett mag˙ruf b˙ala d-duttrina tal-poter plenarju, fejn il-Qorti tag˙ti sa˙˙a kbira lillKungress li jille©iΩla kif irid fuq çertu materji.

Jidher g˙alhekk li l-li©i tkun favur Trump fl-eventwalità li dan ji©i elett u jiddeçiedi li jwettaq il-weg˙da li g˙amel u li, fi ftit sig˙at, ©riet madwar id-dinja.

IΩda l-Musulmani mhumiex l-uniçi persuni li sfaw fil-mira ta’ Trump. Ftit ilu ddeskriva l-Messikani b˙ala “stupraturi” u “kriminali”, u qal li jrid jiddeporta lil dawk kollha li qed ja˙dmu bla dokumenti.

Kisirha wkoll ma’ ˙afna IngliΩi, li ˙assewhom offiΩi meta Trump qal li jeΩistu postijiet f’Londra fejn anke lpulizija tibΩa’ tmur, tant kemm huma radikalizzati. Petizzjoni li saret fuq issit tal-Parlament IngliΩ kontra Trump ©iet iffirmata minn mijiet ta’ eluf ta’ persuni.

B’din il-politika diviΩiva huwa diffiçli biex wie˙ed jimma©ina x’suççessi diplomatiçi jista’ jkollu Trump f’kaΩ li ji©i elett. G˙alkemm din il-possibbiltà g˙adha kemxejn remota, wara la˙˙ar attakki terroristiçi ©iet re©istrata Ωieda fil-popolarità tieg˙u.

ta’ Barra kÓ

13|12|2015 17

kullhadd.com

minn madwar id-dinJa President Ìdid

Çans ta’ telfa

Mauricio Macri sar il-president il-©did tal-Ar©entina nhar il-Óamis li g˙adda wara reb˙a elettorali li ©abet fi tmiemha tmexxija Peronista li damet kwaΩi 15-il sena. Macri kien elett bil-weg˙da li jer©a’ jqajjem lill-ekonomija ta’ pajjiΩu fuq saqajha hekk kif fl-a˙˙ar snin din spiççat mg˙obbija minn dejn pubbliku kbir u politika li gerrxet ˙afna investiment barrani.

It-tensjoni bejn il-liberali ta’ Macri u l-Peronisti tal-eks-President Cristina Fernandez ˙ar©et çara fil-˙alfa hekk kif din tal-a˙˙ar irrifjutat li tattendi g˙aççerimonja uffiçjali.

St˙arri© li kien ippubblikat nhar l-Erbg˙a li g˙adda mill-gazzetta Le Figaro Ωvela li l-Front National (FN), il-partit tal-lemin radikali mmexxi minn Marine Le Pen, huwa mistenni li jitlef it-tieni rawnd tal-elezzjonijiet re©jonali f’NordPas-de-Calais-Picardie u Provence-Alpes-Cote d’Azur li se jsir illum.

Skont dan l-ist˙arri©, il-Front National se jikseb biss 47% u 46% f’dawn irre©juni rispettivi, filwaqt li r-reb˙a se tmur g˙and il-kandidati Konservattivi. Ilprospettivi ta’ dawn tal-a˙˙ar issa˙˙ew hekk kif il-kandidati Soçjalisti g˙aΩlu li jirtiraw u j˙e©©u lill-eletturi tag˙hom biex ma jivvutawx lill-FN.

anqas serJu milli maÓsuB

offiÛa lill-monarkiJa

L-iskala tal-iskandlu tal-emissjonijiet li laqg˙at lill-Volkswagen jista’ jkun iΩg˙ar milli ma˙sub ori©inarjament hekk kif affettwa 36,000 u mhux 800,000 vettura.

Dan kien Ωvelat mill-istess kumpanija waqt laqg˙a tal-Bord ta’ SuperviΩjoni li din il-©img˙a ng˙ata rendikont tal-investigazzjonijiet interni li qeg˙din isiru rigward tbag˙bis li sar mill-kumpanija fil-vetturi biex dawn jirrappurtaw livell ta’ emissjonijiet ferm aktar baxx minn dak reali.

Din l-a˙bar, però, taffettwa biss l-iskandlu relatat mal-emissjoni u mhux dak tal-konsum tal-fjuwil illi jaf jolqot numru akbar ta’ vetturi.

L-awtoritajiet TajlandiΩi fet˙u inkjesta fil-konfront tal-ambaxxatur Amerikan Glyn Davies wara li dan esprima l-kritika tieg˙u lejn il-li©ijiet tal-pajjiΩ li jimponu pieni ˙orox kontra min joffendi lill-monarkija.

Dan is-su©©ett huwa delikat ferm fit-Tajlandja, speçjalment fiΩ-Ωmien preΩenti fejn ir-re©im militari qieg˙ed ikun iebes ˙afna fil-konfront ta’ offiΩi kontra l-istituzzjonijiet tal-pajjiΩ.

Minkejja l-ftu˙ ta’ din l-inkjesta, huwa mistenni li Davies ma jiffaççjax konsegwenzi legali min˙abba l-immunità diplomatika tieg˙u. Madankollu, il-Gvern Amerikan qieg˙ed jikkunsidra li jirtirah mill-pajjiΩ biex ikunu evitati inçidenti o˙ra.

GÓandhom l-h-BomB?

Jintemm l-ewwel rawnd

Il-mexxej tal-Korea ta’ Fuq Kim Jong Un sostna li pajjiΩu rnexxielu jiΩviluppa bomba tal-idro©enu, tip ta’ arma li hija aktar b’sa˙˙itha minn dik atomika.

Huwa mag˙ruf illi dan il-pajjiΩ g˙amel diversi esperimenti biex ikollu arma tal-qerda tal-massa. Dawn l-esperimenti wasslu g˙all-impoΩizzjoni ta’ numru ta’ sanzjonijiet min-na˙a tan-Nazzjonijiet Uniti illi, però, ma naqqsux id-determinazzjoni tar-re©im tal-Korea ta’ Fuq li jiΩviluppa din l-arma.

Madankollu, g˙ad hemm xettiçiΩmu kbir dwar kemm id-dikjarazzjoni ta’ Kim hija veritiera hekk kif s’issa m’hemmx indikazzjonijiet li l-esperimenti rnexxew.

Il-votazzjoni preliminari biex tintg˙aΩel il-bandiera l-©dida ta’ New Zealand intemmet ilbiera˙tlula u issa l-Gvern qieg˙ed jistenna l-eΩistu tal-g˙add tal-voti li ntefg˙u minn çittadini li pparteçipaw minn barra l-pajjiΩ.

B˙alissa, l-aktar bandiera popolari hija dik sewda u blu b’felçi kulur il-fidda u erba’ stilel ˙omor. Madankollu, bil-voti li ©ejjin minn barra l-pajjiΩ, li se jing˙addu sa nhar it-Tlieta, is-sitwazzjoni tista’ tinbidel.

Il-kandidata li tirba˙ dan ir-rawnd ta’ votazzjoni se tg˙addi g˙at-tieni wie˙ed f’Marzu li ©ej meta ç-çittadini se jag˙Ωlu bejnha u l-bandiera attwali.

18 13|12|2015

MILL-ISTORJA

kullhadd.com

“In˙ejju rwie˙na g˙arRepubblika, Maltin, g˙arRepubblika Maltija! Kemm insibu rwie˙na tajjeb, meta a˙na jkollna l-˙ila nwaqqfu, nipproklamaw f’dawn il-gΩejjer ˙elwin tag˙na, u kif in˙ossu rwie˙na ˙fief meta ne˙ilsu minn kull madmad tal-barrani, meta nkunu nistg˙u ng˙idu: Issa a˙na bnedmin ukoll.

Repubblika Maltija, b’li©ijiet laktar liberali, l-aktar ta’ g˙erf, tad-dawl, li jimbuttawha, jg˙inuha fil-mixi tag˙ha lejn il©id, lejn ir-risq.”

Din hija silta mis-sensiela ‘Jekk Ter˙ina l-Ingilterra’ li dehret fil-gazzetta Il-Bandiera tal-Maltin tal-1913. Kitibha lpatrijott Malti, Manwel Dimech; bniedem li sa milla˙˙ar tas-seklu dsatax kellu viΩjoni ta’ Malta mmexxija mill-Maltin g˙all-Maltin.

Ried idawwal u jifta˙ mo˙˙ il-poplu bit-tag˙lim biex ˙add ma jibqa’ iblah, jibla’ kollox u jg˙ix f’biΩa’ kontinwa li l-içken tag˙lim akkademiku jitfg˙u flabbissi tal-infern. Ried jo˙ro© lill-poplu Malti mill-mentalità servili lejn il-˙akkiem barrani u minflok ja˙dem biex jie˙u rajh f’idejh. Manwel Dimech dawwal mo˙˙u u ried li ˙utu l-Maltin jilluminaw ru˙hom b˙alu.

Manwel Dimech twieled nhar

KITBA TA’

MARY CHETCUTI il-Milied tal-1860, fi Triq San Pawl, il-Belt Valletta. Ta’ 13-il sena tilef lil missieru. Fladoloxxenza tieg˙u kellu ˙biberija ma’ r©iel ikbar minnu ta’ reputazzjoni xejn tajba. Ma damx ma da˙al fi gwaj kbir li ˙allas qares g˙alih. Fit-3 ta’ Frar 1878, Dimech ©ie arrestat u akkuΩat b’involviment fil-qtil ta’ çertu Pawlu Genuis.

Sie˙bu, ÌuΩeppi Azzopardi, Ωag˙Ωug˙ ta’ 24 sena, ing˙ata l-mewt g˙al dan id-delitt, filwaqt li Manwel Dimech, li kien g˙ad g˙andu 17-il sena biss, minflok mewt ing˙ata sentenza ta’ ˙abs u skonta 12il sena minnha.

Fis-26 ta’ Ottubru 1890, Manwel Dimech ˙are© mill˙abs biex wara ftit re©a’ we˙el seba’ snin o˙ra fuq falsifikazzjoni ta’ flus. Skont il-bijografu Ìeraldu Azzopardi, Dimech seta’ kien vittma ta’ konfoffa kontrih peress li l-pinna niggieΩa tieg˙u kienet di©à qed iddejjaq lil xi w˙ud.

Skonta din is-sentenza wkoll u fl-1897 ˙are© mill-˙abs bniedem adult u midbul kompletament. Kemm dam maqful, Dimech tg˙allem jikteb u jaqra. Kellu talent naturali g˙all-ilsna barranin u g˙allem lilu nnifsu l-Malti, it-Taljan, lIngliΩ u l-FrançiΩ fost o˙rajn.

Kien jaqra kollox minn letter-

KÓ MILL-IsToRJA

VIVA R-REPUBBLIKA MALTIJA atura sa storja, politika, reli©jon u filosofija. Manwel Dimech ˙are© mill-˙abs bniedem mo˙˙u miftu˙ u mdawwal; fuq kollox ˙are© bi xrara ta˙raq fih biex jg˙allem u jifta˙ l-im˙u˙ sabiex tinqered darba g˙al dejjem id-dalma kbira tal-injoranza li l-poplu Malti t˙alla fiha.

Fit-8 ta’ Jannar 1898, stampa g˙all-ewwel darba il-gazzetta ta’ illuminar tieg˙u, IlBandiera tal-Maltin . Permezz ta’din il-gazzetta, kull nhar ta’ Sibt kien ixerred it-tag˙lim tieg˙u b’tag˙rif u kitbiet ta’ protesta kontra l-in©ustizzji mwettqa mill-istituzzjonijiet li suppost iwettqu ©ustizzja, iddominanza tal-Knisja fuq ilpoplu u d-dittaturi tal˙akkiema barranin fuq Malta u l-Maltin.

Wara li qatta’ xi Ωmien jivja©©a fl-Ewropa u l-Afrika ta’ Fuq, Dimech irritorna Malta mimli ideat progressivi biex fl1911 waqqaf Ix-Xirka talImdawlin. Fi ftit kliem din kienet g˙aqda intenzjonata g˙all-Maltin kollha, foqra u g˙onja, ir©iel u nisa; kul˙add indaqs. Il-membri mse˙bin riedu jkunu ˙erqana b˙alu g˙at-tag˙lim u l-progress.

Dimech ried li sa fl-a˙˙ar isse˙˙ ir-rivoluzzjoni industrijali f’pajjiΩna, b˙alma se˙˙et

snin qabel fl-Ewropa, biex b’hekk jin˙oloq xog˙ol b’pagi diçenti g˙al kul˙add. Blesportazzjoni tal-prodott Malti ma˙dum minn ˙addiema Maltin litterati u qalbiena setg˙et tissa˙˙a˙ l-ekonomija biex eventwalment Malta tkun tista’ tmexxi lilha nnifisha b˙ala stat indipendenti u repubblikan.

L-g˙atx g˙all-bidla kien kbir u dan jurih in-numru ta’ ‘Dimechjani’ li beda jiΩdied b’rata sabi˙a. Id-daqs fl-g˙add ta’ membri u twemminhom beda jdarras lill-Knisja Maltija u l-klassi g˙olja. Il-Knisja ˙ar©et kundanni fuq Ix-Xirka tal-Imdawlin u Il-Bandiera talMaltin . Ftit taΩ-Ωmien wara skomunikat lil Manwel Dimech u d-‘Dimechjani’.

Mart Dimech u wliedhom sofrew persekuzzjonijiet kontinwi f’dan il-perjodu ikrah.

Sadanittant, l-Imperu Brittaniku kien qed jibΩa’ millpossibbiltà ta’ rvellijiet u protesti mill-˙addiema Maltin fit-tarzna lokali. L-Ewwel Gwerra Dinija kienet fuq lg˙atba tal-Ewropa u l-uΩu ta’ Malta b˙ala baΩi navali Brittanika f’nosf il-Mediterran kien indispensabbli g˙allImperu. Peress li l-ikbar kotra Dimechjana kienet fost il˙addiema tat-tarzna, fit-3 ta’

Settembru 1914 il-Gvernatur Brittaniku Sir Leslie Rundle ordna t-tkeççija ta’ Manwel Dimech minn Malta u ntbag˙at f’˙abs f’Lixandra, l-E©ittu. LakkuΩa kontrih kienet li hu kien spija favur l-g˙adu ÌermaniΩ.

Il-Gwerra l-Kbira ©iet fittmiem tra©iku tag˙ha fl-1918 imma Dimech ma t˙alliex ji©i lura Malta. Bijografi lokali jsostnu li Dimech baqa’ jinΩamm l-E©ittu, f’kundizzjonijiet tassew inumani f’kamp talkonçentrament Brittaniku fuq insistenza tal-Knisja Maltija.

Miet fis-17 ta’ April 1921 ming˙ajr ma re©a’ ra lil familtu u artu li tant ˙abb.

Madankollu, il-qawmien li beda hu ma mietx mieg˙u.

Manwel Dimech il-poeta darba kiteb hekk: “G˙aliex tolfoq, g˙aliex tibki, art sabi˙a talMaltin? TibΩa’ xejn, sabi˙a Malta, riesaq, riesaq dak iΩΩmien illi fih id-drieg˙ talQawwa jag˙ti lilek il-Óelsien!”

Kliem Dimech kien profetiku g˙ax fis-6 ta’ Awwissu 1916, f’Bormla, twieled bniedem fi ˙dan familja tal-klassi tal˙addiem li ˙adha kontra lirwiefen kollha biex ˙all lil Malta mill-ktajjen tal-kolonjaliΩmu u po©©ieha fuq il-mappa tad-dinja b˙ala Repubblika Maltija.

personaÌÌi KÓ

13|12|2015 19

kullhadd.com

“Tmiem Ta’ era fl-isTorja Tal-Knisja fl-indja” L-art imwieg˙da

eman Bonnici

Hekk qal fl-omelija tieg˙u lKardinal Valerian Gracias, Arçisqof ta’ Bombay u l-ewwel Indjan elevat g˙all-Kulle©© Kardinalizju, dakinhar li fl-Indja ntradd lura l-fdal ta’ Mons. Luigi Mathias SDB li, fil-ktieb tieg˙u dwar ˙idmet is-SaleΩjani fl-Indja, Joseph Thekkedath isejja˙lu “lakbar SaleΩjan fl-Indja fis-seklu g˙oxrin”.

Mons. Luigi Mathias SDB Imwieled Pari©i, kapitali ta’ Franza, fl-20 ta’ Lulju 1887 minn ©enituri minn Alsace, meta kellu tmien snin il-familja emigrat lejn TuneΩ, fejn iç-çkejken Luigi sab ru˙u jiffrekwenta l-iskola tasSaleΩjani ta’ Dun Bosco tal-belt, li permezz tag˙ha ma damx ma nissel fih il-vokazzjoni g˙all-istess ˙ajja reli©juΩa fl-ispirtu talfundatur. Peress li f’pajjiΩu lli©ijiet ostili preΩenti dik il-˙abta ma kinux jippermettu li rreli©juΩi jwettqu studji bi t˙ejjija g˙as-saçerdozju, Mathias beda n-novizzjat tieg˙u fl-istitut ta’ San Gregorio di Catania. Wettaq l-istudji tieg˙u f’Pedara, Bova Marina, Foglizzo Canavese u aktar tard f’Turin, imnejn iggradwa fit-teolo©ija.

Ordnat saçerdot fl-20 ta’ Lulju 1913, mat-tfaqqig˙ tal-Gwerra lKbira s-sena ta’ wara, kien mi©bur bil-lieva minn pajjiΩ twelidu u sa tmiem il-perjodu belliku fl-1918, li matulu serva lewwel b˙ala suldat ordinarju u aktar tard b˙ala kappillan militari. Huwa waqqaf çentru mg˙ammar b’palk, kor, çinema u librerija li kiseb popolarità kbira fost is-suldati u s-simpatija ta’ nies mill-Gvern, b˙al Clemenceau u Herriot, li bag˙tu sa˙ansitra l-g˙ajnuna finanzjarja tag˙hom. Ferut darbtejn u daqstant ie˙or iddekorat g˙all-valur militari, bejn Lulju 1918 u Jannar 1919 kien miΩmum pri©unier talgwerra fil-Ìermanja.

Lura fi Sqallija ©ie elett direttur tal-Istitut ta’ San ÌuΩepp ta’ Pedara. Mi©jub bil-bosta minn s˙abu s-SaleΩjani u miΩΩg˙aΩag˙, Mathias wasal biex iwarrab il-˙sieb missjunarju li kien ilu Ωmien iberren f’mo˙˙u peress li, minn kif ippreΩentaw rwie˙hom l-affarijiet quddiemu, deher li s-superjuri tieg˙u kellhom aktar ˙sieb jarawh jeΩerçita ˙idmietu fi Sqallija, sakemm ˙in bla waqt ittra ming˙and l-istess superjuri f’Turin g˙arrfitu bixxewqa tag˙hom li jarawh jaççetta l-Prefettura Appostolika ta’ Assam u, g˙aldaqstant, i˙ossux dispost jimxi l-Indja b˙ala missjunarju. U t-twe©iba ta’ Dun Luigi lilhom kienet sempliçiment: “Jiena dejjem lest biex immur nag˙milha tal-Indjan!”

Mathias ir˙ielha lejn l-Indja, l-art imwieg˙da tieg˙u fl-20 ta’ Diçembru 1921. G˙al dan ilpajjiΩ mistiku fl-Orjent, li fih tant xtaq imur iwettaq ˙idmiet umanitarji, Dun Luigi g˙aΩel motto li kellu jkun preΩenti mhux biss f’mo˙˙u imma wkoll f’mo˙˙ is-SaleΩjani s˙abu preΩenti fil-post, ‘Ardisci e spera’. Proprju bl-awdaçja u bittama Mathias Ωvol©a l-˙idmiet diversi tieg˙u fit-territorju vast ta’ Assam, Manipur u Bhutan, u ta’ 35 sena sab ru˙u appuntat prefett fil-Grigal tal-pajjiΩ bilkonfini li jmissu mat-Tibet, içÇina u l-Birmanja.

Mal-wasla tieg˙u ˙a ˙sieb jibni dar g˙all-formazzjoni tannovizzi, Our Lady’s House, sabiex b’hekk dawk is-SaleΩjani Ωg˙aΩag˙ Taljani bi spirtu missjunarju setg˙u jirçievu ddixxerniment tag˙hom fil-post; inizjattiva ©enjali li bis-sa˙˙a tag˙ha se˙˙ Ωvilupp kbir filMissjoni ta’ Assam u fl-Opra SaleΩjana fl-Indja fis-snin li segwew, u li g˙al numru ta’ snin kellha b˙ala direttur tag˙ha lillistess Mathias. Warajha waqqaf l-iskola professjonali St Anthony’s f’Shillong. Óa ˙sieb mhux biss il-bini tag˙ha, imma g˙en sa˙ansitra fil-bini nniffsu.

Jirrakkuntaw li darba, hu u g˙addej b’tali ˙idma, ilGvernatur ta’ Assam fettillu jmur jara, ming˙ajr ma avΩa ’l ˙add, ix-xog˙ol tal-kostruzzjoni kif kien g˙addej. Mathias, b’dik iΩΩjara mhux mistennija u mimli trab kif kien, ˙assu daqsxejn konfuΩ imma l-Gvernatur, li kien Protestant, kif rah f’dik is-sura laqg˙u bil-kelmiet: “B˙all-ir˙ieb ta’ darba: ora et labora!”

Ma’ dan tajjeb insemmu li, minkejja li s-soçjetà IngliΩa preΩenti f’Shillong kienet mag˙rufa g˙ar-riservatezza tag˙ha u g˙al kemm kienet razzista u mag˙luqa fiha nfisha, Mathias ma damx ma ntegra biss˙i˙ mag˙hom u spiss kien mistieden mill-Gvernatur, li ming˙andu sab appo©© s˙i˙ g˙all-iΩvilupp tal-opri missjunarji SaleΩjani. L-orfanatrofju ta’ St Anthony’s, di©à mwaqqaf fillokal qabel il-wasla ta’ Mathias, kien imkabbar u rinnovat f’Ωew© skejjel: id-Don Bosco’s u l-High School, li maΩ-Ωmien Ωviluppat fil-Kulle©© Universitarju St Anthony’s.

Lealtà lejn Dun Bosco Mag˙ruf li fil-˙idmiet tieg˙u Ωamm dejjem kostanti t-tag˙lim tal-fundatur San Ìwann Bosco, episodju partikolari jurina kemm it-tag˙lim tal-qaddis kien miΩmum b’g˙oΩΩa u b’attenzjoni min-na˙a ta’ Mathias. Dan il-kaΩ ©ie rrakkuntant minnu stess fi ktieb ta’ tifkiriet li ©abar bit-titlu Quaranant’anni in Assam li ˙are© fl-istess sena ta’ mewtu, fl1965. Mal-wasla tieg˙u, fl-Indja nqalg˙et kwistjoni rigward ittipjip mal-missjunarji ta’ kongregazzjonijiet o˙ra di©à preΩenti fil-pajjiΩ. F’Bombay, Kalkutta u Shillong, il-missjunarji tal-post kienu jinsistu ma’ dawk ©odda li

f’pajjiΩ tropikali b˙alma hu lIndja li wie˙ed ipejjep kien neçessarju; dan biex id-du˙˙an tas-sigarett, tal-pipa jew tassigarru jbieg˙ed lil hinn minn dak li jkun in-nemus li j©orr ilmin©el tal-mewt permezz talmalarja.

Issa Dun Bosco, fir-regoli u lkostituzzjonijiet lis-SaleΩjani kitbilhom li ma kellhom ta˙t lebda çirkustanza jpejpu: lewwel nett b˙ala prevenzjoni, ladarba s-SaleΩjan ˙afna drabi jsib ru˙u mdawwar miΩΩg˙aΩag˙ u g˙aldaqstant jin˙tie©lu jag˙tihom eΩempju tajjeb; it-tieni, peress li l-kongregazzjoni tg˙ix bil-karità, jekk il-benefatturi jissuspettaw li parti mid-donazzjonijiet tag˙hom qed imorru fid-du˙˙an ikollhom ra©un jekk jaqtug˙ha li ma jg˙inux aktar lis-Soçjetà u; ittielet, ladarba s-SaleΩjan m’g˙andux mortifikazzjonijiet partikolari, li jastieni mit-tipjip g˙andha tkun mortifikazzjoni aççettata min-na˙a tieg˙u minn jeddu.

Milqut huwa stess mill-malarja ftit taΩ-Ωmien wara, flimkien mat-tabib li ˙a ˙siebu, ˙adem biex iwassal il-messa©© lill-missjunarji l-o˙ra li t-tipjip ma kienx wara kollox mediçina indispensabbli. “Glorja lil Dun Bosco” – kiteb aktar tard Mons. Mathias fil-memorji tieg˙u – “g˙addew erbg˙in sena u l-11-il SaleΩjan li fl-1922 waslu l-Indja llum tkattru f’ri©ment ta’ 800, imferrin fi tliet spettorati u sitt djoçesijiet minn na˙a sa o˙ra tal-Indja. S’issa ˙add minnhom ma pejjep u ninsab çert li ˙add minnhom mhuwa ser ipejjep – qatt!”

L-ewwel Isqof ta’ Assam Il-˙idmiet ta’ Mathias jo˙or©u

sa˙ansitra lil hinn mir-re©jun enormi tieg˙u, ng˙idu a˙na bittwaqqif tal-missjoni SaleΩjana f’Kalkutta fl-1925 matul lepiskopat ta’ Mons. Ferdinand Périer SJ, li kellu m˙abba partikolari g˙all-membri tas-Soçjetà ta’ Dun Bosco u li dlonk assumielhom ir-responsabbiltà talkatidral u tal-Catholic Orphan Press, li darba kienet f’idejn ilÌiΩwiti u li tag˙hom kien membru l-istess Mons. Périer. Hekk twettqet finalment il-kelma profetika ta’ Dun Bosco li kellu f’wa˙da mill-˙olmiet mag˙rufa tieg˙u: “Hemm, Kalkutta!” Aktar tard, l-Arçisqof ikkonsenjalhom ukoll is-Santwarju tal-Madonna tal-Vja©© it-Tajjeb f’Bandel, qrib il-belt ta’ Kalkutta.

Fl-1928, lura Bombay, Mathias feta˙ High School li, trasferita maΩ-Ωmien f’belt o˙ra, Ωviluppat fi Scuola Don Bosco u li kellu jΩurha l-Beatu Papa Pawlu VI fl1964. Bis-Santa Sede tg˙olli lPrefettura Appostolika ta’ Assam g˙ad-Djoçesi ta’ Shillong fid-9 ta’ Lulju 1934, Mathias sab ru˙u elett b˙ala l-ewwel isqof tag˙ha, l-g˙ada li ˙a ˙sieb jinawgura monument sabi˙ f’©ie˙ Dun Bosco f’wa˙da mill-pjajez ta’ Shillong. Meta fit-12 ta’ Diçembru tal-istess sena miet Mons. Eugène Mederlet SDB fletà ta’ 67 sena, fil-25 ta’ Marzu tas-sena ta’ wara Mathias sab ru˙u appuntat suççessur tieg˙u b˙ala Arçisqof ta’ Madras. Meta s-sede ta’ Madras ©iet mg˙aqqda ma’ dik ta’ Mylapore fit-13 ta’ Novembru 1952, Mons. Mathias re©à kien l-ewwel ordinarju ta’ din is-sede.

Fis-snin li qatta’ Madras, lArçisqof Mathias kien mexxej ta’ ˙ila mhux biss g˙as-sede tieg˙u, imma wkoll g˙all-Knisja fl-Indja.

Dan narawh, pereΩempju, meta

fl-1935, wara li Gandhi kiteb li lmissjunarji kellhom jillimitaw irwie˙hom fil-konverΩjonijiet u jiffukaw biss fuq il-˙idmiet soçjali, mill-episkopat kollu tal-pajjiΩ kien hu li wie©bu apertament fil-©urnali. Ma beΩax jikkundanna l-Gvern Indjan meta dan ippropona teoriji immorali fuq it-tnissil uman u t-theddida tieg˙u lit-tobba Nsara li jkeççihom minn xog˙olhom jekk dawn ma jikkollaborawx malidea tieg˙u.

Il-˙idmiet soçjali tieg˙u jinkludu l-ftu˙ ta’ 220 dar g˙allfamilji bla saqaf; Casa di Misericordia, sptar bi 310 sodod g˙all-miΩerabbli li kienu jmutu fit-toroq tal-belt, b’rikoveru bla ˙las g˙al kul˙add; ˙ames kçejjen fi bnadi diversi tal-belt fejn dawk il-mijiet bil-©u˙ setg˙u jsibu tal-inqas platt ross kuljum; iç-Cheshire Home g˙ar-rikoveru tal-inkurabbli; kliniki u dispenseriji bit-tobba u s-sorijiet impjegati fihom iΩuru l-morda flistess g˙arajjex tag˙hom; ittwaqqif ta’ seminarju djoçesan ta˙t it-tre©ija tas-SaleΩjani fl1936; il-kostruzzjoni u l-erezzjoni ta’ parroççi diversi, fosthom tas-Santwarju tal-Qalb Immakulata ta’ Marija b’sinjal ta’ radd il-˙ajr talli Madras kienet me˙lusa mill-fla©ell tat-Tieni Gwerra Dinjija wara li lanqas bomba wa˙da ma niΩlet fuq ilpost min-na˙a tal-ÌappuniΩi; idDar tal-EΩerçizzi li ˙alla f’idejn ilÌiΩwiti; l-Opra tal-Katekisti g˙attag˙lim tad-duttrina; u l-Catholic Centre, kwartier ©enerali g˙allattivijiet tal-Arçidjoçesi. Kien hu wkoll li ˙e©©e© lill-Arçisqof ta’ Bombay biex jorganizza lEwwel Kungress Marjan u aktar tard il-Kungress Ewkaristiku Internazzjonali fl-Indja. Óidmiet Mons. Mathias ma kinux apprezzati biss millKattoliçi. Infatti, fl-okkaΩjoni tal˙amsa u g˙oxrin sena episkopat tieg˙u f’Madras, sar diskors pubbliku mill-Isqof Anglikan tal-post u g˙all-okkaΩjoni attendew ilGvernatur tal-Istat ta’ Madras u rappreΩentanti ta’ denominazzjonijiet diversi. It-tmiem tieg˙u wasal g˙al g˙arrieda fit-3 ta’ Awwissu 1965 fi klinika f’Legnano, Milan, kawΩa ta’ attakk dijabetiku fl-g˙omor ta’ 78 sena, waqt vja©© li kien qed iwettaq bil-g˙an li jiddiskuti ma’ xi ˙bieb Ûvizzeri tieg˙u pjanijiet li bihom seta’ jikseb minjiera ©dida li permezz tag˙ha seta’ joffri aktar g˙ajnuna lill-foqra tieg˙u.

Proprju fuq dan kien qed ja˙seb u jitkellem tul ir-rikoveru tieg˙u fil-klinika li minnha ma ˙ari©x ˙lief katavru, tant li f’mument minnhom, kif kien xi drabi jtennilu, is-segretarju tieg˙u fakkru li kien wasal iΩΩmien li jistrie˙ g˙ax ma kienx g˙ad g˙andu aktar erbg˙in sena. “Veru,” wie©bu bi tbissima l-Arçisqof, “xi drabi ninsa!”

U g˙alkemm miet tant kilometri bog˙od mill-Indja, ©ismu ma setax ma jintraddx lill-art li tant ˙abb. Mibg˙ut lura l-Indja, sebat ijiem fuq mewtu, il-fdal tieg˙u kien midfun fil-Katidral BaΩilika ta’ San Thome f’Chennai.

KALEJDOSKOPJU

20 13|12|2015

kullhadd.com

FATTI MIÌBURA MINN

KÓ KALEjDoSKopjU

DEhRIET STRAMbI FUq IL-pjANETA MARS

CHARLES B. SPITERI

ÌRAW bÓAL-LUM 1902: Bastimenti IngliΩi u ÌermaniΩi jibdew jibbumbardjaw il-fortijiet Venezwelani wara li l-President Castro rrifjuta milli jaqbel mal-ultimatum li kien jordnalu j˙allas il-˙sarat kawΩati meta ttie˙ed il-Gvern fl-1899. Castro jitlob lill-President Amerikan Roosevelt biex jag˙milha ta’ arbitru.

1903: Italo Marcioni jikseb liçenzja g˙all-forma tal-cone tal-©elat.

1903: L-a˙wa Wright jag˙mlu l-ewwel titjira f’Kittyhawk.

1906: Il-kançillier ÌermaniΩ Bernhard von Bulow ixolji lParlament.

1916: F’24 sieg˙a Valanga toqtol 10,000 suldat Awstrijak u Taljan fit-Tirol.

1918: L-armata Amerikan tal-okkupazzjoni taqsam ir-Rhine, u tid˙ol il-Ìermanja.

1920: Il-Lega tan-Nazzjonijiet tistabbilixxi l-Qorti Internazzjonali tal-Ìustizzja f’The Hague.

1928: Disinjata l-ingravata clip-on.

1938: Los Angeles tiffriΩa b’temperatura ta’ 28°F. 1941: Sottomarini ÌermaniΩi U-81 jisparaw torpedoes lill-aircraft carrier IngliΩ HMS Ark Royal.

1949: Il-Knesset jivvota biex jittrasferixxi lill-kapitali IΩraeljana g˙al Ìerusalemm.

1950: James Dean jibda l-karriera tieg˙u f’reklam tal-Pepsi.

1959: L-Arçisqof Makarios elett b˙ala l-ewwel president ta’ Çipru.

1966: L-ewwel bumbardament Amerikan fuq Hanoi.

1967: Ifalli kolp ta’stat Grieg kontra r-Re Kostantinu II. 1971: Ji©i liberat John Sinclair, li kien kundannat g˙axar snin ˙abs talli bieg˙ Ωew© joints tal-marijuana.

1974: Malta ssir repubblika.

1976: Issir l-itwal titjira bla waqfien minn Sydney sa Tehran, 13-il sieg˙a u 14-il minuta.

1979: Strajkijiet fi Gdansk, il-Polonja, wara li g˙olew il-prezzijiet.

1979: L-Arabja Sawdija tg˙olli l-prezz taΩ-Ωejt mhux ma˙dum g˙al $24 kull barmil.

1981: Il-Gvern Pollakk jintroduçi l-Li©i Marzjali u jarresta lillattivisti ta’ Solidarjetà.

1982: Terremot jolqot lill-Jemen ta’ Fuq. Joqtol 2,000 persuna.

1984: William Schroeder, l-ewwel bniedem li rçieva qalb artifiçjali, isofri l-ewwel attak tal-qalb.

1988: Arafat jindirizza lin-Nazzjonijiet Uniti f’Ìinevra.

1990: Terremot qawwi jolqot Sqallija: imutu 18-il persuna.

1990: Il-President tal-Afrika t’Isfel, De Klerk, jiltaqa’ ma’ Nelson Mandela biex tintemm l-apartheid.

1991: Il-Korea ta’ Fuq u dik t’Isfel jiffirmaw sej˙a g˙ar-rikonçiljazzjoni.

1993: Jing˙ata ultimatum g˙at-truppi IΩraeljana biex jo˙or©u minn Gaza…iΩda ma jo˙or©ux.

1996: Kofi Annan ji©i elett Segretarju Ìenerali tan-Nazzjonijiet Uniti.

2001: Il-Parlament Indjan Sansad jisfa attakkat mit-terroristi. Ómistax-il-persuna jinqatlu, inkluΩi t-terroristi kollha.

2002: Titkabbar l-Unjoni Ewropea. Il-pajjiΩi miΩjuda huma Çipru, ir-Repubblika Çeka, l-Estonja, l-Ungerija, il-Latvja, il-Litwanja, Malta, il-Polonja, is-Slovakkja u s-Slovenja. Dawn se jsiru membri fl-1 ta’ Mejju, 2004.

2003: Saddam Hussein, li kien il-President Iraqin u mfittex, jinqabad fil-belt ta’ Tikrit.

2004: L-eks-Dittatur Çilen, il-Ìeneral Augusto Pinochet, jitqieg˙ed ta˙t arrest fid-dar, akkuΩat fuq ˙tif ta’ disg˙a min-nies u qtil. Larrest jitne˙˙a dakinhar stess tal-appell.

Numru ta’ kaççaturi tal-UFO huma konvinti li n-NASA qed ta˙bi minn kul˙add li fuq Mars hemm fdalijiet ta’ çiviltà qadima. Huma qed isa˙˙u din it-teorija wara li qalu li fuq ilpjaneta l-˙amra lem˙u minn bunkers militari sa twiebet.

L-a˙˙ar li nnutaw, permezz tal-Opportunity Rover tanNasa stess, hi speçi ta’ koppla tonda kbira li qed jg˙idu li setg˙et t˙alliet hemm minn razza aljena f’xi Ωmien meta fuq Mars kien hemm l-ilma.

IΩidu jg˙idu li d-dawl f’nofs il-

koppla hu xhieda li hi tal-metall u li x-xemx qed tirrifletti fuqha.

Jing˙ad ukoll li waqt li din il-koppla hi l-ewwel wa˙da misjuba fuq Mars, instabu o˙rajn simili fuq wiçç ilqamar. L-a˙˙ar dehra li l‘kaççaturi’ jg˙idu li raw fuq Mars kienet dik li tqieset b˙ala wa˙da mill-Piramidi l-Kbar li hemm fl-E©ittu.

F’Novembru tas-sena l-o˙ra, mara bl-isem ta’ Jackie tkellmet fuq stazzjon tar-radju Amerikan, Coast to Coast AM,

u stqarret li meta fl-1979 kienet qed ta˙dem ma’ tim – tniΩΩel it-telemetrija minn Viking Lander – rat ir©iel lebsin ilbies spazjali ji©ru fuq Mars. Sostniet li lil dawn lumani rathom f’linja diretta, u mag˙ha rawhom sitt ˙addiema o˙ra tan-NASA. Il-fiΩiku Dr John Brandenburg jemmen li ç-çivilizzazzjoni antika fuq Mars inqerdet f’attakk nukleari minn razza o˙ra aljena u dan jista’ jkun xhieda çara tal©enoçidju li qed ng˙ixu llum.

SESSIÛMU F’REKLAMI ANTIKI

Wara s-suççess li kellhom flantik ir-reklami ta’ diversi prodotti, illum qed ji©u m˙arsa minn lenti ta’ ksur tad-drittijiet çivili u sessisti.

Dawn l-istess reklami saru minn a©enziji tar-reklamar Amerikani biex, skont ma qed jing˙ad, jo˙or©u s-superjorità tar-ra©el. IΩda minflok nisa ta’ veru, kienu juΩaw tpin©ijiet!

IΩda llum, bl-g˙arfien taddrittijiet, l-aktar tan-nisa, dawn ir-reklami twarrbu u, minflok, l-a©enziji tar-reklamar qed jo˙or©u b’o˙rajn fejn il-mara ma titqiesx b˙ala s-seftura tad-dar jew l-iskjava ta’ Ωew©ha.

Fl-ewwel reklam tas-sigaretti naraw ra©el jonfo˙ f’wiçç mara bil-kliem ‘Onf˙ilha

f’wiççha u tibqa’ ti©ri warajk’.

Ie˙or isawwat lil martu, biex jintimidaha fiΩikament u juri d-dominanza fuqha, biex tixtri l-kafè li jrid hu.

Fit-tielet reklam, mara g˙arwiena mimduda fl-art, t˙ares lejn Ωarbun ©did tarra©el, bil-kliem ‘Óalliha fejn hu postha’, b’referenza li hu jo˙ro© u hi tibqa’ ssefter iddar; waqt li r-raba’ reklam juri mara tiskanta kif hi kapaçi tifta˙ flixkun we˙idha.

Fir-reklam ta’ ta˙t, in-na˙a tax-xellug, isir uΩu minn xebba, li tidher fer˙ana blinvenzjoni taz-zokkor artifiçjali, li l-industrija taz-zokkor ippromoviet b˙ala prodott li jag˙ti l-ener©ija, inaqqas lg˙eja u jΩid l-aptit. Ma©enbu,

reklam mid-ditta Hoover; irreklam juΩa mara b’qadd dejjaq, liebsa sabi˙ u fer˙ana li ng˙atat vacuum cleaner g˙all-Milied – juri li n-nisa kellhom ikunu nisa tad-dar u ommijietperfetti, kif ukoll jibqg˙u attraenti g˙al Ωwie©hom.

Fir-reklam ta’ wara naraw ir-radjuattività reklamata b˙ala xi ˙a©a moderna u eçitanti tas-snin ˙amsin, u uΩata fit-toothpaste u fil-ma©na tarra©©i X. Fl-a˙˙ar reklam sessist g˙andna ra©el jis˙aq ras mara biex jirreklama l-qliezet tal-ir©iel. Il-mesa©© f’dan irreklam seta’ jwassal g˙allfehma li n-nisa joqog˙du g˙as-swat, manjetiΩmu annimalesk u qalziet ©did.

KUN AF KÓ

13|12|2015 21

kullhadd.com

EVIDENZA TA’ QABAR KIF MA ÛÛIDX PIÛ IEÓOR ÓDEJN DAK TA’ ÛEJJED FIL-FESTI TUTANKHAMUN KUN AF

Ixrob ˙afna ilma matul il-©urnata

Wara jumejn s˙a˙ ta’ osservazzjoni b’radar sofistikat, ˙are© çar li fil-Wied tar-Rejiet hemm evidenza li, wara s-sarkofagu ta’ Tutankhamun, hemm qabar ie˙or mo˙bi. Dan x’aktarx hu ta’ Nefertiti, li ti©i omm tarrispett tar-Re Tutankhamun.

Dan qalu l-arkeolo©ista IngliΩ Nicholas Reeves f’konferenza stampa f’Luxor. Huwa Ωid jg˙id li saru eΩamijiet preliminarji b’data provider u kkonkludew li hemm possibbiltà kbira li teΩisti kamra o˙ra mo˙bija wara kurutur ta˙t ilqabar attwali tal-Farag˙uni, irRe Tut. Nefertiti mexxiet it-18il dinastija tal-E©ittu. Din issejba sejra tkun it-tieni wa˙da ta’ qabar irjali li mhux mimsus fiΩ-Ωminijiet tal-lum. Jista’ jkun ukoll li mas-sejba ta’ dan ilqabar jinkixfu iktar teΩori. Din l-iskoperta saret mill-ispeçjalista ÌappuniΩ Hirokatsu Watanabe.

Tag˙rif Fl-antik, l-E©izzjani kienu jqimu u jaduraw ir-rejiet tag˙hom meta jmutu g˙ax kienu jqisuhom b˙ala wlied alla tax-xemx. G˙alhekk jissej˙u farag˙uni – kelma li ©ejja minn ‘ra’ li tfisser ‘xemx’ Meta jmut xi farag˙uni kienu jag˙mlulu funeral kbir bl-ikbar çerimonji, u qabar imΩejjen blikbar rikkezzi. Ir-renju E©izzjan eΩista g˙al ˙afna Ωmien. Kien beda mat-3,500 sena’ Qabel Kristu u dam g˙al 3,000 sena.

F’dan iΩ-Ωmien kien hemm aktar minn 30 dinastija li okkupaw it-tron. Kien fi Ωmien ilFarag˙uni Tutmasi III tat-18-il dinastija (1492-1442) li l-E©ittu tmexxa ming˙ajr inkwiet, però wara beda jitkisser minn Amenophis 1V, imsejja˙ ‘il-

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM KITBA TA’

SAVIOUR MAMO Farag˙uni Eretiku’, li kellu ideat reli©juΩi differenti.

F’dan iΩ-Ωmien, l-E©ittu kien g˙addej minn diffikultajiet kbar fl-istorja tieg˙u. Kien Ωmien ikrah g˙al min kien fuq it-tron, b˙alma inΩerta Tutankhamun.

Tutankhamun kien miΩΩewwe© lil Amenophis.

Meta kien fuq it-tron re©a’ biddel ir-reli©jon u g˙amilha kif kienet qabel. Dan ma tantx dam jirrenja g˙ax miet ta’ 18-il sena. Huwa kien l-aktar Farag˙uni li baqa’ jissemma wara 3,000 sena.

Il-mewt ta’ Tutankhamun hi misterjuΩa. X’aktarx miet b’inçident jew inqatel g˙ax, waqt eΩamijiet li saru, instab li kellu l-iskutella ta’ rasu miksura min-na˙a ta’ wara.

Spedizzjoni Fil-bidu tas-seklu g˙oxrin, spedizzjoni ta’ arkeolo©isti IngliΩi, immexxija minn Lord Carnarvon u Howard Carter, skoprew il-qabar ta’ Tutankhamun f’post imsejja˙ ‘Il-Wied tar-Rejiet’ Din kienet laktar skoperta li qatt rat iddinja u g˙alhekk dan il-qabar hu famuΩ.

L-ewwel ma induna bilqabar kien Howard Carter meta sab vaΩun u xi affarijiet o˙ra midfunin fir-ramel blisem ta’ Tutankhamun. Hawn Carter Ωied il-kura©© u baqa’ j˙affer ming˙ajr ma qata’ qalbu. Fil-5 ta Novembru 1922, waqt li Carter kien g˙all-kwiet i˙affer b’daqsxejn ta’ baqqun, ˙ass daqqa b’˙oss differenti – ˙oss li jirbombja. Huwa nteba˙ li wara l-©ebel kien hemm il-vojt. Mimli tama, Carter kompla j˙affer sakemm kixef il-vojt u sab li kien

passa©© jag˙ti lejn il-qabar ta’ Tutankhamun. Dan il-kuritur kien twil u dejjaq u jispiçça b’Ωew© bibien prinçipali li kienu ssi©illati. Meta feta˙hom, Carter baqa’ sorpriΩ b’dak li ra quddiemu. Sab tliet kmamar mimlijin teΩori ta’ kull g˙amla.

F’kamra minnhom kien hemm statwi, sodod, si©©ijiet u kaxxi tad-deheb mastizz. Kien hemm ukoll statwi ta’ ljuni u ta’ karrijiet tal-©lied (chariots). Fit-tieni kamra kien hemm Ωew© statwi kbar ta’ suldati tal-g˙assa. Bla dubju ta’ xejn, f’din il-kamra kellu propjru jinstab il-qabar.

Kien hemm kaxxa kbira taddeheb, li meta nfet˙et fe©©et kaxxa ftit iΩg˙ar. Naturalment, din il-kaxxa nfet˙et ukoll u nkixfet it-tielet kaxxa. Din la˙˙ar kaxxa kienet it-tebut ta’ Tutankhamun, mag˙mul mill©ebel (sarkofagu). Meta lg˙atu, li kien tad-deheb mastizz, infetah, instabet il-mummja ta’ Tutankhamun. Il-wiçç kien miksi b’maskra tad-deheb u mΩejjen bl-isba˙ ©ojjelli, b’mudell tas-serp kobra li kien l-emblema tal-monarkija.

Is-sa˙ta Superstizzjoni, sa˙ta jew se˙er.

G˙idlu li trid dak li ©ara fuq il-qabar ta’ Tutankhamun.

Wara li l-qabar infeta˙ uffiçjalment, xi nies li kellhom x’jaqsmu ma’ dawn l-iskavi mietu f’qasir zmien. L-a˙bar ©riet mad-dinja kollha, bil-©urnalisti jfittxu lil kull min ˙a sehem.

Lord Camarvon miet fl-5 ta’ April 1923 seba’ gimg˙at biss wara l-ftu˙ uffiçjali tal-qabar.

Mieg˙u mietet il-kelba Susie. Óames xhur wara miet ˙uh iΩΩg˙ir g˙al g˙arrieda. Canon Doyle, il-kreatur ta’ Sherlock Holmes, li kien jemmen flokkult, kien qal li l-mewt ta’ Camarvon Ωgur kienet sa˙ta minn Tutankhamun. Dik l-istess ©urnata li nfeta˙ il-qabar, il-kanarin li kellu Howard Carter u li tant kien i˙obb, belg˙etu kobra. Minn 26 ru˙ li ˙adu sehem f’dawn l-iskavi, sitta minnhom mietu f’qasir Ωmien.

Kienet sa˙ta jew kumbinazzjoni?

Ixrob ˙afna green tea Ikkontrolla l-porzjonijiet Kul kolazzjon ˙afif u sustanzjuΩ qabel l-ikla prinçipali ta’ nofsinhar Kul xi ˙a©a ˙afifa u sustanzjuΩa qabel kull ikla Waqt ikla, ˙alli ftit tal-˙in bejn platt u ie˙or Ikkontrolla l-ammont ta’ alko˙ol Ikkontrolla d-deΩerti billi taqsam id-deΩerta tieg˙ek ma’ ˙addie˙or Evita l-˙obΩ waqt l-ikel

Evita li tnaqqar l-antipasto Iççaqlaq u g˙in fit-tqassim tal-ikel jew ˙asil ta’ platti Ûomm rutina ta’ eΩerçizzju Naqqas l-ammont ta’ xiri ta’ ikel u ixtri bil-qies Ûomm djarju ta’ x’qed tiekol

22 13|12|2015

kullhadd.com

KÓ MADWARNA

GRAN CIRCO ZAVATTA JINSAB F’MALTA DIVERTIMENT GÓALL-FAMILJA KOLLHA G˙all-ewwel darba f’Malta, jinsab fostna lGran Circo Zavatta fil-Marsa. Dan huwa laktar çirklu li ilu jeΩisti fid-dinja kollha.

Johann Said huwa t-tielet mill-©enerazzjoni tieg˙u li ©ab dan iç-çirklu f’Malta g˙al dawn l-a˙˙ar snin. Huwa u l-familja Zavatta qed jippreΩentaw flimkien il-Gran Circo Zavatta.

Dan iç-çirklu beda bil-wirjiet nhar ilÌimg˙a 4 ta’ Diçembru 2015 u se jibqa’ g˙addej kuljum sal-Óadd 3 ta’ Jannar 2016.

Fi kliemu, is-Sur Said stqarr li, minbarra li ç-çirklu huwa l-passjoni tieg˙u min˙abba lfatt li tista’ tg˙id twieled fih, ikollu wkoll issodisfazzjon sena wara sena meta jara t-tbissima fuq dawk li jattendu. “Iç-çirklu huwa luniku wirja fid-dinja fejn in-nies jistg˙u jinnutaw l-emozzjoni ferri˙ija fuq ˙addie˙or, min˙abba l-fatt li huwa ma˙dum fuq dawra tond.

Bla dubju ta’ xejn, din ser tkun ˙ar©a unika g˙all-familja kollha fejn jistg˙u jgawdu minn diversi attrazzjonijiet professjonali li jafu joffru Gran Circo Zavatta. Ser ikun hemm diversi karattri popolari mat-tfal, buffi, balancing , ma©ija, transformisti li jbiddlu l˙wejje© f’temp qasir, wirja tal- cowboys u

Indjani bis-skieken, fire eaters , u bniedem b’sa˙˙tu ˙afna li jg˙awwe© il-˙adid. Il-qofol hija l-attrazzjoni msej˙a The Wheel of Death, jew La Ruota della Morte, li fiha l-artisti jippruvaw il-bilanç tag˙hom fil-g˙oli.

Ta’ min isemmi li xi w˙ud mill-artisti li qed jipparteçipaw g˙amlu suççessi kbar u anke kisbu medalji tal-fidda b˙ala rikonoxximent.

Gran Circo Zavatta ji©bor fih ˙afna artisti li juru l-aqwa ˙iliet tag˙hom fi prestazzjonijiet kreattiva u kemxejn riskjuΩi ta˙t tinda wa˙da fil-Marsa.

Dan iç-çirklu g˙andu jkun wie˙ed memorabbli u ta’ esperjenza unika g˙all-membri kollha tal-familja – kemm g˙all-kbar u anke g˙aΩ-Ωg˙ar.

Informazzjoni rigward biljetti ser tkun disponibbli kuljum mill- box office l-Marsa stess bejn l-10.00am u t-8.00pm, jew billi ççemplu 9999 1771.

Il-prezz tal-biljetti huwa ta’ €5 biss g˙attfal, filwaqt li l-prezzijiet tal-biljetti g˙alladulti jibdew minn €10.

G˙al aktar informazzjoni fuq il-Gran Circo Zavatta Ωur il-pagna ta’ Facebook: Circus Malta.

IS-SUR EDGAR PRECA JÛUR 30 SKOLA F’MALTA U GÓAWDEX BÓALA PARTI MINN L-ISTRINA BOV PIGGY BANK CAMPAIGN Nhar il-Ìimg˙a li g˙adda s-Sur Edgar Preca temm l-a˙˙ar Ωjarat tieg˙u fl-iskejjel b˙ala parti minn L-Istrina BOV Piggy Bank Campaign b’risq il-Malta Community Chest Fund.

Fil-messa©© tieg˙u lit-tfal is-Sur Preca qal: “Ibqg˙u ag˙tu d-doΩa ta’ m˙abba billi tg˙inu lil min hu fil-bΩonn, g˙ax hija din l-im˙abba li tant tag˙mel differenza, u li tista’ tbiddel dinja.” B’kollox, minn Ottubru ’l hawn, is-Sur Preca Ωar tletin skola f’Malta u G˙awdex fejn ittfal ilkoll urew entuΩjaΩmu billi g˙amlu attivitajiet li permezz tag˙hom ©abru flus b’risq L-Istrina BOV Piggy Bank Campaign g˙all-Malta Community Chest Fund.

Is-Sur Preca Ωar il-Kulle©© San Injazju fil-Óandaq, u l-Kulle©© San Injazju, l-Iskola Primarja ta’ Óal Luqa, u l-Iskola Internazzjonali talVerdala. Waqt li ltaqa’ mat-tfal kollha, is-Sur Preca rringrazzjahom talli qed iwasslu messa©© tant sabi˙ u li fil-˙in personali tag˙hom jo˙or©u b’ideat biex ji©bru l-flus g˙al L-Istrina BOV Piggy Bank Campaign b’risq il-Malta Community Chest Fund. Is-Sur Preca qal li t-tfal g˙andhom jibqg˙u jwasslu le˙inhom biex il-kbar jisimg˙u, hekk kif hija responsabbiltà tal-kbar li jisimg˙u dak li g˙andhom xi jg˙idu t-tfal.

Waqt iΩ-Ωjara tieg˙u f’Óal Luqa, tkellem ukoll is-Sur Charles Azzopardi, il-Brand & Marketing Manager tal-Bank of Valletta, li rringrazzja t-tfal ta’ Malta u G˙awdex li dejjem taw bi ˙©arhom mill-ftit flus tag˙hom b’risq din il-kampanja g˙all-Malta Community Chest Fund.

Din is-sena kienet timmarka t-12-il edizzjoni ta’ L-Istrina BOV Piggy Bank Campaign bit-tema Mit-Tfal b’Solidarjetà. Is-sena li g˙addiet, permezz ta’ din il-kampanja fl-iskejjel kollha, ji©ifieri dawk tal-Gvern, talKnisja u indipendenti, in©abru aktar minn €67,000 bid-donazzjonijiet tat-tfal, filwaqt li l-Bank of Valletta rdoppja s-somma g˙al €135,000.

Il-flus ta’ L-Istrina BOV Piggy Bank Campaign ta’ din is-sena ji©u ppreΩentati waqt L-Istrina, nhar is-26 ta’ Diçembru.

L-IMPJEGATI TA’ NECTAR GROUP B’SEHEM ATTIV F’KAMPANJI KONTRA L-KANÇER

B˙ala parti mill-impenn biex i˙arsu s-soçjetà u jag˙mlu differenza poΩittiva, Nectar Group u l-impjegati tieg˙u din is-sena taw l-appo©© tag˙hom lil Ωew© kampanji globali: Pink October u Movember.

Nectar Group iddedika jumejn g˙al dress-down days li saru fit-23 u t-30 ta’ Ottubru biex ji©©eneraw aktar g˙arfien u ji©bru fondi b’risq il-©lieda kontra lkançer tas-sider. L-impjegati taw donazzjoni biex setg˙u jmorru x-xog˙ol libsin jeans u flokkijiet sponsorjati minn Pink October.

Hekk kif g˙addiet il-kampanja Pink October, ˙afna mill-impjegati r©iel irrispondew g˙as-sej˙a tal-kam-

panja Movember biex ji©©eneraw aktar g˙arfien b’mod partikolari dwar il-kançer fil-prostata, kançer testikolari, sa˙˙a mentali u inattività fiΩika. L-impjegati r©iel qed jikkompetu bejniethom biex ikabbru lle˙ja u jtellg˙u r-ritratti fuq il-pa©na tal-Facebook talkumpanija. Permezz tar-ritratti, l-ir©iel jimmarkaw ilprogress tag˙hom fit-tkabbir tal-le˙ja bl-g˙an li jiksbu l-aktar voti.

Barra minn hekk, biex jinkora©©ixxu stil ta’ ˙ajja b’sa˙˙itha u b’attività fiΩika matul il-kampanja Movember, l-impjegati organizzaw log˙ba futbol filgrawnd tal-Imqabba.

“Dawn l-attivitajiet inisslu tifsira speçjali g˙all-impjegati tag˙na, filwaqt li jsa˙˙u l-ispirtu tat-tim f’atmosfera divertenti. Hu ta’ sodisfazzjon g˙alina li naraw ilgrupp tag˙na involut f’kampanji globali u li nikkontribwixxu fil-©lieda kontra l-kançer,” qal Roderick Abela, id-Direttur Mani©erjali ta’ Nectar Group.

Immexxija mill-familja li huma wkoll is-sidien, Nectar Group of Companies hu wie˙ed mill-importaturi u distributuri ewlenin fl-industrija tal-ikel u xxorb f’Malta u G˙awdex. Il-grupp jistinka biex jil˙aq l-eççellenza fix-xog˙ol billi jforni prodotti ta’ kwalità superjuri, u j˙addem l-aqwa prattiki u ˙arsien g˙assoçjetà.

MADWARNA KÓ

13|12|2015 23

kullhadd.com

AX HOLDINGS LTD TILÓAQ IL-KRITERJI TAL-EVALWAZZJONI F’SEJÓA GÓALL-PROPOSTI Projects Malta Ltd t˙abbar li g˙adu kemm intemm il-proçess ta’ evalwazzjoni b’rabta massej˙a g˙all-proposti dwar modi differenti ta’ trasport fiΩ-Ωoni ta’ madwar il-Port il-Kbir u l-Port ta’ Marsamxett.

Is-sottomissjoni ppreΩentata minn AX Holdings Ltd g˙addiet minn dan il-proçess ta’ evalwazzjoni fil-mod intier tieg˙u.

Projects Malta Ltd t˙abbar li lkriterji stipulati fis-Sej˙a ta’ Proposti kienu mil˙uqa minn AX Holdings Ltd u g˙aldaqstant AX Holdings Ltd tista’ titqies

b˙ala l-proponent ippreferut g˙al dan il-pro©ett.

Projects Malta g˙adha kemm infurmat lil AX Holdings Ltd li uffiçjalment se tibda l-parti li jmiss tal-proçess, çjoè dak li jibdew diskussjonijiet mag˙ha. Hi din il-faΩi li twassal g˙al ftehim uffiçjali fuq dan il-pro©ett.

AX Holdings Ltd ©iet infurmata wkoll li tul din il-faΩi ta’ diskussjoni, il-koperazzjoni kollha tal-kumpanija hi mistennija biex il-proçess jitlesta malajr.

Il-Ministru g˙all-Ener©ija u sSa˙˙a Konrad Mizzi wera s-sod-

isfazzjon tieg˙u li f’pajjiΩna se jkollna pro©ett li jg˙aqqad iΩΩona tal-Port ta’ Marsamxett maΩ-Ωona tal-Port il-Kbir perme-

EUROPEAN DESTINATIONS OF EXCELLENCE (EDEN)

zz ta’ pro©ett iffinanzjat u mmexxi mis-settur privat.

“Permezz ta’ PPPs il-Gvern qieg˙ed jifta˙ setturi ekonomiçi

L-AIR MALTA WAQT IL-FORUM TAT-TURIÛMU

relazzjonijiet tematiçi fuq livell Ewropew ma’ destinazzjonijiet o˙ra simili tag˙hom.

Fil-pro©ett EDEN kull sena diversi destinazzjonijiet jikkompetu fuq livell tematiku biex destinazzjoni minnhom ti©i mog˙tija dan il-presti©ju b˙ala destinazzjoni EDEN g˙as-sena partikolari. LAwtorità Maltija g˙at-TuriΩmu ilha tie˙u sehem fil-pro©ett EDEN mill-bidu nett, ji©ifieri mill-2006. Matul is- snin Malta rnexxielha tag˙ti ˙ames rikonoxximenti f’˙ames lokalitajiet. Dawn kienu:

Il-Ministeru g˙at-TuriΩmu u lAwtorità Maltija g˙at-TuriΩmu se jorganizzaw attività relatata mal-premjazzjoni tal-pro©ett European Destinations of Excellence (EDEN). Dan lavveniment se jsir nhar itTnejn 14 ta’ Diçembru f’Dar ilMediterran. Waqt din il-premjazzjoni, lokalità partikolari f’Malta jew G˙awdex se tkun mog˙tija rikonoxximent relatat ma’ tema partikolari. Dan se jkun is-sitt premju g˙al destinazzjoni Maltija.

Il-pro©ett tal-EDEN huwa

pro©ett kofinanzjat mill-kummissjoni Ewropea ta˙t il-programm tal-Cosme. Dan ilpro©ett beda fl-2006 sabiex jippromovi mudell aktar sostenibbli ta’ turiΩmu Ewropew fejn destinazzjonijiet mhux daqstant mag˙rufa turistikament ikollhom aktar promozzjoni fuq livell internazzjonali ˙alli permezz t’hekk jiΩdied l-g˙arfien dwarhom, kif ukoll il-˙ajra li tturisti jΩuruhom. L-EDEN huwa wkoll pjattaforma biex destinazzjonijiet emer©enti jΩidu lviΩibbiltà, kif ukoll jo˙olqu

In-Nadur ippremjat • b˙ala d-destinazzjoni emer©enti rurali; L-ir˙ajjel ta’ Santa • Luçija f’Ta’ Kerçem ippremjat g˙all-wirt lokali intan©ibbli; L-ir˙ajjel tal-Manikata • fil-Mellie˙a ppremjat g˙aΩ-Ωoni protetti; L-Isla ppremjata g˙at• turiΩmu akkwatiku; u L-G˙arb ippremjat • g˙ar-ri©enerazzjoni ta’ siti.

Kull premjazzjoni tkun marbuta ma’ tema partikolari; tema li torbot mal-prodott turistiku tag˙na u max-xog˙ol siewi li jsir mill-Awtorità tat-TuriΩmu.

Dan huwa sors ta’ marketing li qed jattira numru sostanzjali ta’ turisti li jixtiequ jiskopru dejjem aktar dawk l-ir˙ula tipiçi Maltin. L-Awtorità tat-TuriΩmu temmen ˙afna b’dan it-tip ta’ promozzjoni g˙all-ir˙ula Maltin, kif ukoll g˙al Malta b’mod ©enerali.

©odda fejn is-settur privat qieg˙ed jing˙ata l-opportunità jid˙ol g˙all-investiment li sa ftit snin ilu kien assoçjat biss massettur pubbliku,” sostna lMinistru Konrad Mizzi.

Il-Ministru g˙at-Trasport u lInfrastruttura Joe Mizzi qal: “Din hija miΩura o˙ra, fost o˙rajn, li identifika dan ilGvern, biex ikompli jippromovi mezzi alternattivi ta’ trasport f’pajjiΩna, kemm biex tittaffa lproblema ta’ traffiku kif ukoll biex tonqos id-dipendenza fuq vetturi privati.”

L-Air Malta kienet wa˙da missostenituri ewlenin tal-Forum tat-TuriΩmu Mediterranju g˙al din is-sena mmexxija millAssoçjazzjoni tar-Ristoranti u lLukandi Maltin (Malta Hotels and Restaurants Association, MHRA). Issa fit-tielet sena tieg˙u, il-Forum jimmira li jlaqqa’ flimkien lill-partijiet interessati tas-settur pubbliku u dak privat b’interess fit-turiΩmu madwar ir-re©jun Mediterranju.

It-tema mag˙Ωula, Empowering Tomorrow (ItTis˙i˙ tal-Ìejjieni), tenfasizza lpotenzjal tat-turiΩmu biex ji©u ©©enerati l-impjiegi, it-tkabbir ekonomiku u l-istabbiltà firre©jun Mediterranju. Madwar 1000 delegat minn bosta pajjiΩi minn madwar ir-re©jun ipparteçipaw fil-forum li sar il©img˙a l-o˙ra.

“Li nifhmu lill-konsumaturi tag˙na llum huwa l-punt ewlieni biex jissa˙˙a˙ il©ejjieni,” ikkummentat is-Sa. Ursula Silling, il-Kap Uffiçjali

Kummerçjali tal-Air Malta matul intervent fil-Forum. Hija qalet li l-linja tal-ajru investiet ˙afna biex tipprova tifhem illivelli ta’ sodisfazzjon u l˙ti©iet tal-klijenti tag˙ha u tag˙mel bosta st˙arri© f’˙in reali f’dan ir-rigward. S’issa n©abru aktar minn 10,000 reazzjoni, u l-linja tal-ajru timmira li tkompli ttejjeb il-prodotti u sservizzi tag˙ha b’konformità mal-˙ti©iet li jevolvu tal-klijenti.

Kemm l-MHRA kif ukoll l-Air Malta jaqsmu t-twemmin imfisser mill-Organizzazzjoni Dinjija tat-TuriΩmu tanNazzjonijiet Uniti li t-turiΩmu huwa opportunità kbira biex ikabbar aktar u b’mod sostenibbli l-ekonomiji tag˙na, filwaqt li jo˙loq il-pedamenti tajbin g˙all-paçi u l-istabbiltà fir-re©jun.

Il-forum ta’ din is-sena ra wkoll l-inawgurazzjoni talFondazzjoni tat-TuriΩmu Mediterranju li l-missjoni u lobjettivi tag˙ha huma li ΩΩid id-djalogu permezz tal-organizzazzjoni ta’ fora varji, li tmexxi l-Istitut Mediterranju g˙al Studji fil-Qasam tat-TuriΩmu u li tippromovi avvenimenti biex jittejjeb il-prodott u l-esperjenza tat-turiΩmu re©jonali.

Matul il-Forum, l-Air Malta nediet vidjow qasir ta’ testimonjanzi li jenfasizza x’ja˙sbu l-klijenti dwar il-linja tal-ajru.

Il-vidjow huwa disponibbli fuq is-sit elettroniku tal-Air Malta www.airmalta.com u fuq kanali tal-mezzi soçjali inkluΩ www.facebook.com/AirMalta u www.youtube.com/user/airmalta

24 13|12|2015

kullhadd.com

KÓ MADwARNA

TMIEM IS-SENA DINAMIKU

IL-FESTA TAL-IMMAKULATA GÓAS-SOÇJETÀ SANTA MARIJA, BANDA KUNÇIZZJONI FL-IMQABBA RE ÌORÌ V TAL-IMQABBA

Tmiem is-sena 2015 huwa wie˙ed dinamiku g˙asSoçjetà Santa Marija u Banda Re Ìor© V tal-Imqabba.

EΩattament nhar is-26 ta’ Novembru, uffiçjali millKumitat EΩekuttiv kienu mistednin fil-Palazz ta’ Sant’Anton g˙al riçeviment ad unur ilMaesta tag˙ha r-Re©ina EliΩabetta II. Dawn l-uffiçjali kellhom lunur li jiltaqg˙u mal-Maesta tag˙ha, mad-Duka ta’ Edinburgh u l-Prinçep ta’ Wales. L-altezzi rjali kienu interessati ferm f’din isSoçjetà u r-rabtiet li g˙andhom, kif ukoll awgurawlhom

kull suççess fil-˙idma tag˙hom.

L-uffiçjali ta’ din is-Soçjetà kellhom ukoll l-unur li g˙al darb’o˙ra jiltaqg˙u mal-og˙la awtoritajiet tal-pajjiΩ fosthom il-President ta’ Malta, il-Prim Ministru u s-Sinjura tieg˙u, kif ukoll l-Arçisqof.

Impenn ie˙or tas-Soçjetà kien proprju nhar il-Ìimg˙a 4 ta’ Diçembru fejn g˙al darb’o˙ra spikkat l-innovazzjoni fi ˙dan is-Soçjetà. Fuq ˙olma tal-Kumitat EΩekuttiv flimkien mal-bandisti Ωg˙aΩag˙ dinamiçi, twaqqfet il-King George V Youth Band; ferg˙a mnissla mill-Banda Re

Ìor© V. Din il-youth band, lewwel wa˙da tax-xorta tag˙ha fl-Imqabba, twaqqfet bil-g˙an li tikkumplimenta lbanda ewlenija filwaqt li tkun aktar iffukata fuq l-element Ωag˙Ωug˙.

L-ewwel impenn muΩikali ta’ din il-banda Ωag˙zug˙a ser tkun proprju fil-Youth Village organizzat mill-A©enzija Ûg˙aΩag˙, nhar it-13 ta’ Diçembru f’Santa Venera. Limpenn li jkun imiss ikun flImqabba, nhar l-20 ta’ Diçembru waqt l-attività Milied Imdawwal organizzata mis-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Santa Marija tal-Imqabba.

Bejn il-Ìimg˙a 27 ta’ Novembru u l-Óadd 6 ta’ Diçembru 2015 ©iet iççelebrata l-festa tal-Immakulat Konçepiment ta’ Marija filparroçça tal-Imqabba. Il-festi fet˙u nhar il-Ìimg˙a 27 ta’ Novembru 2015 bil-bidu tannovena tal-Immakulata Kunçizzjoni fil-knisja parrokkjali fejn ing˙adet ilkurunella, saret quddiesa kantata, ing˙atat il-barka sagramentali u saret çelebrazzjoni ewkaristika.

Nhar il-Óadd 29 ta’ Novembru filg˙odu saret iççerimonja tal-˙ru© min-niçça tal-vara tal-Madonna tal-Ìilju u l-espoΩizzjoni tag˙ha fuq il-bradella artistika fiç-çentru tal-knisja parrokkjali g˙allqima tad-devoti.

Il-Ìimg˙a 4 ta’ Diçembru saret l-ikla tradizzjonali talfesta fil-kaΩin tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju.

Lejlet il-festa, is-Sibt 5 ta’ Diçembru, s-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ Madonna tal-Ìilju organizzat attivtà soçjali filkaΩin.

L-g˙ada l-Óadd 6 ta’ Diçembru, kien jum il-festa tal-Immakulata Kunçizzjoni.

Il-ferg˙at kollha tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju ˙adu sehem fil-quddiesa tal1000am b˙ala ringrazzjament ta’ din l-a˙˙ar sena ta’ ˙idma, u wara segwiet çeri-

monja ta’ tqeg˙id ta’ kuruni tal-fjuri f’ri©lejn il-monument tal-Madonna tal-Ìilju filbypass tal-Imqabba. Fl4.00pm bdiet quddiesa kantata u konçelebrata. Wara ˙ar©et il-purçissjoni solenni bl-istatwa artistika u devota tal-Madonna tal-Ìilju, organizzata u mmexxija millKonfraternità tal-Immakulata Kunçizzjoni, bis-sehem talkleru, devoti u l-poplu. Listatwa ng˙atat mer˙ba kbira mid-devoti fuq iz-zuntier talknisja u waqt dan il-pellegrina©© devozzjonali ng˙ad irRuΩarju u tkantaw diversi innijiet Marjani. Ma’ d˙ul ilpurçissjoni tkantat l-antifona, ing˙atat il-barka sagramentali u saret çelebrazzjoni ewkaristika u l-bews tar-relikwa.

Il-festi esterni komplew bi programm muΩikali millBanda Madonna tal-Ìilju ta˙t id-direzzjoni tal-Mro Andrew Calleja, fil-pjazza ewlenija talImqabba, kif ukoll get together fil-kaΩin tas-Soçjetà, fejn f’atmosfera brijuΩa ©ew fi tmiemhom iç-çelebrazzjonijiet ad unur Marija Immakulata fil-parroçça tal-Imqabba. Ilfesti ta’ din is-sena mmarkaw il-bidu taç-çelebrazzjonijiet li matul l-2016 ser ifakkru l-140 anniversarju mill-mi©ja talvara artistika u devota talMadonna tal-Ìilju fl-Imqabba fl-1876.

KULTURA KÓ

13|12|2015 25

kullhadd.com

KUMPANIJA TEATRU RJAL BI SPETTAKLU IEÓOR…

RAPUNZEL U S-SIÌRA TAL-FAÛOLA

Il-Kumpanija Teatru Rjal ghandha kollox ippreparat biex nhar il-Óadd 20 ta’ Diçembru fl10.00am jinfeta˙ is-separju g˙alll-akbar avveniment annwali tag˙ha…il-pantomima ta’ Ωmien il-Milied, fejn Rapunzel u Ìakki (Jack and the Beanstalk) i˙awru storja ferm ikkulurita mimlija divertiment g˙all-familja kollha…Rapunzel u s-Si©ra tal-FaΩola , b’kitba ori©inali ta’ Toni Busuttil.

Din is-sena l-Kumpanija Teatru Rjal, wara st˙arri© li g˙amlet, ser tiΩvela l-istorja kif ©rat tassew…l-istorja to˙odna f’villa©© Ωg˙ir fejn b˙alma ji©ri dejjem f’dawn il-villa©©i, kul˙add jaf lil kul˙add. Hekk ©ara lil Josefa u lil Simona, iΩΩew© dami ta’ din is-sena. Wara li kienu l-iskola flimkien g˙amlu Ωmien qatt ma raw lil xulxin aktar; it-tnejn iΩΩew©u iΩda wa˙da kellha t-tfal u l-o˙ra le. Matul dan ir-rakkont jid˙ol il-©gant li b’kompliçità massa˙˙ara l-˙aΩina, li mo˙˙ha biss ikun kif ser tnaqqas milletà, jifthiemu biex ja˙tfu lil Rapunzel. IΩda min ser isalva lil Rapunzel minn ˙alq il-©ant?

Omma? Il-Prinçep li kien ta’ spiss iΩurha meta kienet maqfula fit-torri? Jew Ìakki, il-©uvnott li jispiçça jin©ibed lejha? S©©eriment wie˙ed! Titilfux l-istorja dettaljata ta’ Rapunzel u s-Si©ra tal-FaΩola , din hija l-uniku okkaΩjoni biex tiskopru l-istorja

kif ©rat fil-verità.

Il-palk g˙al darb’o˙ra qed ikun fdat lil Marco Bartolo, xenografu li Ωgur ma g˙andux bΩonn ta’ ebda introduzzjoni fejn jid˙ol xog˙ol tal-palk permezz tax-xog˙ol u ima©inazzjoni li g˙andu b’xeni kkuluriti u spettakolari li Ωgur ming˙ajrhom ma jistax jin˙oloq spettaklu. Sezzjoni o˙ra li hija van©elu g˙all-pantomima bla dubju huma l-kostumi, Noel Zarb (Loui Noir) li llum Ωgur li ma g˙andu bΩonn ta’ ebda introduzzjoni, jie˙u ˙sieb dan kollu b’kostumi ©odda ta’ kull sena, skont il-produzzjoni li tkun se tittella’, naturalment bilkostumi tad-dama jispikkaw b’diversi bidliet li jsiru tista’ tg˙id kull darba li d-dama tidher fuq il-palk. Hawn, la qed insemmu d-dama, din is-sena se jkollna wkoll novità biΩΩew© dami, Simona (Snits) u Josefa (Toni Busuttil) li ovvjament jag˙mlu din il-pantomima aktar ikkulurita u naturalment aktar xoghol g˙all-kostumista.

Palk, kostumi u, naturalment, wie˙ed ma jistax i˙alli barra lirtokk, u, meta g˙al dan ixxog˙ol g˙andek lil Justin Brincat, wie˙ed jistenna xog˙ol mill-aktar professjonali b’˙afna wcu˙ mibdula bl-irtokk li jkollhom skont il-bΩonn; insomma, tliet persuni li huma mΩejna b’talent u imma©inazzjoni kbira.

Rapunzel u s-Si©ra tal-FaΩola

tipprovdilna kast formidabbli; forsi xi ˙a©a normali f’dan lispettaklu fejn din is-sena nsibu lil Toni Busuttil (Josefa) u Snits (Simona), Simon Curmi, Ina Robinich, Brian Farrrugia, Ian Fenech, Julie Pomorski, Dominic Cini, Jeffrey Scicluna, Laura Bonello, Bernice Darmanin, Pawlu Bonello, Graz Farrugia, Rhea Chetcuti, Neil Grima, Sadie Muscat, Maria Borg u Ismael Bonello. Iddirezzjoni g˙al darb’o˙ra se tkun f’idejn Ray Abdilla waqt li l-live band tkun ta˙t id-direzzjoni ta’ Abigail Brown. B˙al dejjem, il-produzzjoni hija ta’ Pawlu Testa.

Id-dati huma dawn: f’Diçembru – il-Óadd 20, fl10.00am u fl-4.00pm; is-Sibt 26 (Boxing Day), fis-7.30pm; ilÓadd 27, fis-2.00 u s-6.30pm; u l-Erbg˙a 30, fis-7.30pm.

F’Jannar isiru dawn ir-rappreΩentazzjonijiet: is-Sibt 2, fis7.00pm; il-Óadd 3, fis-2.00pm u fis-6.30pm; is-Sibt 9, fis-7.00pm; u, fl-a˙˙ar nett, il-Óadd 10, fis6.30pm.

Ir-riservazzjonijiet jinsabu miftu˙in mill-uffiççju tar-riservazzjonijiet u l-bar tal-Istitut Kattoliku, Pawlu Testa Travel (2122 3340/9947 6468). Mod aktar façli u komdu huwa r-riservazzjoni bl-internet billi ΩΩur is-sit elettroniku www.istitutkattoliku.com jew www.kumpanijateatrurjal.com

MINN QALB IÛ-ÛRIERAQ 2015 G˙at-tnax-il sena konsekuttiva l-G˙aqda Karmelitana Banda Queen Victoria ser ittella’ l-kampanja ©bir ta’ fondi Minn Qalb iΩ-Ûrieraq, din id-darba b’risq il-fondazzjoni Qalb it-Tfal.

Bejn il-Ìimg˙a 18 u l-Óadd 20 ta’ Diçembru, nistidnukom ting˙aqdu mag˙na f’Misra˙ irRepubblika fiΩ-Ûurrieq, fejn, apparti li tkunu tistg˙u tag˙tu d-donazzjonijiet tag˙kom, tgawdu minn diversi attivitajiet fosthom: • Bejg˙ ta’ pjanti u ponsjetti • Bejg˙ ta’ ikel u ˙elu tradizzjonali talMilied • Car Wash • Kids Area • Lotterija • BaΩar • Turnew tal-PlayStation • Log˙ob u ˙afna aktar sorpriΩi Matul din il-kampanja ser jag˙tu s-sehem tag˙hom ukoll diversi kantanti u Ωeffiena.

Is-Sibt filg˙odu wara l-11.00 ikun hemm

ukoll sessjoni ta’ te˙id ta’ ritratti ma’ Father Christmas. Is-Sibt filg˙axija jsir kunçert millQueen Victoria Ensemble fis-Sala Madonna tal-Karmnu fil-kaΩin u wara live entertainment minn ta˙t it-tinda mill-impersonatur ta’ Freddie Mercury.

Il-Óadd filg˙odu se ssir parata miΩ-Ûurrieq Scouts Pipes and Drums, wirja ta’ karozzi u muturi u wara jing˙ata bidu g˙al Sfidi millQalb permezz ta’ diversi log˙ob bejn gruppi differenti.

Il-Óadd filg˙axija jsir març mill-Banda Queen Victoria u ti©i ppreΩentata s-somma mi©bura lill-fondazzjoni Qalb it-Tfal. Wara, irrigali li jkunu n©abru l-Óadd waranofsinhar, jitqassmu minn Father Christmas lit-tfal rispettivi.

B˙ala parti minn din l-attività ser ti©i organizzata wkoll qabΩa l-ba˙ar fit-12 ta’ Diçembru f’Wied iΩ-Ûurrieq b’donazzjoni ta' €5 b’risq il-fondazzjoni Qalb it-Tfal.

A PRELUDE TO CHRISTMAS IL-25 EDIZZJONI TAL- KUNÇERT TAL-MILIED

Wara is-suççess miksub filkunçert The Masterpieces: Requiem & Messa di Gloria aktar kmieni din-sena, il-kor Amadeus Chamber Choir, dejjem ta˙t id-direzzjoni tal-Mro Brian Cefai, qed ja˙dem biss˙i˙ biex itella’ l-25 edizzjoni tal-kunçert tal-Milied A Prelude to Christmas.

Matul is-snin dan il-kor kiseb diversi suççessi, kemm lokali kif ukoll barra minn Malta.

Huwa ˙a sehem f’kompetizzjonijiet u kunçerti fejn dejjem ta’ pjaçir lill-udjenza bil-versatilità fil-muΩika u l-kapaçità tag˙hom tal-interpretazzjoni.

Il-kor Amadeus huwa rinomat g˙all-kunçerti annwali talMilied, li huwa wie˙ed mill-ftit li jinvolvi l-orkestra, u g˙allkunçerti sagri fiΩ-Ωminijiet talG˙id.

Il-kunçert tal-Milied huwa wie˙ed mill-ftit kunçerti li jsiru

f’dawn iΩ-Ωminijiet li jinvolvi orkestra. B˙al kull sena se jkun qed joffri lill-udjenza varjetà muΩikali ta’ g˙anjiet tradizzjonali, muΩika minn films u muΩika sagra. Huwa lmod ideali sabiex wie˙ed jag˙ti bidu g˙aç-çelebrazzjonijiet tal-Milied u jid˙ol fl-ispirtu sabi˙, sinonimu ma’ dan iΩΩmien tas-sena.

Dan il-kunçert ser jittella’ fl20 ta’ Diçembru fil-Katidral ta’ San Pawl, l-Imdina, fis-7.30pm.

Din is-sena l-kunçert ser isir b’risq ir-riçerka kontra ilkançer. Biljetti g˙all-prezz ta’ €8 jinkisbu minn Floreal, Labour Avenue, in-Naxxar u minn E. Maistre Stationery, Triq Melita, il-Belt Valletta.

G˙al aktar informazzjoni u dettalji Ωur il-pa©na ta’ Facebook A Prelude to Christmas – 25th Edition jew çempel 9909 8683/7930 7512.

INGÓATALNA IBEN KUNÇERT TAL-MILIED 2015 MILL-FONDAZZJONI SANTA ÇEÇILJA A.D. 2013

Ing˙atalna Iben huwa l-isem tal-oratorjo muΩikali li ser jittella’ mill-Fondazzjoni Santa Çeçilja A.D. 2013 ta’ G˙awdex waqt it-tielet edizzjoni talkunçert tal-Milied.

L-oratorjo g˙andu kitba tasSur Mario Borg (ix-Xewkija) fejn jirrakkonta t-tfulija ta’ Kristu. Hu maqsum f’14-il taqsima fejn se jΩomm lilludjenza attenta b’dak kollu li jkun qed ji©ri. T˙ejja souvenirprogramme tal-okkaΩjoni fejn min se jattendi jkun jista’ jsegwi l-lirika bil-Malti u jΩommu b’tifkira. Saret ukoll traduzzjoni bl-IngliΩ g˙al dawk ilbarranin li jkunu fostna biex jipparteçipaw bis-s˙i˙.

F’dan il-kunçert tal-Milied jie˙u sehem il-kor mag˙ruf u popolari Santa Çeçilja ta˙t iddirezzjoni artistika u brillanti tas-Surmast Antoine Mercieca,

li hu l-fundatur u ç-chairman ta’ din l-imsemmija Fondazzjoni. Mal-kor jie˙du sehem is-solisti Frances Catherine Farrugia minn Malta; Rosabelle Pavia; il-mezzo sopran Marthese Borg, mart lawtur tal-lirika; it-tenuri Manwel Spiteri u George Mercieca; il-baritoni Mario Xerri u Louis Andrew Cassar minn Malta; it-tfajjel Nathan Cini flimkien mal-orkestra Santa Çeçilja ta˙t il- leader James Zammit.

Hu mistenni li dan l-oratorjo jkollu l-patroçinju tal-Onor.

Anton Refalo, il-Ministru g˙al G˙awdex, u ser jittella’ filknisja tal-Fran©iskani Konventwali Minuri tar-Rabat G˙awdex, nhar il-Óadd 27 ta’ Diçembru 2015, u jibda fis6.00pm.

Kul˙add hu mistieden.

26 13|12|2015

kullhadd.com

KÓ PeRSONALITÀ

INTRODUÇA L-ISPIRIT COMBAT U L-KICKBOXING F’MALTA RAMONA

PORTELLI TINTERVISTA LIL

ADRIAN AXISA Sit elettroniku: www.ramonaportelli.com Email: ramonaportelli@hotmail.com

Óafna drabi l-bniedem jasal billi kelma ©©ib o˙ra sakemm kultant issib ru˙ek f’sitwazzjonijiet li tixtieq. Dan l-a˙˙ar hekk ©rali meta kont qed nitkellem ma’ bniedem li sirt naf aktar mill-qrib, u ˙sibt li naqsam il-passjoni tieg˙u mag˙kom. Qed nirreferi g˙al Adrian Axisa, li ˙ajtu hija mdawra mal-arti marzjali u dak kollu li tinvolvi u ©©ib mag˙ha.

Adrian huwa l-President tal-Malta Martial Arts Association (MMAA),.

Huwa wkoll wie˙ed mill-ftit f’Malta li rnexxielu jag˙mel karriera mill-arti marzjali u l-kickboxing. Ta’ min jg˙id ukoll li g˙axar snin ilu Adrian sar ilfundatur u l-President ta’ Malta talWorld Kickboxing Network (WKN).

Barra minn hekk, Adrian huwa 7 th Dan Degree Black Belt fl-ipirit combat.

Iltqajt mieg˙u f’kafetterija f’Bu©ibba fejn tkellimt mieg˙u b’mod aktar dettaljat dwar din il-passjoni u passatemp li g˙andu. Fil-fatt, huwa qalli beda jipprattika l-arti marzjali fis-sena 1980. Óames snin wara, fl-1985, irnexxielu jintroduçi l-ispirit combat u l-kickboxing hawn Malta. Eventwalment, dak iΩ-Ωmien beda jg˙allem l-istess dixxiplini fi klabb f’Tas-Sliema u maΩΩmien beda jespandi aktar. Illum hawn 15-il klabb tal-kickboxing, spirit combat u tai chi mifruxin madwar Malta u affiljati mieg˙u stess, u Adrian g˙adu jg˙allem l-arti marzjali sal©urnata tal-lum.

Adrian g˙andu 55 sena u joqg˙od Bu©ibba. I˙obb l-g˙awm, il- gym , ilmixi, il-qari u l-meditazzjoni. Iqis ru˙u b˙ala persuna soçjevoli u çajtier.

Ftit tal-©img˙at ilu, proprju f’Ottubru li g˙adda, l-Assoçjazzoni tal-Arti Marzjali ta’ Malta (MMAA), nediet konferenza stampa fl-okkaΩjoni tat-tnedija tal-Assoçjazzjoni. Din l-okkaΩjoni kienet ma˙suba biex ji©i ççelebrat g˙eluq it-30 sena ta’ spirit combat f’Malta, kif ukoll biex l-Assoçjazzjoni tati tag˙rif dwar inizjattivi u okkaΩjonijiet futuri. “L-Assoçjazzjoni tal-Arti Marzjali ta’ Malta, hija organizzazzjoni ©dida li fi Ωmien qasir ©abet flimkien organizzazzjonijiet Maltin ta’ diversi dixxiplini ta’ arti marzjali. LAssoçjazzjoni g˙andha r-rappreΩentanza f’Malta ta’ diversi korpi ta’ sanzjonijiet internazzjonali, kif ukoll fi Ωmien

qasir irnexxielha twaqqaf relazzjonijiet ma’ organizzazzjonijiet sportivi u ta’ arti marzjali presti©©juΩi fosthom ilWorld Kick-Boxing Network(WKN), Spirit Combat International, Chen Style Tai Chi,” spjegali Adrian.

li ma tridx wisq ener©ija biex tag˙milhom, iΩda fl-istess ˙in huma ta’ rilassament u ta’ benefiççju g˙al min jipprattikah. Kull min jipprattikah ine˙˙i l-istress u, mil-lat mediku, ikunu qed jit˙addmu l-©ogi kollha

stress u tensjoni tal©urnata u jkollhom skop u Ωvog u, bla dubju ta’ xejn, se jakkwistaw benefiççju g˙al sa˙˙ithom. Jin˙oloq çertu tip ta’ meditazzjoni u kreazzjoni ta’ çelloli ©odda li jevitaw id-dimenzja flanzjani. Trid titne˙˙a l-istigma fuq lanzjani li meta jikbru g˙andhom jing˙alqu fihom infushom jew f’darhom stess. B’dan it-tip ta’ arti tkun qed tin˙oloq çerta kreattività fihom li tag˙milhom aktar soçjali u utli fis-soçjetà,” beda jg˙idli Adrian.

Isegwi l-anatomija tal-©isem

Benefiççju kbir g˙all-anzjani Óames snin ilu Adrian amalga ma’ Chen Style Tai Chi Centre, u g˙andu wkoll il-kwalifiki ta’ 2 nd Level Chen Style Tai Chi Instructor, liema arti jipprattikawha kemm tfal Ωg˙ar u anke anzjani. Beda jispjegali li l-movimenti tat-tai chi huma baΩikament movimenti

ming˙ajr l-ebda strapazz.

Adrian sa˙aq fuq il-fatt li l-anzjani tag˙na je˙tie©u li jag˙mlu xi tip ta’ movimenti. It-tai chi, fi kliemu, huwa ideali g˙ax ma jinvolvix wisq strapazz.

“Inutli jissakkru d-dar fuq xi sufan, jew f’xi home quddiem it-televiΩjoni.

Jekk jiççaqalqu ftit kuljum, bla ma jkunu jafu jkunu qed ine˙˙u çertu

Matul din l-intervista nnutajt kemm Adrian i˙obb jaqra u dejjem iΩomm ru˙u a©©ornat dwar l-anatomija tal©isem, u kif din ti©i trasferita fl-arti marzjali. Minn dak li beda jfehemni, skantajt kif su©©ett b˙al dan jista’ jinfirex u tista’ tikteb ktieb minflok artiklu wie˙ed biss. “Sabiex persuna tkun b’sa˙˙itha, trid l-ewwel tfejjaq lilha nnifisha billi tibda tie˙u ˙sieb lilha nnifisha minn ©ewwa. Jien nemmen fil-verità, u b’hekk nie˙u gost nara persuna li tg˙id il-verità,” kompla jelabora mieg˙i Adrian.

Fl-a˙˙ar nett, Adrian sa˙aq fuq il-fatt li l-˙ajja hija importanti, u kemm jista’ jkun persuna trid tg˙ix tajjeb biex tag˙mel affarijiet poΩittivi. “Hemm bΩonn li tiekol tajjeb; ikel b˙al ˙xejjex u frott organiku. L-eΩerçizzji huma essenzjali biex persuna t˙ossha a˙jar, u kemm jista’ jkun ikun hemm kuntatt man-natura. Il-mo˙˙ g˙andu bΩonn irrilassament u l-meditazzjoni; il-©isem g˙andu bΩonn l-ikel u l-eΩerçizzju.

Dan kollu jista’ jo˙loq spirtu tajjeb, imma l-aktar importanti huwa li lbniedem ja˙seb dejjem fil-poΩittiv u qatt ma jaqta’ qalbu,” temm jg˙id Adrian.

skeda kÓ

13|12|2015 27

kullhadd.com

103

06.10 06.50 07.50 08.30 10.00 11.05 11.35 12.30 12.40 14.15 16.20 16.55 17.30 17.35 17.50 18.50 19.30 20.10 20.30 21.30 21.40 23.10 23.30

Pink Panther Flimkien ma’ Nancy Sejja˙tli Helpline Paperscan Aroma Kitchen Il-Mistiedna Cibus A˙barijiet Kaxxa Mag˙luqa TereΩa Dak li Jg˙odd – Teens On D Road A˙barijiet Telebejg˙ My Home Joe’s Kitchen A˙barijiet Ieqaf 20 Minuta Andrew&Sue Indemand - afterhours L-Argument Telebejg˙ A˙barijiet

102

06.30 07.00 07.45 08.45 10.00 18.00 18.05 19.30 20.00 23.00

Net News The Client (R) G˙alkul˙add Telebejg˙ Maratona Ìbir ta’ Fondi PN A˙barijiet Maratona Ìbir ta’ Fondi PN A˙barijiet Maratona Ìbir ta’ Fondi PN A˙barijiet

Lena Cultura Memex Heartland Tutti a pesca Frigo Il Nostro Amico Charly Allergie I Nostri mici animali Cesar Millan Il Meglio di Cronache Animali Mezzogiorno In Famiglia TG2 GIORNO TG 2 Motori Meteo 2 Quelli che Aspettano Quelli che il Calcio TG2 L.I.S. Meteo 2 90° Squadra Speciale Cobra 11 TG2 20.30 N.C.I.S. La Domenica Sportiva

152

06.00 07.00 07.50 09.30 10.30 11.10 12.25 13.25 14.00 14.15 14.30 15.00 15.05 15.45 19.00 19.30 19.53 20.00 20.10 21.45 23.30 23.45

Fuori Orario. Cose (mai) Viste Zorro Film: Simba Val d’Isère Speciale Community le Storie TGR Val d’Isère Rivediamoli TG Regione TG3 In 1/2 ora TG3 LIS Kilimangiaro Camila Raznovich Conduce Kilimangiaro TG3 TG Regione TG Regione Meteo Blob Che tempo che fa Report TG3 Gazebo

162

06.00 06.57 07.00 07.53 08.10 10.00 11.00 14.00 16.00 18.00 21.10 23.15

06.00 07.20 07.30 08.00 08.15 08.45 10.00 11.40 12.00 12.05 12.10 15.00 18.15 18.45 19.45 20.00 20.50 21.45 21.50 23.00 23.15

151

06.00 06.30 06.55 07.35 08.20 08.45 09.30 10.15 11.00 13.00 13.30 13.40 13.45 15.30 17.05 17.08 17.10 19.35 20.30 21.00 22.40

101

Media Shopping Anica Flash Find My Family Media Shopping Gossip Girl Cena Di Mezzanotte Tra Sogno E Realtà The Vampire Diaries Gossip Girl Una Mamma Per Amica Appuntamento A Tre Tra Sogno E Realtà

07.35 07.55 08.25 08.55 09.25 10.00 10.50 11.30 12.02 14.00 14.47 16.32 18.51 18.55 19.35 21.15 23.30 23.34 23.58

16.00 18.00 20.00 20.30 20.45 21.00 23.00 23.15 23.20

Tg4 Night News Media Shopping Super Partes Due Per Tre Magnifica Italia Santa Messa Le Storie Di Viaggio A… Tg4 Telegiornale Agatha Christie. Cianuro A Colazione Donnavventura L’Ultimo Agguato E' Una Sporca Faccenda, Tenente Parker!

Anteprima Tg4 Tg4 Telegiornale Tempesta D’Amore Out Of Time I Bellissimi Di R4 Nave Fantasma Tgcom

06.00 07.55 07.59 09.10 09.50 11.00 12.00 13.00 13.40 14.00 16.30 18.45 19.57 20.00 20.40 21.10 21.11 23.30

Caribbean Life Hawaii Life Giada at Home Healthy Appetite With Ellie Krieger Caribbean Life Hawaii Life Rehab Addict Desperate Landscapes Junk Gypsies Model. NYC Giada’s Weekend Getaways Restoration SOS Virginia Fixer Upper Rehab Addict Extreme Homes House Hunters Hawaii Life Caribbean Life Rehab Addict Extreme Homes Daryl’s Restoration Over-Hall Caribbean Life Hawaii Life World’s Most Extreme Homes

06.00 07.00 08.00 10.00 11.00 12.00 15.00 16.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

Chopped Amazing Wedding Cakes The Kitchen Chopped Guy’s Big Bite Diners Drive-Ins and Dives Chopped Siba’s Table Rev Run’s Sunday Suppers Chopped South Africa Follow Donal to Vietnam Girl Eat World Diners Drive-Ins and Dives Siba’s Table

400

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00

412

06.00 09.00 11.00 13.00 14.00 16.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

Teleshopping Pawn Stars Ice Road Truckers Counting Cars American Pickers Pawn Stars Mountain Men The Curse of Oak Island Ancient Aliens Storage Wars Hunting Hitler

403

06.00 07.40 09.30 11.20 12.15 13.10 14.05 15.00 15.55 16.50 17.45 21.00

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People Big World Obsessive Compulsive Cleaners Best Of Buddy’s I Am Jazz New Girls on the Block My Big Fat Fabulous Life Sister Wives Cake Boss Say Yes to the Dress Say Yes to the Dress: The Big Day 21.55 Curvy Brides 22.50 New Girls on the Block 23.45 My Weight Is Killing Me

How Do They Do It? Misfit Garage Fast N’ Loud MythBusters Impossible Engineering Troy Storage Hunters Container Wars Legendary Motorcar Dallas Car Sharks Junkyard Empire Misfit Garage Wheeler Dealers Fast N’ Loud Treasure Quest Naked and Afraid Dual Survival Lions of Sabi Sand

600

452

07.05 07.35 07.55 08.50 09.45 10.25 11.20 12.05 12.35 12.55 13.20 13.50 14.45 15.25 15.50 16.15 16.45 17.10 17.35 18.00 18.25 18.50 19.15 19.45 20.10

Blaze and the Monster Machines PAW Patrol Winx Club The Fairly OddParents Sanjay and Craig Kung Fu Panda Big Time Rush Sam & Cat Victorious Big Time Rush Marvin Marvin SpongeBob SquarePants The Penguins of Madagascar The Fairly OddParents iCarly Big Time Rush Victorious iCarly SpongeBob SquarePants Teenage Mutant Ninja Turtles The Penguins of Madagascar Henry Danger The Thundermans Bella and the Bulldogs Sam & Cat

06.00 07:30 08.30 09.15 11.15 12.30 13.30 16.45 18.00 19.00 20.00 22.00 23.00

Snooker: European Tour Winter Sports Ski Jumping: World Cup Alpine Skiing: World Cup Biathlon: World Cup Alpine Skiing: World Cup Ski Jumping: World Cup Snooker: European Tour Biathlon: World Cup Winter Sports Snooker: European Tour Ski Jumping: World Cup Equestrianism: Rolex Grand Slam

06.00 06.30 09.25 11.30 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 16.35 18.45 20.00 20.35 21.30 23.34 23.35

Parlamento Punto Europa Unomattina in Famiglia Santa Messa A Sua Immagine Recita Angelus A Sua Immagine Linea Verde Telegiornale L’Arena Domenica In L’Eredità Telegiornale Flavio Insinna Conduce Affari Tuoi Film: Maschi Contro Femmine Tg1 60 Secondi Speciale Tg1

155

07.00 07.20 07.35 07.45 08.35

Prima Pagina Traffico Tg5 Mattina Le Frontiere Dello Spirito Bella Più di Prima Le Storie Di Melaverde Melaverde Tg5 L’Arca di Noè Caro Babbo Natale…

Domenica Rewind Avanti un Altro!

Tg5 Prima Pagina Tg5 Paperissima Sprint Riassunto Il Segreto X Style

10.25 12.25 13.00 14.00 16.10 18.28 19.00 19.20 21.25

The Middle I Puffi Tom & Jerry Looney Tunes Show Lupin E Il Mago Dei Computers/Il Virus Beta (Lupin III) Beethoven 4 Studio Aperto Sport Mediaset XXL The Musketeers Alex Rider Studio Aperto Camera Cafè Il Signore Degli Anelli Transformers

306

06.00 07.00 10.00 11.00 12.00 16.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

THS. Duck Dynasty Rich Kids of Beverly Hills I Am Cait E! News Dash Dolls Keeping Up with the Kardashians E! News Keeping Up with the Kardashians Dash Dolls. Dash Doll Shake-up Botched House of DVF E! News

312

07.00 08.45 10.05 12.05 13.45 15.25 17.10 18.45 19.00 20.45 22.25

06.00 06.25 10.55 11.50 12.45 13.40

15.30 16.25 17.20 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

Call of the Wildman Treehouse Masters Ten Deadliest Snakes River Monsters Biggest & Baddest Untamed China with Nigel Marven Almost Human With Jane Goodall Deadly Islands The Lion Queen Rogue Nature Bull Shark The Lion Queen River Monsters Biggest & Baddest Ten Deadliest Snakes River Monsters

Nobody’s Fool Movers and Shakers Eight Men Out One More Kiss Kid Colter Nobody’s Fool Rich Kids Big Screen True Confessions Dracula 2000 True Confessions

410

405

14.35 372

Euronews A˙barijiet Paq Paq on Test Kelma g˙all-Óajja Quddiesa tal-Óadd Vatican Magazine Qalb in-Nies Tebqa PBS Open Day MEA Gadgets BOV Premier Match: B’Kara vs Pembroke FIFA Club World Cup Extraordinary Jubilee of Mercy Mass Ghawdex Illum A˙barijiet g˙all-persuni bnuqqas ta’ smig˙ Paq Paq on Test Kontrattakk A˙barijiet Sportivi A˙barijiet bl-IngliΩ FIFA Club World Cup

150

154

307

06.50 07.15 07.40 08.30 09.25 09.50 10.15 11.10 12.00 12.50 13.45 14.35 15.25 16.15 17.05 18.55 19.45 20.10 20.35 21.00 21.55 22.45 23.10 23.35

Teletubbies Green Balloon Club Charlie and Lola Teletubbies Green Balloon Club Charlie and Lola Jollywobbles Doctors EastEnders Breaking Pointe Doctor Who The Mimic Breaking Pointe The Weakest Link Doctor Who The Vicar of Dibley Tess of the D’Urbervilles The Paradise New Tricks Sherlock Waking the Dead

06.00 07.00 08.30 08.40 09.00 09.45 10.15 10.45 11.00 13.00 13.30 14.00

153

300

06.00 06.25 06.50 07.00 07.25 07.50 08.00 08.15 10.10 12.10 12.50 14.20 14.45 15.25 16.10 17.40 18.20 20.05 21.00 21.55 23.25

A˙barijiet Tebqa Qalb in-Nies Paq Paq on Test Madwarna Óadt l-A˙bar Malta u lil hinn minnha Diskors tal-President fl-OkkaΩjoni ta’ Jum ir-Repubblika News Tebqa Óadd G˙alik Óbieb u G˙edewwa G˙awdex Illum Ninvestigaw x’Qed Nieklu Tebqa News X-Factor A˙barijiet X-Factor A˙barijiet Smack Down WWE

104

06.00 07.00 08.00 09.00 10.00 11.00 12.00 13.00 13.30 14.00 15.00 17.00 18.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

Globe Trekker House Hunters International Salvage Dawgs The Vanilla Ice Project Big Time RV Shed & Buried Building Alaska Lake Life Salvage Dawgs The Vanilla Ice Project Luxury Trains Tough Rides Shane Delia’s Moorish Spice Journey Shed & Buried Mysteries at the Monument Mysteries at the Museum Most Terrifying Places in America Time Traveling With Brian Unger

28 13|12|2015

kullhadd.com

MIC-

Cinema

RAPPORTI TA’

KÓ ÇINEMA

Carmel Bonnici

BY THE SEA

TOPIKU

KOPPJA TA’ ETÀ MEDJA FI KRIÛI Atturi Ewlenin: Brad Pitt, Angelina Jolie Pitt, Melanie Laurent, Melvil Poupaud, Niels Arestrup, Richard Bohringer Direttriçi: Angelina Jolie Pitt Distributur: Universal Ma˙ru© minn KRS Releasing

By The Sea, k i f k w a Ω i kul˙add jaf, huwa dak il-film li l-protagonisti huma Brad Pitt u Angelina Jolie Pitt, ma˙dum waqt il-honeymoon tag˙hom fi M©arr ix-Xini, f’G˙awdex. Din il-produzzjoni hija miktuba, prodotta u ta˙bat it-tielet film dirett minn din l-attriçi, rebbie˙a ta’ Oscar.

Il-pajsa©©, kwaΩi kollu blat u nieqes mill-˙dura, it-triqat dojoq fil-kampanja u l-ba˙ar çar u blu, mill-ewwel g˙andhom jolqtu l-g˙ajn tal-poplu Malti u G˙awdxi hekk kif Vanessa (Jolie Pitt), eksballerina, u Ωew©ha Roland (Pitt), kittieb Amerikan, jaslu bilkarozza tag˙hom stess f’villa©© pittoresk u kwiet ˙dejn il-ba˙ar, fi Franza tassnin sebg˙in.

Roland, li mhux qed jikkonçentra fuq il-kitba

Óin: 122 min. Çert. 15

tieg˙u, qed jg˙addi ˙afna ˙in wa˙du f’˙anut lokali taxxorb, sikwit fis-sakra. Din il˙a©a tikxef li Ω-Ωwie© tieg˙u g˙addej minn kriΩi meta filkamra ta’ ˙dejhom, fil-lukanda, jaslu l-miΩΩew©in friski Lea (Laurent) u Francis (Poupard), Vanessa u Roland jiskopru mezz kif jitkixxfu fuq il-˙ajja privata ta’ din ilkoppja Ωag˙Ωug˙a bit-tama li jirran©aw id-differenzi ta’ bejniethom.

Dan hu xog˙ol ta’ natura personali g˙al dawn iΩ-Ωew© atturi li tant smajna dwarhom u li qed jer©g˙u ja˙dmu flimkien wara g˙axar snin minn meta ˙admu Mr & Mr Smith.

By The Sea h u d r a m m b’temi sentimentali fejn din id-direttriçi uΩat ˙afna closeups, l-aktar uçu˙ murija millqrib ˙afna.

vIcTOR FRANKENSTEIN

ATMOSFERIKU

RELAZZJONI DIFFIÇLI BEJN XJENTIST U L-ASSISTENT TIEGÓU Atturi Ewlenin: Daniel Radcliffe, James McAvoy, Jessica Brown Findley, Andrew Scott, Charles Dance Direttur: Paul McGuigan Distributur: 20th Century Fox Ma˙ru© minn KRS Releasing.

Il-ktieb klassiku ta ’ Ma ry Shelley, Frankenstein , kull tant snin ji©i addattat g˙aççinema. Dan l-a˙˙ar kien hemm ukoll I Frankenstein , li assolutament ma kellu x’jaqsam xejn man-novella gotika tal-awtriçi IngliΩa.

Din il-˙rafa le©©endarja, suppost tal-biΩa’, issa ©iet Ωviluppata b’mod pjutost differenti f’ Victor Frankenstein , fejn il-qofol tag˙ha hu rrelazzjoni bejn Ωew©t ir©iel ta’ abbilitajiet differenti u fejn fl-a˙˙ar ir-rwoli rispettivi tag˙hom jalternaw.

Igor Strausman (Radcliffe), ˙otbi li ja˙dem f’çirklu f’Londra b˙ala buffu, ikun imΩebla˙, imsawwat u kkalpestat mill-kollegi tieg˙u u anke s-sidien. Donnu li ma kienx jistenna affarijiet a˙jar f’din il-˙ajja. Ittabib/xjentist Victor Frankenstein (McAvoy) ma jissaportix jara din ilmo˙qrija u, b’manjiera pjuttost vjolenti, je˙ilsu millga©©a li jkun imsakkar fiha u j˙arrbu. Fil-laboratorju tieg˙u joperah u jne˙˙ilu l˙otba, jg˙allmu jimxi dritt u

Óin: 110 min. Çert. 15

ja˙tru l-assistent tieg˙u.

It-tabib jimbarka fuq riçerka sfiqa g˙all-immortalità fejn l-esperimenti tieg˙u, biex jo˙loq bniedem minn partijiet ta’ i©sma differenti, ikollhom konsegwenzi talbiΩa’, fejn il-©enn jibda ja˙kem sewwa fuqu u Scotland Yard qed isusu warajh. Ikun Igor li jΩomm il-kontroll u li fl-a˙˙ar ikun kapaçi li jwaqqfu millossessjoni qawwija li ˙akmitu.

Din il-versjoni ©dida ta’ Frankenstein tiΩviluppa millenti ta’ Igor; karattru li ma jissemmiex fin-novella klassika ta’ Mary Shelley. Latmosfera Vittorjana tal-film, b’settijiet imponenti u l-ambjent taç-çirklu tidher li ©iet ispirata mill-kapolavur ta’ Davud Lynch, The Elephant Man (1980) u minn produzzjonijiet dwar il-˙allelin talkatavri, Burke u Hare.

Victor Frankenstein bilmod jibni tensjoni li tiΩbroffa bil-kbir lejn it-tmiem meta jitwieled il-mostru waqt maltempata ˙arxa, xokkijiet talelettriku u stra©i s˙i˙a

ÇINEMA KÓ

13|12|2015 29

kullhadd.com

CRIMSON pEAK

OSKUR

XOGÓOL GOTIKU MDEMMI Atturi Ewlenin: Mia Wasikowska, Jessica Chastain, Tom Hiddleston, Charlie Hunnam, Jim Beaver Direttur: Guillermo Del Toro.

Distributur: Universal Ma˙ru© minn KRS Releasing S’issa, id-direttur Messikan Guilliermo Del Toro ma rnexxilux jil˙aq l-eççellenza tal-films Spanjoli tieg˙u, The Devil’s Backbone (2001) u Pan’s Labyrinth (2006). Sforz kbir min-na˙a tieg˙u jidher li sar bi Crimson Peak ; xog˙ol Gotiku b’dekor mill-aqwa li jfakkar fil-films tal-bidu tassnin sittin ta’ Roger Corman, me˙uda b’xi mod mix-xog˙lijiet tal-awtur Amerikan Edgar Allan Poe. Is-sets huma verament elaborati u eskwiΩiti g˙all-a˙˙ar b’kuluri skuri u atmosfera tetra, kultant tas-sopranaturali, però tiddomina fl-apert hemm l-im˙abba perversa u l-melodramma enfatika. Minkejja dan kollu, Crimson Peak qatt ma jirnexxielu jil˙aq l-impatt ˙erqan taΩ-Ωew© films li di©à semmejt fil-bidu.

Fl-1901, f’Buffalo, New York, Edith Cushing (Wasikowska) – forsi oma©© g˙all-attur mibki Peter Cushing – hija kittieba prinçipjanta tg˙ix ma’ missierha Sir Carter Cushing (Beaver).

Minn mindu tilfet lil ommha, Edith sikwit tara l-ispirti u tikkomunika mag˙hom, u anke tirçievi l-messa©©: IbΩa’

Óin: 119 min. Çert 15. minn Crimson Peak. Ûew© rivali li jriduha huma: Dr Alex Michael (Hunnam), il˙abib ta’ çkunitha u bniedem tassew intelli©enti; u Thomas Sharpe (Hiddleston), li jaf kif g˙andu jid˙lilha fin fin. Meta missierha jmut f’çirkustanzi misterjuΩi, hi tiΩΩewwe© lil Thomas, li je˙odha fid-dar statali iΩda kwaΩi abbandunata tal-familja, Allendale Hall, f’Cumberland, Lake District, lIngliterra, viçin g˙oljiet mimlija misteru u perikli.

Din id-dar mudlama u li tbeΩΩa’ hi mibnija fuq mina, bit-tafal a˙mar jin˙all u jçappas il-muntanji, qishom imdemmija, bil-laqam ta’ Crimson Peak (g˙oljiet ˙omor skuri). F’din id-dar Barokka toqg˙od ukoll Lucille (Chastain), o˙t Thomas, li tidher li g˙andha dominazzjoni assoluta u makabra fuq ˙uha.

L-atmosfera t’hemm ©ew se tkompli te˙Ωien u se jse˙˙u affarijiet tal-wa˙x.

Din hi produzzjoni melodrammatika g˙all-a˙˙ar, bilpsikolo©ija li tirrifletti x’tip huma l-karattri u l-fotografija li spiss tnissel dehxa ta’ stennija ta’ twerwir.

STRANGE MAGIC

FERRIEÓI

FANTASIJA MUÛIKALI ANIMATA Vuçijiet Ewlenin: Alan Cumming, Evan Rachel Wood, Kristen Chenweth, Maya Rudolph, Alfred Molina Direttur: Gary Rydstrom Distributur: Touchstone/Buena Vista Int Ma˙ru© minn KRS Releasing

Óin: 99 min. Çert. U

George Lucas, il-mo˙˙ wara s-sensiela popolarissima Star Wars, kiteb l-istorja tal-film animat Strange Magic bilkumpanija tieg˙u Lucasfilm b˙ala l-produttur ewlieni. Hu stess qal li ©ie ispirat mixxog˙ol klassiku ta’ William Shakesoeare A Midsummer Night’s Dream . G˙alhekk, mhux ˙a©a tal-iskantament li xi esseri li jidhru f’dan il-film jixbhu ferm lil xi kreaturi ta’ Star Wars.

In-narrattiva ta’ din il-produzzjoni timxi l-aktar fuq selezzjoni ta’ kanzunetti popolari mag˙Ωula minn Lucas stess, fosthom Love Is Strange . Dan il-pro©ett ilu jin˙ema f’mo˙˙u g˙al dawn la˙˙ar ˙mistax-il sena. Bejn irrenju tad-dawl tal-Fairies u dak tad-Dark Forest, fejn jg˙ixu kreaturi f’art umda kollha ˙ama, hemm ˙ajt ta’ ward ifu˙ jaqsam. Il-petali ta’ dawn il-fjuri roΩa u sofor jintuΩaw biex issir ta˙lita li min jixrobha jsir amoruΩ.

Ir-Re tal-Foresta Mudlama, Bog King, hu kontra lim˙abba u jie˙u ˙sieb biex ilfjuri jitqaççtu, kif ukoll jaqbad u jsakkar lil Plum Fairy, li tie˙u ˙sieb din it-ta˙lita. IlPrinçipessa Marianne tazzarda fil-foresta biex te˙les lil Plum Fairy u lil o˙tha Dawn, maqbuda minn Bog King. Fla˙˙ar hija ssir t˙obbu.

Strange Magic hija kummiedja u fantasija muΩikali

tassew ikkulurita, imma repetittiva ˙afna. Mill-film Shrek ’l hawn saret ˙a©a komuni f’xi produzzjonijiet animati li xi tfajla jew

prinçipessa sabi˙a (jew fairy) issir t˙obb lil xi esseru jew mostru ikrah, kollox ispirat mix-xog˙ol klassiku Beauty And The Beast.

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn it-02.12.2015 u l-05.12.2015

Spectre The Hunger Games: Mockingjay Part 2 The Good Dinosaur Bridge Of Spies Black Mass

KOMpETIZZJONI EMpIRE CINEMA Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Liema film in˙adem f’G˙awdex?

Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba.

Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: K. DEBONO – ÓAÛ-ÛABBAR

30 13|12|2015

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI

PR OPRJETÀ

TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

SERVIZZI INVESTIGAZZJONI PRIVATA: Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra, DNA forensic tests , tfal ma˙tufin minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti, problemi f’kumpaniji jew negozju.

Nag˙mlu xhieda fil-qorti.

Na˙dmu f’Malta u anke barra. G˙al appuntament çemplu 7959 0000. email : info@privateinvestigationmalta.com Korsijiet f’Livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn.

Noffru wkoll korsijiet talECDL. Prezz €35 kull module . Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, € 50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur issit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422.

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stil ballroom jew LatinAmerikan. Lezzjonijiet taΩΩfin g˙all- beginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm.

Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants , nannies , nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fid-djar u night sitters . Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙allkiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ GÓAMARA: Sett g˙amara ta’ k a m r a t a s -sodda double .

P r e z z € 7 0 0. Çempel 2165 9311.

Sett komplut ta’ car-seat covers ta’ lewn griΩ çar. Inxtraw 6 x h u r i lu. Prezz €35. Çempel 7930 0261.

Cover tal-karozza g˙ax-xita u ta’ ta˙t tad-drapp.

Kundizzjoni tajba. Prezz €40. Çempel 7930 0261.

G˙andna varjetà kbira ta’ arlo©©i b˙al Tissot, Citizen, Casio, Michael Kors, Fossil, E s p r i t , F e stina u Q&Q. Issibilna wkoll arlo©©i ta’ mal-hajt, Ωveljarini u selezzjoni ta’ cuckoo clocks millBlack Forest. Noffru servizzi rigward tiswija ta’ kull tip ta’ arlo©© kif ukoll nibdlu batteriji, çineg, naqtg˙u kull forma ta’ ˙©ie©a, eçç. G˙al dawk l-arlo©©i tajbin g˙alli l m a , n o f f ru s-servizz ta’ water pressure test waqt li tistennew g˙alih.

N i s p e ç j a l i zzaw ukoll fuq tiswija ta’ grandfather clocks u kull tip ta’ clock. It-tiswija hija bil-garanzija.

G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit: www.expresswatchrepairs.com jew irrikorru 110, Triq il Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel 2141 7235.

XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI

Installazzjoni u tiswija ta’ aerials tat-televiΩjoni. Offerti vanta©©juΩi fuq sistemi tas-satellita u fuq l- android TV boxes . G˙al aktar infromazzjoni çempel 2148 6211 G˙al kull tip ta’ kisi bil-©ibs, ramel u siment, graffiato , Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik, xog˙ol fuq il-pond, madum, membrane , dawl u ilma. Çempel fuq 7928 5444.

Tiswija u installazzjoni ta’ estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419.

Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167.

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bilpont, kisi bil-©ibs u graffiato.

Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811.

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw f’xog˙ol ta’ waterproof membrane , damp proofing u rubberised paint . 25 sena esperjenza.

Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 7981 2784 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane. Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma?

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ISEM, KUNJOM, NUMRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

G˙andek problema ta’ moffa?

Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool . G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com AVVIÛI OÓRA

PAUL & WATERS – THE PERFUMERY. G˙all-aqwa ditti ta’ fwejja˙, ori©inali u blor˙os prezzijiet f’Malta, Ωur il˙wienet ta’ Paul & Waters – The Perfumery. Il- ˙wienet tag˙na tal-Fgura, il-Mosta, Óal Qormi u Ra˙al Ìdid ikunu miftu˙in kuljum mid-9.00 sa 12.30 u mill-16.00 sas-19.00.

Paul & Waters Free Delivery Service. Çempel 2766 3361.

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars, strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim.

Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796.

AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL -KAR OZZI: Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru.

Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutchParts ©enwini. es, eçç.

G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email : alex@agrautoparts.com

NIGRET NIGHT CLUB AND RESTAURANT, Labour Ave, ir-Rabat, Malta. Naççettaw bookings g˙al coffee mornings, lunches u dinner dances u kull okkaΩjoni o˙ra.

Miftu˙in fil- weekends , lejla Maltija b’differenza kull nhar ta’ Ìimg˙a. U nhar ta’ Sibt muΩika g˙al kul˙add ma’ Franz Grech. Inservu wkoll take away fil- weekends .

Naççettaw bookings g˙allfesti tal-Milied . G˙al aktar informazzjoni çempel 2145 4858/2145 4908/7945 4908.

Tistg˙u ΩΩuru s-sit elettroniku www.nigretnightclub.com jew www.nigretnc.com TALBA LILL-ISPIRTU S-SANTU

“Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tieg˙i biex nikseb dak li ne˙tie©. Inti li tajtni d-don divin biex na˙fer u ninsa ddeni kollu li jsir kontra tieg˙i, li f’kull mument ta’ ˙ajti tkun ma©enbi. F’din it-talba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu, waqt li nikkonferma mill-©did li qatt ma ninfired minnek, anke quddiem lilluΩjonijiet materjali. Nixtieq li nkun mieg˙ek fil-glorja ta’ dejjem. Grazzi g˙all-˙niena tieg˙ek lejja u lejn dawk li ji©u minni.”

Din it-talba g˙andha ting˙ad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlug˙a, anke jekk g˙all-bidu tidher diffiçli. Ittalba g˙andha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ l-grazzja, bla ma tissemma’ x’kienet.

A˙na nixtru kollox, b˙al g˙amara, fajjenza, arlo©©i, figurini, muniti, midalji u kull ˙a©a o˙ra. Çemplu fuq 2147 0128 jew 2123 7597 jew 9986 9519.

Offerta 1: ©imag˙tejn

€5

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd, KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

AVVIÛI KÓ

kullhadd.com

AVVIÛIÌENERALI Garage sale Il-Mission Fund (VO/0015) ser torganizza garage sale f’St Joseph, Triq il-Ìummar, Birkirkara (bieb ma’ bieb mal-forn; triq wara lEurosport) mit-Tnejn 14 sal-Erbg˙a 16 ta’ Diçembru 2015 (mid9.30am sas-1.00pm u mill-4.30pm sas-7.00pm); u minn nhar ilÓamis 17 sas-Sibt 19 ta’ Dicembru 2015, filg˙odu biss, bejn id9.15am u s-1.00pm).

Ejja u g˙in lil min hu fil-bΩonn. Issibu minn kollox. Titilfuhx!

Wirja tradizzjonali tal-Milied L-G˙aqda Filantropika Talent Mosti bi pjaçir jistidnuk iΩΩur it-18-il edizzjoni tal-wirja tradizzjonali tal-Milied, fiç-çentru ta’ kultura nazzjonali, fir-razzet tal-MarkiΩ Mallia Tabone, Triq Wied il-G˙asel, ilMosta.

Il-ftu˙ tal-wirja se jkun bejn it-12 ta’ Diçembru 2015 u t-3 ta’ Jannar 2016. Óinijiet tal-wiri: kuljum mill-5.30pm sad-9.00pm, Ódud u festi mid-9.30am sa nofsinhar u mill-5.30pm sad-9.00pm.

Din l-esibizzjoni g˙andha turi s-sbu˙ija u l-mottiv tal-presepju.

Numru sabi˙ mill-presepji esibiti qeg˙din jie˙du sehem fil-kompetizzjoni mnedija mill-Kummissjoni Nazzjonali tal-Folklor.

Se jkunu esibiti wkoll Bambini, statwetti, kwadri, skultura, ritratti u arti©janat li jesprimu b’mod artistiku n-Natività tal-Feddej.

Kul˙add huwa mistieden. D˙ul bla ˙las, u parke©© mhux problema.

Il-Milied ma’ The New Choral Singers Din is-sena l-kor The New Choral Singers se jer©a’ jippreΩenta lkunçert annwali tal-Milied Musical Tidings b˙alha parti miç-çelebrazzjonijiet g˙al-avvent tal-Milied, ta˙t id-direzzjoni ta’ Simone Attard.

Dan il-kunçert tant mistenni jg˙aqqad il-˙sejjes sbie˙ ta’ dan lista©un f’çelebrazzjoni li twassana g˙all-Milied. Se jkun hemm Ωew© kunçerti li jkunu nhar il-Óadd 13 ta’ Diçembru 2015, fil-knisja parrokjali ta’ Ta’ Xbiex; u l-Óamis 17 ta’ Diçembru, fil-knisja parrokjali tal-Furjana. IΩ-Ωew© kunçerti ser jibdew fis-7.30pm.

Dinner dance g˙all-Milied Organizzat mill-Óbieb tal-G˙aqda SoçjomuΩikali Aniçi ta’ Óal Qormi nhar is-Sibt 19 ta’ Diçembru 2015 fis-Soreda Hotel il-Qawra.

Il-menù huwa stil buffet mill-aqwa u tiekol kemm trid. Xarba inkluΩa fil-prezz. Divertiment live. Il-prezz g˙all-kbar huwa €21, u dawk ta˙t il-11-il sena €10.

Min jixtieq juΩa t-trasport tal-kaΩin il-prezz huwa €2.50, u t-tluq ikun minn ˙dejn il-kaΩin fis-7.30pm.

Biljetti jinkisbu mill-kaΩin, u importanti li ta˙seb kmieni ˙alli ma tkunx diΩappuntat.

G˙al aktar informazzjoni jew riservazzjonijiet çempel 7970 2874 jew ibg˙at email lil info@anicibandclub.org Tqassim tar-rigali minn Father Christmas fl-Imqabba Is-Sezzjoni Ûg˙aΩag˙ fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba se torganizza attività li matulha se jitqassmu rigali minn Father Christmas lit-tfal kollha tal-Imqabba. Din l-attività se ssir nhar it-Tnejn 21 ta’ Diçembru 2015 mill-4.30pm ’il quddiem.

Dawk il-©enituri kollha li huma interessati g˙andhom i˙allu r-rigal tag˙hom flimkien mad-dettalji fil-banka tal-lottu biswit il-kaΩin tasSoçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju sa mhux aktar tard minn nhar il-Óadd 20 ta’ Diçembru 2015.

Din l-attività qieg˙da ssir b’risq id-Dar tal-Providenza. g˙al aktar dettalji çempel 9957 3871 Ωur is-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com

Christmas Eve gathering fl-Imqabba Is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba, b’kollaborazzjoni mal-bartenders tal-istess kaΩin, se torganizza gathering kbir lejlet il-Milied, nhar il-Óamis 24 ta’ Diçembru 2015 fil-kaΩin tasSoçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju li jinsab fil-pjazza ewlenija talImqabba.

Dan il-gathering jibda’ fit-8.30pm u se jkun jikkonsisti minn divertiment muΩikali pprovdut minn DJ fl-isba˙ atmosfera tal-Milied.

Titqassam ix-xampanja mad-daqq ta’ nofsillejl u appetizers ser ji©u pprovduti mill-bartenders. Din l-attività hija miftu˙a g˙al kul˙add u d-d˙ul huwa minghajr ˙las.

Aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com Festin tal-Milied g˙at-tfal Il-Junior Club fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju talImqabba se jorganizza l-festin annwali tal-Milied g˙at-tfal Imqabbin, speçjalment dawk tas-soçji u partitarji. Dan il-festin se jsir nhar il-Óadd 27 ta’ Diçembru 2015 mid-9.30am ‘il quddiem fissala tal-kaΩin tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju, fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba.

Hemm im˙ejji programm ta’ divertiment g˙at-tfal, u bosta sorpriΩi o˙ra u se jing˙ataw rigali sbie˙ lil dawk kollha preΩenti. Se jattendu wkoll Micky u Minnie.

G˙al aktar dettalji jew biex tirriserva post çempel 7946 0156 jew Ωur is-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com

13|12|2015 31

AGÓFAS LIKE FUQ IL-PAÌNA TAGÓNA TA’ FACEBOOK www.facebook.com/kullhadd

32 13|12|2015

kullhadd.com

IT-TEMP GÓAL-LUM

it-tlieta

l-erbg˙a

ritratt mill-aNtiK Ritratt: BAY RETRO

it-tnejn

KÓ almaNaKK

L-OGÓLA TEMPERATURA: 19°C L-INQAS TEMPERATURA: 10°C INDIÇI UV: 2 S ITWAZ ZJONI ÌENE RALI: Pressjoni g˙olja tiksi l-Punent u ç-Çentru talMediterran

HI

19°C

18°C

17°C

LO

10°C

11°C

10°C

UV

02

02

02

il-Óamis

il-Ìimg˙a

is-Sibt

TEMP: Ftit imsa˙˙ab b’waqtiet twal xemxin VIÛIBBILTÀ: Tajba RIÓ: Moderat mill-Punent Majjistru li jsir Punent il-Lbiç BAÓAR: Óafif g˙al moderat IMBATT: Ftit li xejn TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 19°C

HI

18°C

18°C

18°C

LO

11C

10°

12°C

UV

02

03

02

SpiÛeriji li jiftÓu llum il-Óadd New British Dispensary, 109/110, Triq San Ìwann, il-Belt Valletta St Gaetan Pharmacy, Triq il-Kappillan Mifsud, il-Óamrun Tal-Ólas Pharmacy, Triq il-Óelsien, Óal Qormi St Jude Pharmacy, 213, Triq il-Wied, Birkirkara Mayer Pharmacy, 33, Ix-Xatt Tax-Xbiex, l-Imsida Lourdes Pharmacy, Triq in-Naxxar, San Ìwann Wales Pharmacy, 183, Triq Manwel Dimech, Tas-Sliema Il-MehrieΩ Pharmacy, 31, Triq Giovani Curmi, l-Iklin Tat-Tar©a Pharmacy, Plot nru 2, Triq il-Kostituzzjoni, il-Mosta Parkes Pharmacy, 582, Triq San Pawl, San Pawl il-Ba˙ar Fleming Pharmacy, 61, Triq ÓaΩ-Ûabbar, Ra˙al Ìdid Verdala Pharmacy, 57, Triq il-Gendus, Bormla Cilia’s Pharmacy, 303, Triq ÓaΩ-Ûabbar, il-Fgura Pompei Pharmacy, Xatt is-Sajjieda, Marsaxlokk Salus Pharmacy, 21, Misra˙ ir-Republika, iΩ-Ûurrieq The Bypass Pharmacy, Triq Mikiel Azzoppardi, is-Si©©iewi Make Over Pharmacy, Blk A, Town Centre HOS, l-Imtarfa

Suldati waqt parata militari fi tmiem l-Ewwel Gwerra Dinjija

diN il-ÌimgÓa mill-iStorja

16.12.1707 Ji©i rre©istrat l-a˙˙ar Ωbroff tal-muntanja Fuji fil-Ìappun

G˙awdex Batu Pharmacy, 38, Triq il-Palma, ir-Rabat, G˙awdex St Joseph Pharmacy, 28, Pjazza San ÌuΩepp, il-Qala, G˙awdex

Numri reBBieÓa LOTTU

21 10 24 50 65 78 29 13

SUPER 5

25 03 20 09 27

GRAND LOTTERY

03 02

00 08 08 09 04

18.12.2006 Isiru l-ewwel elezzjonijiet fl-Emirati G˙arab Mag˙quda

KOMPETIZZJONI KTIEB KÓ

13|12|2015 33

kullhadd.com

KOMPETIZZJONI KTIEB

EL SAKR, IL-FURBAN MALTI Bil-ktieb ©did, Il-Furban Malti El Sakr IΩur il-Karibew, mitbug˙ minn Horizons, l-awtur Sebastian Debono jirnexxilu jg˙aqqad trilo©ija ta’ rumanzi mimlijin b’avventuri varji u eçitanti kif ukoll b’diversi karattri kkuluriti.

Fl-ewwel rumanz, Il-Furban Malti El Sakr, naqraw kif lejla wa˙da l˙ajja ta’ Pietru, Ωag˙Ωug˙ mimli ener©ija u ˙e©©a g˙all-˙ajja, tinbidel ta’ ta˙t fuq tort ta’ intriççi Ωienja ta’ kavallier imqarqaç. Huwa jsib ru˙u ltim u skjav marbut ma’ moqdief f’xini tal-Ordni ta’ San Ìwann fi Ωmien il-Gran Mastru Juan d’Omedes. Wara ˙afna ti©rib u avventuri, Pietru jikseb il-laqam ta’ El Sakr (Is-Seqer) g˙al qlubitu, u sa˙ansitra jsir Aga (˙akem) ta’ Lahar, saltna mdaqqsa qrib lAl©erija. Hawn huwa jkompli ttradizzjoni li jixtri u jbig˙ ilsiera g˙as-suq Amerikan u dak Ewropew. JiΩΩewwe© lis-sbej˙a Seyeta, imma, meta din tmutlu tort ta’ sa˙˙ar-tabib rg˙ib, Pietru jintefa’ b’ru˙u u b’©ismu g˙all-˙ajja ta’ furban. Dan il-kursar Malti ma jafx x’inhu biΩa’, la waqt tempesti qliel u lanqas waqt rewwixti jew attakki ˙orox minn i©fna mg˙ammrin sa snienhom bl-aqwa kanuni. Meta jasallu ˙jiel li l-kavallier li sqieh tant imrar la˙aq kommendatur ta’ biçça art fi Spanja, Pietru jfassal pjan biex jiΩbranah, g˙alkemm lg˙adu g˙andu fortizza mdaqqsa m˙arsa minn bosta suldati.

It-tieni rumanz, Il-Furban Malti El Sakr u l-Assedju tal-1551 , jibda b’Sinan, il-Paxa tal-Al©erija, u Dragut, mag˙ruf b˙ala it-Terrur talInsara, i˙ajru lill-Aga El Sakr u lillAga Murad jing˙aqdu mag˙hom ˙alli jeqirdu darba g˙al dejjem lillKavallieri tal-Ordni ta’ San Ìwann f’Malta u Tripli, skont amar talImperatur Tork innifsu, Suleyman il-Kbir. Din l-istedina saret billi El Sakr kien Malti waqt li Murad kien il-˙akem ta’ Tajura, provinçja qrib Tripli. Wara li qerdu l-port ta’ Messina, madwar 10,000 pirat a˙rax tal-Barbarija u gwerrieri gwappi Torok issoktaw iba˙˙ru lejn Malta fejn Ωbarkaw fil-Port ta’ Marsamxett fit-18 ta’ Lulju 1551. L-g˙edewwa

dlonk bdew i˙ebbu g˙all-Forti Sant’An©lu mill-art u mill-ba˙ar, ilBirgu, Bormla u l-Isla. Telg˙u wkoll jassedjaw l-Imdina, minn fejn, ˙a©a tal-iskantament, niΩlu malajr malajr b’denbhom bejn saqajhom, imbarkaw fuq l-i©fna u dlonk bew©u jattakkaw lil Tripli. Imma g˙aliex saret din l-irtirata meta din kienet tfisser g˙ajb kbir g˙alihom ilkoll?! G˙aliex ©ie sparat kanun minn San Pawl il-Ba˙ar? G˙aliex Dragut ma telaqx ma’ s˙abu biex

mar G˙awdex ˙alli ja˙taf il-popolazzjoni tag˙ha? Ovvjament, ilperçimes makakk u rΩin kien El Sakr li, wara xi jiem jittituba fih innifsu bejn il-©ibda lejn s˙abu lpirati u dik lejn ˙utu l-Maltin u lG˙awdxin, bejn l-im˙abba g˙al pajjiΩu u l-mibeg˙da g˙all-kavallieri, ma ˙alliex lill-g˙edewwa talGΩejjer Maltin jag˙mlu kulma jfettlilhom. Mhux ta’ b’xejn li l-istess Karlu V, l-Imperatur Spanjol li g˙adda l-GΩejjer Maltin lill-Ordni

tal-Kavallieri, bag˙at g˙alih biex jifra˙lu g˙as-sehem kura©©uΩ tieg˙u f’dan l-assedju tal-1551.

It-tielet rumanz, Il-Furban Malti El Sakr iΩur il-Karibew , jaqbad eΩatt minn fejn jintemm it-tieni wie˙ed.

Karlu V, l-Imperatur ta’ Spanja, iltaqa’ ma’ dan il-pirata qalbieni u tal-galbu, li sfida u se˙˙lu jeg˙leb lir-Rajjes Dragut, il-kapudan talkursari tal-Barbarija u t-terrur ardit tal-ba˙˙ara Nsara. L-Imperatur ila˙˙aq lil Pietru Konti ta’ Orense u jibda jtella’ u jniΩΩel ila˙˙qux ammirall tal-flotta Spanjola filMediterran, minflok ix-xwejja˙ Andrea Doria li issa kien ˙siebu li jirtira g˙alkollox f’Ìenova, art twelidu. Tassew li x-xitan m’g˙andux ˙alib! L-InkwiΩitur ma kienx jaqbel mal-pjan tal-Imperatur, u jag˙Ωel tliet assassini skifuΩi m˙arr©in ˙afna fl-uΩu tas-sejf milliskwadra tal-Hermandad, korp fula maqsuma ma’ dak tal-Muskettieri tar-Re ta’ Franza, u jibg˙athom jintimidaw lil Pietru. La dawn u lanqas ˙addie˙or ma jirnexxilhom, g˙ax isibu f’Pietru g˙adma iebsa!

Però, biex iΩomm il-paçi mal-prelat ekkleΩjastiku, l-Imperatur jibg˙at lil Pietru u lill-Ambaxxatur Alvaro Perez jaqsmu l-Atlantiku, oçean kbir u ftit li xejn konoxxut, sabiex jaqduh f’missjoni diplomatika flhekk imsej˙a Spanja l-Ìdida, fixxaqliba tal-Ba˙ar Karibew. Dawn lartijiet kienu skoperti ftit snin biss qabel minn esploraturi-konkwistaturi b˙al Cristoforo Colombo, Hernán Cortés u Nuño Beltrán de Guzmán. Waqt iΩ-Ωjajjar tag˙hom fid-diversi kolonji, u speçjalment fil-Messiku, l-avventuri ma jonqsux.

Kif jistg˙u jonqsu meta El Sakr u ççorma tieg˙u jiltaqg˙u wiçç imb wiçç ma’ sriep li kapaçi jibilg˙u Ωiemel s˙i˙, ma’ Indjani slava© kannibali, ma’ ˙allelin ˙orox kemm fuq l-art u kemm fuq il-ba˙ar, kif ukoll ma’ gwerrieri eroj b˙al El Lobo u El Tigre li jag˙mlu ˙ilithom biex jindukraw lill-imsejkna Messikani mill-krudeltà ta’ sidien Spanjoli kiefra?!

Dawn it-tliet rumanzi huma pjuttost imfawrin b’avventuri kif ukoll b’xi çajtiet f’waqthom.

Mistoqsija: Kemm-il rumanz fiha s-sensiela Il-Furban Malti El Sakr?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb: IL-FURBAN MALTI EL SAKR IÛUR IL-KARIBEW ©entilment ipprovdut minn Horizons Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 20 ta’ Diçembru.

Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi.

Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb IL-MAÌIJA TA’ DRINU FL-EÌITTU TAL-QEDEM hija:

M. LIA – San Ìwann

34 13|12|2015

kullhadd.com

KÓ LOGÓOB

TISLIBA BIN-NUMRI Po©©i n-numri f’posthom Bi 3 numri 030 059 091 100 138 198 199 291 331 337 382 443 469 510 538 846 B’4 numri 0232 0649 0731 0821 0891 2154 2169 2294 2795 2899

2990 3676 3777 4249 4718 4793 5859 6013 6054 6283 6313 6423 6530 6677 6680 7084 7517 7657 7864 8117 8356 8858 9446 9680 9765 9972

25968 28282 33263 39972 43071 46785 47283 58493 59012 66749 66784 66839

67632 70375 79838 87579 87744 89450 97891

206444 267359 815302 834946 864759 940179 993095 995807

B’6 numri 025866 188782

IR-RIÛULTAT TAL-LOGÓBA TAL-ÓADD LI GÓADDA

B’5 numri 14140 14861 15866

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem : Indirizz :

Rebbie˙ tal-©img˙a l-o˙ra: H. ATTARD – Ra˙al Ìdid

KOmpeTIzzjOnI CenTRO CAsALInGA Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem: ...................................................................................................................................................................

6

Indirizz: .............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................

Nru tal-karta tal-identità: ............................................. Nru tat-telefown: ........................................................

lOGÓOB KÓ

13|12|2015 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI flus

101

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

Weqfin:

1.

1.

2,22.

Kompli l-qawl: ..... dejjem li l-hemm li temm lil ©arek jista’ jid˙ol f’darek (5) Unur? (4) L-ewwel tnejn talalfabet (1,1) TintuΩa fil-bini tattoroq (5) Ftila tal-gass? (6) Pitazz im˙awwad (6) Mhux illum bla g˙ajn! (3) Ara 9 Ara 17 Ma rnexxiex (5) Ara 12 wieqfa Ara 6 Ara 17

4.

7.

9,18.

10.

12.

16.

18.

19.

20.

21.

23.

24.

Ta x-xewqat sbie˙ (6) Mort barra minn Malta (6) 3. ...bin li dalwaqt jitwieled (3) 5.

Estensjoni IngliΩa mqassra (3) 6,23.

Tal-Malti tajjeb ferm (7) 8.

Numru ta’ suldati (9) 11,21W. Ikel popolari (5) 12,21M. Im©ienen Taljani (5) 13.

Amateur Football Association (1,1,1) 14.

Ne˙˙i l-organi millorganizzatur! (6) 15.

T˙allihulux (6) 17,19,24. Tfittex it-tifsir tal-kliem fuqu (11) 21.

Ara 11 22.

Ara 2

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1.

4.

9,23.

10.

12.

16.

18.

19.

20,21 22.

24.

1.

2,7.

3,13.

5,11.

6,17.

8.

12.

14.

15.

21.

A˙kem, Konz, Tabbona, Qaddej, Mattew, Dir, UI, Art, mimduda, Albert Town, Kuban

Attard, Kebab, Maqtul, Ordna, Zijiet, Battibekk, Mr, Warrab, Stefan, Tub

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed.

Qed tag˙rafhom? Ójiel: Ûew© atturi Amerikani popolari li g˙andhom bosta affarijiet simili, fosthom isimhom: Kevin.

Personalità 1: Personalità 2: Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown:

IDÓOL BIÇ-ÇANS LI

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

TIRBAÓ €100!

Kull l-a˙˙ar Óadd tax-xahar il-premju ta’ €25 se jiΩdied g˙al €100!

Sabiex tipparteçipa ibg˙at din il-pa©na b˙as-soltu. Apparti minn hekk, Ωomm il-logos tal-KullÓadd tal-©img˙at ta’ qabel, billi tqasqashom minn fuq l-ewwel pa©na tal-gazzetta, u ibg˙athom flimkien ma’ din il-pa©na.

EΩempju: biex tipparteçipa fil-kompetizzjoni tas-27 ta’ Diçembru ibg˙at pa©na 35 ta’ dik il-˙ar©a, flimkien mal-logo tal-˙ar©iet tas-6, it-13, u l-20 ta’ Diçembru.

Sir Elton John

REBBIEÓ TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: S. ZAMMIT – Birkirkara Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fix-xahar ta’ wara li tkun intreb˙et il-kompetizzjoni.

Sir Tom Jones

36 13|12|2015

kullhadd.com

kÓ SportS

AttivitAjiet innovAttivi Mill-iSport proMotion unit G˙all-ewwel darba din issena skolastika, SportMalta permezz tal-Isport Promotion Unit (SPU) qieg˙da torganizza attivitajiet sportivi innovattivi g˙all-iskejjel Maltin ta˙t t-tema Teaching History through Sport. Din l-attività hija mmirata lejn studenti tattieni klassi tal-iskola sekondarja. L-g˙an ta’ attivitajiet b˙al dawn, minbarra li jiççelebraw cross-curricular teaching fejn l-isport jing˙aqad mal-istorja f’attività wa˙da, jiΩviluppa lill-istudent b’mod ˙ollistiku. Din l-attività turi fil-prattika kif l-

attività fiΩika u l-iΩvilupp akkademiku jistg˙u façilment jintegraw flimkien, bittag˙lim isir wie˙ed pjaçevoli.

Waqt l-attività l-grupp talistudenti jkunu maqsuma fi gruppi Ωg˙ar sabiex ting˙ata aktar attenzjoni diretta lillistudenti. Il-grupp jittie˙ed fit-toroq tal-Imdina sabiex isegwi rotta, jieqfu f’postijiet speçifiçi ta’ interess b˙allBanca Giuratale u l-MuΩew tal-Istorja Naturali u jwie©bu mistoqsijiet relatati mal-istorja, filwaqt li jag˙mlu sessjoni ta’ attività fiΩika. Parti o˙ra

tal-attività ssir fil-Foss talImdina fejn l-istudenti jkunu esposti g˙al-log˙ob tradizzjonali b˙al tlielaq biç-çrieki, qbiΩ bil-˙abel, log˙ob bilboççi, it-ti©ie©a l-g˙amja, gwerra FrançiΩa u ˙arba, fost l-o˙rajn. L-attività t˙arre© lill-istudenti f’˙iliet varji, fosthom il-qari ta’ mappa, teamwork, u t-ta˙bil il-mo˙˙, filwaqt li ΩΩommhom attivi.

Kienu bosta dawk l-iskejjel li ˙adu sehem f’dawn l-attivitajiet li saru l-Imdina, fosthom anke l-iskola sekondarja tal-Kulle©© ta’ G˙awdex.

Ritratti: MARIO MICALLEF

AbelA u Grech jirbÓu l-AX Modified u bAiley jirbAÓ fl-AX StAndArd

Josef Abela fuq Opel Nova fil-finali Klassi A

Nhar il-Óadd 6 ta’ Diçembru 2015 lAssocjazzjoni Sport Muturi u Karozzi kompliet bit-tigriiet tal-kampjonati ASMK Pasta Poiatti 2015/2016.

Din l-attività kienet tikkonsisti f’ti©rijiet bil-karozzi Autocross Modified u Autocross Standard. Óamsa u g˙oxrin karozza rre©istraw g˙al din it-ti©rija.

Fl-Autocross Modified rajna lil Godfrey Gauci jiddomina l-©urnata, dan kien l-uniku sewwieq li reba˙ ilheats kollha tal-©urnata u ssi©illa postu fil-finali Klassi A. Mieg˙u kkwalifikaw ukoll Christian Mark Galea fuq Fiat Ritmo, Josef Abela u Matthew Borg, it-tnejn fuq Opel Nova, Noel Zammit fuq Fiat Punto u Malcom Borg fuq Opel Corsa.

Mat-tluq ta’ din il-finali fuq 9 laps rajna ˙ru© tajjeb min Abela, Borg u Galea, iΩda Abela ˙a t-tmun tatti©rija segwit minn Galea u Borg. Ilfinali kompliet bis-sewwieqa kollha jistennew dak iç-çans biex ikunu jistg˙u javvanzaw mill-poΩizzjoni rispettiva tag˙hom. IΩda dan iç-çans ma wasal qatt tul it-ti©rija. Il-finalisti taw spettaklu mill-aqwa ta’ sewqan sportiv kif g˙andu jkun, bir-riΩultat

finali jispiçça b’Abela jirba˙ l-ewwel attiv i t à t i e g ˙ u K l a s s i A f ’ d a n l ista©un segwit minn Galea u Borg.

Fir-raba’ u l-˙ames post da˙lu Gauci Godfrey u Matthew Borg, filwaqt li Zammit da˙al fis-sitt post.

G˙all-finali Klassi B ikkwalifikaw Josef Grech fuq Ford Fiesta, Joseph Micallef, Philip Vella u Jonathan Camilleri, kollha fuq Opel Corsa, Ivan Birmingham fuq Suzuki Swift u Jurgen Mallia fuq Honda Civic.

Mat-tluq ta’ din il-finali rajna lil Grech, Micallef u Camilleri jag˙mlu ˙ru© tajjeb bi Grech jie˙u t-tmun ta’ din il-finali segwit minn Micallef u Camilleri. L-attenzjoni marret millewwel fuq Birmingham u Mallia billi dan t a l - a ˙ ˙ a r m i l l - e w w e l b e d a jag˙mel pressjoni fuq Birmingham li baqa’ jiddefendi postu sal-a˙˙ar. IrriΩultat finali jiddikjara lil Grech rebbie˙ s e g w i t m i n n M i c a l l e f u Camilleri. Fir-raba’ u l-˙ames post da˙lu Birmingham u Mallia rispettivament.

Fl-Autocross Standard rajna lil Traydon Bailey fuq Ford Ka u Ian Fenech fuq Citroen AX jiddominaw il-©urnata u jirb˙u l- heats kollha,

Josef Grech fuq Ford Fiesta

tant li ssi©illaw posthom fil-finali tal©urnata. Ma’ dawn ikkwalifikaw ukoll Quin Vella fuq Opel Nova, Samuel Bezzina fuq VW Polo u Karl Scicluna fuq Peugeot 206. Mat-tluq t a ’ d i n i l - f i n a l i r a jn a l i l B a i l e y jag˙mel ˙ru© tajjeb segwit minn Scicluna u Bezzina. L-attenzjoni daret lejn l-iΩg˙ar Ωew© sewwieqa li g˙andha din is-sezzjoni fejn Scicluna beda jag˙mel pressjoni fuq Bailey, b’Scicluna jag˙mel kuntatt ma’ Bailey diversi drabi, bir-referee javΩa lil Scicluna. Il-finali spiççat b’Bailey jirba˙ segwit minn Scicluna. Fit-tielet u r-raba’ post da˙lu Bezzina u Vella.

Intant, l-Assoçjazzjoni, nhar ilÓadd 13 ta’ Diçembru 2015 ser taqsam il-fliegu bejn Malta u G˙awdex biex tipparteçipa bis-sezzjoni muturi Trials f’attività organizza mill-G˙aqda tal-Motocross f’G˙awdex. Din ser tkun qed ittella’ attività Xtreme Trials u Enduro filMunxar G˙awdex bil-kollaborazzjoni tal-Kunsill Lokali tal-Munxar, ilMinistru ta’ Ghawdex u l-Gozo Sports Board. Waqt din l-attività se jingabru fondi g˙all-Malta Community Chest Fund.

L-Assoçjazzjoni ˙abbret li b˙alissa g˙andha numru ta’ riΩenji, fosthom tal-uffiçjali tal-ASMK Edgar Xuereb li rriΩenja mill-kariga ta’ kaxxier talASMK kif ukoll minn kaxxier talAutocross; u Clayton Camilleri li rriΩenja minn rappreΩentant talMotocross; u Edward Ciantar li rriΩenja minn Segretarju Motocross, il-Kumitat EΩekuttiv g˙amel laqg˙a ©eneral straordinarja (EGM) biex jimtlew dawn il-karigi li b˙alissa huma battala.

Il-laqg˙a se ssir nhar it-Tnejn 21 ta’ Diçembru 2015, fis-7.30pm, f’Villa Bighi l-Kalkara.

B˙alissa l-Assoçjazzjoni qed tilqa’ n-nomini ghal dawn il-karigi vakati, fl-istess ˙in tirringrazzja lil dawn leksmembri tal-kumitati li taw servizz lill-Assoçjazzjoni matul dawn l-a˙˙ar snin.

G˙al iktar informazzjoni wie˙ed jista’ jΩur is-sit elettroniku tal-Assoçjazzjoni www.asmk.org.mt jew fuq is-sit soçjali Facebook bil-pa©ni A.S.M.K. Malta, jew Assoçjazzjoni Sport Muturi u Karozzi, jew permezz ta’ email lil info@asmk.org.mt

SPORTS KÓ

13|12|2015 37

kullhadd.com

PREMIER LEAGUE MALTI FLORIANA NAxxAR L.

2 1

ST ANDREWS QORMI

0 4

hIBERNIANS TARxIEN R.

2 0

SLIEMA W. MOSTA

1 1

Ritratt: STEPHEN GATT

FLORIANA JDAWRU TELFA F’REBÓA KONTRA NAXXAR LIONS

Thomas Sarina (N) u Antonio Monticelli (F)

F’wa˙da mil-log˙biet li kien hemm ilbiera˙ fil-Hibernians Stadium, it-tim ta’ Floriana rnexxielu jdawwar telfa f’reb˙a kontra Naxxar u b’hekk reba˙ bl-iskor ta’ 2-1. Fil-fatt, kienu Naxxar li fet˙u l-iskor fl-ewwel azzjoni tal-log˙ba fid-9 minuta meta minn corner mog˙ti minn Darren Falzon, Andrew Scicluna tefa’ bir-ras fix-xibka wara l-gowler FurjaniΩ biex g˙amel l-iskor 0-1. Ir-reazzjoni ta’ Floriana waslet man-nofs sieg˙a log˙ob meta resqu viçin b’azzjoni ta’ Mauricio Villa li l-cross tieg˙u minn fuq ix-xellug bilballun jg˙addi j˙akkek mal-mimduda u kompla mar barra.

Floriana re©g˙u kienu perikoluΩi ftit qabel il-˙in tal-mistrie˙, proprju fis-37 minuta, meta permezz ta’ ©irja fuq il-lemin ta’ Steve Pisani, dan ikkrossja g˙an-nofs iΩda d-difensur ta’ Naxxar Armando Tarlazis bieg˙ed il-periklu.

Fit-tieni taqsima Floriana fet˙u fuq l-attakkk mill-ewwel fejn minn free-kick ta’ Nicolas Chiesa, Mario Fontanella jix˙et ftit g˙oli bir-ras. Kien ftit wara li Floriana ng˙ataw penalty meta Mauricio Vella ©ie mwaqqa’ fil-kaxxa minn Angus Buhagiar u mill-11-il metru Mario Fontanella g˙eleb lill-gowler ta’ Naxxar Azzopardi biex g˙amel l-iskor 1-1. Floriana komplew jag˙fsu biex isibu x-xibka fejn Villa qassam, g˙al darb’o˙ra lejn Fontanella, li mill-qrib ixxuttja barra. Azzjoni tajba o˙ra ta’ Floriana waslet minn Piciollo li Ωmarka tajjeb lil Villa li pprova jqabbeΩ il-ballun lill-gowler Azzopardi imma dan imblokka tajjeb.

Id-daqqa ta’ ˙arta g˙al Naxxar meta Buhagiar intwera t-tieni karta safra u tkeçça u b’hekk Naxxar spiççaw jilag˙bu b’g˙axra. Sitt minuti mit-tmiem, Floriana skurjaw il-gowl tar-reb˙a meta minn corner mog˙ti minn Chiesa, Scozzese qassam il-ballun bir-ras lejn il-lasta u Mauricio Villa kompla l-ballun fix-xibka mill-qrib biex g˙amel l-iskor 2-1 g˙all-Greens.

Referee: Trustan Farrugia Cann

QORMI JAGÓMLU D-DOUBLE FUQ ST ANDREWS

Armando Tarlazis Viera Dos Santos (N), Matteo Piciollo (F), Nicolas Chiesa (F) u Demba Toure (N)

Fl-ewwel log˙ba li kien hemm ilbiera˙ fil-Victor Tedesco Stadium, it-tim ta’ Qormi rnexxielu jwettaq id-double fuq St Andrews meta reb˙u din il-log˙ba bl-iskor kbir ta’ 0-4. St Andrews kienu g˙adhom ©ejjin minn telfa ta’ 3-1 kontra Mosta filwaqt li Qormi tilfu l-a˙˙ar partita tag˙hom kontra Floriana bl-iskor ta’ 1-0. L-ewwel azzjoni tal-log˙ba waslet minn St Andrews meta proprju fl-10 minuta xutt ta’ Jacob Walker ˙abat ma’ sieq il-lasta u l-ballun baqa’ sejjer barra. Fit-18-il minuta, iΩda, kienu Qormi li marru fil-vanta©© meta minn cross ta’ Clifford Gauci, Noah Ojuola g˙eleb lil Kris Calleja b’daqqa ta’ ras. Qormi rduppjaw fit-30 minuta meta minn azzjoni ta’ freekick, Djamel Leeflang niΩΩel il-ballun bir-ras fid-direzzjoni ta’ Alex Nilsson u dan antiçipa l-˙ar©a tal-gowler Calleja u kkonkluda fix-xibka. Ftit qabel spiççat l-ewwel taqsima, cross ta’ Jacob Walker u xutt mill-ewwel ta’ Joseph Farrugia g˙adda ftit barra.

Fit-tieni taqsima, St Andrews bdew fuq l-attakk meta minn xutt barra l-kaxxa ta’ Matthew Guillaimier salvat f’Ωew© tentattivi minn Jean Matthias Vella. Minuta wara kien hemm xutt minn barra l-kaxxa ta’ Kyrian Nwoko iΩda g˙adda ftit g˙oli.

Fit-62 minuta Qormi skurjaw it-tielet gowl meta minn cross ta’ Alex Nilsson lejn Djamel Leeflang, dan ma laqatx, ix-xutt ta’ Clifford Gauci ©ie salvat parzjalment minn Calleja u pront da˙al l-istess Leeflang li xe˙et fix-xibka. Fit-72 minuta St Andrews ippruvaw jag˙mlu reazzjoni iΩda x-xutt ta’ Farrugia, g˙al darb’o˙ra, g˙adda ftit barra. 11-il minuta mit-tmiem, ji©ifieri fid-79 minuta, Qormi skurjaw ir-raba’ gowl meta minn cross ta’ Emerson Vella, Ryan Micallef ikkonkluda fix-xibka b’xutt mill-viçin biex g˙amel l-iskor 0-4.

Referee: Marco Borg

Alexander Nisson Likourentzos Georgios (Q) Jacob Walker (L) u Michael Johnson

IL-PREMIER LEAGUE MALTI

KLASSIFIKA Hibernians Valletta Floriana Birkirkara Balzan Tarxien Rainbows Mosta Sliema Wanderers Pembroke Athleta Qormi Naxxar Lions St. Andrews

R

D

T

F

K

+/-

Pti

10 10 9 7 8 7 7 5 5 2 2 0

4 1 2 5 2 4 4 3 2 3 2 0

1 3 4 2 4 4 4 7 7 10 11 15

35 31 24 29 23 24 24 16 22 14 14 7

16 13 16 16 17 14 16 22 24 22 43 44

+19 +18 +8 +13 +6 +10 +8 -6 -2 -8 -29 -37

34 31 29 26 26 25 25 18 17 9 8 0

LOGÓOB GÓAL-LUM Stadium Nazzjonali Ta’ Qali Birkirkara Balzan

Romano Boestra Djamel (Q) u Nick Ghio (L)

L 15 14 15 14 14 15 15 15 14 15 15 15

vs vs

Pembroke A 14.00 Valletta 16.00

38 13|12|2015

kullhadd.com

KÓ SPORTS

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ Norwich City v Everton Crystal Palace v Southampton Manchester City v Swansea City Sunderland v Watford West Ham Utd v Stoke City Bournemouth v Manchester Utd

F’wa˙da mis-sensiela ta’ log˙ob li kien hemm ilbiera˙ fil-Kampjonat IngliΩ, it-tim ta’ Manchester City irnexxielu jeg˙leb b’fortuna lit-tim ta’ Swansea hekk kif it-tim minn Manchester irnexxielu jiskurja l-gowl deçisiv fl-a˙˙ar mumenti tal-partita.

Kien proprju t-tim ta’ Manuel Pellegrini li mar fil-vanta©© fis-26 minuta meta kien proprju l-eks attakkant ta’ Swansea Wilfried Bony li feta˙ liskor. Kien proprju minn corner ta’ Navas li l-ballun wasal g˙and Bony wara li Ωmarka lid-difensur Ashley Williams. Swansea ©abu l-gowl taddraw fid-90 minuta permezz ta’ Bafetimbi Gomis wara azzjoni tajba iΩda s-City malajr re©g˙u marru filvanta©© meta x-xutt ta’ Yaya Toure ˙abat ma’ Iheanacho u l-ballun da˙al ©ewwa g˙all-iskor ta’ 2-1 g˙as-City.

ASTON vILLA v ARSENAL Arsenal se jkunu qed jivvja©©aw lejn Villa Park bit-tir f’mo˙˙hom li jekk jirb˙u lit-tim ta’ Remi Garde jitilg˙u fil-quççata tal-klassifika tal-Kampjonat IngliΩ, g˙all-inqas g˙al 24 sieg˙a. Dan hekk kif Leicester City mhux se jkunu qed jilag˙bu qabel g˙ada. It-tim ta’ Arsene Wenger ma jistax ikun a˙jar

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ Genoa v Bologna

0-1

Palermo v Frosinone

4-1

Sassuolo v Torino

Posposta

Udinese v Inter

Tard

LOGÓOB GÓAL-LUM

LOGÓOB GÓAL GÓADA KLASSIFIKA Wilfried Bony jitfa’ l-ballun fix-xibka b’daqqa ta’ ras milli qieg˙ed b˙alissa hekk kif fost il©img˙a rnexxielhom jag˙mlu reb˙a stupenda barra minn darhom kontra Olympiakos b’reb˙a ta’ 0-3 u b’hekk aççertaw posthom mal-a˙˙ar sittax filkompetizzjoni presti©juΩa taçChampions League.

Min-na˙a tag˙hom, Villa kisbu biss Ωew© punti f’erba’ log˙biet minn mindu Garde ˙a ta˙t idejh it-tmexxija tat-tim, draw kontra ma’ Manchester City u barra minn darhom kontra Southampton.

LIvERPOOL v wEST BROM. Iç-çansijiet huma li g˙al Liverpool jirritorna l-istilla tag˙hom Philippe Coutinho meta t-tim tieg˙u se jkun

qed jilqa’ f’Anfield lil West Brom. jurgen Klopp se jkun qed jittama li dan il-plejer BraΩiljan jista’ jipprovdi lkreattività tant me˙tie©a li g˙andhom bΩonn Liverpool biex jer©g˙u jibdew jiskurjaw wara li fl-a˙˙ar Ωew© log˙biet fallew milli jiskurjaw gowl wie˙ed. Telfa kontra Newcastle l©img˙a l-o˙ra rat lir-Reds jitilfu ç-çans li jitilg˙u tliet punti biss ‘il bog˙od mill-postijiet fiç-Champions League iΩda llum jistg˙u jitilg˙u l-aktar sas-sitt post jekk jirnexxilhom jirb˙u din illog˙ba. It-tim ta’ Tony Pulis ilu tliet log˙biet ma jitlef wara li kien reba˙ kontra Arsenal f’The Hawthorns, u Ωew© draws konsekuttivi kontra West Ham u Tottenham.

Milan se jkunu qed ifittxu li jirb˙u din il-log˙ba biex ipo©©u lilhom infushom f’poΩizzjoni fejn ilkwalifikazzjoni g˙aç-Champions League tkun awtomatika u dan meta se jkun qed jilqg˙u f’darhom lit-tim tal-Verona li b˙allissa qeg˙din fiΩΩona tar-relegazzjoni. Dan l-ista©un it-tim ta’ Sinisa Mihajlovic kien inkonsistenti ferm fejn minkejja li kien hemm okkaΩjonijiet fejn spikka lfutbol sabi˙ tag˙hom, kien hemm ukoll perjodi fejn ma mpressjonawx daqshekk. Min-na˙a tag˙hom, Verona huwa l-unika tim fil-Kampjonat Taljan li g˙adu ma rre©istrax reb˙a. Wara 15-il log˙ba, dan il-klabb ©ew draw f’sitt log˙biet u disa’ telfiet, u b˙alissa jinsabu fil-qieg˙ nett talklassifika b’sitt punti.

15.00

Chievo v Atalanta

15.00

Empoli v Carpi

15.00

NAPOLI V ROMA

Napoli v Roma

18.00

Juventus v Fiorentina

20.45

Dawn iΩ-Ωew© timijiet Ωgur li se jkunu qed ifittxu li jirb˙u din il-log˙ba wara li riçentament, it-tnejn li huma, kellhom prestazzjonijiet fqar. It-tim ta’ Napoli dam 13-il log˙ba ma jitlef qabel ma tilfu fla˙˙ar konfront tag˙hom fil-Kampjonat Taljan bliskor ta’ 3-2 kontra Bologna. Din kienet l-ewwel darba fejn Napoli dehru g˙ajjenin tant li mat-3-0 qatt ma dehru li setg˙u jie˙du xi ˙a©a mil-log˙ba.

Roma wkoll mhux mhux g˙addejjin minn perjodu feliçi hekk kif l-a˙˙ar log˙ba li reb˙u waslet fit-8 ta’ Novembru li g˙adda kontra l-akbar r-rivali tag˙hom Lazio. Fil-fatt huma rre©istraw Ωew© telfiet u tliet draws minn dakinhar sal-lum.

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ Lazio v Sampdoria

20.45

KLASSIFIKA D

T

F

K

P

Inter * 15 10 3 2 18 9 33 Fiorentina 15 10 2 3 30 12 32 Napoli 15 9 4 2 28 12 31 Roma 15 8 4 3 30 18 28 Juventus 15 8 3 4 22 11 27 Sassuolo 15 7 5 3 19 14 26 Atalanta 15 7 3 5 18 15 24 Milan 15 7 3 5 19 18 24 Torino 15 6 4 5 21 19 22 Empoli 15 6 3 6 17 20 21 Chievo 15 5 4 6 20 16 19 Bologna 16 6 1 9 17 21 19 Lazio 15 6 1 8 17 24 19 Udinese * 15 5 3 7 14 20 18 Palermo 16 5 3 8 17 24 18 Sampdoria 15 4 4 7 21 25 16 Genoa 16 4 4 8 15 21 16 Frosinone 16 4 2 10 15 30 14 Carpi 15 2 4 9 13 27 10 Hellas Verona 15 0 6 9 10 25 6 * Il-poΩizzjonijiet ivarjaw min˙abba li r-riΩultat in˙are© wara li morna g˙all-istampar

21.00

Leicester City v Chelsea

Milan v Verona

R

1 0 1 1 0 1

14.30 17.00 17.00

Aston Villa v Arsenal Liverpool v West Brom Tottenham H Newcastle

MILAN V VERONA

L

-

LOGÓOB GÓAL-LUM

MAN. cITy v SwANSEA

TIM

1 1 2 0 0 2

TIM

L

R

D

T

F

K

P

Manchester City Leicester City Arsenal Man. United Tottenham Crystal Palace Watford West Ham Everton Liverpool Stoke City Southampton West Brom Bournemouth Chelsea Swansea City Norwich City Newcastle Sunderland Aston Villa

16 15 15 16 15 16 16 16 16 15 16 16 15 16 15 16 16 15 16 15

10 9 9 8 6 8 7 6 5 6 6 5 5 4 4 3 3 3 3 1

2 5 3 5 8 2 4 6 8 5 5 6 4 4 3 5 5 4 3 3

4 1 3 3 1 6 5 4 3 4 5 5 6 8 8 8 8 8 10 11

32 32 27 21 25 21 18 25 29 18 13 21 14 20 17 15 18 16 17 13

17 21 13 12 12 15 16 21 21 17 14 19 19 31 24 24 28 30 30 28

32 32 30 29 26 26 25 24 23 23 23 21 19 16 15 14 14 13 12 6

* Il-poΩizzjonijiet ivarjaw min˙abba li r-riΩultat in˙are© wara li morna g˙all-istampar

PUNTI OÓRA IngliΩi kontra Wales u t-Taljani kontra l-IΩvezja Fil-Kampjonati Ewropej tas-sajf li ©ej, l-IngliΩi se jkun qed jilag˙bu kontra tim Brittaniku ie˙or ta’ Wales filwaqt li t-Taljani se jkunu qed jilagb˙u kontra l-IΩvezja fil-grupp i r is p e t t i v i t a g ˙ h o m . I l - manager t a ’ W a l e s C h r i s Coleman, qabel ma ttellg˙u t-timijiet, sostna li huwa kien kuntent li jiltaqa’ ma’ kul˙add basta mhux l-IngliΩi. IΩda d-desti ma kellux ikun hekk u dan g˙ax proprju ©ara eΩattament il-kontra ta’ dak li xtaq. It-timijiet f’dan ilgrupp jinkludu r-Russja u l-Islovakkja. Min-na˙a tag˙hom, it-Taljani, apparti kontra l-IΩvezja, se jkunu qed jilagb˙u kontra l-Bel©ju u r-Repubblika tal-Irlanda.

Michel Platini jitlef l-appell Il-President tal-UEFA Michel Platini ma rnexxilux jirba˙ l-appell fuq is-sospensjoni ta’ 90 jum li qala’ min˙abba allegazzjonijiet ta’ korruzzjoni. It-talba ta’ Platini kienet miç˙uda mill-Qorti tal-Arbitra©© tal-Isport. Dan kien ifisser ukoll li dan l-eks plejer FrançiΩ ma t˙allix jattendi g˙at-tlug˙ tal-poloz tal-Kampjonati Ewropej tas-Sajf li ©ej. Platini, li g˙andu 60 sena, kien sospiΩ f’Ottubru flimkien mal-President tal-FIFA Sepp Blatter min˙abba li qed ikunu investigati fuq allegazzjonijiet ta’ korruzzjoni.

It-tnejn li huma g˙adhom s’issa qed jiç˙du li m’g˙amlu xejn ˙aΩin. Kemm Platini kif ukoll Blatter se jkunu g˙assmig˙ personali quddiem il-kumitat tal-etika tal-FIFA l©img˙a d-die˙la.

Irçieva kont talli g˙amel ˙sara fuq il-penalty spot

JUVENTUS V FIORENTINA Fiorentina se jkunu qed jittamaw li l-forza tag˙hom fl-attakk tkun id-differenza fil-log˙ba kruçjali li g˙andhom illum filg˙axija kontra t-tim ta’ Juventus. It-tim tal-Fiorentina di©à skurja 30 gowl dan l-ista©un bil-par fl-attakk ta’ Nikola Kalinic u Josip Ilcic skurjaw ftit inqas mill-ammont globali. Min-na˙a l-o˙ra, it-tim ta’ Max Allegri, ma kienx daqshekk prolifiku fuq quddiem. Il-plejer il©did tag˙hom Paulo Dybala ta s-sehem tieg˙u mhux ˙aΩin meta di©à skurja seba’ gowls dan lista©un. Madankollu, l-attakkant il-©did Mario Mandzkukic skurja biss tliet gowls filwaqt li Alvaro Morata qed ibati fil-forma tant li s’issa skurja biss gowl.

Il-gowler ta’ Augsburg Marwin Hitz irçieva kont ta’ €122.92 mit-tim ÌermaniΩ ta’ Cologne talli f’partita li kien hemm riçenti fil-grawnd tag˙hom bejn dawn iΩΩew© timijiet, bl-g˙an li jtellef il-plejer li kien se jag˙ti lpenalty tant li jidher li rnexxielu g˙ax dan tal-a˙˙ar Ωelaq u bil-konsegwenza ta’ hekk falla l-penalty, Hitz g˙amel ˙sara bit-tappini taΩ-Ωarbun tal-futbol tieg˙u deliberatament. Dan il-plejer ta’ 28 sena g˙amel apolo©ija g˙all-azzjonijiet xejn professjonali tieg˙u waqt din il-log˙ba, li ntreb˙et mit-tim tieg˙u bl-iskor ta’ 1-0, iΩda mbag˙ad irçieva dan il-kont li jkopri biçça mit-turf u s-sag˙tejn xog˙ol li fih biex jinbidel. Dan il-plejer Ûvizzeru kkonferma fuq Twitter li se jkun qed i˙allas dan il-kont kif ukoll se jkun qed jag˙mel donazzjoni lil xi sptar tat-tfal f’Cologne.

FormUlA 1

kullhadd.com

kÓ

13|12|2015 39

AnAliÛi tA’ liAm GAUCi

lil hinn miÇ-Çirkwit

Il-futur tal-Formula 1 kompla kien fiççentru ta’ kontroversja kbira fl-a˙˙ar jiem hekk kif l-ostilità ta’ Bernie Ecclestone fil-konfront tal-Mercedes u l-Ferrari telg˙et fil-wiçç b’sa˙˙a kbira.

Ewlenija fost il-kwistjonijiet ta’ bejniethom hija dik tal-magni li se jintuΩaw mill-2017 ‘l hemm fejn il-kap tal-FOM huwa tal-fehma illi jridu jittie˙du passi radikali biex jitnaqqsu l-ispejjeΩ relatati mal-iΩvilupp u l-manifattura tal-power units.

ReΩistenza mill-manifatturi Fil-©img˙at li g˙addew saru diversi laqg˙at bejn il-manifatturi u t-tmexxija tal-FIA u l-FOM biex jinstab kompromess f’dan ir-rigward. Fost il-proposti li tressqu minn Jean Todt u Bernie Ecclestone kien hemm dik tal-introduzzjoni ta’ magni aktar sempliçi u r˙as ipprovduti minn fornituri indipendenti.

Madankollu, il-Ferrari uΩaw il-veto biex jimblukkaw din ir-riforma g˙aliex ˙assew li ma jkunx sewwa li jikkompetu ma’ fornituri b’magni or˙os wara l-ispejjeΩ kbar ta’ Ωvilupp li da˙lu g˙alihom bl-introduzzjoni tal-V6s ibridi.

Minflok, huma ressqu l-kunçett vag illi l-manifatturi preΩenti g˙andhom isibu modi kif jissimplifikaw id-disinn tal-magni tag˙hom biex inaqqsu lispejjeΩ. Din il-proposta sabet l-appo©© tal-Mercedes. Però, huwa fatt mag˙ruf li soluzzjoni simili ilha ti©i diskussa u s’issa ma ˙are© xejn konkret.

G˙aldaqstant, Todt u Ecclestone ma çedewx u rnexxielhom jaqbΩu lit-timijiet u jiksbu l-awtorità ming˙and ilKunsill Dinji tal-FIA tag˙hom il-poter li jag˙mlu rakkomandazzjonijiet u deçiΩjonijiet li jaraw neçessarji f’dan irrigward.

Kif kien mistenni, il-Ferrari ressqu lment quddiem l-FIA fejn ikkontestaw l-awtorità tal-Kunsill Dinji tag˙hom illi jag˙ti poter ta’ din ix-xorta ming˙ajr lapprovazzjoni tat-timijiet.

Dan l-ilment wassal g˙al reazzjoni iebsa min-na˙a ta’ Ecclestone illi sostna li l-Ferrari u l-Mercedes qeg˙din jaraw x’jaqbel lilhom biss u mhux dak li hemm bΩonn biex l-isport jissa˙˙a˙.

Huwa sostna wkoll li, l-ewwel u qabel kollox, il-F1 irid ikun sport divertenti u

mhux sempliçement vetrina biex xi kumpaniji jirriklamaw il-vetturi tag˙hom.

F’dan ir-rigward, Ecclestone semma’ l-eΩempju tal-BMW u t-Toyota li telqu ˙abta u sabta mill-isport meta lparteçipazzjoni tag˙hom ma baqg˙etx tmur id f’id mal-istrate©ija pubbliçitarja ta’ dak iΩ-Ωmien. Jekk din l-attitudni tkompli tippersisti, sostna l-Brittaniku, il-Formula 1 se jkun distrutt fi Ωmien mhux imbieg˙ed.

B’hekk, f’dan l-istadju jidher çar illi, dibattitu li fil-bidu tieg˙u kien dwar kwistjonijiet purament tekniçi, issa eskala g˙al wie˙ed politiku li jista’ jkollu konsegwenzi serji fuq il-futur tal-Formula 1 b’mod ©enerali.

Regoli aktar flessibbli Fejn jid˙lu r-regolamenti, fl-a˙˙ar jiem kien hemm ukoll tibdiliet relatati marroti. Attwalment it-timijiet g˙andhom aççess g˙al 13-il sett ta’ roti g˙allweekend kollu u l-obbligu li juΩaw Ωew© g˙amliet ta’ roti mag˙Ωulin millPirelli jekk it-tellieqa ssir f’temp sabi˙.

Madankollu, fl-2016 is-sitwazzjoni ˙a tinbidel xi ftit biex it-timijiet ikollhom aktar flessibbiltà fl-istrate©ija.

Minkejja li t-timijiet se jibqa’ jkollhom aççess g˙al 13-il sett ta’ roti, it-timijiet se jkunu tistg˙u juΩaw tliet g˙amliet differenti ta’ roti g˙an-niexef. Dawn se jintag˙Ωlu mill-Pirelli illi se jag˙mlu luΩu ta’ tnejn minnhom mandatorju, filwaqt li t-timijiet jistg˙u jiddeçiedu huma juΩawx it-tielet sett. L-aktar sett mandatorju artab li l-Pirelli tag˙Ωel g˙at-tellieqa jrid jintuΩa’ wkoll f’Q3.

L-g˙aΩla tal-bqija tas-settijiet hija f’idejn it-timijiet illi jridu jag˙Ωlu minn fost it-tliet g˙amliet li l-Pirelli pproponiet g˙al dak iç-çirkwit partikolari.

Barra minn hekk, l-FIA qeg˙da tobbliga lit-timijiet li jikkomunikaw lg˙aΩla tag˙hom g˙al kull çirkwit li jinsab barra mill-Ewropa tal-inqas 14-il ©img˙a qabel kull ‘racing weekend’, illi jibda bl-ewwel sessjoni ta’ prattika tal-Ìimg˙a ta’ qabel it-tellieqa. Fejn jid˙lu çirkwiti Ewropej, it-timijiet iridu jikkomunikaw l-g˙aΩliet tag˙hom sa minimu ta’ tmien ©img˙at qabel.

L-unika eççezzjoni se ssir g˙all-Gran Premju tal-Awstralja g˙aliex ori©inarjament l-iskadenza kienet se tkun nhar

il-Óamis li g˙adda, Ωmien qasir wisq g˙at-timijiet illi sa ftit t-ijiem ilu kien qed jikkonkludu l-ista©un 2015.

G˙aldaqstant, huma se jkollhom sal©img˙a d-die˙la biex i˙abbru l-g˙aΩliet tag˙hom.

Suççess parzjali Fejn jid˙lu r-roti, l-FIA kkonfermaw ukoll li l-Pirelli se jit˙allew jag˙mlu sitt testijiet ta’ jumejn ‘il wie˙ed fl-2016.

Dan qieg˙ed isir fuq talba tal-Pirelli stess illi riedu jing˙ataw l-opportunità li jippruvaw ir-roti tag˙hom b’vetturi bl-ispeçifikazzjonijiet il-©odda tal-2017, illi mistennijin li jkollhom modifiki sostanzjali.

B’mod partikolari, il-Pirelli kienu m˙assbin dwar l-adegwatezza tal-aktar roti rotob tag˙hom hekk kif il-vetturi tal-2017 huma mistennijin li jkunu bejn 5 u 6 sekondi aktar veloçi u jkollhom ferm aktar downforce, elementi li se jΩidu l-istrapazz fuq ir-roti.

Minkejja li l-kumpanija apprezzat din ir-riforma, hija sostniet illi g˙adu mhuwiex çar kemm dawn it-testijiet se jkunu utli. Dan g˙aliex l-ispeçifikazzjonijiet tal-vetturi g˙all-2017 g˙adhom ma ©ewx maqbula mit-timijiet.

G˙aldaqstant, il-Pirelli jafu jdumu ˙afna biex ikollhom aççess g˙al vettura ta’ din ix-xorta sal-iskadenza mixtieqa, ji©ifieri Ìunju, biex isir l-iΩvilupp neçessarju fir-roti.

Jittella’ l-qorti Ben Hoyle, in©ineer li kien mistenni li jtemm l-impjieg tieg˙u mal-Mercedes fl-a˙˙ar ta’ din is-sena kien fil-mira ta’ azzjoni legali min-na˙a tat-tim ÌermaniΩ illi akkuΩah li ˙a informazzjoni teknika sensittiva ming˙andhom ming˙ajr permess.

L-in©ineer Brittaniku kien mistenni li jing˙aqad mal-Ferrari qabel l-ista©un li ©ej.

Wara li huwa nfurmahom biddeçiΩjoni tieg˙u li jitlaq lit-tim f’Mejju tal-2014, il-Mercedes tawh inkarigu li ma kellux x’jaqsam mal-F1 biex jevitaw sitwazzjoni ta’ din ix-xorta.

Madankollu, jidher li f’nofs l-ista©un 2015 huwa ©abar informazzjoni kunfidenzjali dwar il-prestazzjoni tal-vetturi fil-Gran Premju tal-Ungerija, kif ukoll data dwar ir-rendiment tal-magni

Mercedes.

Meta ftit wara, it-tim ÌermaniΩ sar jaf li Hoyle kellu l-intenzjoni li jing˙aqad mal-Ferrari, huma beΩg˙u li huwa kien se jg˙addi din l-informazzjoni sigrieta lir-rivali prinçipali tag˙hom. G˙aldaqstant, it-tim rebbie˙ tal-a˙˙ar Ωew© kampjonati tal-kostrutturi feta˙ kaΩ kontra Hoyle fejn talbuh biex jag˙tihom lura l-informazzjoni kollha li seraq ming˙andhom. Huma talbu lillqorti ΩΩomm lill-in©ineer Brittaniku milli jing˙aqad ma’ tim ie˙or matul lista©un li ©ej.

Min-na˙a tag˙hom, il-Ferrari sostnew li m’g˙andhom l-ebda ftehim formali ma’ Hoyle u li jqisu l-kaΩ bejnu u lMercedes b˙ala kwistjoni interna li m’g˙andhiex x’taqsam mag˙hom.

Opportunità mitlufa Fl-a˙˙ar jiem il-mod kif l-amministraturi tal-F1 jisfruttaw il-midja soçjali kien fil-mira ta’ kritika min-na˙a ta’ professjonisti tas-settur. Dan is-su©©ett mhuwiex ©did hekk kif huwa fatt mag˙ruf illi Bernie Ecclestone, lamministratur tad-drittijiet kummerçjali tal-isport, huwa kemmxejn ostili lejn ilmezzi ta’ komunikazzjoni soçjali.

Fil-fehma ta’ diversi esperti ta’ dan ilmezz, il-F1 qeg˙da titlef bosta opportunitajiet biex tintera©ixxi mad-dilettanti ta’ dan l-isport. B˙ala eΩempju, Dara Nasr, id-direttriçi mani©erjali ta’ Twitter UK ikkumparat il-followers talF1 fuq din il-pjattaforma illi huma biss 1.7 miljun ikkumparati ma’ sports o˙rajn motoristiçi b˙an-Nascar illi g˙andu 2.1 miljun follower, minkejja li dan tal-a˙˙ar g˙andu udjenza ferm iΩg˙ar minnu. Wie˙ed isib kuntrast akbar meta jara kategoriji b˙all-NFL u l-NBA illi g˙andhom 14.5 u 18.2 miljun follower rispettivament fuq Facebook.

Dawn il-mezzi ta’ komunikazzjoni mhux biss isa˙˙u l-kuntatt tal-isport mad-dilettanti tieg˙u, imma jag˙tu pjattaforma moderna g˙all-isponsors illi jkunu jistg˙u juΩawhom g˙all-kampanji pubbliçitarji tag˙hom. B’hekk ittimijiet ikollhom çans ikbar li jattiraw l-investiment li huwa tant importanti fi Ωmien meta l-ispejjeΩ relatati maliΩvilupp u l-manifattura tal-vetturi qed jiΩdiedu sostanzjalment.

40 13|12|2015

kullhadd.com

KÓ LoKALI

JUM IR-REPUBBLIKA 41 SENA WARA

Marlene Mizzi Membru Parlamentari Ewropew

Kien b˙al-lum 41 sena ilu meta nkitbet pa©na ©dida flistorja ta’ ©ensna. Kien nhar it-13 ta’ Diçembru 1974 meta Malta ma baqg˙etx tifforma parti mis-sistema monarkika u qalbet g˙al sistema repubblikana. Ma bqajniex bir-Re©ina EliΩabetta II b˙ala r-re©ina ta’ pajjiΩna, imma sirna Repubblika, bi President Malti, Sir Anthony Mamo, lewwel Malti fl-istorja ta’ pajjiΩna b˙ala l-Kap tal-Istat.

Inqtajna minn mal-Monarkija IngliΩa bl-aktar mod çivili. Sar dan wara li sentejn qabel kien sar il-ftehim mal-IngliΩi biex fil-31 ta’ Marzu tal-1979 ting˙alaq darba g˙al dejjem il-baΩi militari tal-barrani f’pajjiΩna. Kollox programmat fil-kwiet u bi ˙biberija. PajjiΩi o˙rajn, biex waslu g˙al dak li wasalna g˙alih a˙na, kellhom içarçru d-demm. Óarsa lura

Huwa xieraq li f’dan l-anniversarju storiku, filwaqt li nfakkru avveniment daqstant kbir fl-istorja tag˙na, nag˙tu ©ie˙ lil dawk kollha ta’ qabilna

Illum, wara dawn is-snin kollha, wie˙ed jista’ jag˙ti ˙arsa lura. Óarsa lura mog˙nija blesperjenza. Huwa minnu li sirna Repubblika bil-mod laktar kwiet, anke jekk filParlament tag˙na ma kienx hemm l-unanimità mixtieqa, peress li sitt membri talOppoΩizzjoni Nazzjonalista kienu vvutaw kontra li Malta ssir Repubblika. Xieraq li llum nieqfu g˙al ftit ˙in u nirriflettu kemm kellu viΩjoni u determinazzjoni l-Perit Duminku Mintoff f’dak li mexxa lejh lil pajjiΩna.

L-istorja turina li kien hawn çertu xettiçiΩmu f’pajjiΩna.

Kien hawn min jibΩa’, u kien hawn min ibeΩΩa’, li kien se jkun impossibbli li ng˙ixu ming˙ajr l-ispalla IngliΩa. IΩΩmien wera li dawn kienu Ωbaljati, u Ωbaljati bil-kbir.

Illum, 41 sena wara, pajjiΩna jinsab g˙addej tajjeb, u tajjeb ˙afna. PajjiΩna, minkejja ççokon tieg˙u, g˙andu livell ta’ g˙ajxien sodisfaçenti ˙afna. Meta pparagunat malpajjiΩi membri b˙alu talUnjoni Ewropea jo˙ro© li, fejn jid˙lu impjiegi, ninsabu minn ta’ quddiem nett. Insibu li pajjiΩna, pereΩempju, huwa fost il-pajjiΩi bl-inqas rata ta’ qg˙ad, partikolarment fost iΩΩg˙aΩag˙.

Meta tkun qed taqsam lesperjenzi tieg˙ek ma’ nies barranin u titkellem dwar loqsma edukattivi u tas-sa˙˙a f’pajjiΩna, bilkemm ikunu jridu jemmnuk meta tg˙idilhom li, f’Ωew© oqsma daqstant importanti g˙all-˙ajja talbniedem, is-servizzi offruti huma kollha b’xejn g˙al kul˙add. Ma jkunux iridu jemmnu lil g˙ajnejnhom meta to˙ro© l-istatistika millEurostat u jaraw x’livell ta’ ekonomija g˙andu pajjiΩna.

Ma jfissirx li kollox ward u Ωahar. Is-sitwazzjoni attwali flEwropa hija wa˙da li to˙loq l-inçertezza. Dak li se˙˙ fi Franza f’Novembru li g˙adda xekkel, biex ma ng˙idx ipparalizza, ir-ritmu. Dan meta tqis li fuq in-na˙a l-o˙ra talMediterran g˙andek kaldarun

jag˙li u bin-nar ta˙tu.

Qeg˙din naraw kif dak li issa ilu g˙addej aktar minn erba’ snin fis-Sirja qed jikkawΩa çaqliq kontinwu u b’rati g˙oljin ta’ nies li jittantaw jitilqu minn pajjiΩhom g˙al xi mkien aktar sigur. Xi ˙a©a li wasslet g˙al riperkussjonijiet fl-Ewropa li x’aktarx li ma kinux mistennijin u allura lanqas kien hemm preparazzjoni adegwata g˙alihom.

It-tra©edji fil-Mediterran li kellna matul din is-sena huma ta’ prova aktar minn biΩΩejjed.

It-tra©edji fl-ib˙ra Griegi jirriflettu l-istess ˙a©a. Dak li qed ise˙˙ fuq il-fruntieri bejn itTurkija u pajjiΩi fil-Lvant talEwropa huma xhieda simili. Óidmet pajjiΩna biex il-problema tal-migrazzjoni illegali tittella’ fuq l-a©endi ta’ laqg˙at importanti kisbet lammirazzjoni tal-bosta.

OttimiΩmu Jista’ jkun li dan iΩ-Ωmien ta’ btajjel iservi biex l-attenzjoni ma tibqax daqstant iffukata fuq dawn il-problemi. Imma dan ikun ifisser biss aljenazzjoni mill-problemi u mhux soluzzjoni g˙alihom.

PajjiΩna di©à libes il-libsa tal-festi natalizzi. L-arja ta’ ottimiΩmu tin˙ass sewwa u mhux ftit. Il-kummerç g˙addej b’ritmu sodisfaçenti. L-arja ta’ tensjoni li ˙akmet lill-Ewropa, u allura lilna wkoll, m’g˙adhiex daqskemm kienet. Kien ta’ g˙ajb g˙al

min tensjoni di©à qawwija kompla jrew˙ilha biex ikabbar it-t˙assib, biex iwerwer lin-nies.

G˙adna kemm rajna eluf ta’ studenti Maltin u G˙awdxin f’jum il-gradwazzjoni tag˙hom. Çittadini li jag˙mlu parti mill-preΩent ta’ pajjiΩna u litteralment il-futur s˙i˙ tieg˙u. Inkora©©anti immens il-fatt li l-parti l-kbira tag˙hom di©à jinsabu f’impjieg relatat ma’ dak li ggradwaw fih. Ìid li jil˙aq lil kul˙add Kollox ward u Ωahar? Ûgur li le; u nkunu qeg˙din nonqsu bil-kbir jekk ma nirrikonoxxux li g˙ad hawn min qieg˙ed ibati. Sitwazzjoni li timponi fuqna li nfittxu naraw x’inhu jΩomm milli l-©id li qed jin˙oloq jil˙aq lil kul˙add. Kif inhu sewwa u xieraq. Huwa dmir tag˙na lkoll li ng˙addu lil uliedna pajjiΩ a˙jar u aktar b’sa˙htu milli sibnieh.

Huwa xieraq li f’dan lanniversarju storiku, filwaqt li nfakkru avveniment daqstant kbir fl-istorja tag˙na, nag˙tu ©ie˙ lil dawk kollha ta’ qabilna illi, li ma kienx g˙al ˙idmiethom, illum m’a˙niex f’sitwazzjoni li kapaçi mmexxu lilna nfusna b’mod li jag˙mlilna unur.

Nie˙u din l-opportunità biex fl-a˙˙ar kitba tieg˙i g˙al din is-sena f’din il-gazzetta nawgura lill-qarrejja u lillfamilji tag˙hom Milied Hieni u Sena Ìdida mimlija risq, hena u barka.