Kullhadd 02.11.14

www.kullhadd.com

NITKELLMU MA’

MARK CAMILLERI DWAR IL-FESTIVAL NAZZJONALI TAL-KTIEB

Il-Óadd 2 ta’ Novembru, 2014 Óar©a Nru 1,112

Ara pa©na 7

Prezz ›0.80

FOST L-AQWA FID-DINJA

Ritratt: RAMON CASHA

Hekk kif din il-©img˙a ©ie ppreΩentat abbozz ie˙or ta’ drittijiet çivili filParlament, din id-darba favur persuni transesswali, organizzazzjonijiet Ewropej po©©ew lil pajjiΩna fost l-aqwa fid-dinja f’dan ir-rigward. Kemm l-g˙aqda TG EU, kif ukoll ILGA Europe qalu li Malta hija eΩempju u ispirazzjoni g˙al pajjiΩi o˙ra madwar id-dinja.

10% IKTAR OPERAZZJONIJIET

Bejn Jannar u Settembru ta’ din is-sena, fl-Isptar Ìenerali ta’ G˙awdex kien hemm Ωieda ta’ 10% fl-operazzjonijiet li saru meta mqabbel mal-istess perjodu tas-sena l-o˙ra. Din tissarraf f’Ωieda ta’ ’l fuq minn 200 operazzjoni aktar mill-2013. L-aktar setturi li mmarkaw Ωieda kienu l-qasam talEndoskopija, il-Colo-Rectoral Screening Programme u l-ENT. Ara pa©na 2

L-abbozz dwar l-Identità tal-Ìeneru se jtemm diskriminazzjoni ta’ snin twal fejn il-©eneru seta’ jinbidel biss minn dawk li jifil˙u j˙allsu g˙al interventi kirur©içi u spejjeΩ legali. Permezz ta’ dan l-abbozz persuni trans se jkunu jistg˙u jibdlu l©eneru tag˙hom b’sempliçi applikazzjoni min-nutar.

Ara pa©na 3

IKTAR ÌUDIZZJI POÛITTIVI

Il-Kummissjoni Ewropea approvat il-ba©it imressaq mill-Gvern Malti g˙as-sena 2015. Din il-konferma kienet mistennija minkejja l-fatt li l-OppoΩizzjoni ppruvat g˙al darb’o˙ra to˙loq l-inçertezza dwar ilfutur ekonomiku ta’ pajjiΩna. Il-©udizzju poΩittiv tal-KE kien biss wie˙ed fost ˙afna li rçieva pajjiΩna fl-a˙˙ar jiem, b’diversi entitajiet jesprimu approvazzjoni g˙all-istrate©ija ekonomika tal-Gvern.

Ara pa©na 4

PROÌETT AMBIZZJUÛ

Attwalment g˙addej ir-restawr fuq partijiet mill-Forti Sant’An©lu, liema restawr huwa koordinat minn Heritage Malta. Dan il-pro©ett ambizzjuΩ se jmur lil hinn minn muΩew statiku biex isir lok li jilqa’ fih ilfamilji u jospita attivitajiet varji. Filwaqt li Ωorna dan il-forti mill-isba˙, iltqajna mal-Project Leader u lKuratur, li spjegawlna l-viΩjoni ta’ Heritage Malta g˙al dan il-forti.

Ara pa©na 6

02 02|11|2014

kullhadd.com

kÓ LOkALI

APPROVATA L-ESTENSJONI RIÛULTATI LI QED IÓALLU D-DIFFERENZA FL-ISPTAR ÌENERALI TA’ GÓAWDEX TAL-EMERÌENZA

L-Awtorità g˙all-Ambjent u lIppjanar Malta (MEPA) Bord approva l-permess g˙alliΩvilupp ta’ blokk ©did biex jakkomoda sala tal-emer©enza illi se jkollu fih 68 sodod, National Crisis Unit u plant rooms fil-konfini tal-Isptar Mater Dei f’Tal-Qroqq.

L-estensjoni l-©dida g˙all-isptar, li jirrifletti d-disinn, l-g˙oli u t-tqassim tal-blokok eΩistenti, se tkun mibnija fuq medda ta’ art bejn il-mortwarju eΩistenti u s-swali tal-emer©enza.

Il-Gvern se jkun qieg˙ed jo˙ro© tender ©did g˙all-bini tan-National Crisis Unit, pro©ett li ma kienx jag˙mel parti mill-pjan ori©inali ta’ espansjoni. Il-bini tal-pro©ett ta’ 68 sodda b’fondi millUnjoni Ewropea se jkun qieg˙ed ji©i Ωviluppat permezz ta’ tender li kien digà ng˙ata.

Xog˙ol ta’ kwalità baxxa Il-blokk il-©did se jkun qieg˙ed jie˙u post l-estensjoni ppjanata ori©inarjament li g˙aliha kien ˙are© permess

ie˙or. Kif inhu mag˙ruf, dan il-permess ma setax ji©u uΩat wara li rriΩulta li l-istruttura tal-bini eΩistenti ma kienx robust biΩΩejjed sabiex isostnu sulari addizzjonali.

Fl-a˙˙ar xhur kienet bdiet il˙idma tal-Gvern fuq il-pjan ta’ espansjoni tad-Dipartiment talEmer©enza permezz tal-bini ta’ sulari o˙ra fuq dawk eΩistenti. B˙ala parti mix-xog˙lijiet, il-kuntrattur li kien qed ja˙dem fuq dan il-pro©ett kien obbligat li jag˙mel core tests tal-kolonni u l-infrastruttura.

Deher çar mit-testijiet li saru illi l-konkrit li ntuΩa f’çertu kolonni ma kienx b’sa˙˙tu biΩΩejjed u li kien ta’ kwalità ferm inferjuri. B’riΩultat ta’ dan il-fatt, il-Gvern feta˙ investigazzjoni biex ti©i aççertata ta’ min hi r-responsabbiltà g˙al dan ix-xog˙ol ta’ livell baxx.

Din l-investigazzjoni g˙adha g˙adejja.

Sadanittant, il-Gvern implimenta miΩuri ta’ mitigazzjoni, kemm temporanji, kif ukoll permanenti biex tissa˙˙a˙ listruttura tal-emer©enza preΩenti.

“Ir-riΩultati fil-qasam tassa˙˙a qed i˙allu wkoll id-differenza fil-˙ajja tal-familji G˙awdxin.” Dan qalu sSegretarju Parlamentari g˙asSa˙˙a Chris Fearne waqt laqg˙a mat-tmexxija mani©erjali tal-Isptar Ìenerali ta’ G˙awdex. F’din il-laqg˙a ©iet diskussa l-˙idma filqasam tas-sa˙˙a f’G˙awdex f’dawn l-a˙˙ar xhur fejn kien irre©istrat titjib kemm fisservizzi ©odda u kemm f’dawk stabbiliti. Ûiedet sostanzjali fl-operazzjonijiet Fil-fatt, bejn Jannar u Settembru ta’ din is-sena, flIsptar Ìenerali ta’ G˙awdex kien hemm Ωieda ta’ 10% floperazzjonijiet li saru meta mqabbel mal-istess perjodu tas-sena li g˙addiet. Dan wassal g˙al total ta’ 2,211-il operazzjoni, li tfisser Ωieda ta’ ’l fuq minn 200 operazzjoni aktar mis-sena 2013. L-aktar setturi prominenti li fihom

kienet immarkata Ωieda kienu fil-qasam tal-Endoskopija li rre©istra Ωieda ta’ 150 operazzjoni, il-Colo-Rectoral Screening Programme li rre©istra Ωieda ta’ 70 intervent, kif ukoll tal-ENT li din is-sena rat Ωieda ta’ 40 operazzjoni.

• Il-ftu˙ ta’ pain clinic • Servizzi ©odda firrheumotology u teknolo©ija ©dida fil-qasam talkolonoskopija virtwali fejn 112-il pazjent di©à gawdew minn CT scan tal-musrana lkbira ming˙ajr il-˙tie©a ta’ proçedura invaΩiva fil-pazjent

Servizzi ©odda fl-Isptar Ìenerali ta’ G˙awdex

BΩulija ta’ Gvern Laburista

Chris Fearne fera˙ lit-tmexxija ta’ dan l-isptar g˙al din il˙idma effettiva u rrimarka rriΩultati li nkisbu fis-servizzi ©odda li dda˙˙lu fl-Isptar Ìenerali ta’ G˙awdex f’dawn l-a˙˙ar xhur.

Dawn huma: • Id-Day Care Unit li s’issa di©à bbenifikaw misservizzi tieg˙u aktar minn 750 pazjent • Is-servizz tal-kimoterapija li g˙amlu uΩu minnu madwar 60 pazjent u, mhux biss, g˙ax fiΩ-Ωmien li ©ej se jkun estiΩ biex jibda jinkludi wkoll il-qasam tal-prostata

F’dan ir-rigward, is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne sostna li dawn ir-riΩultati juru l-bΩulija tal-Gvern biex il-pazjent G˙awdxi jing˙ata kura tal-og˙la livell f’G˙awdex stess. Huwa fisser kif dawn ir-riΩultati poΩittivi kienu possibbli grazzi g˙allinvestiment fir-riΩors uman li wassal biex jiΩdiedu l-˙inijiet li fihom isiru l-operazzjonijiet, jibda jit˙addem it-tielet teatru tal-operazzjonijiet u biex ji©u estiΩi s-servizzi offruti, speçjalment dawk fl- outpatients b˙ad-dermatolo©ija, kardjolo©ija, kirur©ija ©enerika, oftalmolo©ija u ortopedija.

LOKALI KÓ

02|11|2014 03

kullhadd.com

PASS STORIKU IEÓOR FID-DRITTIJIET ÇIVILI Din il-©im©˙a l-Ministru Helena Dalli ppreΩentat l-ewwel abbozz ta’ li©i dwar l-Identità tal-Ìeneru, l-Espressjoni tal-Ìeneru u lKaratteristiçi tas-Sess. B˙alissa dan l-abbozz huwa miftu˙ g˙allkonsultazzjoni.

Dawn il-li©ijiet mistennija jpo©©u lil pajjiΩna fost l-aqwa pajjiΩi fid-dinja f’dawk li huma drittijiet çivili b’rabta ma’ persuni LGBTI. L-abbozz fi kliem façli X’inhuma l-identità u lespressjoni tal-©eneru, u l-karatteristiçi tas-sess?

L-identità tal-©eneru huwa fattur personali; kif l-individwu j˙ossu. L-espressjoni tal-©eneru huwa kif l-individwu jippreΩenta ru˙u u kif jarawh ta’ madwaru.

Min-na˙a l-o˙ra, il-karatteristiçi tas-sess huma l-karatteristi fiΩiçi komuni g˙as-sess maskili jew g˙as-sess femminili.

L-abbozz se jag˙ti d-dritt talidentità tal-©eneru lill-persuni kollha, u se jirregola l-proçedura g˙all-bdil tal-©eneru.

Sal-lum, persuna li trid tibdel il©eneru tag˙ha, kellha mhux biss tg˙addi minn proçess legali twil fil-Qrati, iΩda tkun kostretta wkoll tag˙mel interventi kirur©içi li jiswew il-flus u li possibbilment ikunu wkoll riskjuΩi.

B’din il-li©i persuna adulta g˙andha biss tmur g˙and nutar li japplika f’isimha, u fi Ωmien qasir din ikollha l-©eneru tag˙ha mibdul, inkluΩ fuq id-dokumenti kollha uffiçjali.

Fil-kaΩ ta’ persuni ta˙t l-età li jitolbu bidla fil-©eneru, il-proçess xorta se jibqa’ jsir bil-Qorti, però se jkun wie˙ed iktar sempliçi.

Tkellimna ma’ Silvan Agius, Policy Co-ordinator fi ˙dan ilMinisteru responsabbli. Agius spjegalna kif din il-li©i mhux se tag˙ti lok g˙al abbuΩ biex

L-ewwel pass tal-Gvern preΩenti favur id-drittijiet ta’ persuni transesswali kien fil-konfront ta’ Joanne Cassar, li ng˙atat id-dritt li tiΩΩewwe© persuna tas-sess oppost wara ©lieda legali twila. rikorri quddiem il-Qorti li huwa fid-diskrezzjoni tag˙ha jekk tilqax din it-talba.

Agius spjegalna wkoll li l-bidla fil-©eneru ma tissarrafx f’abdikazzjoni minn obbligi legali li wie˙ed jista’ jkollu.

Fi kliem sempliçi, jekk wie˙ed, pereΩempju, g˙andu j˙allas multa, ma jfissirx li se jkun jista’ jevita milli j˙allasha jekk jibdel il©eneru. Bidla fil-©eneru ma t˙assarx l-obbligi legali tal-identità preçedenti.

Fl-istess waqt, filwaqt li jorbot lill-individwu bl-istess dmirijiet legali ta’ qabel, dan l-abbozz jipprote©i wkoll il-privatezza tieg˙u.

Interventi kirur©içi fuq it-trabi Ûvilupp importanti ferm f’dan labbozz jittratta lit-trabi li jitwieldu b’sess mhux stabbilit, fejn ikollhom ©enitali ambigwi.

Agius jispjega li sal-lum il-©enituri jew il-gwardjani ta’ dawn it-

B’din il-li©i persuna adulta g˙andha biss tmur g˙and nutar li japplika f’isimha, u fi Ωmien qasir din ikollha l-©eneru tag˙ha mibdul, inkluΩ fuq id-dokumenti kollha uffiçjali. wie˙ed joqg˙od jibdel il-©eneru tieg˙u kull meta jiftillu.

Il-proçedura simplifikata permezz ta’ applikazzjoni min-nutar tista’ ssir darba biss, u jekk wie˙ed ikun irid jibdel il-©eneru tieg˙u g˙at-tieni darba, ikollu jir-

tfal huma obbligati li jassenjaw sess speçifiku lit-tfal u jipproçedu b’intervent kirur©iku biex ine˙˙u l-©enitali mhux mixtieqa.

Din il-bidla torbot lit-tarbija g˙all-kumplament ta’ ˙ajjitha, fejn ˙afna drabi jkollha tibqa’

tie˙u mediçini biex l-apparenza tag˙ha tkun konsistenti mas-sess mag˙Ωul g˙aliha.

IΩda permezz ta’ din il-li©i, il©enituri mhux biss m’g˙andhomx l-obbligu, iΩda mhux se jkunu jistg˙u jitolbu operazzjonijiet li mhux medikament neçessarji u li jistg˙u jkunu posposti.

Dan g˙ax huwa façli ˙afna li f’dan l-istadju jsir Ωball, u t-tarbija ting˙ata sess partikolari, iΩda mbag˙ad tiΩviluppa fis-sess oppost.

Dawn it-tfal se jing˙ataw çans sa 14-il sena biex jistabbilixxu l©eneru tag˙hom, u se jsiru wkoll proveddimenti fil-li©i min-na˙a tal-Ministeru tal-Edukazzjoni biex ti©i m˙arsa d-dinjità ta’ dawn ittfal fl-iskejjel.

Issa li fl-iskejjel tal-Istat da˙let is-sistema ta’ koedukazzjoni, mhux se jkun hemm problema dwar f’liema skola dawn it-tfal g˙adhom jintbag˙tu meta jid˙lu Form 1.

Min-na˙a tieg˙u l-Ministeru g˙as-Sa˙˙a se jintroduçi unit li joffri pariri psikosoçjali, appo©© u interventi mediçi, kif ukoll g˙ajnuna lill-qraba ta’ dawn ilpersuni.

fuq id-drittijiet umani,” qalet Paradis. “Insellmu lill-Gvern, speçjalment lill-Ministru Dalli, tas-sens tat-tmexxija bil-proponi-

tag˙milha ˙afna aktar façli biex persuni trans ikollhom l-identità tal-©eneru tag˙hom rikonoxxut ming˙ajr proçessi twal fil-Qorti, ming˙ajr ˙afna spejjeΩ Ωejda u ming˙ajr bΩonn ta’ interventi kirur©içi.

“Din il-li©i nbniet fuq il-proposta preçedenti tal-MGRM imma b’konsultazzjoni wkoll mal-moviment trans-Ewropew u allura tirrifletti l-a˙jar prattika li teΩisti filmument f’pajjiΩi b˙all-Ar©entina u d-Danimarka,” qalet Calleja.

Mistoqsija x’kienu l-iktar temi li spikkaw waqt il-konsultazzjoni, Calleja qalet li dejjem kien hemm qbil fuq l-iskop tal-li©i, u ˙afna drabi d-dibattitu kien aktar jirrifletti kif ser naddattaw ilprinçipji fil-li©i g˙all-kuntest Malti, inkluΩ il-proçessi u lproçeduri tar-re©istru pubbliku.

Calleja Ωiedet tg˙id li l-fatt li lMGRM u l-Gvern g˙andhom listess miri fejn jid˙u l-protezzjoni tad-drittijiet ta’ persuni LGBTI, tfisser li jistg˙u ja˙dmu flimkien biex ifasslu l-a˙jar li©ijiet f’dan il-

Insellmu lill-Gvern, speçjalment lill-Ministru Dalli, tas-sens tat-tmexxija bil-proponiment ta’ dan l-abbozz, li probabbli se jsir l-istandard il-©did, mhux biss fl-Ewropa, imma globalment ILGA Europe ment ta’ dan l-abbozz, li probabbli se jsir l-istandard il-©did, mhux biss fl-Ewropa, imma globalment.”

L-organizzazzjoni TG EU wkoll irrea©ixxiet b’mod poΩittiv g˙al din il-li©i. F’isem Transgender Europe, Julia Ehrt qalet li l-organizzazzjoni tilqa’ din il-proposta tal-Gvern Malti u tqisha b˙ala pass importanti ferm. “Il-Membri Parlamentari Maltin g˙andhom jappo©©aw dan il-pro©ett u jservu ta’ ispirazzjoni g˙al gvernijiet ta’ pajjiΩi o˙ra,” sa˙qet Ehrt.

Tif˙ir minn organizzazzjonijiet Ewropej

L-opinjoni tal-MGRM

Din il-gazzetta ˙adet ukoll ilkummenti tal-organizzazzjoni ILGA Europe. Evelyne Paradis, minn ILGA Europe, qaltilna li din il-li©i twieg˙ed qçaçet ©odda fl-Ewropa u lil hinn f’dak li huwa rikonoxximent tad-drittijiet ta’ persuni trans.

“Din hija li©i verament ibbaΩata

Il-moviment lokali g˙ad-drittijiet tal-persuni LGBTI, l-MGRM, ukoll qasam mag˙na l-opinjoni tieg˙u dwar dan l-abbozz.

Gabi Calleja, Chairperson talMGRM, qaltilna li din il-li©i ilhom ja˙dmu fuqha g˙al numru ta’ snin.

Calleja tg˙id li din il-li©i

qasam.

Dwar il-bidliet li l-MGRM tixtieq tara fis-soçjetà, Calleja qalet li l-ewwel pass huwa li s-soçjetà tkun infurmata fuq din il-li©i.

“L-akbar bidla li nixtiequ naraw hija fil-mod ta’ kif in˙arsu lejn lidentità tal-©eneru u l-espressjoni tal-©eneru u kif dawn jimmanifestaw ru˙hom,” spjegat Calleja.

“Li nibdew inne˙˙u ftit mill-isterjotipi li ˙afna nies i©orru mag˙hom fuq kif g˙andu jkun u jidher ra©el u x’jag˙mlek mara u kif g˙andek tippreΩenta ru˙ek b˙ala mara.

Mistoqsija x’inhu l-pass li jmiss g˙all-komunità LGBTI, Calleja wie©bet li miri o˙rajn li l-MGRM qed t˙ares lejhom jinkludu strate©ija li tindirizza bis-s˙i˙ libbuljar fl-iskejjel; li©i kontra ddiskriminazzjoni fil-proviΩjoni ta’ prodotti u servizzi; u reviΩjoni tal-Embryo Protection Act biex dawn is-servizzi tas-sa˙˙a jkunu aççessibbli wkoll g˙al persuni LGBTI.

04 02|11|2014

kullhadd.com

kÓ lokali

fost l-aqwa fl-ewropa L-a©enzija ta’ kreditu internazzjonali Moody’s din il-©img˙a kkonfermat ir- rating ta’ A3 g˙all-ekonomija Maltija filwaqt li l-prospettivi g˙all-ekonomija ta’ pajjiΩna kienu g˙al darb’o˙ra poΩittivi ferm.

Fost l-o˙rajn, l-istess a©enzija qieg˙da tbassar li t-tkabbir ekonomiku g˙as-sena 2015 se jkun dak ta’ 2.8%, çertifikat ie˙or poΩittiv, mhux biss g˙all˙idma li qed iwettaq Gvern Laburista, iΩda anke g˙allekonomija ta’ pajjiΩna.

Fir-rapport tag˙hom, Moody’s semmew ukoll kif fuq id-draft tal-ba©it g˙as-sena 2015 hija qed tbassar li d-defiçit ta’ pajjiΩna se jkompli nieΩel matul issena li ©ejja g˙al 1.7%, filwaqt li ser ikun hemm tnaqqis fid-dejn nazzjonali.

Huma ©ibdu wkoll l-attenzjoni g˙all-fatt li l-ekonomija ta’ pajjiΩna hija mpo©©ija fuq Ωew© pilastri ewlenin, ji©ifieri s-settur turistiku u dak finanzjarju, industriji li esperjenzaw tkabbir notevoli ta˙t l-amministrazzjoni preΩenti. Çertifikati Ewropej Dan ma kienx l-uniku çertifikat poΩittiv li kellha l-ekonomija Maltija matul din il-©img˙a. Filjiem li g˙addew, il-Bank Çentrali Ewropew (ECB) esprima s-sodisfazzjon tieg˙u g˙arriΩultat li kisbu l-banek lokali wara l-eΩerçizzju msejja˙ Asset

Quality Review illi kellu l-g˙an li jaççertaw l-istabbiltà tas-settur bankarju Ewropew. B’dan irriΩultat Malta kienet wa˙da minn tmien PajjiΩi Membri biss illi l-banek kollha tag˙hom temmew dan l-eΩerçizzju ta’ verifika b’suççess.

KonkluΩjonijiet poΩittivi fuq listat tal-ekonomija Maltija waslu wkoll mill-Eurostat li, fi stqarrija li ˙ar©et nhar il-Ìimg˙a, ikkonfermat li pajjiΩna fix-xahar ta’ Settembru kellu l-anqas rata ta’ qg˙ad li qatt ©iet irre©istratata f’pajjiΩna minn mindu bdiet tin©abar din l-istatistika. Fil-fatt, fix-xahar ta’ Settembru r-rata ta’ qg˙ad f’Malta kienet ta’ 5.8%, kuntrast mal-medja ta’ 6.5% li pajjiΩna kellu matul l-amministrazzjoni preçedenti. Óarsa mill-viçin lejn din l-istatistika turi li, fejn jid˙ol l-qg˙ad fost iΩ-Ωg˙aΩag˙, pajjiΩna ra tnaqqis sostanzjali, tant li r-rata tal-qg˙ad issa naqset g˙al 12.2%, mit-13.3% li kien osservat fl-a˙˙ar xahar tal-amministrazzjoni preçedenti. Dan ifisser li mal-elf Ωag˙Ωug˙ anqas qed ifittex xog˙ol.

F’Settembru pajjiΩna kompla naqqas id-distakk mal-pajjiΩ Ewropew bl-anqas rata ta’ qg˙ad, il-Ìermanja. B’hekk insibu li issa hemm differenza ta’ 0.8% biss aktar fil-qg˙ad ta’ bejn Malta u l-Ìermanja. Dan qieg˙ed ise˙˙ meta, bejn Awwissu u Settembru, fil-bqija taΩ-Ûona Ewro, il-qg˙ad baqa’

stabbli.

Ftit tax-xhur ilu l-istess Eurostat stqarret li Malta kienet qieg˙da tesperjenza l-og˙la rata ta’ tkabbir ekonomiku fost ilPajjiΩi Membri kollha tal-Unjoni Ewropea. Din ir-rata, li kienet ta’ 3%, kienet madwar sitt darbiet og˙la mill-ma©©oranza talpajjiΩi li jag˙mlu parti miΩ-Ûona

Ewro. Ûieda wkoll fl-FDI A˙barijiet poΩittivi waslu wkoll fejn g˙andu x’jaqsam lInvestiment Barrani Dirett (FDI) fejn l-IBM Global Trends Report g˙all-2014 po©©iet lil Malta ttieni fost il-pajjiΩi kollha tad-

dinja fejn g˙andha x’taqsam ilkwalità ta’ dan it-tip ta’ investiment.

Dan ir-rapport, li jikklassifika l-pajjiΩi skont l-ammont u t-tip ta’ Investiment Barrani Dirett li ji©i approvat matul is-sena preçedenti, po©©a lil Malta qabel id-Danimarka, il-Korea ta’ Isfel, il-Ìappun u l-IΩvezja, filwaqt li l-Irlanda biss kellha rendiment a˙jar minn pajjiΩna.

B’reazzjoni g˙al dan ir-rapport, il-Ministru g˙allEkonomija, Investiment u IntrapriΩi Ω-Ûg˙ar Chris Cardona ˙abbar li din is-sena mistennija tkun a˙jar minn dik preçedenti f’dan ir-rigward hekk kif sa Ìunju l-Malta Enterprise kienet di©à approvat 17-il pro©ett ©did. Fil-preΩent, laktar setturi li qeg˙din igawdu minn dan l-investiment huma dawk tas-sa˙˙a, l-in©inerija u o˙rajn relatati mal-kreattività di©itali.

G˙aldaqstant, minkejja nnegattività tal-OppoΩizzjoni Nazzjonalista, mill-Ewropa u lil hinn minnha ©ej l-investiment u mhux il-bailouts. Dawn ir-rapporti kienu biss u˙ud miç-çertifikati poΩittivi tal-˙idma ta’ Gvern Laburista fir-rigward taliΩvilupp ekonomiku ta’ pajjiΩna, kif ukoll il-˙olqien tax-xog˙ol.

Fi Ωmien meta bosta pajjiΩi qeg˙din jissieltu biex iΩommu lekonomiji tag˙hom fuq saqajhom, Malta qed tag˙mel diversi rekords poΩittivi.

enfasi akbar fuq is-sigurtÀ Direttiva ©dida tal-Unjoni Ewropea qieg˙da temenda wa˙da di©à eΩistenti dwar l-uΩu obbligatorju ta’ çintorini tas-sigurtà. Din id-direttiva qed tag˙mel enfasi akbar fuq l-okkupanti Ωg˙ar fil-vettura.

G˙alkemm saru avvanzi kbar fuq is-sistemi tas-sigurtà fil-vetturi, jirriΩulta li fl-Ewropa xorta qeg˙din imutu numru konsiderevoli ta’ tfal f’inçidenti tat-traffiku. Tant hu hekk li jmutu madwar g˙axart itfal fil-©img˙a kawΩa ta’ inçidenti ta’ traffiku, filwaqt li jkorru mal-1,150 fil©img˙a.

m’hemmx statistika çara ta’ kemm imutu tfal f’inçidenti tattraffiku.

Il-fatti, però, juru li n-nuqqas ta’ uΩu taç-çintorin tas-sigurtà huwa t-tieni l-akbar kawΩa ta’ mwiet minn inçidenti tat-traffiku.

Qablu ji©i sewqan eççessiv u warajh sewqan ta˙t l-influwenza tal-alko˙ol.

Dan il-fatt di©à jag˙ti indikazzjoni çara g˙alfejn wie˙ed g˙andu jilbes iç-çintorin tas-sigurtà, dan jg˙odd kemm g˙at-tfal kif ukoll g˙all-adulti, u kemm g˙as-seat ta’ quddiem u anke g˙al dak ta’ wara.

KawΩa ta’ diversi mwiet

Standard ©did

F’Malta, g˙alkemm in-numri huma Ωg˙ar, il-kawΩa prinçipali tal-imwiet fit-tfal hija riΩultat ta’ korriment li jista’ jkun ©ej minn inçident tat-traffiku. Madankollu, dan jista’ jinkludi wkoll sitwazzjonijiet o˙rajn u fil-preΩent

Id-direttiva hija aktar iffukata fuq trabi sa massimu ta’ ˙mistax-il xahar. L-Unjoni Ewropea adottat standard ©did g˙as-sedili talkarozzi tat-tfal. Ma jfissirx li ssedili eΩistenti ma jistg˙ux jibqg˙u jintuΩaw, però dawk

©odda li ji©u mmanifatturati jridu jkunu konformi ma’ dan l-istandard.

L-istandard huwa evalwat g˙al impatti mill-©enb tal-vetturi u jippromovi l-uΩu ta’ sedili li jkunu qed i˙arsu lura. Ir-ra©uni hija li, fil-kaΩ ta’ tfal ta’ inqas minn ˙mistax-il xahar, il-proporzjon tar-ras tkun akbar mill-bqija tal©isem u l-muskoli tal-g˙onq ma jkunux Ωviluppati biΩΩejjed.

Allura, b’sedil tal-karozza li jkun qed i˙ares ’il quddiem u jkun hemm impatt mill-faççata, iwe©©g˙u b’mod aktar serju.

Dan l-istandard u o˙rajn li kien hemm qablu, jippromovu l-uΩu tas-sistema msej˙a iso-fix. Missena 2006 ’l hawn, il-vetturi ©odda kollha ©ew immanifatturati b’din is-sistema, fejn ikollok Ωew© ˙adidiet li jkunu filbaΩi tas-seat li tkun tista’ tqabbad is-sedil tal-karozza direttament mieg˙u. Dan huwa meqjus b˙ala l-aktar mod sigur

g˙ax tkun qieg˙ed tqabbad issedil mal-istruttura proprja talvettura allura, f’kaΩ ta’ impatt, dan ma jiççaqlaqx.

F’kaΩ li sedili tal-karozza g˙attfal sa ˙mistax-il xahar, u li j˙arsu lura, ikunu se jitpo©©ew fuq quddiem, g˙andu dejjem ji©i deattivat l- air bag u, jekk jitpo©©ew fuq wara, iridu jintrabtu skont l-istruzzjonijiet tal-manwal tal-car seat stess.

Riforma o˙ra It-tieni bidla prinçipali hija li, fejn qabel f’Malta kien permess li tfal ta’ ta˙t it-tliet snin kienu jistg˙u jin©arru f’vetturi normali li ma kinux mg˙ammra b’seat belts u kienu jistg˙u jin©arru fuq wara sakemm ikun hemm adult, illum il-©urnata dik ma tistax tibqa’ ssir. Dan ifisser li tfal ta’ ta˙t it-tliet snin qatt ma jistg˙u jin©arru f’vetturi li mhumiex mg˙ammra b’sistema ta’ sigurtà

jew seat belts.

Dan jirreferi g˙al vetturi Ωg˙ar ta’ passi©©ieri u vetturi kummerçjali. Min ma josservax dawn ir-regoli jista’ j˙abbat wiççu ma’ penalitajiet li jo˙or©u mill-istess li©i taç-çintorini ta’ sigurtà. Però, l-enfasi se tkun fuq l-edukazzjoni u mhux fuq il-penalitajiet, biex ma jsirux kompromessi mas-sigurtà.

Ir-regoli preΩenti jistabbilixxu li vannijiet tal-iskola li huma mg˙ammra b’çintorini ta’ sigurtà g˙andhom jintuΩaw dejjem.

Madankollu, huwa mag˙ruf li hemm numru ta’ vannijiet li mhumiex mg˙ammra b’çintorini ta’ sigurtà. Ir-regolamenti ma jipprovdux li dawn il-vannijiet ma jibqg˙ux jintuΩaw, però se jitne˙˙ew gradwalment missena d-die˙la g˙ax ir-regolamenti jistabbilixxu li vannijiet ta’ çertu età ma tistax ter©a’ ti©©eddilhom il-liçenzja tag˙hom.

06 02|11|2014

kullhadd.com

kÓ LOkALI

IR-REStAWR­tAL-fORtI­SANt’ANÌLU

­“M’AÓNIEX­SE­NOÓOLQU­MUÛEW­IEÓOR” KITBA TA’ RITIANNE AGIUS

Minn nofs Ìunju 2012 il-Forti Sant’An©lu kellu jing˙alaq g˙all-pubbliku min˙abba xog˙ol estensiv ta’ retstawr li kien se jibda fuqu. Qabel ma ng˙alaq, iΩda, ma tliftx l-opportunità li nΩuru ‘g˙all-a˙˙ar darba’ f’Open Day li Heritage Malta kienet organizzat apposta.

Issa, iktar minn sentejn wara, kelli ç-çans li ner©a’ nid˙ol f’dan il-forti biex insegwi l-andament tax-xog˙lijiet. Hawnhekk iltqajt mal-Projects Leader ta’ dan il-pro©ett min-na˙a ta’ Heritage Malta, il-Perit Ruben Abela, kif ukoll malKuratur tal-Forti Sant’An©lu, Matthew Balzan. Flimkien spjegawli l-viΩjoni ta’ Heritage Malta g˙al dan il-pro©ett ambizzjuΩ; viΩjoni li mhux biss tmur lil hinn minn sempliçi muΩew statiku, iΩda b’mod ˙aj tg˙aqqad il-passat mal-preΩent, filwaqt li tag˙ti wkoll lok g˙all-futur.

Malta ng˙atat il-fondi biex tag˙mel xog˙lijiet ta’ ur©enza.

IΩda dawn ma kinux biΩΩejjed g˙al pro©ett daqstant kbir ta’ restawr, u g˙alhekk Heritage Malta ˙ejjiet pjan g˙al pro©ett u applikat g˙all-fondi Ewropej.

Fl-2012 il-pro©ett ©ie aççettat u Heritage Malta ng˙atat €13-il miljun mill-Fond g˙all-IΩvilupp Re©jonali (ERDF) 2007-2015 biex ji©i restawrat il-forti. Ixxog˙lijiet tista’ tg˙id li bdew minnufih.

Kull ˙akkiem g˙araf limportanza tal-forti

Abela jispjega kif dan il-pro©ett se jipprova jinterpreta l-istorja twila tal-forti permezz tal-bini.

Fattur li Heritage Malta qed iΩΩomm çentrali f’dan il-pro©ett huwa r-rabta ta’ Forti Sant’An©lu mal-identità talpoplu Malti; identità li nbniet ftit ftit fuq snin twal ta’ çiviltajiet differenti li kollha b’xi mod ikkontribwew g˙al dak li a˙na llum b˙ala Maltin.

Il-Forti Sant’An©lu tista’ tg˙id li huwa kwadru ta’ dak li g˙adda minnu pajjiΩna; kwadru li g˙al dawn l-a˙˙ar snin kien wie˙ed statiku, iΩda li bl-interventi ta’ Heritage Malta dalwaqt ikun kwadru ˙aj li jista’ jibqa’ ji©©edded. Dan g˙ax dan il-kwadru se joffri attivitajiet g˙at-tfal u l-familji, sala g˙all-konferenzi u spazju miftu˙ g˙al attivitajiet kulturali u o˙rajn.

F’dawra mal-forti stajt nara xxog˙ol miexi ©mielu. Rajt lewwel il-binja li se ssir uffiççju g˙all-informazzjoni u x-xiri talbiljetti, proprju biswit il-binja li serviet b˙ala l-ewwel polverista f’Malta. Rajt ukoll irrestawr tal- barracks mibnija

Il-kuratur Matthew Balzan spjegali kif il-Forti Sant’An©lu huwa l-eqdem fortizza. Dan imur lura g˙al Ωmien Medjevali, fejn kien ir-residenza tal-Kastellan, dak iΩ-Ωmien mag˙rufa b˙ala Castrum Maris.

Hawnhekk il-forti di©à kellu rwol importanti ˙afna, g˙ax kien awtonomu, bin-nies u lli©ijiet tieg˙u.

IΩda l-ori©ini g˙as-seklu tlettax huwa biss dak li nistg˙u ng˙idu b’çertezza. Balzan jispjega kif dokumenti ta’ Ωmien lOrdni jag˙tu ˙jiel li dan il-forti seta’ kien uΩat anke mirRumani, u possibbilment imur lura wkoll g˙aΩ-Ωmien preistoriku. Din mhijiex teorija daqstant remota, hekk kif ilpoΩizzjoni strate©ika tal-forti kienet evidenti g˙al ˙afna çiviltajiet.

Mal-wasla tal-Ordni ta’ San Ìwann, il-forti kompla jaqdi rwol importanti, hekk kif sar irresidenza tal-Gran Mastru u lpost ewlieni ta’ amministrazzjoni, fi Ωmien meta l-Ordni

kien g˙adu ’l bog˙od milli jibni l-belt kapitali. Hawnhekk l-Ordni kellu jag˙mel tibdil varju fil-forti, g˙ax id-difiΩa tieg˙u, li kienet ibbaΩata kwaΩi totalment fuq l-g˙oli tal-˙itan, kienet wa˙da antikwata.

G˙alkemm dan il-forti qatt ma ©ie attakkat direttament waqt l-Assedju l-Kbir, xorta kellu rwol importanti ˙afna, g˙ax kien wie˙ed miç-çentri organizzattivi u kien iservi wkoll b˙ala ma˙Ωen. Il-bidla totali minn difiΩa tal-art g˙al difiΩa tal-ba˙ar saret millIn©inier militari Carlos de Grunenbhurg, li fis-snin tmenin tas-seklu sbatax, kien ta parir lill-Ordni biex jibdew juΩaw ilForti Sant’An©lu g˙ad-difiΩa talPort il-Kbir. Kien hawnhekk li nbnew erba’ batteriji li j˙arsu fuq il-port.

L-IngliΩi komplew jag˙tu importanza lil dan il-forti, g˙alkemm ir-rwol tieg˙u kellu jinbidel g˙al darb’o˙ra min˙abba l-avvanzi fit-teknolo©ija militari li l-forti ma kienx daqstant attrezzat g˙alihom.

Madankollu, bejn l-1906 u l1979 l-IngliΩi uΩaw dan il-forti

b˙ala baΩi tal-Forzi Navali tag˙hom f’Malta, u g˙al xi Ωmien kien sa˙ansitra lkwartieri ©enerali tan-Navy filMediterran. Kull ˙akkiem ˙alla l-impatt tieg˙u fuq dan il-forti, g˙alkemm jidher li l-IngliΩi qag˙du lura milli jag˙mlu ˙afna tibdiliet fuqu g˙ax irrikonoxxew is-sensittività talpost.

Pro©ett ta’ €13-il miljun Wara din l-istorja twila u maestuΩa, dan il-forti sfortunatament t˙alla mitluq g˙al g˙exieren ta’ snin, bil-konsegwenza li partijiet minnu sofrew ˙sarat estensivi. Illum dan il-forti jinsab maqsum bejn tliet entitajiet, li huma l-Ordni ta’ San Ìwann, il-Cottonera Waterfront Group, u Heritage Malta.

Il-Perit Ruben Abela jispjega kif fl-2007 Heritage Malta ng˙atat dawk il-partijiet tal-forti li ma kinux ing˙ataw liΩ-Ωew© entitajiet l-o˙ra, u li kienu jinkludu Barrack Blocks, ilPolveristi u ç-Çinema. Fl-2008 saru l-ewwel rapporti dwar ilkundizzjoni tal-forti u Heritage

Il-forti u l-identità tal-poplu Malti

mill-IngliΩi. Dawn g˙andhom struttura partikolari ˙afna, b’qafas tal-˙adid u qoxra talfranka. Din l-istruttura nΩammet u l-binja se ti©i addattata g˙al çentru konvenzjoni.

Fl-istess Ωona tal-barracks se jkun hemm ukoll spazju miftu˙, ma˙sub biex jintuΩa g˙all-attivitajiet, bl-isfond millisba˙ tal-Port il-Kbir. Ftit iktar ’l isfel wie˙ed jiltaqa’ ma’ çella ta˙t l-art, li jirrifletti l-uΩu karçerarju tal-forti. Ma’ din iççella hemm marbuta l-istorja tal-artist Caravaggio, li jing˙ad li g˙amel Ωmien miΩmum hawn.

Il-binja taç-çinema, li saret mill-IngliΩi u li kienet wa˙da mill-ewwel çinemas ©o Malta, se tinbidel f’façilità g˙all-konferenzi, bil-possibbiltà ta’ kafetterija jew ristorant. Se jkun hemm ukoll Ωona ta’ mistrie˙ u Ωona ddisinjata apposta g˙attfal.

Staqsejt lill-Perit Abela jekk hux se jkun hemm viΩjoni ˙olistika g˙all-forti, peress li partijiet sostanzjali minnu jinsabu f’idejn entitajiet o˙ra.

Abela wie©eb li x-xewqa ta’ Heritage Malta hija li jkun hemm ftehim mal-entitajiet lo˙rajn biex min iΩur il-forti jkun jista’ jgawdi esperjenza iktar s˙i˙a. Esprima wkoll ittama li jkun hemm servizz ta’ tra©itt bil-ba˙ar iktar effiçjenti biex jiΩdied it-traffiku tat-turisti mill-Belt Valletta u Marsamxett lejn il-Kottonera.

Dan il-pro©ett se jkun qed jag˙mel ukoll parti mill-viΩjoni ikbar tar-ri©enerazzjoni tal-Port il-Kbir u tal-Kottonera, fejn Sant’An©lu jsir attrazzjoni prinçipali ta’ din iΩ-Ωona li mistennija tibda tattira ˙afna iktar turisti.

LOKALI KÓ

02|11|2014 07

kullhadd.com

IL-FESTIVAL NAZZJONALI TAL-KTIEB

“SE NIPPRUVAW NGÓAQQDU D-DINJA TAL-KTIEB MA’ DIK TAL-FILM”

Xena mill-film Laqg˙a ma’ Mara Morbi

Mark Camilleri Bejn it-12 u s-16 ta’ Novembru se jer©a’ jsir il-Festival Nazzjonali tal-Ktieb f’Dar ilMediterran.

Tkellima ma’ Mark Camilleri, Chairperson tal-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb, fejn spjegalna li d-differenza ewlenija mis-snin passati, minbarra lkobor tal-festival, se tkun lintroduzzjoni tal-industrija talfilms.

F’din il-fiera se jkun qed jintwera g˙all-ewwel darba film qasir li sar apposta g˙al din lokkaΩjoni. Il-film huwa bbaΩat fuq l-istorja ta’ Immanuel Mifsud bit-titlu Laqg˙a ma’ Mara Morbi . Il-film se jkollu produzzjoni ta’ Shadeena bilkollaborazzjoni ta’ ONE. Camilleri jg˙id li l-˙sieb wara

dan il-kunçett huwa l-g˙aqda tad-dinja tal-ktieb mad-dinja tal-film, bl-iskop li Ω-Ωew© industriji jg˙inu iktar lil xulxin.

Filwaqt li l-film ikun jista’ jag˙ti iktar promozzjoni lillkotba billi jixtri l-istejjer tag˙hom, l-istejjer tal-kotba jkunu jistg˙u wkoll jg˙ollu llivell tat-televiΩjoni u l-film lokali. Óamsin attività Il-festival ta’ din is-sena se jkollu xejn inqas minn ˙amsin attività. Camilleri jis˙aq li din hi l-ewwel darba li dan il-festival, li qabel kien sempliçi fiera, se ji©i ççelebrat b’dawn il-proporzjonijiet.

Matul il-©img˙a l-festival se

jkun immirat b’mod partikolari g˙at-tfal u l-adoloxxenti matul il-jum. It-tfal tal-iskola se jing˙ataw voucher ta’ €2 biex ikunu jistg˙u jixtru l-kotba.

Camilleri jsostni li se jkun hemm attenzjoni speçjali g˙attfal, g˙ax illum qed tonqos fost it-tfal l-esperjenza li jid˙lu f’˙anut tal-kotba u jixtru kiteb.

“A˙na rridu ner©g˙u nag˙tuhom lura din l-esperjenza,” jis˙aq Camilleri.

Imbag˙ad, filg˙axija, il-festival se jkun iktar immirat lejn il-pubbliku in©enerali.

L-Erbg˙a se jkun hemm avveniment tal-Arkivji Nazzjonali b’kelliema barranin, filwaqt li se jitnieda wkoll ktieb fuq l-Ewwel Gwerra, b’rabta mal-˙absin tal-gwerra

miΩmuma Malta.

Il-Óamis se jara attività talMalta Historical Society, filwaqt li l-Ìimg˙a se jkun hemm tnedija ta’ ktieb ta’ Frans Sammut. L-g˙ada se jkun hemm intervista mal-kittieb u l-©urnalist Pierre Assouline.

Dawn huma biss ftit mill˙afna attivitajiet li se jkunu qed isiru fil-festival nazzjonali fi Ωmien ©img˙a u nofs o˙ra.

Pubblikaturi f’Malta

barranin

Camilleri jg˙id li r-rispons ta’ din is-sena tant kien qawwi, li kellhom problema fejn se jpo©©u l-posti kollha. Fil-fatt, huwa ma˙sub li s-sena d-

die˙la dan il-festival ma jsirx f’Dar il-Mediterran, iΩda jiççaqlaq g˙al post ikbar b˙alma huwa Ta’ Qali.

Jidher li mhumiex biss l-entitajiet lokali li qed jit˙ajru jipparteçipaw iktar minn qabel, imma anke dawk barranin.

Grazzi g˙all-Ambaxxata FrançiΩa, din is-sena se jer©g˙u ji©u l-FrançiΩi, iΩda din id-darba b’posta ikbar. Blg˙ajnuna tal-Istitut Kulturali Taljan din is-sena se jkun hemm ukoll il-parteçipazzjoni tat-Taljani, b’total ta’ g˙axar pubblikaturi.

Camilleri jsostni li dan l-interess minn entitajiet u pubblikaturi barranin jawgura tajjeb g˙al kooperazzjoni fuq pro©etti o˙ra fil-futur.

JITNAQQAS BIN-NOFS ID-DEJN TAL-AIR MALTA Dejn ta’ € 78.3 miljun fl-2011 It-Tlieta li g˙adda waqt il-laqg˙a ©enerali annwali, il-linja nazzjonali tal-arju Air Malta ˙abbret li, g˙as-sena finanzjarja li ntemmet f’Marzu tal-2014, it-telf kien ta’ €16.2 miljun meta mqabbel mat-€30.9 miljun g˙as-sena finanzjarja li ntemmet f’Marzu tas-sena l-o˙ra.

Dawn iç-çifri jikkuntrastaw bilkbir mat-telf li l-kumpanija kellha f’Marzu tal-2011 meta dan kien jammonta g˙al €78.3 miljun, liema dejn t˙alla jikber ta˙t Gvern Nazzjonalista.

L-Air Malta qabdet id-direzzjoni t-tajba Maria Micallef, ic-Chairperson tal-Air Malta, laqg˙et b’sodisfazzjon dawn iç-çifri g˙ax b’hekk ifisser li din il-kumpanija qabdet miexja fid-direzzjoni t-tajba skont il-pjan ta’ ristruttar. Dan minkejja li ma rnexxilhiex til˙aq il-miri annwali li kellha, ji©ifieri, telf ta’ €15-il miljun fl-2013 u profitt ta’ €3.2 miljuni fl-2014.

Aktar minn hekk, Micallef Ωiedet tg˙id li qed ikun imbassar li l-linja tal-ajru tibqa’ ΩΩomm din il-poΩizzjoni g˙al Marzu tas-sena d-die˙la minkej-

ja li r-rotot lejn il-Libja huma mag˙luqa kif ukoll kien hemm Ωieda ta’ 20% fis-seating capacity ta’ linji tal-ajru o˙ra fl-aqwa xhur tas-sajf.

Biex dawn l-ostakli jittaffew qed ji©u Ωviluppati rotot o˙ra biex ipattu g˙an-nuqqas tarrotot Libjani. Dan minbarra ttis˙i˙ ta’ servizzi tal-Air Malta fir-re©jun MENA (Lvant Nofsani u Afrika ta’ Fuq), fejn il-linja talajru hi pjuttost kompetittiva.

Fid-dawl ta’ dan kollu, Micallef stqarret li fadal sbatax-il xahar

biex titran©a s-sitwazzjoni u g˙alhekk appellat biex kul˙add ja˙dem qatig˙ u jin©ibed l-istess ˙abel biex b’hekk il-linja nazzjonali tkompli miexja fid-direzzjoni t-tajba.

Pjan li ma wassal g˙al imkien Min-na˙a tieg˙u, il-Ministru responsabbli mit-TuriΩmu Edward Zammit Lewis sostna li s-sinjali li l-Air Malta kienet f’diffikultà ilhom hemm numru ta’

snin, imma xorta wa˙da ©ew injorati.

Fl-2004 il-Gvern ta’ dak iΩΩmien kien ˙abbar pjan ta’ ristrutturar, li warajh kien hemm ie˙or li ©ie negozjat mal-unjins fl-2007. IΩda dan il-pjan ma ssarraf fl-ebda riΩultat sinifikanti u s-sitwazzjoni baqg˙et sejra lura fi Ωmien Gvern Nazzjonalista.

G˙aldaqstant fl-2010, kif ukoll f’Ìunju tal-2012, min˙abba s-sitwazzjoni mwieg˙ra tal-linja nazzjonali tal-ajru, l-Unjoni Ewropea approvat g˙ajnuna li kienet tammonta g˙al €52 miljun u injezzjoni o˙ra fi stat kapitali ta’ €130 miljun rispettivament.

Hawnhekk l-Air Malta ng˙atat l-approvazzjoni g˙al pjan ta’ ristrutturar mifrux fuq ˙ames snin u li kien immirat li jara l-Air Malta tirkupra sal-2016.

F’dan ir-rigward, il-Ministru Zammit Lewis irrikonoxxa li sar xi forma ta’ titjib iΩda sostna li dan il-pjan ta’ ristruttar ma kienx on track, tant li çerti pjanijiet waqg˙u lura u f’xi kaΩijiet il-pjan ma mexiex ma’ dak li kien stabbilit. Aktar minn hekk, issokta jg˙id li dan il-Gvern inteba˙ li çerti deçiΩjonijiet kummerçjali ma tti˙dux b’kon-

segwenza li ©ew pre©udikati lg˙anijiet stabbiliti.

Gvern Laburista b’impenn biex isalva l-Air Malta Minkejja n-nuqqas ta’ responsabbiltà fit-tmexxija ta’ Gvern Nazzjonalista, il-Ministru sostna li dan il-Gvern g˙andu ˙afna g˙al qalbu l-Air Malta u l-futur tag˙ha, u b’hekk jinsab impenjat biex jiΩgura li din tkun kummerçjalment vijabbli kif ukoll sostenibbli g˙aΩ-Ωmien li ©ej.

Il-Ministru Ωied jg˙id li l-Gvern preΩenti ma sab l-ebda pjan strate©iku li jmur lil hinn millpjan ta’ ristrutturar, u lanqas pjan g˙at-ti©did tal-flotta li huwa essenzjali g˙al kwalunkwe linja tal-ajru. F’dan l-istadju jdejn il-Gvern kienu marbuta min˙abba obbligi kuntrattwali li da˙let g˙alihom ilkumpanija fl-a˙˙ar snin u min˙abba li çerti obbligi ma setg˙ux ji©u rtirati.

Li kieku ma kienx g˙addedikazzjoni u r-responsabbiltà ta’ Gvern Laburista, it-telf g˙assena finanzjarja li g˙addiet kien ikun akbar mis-€16-il miljun re©istrati sal-lum minkejja l-mira fil-pjan li din is-sena kellha tintemm break even.

08 02|11|2014

kullhadd.com

KÓ loKali

Pullicino qarraq fuq l-Mra u d-diPartiMent tal-Kuntratti fuq ˙addie˙or biex jidher sabi˙ hu. IΩda, fid-dawl ta’ dan kollu, min proprjament qed jitfa’ t-tajn fuq ˙addie˙or biex ma jidhirx ikrah hu Sur Pullicino?

Id-data tal- power station se tit˙abbar fl-a˙˙ar ta’ Novembru

F’kummenti li ta l-Ministru g˙all-Ener©ija Konrad Mizzi f’Xarabank tal-Ìimg˙a li g˙adda, sostna li l-eksMinistru Nazzjonalista responsabbli mis-settur talEner©ija, George Pullicino, qarraq u Ωeffen fin-nofs lAwtorità Maltija g˙ar-RiΩorsi (MRA) u d-Dipartiment tal-

Kuntratti biex jipprova jg˙atti l-irresponsabbiltà tieg˙u meta ng˙atat ir-rata ta’ 23ç fuq il-feed in tariff.

F’dan ir-rigward il-Ministru Mizzi ppubblika Ωew© ittri, li wkoll qeg˙din online fuq issit uffiçjali tal-Gvern, fejn b’mod çar kemm is-CEO talMRA Anthony Rizzo kif

ukoll id-Direttur Ìenerali tal-Kuntratti Anthony Cachia ça˙du bl-iktar mod çar li huma ma kinux involuti filprezz ta’ 23ç tal-feed-in tariff.

Fl-istess programm, l-eksMinistru Pullicino beda jakkuΩa lill-Gvern li, meta ma jkollux ra©un, jitfa’ t-tajn

Aktar minn hekk, il-Ministru Mizzi ˙abbar li d-data ta’ tlestija tal- power station se tkun mag˙rufa fl-a˙˙ar ta’ Novembru. Il-Ministru talEner©ija sostna wkoll li lkuntratti kollha mal-konsorzji barranin ukoll se jkunu ppubblikati kollha kemm huma ©aladarba dawn ikunu ffinalizzati u eventwalment iffirmati.

Il-Ministru fisser kif irra©uni g˙ala l-proçess talinfrastruttura tal- power station il-©dida waqa’ lura kien g˙ax ix-Shangai Electric Power (SEP) interessa ru˙u u g˙alhekk il-pro©ett kellu jittardja biex pajjiΩna jakkwista l-a˙jar ftehim possibbli.

“Jien naf li g˙amilt l-aqwa ˙a©a g˙al pajjiΩi” Din kienet id-dikjarazzjoni tal-Ministru Konrad Mizzi meta kien mistoqsi fuq iddeçiΩjonijiet li hu, flimkien mal-Prim Ministru, ˙adu biex l-Enemalta tkun salvata.

Apparti dawn il-fjaski kollha ta’ Gvern Nazzjonalista mhux kredibbli fis-settur tal-

Ener©ija, meta l-Partit Laburista tela’ fil-Gvern, sab Enemalta falluta, bla direzzjoni, mimlija korruzjoni u fi stat prekarju min˙abba lirresponsabbiltà ta’ Gvern Nazzjonalista. Madankollu, mal-ewwel ©urnata l-Gvern beda ja˙dem sakemm wasal biex kien hemm injezzjoni ta’ €320 miljun biex lEnemalta ter©a’ tqum fuq saqajha. €35 miljun fuq il-poplu Malti Il-Ministru Mizzi Ωied jg˙id li l-Gvern mhux se jiffirma dan il-ftehim li kellu jda˙˙al fisse˙˙ kuntratt ta’ €35 miljun li ffirma l-Ministeru ta’ George Pullicino lejlet lelezzjoni ©enerali li g˙addiet.

Il-verità hija wa˙da – li b’dan il-kuntratt Gvern Nazzjonalista pprova jorbot lil pajjiΩna g˙al 25 sena s˙a˙ biex i˙allas g˙all-©enerazzjoni tal-elettriku b’rata g˙olja ta’ feed in tariff lillkonsorzju Alberta.

G˙alhekk, f’dan l-isfond, il-Ministru Mizzi tkellem b’mod konkret fuq id-differenza bejn il-Partit Laburista u l-Partit Nazzjonalista. Dan tal-ewwel ra˙˙as il-kontijiet g˙allfamilji u se jra˙˙ashom g˙an-negozji f’Marzu li ©ej, filwaqt li l-Partit Nazzjonalista ma riedx ira˙˙ashom u, mhux talli hekk, talli kellu pjanijiet biex dawn jog˙lew bi 30%.

loKali KÓ

02|11|2014 09

kullhadd.com

Kull forma ta’ vjolenza fuq in-nisa gÓandha tieqaf proçess. PajjiΩna kien ukoll mal-ewwel tmienja li rratifikaw din il-konvenzjoni qabel ma da˙let fis-se˙˙.

Bl-implimentazzjoni tal-konvenzjoni ta’ Istanbul, il-Gvern qed jibg˙at messa©© çar biex tieqaf kull forma ta’ vjolenza fuq in-nisa.

Ilbiera˙ kien il-jum li fih pajjiΩna flimkien ma’ tlettax-il pajjiΩ ie˙or mill-Ewropa kollha qed ida˙˙lu fis-se˙˙ lartikli tal-Konvenzjoni ta’ Istanbul li Malta rratifikat f’Lulju li g˙adda u li jittrattaw il-vjolenza kontra n-nisa, fosthom dik domestika u sesswali.

F’konferenza tal-a˙barijiet kon©unta mal-Ministru talIntern u s-Sigurtà Emanuel Mallia, u l-Ministru g˙adDjalogu Soçjali, Affarijiet tal-

Konsumatur u Libertajiet Çivili Helena Dalli, tal-a˙˙ar iddeskriviet dan il-mument b˙ala wie˙ed importanti fejn il-Gvern qed jibg˙at sinjal çar li kull tip ta’ vjolenza, inkluΩ dik kontra n-nisa, mhux se tkun tollerata. Barra minn hekk, qed jitwassal messa©© ukoll li se jkun qed jissa˙˙a˙ l-infurzar tal-li©i kontra min iwettaq il-vjolenza.

D˙ul ta’ li©ijiet ©odda Il-Ministru Dalli spjegat kif, b˙ala parti mill-implimentazzjoni, il-Gvern Malti di©à g˙adda li©i li wasslet g˙allkriminalizzazzjoni tal-mutilaz-

zjoni ©enitali tan-nisa (female genital mutilation ) kif ukoll kontra Ω-Ωwie© sfurzat (forced marriage) u l-isterilizzazzjoni sfurzata. Óabbret ukoll li twaqqaf grupp interministerjali li qed i˙ejji rapport kemm dwar bidliet fil-li©i li hemm bΩonn isiru biex pajjiΩna jkun konformi mal-konvenzjoni, kif ukoll biex ikun Ωviluppat pjan prattiku kontra l-vjolenza.

Apparti minn hekk, ilMinistru Dalli semmiet kif Malta pparteçipat b’mod attiv fl-ifformular tal-Konvenzjoni ta’ Istanbul, tant li pajjiΩna hu meqjus fost wie˙ed mill-aktar pajjiΩi li kkontribwew fil-

fondi gÓar-restawr ta’ Casino notabile

Waqt li kien qed jindirizza konferenza tal-a˙barijiet quddiem Casino Notabile, is-Segretarju Parlamentari g˙all-Presidenza tal-Unjoni Ewropea 2017 u Fondi Ewropej, Dr Ian Borg ˙abbar li xxog˙lijiet ta’ restawr fuq Casino Notabile se jibdew fil-viçin.

Dan ix-xog˙ol se jkun possibbli permezz ta’ allokazzjoni ta’ madwar €400,000 mill-Fond Ewropew g˙all-IΩvilupp Re©jonali, sabiex din il-©awhra arkitettonika fl-entrata tal-Imdina tkompli tikkumplimenta x-xog˙ol ta’ restawr li sar u li qed isir fuq is-swar tal-istess belt.

Dr Borg sa˙aq kif matul is-snin kien hemm diversi proposti dwar kif Casino Notabile g˙andu ji©i ri©enerat, b’diversi persuni u entitajiet jaqsmu l-˙sieb tag˙hom g˙al xiex g˙andu jibda jintuΩa.

Imma min˙abba l-problemi li hemm fl-istruttura attwali tieg˙u, l-ideat ta’ dawn in-nies s’issa qatt ma setg˙u ji©u materjalizzati.

B’dan l-investiment, tenna s-Segretarju Parlamentari, il-Gvern qieg˙ed jisma’ liç-çittadini u fl-a˙˙ar, wara ˙afna stennija, dan il-wirt arkitettoniku se jkun restawrat kif jixraqlu post b˙al dan.

Is-Sindku tal-Imdina Peter dei Conti Sant Manduca Ωied billi esprima s-sodisfazzjon tieg˙u li, wara stennija twila li ilha numru ta snin, dan il-pro©ett sa fl-a˙˙ar se jsib il-finanzjament neçessarju millgvern çentrali sabiex din il-binja storika ter©a’ ting˙ata l-˙ajja.

waqt li ser ikompli l-investiment fl-g˙ases tal-pulizija biex vittmi ta’ vjolenza domestika jkunu jistg˙u jinstemg˙u f’ambjent privat.

Il-vjolenza fuq in-nisa mhix perçezzjoni

Edukazzjoni ˙olistika

Min-na˙a tieg˙u, il-Ministru g˙all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali Emanuel Mallia sostna li l-vjolenza fuq in-nisa f’pajjiΩna hija realtà. F’pajjizna din is-sena di©à kien hawn mad-49 rapport ta’ vjolenza fuq nisa. Fl-a˙˙ar ˙ames snin, bejn l-2009 u l-2013, kienu rrapurtati 4,102 kaΩ ta’ vjolenza domestika. F’erba snin irrapporti ta’ vjolenza domestika rduppjaw.

Il-Ministru Mallia ˙abbar ukoll li l-Korp tal-Pulizija se jkun qieg˙ed i˙arre© aktar lillpulizija biex jg˙inu lill-vittmi tal-vjolenza domestika u jinvestigaw dawn il-kaΩijet fil-

Iç-Chairperson talKummissjoni g˙all-Vjolenza Domestika Yana Micallef Stafrace sa˙qet fuq l-importanza ta’ g˙arfien akbar dwar il-vjolenza domestika permezz ta’ edukazzjoni mhux biss mal-adulti iΩda wkoll mal-istudenti.

Semmiet kif b˙alissa lKummissjoni qed ta˙dem mill-viçin mal-Ministeru talEdukazzjoni filwaqt li se jkunu qed jitmexxew diversi kampanji edukattivi biex ilpubbliku jsir jaf aktar dwar leffetti li l-vjolenza ©©ib mag˙ha, mhux biss fiΩiçi iΩda wkoll psikolo©içi.

Çentru laburista Óal lija Il-Kumitat tal-PL Lija se jkun qed jilqa’ applikazzjonijiet g˙all-kiri tal-bar bejn it-Tnejn 3 ta’ Novembru u l-Ìimg˙a 7 ta’ Novembru bejn is-6pm u s-7pm.

Applikazzjonijiet g˙all-offerti g˙andhom jin©abru mill-istess çentru fil-˙inijiet u dati msemmija.

10 02|11|2014

kullhadd.com

TiVi AwArds

MINN

SALVU

CANALE

One Night Stand dejjem narah, sakemm ma jkunx hemm içChampions League, u˙ud millmistednin li jkollu Owen ikunu interessanti, sakemm ma jkollux xi wa˙da li tiffriΩa listudio . Wie˙ed mill-a˙˙ar li segwejt kellu lill-attriçi brava u veterana Carmen Azzopardi.

Inkredibbli kemm kellha x’tirrakonta u kemm esperjenzat affarijiet f’˙ajjitha.

Li impresjonatni l-aktar kemm din il-mara Ωammet saqajha mal-art!

X’kumbinazzjoni!

Kull meta ktibt fuq l-istazzjon F Living dejjem g˙edt li kulma jidhru fuqu huma Karl u Romina Bonaci, iΩda issa, peress li qeg˙din jirreçtaw ma’ Becky, b˙al donnu çedew ftit l-armi u taw ftit spazju lil ˙addie˙or. U dan il-˙addie˙or huwa Deo Grech li g˙andu programm jismu The Celebrity Show. Kif inzertajtu assumejt li se jkollu mistiedna xi çelebrità ta’ vera, iΩda kelli nikkuntenta bis- Sindku taΩ-Ûurrieq, b’wiççu a˙mar aktar mill-pepprin, jiddibatti. Imma m’hemm xejn x’tag˙mel, tal-anqas kambjament poΩittiv li taqliblu fuq F Living u ma tarax lid-duwo Bonaci.

Guys Guys Kemm niddejjaq, u emmnuni fuqha, meta jkolli aspettattivi g˙olja fuq xi ˙a©a, imbag˙ad meta nesperjenzaha ng˙id kemm tlift ˙in. Ftit ilu semmejt il-programm L-Oskur, u g˙edt kemm g˙andu jkun interessanti u x’˙asra li meta jixxandar se jkollu drama tajba tikkompetilu. IΩda fettilli narah u, filveru sens tal-kelma, ng˙id li ˙lejt sieg˙a. A˙jar dik is-sieg˙a Ωidtha fl-irqad forsi ma nqumx qisni zombie filg˙odu.

Mela L-Oskur suppost kellu jittratta l-paranormal, grupp ta’ persuni mimlija gadgets qeg˙din jid˙lu f’postijiet li hemm l-g˙ajdut li huma msa˙˙ra. Dawn jispiççaw aktar jargumentaw mal-i˙irsa milli jikkomunikaw mag˙hom. F’˙in minnhom wie˙ed beda jisfida lill-preΩenza u jg˙idlu: “Qieg˙ed nisfidak, urini xi ˙a©a.” IΩda l-isba˙ parti meta jid˙lu fl-istudio (ikunu qishom The Usual Suspects ) u lkoll f’daqqa jlabalbu u jaqbΩu fuq xulxin u ˙add ma jifhem xejn, sakemm tan-nofs tisimg˙u dejjem jirrepeti u jg˙id: “ Guys,

kÓ lokAli

X’jonqos aktar?

guys, ejja ˙alli nitfg˙u l-filmat fuq Facebook,” G˙ax b˙allikieku n-nies tal-Facebook ser ji©©ustifikaw il-preΩenza jew il-˙oss!

Nikkupjaw Ara hawn xebg˙a wannabees f’dan il-pajjiΩ, kul˙add iridha li jifhem, kul˙add preΩentatur, kantant u issa anke kritiçi talmoda. Mela l-stazzjon tan-Net g˙andhom programm jismu Style Challenge; qatt ma kont smajt bih qabel sakemm kont qieg˙ed inqalleb u inzertajtu.

JippreΩentawh çertu wa˙da

Claudia, li mag˙ha kien hemm Peter u Karina. Milli jidher dawn kollha fashion gurus (mhux b˙ali g˙ax g˙adni nilbes il-jeans tal-moon walk u nag˙millu t-tixmira) u dawn jie˙du gost ittellg˙u ritratti ta’ personalitajiet mag˙rufa barranin u joqog˙du jg˙idu x’inhuma libsin! Fi kliem ie˙or, jil˙qulhom salibhom! Imma flistess waqt fakkruni fil-programm tal-istazzjon E u filmibkija Joan Rivers, dawn kienu jag˙mlu l-istess b˙al ta’ Style Challenge! Na˙seb tal-E kkupjaw lil Style Challenge u bdew jag˙mlu b˙alhom.

Li l-programm Xarabank qieg˙ed jaqta’ lura ili n˙ossha.

Dan g˙amel Ωmien jipproduçi programmi ta’ ©bir ta’ fondi.

M’iniex ng˙id li dawn ma jag˙mlux ©id iΩda Xarabank kien differenti; dan il-programm b˙al donnu libes libsa differenti; l-istess libsa li nara li ma tixraqlux. Apparti minn hekk iddejjaqt u ta’ vera ma nifla˙x aktar nara Xarabank ie˙or jipproduçi programm ie˙or dwar ix-xitan. Is-sabi˙a, jekk trid tg˙idilha hekk, li dan jibda jirreklamah sa minn ©img˙a, jekk mhux aktar, minn qabel. Peppi ta’ kull sena jivvinta programm b’dan is-su©©ett daqshekk ta’ dwejjaq. Nixtieq inkun naf x’gost jie˙u!

Ara tlaqt, niltaqg˙u b˙al-lum tmint ijiem!

AÓjAr TArd milli qATT!

Patri Mario Attard

IΩ-Ωmien g˙addej! G˙idli!

Lanqas naf kif g˙alaqt tnejn u erbg˙in! Ji©ri! Jag˙qad! Ma nla˙˙aqx mieg˙u!

Bdejna x-xahar ta’ Novembru. Xahar l-abjad u l-iswed! Xahar sbu˙iet il˙ajja u kruhat il-mewt.

Madankollu, ma rridx li nibdew dan ix-xahar ming˙ajr ma n˙ares bi m˙abba lejn ix-xahar li g˙adu kemm g˙adda, ix-xahar ta’ Ottubru.

Ix-xahar tal-Madonna. Ixxahar tar-RuΩarju.

B˙alissa nist˙ajjel lil xi w˙ud jg˙iduli: “Biex ©ej Patri?” Óbieb! Imma©inaw ftit meta konna tfal. Kemm konna fer˙anin! Nifir˙u mixxejn! Tiftakru kemm konna inqattg˙u s-sig˙at nilag˙bu b’biçça ballun taç-çarruta?

Jew, g˙al min i˙obb ilkarozzi, nag˙mlu dik ilkarozza bil- ballrace ? Kemm konna ntuha g˙an-niΩla eh?

Vruum!

B˙all-film ta’ Batman ! Alla˙ares min kien jo˙or©ilna g˙an-nofs g˙ax tabakk konna nag˙mluh!

Jew, meta konna fil-primarja u ballun ma kienx ikollna?

Konna nag˙mlu l-isba˙ partita nixxuttjaw xi boçça talprinjoli! Taparsi Ian Rush jew Paolo Rossi! Basta niskurjaw! Óa n©ennu

grawnd s˙i˙! L-istess b˙alma ©ennen lit-telespatturi l©urnalista Al©erin meta l-ballun da˙al fix-xibka!

GOOOOOOLLLLL! X’eçitament hux!

Jiena, illum, fuq hekk nixtieq inkellimkom. Kemm ittalba tar-RuΩarju hija eçitanti. Le! Mhux kif ja˙sbu xi w˙ud li hija talba monotona.

G˙ax it-talb, b˙all-ikel, kif t˙awru. Jekk il-˙axix, li hu tajjeb ˙afna g˙al sa˙˙itna, dejjem t˙allih u t˙allih jg˙um fl-ilma, g˙idli int liema povru stonku se jazzarda jieklu! Imma jekk tag˙millu dik in-naqra bajda mieg˙u jew xi ingredjenti li, g˙alkemm ma j˙axxnux, jo˙or©u l-benna tieg˙u, imbag˙ad anke trakk ˙axix sie˙bi lestili, g˙ax nieklu kollu!

Ir-RuΩarju rridu n˙awruh! Óa nag˙mluh aktar interessanti biex nitolbuh. U jkollna g˙alfejn nitolbuh ukoll! Óa nfehemkom xi rrid ng˙id. Jekk ji©i xi ˙add fuqi u jg˙idli: “Patri! Ìrali hekk, hekk u hekk!” Ovvja li se noqg˙od nisimg˙u. Imma dak il-bniedem kemm se jmur lura lejn daru kuntent jekk il-patri jg˙idlu: “Issa ˙a noffrilek ir-RuΩarju sie˙bi!”

Taf x’jg˙id f’qalbu? Almenu kien hawn proxxmu li ˙aseb fija! Li ta kasi!

Issa, biex din il-˙a©a daqshekk sempliçi jag˙milha patri midneb b˙ali, a˙seb u ara int tag˙milhiex? Int, li qalbek kbira! ÌeneruΩ! Umli!

U tissallab biex taqdi lillo˙rajn! Toqg˙odx tg˙idli: “Imma jien midneb!” Dak midneb kul˙add! InkluΩ ilPapa Fran©isku! Daqskemm jg˙id li hu midneb! Óadilna rasna b’din tal-“midneb”!

Imma dak biex iserra˙lek rasek li int kapaçi tag˙mel il-©id daqsu u ferm iΩjed minnu! B˙alma int Ωgur li tag˙mel ©id bil-wisq aktar minni!

Mela issa, la tmur ixxog˙ol jew fejn tiltaqa’ ma s˙abek, weg˙edhom it-talba tar-RuΩarju. U g˙ax irRuΩarju? G˙ax fir-RuΩarju lMadonna stess titlob mieg˙ek g˙an-nies li tkun qieg˙ed titlob. Na˙seb li taqblu mieg˙i li hemm ba˙ar x’jaqsam bejn meta nitlob jien u meta titlob il-madonna! Jiena mhux dejjem inkun ipparkjat wara Ìesù! Mhux dejjem inkun qieg˙ed nag˙mel il-©irja tieg˙u!

Mhux l-ewwel darba li nivvinta xi ©irja jien! U

mbag˙ad, b˙aΩ-Ωiemel filMarsa, naqleb il-pass u ni©i skwalifikat! Jew a˙jar inkun jien li nirtira mill-mixja tieg˙i wara l-Img˙allem Divin.

Imma hi le! Dejjem Ωammitu l-pass! Dejjem qaltu: “Iva!” lill-Img˙allem Divin tag˙ha!

U, g˙ax dejjem tag˙mel li jg˙idilha, anke hu jag˙mel dak li tg˙idlu hi! Tiftakru x’©ara fit-tie© ta’ Kana? Óeqq! Ma kellhomx inbid!

Qaltlu: “M’g˙andhomx inbid” (Ìw 2:3). U hu we©ibha: “X’hemm bejni u bejnek, mara? “Is-sieg˙a tieg˙i g˙adha ma waslitx” (Ìw 2:4).

Imma hi x’g˙amlet, ta’ mara li hi?

Qaltilhom: “Ag˙mlu kulma jg˙idilkom hu” (Ìw 2:5). Ta’ ˙aqqha ˙bieb! Taf li lillMulej nirb˙u meta nobdih!

Meta numilja ru˙i quddiemu!

Bir-RuΩarju tie˙u li g˙andek bΩonn! Itolbu waqt il-mixja ta’ kuljum. Jew qassmu mal-©urnata. Qatt mhu tard biex t˙oss il-qawwa tattalb u l-˙arsien ta’ Marija fuqek u fuq il-familja tieg˙ek. Tinsiex. Dik, lil dak tal-qrun, g˙adha tis˙aqlu rasu! Mela aqbad il-kuruna f’idejk u Ωebbe© is-salvazzjoni tieg˙ek! Bir-RuΩarju ssalva! A˙jar tard milli qatt!

OPInjOnI KÓ

02|11|2014 11

kullhadd.com

IL-PREZZ POLITIKU Dehra ©dida

Catherine Fenech Membru fl-EΩekuttiv Nazzjonali tal-Partit Laburista

Il-PN qed jisforza sew biex jipprova jag˙ti l-impressjoni li jrid ja©©orna u j˙ares ’il quddiem.

Ra li l-formula tal-PL ˙admet u niΩlet tajjeb ˙afna mal-poplu u qed jikkopja dan l-istil sabiex ji©bed in-nag˙a© mitlufa u kif ukoll elettorat ©did lejh. Listrate©isti tal-PN qed ja˙dmu bis-s˙i˙ biex jag˙tu dehra lillkap tag˙hom li hu mexxej modern, b’ideat friski u b’kapaçità li jikkomunika u ji©bed lin-nies. Smajna li l-Kap tal-OppoΩizzjoni qed jing˙ata lezzjonijiet ta’ kif jitkellem u juΩa l-body language tieg˙u filpubbliku. Din il-Konvenzjoni Ìenerali: IdeaMalta, intuΩat ta’ pjattaforma g˙al dan l-g˙an biex jintroduçu l-prodott ©did tag˙hom: Kap tal-OppoΩizzjoni mibdul u aktar jappella. Imma fil-verità din ir-riçetta li ntuΩat fuq il-Kap tal-OppoΩizzjioni hija rifabbrikazzjoni tal-image li kien juΩa Dr Joseph Muscat meta kien qed jikkampanja sabiex ji©i elett b˙ala Mexxej tal-PL. Hija image tajba, li tag˙ti dehra ta’ kunfidenza u ta’ informalità, imma tibqa’ image rifabbrikata u kkupjata, image li l-poplu di©à qed jassoççjawha ma persuni o˙ra. Ilpoplu jippretendi xi innovazzjoni, metodi ©odda, ideat differenti u mhux rifabbrikazzjoni.

Imbag˙ad, wara kollox mhux biΩΩejjed li tipprova tbiddel limage u l- body language u mbag˙ad tibqa’ tpaçpaç l-istess retorika u tuΩa l-istess tattika politika ta’ firda u ta’ dritt divin ta’ superjorità. Inutli tipprova tag˙ti l-impressjoni li trid tinbidel meta tibqa’ ggranfat malistess twemmin u ma tridx tin˙all minnu, jew sa˙ansittra qed tittallab lit-tesserati quddiemek jekk humiex lesti jilqg˙u tibdil fundamentali fittwemmin demokristjan tag˙hom.

Tassew jistona kien ilmument meta l-Kap talOppoΩizzjoni, waqt id-diskors tieg˙u l-Óadd li g˙adda flg˙eluq tal-Konvenzjoni Ìenerali staqsa lit-tesserati quddiemu jekk humiex lesti li jilqg˙u persuni ta’ orjentazzjoni sesswali differenti mag˙hom. U filwaqt li pprietka li g˙andna n˙arsu b’mod ie˙or kif nag˙mlu l-politika, flistess nifs insolenta lill-elettorat billi ddikjara li persuna smart g˙andha tivvota lill-PN u li lPN fil-gvern biss jag˙milna kburin li a˙na Maltin. G˙iduli intom, g˙eΩieΩ qarrejja, jekk hux kliem innovativ dan jew inkella diskors diviΩiv u repetut ta’ esponenti u kapijiet tal-PN passati? G˙ax trid tkun tassew mhux smart biex tg˙id dan id-diskors meta taf li ©arrabt Ωew© telfiet katastrofiçi f’elezzjonijiet nazzjonali u qed tiddikkjara li l-ma©©oranza assoluta tal-elettorat huwa ba˙nan u mhux smart g˙ax ma g˙aΩilx lill-PN. Iç-çirasa fuq il-kejk kienet iddifiΩa tieg˙u g˙ad-Deputat George Pullicino, fejn sejja˙ ilkritika tal-PL b˙ala tfig˙ ta’ tajn g˙ax jinsab dahru mal-˙ajt fuq il-kwistjoni tal-pjan talener©ija. Kuntratt ta’ €35 miljun b’ feed in tariff ta’ 23 çenteΩmu minflok, kif suppost,

ta’ 16-il çenteΩmu, huwa aktar minn ©ust li l-Gvern ma jiffirmax dan il-kuntratt u jintbag˙at g˙and il-pulizija g˙all-investigazzjoni.

Ener©ija Il-Kap tal-OppoΩizzjoni sa˙aq li g˙andhom ra©un fuq lener©ija. Nixtieq inkun naf fiex kellhom ra©un. G˙ax qed jitwettaq il-pjan tal-Gvern biex l-Enemalta titwaqqaf fuq saqajha u ssir il-qalba g˙all-gass ˙alli jkollna anqas emissjonijiet u arja aktar nadifa u kif ukoll sostenibbiltà li jiggarantixxi rro˙s fit-tariffi tad-dawl u lilma? Din il-weg˙da fundamentali tal-PL di©à twettqet flessenza tag˙ha u qed tkompli tissostanzja ru˙ha bit-twettiq tal-pro©ett tal-qlib g˙all-gass tal-power station tal-BWSC u kif ukoll il-bini tal-power station il-©dida.

Tg˙id il-PN ˙assu minfu˙ g˙ax il-Ministru g˙all-Ener©ija qal li t-tariffi ta’ billejl jistg˙u ji©u kkunsidrati b˙ala parti mill-pjan? Óar©u jg˙idu li lGvern g˙amel U-turn u li kellhom ra©un u li l-Gvern ©ie fi kliemhom. Imma dawn tal-PN jifhmu biss sa fejn jidhrilhom.

It-tariffi ta’ billejl kienet l-uniku idea li ˙ar©u biha qabel l-elezzjoni sabiex ira˙˙su l-kontijiet.

Gvern Laburista qed jg˙id li ttariffi ta’ billejl jistg˙u ji©u kkunsidrati b˙ala parti millpjan vast ta’ ener©ija li g˙andu.

G˙all-PN dan il-pjan ta’ ener©ija tal-PL hu biss tajjeb g˙al ©o shredder, hu biss ˙rafa ta’ Alice in Wonderland, ilgimmick tal-millenju. G˙allPN il-kontijiet qatt ma setg˙u jor˙su, kellna nirrassenjaw ru˙na u nidrawhom. B˙al ng˙idu a˙na l-pilloli out of stock u l-listi ta’ stennija g˙allinterventi kirur©içi fl-isptar, Simon Busuttil riedna li flok ma l-Gvern ixammar il-kmiem u jag˙mel kull mezz biex inaqqas dan l-inkonvenjent kbir fuq il-poplu vulnerabbli kif g˙amel b’suççess dan ilGvern, ipprefera li jikkonslana bit-teorija evan©elika tieg˙u li anke tal- grocer jinqabad bla piΩelli.

Infakkru lill-Kap talOppoΩizzjoni li l-poplu birra©un tefa’ lill-PN flOppoΩizzjoni b’tisbita kbira,

g˙ax kien il-Gvern ta’ GonziPN li g˙olla l-kontijiet tad-dawl u l-ilma bil-qalb, kien il-Gvern ta’ GonziPN li bena power station li ta˙dem blaktar fjuwil li jni©©es, kien ilGvern ta’ GonziPN li tefa’ lEnemalta fl-abbissi bi €800 miljun dejn. U nfakkarkom, g˙eΩieΩ qarrejja li l-Kap talOppoΩizzjoni kien parti intergrali ta’ GonziPN, kien il-midluk ta’ Lawrence Gonzi, kien ing˙ata l-kariga importanti ta’ delegat speçjali sabiex iressaq lill-PN qrib in-nies.

Id-diska re©a’ beda jdoqqha li jrid iressaq lill-PN lejn innies. Din id-diska ΩarΩret bilkbir sena u nofs ilu u mhux ta’ b’xejn li qed tiΩgarra ferm aktar issa. Imma l-esponenti Nazzjonalisti fil-Konvenzjoni Ìenerali sa˙qu li, ©aladarba Simon jitla’ ji©ri, lil tar-raba’ sular se j˙allihom l-art. Nixtieq inkun naf meta ser jiddeçiedi li jitlaq ji©ri g˙ax jien qlajtu subg˙i fuq l-istop watch nistennieh.

L-G˙oli tal-˙ajja Diskussjoni o˙ra mqanqla f’dawn il-©img˙at kienet ilkumpens g˙all-g˙oli tal-˙ajja li, kif in˙admet bil-mekkaniΩmu tal-COLA hija mistennija li tkun ta’ €0.58ç. Il-Prim Ministru ddikjara li dan mhux biΩΩejjed u, g˙ax dan hu Gvern li jisma’, fil-ba©it li se jit˙abbar dalwaqt se jittie˙du miΩuri biex l-aktar persuni u familji vulnerabbli jie˙du kumpens xieraq. Imma l-PN iridu japprofittaw ru˙hom u jag˙mlu kapital politiku maliçken çans li ji©i. Il-PN skandalizza ru˙u b’dan il-kumpens ‘miΩeru’. Qalulna li fi Ωmienhom dan il-kumpens kien ikun ˙afna aktar. Li ma qalux tal-PN huwa li kemm jing˙ata kumpens g˙all-g˙oli tal-˙ajja mhix deçiΩjoni talGvern imma hija mekkaniΩmu ma˙luq u maqbul malimsie˙ba soçjali, mekkaniΩmu li, iva, g˙eΩieΩ qarrejja, ©ie ma˙luq fi Ωmien Gvern Nazzjonalista.

Kumpens baxx g˙all-g˙oli tal-˙ajja huwa çertifikat g˙allGvern preΩenti li ˙adem biss˙i˙ biex iΩomm il-prezzijiet baxxi. L-ironija hi li meta l-PN jitkaΩaw b’kumpens baxx u

jifta˙ru li huma kienu jag˙tu kumpens g˙oli, fil-fatt ikunu qeg˙din jifta˙ru li fi Ωmienhom l-g˙oli tal-˙ajja kien bla raΩan u b’hekk kien ikollhom i˙abbru kumpens g˙oli. Il-PN qed jifta˙ar li fi Ωmienhom il˙ajja kienet g˙olja. U tassew kienet il-filosofija tag˙hom g˙ax b˙alissa qed niftakar Prim Ministru snin ilu jiddikjara li jekk hemm bΩonn jog˙lew il-prezzijiet, ˙alluhom ˙a jg˙olew.

Il-PN tkaΩaw li Gvern Laburista se jag˙ti kumpens ta’ 58ç g˙all-g˙oli tal-˙ajja filwaqt li meta Gvern Nazzjonalista ta €1.16ç, l-OppoΩizzjoni Laburista niΩΩlet in-nies fittoroq jipprotestaw. Imma talPN iridu jbellg˙u r-ross billabra lill-poplu. Lill-poplu ma qalulux, però, li meta Gvern Nazzjonalista ta kumpens ta’ €1.16ç, il-membri tal-Kabinett ˙adu €500 fil-©img˙a Ωieda bilmo˙bi u g˙olla l-kontijiet taddawl u l-ilma bil-qalb u lprezzijiet tal-gass u l-fjuwils.

G˙all-kuntrarju, Gvern Laburista ra˙˙as il-kontijiet tad-dawl u l-ilma u Ωamm ilprezzijiet tal-gass u fjuwils stabbli, irre©istra l-aktar rata baxxa ta’ inflazzjoni f’diversi snin u b’hekk Ωied il-purchasing power tal-poplu u tah kunfidenza.

G˙alxejn nistennew lOppoΩizzjoni to˙ro© bl-ideat u l-kritika g˙ax l-uniku Ωew© proposti li ˙ar©u bihom dan la˙˙ar kienu li tog˙la l-età talpensjoni u tiΩdied il-bolla.

Donnu s’hemm iwassal mo˙˙hom fil-proposti u l-ideat g˙all-©id tal-poplu Malti, proposti li di©à wettqu bla skrupli ta’ xejn fi Ωmien le©iΩlaturi Nazzjonalisti u li ma jiddejqu xejn li jer©g˙u jwettquhom jekk l-elettorat jer©a’ jafdahom fil-Gvern.

Madakollu l-Gvern attwali m’g˙andux bΩonn il-kritika negattiva u mudlama talOppoΩizzjoni. Iç-çertifikati poΩittivi jag˙tuhomlu l-a©enziji ta’ kreditu b˙al Moody’s li din il-©img˙a stess affermaw ir-ratings ta’ Malta u kkonfermaw ilfiduçja tag˙hom fil-Gvern li qed imexxi l-ekonomija Maltija ’l quddiem, speçjalment filqasam tas-servizzi u partikolarment fl-industrija tat-turiΩmu, u qed jo˙loq il-©id.

12 02|11|2014

kullhadd.com

kÓ opinjoni

sena oÓra impenjattiva

Bryony Bartolo Segretarju Ìenerali FÛL

Kienet sena o˙ra impenjattiva ˙afna g˙all-Forum Ûg˙aΩag˙ Laburisti (FÛL), u nazzarda ng˙id li kienet ftit aktar impenjattiva mis-snin li g˙addew. Din is-sena mhux biss tellajna attivitajiet politiçi u kampanji fuq livell nazzjonali, iΩda konna wkoll minn ta’ quddiem biex ipparteçipajna u anke organizzajna attivitajiet fuq livell internazzjonali.

L-akbar attività li da˙al g˙aliha l-FÛL kienet il-IUSY Festival, festival li f’Awwissu li g˙adda sar g˙all-ewwel darba f’Malta. Dan il-festival g˙aqqad mijiet ta’ Ωg˙aΩag˙ minn madwar id-dinja kollha li flimkien ippartecipaw f’ workshops dwar temi differenti li jinteressaw lilna ΩΩg˙aΩag˙, fosthom l-edukazzjoni, ix-xog˙ol u n-nutrizzjoni – kollha marbuta mattema tal-faqar u s-solidarjetà.

Il-preparamenti g˙al din lattività hekk kbira bdew minn xhur qabel sabiex filcamping site ta’ G˙ajn Tuffie˙a seta’ jin˙oloq villa©© li jospita liΩ-Ωg˙aΩag˙ li attendew g˙all–IUSY Festival kif ukoll g˙all-YES Bureau Meeting u l-Laqg˙a Ìenerali Annwali tal-g˙aqdiet soçjalisti Afrikani.

Kien ta’ sodisfazzjon kbir g˙alina li g˙aqdiet internazzjonali fa˙˙ru lill-FÛL g˙allorganizzazzjoni ta’ dan il-festival, b’mod speçjali g˙aqdiet soçjalisti taΩ-Ωg˙aΩag˙ ÌermaniΩi u Awstrijaçi. Sa˙ansitra kien hemm min iddeskrivieh b˙ala wie˙ed mill-aqwa festivals li qatt ittella’. IΩda minkejja ssuççess ta’ din l-attività, il˙idma tal-FÛL fuq livell internazzjonali mhix se tieqaf hawn, anzi din kienet biss il-bidu, pjattaforma li tat spinta lill-g˙aqda.

Fuq livell lokali er©ajna konna fiç-çentru ta’ elezzjoni, din id-darba dik talParlament Ewropew. Huwa importanti ˙afna li wie˙ed jibqa’ vicin il-poplu sabiex jisma’ u jifhem aktar il-bΩonnijiet tieg˙u. Dan ikun aktar bΩonn meta l-Partit ikun filGvern g˙ax huwa hawnhekk li jista’ verament iwettaq

affarijiet biex itejjeb il-˙ajja tal-poplu. Fil-fatt, il-kuntatt kien il-qofol tal-kampanja tal-FÛL matul l-elezzjonijiet tal-Parlament Ewropew.

Permezz tal-kampanja Charge the Vote, il-membri tal-FÛL daru l-ibliet u l-ir˙ula Maltin u G˙awdxin sabiex jiltaqg˙u u jisimg˙u lin-nies.

Ta’ kuljum g˙add ta’ Ωg˙aΩag˙ kienu jduru bieb bieb u anke jie˙du sehem f’ action days . Kienet kampanja qasira iΩda effettiva li rat il-Partit Laburista jirba˙ dawn l-elezzjonijiet b’ma©©oranza ta’ voti.

Fost l-attivitajiet o˙ra li tellajna, kellna workshop parti mill-Konferenza Ìenerali talPartit Laburista bit-tema Lejn Stat Sekulari. Matul dan ilworkshop saret diskussjoni dwar l-importanza li jkun

hemm seprazzjoni bejn ilKnisja u l-Istat fit-tag˙lim tarreli©jon u anke jid˙ol ittag˙lim tal-etika fl-iskejjel.

Kif wie˙ed jista’ jara dan ilworkshop qed i˙alli l-frott hekk kif g˙alliema qed jing˙ataw ta˙ri© fl-etika flUniversità ta’ Malta sabiex ikunu jistg˙u jibdew jg˙allmu l-etika lil dawk li ma jitg˙allmux ir-reli©jon fliskejjel tal-Istat.

Barra minn hekk, riçentament tqajmet ukoll diskussjoni fuq punt li kien tqajjem waqt dan il- workshop, dwar il-fatt li s-su©©ett tar-reli©jon qed ji©i mfassal mill-Knisja u mhux mill-Istat b˙as-su©etti l-o˙ra.

IΩda dan kollu ma setax isir ming˙ajr il-˙idma volontarja tal-membri tal-g˙aqda li b’dedikazzjoni u b’ener©ija

jag˙tu l-˙in tag˙hom g˙al din l-g˙aqda u jkomplu ja˙dmu sabiex l-aspirazzjonijiet tag˙na Ω-Ωg˙aΩag˙ isiru realtà. U huwa bl-istess dedikazzjoni u ener©ija li lg˙aqda tag˙na tkompli mixja ’l quddiem ta˙dem bis-s˙i˙ g˙al dak li nemmnu fih.

IΩda biex nag˙tu ˙arsa lejn dawn u aktar attivitajiet li tella’ l-FÛL, nistedinkom ting˙aqdu mag˙na nhar ilÓamis 6 ta’ Novembru mis6.15pm ’il quddiem fiçÇentru Nazzjonali Laburista, il-Óamrun, sabiex ilkoll flimkien nag˙tu ˙arsa lejn din is-sena impenjattiva g˙all-g˙aqda, sena li serviet biex, wara ˙afna snin, tkabbar il-parteçipazzjoni tag˙ha fuq livell internazzjonali filwaqt li tkompli bil-˙idma tag˙ha lokali.

EDITORJAL KÓ

02|11|2014 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com ÇNL, Triq Mile End, IL-Óamrun ÌuRNALIsTI REKLAMI IMPAÌNAR u DIsINN

Ritianne Agius Alan Saliba Leanne Grech

2090 1410 ritianne@kullhadd.com u Liam Gauci 2090 1413 liam@kullhadd.com 2090 1520 sales@kullhadd.com 2090 1411 editorial@kullhadd.com

EDITORJAL ÛMIEN IL-KOTBA… Bejn Halloween, ilfesta assoçjata malbiΩa’, u bejn il-Milied, il-festa assoçjata malfer˙, se nkunu qed niççelebraw il-festa tal-ktieb, festa li Ωgur ma tistax tabbina emozzjoni mag˙ha.

Dawk li g˙alihom il-qari huwa passatemp jafu tajjeb kemm il-kotba kapaçi jnisslu fik kull tip ta’ emozzjoni. Jafu kif ktieb wie˙ed kapaçi j©ieg˙lek t˙oss mhux biss biΩa’ u fer˙, iΩda kurΩità, eçitament, perplessità, dwejjaq, im˙abba, u forsi wkoll mibeg˙da.

Fi kliem ie˙or, il-kotba kapaçi jg˙adduk minn qawsalla ta’ sentimenti u esperjenzi.

Wara li taqra ktieb tajjeb, t˙ossok differenti. T˙oss li xi ftit jew wisq il-ktieb irnexxielu jibdlek b’xi mod.

Forsi ©ieg˙lek tistaqsi u tfittex fuq ˙wejje© li qabel bilkemm kont tag˙ti kashom, forsi g˙addiek minn esperjenzi li ma kontx se tg˙addi minnhom fir-realtà, forsi laqqg˙ek ma’ karattri li ©eg˙luk tifhem a˙jar lilek innifsek u lil ta’ madwarek.

Kien x’kien l-effett tal-ktieb fuqek, inti tista’ tg˙id li sirt bniedem a˙jar, iktar komplut u iktar mg˙arraf.

Hija g˙alhekk ˙asra kbira li qed naraw ©enerazzjoni ©dida mça˙˙da minn din l-esperjenza. Iç-ça˙da ma tinbitx daqstant minn nuqqas ta’ riΩorsi, iΩda mill-oppost.

Dari, meta l-edukazzjoni kienet riservata g˙al dawk ilftit ixxurtjati u meta l-kotba kienu lussu, il-qari kien imça˙˙ad min˙abba nuqqas ta’ riΩorsi.

IΩda llum kull individwu huwa bbumbardjat b’riΩorsi r˙as mimlija informazzjoni.

Fost dawn ir-riΩorsi, li ˙afna minnhom jintla˙qu façilment bl-internet, il-ktieb façli jintilef.

G˙alkemm saru sforzi biex anke l-kotba jibdew ikunu aççessibbli wkoll fi ftit sekondi ming˙ajr ma wie˙ed jiççaqlaq minn postu, ir-riΩultat Ωgur li ma kienx suççess kbir.

Allura, Ωmien il-kotba spiçça?

G˙al min i˙obb jaqra, din ilmistoqsija kwaΩi kwaΩi sagrile©©. Imma min qatt ma kellu x-xorti li jiskopri l-kotba, probabbli jirrispondi fl-affermattiv.

Huwa g˙alhekk ta’ min ifa˙˙ar l-inizjattivi li qed jittie˙du biex iressqu lin-nies, b’mod speçjali lit-tfal u Ω-

Ωg˙aΩag˙, qrib tal-qari.

Wie˙ed minn dawn l-inizjattivi huwa l-Festival Nazzjonali tal-Ktieb, li g˙andu jkun çelebrazzjoni mill-isba˙ ta’ dawn il-folji ma˙buba mimlija tag˙rif u g˙erf minn kull rokna taddinja.

Dan iwassalna g˙all-kittieba, li jog˙©obhom jaqsmu malqarrejja l-g˙arfien, l-esperjenzi, u l-imma©inazzjoni tag˙hom.

Hawnhekk wie˙ed ma jistax ma jfa˙˙arx ukoll l-inizjattiva sabiex l-awturi jibdew

jing˙ataw kumpens kull meta l-kotba tag˙hom ji©u mislufa minn librerija.

Forsi hawn l-impressjoni li lawturi tal-kotba jaqilg˙u ˙afna flus minn xog˙olhom. Din hija impressjoni totalment Ωbaljata.

Huma tassew ftit dawk lawturi li jirnexxilhom jag˙mlu karriera minn xog˙olhom, speçjalment fis-suq lokali li huwa kemxejn ristrett.

Din il-gazzetta tie˙u l-opportunità biex tirringrazzja lill-kittieba kollha li qed jag˙tu kontribut g˙al-letteratura Maltija,

mhux bilfors bil-Malti.

Nawguraw speçjalment lil dawk ir-rebbie˙a ta’ premjijiet presti©juΩi, kemm fuq livell lokali permezz tal-Premju Nazzjonali tal-Ktieb, kif ukoll fuq livell Ewropew permezz tal-European Union Prize for Literature.

Nawguraw ukoll lill-qarrejja tag˙na ‘festa tal-ktieb’ millisba˙, u jalla jibqg˙u jgawduha s-sena kollha.

Wara kollox, m’hemmx Ωmien g˙all-kotba!

14 02|11|2014

kullhadd.com

KÓ ITTRI

FROTT QARES TAD-DEÇIÛJONIJIET ÛVILUPP TAJJEB TA’ QABEL TAL-MALTAPOST Sur Editur, B˙ala klijent regolari tal-Maltapost ˙adt pjaçir li dan l-a˙˙ar, bi stqarrija kwieta fil-medja, il-Maltapost ˙abbret servizz ie˙or li ser tag˙tina. Qed nirreferi g˙all-possibbiltà li nift˙u kont f’wa˙da jew o˙ra mill-ferg˙at tag˙ha. Barra minn Malta l-operazzjoni ta’ kontijiet fil-ferg˙at tal-posta f’g˙add ta’ pajjiΩi hu mifrux u jaqdi ˙afna ˙ti©ijiet ta’ klijenti.

Kontijiet ta’ klijenti fil-Maltapost, barra li ji©©enera d˙ul addizzjonali lill-operatur tal-posta, barra d-d˙ul tradizzjonali mill-pusta©©, eçç., joffri alternattiva g˙al ˙afna li mdorrijin li jaqdu l-bΩonnijiet finanzjarji tag˙hom f’ferg˙at b’impjegati mal-counter u mhux quddiem screen impersonali b˙al talATMs. Hekk, waqt li xi bank bi tradizzjoni twila ta’ operat f’pajjiΩna, anke jekk b’isem differenti u b’sid differenti, ©mielu jnaqqas il-ferg˙at, il-Maltapost, kumpanija venerabbli, b’servizz b˙al dan tkompli toffri dak li sezzjoni mdaqqsa ta’ Maltin u G˙awdxin, speçjalment anzjani iΩda mhux biss, ifittxu fejn jid˙lu tranΩazzjonijiet finanzjarji ordinarji.

Wie˙ed jittama li din il-kumpanija tal-lo©istika, ikkwotata fuq il-BorΩa ta’ Malta, tkompli g˙addejja b’ti©did b˙al dan biex tkun dejjem iΩjed b’sa˙˙itha u tkompli tag˙tina sservizzi mfittxija tag˙ha.

AZZJONIST ATTIV, IL-BALLUTA

Sur Editur, Bir-rispett kollu lejn kul˙add, ma kontx qbilt meta fil-le©iΩlazzjonijiet ta’ qabel il-pro©etti infrastrutturali b˙al tat-toroq ikunu anqas su©©etti g˙all-iskrutinju tal-MEPA u tal-pubbliku.

Il-frott qares rajnieh fid-djuq ta’ g˙add ta’ arterji, sew f’Malta (Triq il-Kosta, dik tas-Salini, dik tal-Marfa saç-Çirkewwa) kif ukoll f’G˙awdex (Triq l-Im©arr minn G˙ajnsielem saxXewkija u Victoria u lil hinn lejn l-G˙asri, l-G˙arb u San Lawrenz). Qed naraw, sfortunatament, li f’çerti xog˙lijiet li qed isiru dan l-a˙˙ar, ukoll hemm tendenza b˙al din. Jew forsi çerti djuq ta’ toroq hu wie˙ed temporanju sakemm isiru çertu xog˙lijiet?

It-traffiku hu b˙ad-demm fil-korp tal-ekonomija u tal-˙ajja soçjali tal-pajjiΩ. Jekk it-traffiku jsirulu l-ostakli biex jg˙addi, mhux tassew inkunu qed nibnu ekonomija sostenibbli iΩda nkunu qed nimmankaw lil pajjiΩna. L-iΩjed ˙a©a prezzjuΩa li g˙andu l-bniedem hu l-˙in, kif wie˙ed mill-akbar vanta©©i li g˙andhom il-gΩejjer tag˙na hu ç-çokon tag˙hom li jag˙milha possibbli li f’qasir Ωmien tmur minn post g˙all-ie˙or u tiΩvol©i attivitajiet differenti. Jekk ittoroq jidjiequ, idejqu lil ˙afna minna li m’g˙andniex il-kumdità li naslu fuq il-post taxxog˙ol x˙in ifettlilna u li hu importanti g˙alina l-ftit ˙in li jibqg˙alna qabel u wara g˙alina u g˙all-familja barra l-˙in tax-xog˙ol.

Nibqa’ ng˙oΩΩ u nbierek lil min ta l-permess biex isiru t-toroq wesg˙in li kienu saru fi Ωmien il-Perit Mintoff b˙al Triq Nazzjonali, il-bypass tal-Mellie˙a fi Ωmien l-Avukat Karmenu Mifsud Bonnici, jekk m’g˙andix Ωball u, iva, fi Ωmien Fenech Adami l-bypass ta’ Birkirkara, u fi Ωmien Dr Sant bil-façilitar tat-traffiku fid-da˙la ta’ Bu©©iba. Insemmi biss ftit eΩempji g˙ax dawn ©ew f’mo˙˙i. Çertu xog˙lijiet huma importanti li jsiru, u pajjiΩna ma tantx g˙andu wisa’, iΩda çertu ˙sieb g˙andu jing˙ata biex fir-rush hours, pereΩempju, ix-Xatt talImsida ma ji©ix ristrett g˙al karre©©ata wa˙da. Na˙seb anke jekk ix-xog˙ol ikollu jdum ftit iΩjed milli previst, xorta jkun ©ustifikat li f’çerti ˙inijiet ta’ traffiku voluminuΩ is-sewwieqa jing˙ataw l-aççess g˙al kemm jista’ karre©©ati, anke jekk ma jkunux lesti bl-uçu˙ kollha tattarmak.

BARMIL SILÌ FUQ IRJUS KONSERVATTIVI

NERVI TAL-FUÓÓAR, L-IMSIDA

TANA U MHUX ÓADILNA Sur Editur, Sur Editur,

Dan l-a˙˙ar smajna li l-ma˙bub Prim Ministru tag˙na ser jag˙ti 58ç b˙ala Ωieda g˙all-g˙oli tal-˙ajja. M’g˙andniex xi ng˙idu, qamu l-irwiefen kollha min-na˙a tal-Partit Nazzjonalista.

Qishom qassmu d-deheb dawn fil-bagits li kienu jag˙mlu huma fil-passat. Imma kemm g˙andhom wiççhom tost!

Wara li l-Gvern g˙amel daqstant pro©etti ming˙ajr ma g˙olla l-˙ajja, rawha daqshekk bi kbira li dak l-ammont ta’ flus biss kellu x’joffri lill-poplu Malti. Kieku ma g˙amel xejn b˙alma ma g˙amlu xejn huma f’˙amsa u g˙oxrin sena, ng˙id paçenzja, imma mhux g˙amel dak il-©id kollu li n-Nazzjonalisti lanqas biss kienu jo˙olmu bih. Taf x’naf ng˙id, li g˙alkemm Dr Joseph Muscat qassam il-ftit, ta mhux ˙a.

Ma qabadx u rregala lilu nnifsu u lill-kabinett tieg˙u s-somma ta’ €600 b˙alma kien g˙amel l-eks-Prim Ministru Lawrence Gonzi. Dik kienet ˙niΩrija ta’ veru mhux is-somma Ωg˙ira li sejjer jag˙ti dan il-Gvern fil-ba©it li ©ej.

Dawn in-nies qatt ma jieqfu jiskantawni, iridu jirredikolaw lil kul˙add meta l-passat u lpreΩent tag˙hom jurina li ˙add ma hu redikolu daqshom bl-affarijiet li jag˙mlu, jew ma g˙amlux insomma fil-kaΩ tag˙hom. In-Nazzjonalisti dejjem ˙adu aktar milli taw. G˙alihom il-flus li jda˙˙lu fil-but huma kien jimpurtahom. Dawn fejn qatt ©iethom f’rashom li jwasslu l-kimoterapija f’G˙awdex minflok i˙allu l-pazjenti jsofru tbatija kbira biex ji©u Malta?

Jekk g˙andhomx jonfqu l-flus g˙al biçça opra b˙al dik! Jekk g˙andhomx jonfqu basket ewro biex jag˙mlu xi kapulavur li jgawdu l-Maltin minnu. Fuq dik it-58ç iridu jg˙ajru l-Prim Ministru, g˙ax ma ˙arsux naqra lejn il-passat tag˙hom biex jaraw kemm kien wie˙ed feliçi g˙all-poplu Malti.

VALERIE BORG, BL-EMAIL

Dan l-a˙˙ar in-nies mag˙rufa Maltin bdew jitfg˙u barmil sil© fuq rashom u jag˙tu donazzjoni ta’ flus g˙ar-riçerka ta’ marda rari li ©©ib fix-xejn is-sa˙˙a tal-muskoli tal-bniedem.

Filli jkun f’sa˙˙tu u filli jaqa’ Ωorba. S’issa din il-marda ma jafux minn fejn ©ejja u m’hawnx kura g˙aliha. Isej˙ulha filqosor ALS. Ma nafx g˙aliex çerti isqfijiet madwar id-dinja ma ©ewx mistednin ukoll biex jitfg˙u barmil sil© fuq rashom u jag˙tu donazzjoni g˙al din ir-riçerka wisq me˙tie©a g˙all-bniedem.

Forsi dan is-sil© kien jifta˙ çertu m˙u˙ biex ma jibqg˙ux kontra r-riçerka.

Ma nkun qieg˙ed ng˙id xejn ©did jekk ng˙id li l-Knisja hi kontra kollox; sa˙ansitra kontra r-riçerka fuq l-istem cells li biha kapaçi jsibu kura g˙all-mard eΩistenti, b˙alma sabu kura f’kaΩijiet tal-marda tal-kançer.

Jekk ma tfittixx, ma ssib xejn. Anke kellna trabi qawwijin u s˙a˙ bl-IVF g˙al koppji Maltin. L-IVF il-Knisja wkoll kontra tag˙ha.

Barmil sil© fuq ras çertu isqfijiet kien forsi idawlilhom mo˙˙hom li r-riçerka hija ˙tie©a, u mhux kapriçç.

CHARLES MICALLEF, IS-SIÌÌIEWI

ITTRI KÓ

02|11|2014 15

kullhadd.com

PONT OTTIKU GÓAL GÓAWDEX

Sur Editur, Tassew kienet a˙bar tajba dik li ˙abbar l-Onor. Prim Ministru Dr Joseph Muscat li ser issir optic fibre cable g˙attraffiku elettroniku bejn Malta u G˙awdex. Bi Ωvilupp b˙al dan, kif qal tant tajjeb il-Prim Ministru, ikun hemm is-sisien biex kumpaniji tal-informatika u o˙rajn speçjalizzati, pereΩempju fl-igaming, jit˙ajru jift˙u f’G˙awdex.

Na˙seb li din l-a˙bar ©iet fi Ωmien propizju ferm peress li fl-a˙˙ar ta’ dan ix-xahar u bidu ta’ Novembru f’Malta, f’San Ìiljan f’lukandi presti©juΩi, ser issir konferenza summit mifruxa fuq erbat ijiem ta’ bosta partijiet interessati involuti fl-igaming. Konferenza summit li ser ti©i indirizzata fost lo˙rajn mill-Ministru responsabbli mill-Ekonomija l-Onor.

Chris Cardona u s-Segretarju Parlamentari l-Onor Josè Herrera.

Kumpaniji tal-igaming u o˙rajn ifittxu diversi fatturi qabel ma jinvestu u jift˙u xi mkien. Na˙seb il-fatt li sezzjoni tajba tal-Maltin u l-G˙awdxin ifaddlu u jfittxu fejn jinvestu flushom u g˙alhekk il-banek u istituzzjonijiet o˙ra, anke xprunati mill-Gvern permezz tal-Malta Enterprise, lesti li jestendu fondi g˙ax g˙andhom imnejn u jkunu façilitati g˙ax hemm listrutturi lesti li j˙affu t-twaqqif tan-negozju ming˙ajr ˙afna burokrazija u dewmien, hu fattur tajjeb.

Kif hu fattur tajjeb il-konnessjonijiet bl-ajru mal-kontinent Ewropew u anke rotot lejn pajjiΩi iΩjed imbieg˙da b˙al dawk tal-Lvant qrib u tal-Golf G˙arbi. IΩda fuq kollox il-konçentrazzjoni ta’ ©uvintur u xebbiet, ir©iel u nisa professjonisti u mhumiex li lesti jimpenjaw ru˙hom f’dan is-settur speçjalizzat bil-baΩi soda edukattiva. Imma dak li na˙seb ikun il-fattur determinanti biex kumpaniji, pereΩempju tal-igaming ikomplu jag˙Ωlu li jift˙u fil-GΩejjer Maltin hu l-aççessibbiltà tal-membri tal-esekuttiv tal-Gvern li hu possibbli f’pajjiΩ Ωg˙ir b˙al Malta li, però, g˙andha vot daqs kull pajjiΩ ie˙or talUnjoni Ewropea. Fattur determinanti fejn settur jiffjorixxi jew le, skont kif jissawru çerti Direttivi minn Brussell u finnegozjati li jsiru qabel f’livelli ministerjali.

Il-vanta©© ta’ Malta u ta’ G˙awdex biex jospita kumpaniji ta’ dan it-tip ©ej ukoll mill-fatt li, waqt li a˙na tant viçin lEwropa u l-Lvant, fl-istess ˙in il-gΩejjer tag˙na huma post trankwill b’˙afna x’joffru b˙ala kwalità ta’ ˙ajja. G˙alhekk, bil-fibre optic link bejn Malta u G˙awdex, dan ir-re©jun ikun qed jitqieg˙ed fuq l-istess livell mal-gΩira ma©©ura u dan jg˙in biex G˙awdex ma jibqax g˙al ˙afna qisu ‘re©jun dormitorju’. BiΩ-Ωieda ta’ fibre optic link titnaqqas l-insularità doppja ta’ G˙awdex u jkun possibbli g˙al ˙afna iΩjed G˙awdxin biex ja˙dmu G˙awdex, barra li jiΩdiedu l-barranin li jadottaw lil G˙awdex b˙ala l-lokalità tal-operat tag˙hom u tal-kumpaniji tag˙hom.

F’kuntest ie˙or kif mar jikteb il-bravu ideatur iΩ-Ûebbu©i Brian Bonnici g˙all-musical li fakkar anniversarju mit-twaqqif tal-General Workers Union, dak li jissawwar isir ‘©ebla fuq o˙ra’, u anke fejn jirrigwarda Ωvilupp ta’ re©jun b˙al G˙awdex, minkejja d-diffikultajiet hekk qed isir.

Biex pajjiΩ jimxi ’l quddiem ma jistax ikun li re©jun s˙i˙ jit˙alla lura. Matul is-snin saru diversi sej˙iet sabiex G˙awdex jing˙ata mbuttatura u ma jit˙alliex lura, u wie˙ed irid jammetti li saru diversi sforzi. L-isforzi li saru u qed isiru biex ikomplu jtejbu l-infrastruttura u l-pontijiet li jiffaçilitaw liΩvilupp f’G˙awdex hu l-ingredjent li jwassal biex din il-gΩira tiffjorixxi.

Jalla dak li ˙abbar il-PM fil-Kungress Re©jonali f’G˙awdex ikun tappa fit-tellieqa ta’ iΩjed reb˙ ta’ xog˙ol u investiment fil-gΩira G˙awdxija, anke biex tg˙in lill-gΩira ma©©uri li hi su©©ett g˙al çerta pressjoni u konçentrazzjoni Ωejda.

B’fibre optic link cable bejn Malta u G˙awdex tkun saret super highway tas-seklu wie˙ed u g˙oxrin, g˙ax tkun pont sigur mhux su©©ett daqs qabel g˙al xkiel mill-maltemp. Çippa o˙ra fuq l-ispalla ta’ min ikun g˙amel dan possibbli.

INVESTITUR ATTIV, TA’ XBIEX

PREZZIJIET FUQ KULL OÌÌETT Sur Editur, G˙aliex barra minn Malta tara l-prezz imwa˙˙al fuq kull o©©ett g˙all-bejg˙, filwaqt li f’Malta ssib ˙afna ˙wienet li ma jpo©©ux il-prezz fuq l-o©©etti, minkejja li l-li©i tg˙id mod ie˙or?

G˙alfejn il-konsumatur g˙andu joqg˙od jistaqsi

kull darba kemm jiswa kull o©©ett? Tg˙id dan jag˙mluh biex iΩommulek flus kemm ifettlilhom dak il-˙in, jew kemm jidhrilhom skont min ikun qed jixtri?

XERREJ, IL-BELT VALLETTA

16 02|11|2014

kullhadd.com

kÓ TA’ BARRA

MADWAR

1 INÇIDENT

1

Nhar it-Tlieta li g˙adda, rocket mibni minn Orbital Sciences u mtella’ min-NASA sploda ftit sekondi biss wara li nqata’ mill-art.

Ir-rocket li kien involut f’dan l-inçident kien se jtella’ diversi provvisti g˙all-ekwipa©© tal-International Space Station (ISS) li b˙alissa fih hemm sitt astronawti.

Fortunatament, f’dan ir-rocket ma kienx hemm nies u g˙alhekk il-˙sara kienet biss materjali. Madankollu, fl-ispluΩjoni nqerdu eluf ta’ kilogrammi f’ikel, ilma u apparat xjentifiku.

Min-na˙a tag˙ha, in-NASA sostniet li l-ekwipa©© tal-ISS g˙andhom biΩΩejjed provvisti essenzjali biex iwasslu sa nofs is-sena ddie˙la hekk kif din il-©img˙a stess waslilhom vja©© mir-Russja.

F’Diçembru li ©ej huwa mistenni li jittella’ rocket ie˙or mill-Istati Uniti g˙al dan l-iskop.

G˙adha ma ©ietx identifikata r-ra©uni tal-inçident ta’ nhar itTlieta, però hija mistennija li tkun iççarata fil-©img˙at li ©ejjin.

2

2 TENSJONI FIL-BURkINA FASO

3 DEÇIÛJONI STORIkA

Il-Gvern tal-Burkina Faso ddeçideda li jirtira emenda kostituzzjonali li kienet se tippermetti lill-President Blaise Compaore li jestendi l-mandat tieg˙u lil hinn mill-mandat attwali tieg˙u. Dan wara li madwar il-pajjiΩ se˙˙ew diversi protesti vjolenti milloppoΩituri tieg˙u li ma jridux jarawh imexxi g˙al iktar mis-27 sena li di©à g˙amel.

Compaore ˙a r-riedni tal-poter fl-1987 wara kolp ta’ stat li fih qatel il-president ta’ qablu, Thomas Sankara. Matul is-snin li g˙addew l-oppoΩizzjoni g˙at-tmexxija tieg˙u Ωdiedet b’mod konsiderevoli b’riΩultat ta’ diversi akkuΩi ta’ korruzzjoni u nepotiΩmu.

Minkejja li l-protesti kienu paçifiçi fil-bidu tag˙hom, is-sitwazzjoni dde©enerat sakemm nhar il-Óamis l-oppoΩituri tal-Gvern attakkaw u taw in-nar lill-Parlament tal-Burkina Faso meta lmembri parlamentari kien qed jippreparaw biex jiddiskutu lemenda kostituzzjonali mressqa minn Compaore.

L-IΩvezja din il-©img˙a kienet l-ewwel pajjiΩ Ewropew ta’ statura politika kbira li rrikonoxxa l-Istat Palestinjan. Dan se˙˙ b’konformità mal-weg˙da elettorali mag˙mula mill-Prim Ministru Stefan Lofven illi esprima t-tama li l-pass tal-IΩvezja jservi ta’ eΩempju g˙al pajjiΩi o˙rajn fis-snin li ©ejjin.

B’reazzjoni g˙all-kritika tal-Istati Uniti u lIΩrael illi l-IΩvezja qed tg˙a©©el wisq, Lofven kien tal-fehma li din id-deçiΩjoni fil-fatt waslet tard u mhux kmieni hekk kif il-poplu Palestinjan ilu ji©©ieled g˙ad-drittijiet tieg˙u g˙al diversi ©enerazzjonijiet.

Minkejja l-fatt li n-Nazzjonijiet Uniti wittew it-triq g˙ar-rikonoxximent tal-Istat Palestinjan fl-2012, s’issa kienu ftit il-pajjiΩi Ewropej li g˙amlu dan il-pass illi j©ib mieg˙u ˙afna kontroversja politika.

tA’ BARRA kÓ

02|11|2014 17

kullhadd.com

ID-DINJA

6 BANDIERA ÌDIDA?

3

4 Il-Prim Ministru ta’ New Zealand John Key nieda l-proçess illi mistenni li jwassal g˙al Ωew© referendums li se jiddeterminaw jekk dan il-pajjiΩ jadottax jew le bandiera ©dida. Din id-deçiΩjoni waslet hekk kif Key i˙oss li l-bandiera attwali iktar tirrappreΩenta l-passat kolonjali ta’ pajjiΩu milli l-istat indipendenti li jgawdi llum il-©urnata.

L-ewwel referendum se jsir is-sena ddie˙la u fih iç-çittadini ta’ New Zealand se jintalbu li jag˙Ωlu wa˙da fost il-bnadar il-©odda li qeg˙din ji©u proposti. Din il-bandiera mbag˙ad se t˙abbatha ma’ dik attwali f’referendum ie˙or fl-2016. Dan ir-referendum se jkollu s-sa˙˙a tal-li©i u l-proçess ta’ tranΩizzjoni mistenni li jse˙˙ fi Ωmien qasir.

Il-Prim Ministru ta’ New Zealand esprima ru˙u favur l-adozzjoni ta’ bandiera sewda b’felçi tal-fidda fin-nofs, kuluri u simboli tradizzjonali ta’ dan il-pajjiΩ li di©à jintuΩaw minn diversi g˙aqdiet sportivi inkluΩ dak nazzjonali tar-rugby.

5

5 JASLU L-PESHMERGA 6

4 REBÓA GÓALL-GVERN Il-partiti politiçi mmexxija mill-President Ukrain Petro Poroshenko u l-Prim Ministru Arseniy Yatsenyuk kisbu reb˙a konvinçenti fl-elezzjoni parlamentari tal-Óadd li g˙adda. B’madwar 22% tal-voti kull wie˙ed, iΩ-Ωew© mexxejja jistg˙u jiffurmaw koalizzjoni flimkien ma’ partiti o˙ra li jixtiequ li pajjiΩhom jersaq iktar viçin l-Unjoni Ewropea u l-Punent b’mod ©enerali.

Sadanittant, ir-re©juni ta’ Donetsk u Luhansk, li ma ˙adux sehem f’dan leΩerçizzju politiku, qeg˙din jippjanaw elezzjonijiet separati illi fihom mistennijin li jag˙Ωlu mexxejja ©odda minn fost kandidati pro-Russi. Din l-elezzjoni, li hija ppjanata li ssir illum, kienet fil-mira ta’ kundanni internazzjonali hekk kif tista’ ΩΩid it-tensjoni ma’ Kiev fl-g˙eqqel tannegozjati ta’ paçi.

Gruppi armati Kurdi mill-Iraq, li jag˙mlu parti mill-Peshmerga, qasmu l-fruntiera bejn it-Turkija u s-Sirja biex jg˙inu lir-residenti ta’ Kobani jiddefendu l-belt tag˙hom mill-attakki tal-forzi tal-Istat IΩlamiku (IS). Kobani ilha ta˙t assedju g˙al madwar erbg˙in ©urnata hekk kif l-IS qeg˙din jippruvaw jie˙du l-kontroll ta’ din il-fruntiera biex jimblukkaw l-influss ta’ provvisti u t-truppi g˙allavversarji tag˙hom.

Matul il-©img˙at li g˙addew, il-militanti tal-IS kienu fil-mira ta’ kampanja ta’ attakki mill-ajru mill-Forzi Armati Amerikani.

Minkejja li dawn l-attakki raΩΩnu l-mi©ja tal-militanti deher çar li, ming˙ajr truppi fuq l-art, kien se jkun inevitabbli li l-IS eventwalment jirnexxilhom jid˙lu f’Kobani.

Il-popolazzjoni Kurda ta’ din il-belt qieg˙da tittama li lPeshmerga jirnexxilhom iΩommu dan milli jse˙˙ minkejja l-fatt li g˙alissa mhuwiex mistenni li dawn ikunu aktar minn mija finnumru.

18 02|11|2014

kullhadd.com

KÓ PERSONALITÀ

BIL-KITBA TIPPRATTIKA EÛERÇIZZJI SOLITARJI RAMONA PORTELLI tintervista lil LORANNE VELLA

www.ramonaportelli.com ramonaportelli@hotmail.com

Il-kitba minn dejjem kienet sors u minjiera ta’ informazzjoni miktuba apposta sabiex igawdiha u jiskopriha xi ˙add ie˙or. Fil-fatt, il-qari huwa m˙e©©e© minn età çkejkna. Dan l-a˙˙ar sirt naf b’awtriçi tal-kotba g˙at-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙, li hija wkoll attriçi. Qed nirreferi g˙al Loranne Vella.

G˙andha tnejn u erbg˙in sena, u b˙alissa ta˙dem u toqg˙od Brussell. Kieku tista’ ©©ebbed il-˙in ’l hemm u ’hawn, tqattg˙u taqra, tikteb, tara films u anime ÌappuniΩi, tmur it-teatru u tattendi kunçert kuljum.

Fi kliem Loranne, il-qari huwa çavetta li jifta˙ ˙afna bibien.

“M’jien ng˙id xejn ©did, naf.

Apparti minn hekk, l-ewwel nett il-qari jrid ikun pjaçir. Meta tg˙addi ©urnata u ma nkunx sibt ftit ˙in biex naqra, nag˙mel il-buri,” bdiet tg˙idli waqt din l-intervista.

Fi tfulitha kellha kotba kwaΩi f’kull kamra Mistoqsija kemm ilha tinteressa ru˙ha fil-kitba u kif bdiet tikteb pubblikament, Loranne stqarret mieg˙i li l-im˙abba g˙all-kotba ©ejja mill-©enituri tag˙ha. “Iddar kellna kotba kwaΩi f’kull kamra u trabbejt inqatta’ ˙afna ˙in mag˙hom. Daqskemm kont in˙obb nintilef fl-istejjer li kont naqra, kont ukoll insib ru˙i nintilef fi stejjer li kont no˙loq f’mo˙˙i. Kultant kont niktibhom. G˙ad g˙andi stejjer u poeΩiji minn meta kelli seba’ snin, g˙axar snin, ˙mistax-il sena, tmintax. Dehret xi ˙a©a pubblikament meta kont studenta l-università u jien u tliet studenti o˙ra mill-kors talIngliΩ ˙loqna l-©urnal letterarju Readers & Writers. Imbag˙ad kellhom jg˙addu ˙mistax-il sena sa ma ˙are© l-ewwel xog˙ol tieg˙i (flimkien ma’ Simon Bartolo) Sqaq l-Infern,” bdiet tg˙idli.

Peress li Loranne hija kemm awtriçi kif ukoll attriçi, ridt inkun naf f’liema l-aktar li t˙ossha komda bejniethom ittnejn. “Ovvjament it-tnejn huma jien. B˙ala attriçi hemm il-Loranne kif tiffunzjona fi grupp. Tul is-snin kollha minn meta ˙loqna l-grupp teatrali Aleateia (www.aleateia.com), ji©ifieri mill-1992, ma konniex qed na˙dmu biss biex intellg˙u spettakli. Kien ukoll eΩerçizzju fejn kull wie˙ed minna kellu jitg˙allem ja˙dem ma’ ˙addie˙or. Il-filosofija ta’ grupp hija qawwija daqskemm hi lim˙abba tag˙na g˙at-teatru. Irrwol ta’ kull wie˙ed minna skoprejnieh u kattarnieh tul dawn is-snin. Imbag˙ad b˙ala awtriçi hemm il-Loranne iktar solitarja, minkejja li l-ewwel tliet kotba nkitbu flimkien ma’ Simon. Però, jibqa’ l-fatt li lkitba hija eΩerçizzju solitarju.

Biex nikteb irrid ninqata’ minn kollox u minn kul˙add, biex nid˙ol kompletament fid-dinja fittizja li nkun qed no˙loq/no˙lom.”

Loranne ilha li telqet minn Malta disa’ snin, u daqshekk ilha ta˙dem b˙ala traduttriçi.

“Malta tibqa’ Malta, l-g˙eruq tieg˙i qeg˙din hemm u ovvjament ninΩel ta’ spiss. Ma nistax

ninsa lil Malta u l-lingwa Maltija peress li f’xog˙li na˙dem bil-Malti f’unità tattraduzzjoni Maltija, u d-dar nitkellmu bil-Malti biss.”

Interessanti l-fatt kif qabel ma Loranne bdiet tippubblika wa˙edha l-ewwel kotba tag˙ha, kellha kollaborazzjoni ma’ persuna ohra. “G˙alkemm it-Trilo©ija tal-Fiddien inkitbet bejn l-2004 u l-2010, kien proçess ˙afna itwal minn hekk peress li ma’ Simon Bartolo kont ilni nikkollabora mill-1992 (fil-pro©ett Readers & Writers u f’Aleateia li wkoll ˙loqnieh flimkien, kif ukoll f’bosta pro©etti iΩg˙ar li n˙olqu tul dawk is-snin). Nikkunsidra ttrilo©ija b˙ala l-kulminazzjoni ta’ din il-kollaborazzjoni. Wara dan kien pass naturali ˙afna g˙alija li nikteb wa˙di. Fil-fatt, kont di©à qed nikteb Magna Mater fl-istess Ωmien meta konna qed na˙dmu fuq l-a˙˙ar ktieb tat-trilo©ija, Il-Ìnien tadDmug˙.”

Kitbet stejjer s˙a˙ fuq tallinja Peress li issa l-baΩi g˙al Loranne hija Brussell, staqsejtha jekk dan jaffettwahiex filkitba. Anzi, infurmatni li ma

tag˙mlilhiex differenza fejn tkun. “Mhux importanti minn fejn inkun qed nikteb. Brussell, Malta, il-Ìnejna, ilLussemburgu. Kulma jkolli bΩonn huma karti u lapes jew laptop. Ktibt stejjer s˙a˙ fuq tal-linja Malta fi Ωmien meta ma kontx g˙adni nsuq. U ˙afna mill-kapitli ta’ Sqaq l-Infern ktibthom ta˙t umbrella taxxemx fuq bajja u fuq bank fi ©nien pubbliku. Magna Mater ktibtu kwaΩi kollu fuq il-laptop fil- flat tieg˙i Brussell, ˙lief dawk il-kapitli li ktibt fl-iskejtpark ta' ˙dejn il-knisja La Chapelle fi Brussell. Il-post mhuwiex problema. Il-˙in iva.

G˙alissa t-tifel tieg˙i g˙adu Ωg˙ir u jie˙u l-˙in kollu tieg˙i.

Però, il-pjan hu li sas-sena ddie˙la nlesti l-ktieb li kont bdejt sentejn ilu,” sa˙qet tg˙id.

Xi ˙a©a interessanti dwar Loranne hija li, minkejja li studjat il-letteratura IngliΩa u g˙allbidu kienet tikteb bl-IngliΩ, dejjem ˙assitha iktar komda tesprimi ru˙ha bil-Malti filkitba.

Fi kliem Loranne, il-qari ma jistax ji©i sfurzat fuqna. Jekk minn mindu nkunu trabi di©à nkunu esposti g˙all-kotba – b˙al kotba bl-istampi, kotba tal-plastik li dda˙˙alhom fil-

banju – dawn isiru parti integrali minn ˙ajjitna.

“Eventwalment ti©i normali g˙alina li nfittxu minn jeddna li nift˙u u naqraw ktieb dwar su©©ett li jolqotna u li hu ta’ importanza g˙alina. G˙alfejn?

G˙ax bil-qari nift˙u mo˙˙na g˙al dak li hu ©did, differenti, barra miç-çirku Ωg˙ir tag˙na u b’hekk dejjem inkunu qed inkabbru dan iç-çirku, li fil-fatt huwa dak li jag˙milna min a˙na,” kompliet tg˙id Loranne.

Fost diversi kotba li ppubblikat Loranne, hemm it-Trilo©ija tal-Fiddien, Magna Mater li huwa mmirrat g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙, Dawn l-Erbat Ikmamar l’G˙andi, storja f’erba’ kapitli li kitbet g˙all-wirja fotografika ta’ Ritty Tacsum (Four Rooms) issena l-o˙ra u ˙afna o˙rajn.

Nitkellem mag˙ha dwar lispirazzjonijiet li ta˙dem bihom qabel ma tibda tikteb xi ˙a©a.

“Nibda b’dak li nara quddiem il-ponta ta’ mnie˙ri, imbag˙ad in˙alli l-imma©inazzjoni ti©ri bija. Però, dejjem nibda minn xi ˙a©a li nista’ nara.”

mi©ja ta’ tarbija ©dida f’Se jkolli ˙ija Ωg˙ir? Le grazzi!, il-memorji ta’ meta kont Ωg˙ira u mqarba f’Par Widnejn Kbar, il-faxxinu ta’ dinja fantastika ’l bog˙od mir-realtà tag˙na f’ It-Tifel Dragun , l-importanza ta’ ˙biberija sinçiera f’ LInvestigazzjonijiet ta’ Arkimeda Lapsi, u l-im˙abba kbira g˙allannimali u l-we©g˙a tat-telfa tal-omm f’Mer˙ba fir-Rifu©ju ta' Kobikisa!”

Dan l-a˙˙ar ˙ar©u sitt kotba g˙at-tfal li Loranne ittraduçiet mill-FrançiΩ. Meta staqsejtha kif ˙assitha dwar il-fatt li kienet qed tittraduçi stejjer ta’ ˙addie˙or qaltli, “Minkejja li listejjer ma ˙loqthomx jien, irnexxieli nid˙ol sew fihom, tant li fl-a˙˙ar ˙assejthom li setg˙u kienu tieg˙i. G˙al kull wie˙ed minnhom sibt xi ˙a©a biex nidentifika ru˙i mag˙hom.

L-im˙abba g˙all-istejjer talispazju f' Kosmos Express , il-

B˙alissa l-ktieb li qed ta˙dem fuqu mhux qed tiktbu g˙at-tfal.

Il-qarrejja li g˙andha f’rasha b˙alissa huma dawk li g˙andhom fuq l-g˙oxrin sena, g˙alkemm g˙adha fil-faΩi fejn a˙jar ma tikkummentax dwar dak li qed tikteb g˙ax taf tarmi kollox u ter©a’ tibda mill-©did.

Fl-a˙˙ar nett, Loranne xtaqet t˙e©©e© lill-qarrejja tal-gazzetta KullÓadd sabiex ikomplu jaqraw, speçjalment bil-Malti u mhux nhar ta’ Óadd biss!

Xi persuni bdew jaqraw bilMalti bis-sa˙˙a tal-kotba tag˙ha Skont Loranne, s’issa dejjem kien hemm reazzjoni poΩittiva dwar il-kotba tag˙ha. “ItTrilo©ija tal-Fiddien kellha impatt aktar qawwi milli qatt stennejna. Importanti ˙afna g˙alija nkun naf kif il-kitba tieg˙i qed taffettwa lill-qarrejja.

Nitg˙allem ˙afna mill-feedback tag˙hom. L-iktar kumment li jolqotni hu meta xi ˙add jg˙idli li bis-sa˙˙a tal-kotba tieg˙i beda jaqra bil-Malti.”

S PORT U TILITY VEHICLE

Dan l-a˙˙ar, fit-toroq Maltin qed naraw Ωieda ta’ vetturi tat-tip SUV. Tista’ tg˙id li llum il-©urnata kull fabbrika saret timmanifattura SUVs, bl-iΩjed popolari jkunu Compact SUVs u Midsized SUVs. It-terminu SUV ifisser Sport Utility Vehicle, u f’çertu pajjiΩi beda jintuΩa it-terminu ta’ Suburban Utility Vehicle.

SUV hija g˙amla ta’ karozza li tixba˙ station wagon, iΩda mibnija fuq chassis ikbar u iΩjed g˙oli fid-daqs. Jixbah ˙afna pick-up iΩda huwa mag˙luq, b’iΩjed spazju fejn wie˙ed i©orr l-affarijiet u passi©©ieri, fejn kapaçi sa˙ansitra i©orru disa’ persuni.

L-SUVs bdew isiru popolari ˙afna lejn l-a˙˙ar tas-snin disg˙in sal-ewwel nofs tas-snin elfejn. Dawn naqqsu mill-popolarità min˙abba Ωieda fil-fjuwil, peress li huma vetturi kemxejn kbar fid-daqs, u allura jikkonsmaw ammont konsiderevoli ta’ fjuwil. IΩda lejn is-sena 2010 dawn re©g˙u Ωiedu fil-popolarità meta bdew ji©u manifatturati f’qisien iΩghar, b’magni effiçjenti u li ja˙lu inqas fjuwil minn dawk preçedenti. SUV huwa vettura bbilançjata g˙al sewqan offroading, u sewqan fit-toroq normali. Aktar tard ©ew Ωviluppati lcorssovers fuq l-istess g˙amla ta’ SUV, iΩda g˙andhom rikba iΩjed baxxa.

L-ori©ini L-SUVs huma dixxendenti ta’

karozzi militari b˙al Jeep tatTieni Gwerra Dinjija u Land Rover. Skont Robert Casey, kuratur tal-muΩew tat-trasport ta’ Henry Ford, il-Jeep Cherokee (XJ) tal-1984 hija lewwel SUV moderna.

Kien hemm bosta Ωviluppi matul iΩ-Ωmien. Fl-1935, Chevrolet ˙ar©et il-Caryall Suburban li kien rear-wheeldrive biss. Mudell ie˙or li ˙are© fl-1938 minn GAZ bl-isem ta’ GAZ-61 kien 4x4. Pobeda M-72 li ˙are© fl-1955, li r-Russi jqisuh b˙ala l-ewwel SUV modern peress li kien unitary-body u mhux body-on-frame. Dawn u o˙rajn, kienu segwiti minn Jeep Wagoneer fl-1963, Ford Bronco fl-1966 u Toyota Land Criuser fl1968, fost o˙rajn. Sa Ddan iΩΩmien it-terminu SUV ftit li xejn kien jintuΩa. Dawn kienu mag˙rufa wkoll b˙ala station wagons.

AMC bdiet tirreklama l-SUV mal-familji tal-ibliet b˙ala sostituzzjoni g˙all-karozza tradizzjonali, u g˙all-istation wagon li dak iΩ-Ωmien kienet popolari ˙afna. Jeep Cherokee kien SUV four-wheel drive b’qies mani©©abbli ˙afna, meta kkumparat ma’ full-size wagoneer . Bl-introduzzjoni ta’ mudelli iΩjed lussuΩi u magni b’4 litri, il-bejg˙ taç-Cherokee Ωdied hekk kif il-prezz tal-petrol niΩel, u t-terminu ta’ Sport Utility Vehicle beda jintuΩa g˙all-ewwel darba fuq il-medja nazzjonali. Dan is-suççess ta’

LAND ROVER SERIES 1 AMC/Jeep Cherokee qaleb lindustrija tat-trakkijiet ta’ ta˙t fuq.

L-istandard Corporate Average Fuel Economy (CAFE) ©ie ratifikat fis-snin sebg˙in biex ti©i regolata il-˙ela tal-fjuwil tal-vetturi tal-passi©©ieri. Manifatturi o˙ra tal-vetturi evadew ir-regulazzjoni li jbig˙u SUVs b˙ala vetturi tax-xog˙ol. Il-popolarità tal-SUVs Ωdiedet tul dawn la˙˙ar 25 sena, partikolarment tul dawn l-a˙˙ar 10 snin. Dan g˙ax SUVs moderni huma disponibbli b’karatteristiçi ta’ vetturi lussuΩi, u xi mudelli crossovers adotaw rikbiet iΩjed baxxi biex jakkomodaw sewqan fit-toroq.

Il-polemika dwar dawn tkompli tikber g˙ax ˙afna jqisu çertu SUVs b˙ala light truck. Peress li, kif semmejna, dawn jixbhu ˙afna lill-pick-ups, biex b’hekk ikollhom iΩjed sa˙˙a g˙allirmonk ta’ vetturi o˙ra, waqt li jibqg˙u j©orru affarijiet u passi©©ieri. L-EPA (Environmental Protection Agency talIstati Uniti) ikklassifikat lill-istess Cherokee b˙ala light truck waqt li l-kumpanija tirreklama dan ilmudell b˙ala vettura g˙all-uΩu ta’ kuljum. L-isforz ta’ AMC biex tbiddel id-definizzjoni uffiçjali g˙all-mudell il-©did wasslet g˙al Ωieda qawwija fil-manifattura u l-bejg˙ tal-SUVs, meta manifatturi o˙ra rreklamaw il-mudelli tag˙hom b’reazzjoni g˙al Cherokee li ‘serqulhom’ il-bejg˙ tag˙hom.

Disinni differenti Il-mudelli ta’ SUVs li ˙ar©u ©ew ikklassifikati f’diversi kategoriji, li huma: mini SUV, compact SUV, mid-size SUV, fullsize SUV u extended-length SUV. Mini SUV, imsej˙a wkoll b˙ala subcompact SUV huma klassi ta’ SUV Ωg˙ar. L-iΩjed mag˙rufa fil-peΩent hemm ilFiat500L. Mudelli o˙ra huma Daihatsu Terios, Chevrolet Trax, Mini Countryman u Renault Captur fost o˙rajn.

Compact SUV huma klassi ta’ SUVs iΩg˙ar, li huma mibnija b’inqas spazju ta’ ©arr u spazju g˙all-passi©©ieri; ˙afna drabi b’magni iΩg˙ar li jirriΩulta f’ekonomija a˙jar fil-fjuwil. Dan it-terminu huwa interkambjabbli ma’ crossover SUV. EΩempju ta’ dawn huma: Audi Q5, BMW X3, Ford Escape, Opel Antra, Toyota Rav4, Peugeot 4008 u ˙afna o˙rajn.

Mid-size SUV huma SUVs li ji©u kklassifikati bejn full-size u compact. Dan it-terminu ftit li xejn ji©i uΩat barra l-Amerika ta’ Fuq, g˙ar-ra©uni li d-differenza fil-qies ikkumparat mal-full-size hija wa˙da minima. U˙ud minn dawn il-midsized huma Ford Explorer, Tata Safari, VW Touareg, Jeep Liberty fost o˙rajn.

Full-size SUV huma dawk lSUVs kbar fid-daqs b’iΩjed spazju g˙all-©arr ta’ affarijiet u ta’ passi©©ieri meta kkumparati

JEEP CHEROKEE (XJ) mal- mid-sized . Dawn l-SUVs jing˙atalhom rating ta’ sigurtà ferm og˙la minn dawk preçedenti b˙ala qies. Fost il- fullsized SUVs insibu Chevrolet Yahoe, Nissan Patrol u Toyota Land Criuser.

L- extended-length SUVs huma ftit inqas popolari.

Minkejja li d-differenza xorta wa˙da hija ftit ikkumparata mal- full-sized , b˙al dawk ta’ qabilhom huma inqas popolari g˙ax jiswew iΩjed fil-prezz, inqas ekonomiçi u kif ukoll peress li huma kbar fid-daqs, wie˙ed isibha diffiçli biex isuqhom. Id-differenza bejn dawk ta’ qabilhom hija ftit, g˙ajr g˙al Ωieda fil-©arr ta’ affarijiet, madwar 3.3m, u spazju iΩjed g˙all-passi©©ieri li jista’ jkun 8 u 9 persuni. Dawn ikunu mg˙ammra bit-tielet filliera ta’ seats meta ma jkunx hemm tag˙bija ta’ affarijiet.

Minkejja li dawn huma popolari ˙afna fl-Amerika ta’ Fuq, min˙abba li d-daqs tag˙hom huwa wie˙ed kbir, u t-toroq ta’ dan il-kontinent huma ddisinjati proprju g˙al vetturi kbar, dawn insibu minnhom f’pajjiΩi o˙ra b˙all- Filippini u l-Lvant Nofsani. Dawn il-vetturi kapaçi jkunu twal bejn 5.61m u 5.66m. Jintg˙arfu minn SUVs o˙ra peress li r-roti ta’ wara jaqbΩu l-bibien ta’ wara. Xi eΩempji ta’ extended-length SUVs huma Chevrolet Suburban, Cadillac Escalade ESV, Ford Expedition EL.

PEUGEOT 4008

20 02|11|2014

kullhadd.com

PEUGEOT 2008 DKR

KÓ KAROZZI

CITROËN C1 URBAN RIDE

VIÛITATURI JIVVUTAW GÓAL MUDELL ÌDID

TIMMIRA GÓAL KILOMETRI TA’ TTESTJAR FI FRANZA Hekk kif ir-Rally tad-Dakar 2015 tinsab ftit xhur biss ’il bog˙od, it-tim tal-Peugeot Total qed ikompli jiΩviluppa bil-kbir il-mudell Peugeot 2008 DKR b’ritmu mg˙a©©el immens. Dan permezz tal-inkluΩjoni ta’ sewwieqa mag˙rufa fuq livell internazzjonali b˙alma hu Cyril Despres li se jipprova jikkompeti fuq vettura b’erba’ roti g˙all-ewwel darba.

Minn kmieni t-tim tal-Peugeot Total jibda ja˙dem qatig˙ fuq il-missjoni, b’mod speçjali lmekkaniks li jimlew iç-çentru tal-ittestjar f’Chateau Lastours fi Franza – il-post fejn ilPeugeot 2008 DKR qieg˙da fl-a˙˙ar stadji biex tasal g˙al faΩi o˙ra importanti ta’ Ωvilupp.

G˙all-ewwel darba, it-tliet gruppi li jikkostitwixxu t-tim impekkabbli tal-Peugeot, kollha se jkollhom iç-çans biex isuqu din il-karozza.

Wara testijiet preliminari f’Freneuse, f’Montlhery kif ukoll f’Creushot u postijiet o˙ra madwar Franza, 2008 DKR g˙andha l-opportunità li turi l-qawwa tag˙ha fuq art im˙arbta – l-avventura li hemm tistennieha fl-Amerika t’Isfel.

Issa li Carlos Sainz akkwista l-esperjenza

neçessarja biex jidentifika l-problemi inevitabbli li kulma jmur dejjem jiΩdiedu, hu flimkien maΩΩew© sie˙ba ©odda tieg˙u se jippruvaw jeg˙lbu dawn l-ostakli. Fl-a©enda hemm indikat il-validazzjoni tat-tibdiliet li saru liç-chassis kif ukoll lis-sistema tal-iffriskar (cooling system).

Fost ˙afna karatteristiçi innovattivi tal-Peugeot 2008 DKR, l-ewwel sorpriΩa kbira kienet il-mod kif dan il-mudell kapaçi jnaqqas l-impatt tal˙ofor u l-kompressjonijiet fit-triq. Aktar minn hekk, effiçjenti u komdu ˙afna tant li meta ssewwieq ji©i wiçç imb wiçç ma’ impatt, is-suspensions u r-roti jassorbu dan l-istess impatt biex issir inqas ˙sara fuq is-sewwieq. Dan issentiment ta’ ser˙an il-mo˙˙ jippermettilek li ssuq b’120kph/130kph fil-˙ofor milli b’80kph biss.

Apparti minn hekk, il-magna tag˙ha kif ukoll il- gear box huma ta’ kwalità g˙olja ˙afna – minkejja li g˙adna lura ˙afna milli nsibu s-set up u l-makkinarju ideali, l-impressjonijiet inizjali ta’ dan il-mudell jipposjiedu ˙afna potenzjal li ssewwieq Ω©ur ma jistax jinjora.

Il-mudell ©did bl-isem ta’ Citroën C1 Urban Ride, g˙amel l-ewwel dehra tieg˙u fil-Paris Motor Show. Dan ilmudell, iklassifikat b˙ala concept car, se jkun i©©udikat mill-viΩitaturi fl-avveniment tal-automotive.

Citroën se tkun qed tag˙ti vuçi lill-viΩitaturi fil-Paris Motor Show, b’hekk tkun qed tinkora©©ihom biex jesprimu l-opinjoni tag˙hom fuq dan ilmudell ©did fjamant. L-idea hija wa˙da sempliçi – il-viΩitaturi se jkunu mitluba

jivvutaw ‘iva’ jew ‘le’ fuq jekk iridux dan il-mudell ji©i manifatturat.

Wara t-tnedija tal-mudell New Citroën C1 f’Ìunju, Citroën qed jitkellmu fuq ilpotenzjal li g˙andu dan ilmudell b’karatteristiçi b’sa˙˙ithom kif ukoll innovattivi, mg˙ammar b’komponenti stilistiçi ta’ SUV. Fi kliem Thomas d’Haussy, id-Direttur tal-Produzzjoni ta’ Citroën: “Is-C1 Urban Ride concept car hija karozza bi stil sabi˙ u mimlija karatteristiçi innovattivi u a©©ornati kif ukoll intonati maΩ-Ωminijiet. A˙na ninsabu ˙erqana immens biex nisimg˙u l-opinjoni tan-nies u naraw l-apprezzament tag˙hom permezz tas-sistema l-©dida ta’ votazzjoni.”

Il-marka Citroën Citroën tg˙oΩΩ it-talent talkreattività kif ukoll itteknlo©ija moderna biex dejjem tkompli tikber u tiΩviluppa b˙ala marka tal-karozzi.

Mill-1919 Citroën kienet minn ta’ quddiem billi g˙amlet kontribuzzjoni enormi fil-produzzjoni tal-karozza permezz ta’ risposti prattiçi u bi skop g˙all-mistoqsijiet li ©ew imqajma f’kull era.

Fl-2014 il-mudelli tasCitroën offrew iktar milli suppost – dan g˙ax huma offrew disinn a˙jar, iktar kumdità, kif ukoll teknolo©ija addizzjonali u utli ˙afna. Dan kollu bi prezz affordabbli.

B’10,000 kuntatt mal-klijenti bi preΩenza f’iktar minn 90 pajjiΩ, id-ditta Citroën irnexxielha tbig˙ 1,266,000 vettura s-sena li g˙addiet.

Aktar minn hekk, id-ditta ng˙atat tmien titli f’WRC u da˙let ukoll fil-WTCC din issena.

kAROZZI kÓ

02|11|2014 21

kullhadd.com

TEST-DRIVE

NEW TOYOTA YARIS

“Kont qed indur biex nixtri karozza u mort ix-showroom ta’ Toyota. Kif d˙alt rajt il-Yaris u g˙o©obni mal-ewwel daqqa t’g˙ajn.

G˙aΩilt Toyota u mhux karozza o˙ra g˙ax fil-familja g˙andna karozzi o˙ra ta’ din il-marka u dejjem kienu karozzi tajbin, ekonomiçi, effettivi kif ukoll ta’ strapazz.

Illum il-©urnata kuntent immens li g˙andi dan il-mudell ta’ Yaris u ma nibdilha ma’ xejn” Sid ta’ din it-tip ta’ karozza

Opportunità o˙ra ta’ test-drive li kelli dan l-a˙˙ar kienet fuq il-karozza Toyota Yaris, ilmudell il-©did li ˙are© din issena.

Dan il-mudell ji©i fi tliet g˙amliet li huma: verΩjoni Icon, verΩjoni Sport u verΩjoni Excel. Il-verΩjoni Icon, hija lverΩjoni ori©inali, standard, waqt li dawk Sport u Excel, g˙andhom xi Ωieda f’affarijiet mal-mudell Icon. Barra minn hekk, b˙alma ji©ri f’mudelli o˙ra, kwalunkwe verΩjoni talYaris jista’ jkollna bosta affarijiet o˙ra li jistg˙u ji©u miΩjuda jew mibdula minn dawk ori©inali.

Il-mudell li ng˙atajt g˙al dan it- test-drive kien proprju mudell verΩjoni Sport ta’ lewn a˙mar, chilli red (b˙al dak li jidher fir-ritratt fuq). Minbarra karatterstiki li bihom ji©i mg˙ammar l-Icon, il-verΩjoni Sport ji©i mg˙ammar b’roti 16inch machined-face alloy 5 double-spoke li huma standard fuq il-verΩjoni Sport, dwal LED flimkien mas-sistema DRL (daylight running lights) ˙©ie© tinted, spoiler fuq wara, disk breaks fuq ir-roti ta’ wara kif ukoll mg˙ammar b’radju DAB. Dan il-mudell ji©i mg˙ammar b’magna 1.33lt sew petrol kif ukoll automatic. Sistema eççellenti ta’ brejkijiet ta’ 100 bhp.

Kif ukoll, mil-lat ta’ ekonomija, il-konsum ta’ fjuwl, li f’dan ilkaΩ huwa petrol, huwa stmat g˙al 58 mil kull gallun.

L-esperjenza li kelli f’dan ittest-drive kienet wa˙da sabi˙a wkoll, b˙alma kelli fil-karozzi preçedenti. Din il-karozza ti©i bis-sitt gear . G˙alija kienet esperjenza ©dida li nsuq fuq is6th gear, iΩda sfortunatament g˙all-Maltin, ftit huma lokkaΩjonijiet li tista’ ssuq bih min˙abba l-kundizzjoni u linfrastuttura tat-toroq f’pajjiΩna.

Id-dehra sportiva li fih dan ilmudell f’din il-verΩjoni hija wa˙da eççellenti minkejja li huwa mudell ming˙ajr ekstras, ji©ifieri kif jo˙ro© mill-fabbrika.

Fost il-bosta ekstras li jistg˙u jiΩdiedu mal-Yaris insibu protectors g˙all- bumpers , wind reflectors, mud flaps g˙ar-roti ta’ wara u quddiem, exhaustpipe finisher li jing˙ata dehra bil-kromju, u bosta affarijiet o˙ra. Karatterstika interessanti ˙afna hija l-piri piri pack. Dan huwa finishing tal-lewn mixtieq, fuq ©ewwa tal-karozza mad- dashboard u mal-bibien ta’ quddiem.

Dan il-mudell huwa vijabbli f’dawn il-kuluri: pure white, pearl white tyrol silver, decuma grey, eclips black, burning red, chilli red, avantgarde bronze, sintra blue u island blue.

Hemm ˙afna x’wie˙ed jg˙id dwar dan il-mudell u g˙alhekk, kull min huwa interessat, g˙andu jΩur ix-showroom ta’ Michael Debono Ltd li tinsab fi Triq l-Imdina ÓaΩ-Ûebbu© fejn ikun jista’ jara mill-qrib dan ilmudell eççellenti.

22 02|11|2014

kullhadd.com

kÓ kAROZZI

FAST & FURIOUS 7

MDINA CLASSIC CAR FIÇ-ÇINEMA FIL-15 TA’ APRIL 2015 GRAND PRIX 2014

Is-seba’ film tas-serje tant popolari mad-dilettanti tal-karozzi, Fast & Furious, ser jin˙are© fiç-çinema fil-15 ta’ April li ©ej. Dan il-film ser jissemma uffiçjalment b˙ala Furious 7, u ser ikun dedikat g˙all-memorja tal-mibki Paul Walker li miet mewta tra©ika, u min˙abba f’hekk id-data ta’ tnedija ©iet posposta mill2014 g˙ad-data msemmija. L-a˙bar uffiçjali tattnedija ˙ar©et proprju l-©img˙a li g˙addiet.

Il-mewta ta’ Walker wasslet biex it-tim talproduzzjoni ffaççja numru ta’ sfidi li ©ieg˙el lill-produtturi tal-films biex jo˙or©u bi prodott fantastiku minflok is-sehem tal-mibki Walker.

B’dan is-seba’ film minn din is-serje ta’ azzjoni ta’ kriminalità, l-ammiraturi ser ikollhom viΩjoni iΩjed kreattiva wara li d-direttur James Wan ˙a post Justin Lin li kien id-diretturi tal-films Fast & Furious tlieta, erbg˙a, ˙amsa u sitta.

Huwa ma˙sub ukoll li matul din il-©img˙a ser jin˙are© it-trailer komplut ta’ dan il-film u, kif huwa sinonimu ma’ din il-produzzjoni, lammiraturi b˙alissa qed ikunu mnebbxa minn previΩjoni fuq stil vine, li tag˙ti l-impressjoni, bejn wie˙ed u ie˙or, ta’ x’wie˙ed jista’ jsib f’din id-drama.

Il-produtturi u l-kast ta’ Fast & Furious huma w˙ud minn tim sofistikat f’din l-era moderna ta’ kif jin˙adem film, l-aktar fejn ni©u g˙allpromozzjoni fuq medja soçjali, ˙afna drabi jag˙tu ˙arsa lill-ammiraturi tag˙hom ta’ dak li ji©ri minn wara l-kwinti u kif ukoll trailers qosra ˙afna b˙al dak li ©ie ppubblikat riçenti.

Vin Diesel, li huwa leader tal-franchise ta’ dawn il-films, huwa partikolarment rinomat

g˙all-mod kif jirreklama l-prodotti ta’ din ilproduzzjoni fuq il-medja soçjali. Pa©na popolari fuq is-sit soçjali popolari Facebook g˙enitu biex g˙amel popolari lil Marvel , qabel dan deher fil-film Guardians of the Galaxy.

G˙alkemm it-trailer qasir ferm li deher ma tantx jaqta’ kurΩitajiet ta’ x’se ji©ri f’dan il-film, huwa ©est ferm sabi˙ li er©ajna rajna lil Paul Walker ˙aj,fis-sett ta’ dan il-film waqt li jidher jie˙u pjaçir ma’ din il-familja ta’ Fast & Furious, jew g˙all-inqas tara t-tim kollu anzjuΩ u fer˙an waqt li kien qed jin˙adem dan il-film tant mistenni minn bosta dilettanti tal-karozzi. Hemm ukoll bosta trailers li juru azzjonijiet mhux daqshekk interessanti, fosthom azzjoni bejn Ωew© atturi nisa, Michelle Rodriguez u Ronda Rousey.

It-trailer ta’ dan il-film tant mistenni se jo˙ro© iΩjed tard din il-©img˙a.

L-attur Vin Diesel waqt wa˙da mix-xeni ta’ Furious 7

Ritratt: CLAUDIA VELLA Il-Fondazzjoni Valleta Grand Prix ˙adet ˙sieb biex g˙al sena o˙ra ter©a’ ttella’ l-Grand Prix f’Malta, fl-akwati tal-Imdina.

Din is-sena ttellg˙et bejn id-9 u t-12 ta’ Ottubru.

Il-Grand Prix ilha g˙al bosta snin ti©i organizzata f’Malta, hekk kif g˙all-bidu bdiet issir mad-dawra tal-Belt u issa imxiet g˙all-Imdina. Hekk kif sa˙qu l-parteçipanti, l-edizzjoni ta’ din is-sena kienet l-aqwa wa˙da li qatt ©iet organizzata.

Il-lo©istika u t-tmexxija tal-attività s˙i˙a, flimkien malparteçipazzjoni li kull sena dejjem tikber, sew minn sewwieqa barranin u anke Maltin, kollox wassal g˙al attività o˙ra ta’ suççess mifruxa fuq erbat ijiem. L-ewwel fost l-attivitajiet kienet hill-climb ta’ 2.6km. Il-Ìimg˙a s-sewwieqa ˙ar©u mill-garaxxijiet tag˙hom karozzi klassiçi fuq firxa ta’ seklu s˙i˙, f’dak li kien imsejja˙ Concours d’Elegance. Tmiem il©img˙a kien ippakkjat bl-adrenalina, b’eluf ta’ segwaçi, ammiraturi u dilettanti r˙elwa lejn l-Imdina biex jaraw dawn it-tlielaq eçitanti. Mat-tmiem il-parteçipanti kollha bdew jitkellmu fuq l-attività tas-sena d-die˙la.

Infatti, beda jissemma biex is-sena d-die˙la din l-attività ti©i rreklamata b˙ala attività internazzjonali, bl-iskop li ΩΩid innumru ta’ parteçipanti barranin kif ukoll jiΩdiedu n-numru ta’ segwaçi barranin. B’hekk tkun tpo©©iet fuq livell internazzjonali bil-g˙an li ssir parti mill-kalendarju internazzjonali talavvenimenti tal-Gran Prix u ti©i meqjusa b˙ala attività fuq skala tal-Historic Grand Prix ta’ Monaco, Goodwood u sa˙ansitra anke ta’ Mille Miglia.

Ir-rebbie˙ tal-edizzjoni ta’ din is-sena kien is-Sur Charlie Cutajar.

‘FACEMAN’ F’PAJJIÛNA

IGNITION SWITCHES DIFETTUÛI JWASSLU GÓAL 30 FATALITÀ

Ritratt: CAPTUREME PHOTOGRAPHY

Programm li joffri kumpens finanzjarju g˙al persuni li we©©g˙u jew tilfu ˙ajjithom f’aççidenti relatati ma’ ignition switches difettuΩi f’vetturi ta’ General Motors, approvaw claim o˙ra ta’ fatalità fl-a˙˙ar jiem. Dan wassal g˙al total ta’ 30, f’dawk li huma fatalitajiet relatati ma’ dan iddifett imsemmi.

Dan il-programm, li qed ikun amministrat millAvukat Kenneth Feinberg g˙an-nom ta’ General Motors, irrapporta li rçieva total ta’ 1,580 allegazzjoni g˙al korrimenti.

L-ufiççju ta’ Feinberg approva 61 allegazzjoni minn meta tnediet l-inizjattiva f’Awwissu li g˙adda. Minn 61, 30 involvew ˙abtiet fatali u 31

kienu aççidenti bil-vittmi jsofru ©rie˙i gravi.

G˙al xhur s˙a˙, GM sostniet li kienu identifikati biss 13-il persuna li tilfu ˙ajjithom f’˙abtiet relatati mad-difett tal-ignition switches.

Riçentament, GM ˙abbret li kienu jafu b’ignition switches difettuΩi f’Chevrolet Cobalts u karozzi o˙ra Ωg˙ar manifatturati tul dawn la˙˙ar g˙axar snin. IΩda minkejja dan, ilkumpanija baqg˙et m’g˙amlitx is-sej˙a lura g˙al 2.6 miljun vettura sa Frar li g˙adda.

B’kollox, s’issa, GM sej˙et lura iΩjed minn 30 miljun vettura madwar id-dinja, b’26.5 miljun minnhom ikunu fl-Istati Uniti, matul din is-sena min˙abba sensiela ta’ problemi.

Is-sensiela televiΩiva tant popolari The A-Team bla dubju qanqlet interess fost id-dilettanti tal-karozzi, b’mod speçjali g˙all-vann GMC ta’ lewn griΩ u iswed bi spoiler a˙mar fuq wara, b’faxx ˙amrani li jinΩel mill-ispoiler sa quddiem talvann u jifred iΩ-Ωew© kuluri ta’ iswed u griΩ.

U porpju matul il-©img˙a li g˙addiet, l-attur Amerikan Dirk Benedict, li f’din is-serje kien jinterpreta il-parti ta’ Faceman, wasal f’pajjiΩna. Illum il-©urnata, Benedict g˙andu 69 sena u jinsab f’pajjiΩna biex jattendi l-Malta Comics Expo.

SorpriΩa ˙elwa li sab tistennieh Dirk Benedict hekk kif wasal l-ajruport kien propju vann GMC, replika ta’ dak li ntuΩa fil-film The A-Team. Is-sid ta’ dan il-vann ˙assu onorat mhux ftit li saq lil wie˙ed mill-atturi tas-serje li kien jammira ˙afna, fil-vann li rrestawra hu stess. Benedict ˙assu affaxinat b’din is-sorpriΩa li sab tistennieh, tant li eΩatt kif kien jag˙mel fis-serje, huwa po©©a fuq quddiem tal-vann b’sigarru f’˙alqu.

L-ammiraturi tas-serje The A-Team , u tal-attur li wasal pajjiΩna, ser ikollhom l-opportunità li jiltaqg˙u mieg˙u flattività msemmija li tintemm illum fiç-Çentru tal-Konferenzi fil-Belt Valletta.

Tul dan il-Comics Expo qed tittella’ wirja ta’ karozzi, ˙afna minnhom Amerikani; replika ta’ dawk li ˙adu sehem f’bosta films u kollha proprjetà ta’ nies Maltin.

kUlTURA kÓ

02|11|2014 23

kullhadd.com

ATTIvITAJIET MINN WIRT IÛ-ÛEJTUN MATUl NovEMbRU Matul ix-xahar ta’ Novembru Wirt iΩ-Ûejtun se tkun qed tag˙laq issena ta’ attivitajiet li g˙amlet sabiex tfakkar g˙eluq l-400 sena milla˙˙ar ˙bit tat-Torok li se˙˙ fis-6 ta’ Lulju 1614.

Nhar il-Óadd 2 ta’ Novembru se ti©i organizzata mixja, fejn g˙aliha qed nistiednu residenti barranin li jixtiequ jsiru jafu aktar dwar listorja u l-kultura ta’ pajjiΩna. Huwa g˙alhekk li r-rakkont matul din il-mixja se jkun qed isir bil-lingwa IngliΩa. Il-mixja ser tibda millparroçça l-qadima ta’ Santa Katarina fid-9.00 ta’ filg˙odu u minn hemm insegwu r-rotta li g˙addew minnha t-Torok sal-post fejn saret it-taqbida mal-Maltin u l-Kavallerija tal-Ordni u li wara waslet g˙allirtirata Torka. Matul din il-mixja, barra l-parroçça l-qadima se nΩuru wkoll il-knisja tas-Salvatur kif ukoll il-knisja ta’ San Klement. Se nimxu wkoll matul it-toroq dojoq u mserpin ta’ Bisqallin jew kif inhu mag˙ruf illum, ir-Ra˙al t’Isfel.

Nhar is-Sibt u l-Óadd, 8 u 9 ta’ Novembru, fis-7.30 ta’ filg˙axija, fis-sala tal-Juventutis Domus Saxra Familia, ser jittella’ d-dramm storiku Im˙abba fit-Taqbida. Dan id-dramm inkiteb minn Joseph Agius u ser ikun ta˙t id-direzzjoni tieg˙u. Id-dramm huwa ma˙dum fl-isfond storiku tal-©rajja tal-˙bit tat-Torok fil-bidu tas-seklu sbatax, fejn ©uvni lltim jin©ibed lejn skjava li kienet taqdi lill-familja ta’ Klement Tabone, ra©el g˙ani iΩda b’qalb tad-deheb. Il-biçça l-kbira tal-karattri f’dan id-dramm huma persuna©©i li g˙exu tabil˙aqq il˙bit tat-Torok tal-1614. Id-dramm qed jittella’ minn Wirt iΩ-Ûejtun flimkien mall-Juventutis Domus Sacra Familia. Il-biljetti g˙al dan iddramm jistg˙u jinkisbu mid-Domus stess.

L-attivitajiet ta’ din is-sena jag˙lqu b’quddiesa tat-tifkira li ser issir nhar il-Óadd 23 ta’ Novembru fid-9.00 ta’ filg˙odu fil-knisja parrokkjali ta’ Santa Katarina. Din is-sena ser inkunu qed infakkru lil Klement Tabone u lill-vittmi fit-taqbida tal-1614. G˙al din il-quddiesa huma mistiedna jattendu l-g˙aqdiet çivili u reli©juΩi taΩ-Ûejtun fejn wara flimkien mal-boy scouts u l-girl guides taΩ-Ûejtun, jie˙du sehem f’korteo li jintemm fejn il-knisja ta’ San Klement, fejn issir kommemorazzjoni qasira f’©ie˙ Klement Tabone.

ThE ThREE PAlAcEs cElEbRATING MUsIc 2014 – FAMIly DAy

JINGÓAQDU Û-ÛEWÌ TEATRI GÓAWDXIN

9 NovEMbRU 2014, MID-9.00 sAs-14.00

The Three Palaces Celebrating Music 2014 – Family Day hi ©urnata ta’ attivitajiet muΩikali u kulturali interessanti g˙all-familji u b’mod speçjali g˙all-membri Ω-Ωg˙ar tas-soçjetà tag˙na.

G˙al dan il-g˙an il-Kunsill Malti g˙all-Kultura u l-Arti ˙ejja programm mimli kuluri muΩikali li jiffoka fuq Ωew© g˙anijiet prinçipali.

L-ewwel g˙an hu li j˙e©©e© aktar u aktar tfal, u anke dawk li m’g˙adhomx daqshekk Ωg˙ar fl-età, biex japprezzaw aktar il-muΩika bit-tama li waqt din l-attività, u anke wara, ˙afna membri mill-pubbliku jit˙ajru jesploraw, ifittxu, u jsibu talent muΩikali fihom u jiΩviluppawh.

G˙an ie˙or hu li din l-attività tipprovdi udjenzi differenti g˙al muΩiçisti Ωg˙ar u talenti ©odda tag˙na. Il-programm hu mimli b’diversi kunçerti minn muΩiçisti tfal u

Ωg˙aΩag˙, attivitajiet interattivi b’tema muΩikali f’dan lambjent eççezzjonali li jinkludu sessjonijiet ta’ tpin©ija, workshops dwar il-muΩika folkloristika Maltija, fosthom kif wiehed jibni l-istrument muΩikali tradizzjonali mag˙ruf b˙ala ‘iΩ-Ωaqq’ u jΩomm ir-ritmu mat-tambur, g˙annej li jinse© g˙anja spirtu pront fuq tema mog˙tija mittfal, programm interattiv ta’ Ωfin free style u drama mtellg˙a mid-Drama Unit, lacuostic band Ωag˙Ωug˙a lokali Cinnamon War li ser tniedi kanzunetta ©dida u ori©inali, kunçert minn pjanisti Ωg˙ar u bravi minn diversi skejjel tal-muΩika privati, muΩiçisti fuq strumenti tal-qasba u tal-korda ppreΩentati mill-Iskola tal-MuΩika Johann Strauss, u ˙afna aktar.

Fl-isfond ta’ dan kollu ˙adna ˙sieb li nag˙tu opportunità lill-artisti li ja˙dmu xog˙ol li g˙andu konnessjoni interessanti ma’ espressjonijiet, forom u ambjenti differenti ta’ muΩika biex jesibixxu s-snajja’ tag˙hom waqt din l-attività. Din l-attività til˙aq ilqofol tag˙ha bi gran finale minn Tikka Banda; banda Ωag˙Ωug˙a tradizzjonali Maltija li t˙e©©e© il-parteçipazzjoni tal-udjenza preΩenti waqt il-programm muΩikali ta’ arran©amenti ta’ kanzunetti tradizzjonali u folkloristiçi Maltin.

Djamanti MuΩikali nhar id-29 ta’ Novembru u s-6 ta’ Diçembru f’G˙awdex PreçiΩament f’Jum G˙awdex tnieda l-kunçert Djamanti MuΩikali li ser isir f’G˙awdex, l-ewwel parti fid-29 ta’ Novembru fit-teatru Astra u fis6 ta’ Diçembru fit-teatru Aurora.

Dan huwa kunçert organizzat m i l l - F o n d a z z j o n i Çelebrazzjonijiet Nazzjonali (FÇN) flimkien mal-Ministru g˙al G˙awdex, Anton Refalo.

Din hi l-ewwel darba fl-istorja ta’ dawn iΩ-Ωew© teatri G˙awdxin li ser ikunu qed jikkollaboraw flimkien biex itellg˙u kunçert wie˙ed.

Flimkien ser ikunu qed ifakkru avvenimenti li sawru l-istorja ta’ pajjiΩna, l-Indipendenza u rRepubblika, l-ewwel darba li dawn iΩ-Ωew© kisbiet importanti ser ji©u mfakkra flimkien.

Il-konferenza nfet˙et millDjamanti produttur ta’ MuΩikali , David Borg, fejn spjega li l-isem huwa ferg˙a mill-aktar kanzunetta popolari li qatt inkitbet g˙al G˙awdex, Inti Djamant, kif ukoll jirrifletti

l-kontenut ta’ muΩika u melodija G˙awdxin u Maltin li tnaqqxu fl-istorja muΩikali ta’ dawn il-gΩejjer.

Borg qal li wara s-suççess kbir li g˙amel il-kunçert 50 Years of Maltese Music f’Malta, kien xieraq li dan ji©i estiΩ f’G˙awdex u jitwessa’ fuq firxa iktar wiesg˙a.

Kif ing˙ata f’Malta, dan ilkunçert f’Ωew© partijiet ser ikollu d-d˙ul b’xejn f’G˙awdex ukoll. Id-d˙ul ser ikun fuq baΩi ta’ ‘jinqeda l-ewwel min ji©i lewwel’.

Il-Ministru Anton Refalo sa˙aq kif il-Ministeru g˙al G˙awdex huwa impenjat biex G˙awdex ikun aktar attraenti kemm g˙all-G˙awdxin, g˙allMaltin kif ukoll g˙at-turisti. Il˙idma tal-Gvern hija ffukata biex ting˙ata promozzjoni effettiva lil G˙awdex biex aktar Maltin u turisti jΩuru lil G˙awdex matul is-sena kollha speçjalment matul ix-xhur aktar kwieti xitwin. “Kien g˙alhekk li jien segwejt millqrib l-iΩvilupp ta’ din l-inizjattiva. L-g˙aqda bejn l-G˙awdxin hi strumentali biex G˙awdex

jimxi ’l quddiem, g˙ax fejn hemm l-g˙aqda hemm issa˙˙a,” temm jg˙id il-Ministru, waqt li stieden lill-presidenti taΩ-Ωew© teatri jie˙du b’idejn xulxin.

Tkellem ukoll iç-Chairman tal-FÇN, Albert Marshall, fejn spjega kif l-arti, il-kultura u lmuΩika huma elementi fis-soçjetà tag˙na li, jekk jintuΩaw tajjeb, isawru l-g˙aqda fost ilpoplu. “Huwa g˙alhekk li dan il-kunçert huwa ta’ fejda u n˙ossni kburi li nag˙mel parti minnu,” temm is-Sur Marshall.

Il-kompoΩitur Paul Abela spjega li dan il-kunçert ser ikun mimli kanzunetti ta’ talent G˙awdxi u Malti, li ser ikun usa’ minn dak li ttella’ fi Smart City. Hu qal li jinsab çert li kif in-nies ˙adu pjaçir f’Malta hekk ukoll se jsir G˙awdex.

“Ser inkunu qed nag˙tu kunçert li n-nies ser jibqg˙u jkantaw mal-melodija anke wara li jispiçça l-kunçert stess!” tenna l-kompoΩitur.

IΩ-Ωew© partijiet tal-kunçert, is-Sibt 29 ta’ Novembru fl-Astra u s-Sibt 6 ta’ Diçembru flAurora jibdew fis-7.30pm

24 02|11|2014

kullhadd.com

kÓ kalEjDoskoPjU

KALEJDOSKOPJU: FATTI MIÌBURA MINN CHARLES B. SPITERI

ÌRaW BÓal-lUm TWELID

kont taf?

1470: Dwardu V, Re tal-Ingilterra bejn April u Ìunju tal-1483. Hu u ˙uh, id-Duka ta’ York, inqatlu minn zijuhom Rikardu, Duka ta’ Gloucester.

1755: Marie Antoinette, Re©ina ta’ Franza. Kienet mibg˙uda mil-poplu g˙all-estravaganzi u l-politika tag˙ha. Fl-1793 inqatg˙etilha rasha bil-giljottina min˙abba tradiment u talli ppruvat to˙loq gwerra çivili.

1885: Harlow Shapley, astronomu Amerikan. Fassal l-ewwel stima eΩatta tal-qies tal-galassja Milky Way fl-1918. Hu miet fl-1972.

1913: Burt Lancaster, attur Amerikan u rebbie˙ ta’ Oscar. Fost il-films tieg˙u nsibu From Here to Eternity (1953), Elmer Gantry (1960, Oscar) u The Leopard (1963). Hu beda l-karriera tieg˙u fiç-çirklu u miet fl-1994.

1917: Durward Randolph Knowles, kaptan ta’ jott. Waqqaf rekord dinji g˙all-itwal kompetizzjonijiet Olimpiçi bejn l-1948 u l-1988. Sors: Guinness Book of World Records.

1953: Alfre Woodad, attriçi Amerikana, rebbie˙a ta’ Emmy. Óadmet fis-serje televiΩiva St Elsewhere (Dr Roxanne Turner).

1961: Katherine Dawn Lang, kantanta KanadiΩa, rebbie˙a ta’ Grammy Award. Kantat Constant Craving li rebb˙itha l-Grammy.

IMWIET 1950: George Bernard Shaw, kittieb IrlandiΩ. Waqqaf il-metodi mhux vjolenti biex jikseb drittijiet ugwali g˙an-nisa u trattament ©ust g˙all-˙addiema. Fost il-kitbiet tieg˙u nsibu Androcles and the Lion (1912) u Pygmalion (1913) li rebb˙uh Premju Nobel u Oscar. Aktar tard ipproduça My Fair Lady.

1964: Ralph Edward Schneider, neguzjant Amerikan li waqqaf id-Diner’s Club (1950) u l-ewwel kumpanija tal-credit cards.

1992: Hal Roach, li kien twieled fl-1892. Direttur Amerikan tal-films, rebbie˙a tal-Oscar. Fil-films b’direzjoni tieg˙u rajna lil Harold Lloyd, Laurel & Hardy, u The Little Rascals.

2002: Selden Rodman, awtur Amerikan. Edittja l-One Hundred American Poems (1948) li sar l-ewwel ktieb paperback mitbug˙ minn Signet Books. Rodman kien twieled fl-1909.

Id-delfini jorqdu b’g˙ajn wa˙da miftu˙a. Dan min˙abba li meta jorqdu, jorqdilhom biss nofs mo˙˙hom u jibqg˙u konxji biex jie˙du n-nifs. Jekk jag˙lqu g˙ajnejnhom it-tnejn, jintilfu minn sensihom.

mill-istatistika maltija

ÌRAJJIET 1800: L-ewwel president li da˙al fil-White House. Dan kien John Adams.

1835: Instabu l-kurrenti sekondarji fl-elettriku minn Joseph Henry.

1896: L-ewwel assigurazzjoni tal-karozzi tinbieg˙ minn General Accident Co, fil-Brittanja.

1954: L-ewwel mara eletta b˙ala lieutenant governer ta’ Vermont. Kienet Consuelo Northrop Bailey.

1983: Jum Martin Luther King Jr, L-ewwel festa federali annwali li tfakkar Amerikan iswed, in˙olqot meta l-President Reagan iffirma le©iΩlazzjoni fejn t˙alla wkoll it-tielet Tnejn ta’ Jannar biex jitfakkar jum it-twelid tal-istess mexxej tad-drittijiet çivili (Jannar 15, 1929).

1988: Inxte˙et l-ewwel dudu (worm) tal-Internet minn Robert Morris Jr, student gradwat minn Cornell.

1992: Magic Johnson. Il-le©©enda tal-basketball jirtira g˙at-tieni darba mill-isport; din id-darba g˙al kollox.

In-numru ta’ passi©©ieri li vvja©©aw lejn G˙awdex bejn Lulju u Settembru li g˙adda la˙˙aq il-1,499,734. Dan l-ammont jirrappreΩenta Ωieda ta’ 6.5% meta mqabbel mal-istess perjodu s-sena ta’ qabel.

L-akbar Ωieda kienet irre©istrata f’Awwissu, meta f’G˙awdex marru 543,475 persuna, li fissru 36.2% aktar minn dawk irre©istrati fit-tielet kwart tas-sena l-o˙ra.

Fil-vetturi li qasmu bejn Malta u G˙awdex kienet irre©istrata Ωieda wkoll, li la˙˙qet g˙al 7.9%, b’total ta’ 398,059 vettura.

In-numru ta’ vja©©i li saru fl-istess Ωmien imsemmi kienu ta’ 5,654; Ωieda ta’ 3.1% fuq l-istess perjodu tal-2013. L-akbar ammont ta’ vja©©i sar f’Awwissu, fejn saru 1,952 vja©©. Dan it-tag˙rif ing˙ata mill-Uffiççju Nazzjonali tal-Istatistika.

KUN Af KÓ

02|11|2014 25

kullhadd.com

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM

KITBA TA’ SAVIOUR MAMO

L-INSETTI U N-NUTRIJENTI TAGÓHOM Minn Ωmien il-preistorja lbniedem kien jiekol l-insetti.

Illum insibu pajjiΩi li g˙alihom l-iktar ikel sustanΩjuΩ u nutrittiv huwa l-la˙am tal-insetti. Óafna annimali wkoll jg˙ixu billi jieklu l-insetti. Insibu wkoll pjanti li jie˙du s-sustanza minn insetti li jinqabdu mill-pjanta stess.

Li l-bniedem jiekol l-insetti hija kultura komuni g˙al çerti pajjiΩi fid-dinja, inkluΩ lAmerika, l-Afrika, l-Asja, lAwstralja u New Zealand. Mat80% minn dawn l-pajjiΩi jieklu mal-1,000 speçi ta’ insett differenti. L-iktar insetti komuni li jittieklu huma l-©urati, il˙anfus, l-iskorpjuni, il-larva tal-ba˙rija, id-dud tal-˙arir, lirwieΩaq, nemel abjad ( termites ) u çerti brimb. G˙allEwropej u l-Istati Uniti hija ˙a©a moqΩieΩa li bniedem jiekol l-insetti, u g˙al çerti pajjiΩi dan huwa tabù.

Qieg˙ed isir ˙sieb li fil-futur din id-dieta ti©i introdotta f’pajjiΩi avvanzati. Vera tinstema’ naqra stramba li bniedem jiekol l-insetti, imma wie˙ed irid i©ib quddiem g˙ajnejg˙ li ˙lejjaq o˙ra b˙allgranç, l-im˙ar, il-gambli u lawwist, jittieklu qisu xejn mhu xejn. F’çerti pajjiΩi li d- dieti tag˙hom huma l-insetti, waslu fi stat li mhux qeg˙din isibu biΩΩejjed insetti biex imantnu lilhom infushom.

Tag˙rif Il-kelma entomophagy tfisser ‘konsum ta’ ikel bl-insetti’.

Qabel ma l-bniedem kellu lg˙odda biex jikkaççja u jrabbi l-annimali, l-insetti kienu ddieta prinçipali biex jg˙ix.

Dan l-evidenza kienet instabet f’g˙erin qalb il-muntanji ta’ Ozark f’Missouri u Arkansas flAmerika u fil-Messiku. F’dawn l-g˙erin kienu nstabu fossili ta’ skeletri primittivi li juru li kienu jg˙ixu billi jieklu brimb u nemel. Jekk wie˙ed ja˙seb sew il-gurilla u ˙afna speçi o˙ra ta’ xadini j˙obbu jieklu l-

insetti, speçjalment in-nemel.

Fit-Tramuntana ta’ Spanja, f’Altamira, kienu nstabu graffiti fl-g˙erin li jo˙duna mat30,000 u 9,000 sena Qabel Kristu. Dawn il-graffiti juru bejtiet tan-na˙al u figuri umani. Dan jag˙tik x’tifhem li l-bniedem kellu konnessjoni mal-insetti. F’Shanxi, fil-provinçja taç-Çina. Kienu nstabu fdalijiet ta’ 2,500 sena Qabel Kristu li juru li l-bniedem kien jiekol id-dud tal-˙arir.

Tasal lejn il-Punent Ftit ftit din il-kultura, ji©©ifieri il-konsum tal-insetti, qieg˙da ti©i introdotta fl-Ewropa u lIstati Uniti. Qieg˙ed isir tag˙lim, kemm fuq il-medja, kif ukoll f’˙afna laqg˙at, fuq kemm hu sustanjuΩ il-la˙am tal-insetti. Xi kumpaniji li jipproduçu l-ikel qeg˙din jintroduçu kwalità ta’ ikel im˙allat bl-insetti. G˙all-bidu hija diffiçili, g˙ax anke jekk tara listampa tal-insett fuq ilpakkett tal-ikel ukoll tistkerr˙u.

L-ewwel li bdiet tbig˙ ikel im˙allat bl-insetti kienet ilkumpanija Chapul fit-2 ta’ Lulju 2012. Din il-kumpanija introduçiet fis-suq dqiq mag˙mul mill-irwieΩaq, mag˙ruf b˙ala cricket flour .

Qeg˙din jinfet˙u stabbilimenti tal-ikel li jservu ikel mag˙mul mill-insetti. Fost dawn insibu wie˙ed f’Vancouver filKanada. Dan iservi, b˙ala lplat prinçipali, irwiezaq moqlija bid-dqiq fiΩ-Ωejt.

Stabbiliment ie˙or famuΩ huwa Rangoli, li jservi speçi ta’ pizza ( naan dough ) im˙awra bil-©urati moqlija.

Issib ˙afna sfidi u offerti biex i˙ajruk tiekol dan it-tip ta’ ikel. Hemm offerti f’çerti ˙wienet fl-Amerika li jekk tiekol Madacascar hissing cockroach (tip ta’ wirdiena kbira tliet pulzieri) ˙ajja ting˙ata ikla b’xejn.

JeΩistu ˙afna insetti li mhumiex tajbin biex jittieklu, anzi

jistg˙u jkunu fatali g˙all-bniedem. Illum hawn kotba li jg˙idulek liema insetti huma tajbin biex jittieklu. F’pajjiΩna g˙adna ’l bog˙od ˙afna biex nibdew naraw xi prodott talikel mag˙mul mill-insetti. Ta’ min isemmi li ftit ilu f’pajjiΩna kien hemm kaΩ fejn persuna kielet insett bi sfida u g˙al ftit ma marritx id-dinja l-o˙ra.

Id-domanda dejjem tikber Min˙abba li domanda g˙allinsetti qieg˙da dejjem tikber, speçjalment fit-Tajlandja, ˙afna minn dawk li jrabbu dawn l-insetti qeg˙din jesportawh b’ammonti kbar u bi prezz tajjeb. JeΩistu mal-20,000 produttur li jrabbu l-insetti u dawn dejjem qed jiΩdiedu.

Dawn l-a˙˙ar sitt snin ©ew esportati madwar 7,500 tunnellata kull sena. Óafna tobba qed isibu li din id-dieta tbieg˙dek minn ˙afna mard kroniku. Skont studju li sar fl-Università ta’ Alabama f’Birmingham, çertu Frank Franklin qal li l-ka©un prinçipali ta’ ˙ames miljun tifel u tifla li jmutu kull sena hu min˙abba n-nuqqas ta’ proteini u l-ftit kaloriji li jkollhom.

Dawn jistg˙u jsalvaw jekk jie˙du proteini mill-insetti.

Il-pestiçidi mibxuxa fuq ilpjanti qed jo˙olqu problema g˙ax meta l-insett ipo©©i fuq pjanta mibxuxa awtomatikament jiççappas bil-kimika tossika u, jekk l-insett jittiekel, jista’ jkun ta’ detriment g˙al min jikkunsmah G˙alhekk, la˙jar ˙a©a hi li l-insett ma jittikilx nej.

L-a˙˙ar nota Min jaf kemm a˙na nieklu larva ta’ insetti fil-˙axix tal-ikel u ma nindunawx. Il-pajjiΩi li jkabbru r-ross huma l-iktar li jieklu insetti. Dan g˙ax filpjanti tar-ross jg˙ixu ˙afna insetti u dawn jittieklu b’kollox mar-ross. Insibu pajjizi li anke fil-˙elu jda˙˙lu l-insetti.

26 02|11|2014

kullhadd.com

kÓ maDwarna

Ìiet imwaqqfa l-ableman Drilling Careers aCaDemy Ablecare Oilfield Services Group g˙adu kif waqqaf l-Ableman Drilling Careers Academy. L-Akkademja ng˙aqdet ma’ Lone Star College minn Houston, Texas, fl-Amerika, biex toffri kors full-time li jdum xahrejn, Floorhand Workforce Certificate, l-ewwel wie˙ed li jid˙ol f’dan id-dettall fir-re©jun tal-Mediterran. Ìie Ωviluppat biex ikun konformi mal-˙ti©ijiet ta’ G˙arfien, Óiliet u Abbiltajiet (KSA) tal-Assoçjazzjoni Internazzjonali ta’ Kuntratturi tat-T˙affir (IADC) u hu rikonoxxut mill-IADC stess.

“It-twaqqif tal-Ableman Drilling Careers Academy juri l-impenn tal-Ablecare Oilfield Services Group lejn it-titjib tal-istandards ta’ preparament ta’ impjegati prospettivi fl-industrija taΩ-Ωejt u l-gass,” qal iç-Chairman ta’ Ablecare OSG, Paul Abela.

“A˙na impenjati nipprovdu lil dawn il-kuntratturi tat-t˙affir bi crews fuq irriggijiet li jistg˙u jimpjegawhom g˙al Ωmien indefinit, jistg˙u ji©u promossi u g˙andhom g˙arfien fuq is-sigurtà. Permezz ta’ dan il-kors u o˙rajn ippjanati fil-©ejjieni a˙na ser nippreparaw persuni g˙al karriera prattika fl-industrija taΩΩejt u l-gass, nag˙tu opportunitajiet g˙al Ωvilupp personali lil dawk li di©à ja˙dmu fuq ir-riggijiet u nwaqqfu standard lokali g˙al rekwiΩiti ta’ impjieg fuq rigg li hu approvat madwar id-dinja.”

Ablecare OSG qieg˙ed jinvesti f’tag˙mir li l-istudenti ser juΩaw biex ikollhom esperjenza prattika ta’ xog˙ol fuq rigg taΩ-Ωejt, u fil-façilitajiet me˙tie©a.

Lone Star College huwa wie˙ed mill-ikbar istituzzjonijiet ta’ edukazzjoni g˙olja fi Houston li toffri kwalifiki u çertifikazzjoni f’˙afna oqsma ta’ studju. Ûew© letturi mill-kulle©©, li g˙andhom g˙exieren ta’ snin ta’ esperjenza flindustrija taΩ-Ωejt u l-gass, ser ji©u Malta biex jag˙tu l-ewwel programm flAbleman Drilling Careers Academy.

Fost is-su©©etti li ser ikunu trattati fil-programm, li jibda fi Frar u fih mhux inqas minn 288 sieg˙a ta’ tag˙lim dirett, hemm: Introduzzjoni g˙aΩ-Ûejt u lGass, Introduzzjoni g˙all-Manutenzjoni Industrijali, Óiliet Mekkaniçi BaΩiçi g˙all-Ener©ija, Óiliet BaΩiçi fit-T˙affir/Rig Floor, IADC Rig Pass u IADC WellCAP. Id-Direttriçi ta’ Ableman Drilling Careers Academy, Angelique Maggi, qalet: “Tajjeb li nag˙rfu li 95% tal-istudenti li jattendu dawn il-korsijiet fi Houston sabu impjiegi permanenti, b’paga tajba ˙afna. Mhux hekk biss, iΩda qeg˙din iwettqu xog˙olhom b’suççess. Ninsab kunfidenti li l-ewwel 30 student lokali li jag˙mlu dan il-programm ser ikunu f’poΩizzjoni li jag˙mlu xog˙olhom f’livell g˙oli malli jsibu impjieg u jkunu jistg˙u jkomplu jsegwu karrieri fit-tul flindustrija taΩ-Ωejt u l-gass.”

Is-Sinjura Maggi ser tag˙ti numru ta’ sessjonijiet ta’ informazzjoni fuq dan ilprogramm ©did matul ix-xahar ta’ Novembru, 2014, fl-uffiçini ewlenin talAblecare Oilfield Services Group fil-Qasam Industrijali ta’ San Ìwann.Id-dettalji kollha jinsabu fuq il-pa©na ta’ Facebook tal-Ablecare Oilfield Services Group. Dawk interessati li jattendu g˙andhom jirre©istraw bil-quddiem billi jibag˙tu email lil ablemanacademy@ablecareosg.com G˙al iktar informazzjoni Ωur is-sit elettroniku ta’ Ablecare OSG www.ablecareosg.com.

8,700 kilò ta’ batteriji uÛati jinÌabru mill-iskejjel Aktar minn 8,700 kilo ta’ batteriji n©abru mill-iskejjel fissena skolastika 2013-2014 b˙ala parti mill-kompetizzjoni annwali tal-WasteServ ta’ ©bir ta’ batteriji uΩati, mag˙rufa b˙ala l-kampanja ta’ Batterina.

Numru rekord ta’ 177 skola ˙adu sehem f’din l-edizzjoni tal-kampanja, li g˙andha lg˙an li tqajjem aktar kuxjenza fost it-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙ dwar l-uΩu u r-rimi sostenibbli ta’ batteriji.

L-iskola li ©abret l-aktar batteriji uΩati b˙ala medja g˙al kull student kienet St Theresa College Santa Venera Boys Secondary, fejn in©abru 567 kilo ta’ batteriji, ji©ifieri medja ta’ 2.04 kilo g˙al kull student.

Il-premju huwa € 2,500 fi flus li jrid jintuΩa g˙al pro©ett edukattiv marbut mal-ambjent jew max-xjenza jew g˙al investiment fir-riΩorsi tal-iskola.

Kull sena jing˙ataw ukoll premijiet lil xi studenti li jkunu pparteçipaw fil-kampanja. Dan isir permezz ta’ lotterija u lpremijiet g˙al din il-˙ames edizzjoni kienu iPod Touch b˙ala l-ewwel premju, iPod Nano b˙ala t-tieni premju u g˙axar iPod Shuffle g˙al total ta’ 12-il premju. Ir-rigali kollha kienu sponsorjati minn V.J. Salomone Marketing Ltd, distributuri uffiçjali ta’ Duracell.

Iç-çerimonja tal-g˙oti tal-premijiet saret fl-iskola primarja

tal-kulle©© ta’ Santa TereΩa f’Santa Venera, fejn il-Kap EΩekuttiv tal-WasteServ, is-Sur Tonio Montebello, ˙abbar li lkampanja se tkompli bis-sitt edizzjoni fis-sena skolastika 2014-2015. G˙al darb’ohra V.J. Salomone Marketing Ltd se jkunu qed jisponsorjaw il-kampanja.

Il-Ministru g˙all-IΩvilupp

Sostenibbli, l-Ambjent u tTibdil fil-Klima, l-Onorevoli Leo Brincat, kien ukoll preΩenti g˙al din iç-çerimonja.

Waqt id-diskors tieg˙u, ilMinistru Brincat beda biex fa˙˙ar lill-WasteServ u lparteçipanti kollha g˙all-istorja ta’ suççess li g˙amlu bil-kampanja ta’ Batterina. Bis-sa˙˙a ta’ hekk qajmu kuxjenza akbar

dwar ir-rimi tal-batteriji. Huwa qal li n-numru rekord ta’ kilogrammi ta’ batteriji uΩati mi©bura mill-iskejjel, kif ukoll in-numru rekord ta’ skejjel li pparteçipaw, tikkonferma lpopolarità ta’ din il-kompetizzjoni.

Il-Ministru ˙abbar li wasal iΩΩmien biex ikun hemm linvolviment tal-pajjiΩ kollu fuq

din il-kwistjoni, sabiex inkunu konformi ma’ dak li l-Pjan Nazzjonali tal-Iskart jistenna minna lkoll. Huwa qal li fil©ejjieni qrib - ©aladarba lproblemi tal-ekokontribuzzjoni ji©u indirizzati – id-Direttiva tal-Batteriji titlob li kampanji b˙al dawn ikunu r-responsabbiltà tal-produtturi tal-batteriji u mhux ta' kumpanija li tkun proprjetà tal-Gvern, kif inhu ddikjarat fil-Pjan Nazzjonali tal-Iskart.

Huwa tenna li l-Pjan jenfasizza li kwalunkwe ©bir g˙andu jkun f’konformità mal-obbligi legali pprovduti mid-Direttiva tal-Unjoni Ewropea, kif ukoll li, b˙alma huwa l-kaΩ, g˙al direttivi o˙ra marbutin marresponsabbiltà tal-produttur, loperaturi ta’ batteriji – inkluΩi dawk li jimportaw u jqieg˙du l-batteriji fis-suq Malti – g˙andhom iwaqqfu s-sistemi me˙tie©a ta’ ©bir ta’ batteriji.

“Ming˙ajr il-kontribut validu ta’ dawk li pparteçipaw ma konniex naslu g˙all-istadju li qeg˙din fih b˙alissa, però issa wasal iΩ-Ωmien biex nibdew nippreparaw g˙al qabΩa kbira f’dan is-settur importanti,” temm jg˙id il-Ministru Leo Brincat.

G˙al aktar tag˙rif Ωur is-sit elettroniku www.wasteservmalta.com, www.batterina.net, info.ws@wasteservmalta.com, facebook.com/WasteServ, jew çempel freephone 8007 2200

Skeda kÓ

02|11|2014 27

kullhadd.com

10.45 12.30 14.00 14.05 15.35 16.30 17.10 18.00 18.05 18.40 19.30 20.15 20.40 21.40 21.45 23.15

A˙barijiet The Client (R) G˙alkul˙add Quddiesa mis-Santwarju tal-Madonna ta’ Pinu Se NiΩΩew©u Telebejg˙ A˙barijiet Telebejg˙ Iswed fuq l-Abjad (R) Sport Extra Wheelspin (R) A˙barijiet Flusek (R) What’s for Dinner A˙barijiet G˙alik fl-Ewropa Becky A˙barijiet Replay A˙barijiet

06.00 07.30 08.30 09.00 09.30 10.00 10.30 12.00 12.10 15.00 15.05 18.00 18.15 18.45 18.55 20.00 20.50 23.00 23.20

A˙barijiet Alexander’s Lost World Madwarna Il-Gwerra l-Kbira Gadgets House Hunt Malta u Lil Hinn Minnha A˙barijiet Óadd G˙alik A˙barijiet Óbieb u G˙edewwa A˙barijiet G˙awdex Illum Paq Paq On Test L-Irkant A˙barijiet X-Factor Uk A˙barijiet Rajt Ma Rajtx

07.00 08.30 09.00 09.45 10.15 11.15 12.30 13.00 13.30 14.00 14.30 15.00 16.00 16.30 17.00 17.30 18.00 18.30 19.00 19.30 20.30

A˙barijiet Animals That Made History Quddiesa tal-Óadd Vatican Magazine Kurrenti Luxdesign Valletta Househunt Gadgets Ti©rijiet Biss 3 Pointer Dwarna Pellikola Il-Gwerra l-Kbira GFA Roundup Valletta Kultema Venere G˙awdex Illum Alexander’s World A˙barijiet g˙al Persuni b’Nuqqas ta’ Smig˙ 20.40 Madwarna 21.00 Kontrattakk

06.00 06.30 10.00 10.30 10.55 11.50 12.00 12.10 12.20 13.30 14.00 16.45 18.50 20.00 20.25 21.00 21.15 23.00 23.05

Parlamento Punto Europa Unomattina In Famiglia Buongiorno Benessere A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Recita Dell'angelus A Sua Immagine Linea Verde I Colli Euganei Telegiornale L’Arena Teatro San Ferdinando Di Napoli L’Eredità Telegiornale Gran Premio Stati Uniti Gara Gran Premio Stati Uniti Tg1 60 Secondi Canzone

06.00 06.55 07.45 09.20 11.10 12.55 13.10 14.15 14.30 15.00 15.05 19.00 20.00 20.10 21.45 23.30 23.45

Fuori Orario. Cose (Mai) Viste Ai Confini Dell'arizona Film L'angelo Bianco Metropoli Tgr Geo Colpo Di Scena Tg3 In 1/2 Ora Tg3 Lis Kilimangiaro Tg3 Blob Che Tempo Che Fa Report Tg3 Gazebo

06.05 06.45 08.35 10.30 12.25 13.00 14.00 14.25 16.30

06.00 07.55 08.00 08.50 09.55 10.00 11.00 12.00 13.00 13.40 14.00 18.45 19.57 20.00 20.40 21.11

Prima Pagina Tg5 Traffico Tg5 Le Frontiere Dello Spirito Pillole Zelig The Chef Le Storie Di Melaverde Melaverde Tg5 L' Arca Di Noè Domenica Live Avanti Un Altro Tg5 Prima Pagina Tg5 Paperissima Sprint Baaria

21.00

Deja Vu Super Car A-Team Il Maggiore Payne Studio Aperto Sport Mediaset XXL I Simpsons Missione Eroica Campionato Mondiale Superbike 2014 Fuori Giri - Sbk Mike & Molly Studio Aperto Love Bugs Campionato Mondiale Superbike 2014 Adam Kadmon

06.05 06.10 06.40 07.00 07.30 08.00 09.00 10.00 10.50 11.30 12.00 13.00 14.00 14.45 17.35 18.55 19.35 21.30 23.45

Zig Zag Ieri E Oggi In Tv Special Tg4 Night News Televendita Media Shopping Zorro Mondo Sommerso Terra!

Santa Messa I Grandi Della Fede Tg4 I Grandi Della Fede Pianeta Mare Donnavventura L’Inferno Di Cristallo Lucky Luke Tg4 Tempesta d’Amore Colpevole d’Innocenza La Giusta Causa

07.00 07.15 07.25 07.35 07.55 08.15 09.00 09.30 10.15 11.05 11.50 12.35 13.30 14.00 14.30 15.10 17.45 18.30 19.10 20.00 20.30 21.00 23.30

Nina And The Neurons Jollywobbles Bobinogs Mr Bloom’s Nursery Show Me Show Me The Weakest Link Me And Mrs Jones Breaking Pointe The Paradise Doctor Who Explained The Weakest Link Tough Guy Or Chicken?

Me And Mrs Jones One Foot In The Grave Breaking Pointe Doctors Doctor Who Explained Breaking Pointe The Paradise Me And Mrs Jones The Omid Djalili Show The Secret Of Crickley Hall Dci Banks

06.15 07.05 07.30 08.20 09.10 10.00 10.25 11.15 12.05 13.20 13.45 14.35 15.25 16.40

Food Network Challenge Siba’s Table Have Cake Will Travel Barefoot Contessa Siba’s Table Guy’s Big Bite Unique Eats Hungry Girl Diners, Drive-Ins And Dives Guy’s Big Bite Barefoot Contessa Siba’s Table Diners, Drive-Ins And Dives Barefoot Contessa

07.40 08.05 08.30 09.25 09.50 10.15 10.40 11.10 11.35 12.00 12.25 12.50 13.15 13.45 14.35 15.00 15.25 15.50 16.15 17.05 17.30 18.00 18.55 19.45

The Sweet Truth Chasing The Yum Extreme Cuisine With Jeff Corwin Candice Tells All Dina’s Party 10 Grand In Your Hand Selling LA Keasha’s Perfect Dress Eating Art Chef Abroad Eating Art My Yard Goes Disney Dina’s Party Million Dollar Rooms House Hunters Selling LA 10 Grand In Your Hand Suggs’ Italian Job House Hunters Chasing The Yum Chef Abroad Extreme Cuisine With Jeff Corwin Vintage Hunter Keasha’s Perfect Dress

06.00 08.30 10.35 12.15 13.05 13.55 14.45 15.35 16.25 17.15 18.05

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People, Big World My Strange Addiction What Not To Wear Toddlers & Tiaras Little People, Big World Breaking The Faith Long Island Medium Your Style In His Hands Something Borrowed, Something New Randy’s Wedding Rescue 90 Days To Wed Surviving The In-Laws What Not To Wear

06.30 06.55 07.15 08.00 08.30 10.00 10.30 11.30 12.30 12.40 13.00 14.00 14.30 16.55 17.30 17.40 18.15 18.45 19.30 20.20 21.30 22.55 23.30

A˙barijiet Snajja’ Maltin Pink Panther (R) Flimkien ma’ Nancy (R) Paper Scan Tlaqna sal-Belt Aroma Kitchen (R) Gaxin A˙barijiet Telebejgh In D House (R) Dchange (R) Arani Issa (R) Top Model A˙barijiet On D Road Esperti Joe’s Kitchen A˙barijiet It-Tfal Ep. 5 L-Argument Fresh & Funky (R) A˙barijiet

07.00 08.15 09.00 10.00

06.00 06.30 07.00 07.50 08.15 08.35 09.15 10.00 11.00 11.45 13.00 13.30 13.45 15.30 17.05 17.10 18.10 19.35 20.30 21.00 21.45 22.40

Film: Io Sono L'amore Nautilus Jake E I Pirati Dell'isola Il Pirata Misterioso Avengers Assemble Il Nostro Amico Charly Motivi Familiari Dalla Chiesa Evangelica Cronache Animali Mezzogiorno In Famiglia Tg2 Giorno Tg 2 Motori Quelli Che Aspettano Quelli Che Il Calcio Tg2 L.I.S. Stadio Sprint 90° Minuto Squadra Speciale Cobra 11 Tg2 N.C.I.S. Pagina Non Trovata Hawaii Five - 0 La Domenica Sportiva

07.00 07.30 07.55 09.45 10.45 11.30 13.30 14.00 14.40 16.30 18.10 20.00 20.30

Omnibus Tg La7 Omnibus L’Aria Che Tira Otto E Mezzo Sabato (R) Bersaglio Mobile (R) Tg La 7 Tg La7 Cronache Murder 101 La Libreria Del Mistero L’Ispettore Barnaby Tg La7 Domenica Nel Paese Delle Meraviglie 21.10 La Gabbia

17.50 18.05 18.30 19.00 19.30

20.10 21.00 21.50 22.40

ARANI ISSA, G˙ada fit-20.20 fuq One 06.00 07.00 07.30 08.00 09.00 11.00 11.30 12.00 15.00 16.00 17.00 20.00 21.00 22.00 22.30 23.00

THS: Reality Ex-Wives Extreme Close-Up Style Star Bigger, Badder Celebrity Feuds Rich Kids Of Beverly Hills E! News Fashion Police Keeping Up With The Kardashians Rich Kids Of Beverly Hills E! News Rich Kids Of Beverly Hills Keeping Up With The Kardashians Rich Kids Of Beverly Hills E! News The Soup E! News

08.30 FIA World Endurance Championship 10.00 WATTS 10.15 Sports Insiders 10.45 Endurance Series Motor Racing 12.00 International Championship Snooker 15.30 New York, Marathon 18.00 WATTS 18.15 Porsche Supercup Motor Racing 19.00 Superbike Series Motorcycle Racing 21.30 Motorsports Weekend 21.45 FEI World Cup Equestrian 22.45 International Championship Snooker

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

How Do They Do It? Overhaulin Mega Builders MythBusters The Big Brain Theory The Liquidator Lost and Sold Storage Hunters Auction Kings Dynamo Close-Up Kings Troy Mind Control Freaks Magic of Science Bike Battles Fat N’ Furious Wheeler Dealers Tethered Marooned With Ed Stafford Deadliest Catch

07.10 09.05 11.55 12.10 13.45 15.40 17.25 19.15 21.00 22.45

The Bridge At Remagen The Great Escape Mgm’s Big Screen Prime Risk Huckleberry Finn Impromptu Reversal Of Fortune Hidden Agenda Blow Out Death Wish

07.05 07.55 08.20 08.45 09.10 09.35 10.00 10.25 10.50 11.15 11.40 12.05 12.30 12.55 13.20 13.45 14.40 15.30 15.55 16.20 16.45 17.10 17.35 18.00

Bubble Guppies Go, Diego, Go! Winx Club The Fairly Oddparents Sanjay And Craig Kung Fu Panda The Legend Of Korra Turtles T.U.F.F. Puppy Winx Club iCarly Sam & Cat Victorious Big Time Rush Marvin Marvin SpongeBob SquarePants The Penguins Of Madagascar The Fairly Oddparents iCarly Big Time Rush Victorious Life With Boys SpongeBob SquarePants Turtles

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 10.00 10.55 11.50 17.20 18.15 19.10 20.05 21.00 21.55 22.50 23.45

Monkey Life My Cat From Hell Steve Leonard’s Extreme Animals Must Love Cats Animal Maternity Dick ’n’ Dom Go Wild Clash Of The Dinosaurs Wildest Islands Man-Eating Super Squid Gorilla Doctors Charles & Jessica Jaws Strikes Back Gorilla Doctors Charles & Jessica Clash Of The Dinosaurs I’m Alive

Il-˙olma ta’ Mayrose saret realtà f’Arani Issa! Il-˙olma ta’ ˙ajjitha.

Dak li g˙andu m˙ejji g˙aliha Arani Issa Ωgur li ser i˙alli lil kul˙add b’˙alqu miftu˙! Matthew u familtu qatt ma ©ew f’art twelid missieru u ommu minkejja x-xewqa kbira tieg˙u! Però, issa wara l-mewt ta’ missieru, Arani Issa ser jag˙mel minn kollox biex il-˙olma ta’ Matthew issir realtà. U dak li ser isib Matthew malli jirfes Malta Ωgur li ser jissorprendi lil kul˙add.

Programm ta’ emozjoni garantita. Dan u aktar f’Arani Issa.

ONE NIGHT STAND, Nhar it-Tlieta fid-21.30 fuq One Din il-©img˙a b’unur kbir se jkollna mag˙na g˙al darb’o˙ra mistiedna minn barra minn xtutna…fil-fatt mill-Italja ©ejja Miriana Trevisan, ex-showgirl li rajnieha fi programmi ta’ suççess b˙al La Ruota Della Fortuna, Corrida, Non E La Rai u anke fir-reality show L’Isola Dei Famosi. Se niltaqg˙u wkoll ma’ personalità sabi˙a o˙ra, din id-darba minn pajjiΩna, Sarah Agius – preΩentatriçi tal-isports li fil-passat kienet mudella u re©ina tas-sbu˙ija.

28 02|11|2014

kullhadd.com

KÓ ÇINEMA

jikteb CARMELO BONNICI

MIÇ-ÇINEMA BOOK OF LIFE (3D)

FANTASTIKU

ÓRAFA LATINA-AMERIKANA EÇÇENTRIKA Vuçijiet ewlenin: Christina Applegate, Diego Luna, Zoe Saldana, Channing Tatum, Ice Cube, Ron Perlman Direttur: Jorge R. Gutierrez.

Distributur: 20th Century Fox Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd

Óin: 95 min.

Meta fil-bidu nett rajt l-isem ta’ Guillermo Del Toro b˙ala produttur, indunajt li l-film animat, Book Of Life se jkun produzzjoni mhix tas-soltu, bi stil viΩwali uniku u andament pjutost intelli©enti, iΩda xi ftit ikkumplikat.

Na˙seb li dan ix-xog˙ol jappella aktar g˙all-adolloxxenti u l-kbar. Din hija avventura fantastika, bi traççi ta’ mitolo©ija Griega (fejn l-allat jinda˙lu u jiddeffsu fl-affarijiet tal-umani) u bi vja©© ©o dinjiet ma©içi u tal-g˙a©eb.

Mary Beth (vuçi ta’ Applegate), gwida turistika, tie˙u çorma tfal Ωg˙ar imqarbin f’muΩew u turi llKtieb tal-Óajja , li jinfeta˙ wa˙du bi stampa ta’ post Messikan. Quddiemna tiΩviluppa l-le©©enda ta’ Manolo (Luna), eroj b’konflitt fl-intern u wie˙ed li sikwit jo˙lom b’affarijiet li aktarx ma jistax jakkwista.

Manolo, ©ellied tat-toru, aktar

g˙andu g˙al qalbu l-muΩika u dejjem i©orr mieg˙u il-kitarra, anke waqt li jkun impenjat mal-barrin. L-avversarju tieg˙u g˙all-im˙abba ta’ Maria (Saldana), tfajla fuq tag˙ha, hu Joaquin (Tatum).

Meta jkun jidher li Manolo se jitlef l-im˙abba ta’ ˙ajtu min˙abba l-g˙aΩliet personali tieg˙u fil-˙ajja, jimbarka fuq vja©© epiku u mitiku f’dinjiet differenti biex jer©a’ jing˙aqad mal-unika ma˙buba u fl-istess waqt isalva lill-villa©© tieg˙u.

The Book Of Life hu mfawwar b’kultura LatinaAmerikana u tradizzjonijiet Messikani, fosthom il-festa talÌurnata tal-Erwie˙ tat-2 ta’ Novembru, festa ççelebrata b’pompa kbira.

Il-proçess tat-3D jg˙in ˙afna fl-ispettaklu ta’ dawn l-avvenimenti. Din il-˙rafa mhux tassoltu hi mΩewqa b’azzjoni, avventura, kummiedja, im˙abba u, fuq kollox, muΩika allegruΩa.

Çert. U

ÇINEMA KÓ

02|11|2014 29

kullhadd.com

THE JUDGE

ANTAGONIÛMU FAMILJARI

IMÓALLEF AVVANZAT B’SUSPETT TA’ QTIL

Atturi Ewlenin: Robert Downey Jr, Robert Duvall, Vera Farmiga, Billy Bob Thornton, Vincent D’Onofrio Direttur: David Dobkin.

Distributur: Warner Bros Ma˙ru© minn KRS Releasing Ltd Minkejja l-età venerabbli ta’ 84 sena, Robert Duvall g˙adu preΩenza qawwija fil-films li jidher fihom. Jidher li l-partijiet ta’ wie˙ed strett u ta’ dixxiplina, jew ta’ furja palpabbli ta’ vendetta, kif wera f’The Outfit (1974) jew fix-xog˙ol li g˙alih kien innominat g˙all-Oscar, The Great Santini (1979), huma adattati ferm g˙alih.

F’The Judge ja˙dem il-parti ta’ Joe Palmer, ma©istrat anzjan li fuqu jaqa’ suspett ta’ qtil.

Hank Palmer (Downey Jr), ibnu, huwa avukat prim, b’arja kbira fuqu, imkabbar bih inniffsu u b’kapaçità li je˙les mill-kastig kwaΩi lil dawk kollha li jistg˙u j˙allsu. Meta jirçievi messa©© li ommu mietet, imur lejn Carlinville, Indiana.

Tul dawn l-a˙˙ar g˙oxrin sena qatt ma kellu kuntatt ma’ missieru, imma biss ma’ ommu. Wara l-funeral kien ippreparat jer©a’ lura imma jkollu jiddefendi lil missieru, ma©istrat g˙al 42 sena u li mieg˙u kien qatta’ l-karti darba g˙al dejjem min˙abba dixxiplina Ωejda u nd˙il minna˙a tax-xwejja˙.

Sadanittant, Carl jaqa’ g˙allattenzjoni Ωejda ta’ Carla (Leighton Meester) li ti©i t-tifla ta’ Samantha (Farmiga), lim˙abba antika tieg˙u. Waqt il-©uri ta’ Joe, Hank jinnota kif

Óin: 142 min. Çert. 15 missieru g˙adu ri©idu daqs qabel, imma l-età avvanzata tieg˙u flimkien ma’ nuqqas fiΩiku ta’ sa˙˙a, ma j˙alluhx jirrea©ixxi kif kien imdorri. LantagoniΩmu ta’ bejniethom jer©a’ jitla’ fil-wiçç. Wara li serva g˙al bosta snin fis-si©©u tal-poter fl-awla tal-qorti, ikun lest Joe jistrie˙ fuq il-pariri tattifel tieg˙u?

The Judge jin˙ass xi ftit twil, però jaqbad ritmu m˙arrek fla˙˙ar sieg˙a u huwa thriller eçitanti m˙allat ma’ drama familjari. Robert Downey Jr hu tajjeb ˙afna fl-interpretazzjoni li jag˙ti, li tidher li hi g˙al qalbu wkoll.

KOMPETIZZJONI EMPIRE CINEMA

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn it-22 u s-26 ta’ Ottubru 2014

Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Fuq xiex jitratta l-film The Judge?

Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun.

Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba.

Rebbie˙a tal-©img˙a li g˙addiet: MONICA GALEA, Ûerniq, Triq il-Fortizza, il-Mosta.

1.

2.

3.

4.

5.

Teenage Mutant Ninja Turtles Fury The Maze Runner Dracula Untold Gone Girl

30 02|11|2014

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI

PROPRJETÀ GÓALL-BEJGÓ

Appartament f’Wied il-G˙ajn fit-tieni sular g˙all-bejg˙, viçin il-ba˙ar, Ωew© kmamar tassodda, kamra tal-banju, kçina u dining room combined. Fully furnished b’g˙amara u appliances ©odda. Jinkludi parti mill-bejt b’kamra tal-˙asil b’toilet , shower u sink. Prezz ta’ €79,000 freehold (bla çens). Çempel 2700 1031 wara s-7pm jew 9812 1011 il-©urnata kollha.

Appartamenti ©odda lesti minn kollox fil-Mosta u Bu©ibba.

Garaxxijiet fil-Qawra, dar kbira f’Óal Qormi b’finishing lussuΩ.

Prezz bargain . Çempel 7766 6259.

TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali.

G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

KIRI TA’ BAR Il-Kumitat Laburista ta’ ÓadDingli ser ikun qieg˙ed jilqa’ offerti g˙all-kiri tal-Bar taçÇentru Laburista f’Óad-Dingli.

L-offerti jintlaqg˙u mit-Tnejn 27 ta’ Ottubru 2014 sat-Tnejn 24 ta’ Novembru 2014 fis-7pm.

Il-formola tal-applikazzjoni tista’ tin©abar billi ççempel lillPresident fuq 7939 8896 jew lis-Segretarju fuq 7994 1293. IlKumitat jista’ jirrifjuta kull offerta, anke l-aktar wa˙da vanta©©juΩa.

AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ Kajjik tal- fiber 14-il pied.

Magna inboard Aircool. Óadmet inqas minn 100 sieg˙a.

G˙andu gabuz, arial tal-VHF u karru. Kundizzjoni tajba ˙afna. Çempel 7709 0509 jew ibg˙at email lil joecarm@melita.com.

Prezz negozzjabbli.

Affarijiet tal-Milied, Keychains, maggijiet (mugs), tazzi u bowls tar-reklami, statwi, inkwatri u affarijiet o˙ra tad-dar. Prezzijiet ir˙as. Bargain. Çempel 7965 1011.

Long play turn table player tadditta Fisher MT-640, kwaΩi ©did.

Prezz €60 jew offerta viçin. Çempel 7930 0261.

PVC car cover u underlay g˙al Peugeot 205. Kundizzjoni tajba ˙afna. Prezz €60 jew offerta viçin. Çempel 7930 0261.

Sett tal-pranzu mahagony (talkewba) li jinkludi mejda u 6 si©©ijiet, vetrina u side board. Ûew© ilbiesi tal-preçett ©odda fjamanti tal-bniet kompluti bi prezz bargain . Çempel 9984 4501.

Toyota Avensis f’kundizzjoni tajba ˙afna mixtrija ming˙and a©ent lokali. Çempel 7766 6259. Ûew© figorini (statwi) kbar bilkolonni tal-kewba, €50 is-sett Ûew© figorini Ωg˙ar bil-kolonni €25 is-sett. Tigra taç-çaqquf €10.

Statwa kbira bil-kolonna €50.

Lampshade bil-kolonna talkewkba €40. Sufan kbir €60. Çempel 2123 4579.

G˙odda tal-mastrudaxxi: Çana 5 piedi bi 12-il pied b’9 pulzieri u nofs. Router bit-trapani, kompressur b’gun u Ωew© bottijiet mieg˙u, belt sander kbira u o˙ra Ωg˙ira biç-çineg mag˙hom, driller tal-half-inch u trapan tattoqob taç-çapetti, çana tas-6 pulzieri tal-idejn, cross-cut b’4 lupi mag˙ha, gun tal-imsiemer u ie˙or tal-istaples, sand paper tarroll, Ωew© vibrators Ωg˙ar talidejn, work-bench (mejda Ωg˙ira), Ωgorbi tat-torn u taliskultura, Ωew© extractors – wie˙ed tal-pied u ie˙or tas-16-il pulzier, mannarett u rixketta. Çempel fuq 9945 9899.

Sander, kalibratur, Ωew© piedi wisa’, kundizzjoni mill-aqwa. Çineg grit 60 u 120 biex imorru mag˙ha. G˙al aktar informazzjoni çempel 7961 7945.

Inbig˙u kull tip ta’ arlo©©i.

Selezzjoni kbira ta’ arlo©©i talidejn Casio u Citizen, kemm dig-

ital jew analogs, varjetà kbira ta’ alarm clocks, kemm Citizen, Seiko Dugena tal-marka Pierre Cardin. Varjetà sabi˙a ta’ cuckoos li ja˙dmu kemm bil-˙abel u bil-batterija. Prezzijiet tajbin.

Nag˙mlu wkoll tiswijiet ta’ arlo©©i tal-idejn, tal-˙ajt u grandfather clocks. Nag˙mlu wkoll testing bil-pressure test machine, sistema ta’ testing g˙al kull tip ta’ arlo©©i biex jintuΩaw g˙all-ilma (vacuum test u pressurised test) waqt li qieg˙ed tistenna g˙alih.

Tiswija bil-garanzija. Irrikorru 110, Triq il-Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel g˙al aktar informazzjoni fuq 2141 7253 jew 9982 5389.

SERVIZZI Korsijiet f’livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙all-Matematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn.

Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com Tewmi Group g˙al lezzjonijiet talkarozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422.

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stili ballroom jew Latin-Amerikan.

Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙all- beginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm.

sieg˙a, G˙andna wkoll g˙all-kiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds.

G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178

snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool.

G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com

Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra. DNA testijiet forensiçi, tfal ma˙tufa minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra fil-qorti. Problemi ta’ kumpaniji jew negozju. Nag˙tu xhieda fil-Qorti.

Na˙dmu f’Malta u kif ukoll barra. Çempel 7959 0000 jew info@privateinvestigationmalta.com

AVVIÛI OÓRA

XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI Tiswija u installazzjoni fuq estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419.

Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali talilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq innumru 2143 2352 jew 9947 7167.

Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq ilfil, fuq xog˙ol antik u bil-pont, kisi bil-©ibs u graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811.

WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproof membrane, damp proofing u rubberised paint. 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 9949 3840 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com

Medina Home for The Elderly, 106 Labour Ave, ir-Rabat. Dar g˙all-anzjani mg˙ammra bil-kumditajiet kollha. Staff ikkwalifikat.

Nurses u care workers 24 sieg˙a.

Prezzijiet ra©onevoli li jibdew minn €25 kull persuna. Naç çettaw respite u bed ridden. Çempel fuq dawn in-numri: 2145 4908, 2145 4858 jew 7945 4908.

G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane. Mela pprote©i l-proprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn binnumru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com

Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies , nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija, g˙ajnuna fiddjar u night sitters. Servizz ta’ 24

Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma?

G˙andek problema ta’ moffa?

Kenda Ltd issolvilek il-problema.

Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU NOTA IMPORTANTI: Çekkijiet g˙andhom ji©u indirizzati lil SOUND VISION PRINT LTD

MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards.

Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tattag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796.

AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓALL-KAROZZI Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutches, eçç. Parts ©enwini. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 Email : 0295. alex@agrautoparts.com

PRAYER TO THE VIRGIN MARY O most beautiful flower of Mount Carmel, fruit vine splendour of Heaven, Blessed Mother of the Son of God, Immaculate Virgin Assist me in my necessity.

O Star of the Sea, help me and show me herein you are my mother. O Holy Mary Mother of God, Queen of Heaven and Earth, I humbly beseech you from the bottom of my heart to succour me in my necessity.

There are none that can withstand your power. O show me here you are my mother. O Mary, conceived without sin, pray for us who have recourse to thee. O Holy Mary, I place this cause in your hands. Thank you for your mercy towards me and mine. Amen.

This prayer must be said for three days and after the request is granted, this prayer must be published.

Offerta 1: ©img˙atejn

€5

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CHEQUE JEW CASH LIL: Sound Vision Print Ltd,

ISEM, KUNJOM U INDIRIZZ

KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Milend, il-Óamrun, ÓMR 1717.

AVVIÛI KÓ

kullhadd.com

AVVIÛIÌENERALI Attivitajiet mill-Mission Fund Il-Mission Fund (Reg. No. VO/0015 ) ser jorganizza sale tal-pjanti f’Nru 1, Triq Durumblat, il-Mosta (fejn iççimiterju tal-Mosta) illum il-Óadd 2 ta’ Novembru 2014 (09.30-12.00 u 15.00-17.00).

Il-fondi li jin©abru ser imorru biex itaffu ftit mill-©u˙ u l-miΩerja ta’ eluf kbar ta’ nies fil-pajjiΩi tat-Tielet Dinja.

Il-Mission Fund (VO/0015) ser torganizza buffet breakfast f’San Antonio Hotel il-Qawra, nhar il-Óamis 6 ta’ Novembru 2014.

Nibdew b’quddiesa g˙all-erwie˙ tal-benefatturi u lfamiljari tag˙hom, fid-09.15 fis-Sala De Rohan tal-lukanda stess u fl-10.00 buffet breakfast. Nirritornaw lura fis13.30.

Prezz: 10 ewro biss (ming˙ajr trasport). Min g˙andu bΩonn trasport irid javΩana. G˙ar-riservazzjonijiet çempel l-uffiççju fuq 2141 3664 mit-Tnejn sal-Ìimg˙a mid-09.00 sas-13.00 jew lil Charles Decelis fuq 2157 5351/2157 5351 jew 9988 5078.

Ejjew u ©ibu lil ˙biebkom. Tie˙du ©ost intom u tkunu qeg˙din tg˙inu lill-missjunarji ˙utna l-Maltin li qeg˙din ja˙dmu qalb il-foqra fil-pajjiΩi ’l bog˙od minn xtutna.

Attivitajiet mill-parroçça tal-Imsida Nhar il-Óamis 6 ta’ Novembru 2014 ser isir breakfast f’lukanda l-Qawra. Tluq fid-9.00 ta’ filg˙odu minn quddiem il-knisja ta’ San ÌuΩepp, l-Imsida.

Nhar il-Óadd 16 ta’ Novembru 2014 ser isir afternoon tea fiç-Çentru Familja Mqaddsa, Triq Johnny Catania, lImsida. Jibda fit-3.00 ta’ wara nofsinhar.

Id-d˙ul minn dawn l-attivitijatiet imur b’risq il-knisja.

G˙al aktar tag˙rif fuq l-attivitajiet ta’ ©bir ta’ fondi çemplu lil Monica Caruana fuq 7932 3380 jew Marianne Pace 7929 8940. Ûjara minn Tal-Ìilju Junior Club Mqabba fil-Girgenti Farm Il-Junior Club fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna talÌilju tal-Imqabba ser jorganizza Ωjara fil-Girgenti Farm, limiti tas-Si©©iewi, g˙at-tfal kollha tal-Imqabba u l-˙bieb tag˙hom.

Din iΩ-Ωjara ser issir nhar it-Tlieta 4 ta’ Novembru 2014 u t-tfal ser ikollhom l-opportunità jipparteçipaw f’diversi attivitajiet interessanti, fosthom animal petting, tmig˙ u scavenger hunt . Il-prezz ser ikun €7 li jinkludi ikel kif ukoll trasport li jitlaq mill-pjazza ewlenija tal-Imqabba fid-9.30am.

It-tfal kollha huma m˙e©©a jattendu g˙al din l-attività.

Riservazzjinijiet isiru fuq 7946 0156 u aktar informazzjoni tinkiseb fuq is-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com Ikla bejn il-˙bieb fil-kaΩin tal-Ìilju – l-Imqabba Il-Kummissjoni Rikostruzzjoni tal-KaΩin fi ˙dan is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser torganizza ikla g˙as-soçji u partitarji kollha nhar il-Ìimgha 7 ta’ Novembru 2014 fil-KaΩin tas-Socjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju li jinsab fil-pjazza ewlenija tal-Imqabba fit8.00pm.

Il-menù ser ikun wie˙ed varjat u jinkludi d-deΩerta g˙all-prezz ta’ €15 il-kbar, u €7 iΩ-Ωg˙ar.

Kul˙add huwa m˙e©©e© jattendi f’atmosfera brijuΩa.

Riservazzjonijiet isiru fuq 7985 3044 u aktar informazzjoni tinkiseb mis-sit elettroniku uffiçjali tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com Óin il-muΩika l-Óadd waranofsinhar f’serje ta’ kunçerti ta’ RIDT Il-muΩika ser tiltaqa’ mal-arti f’serje ©dida ta’ kunçerti nhar ta’ Óadd waranofsinhar, bl-isem L-Oratorju – MuΩika u Arti, hekk kif il-Fond g˙ar-Riçerka tal-Università ta’ Malta (RIDT) iΩid fl-impenn biex jitqawwa s-sehem talkomunità f’g˙otjiet g˙ar-riçerka.

Il-kunçerti ta’ muΩika klassika, Barokka u chamber music ser isiru fl-atmosfera Barokka tal-Oratorju talKnisja tal-ÌiΩwiti, Óadd iva u Óadd le. Jibdew fl-4.30pm, L-ewwel kunçert ser isir il-Óadd 16 ta’ Novembru 2014.

Il-qlig˙ mill-kunçerti ser imur g˙al diversi attivitajiet ta’ riçerka fl-Università, permezz ta’ RIDT. D˙ul g˙allkunçerti ikun b’g˙otja rakkomandata ta’ €10.

L-ewwel kunçert ser jing˙ata mill-kwartett tal-kordi talO r k e s t r a F ilarmonika ta’ Malta (OFM) u jinkludi Clepsydra ta’ Christopher Muscat u String Quartet no. 4 op18 ta’ Ludwig van Beethoven.

I l - k w a r t e tt tal-kordi tal-OFM hu mag˙mul minn Marcelline Agius u Klara Nazaj idoqqu l-vjolin, Nadia Debono l-vjola, u Akos Kertesz iç-çello.

02|11|2014 31

AGÓFAS LIKE FUQ IL-PAÌNA TAGÓNA TA’ FACEBOOK www.facebook.com/kullhadd

32 02|11|2014

kullhadd.com

It-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

It-tlieta

l-Erbg˙a

TWISSIJIET: Xejn

KÓ AlMANAKK

RItRAtt MIll-ANtIK

L-OGÓLA TEMPERATURA: 21°C L-INQAS TEMPERATURA: 16°C INDIÇI UV: 3 TEMP: Imsa˙˙ab b’˙albiet tax-xita li jistg˙u jkunu bir-rag˙ad g˙all-ewwel, li jsir ftit jew wisq imsa˙˙ab b’˙albiet tax-xita iΩolati.

HI

22°C

23°C

24°C

LO

16°C

18°C

18°C

UV

03

03

04

VIÛIBBILTÀ: Tajba minbarra fil-˙albiet tax-xita

Il-Óamis

Il-Ìimg˙a

Is-Sibt Ritratt: fudgemond.org

RIÓ: Óafif g˙al moderat mill-Grieg il-Lvant kultant ikun moderat g˙all-ewwel, u bil-buffuri tar-ri˙ qrib il-maltempati bir-rag˙ad.

BAÓAR: Moderat IMBATT: Baxx mil-Lvant lokalment baxx g˙al moderat TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 23°C

HI

24°C

21°C

22°C

LO

14°C

14°C

16°C

UV

02

03

03

Nisa ja˙slu l-˙wejje© fix-Xatt ta’ Marsaxlokk

SpIÛERIjI lI jIftÓU llUM Il-ÓAdd Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika, il-Belt Valletta Brown’s Pharmacy, 706, Triq il-Kbira San ÌuΩepp, il-Óamrun Tal-Ólas Pharmacy, Triq il-Óelsien, Óal Qormi Pharmaplus, Triq Ganu, Birkirkara Charing Pharmacy, Triq il-Mimosa, Tal-Pietà San Giorgio Pharmacy, Triq Manwel Buhagiar, Pembroke Chemimart Ltd. 4,5,6, il-Piazzetta, Triq it-Torri, Tas-Sliema St Mary Pharmacy, 2, Triq Antonio Schembri, Ó’Attard Medicine Chest Pharamcy, Triq Demitriju Farrugia, Óal G˙arg˙ur St Simon Pharmacy, 8, Dawret il-GΩejjer, Bu©ibba Distinction Pharmacy, 32, Pjazza Antoine De Paule, Ra˙al Ìdid Milia’s Pharmacy, Triq il-Kottonera, il-Birgu St James Pharmacy, Misra˙ San Ìakbu, ÓaΩ-Ûabbar Blossoms Pharmacy, Triq il-Gurgier, BirΩebbu©a Bronja Pharmacy, Sonata, Triq il-Bronja, iΩ-Ûurrieq Menelo Pharmacy, Triq it-Tabib Nikol Zammit, is-Si©©iewi SpiΩerija Carmen, 1, Triq Misra˙ is-Suffara, Óad-Dingli

dIN Il-ÌIMgÓA MIll-IStoRjA

03.11.2013 Jg˙addi esklissi solari fuq l-Afrika, l-Ewropa u Lvant tal-Istati Uniti

G˙awdex Castle Pharmacy, 2, Misra˙ l-Indipendenza, ir-Rabat G˙awdex Vella Pharmacy, 15, Triq it-13 ta’ Diçembru, in-Nadur G˙awdex

NUMRI REBBIEÓA LOTTU

85 46 65 13 74 29 77 84

SUPER 5

14 41 04 19 35

GRAND LOTTERY

02 09

04 06 00 02 06

04.11.2008 Barack Obama jsir l-ewwel Afro-Amerikan elett b˙ala l-President tal-Istati Uniti

kompetizzjoni ktieb kÓ

02|11|2014 33

kullhadd.com

kompetizzjoni ktieb Ìabra ta’ Stejjer

feruti

Carmel Scicluna re©a’ Ωamm appuntament ie˙or mal-qarrejja tieg˙u bilktieb il-©did Feruti, ippubblikat minn Horizons. F’din il-©abra hawn ˙dax-il storja. Mhux kollha g˙andhom l-istess tul, profondità u siwi. U˙ud mill-istejjer jitilqulek mill-partikolari biex ikollhom diwi universali. O˙rajn jg˙idu ˙a©a u jimplikaw o˙ra; jissu©©erixxu aktar milli jitimg˙u bl-img˙arfa. Hemm xbihat li ji©u rripetuti b’raΩan; jirriflettu, iwettqu u jseddqu lil xulxin. Is-sustanza f’xi stejjer ma tidhirx mal-ewwel daqqa t’g˙ajn; u˙ud i˙allu s-simboli jitkellmu we˙idhom il-lingwa©© poetiku elokwenti tag˙hom biex, imbag˙ad, jinsilet dawl a˙jar fuq ilkarattri u t-temi tat-test.

Ta’ min jg˙id li f’Carmel Scicluna ma tin˙assx il-˙tie©a tant komuni fost lawturi ta’ Ωmienna, anke f’Malta, biex tintraxx dik id-doΩa ta’ blasfemiji biex isir il-punt li min qed jikteb qed jimxi f’paralleliΩmu mar-realtà tad-dinja moderna.

Scicluna jikteb bi bΩonn, b’ur©enza.

Jemmen li hemm verità wa˙da u ˙afna gideb. Jibqa’ jag˙mel id-distinzjoni bejn il-letteratura eskjepista li tinkiteb biex sempliçement trodd divertiment ir˙is u tintesa wara ftit, u lletteratura li trodd divertiment g˙ani, tqanqal diversi emozzjonijiet, tag˙mlek bniedem a˙jar, tikkultiva rivoluzzjoni fik u tag˙tik il-qawwa li tittraxxendi.

Dawn l-istejjer ta’ Carmel Scicluna, b˙al dawk ta’ qabilhom f’ IlKummidjanti tal-Parlament (Horizons, 2014), jinΩlu g˙asel mal-qarrej kolt proprju g˙al u˙ud minn dawn irra©unijiet ta’ hawn fuq, u jinΩlu g˙asel ukoll mal-qarrej regolari proprju g˙ax fihom jara biççiet s˙a˙ minn ˙ajtu u ˙ajjet g˙ajru.

Scicluna ma juΩax vokabularju elaborat. Is-sentenzi ta’ spiss huma ˙fief, qosra u eleganti. L-istejjer mexxejja.

Kull storja li taqra kultant tkun trid ter©a’ taqraha g˙ax g˙alkemm tkun fhimt kull sentenza tibda tissuspetta li qabΩitlek xi ˙a©a.

Fl-istorja Bejn Tnejn, pereΩempju, il©rajja, mal-ewwel daqqa t’g˙ajn, tidher li hi fuq Ωew© subien, maqtug˙in middinja tal-adulti, jilag˙bu d-dar we˙idhom. Jekk wie˙ed, però, jistudja l-g˙aΩla tal-ismijiet u tal-kliem jinteba˙ li l-istorja façilment tista’ tkun qed tirreferi g˙aΩ-Ωew© partit politiçi Maltin jilag˙bu l-log˙ba parti©jana perpetwa tag˙hom ming˙ajr biss ma jissemmew.

U˙ud mit-temi jserrpu tul l-istejjer kollha. It-tbatija ta’ kull g˙amla tin˙ass isserrep f’kull storja, g˙alhekk l-g˙aΩla

tal-isem tal-ktieb.

Mhux kul˙add jifla˙ g˙as-slaleb tal˙ajja. Hemm min jaqa’ u jçedi millewwel ta˙t il-madmad ta’ piΩ mhux daqstant tqil, u hemm min, min˙abba l-ispirtu reΩiljenti tieg˙u, jaqa’ u jer©a’ jqum, u jaqa’ u jer©a’ jqum, u ma jeg˙jiex jimxi t-triq it-twila mqar meta j©arrab l-eqqel eΩamijiet tal-˙ajja.

Connie f’Ulied Stella, pereΩempju, hi wa˙da minn dawk li aktar ma taqla’ fuq wiççha aktar issir b’sa˙˙itha, aktar issir tifla˙ g˙al daqqiet ©odda o˙ra, forsi iktar qawwija wkoll, li jissuddawha. Hi stess donnha timplika li mhux façli tkun leΩbjana u nisranija akkanita f’pajjiΩ mimli kontradizzjonijiet sa ru˙ ommu. Connie taf tajjeb li qed tg˙ix f’pajjiΩ li filli kien jis˙etha u jix˙etha fil-kantina min˙abba l-perverΩjoni sesswali tag˙ha u filli f’daqqa wa˙da newlilha fuq platt tal-fidda lhekk imsej˙a drittijiet çivili li hi ma tridhomx, u li, ag˙ar minn hekk, Alla li temmen bih hi ma japprovahomx filkelma tieg˙u. L-orjentament sesswali tag˙ha tg˙ix mieg˙u g˙ax ma tistax

tag˙mel mod ie˙or, imma ma taççettah qatt. G˙ax g˙al Connie d-dnub hu dnub, il-pervers hu pervers. M’hemmx tidwir mal-lewΩa fil-valuri tal-azzar tag˙ha. Sabet sa˙ansitra lil ˙abibtha stess, Stella, tg˙ajjarha u toffendiha f’nofs wie˙ed mill-kurituri tal-isptar bil©ibdiet sesswali tag˙ha. Imma Connie baqg˙et tifhem u tag˙der dil-qalb mu©ug˙a ta’ ˙abibtha li kellha tliet itfal bi bΩonnijiet speçjali. Connie hi wa˙da minn dawk l-ispeçi rari hekk skarsi, hekk viçin tan-natura, u li g˙andha ˙afna x’toffri u ma trid takkwista xejn. Mara speçjali li bi m©ibitha wriet li mhux biss la˙qet ilquççata tal-maturità emozzjonali u spiritwali tag˙ha imma tista’ façilment tissejja˙ mudell tal-bnedmin g˙al Ωminijietna.

F’Philomela, it-tieni storja li tiftiehem fuq aktar minn grad wie˙ed, il-protagonista, g˙all-kuntrarju ta’ Connie, jag˙Ωel li ma jastenix mill-©ibdiet omosesswali tieg˙u. Jiççelebra d-dinjità tal-mara. U l-©rajja ˙osbiena li g˙andu x’jirrakkonta mhux biss tirri-

fletti xi ˙a©a mill-˙ajja personali tieg˙u imma tix˙et riflettur fuq il-kultura talvjolenza fis-sebg˙inijiet. Scilcuna ma jitmeΩmiΩx ideffes fin-nofs iΩ-Ωew© partiti politiçi ewlenin b˙ala punt ta’ referenzi.

Fl-istorja Bla Nifs, ir-ritmu mg˙a©©el u jaqtag˙lek nifsek tal-istorja jirriffletti l-ansjetà terribbli fil-kurituri ffullati talIsptar San Luqa fejn l-infermiera huma mimlija stress u dejjem ji©u mwieg˙da mill-awtoritajiet li se jkollhom sptar ©did u se jkunu a˙jar. Il-mewt sfortunata ta’ wie˙ed mill-protagonisti, pazjent klandestin li ‘jinqatel’ f’nofs il©enn manju ta’ emer©enza f’emer©enza, tislet ironija qarsa.

Il-feruta b’salib tqil f’Una Nox Dormienda hi junkie Ωag˙Ωug˙a li tbig˙ kulma jkollha fl-appartament biex takkwista l-eroina, tispiçça abbandunata mill-boyfriend tag˙ha u b’tarbija f’dirg˙ajha li tiddependi g˙al kollox minnha.

F’Il-Pupu, storja ambjentata fl-1982, ir-rettur u l-amministraturi f’kulle©© talKnisja jg˙addu passata Ωmien b’tifel ta’ Form 2 li ma j˙allasx il-miΩata ta’ tletin lira billi ommu fqira. Biss, il-metafora çentrali tal-Pupu timplika ferm iΩjed minn hekk.

Carmel Scicluna twieled fl-1969.

Joqg˙od Óal Qormi. Hu miΩΩewwe© lil Tania u g˙andu Ωew©t itfal, Thomas u Daniela. Ja˙dem b˙ala Senior Pharmacist ma’ tas-Sanità. Il-˙ajra tieg˙u g˙all-kitba letterarja serja bdiet bikri. Oliver Friggieri, Mario Azzopardi, Achille Mizzi u George Mifsud Chircop huma meqjusin minnu b˙ala l- mentors tieg˙u. Sa minn mindu kien g˙adu Ωag˙Ωug˙ kien jissottometti l-kontributi ©urnalistiçi regolari tieg˙u g˙all-magaΩins soçjokulturali tal-Mument, Fokus u Spektrum. Lawtur kien wera biç-çar fil-kitbiet filgazzetti li l-letteratura soçjopolitika impenjata se tkun ˙obΩ g˙al ta˙t snienu.

Scicluna hu awtur ta’ Il-Kummidjanti tal-Parlament (Horizons) u rebbie˙ talewwel premju organizzat millKNK/AÛ bil-ktieb disturbanti Ossessjoni (Merlin). Feruti hu l-g˙axar ktieb tieg˙u ppubblikat minn Horizons u l-˙ames ©abra ta’ stejjer fittizji. Il-ktieb hu wie˙ed minn dawk esibiti fil-Fiera tal-Kotba ta’ din is-sena u jinsab g˙all-bejg˙ mill-˙wienet talkotba kollha. Il-qarrejja li ma ddiΩappuntawx ru˙hom bl-a˙˙ar kotba ta’ Scicluna Ωgur se jilqg˙u bil-fer˙ din il©abra ori©inali mill-pinna nervuΩa u ma tafx tistrie˙ tieg˙u.

Mistoqsija: Min hu l-karattru ewlieni fin-novella Ulied Stella?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb FERUTI ©entilment ipprovdut minn Horizons.

Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 9 ta’ Novembru.

Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, eskluΩ festi pubbliçi.

Intant, ir-rebbie˙ tal-ktieb DAK LI L-LEJL IÓALLIK TGÓID huwa:

CARLOS GAUCI, 60, Tanamera, Triq il-Poeta, il-Mosta, MST 3821

34 02|11|2014

kullhadd.com

KÓ logÓoB

TISLIBA BIN-NUMRI Po©©i n-numri f’posthom Bi 3 numri 006 083 122 227 297 365 437 470 537 565 576 770 777 900 902 952

B’4 numri 0087 0227 0555 1035 1275 1320 1404 1727 2125 2483 3074 3109 3129 3383 3540 3740 4032 4123 4298 5045 5429 5535 5776 5822 6279 6581 6965 7055 7187 7204 7909 8035

8134 8234 8512 8535 8815 9278

B’5 numri

B’6 numri

04870 17371 26531 28759 29838 31774 38820 47590 52419 52846 53820 54831 55005 56585 62301 67396 72057 72359 76158 78183 87931 97043

370282 634385 759556 979202

Bi 8 numri 07823844 18166525 35241498 96885464

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

Isem: ..........................................................................................

Indirizz:......................................................................................... .....................................................................................................

Rebbie˙a tal-©img˙a l-o˙ra: ROMINA DALLI, 134, Marleys, Triq il-Liedna, il-Fgura.

Kompetizzjoni Centro Casalinga Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem:...................................................................................................................................................................

2

Indirizz:.............................................................................................................................................................. ...........................................................................................................................................................................

Nru tal-karta tal-identità:............................................. Nru tat-telefown:........................................................

lOGÓOB kÓ

02|11|2014 35

kullhadd.com

IRBAÓ €25 fI fluS

43

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TISlIBA Mimdudin:

Weqfin:

1.

4.

7.

9,11.

10.

1.

2,3.

3.

5,6.

6.

8.

12.

16.

18,19.

19.

20.

21.

23.

24.

Frotta (5) RIP (4) Negattiv (2) Biçça g˙odda (5) Fejn il-grawnd nazzjonali tal-futbol (2,4) Tmell˙u biex tieklu? (6) ...... Gardner (3) Óbiebi (5) Ara 18 Tie˙du fis-sale (5) Tony Tabone Licari (1,1,1) Ma jismax (4) Hekk g˙amilt wara li fittixtu (5)

11.

12,22.

13.

14.

15.

17.

21.

22.

Sta©un (6) Qieg˙ed qrib (6) Ara 2 PreçiΩi (6) Ara 5 Tara ˙afna bihom ma’ widnejhom (9) Ara 9 Jikbirlek masswaba’ l-aktar (5) Paul Sammut Kelly (1,1,1) Oppost ta’ webbes (6) Óasel idejh filKredu (6) Jo˙ro© l-ilma minnu (3) Frott (3) Ara 12

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1.

4.

9,16.

10.

12,19.

18,24.

20.

21.

23.

1.

2,7.

3,21W. 5,11.

6.

8.

12,22.

13.

14.

15.

17.

Skola, Qalb, Kbarat, Mer˙ba, Arroganti, Operata, Palat, Int, Abra

Sakkar, Obama, Ammira, A˙˙ar, Bla, Aeroplane, Attur, ROA, Antika, Pilota, AON

QED TAGÓRAfHOM? fir-ritratt hemm Ωew© uçu˙ f’wiçç wie˙ed. Qed tag˙rafhom? Ójiel: l-aktar Ωew© sewwieqa tal-f1 li reb˙u kampjonati.

IΩ-Ωew© sewwieqa kienu jsuqu wkoll mal-ferrari

Sewwieq 1:

Sewwieq 2:

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown: Oprah Winfrey

REBBIEÓ TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: C. CAMILLERI, 5, Triq il-Ferrovija, il-Óamrun, ÓMR 1902.

Beyoncè Knowles

36 02|11|2014

kullhadd.com

KÓ SPORTS

ILLUM IKOMPLI L-KAMPJONAT TAL-AUTOCROSS U JIBDA MOTOCROSS Illum il-Óadd 2 ta’ Novembru 2014 l-‘Assoçjazzjoni Sport Muturi u Karozzi’ se torganizza attività o˙ra fil-Kumpless Sportiv tag˙ha f’Ta’Qali. Dawn itti©rijiet ˙a jkunu parti mill-Kampjonat Nazzjonali ASMK Pasta Poiatti 2014/15. Bl-Autocross se ti©i organizzat it-tieni ti©rija tal-Kampjonat b’sewqan direzzjoni normali. Matul dan il-programm se jing˙ata bidu g˙al Kampjonat tal-klassi ©dida ‘Autocross Standard’.

Illum jibda wkoll il-Kampjonat tal-Muturi Motocross. Dan kollu fil-Programm jibda fl-10:00am b’Quddiesa li ssir kull sena fix-xag˙ar ta Novembru. It-ti©rijiet jibdew fil-11.00am Matul din il-©img˙a l-Assoçjazzjoni re©g˙et ©abet f’Malta l-espert tekniku tal-bini tal-kosra talMotocross. Is-Sur Angelo Cinquemani li bena ittrakka tal-Motocross mill-©did f’Jannar ta’ din issena mistenni jibqa Malta matul din il-©img˙a biex ikompli jara l-bΩonnijiet tas-sezzjoni Motocross

flimkien mar-riders. Dan ha jkompli jsa˙˙a˙ ilkompetituri preΩenti anka g˙all-kampjonat FMI kif ukoll dawk is-sewwieqa futuri li mistennija jibdew f’dan l-isport.

Wara s-suççess li kellna mis-sewwieqa Motocross permezz tal-korsa kif irran©aha Cinquemani f’diversi setturi illum rajna li l-kompetituri li huma liçenzjati biex isuqu barra l-pajjiΩ, ©abu u qed i©ibu riΩultati ˙afna a˙jar minn qatt qabel u dan grazzi g˙al dan l-investiment li l-Assoçjazzjoni g˙amlet u qed tag˙mel b’g˙ajnuna ta’ diversi entitajiet u sponsors li dejjem issapportjaw l-G˙aqda ASMK fi pro©etti b˙al dawn. Fost dawn li taw g˙ajnuna hemm ilKunsill Malti g˙all Isport, il-Kumitat Olimpiku Malti, Philip Agius & Sons u Carmel Vella & Sons.

Intant qabel tibda l-attività tal-lum, l-ASMK ser tkun qed torganizza Quddiesa fi-Korsa ta Ta Qali.

Din issa da˙let fil-kalendarju sportiv talAssoçjazzjoni u darba fis-sena fix-xahar ta’

Novembru norganizzaw Quddiesa g˙al dawk ilmembri li qeg˙din ˙dejn il-Mulej. F’din il-©urnata lAssoçjazzjoni ser tkun qed torganizza l-attività tallum b˙ala ©urnata ta’ luttu b’rispett lejn l-eks Membru tal-Kumitat Ezekuttiv u eks-sewwieq talKarozzi Autocross, Gian Patist Azzopardi li miet flinçident li se˙˙ il-©img˙a li g˙addiet fl-Imtarfa. LAssoçjazzjoni tag˙ti l-kondoljanzi lill Familja Azzopardi.

L-Assoçjazzjoni ˙abret ukoll Ωew© dati o˙ra mportanti. Nhar il-Óadd 9 ta’ Novembru 2014 l-ASMK se torganizza it-tieni attività bil-Muturi Enduro li ser issir fil-kumpless tal-ASMK f’Ta’Qali. Din ˙ha tkun ideali wkoll g˙al dawk li g˙adhom jibdew f’dan li sport. Nhar it-23 ta’ Novembru 2014 se ti©i organizzata wkoll it-tieni attività bil-Muturi Trials filBarriera tal-Ballut fin-Naxxar. G˙al iktar dettalji wie˙ed jista jΩur is-sit elettroniku www.asmk.org.mt

17. STATI UNITI | Circut of The Americas | Austin RAI 1 fid-21.10 Diretta RAPPORT TA’ LIAM GAUCI

POLE GÓAL ROSBERG Is-sessjoni tal-biera˙ kienet differenti minn dik tas-soltu hekk kif in-nuqqas tal-Caterham u l-Marussia wassal lill-Federazzjoni biex timmodifika l-forma tal-kwalifika.

Minkejja li s-sessjonijiet baqg˙u tlieta, f’Q1 u Q2 issewwieqa eliminati kienu erba’ u mhux sitta b˙as-soltu.

Rosberg kien qieg˙ed jittama li jag˙laq id-distakk minn ma’ Hamilton f’Austin u fil-kwalifiki kiseb il-pole li jista’ jippermettielu li jag˙mel dan illum. Il-Brittaniku deher li kellu pass a˙jar fil-provi liberi, però fil-kwalifiki beda jilmenta dwar vibrazzjonijiet qawwijin li bdew itelfuh il-˙in.

Il-Williams ukoll kellhom pass tajjeb. Madankollu, iddifferenza bejnhom u l-Mercedes g˙al darb’o˙ra tidher li se tkun kbira. Ir-Red Bull ta’ Ricciardo wkoll dehret li qeg˙da lura kkumparata mat-tim ÌermaniΩ, però bil˙ames post li kiseb se jkun f’poΩizzjoni tajba biex japprofitta ru˙u mill-iΩbalji tal-avversarji tieg˙u.

Kien hemm spekulazzjoni li Vettel seta’ ma pparteçipax fil-kwalifiki g˙aliex huwa kien ikkundannat li jitlaq mill-pit lane llum kien x’kien ir-riΩultat tieg˙u lbiera˙.

Madankollu, ir-Red Bull g˙aΩlu li jibg˙atuh fuq ittraççat biex ikunu çerti li ma jmorrux kontra xi regola-

menti li jΩommuh milli jie˙u sehem fit-tellieqa tal-lum.

Sadanittant, Kyvat se jitlaq mill-a˙˙ar post illum hekk kif f’Austin se juΩa s-seba’ magna tieg˙u, filwaqt li Button kien irrelegat mis-seba’ g˙at-tnax-il post min˙abba li biddel il-gearbox tieg˙u qabel ma kien permess.

Tajjeb ferm mar Sutil li rnexxielu jwassal lis-Sauber tieg˙u sa Q3 g˙all-ewwel darba f’dan l-ista©un. Minna˙a l-o˙ra, il-Force India komplew jaqg˙u lura filkonfront tat-timijiet ta’ quddiem hekk kif it-tnejn li huma kienu eliminati f’Q2.

Numru ta’ tidwir

56

Tul tat-tellieqa

308.405 km

Dawra rekord

S.Vettel 2012

Rebbie˙ tal-2013

S.Vettel POÛ.

ISEM IS-SEWWIEQ

TIM

ÓIN

DISTAKK

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Nico Rosberg Lewis Hamilton Valtteri Bottas Felipe Massa Daniel Ricciardo Fernando Alonso Jenson Button* Kevin Magnussen Kimi Raikkonen Adrian Sutil

Mercedes Mercedes Williams Williams Red Bull Ferrari McLaren McLaren Ferrari Sauber

1:36.067 1:36.443 1:36.906 1:37.205 1:37.244 1:37.610 1:37.655 1:37.706 1:37.804 1:38.810

+0.376 +0.839 +1.138 +1.177 +1.543 +1.588 +1.639 +1.737 +2.743

*Button irrelegat fit-12-il post min˙abba bidla fil-gearbox

sPoRts KÓ

02|11|2014 37

kullhadd.com

QAGÓDA PREKARJA tieg˙u miΩmuma mit-timijiet il-kbar li ma ridux illi ji©u introdotti miΩuri li jillimitaw il-ba©it tag˙hom.

Il-©ejjieni

Il-Caterham u l-Marussia mhux se jie˙du sehem fil-GPs ta’ Austin u Interlagos Il-©img˙a li g˙addiet ma kienet xejn sabi˙a g˙all-Formula 1 hekk kif, wara diversi xhur ta’ spekulazzjoni, ilCaterham u l-Marussia ˙abbru li mhumiex f’poΩizzjoni finanzjarja adegwata biex jikkompetu fiΩ-Ωew© Gran Premji li jmiss. Dawn l-iΩviluppi negattivi ma waslux b˙ala sorpriΩa hekk kif diversi timijiet Ωg˙ar kienu ilhom igergru dwar il-mudell ekonomiku tal-isport.

Illum il-©urnata l-F1 huwa sport li ji©©enera d˙ul ta’ ’l fuq minn €1 biljun fis-sena. Minkejja dan id-d˙ul kbir, g˙al dawn l-a˙˙ar sta©uni kien hemm numru notevoli ta’ timijiet li sparixxew min˙abba ra©unijiet finanzjarji. Dan huwa frott sistema ta’ distribuzzjoni tad-d˙ul li huwa Ωbilançjat bil-kbir favur it-timijiet li g˙andhom sa˙˙a politika kbira fi ˙dan l-isport.

B’hekk, kien hemm numru ta’ kaΩijiet fejn çertu timijiet spiççaw abbandunaw il-F1 minkejja l-fatt li kienu qed jiksbu prestazzjonijiet tajbin fiç-çirkwiti hekk kif dan is-suççess ma bediex ji©i rifless fi d˙ul kumparabbli.

B˙ala eΩempju wie˙ed jista’ jsemmi lftehim speçjali li g˙andha l-Ferrari li ting˙ata pagament, li kien ta’ madwar €14-il miljun fl-2013, fil-bidu ta’ kull sta©un sempliçement g˙ax baqg˙et tipparteçipa fl-isport. Wie˙ed irid jammetti li jag˙mel sens li l-F1 tag˙mel li tista’ biex iΩΩomm tim b’dan l-ammont ta’ storja u presti©ju fil-kampjonat.

Madankollu, jistona l-fatt li s-sena l-o˙ra dan il-pagament qabeΩ l-ammont ta’ flus li nag˙tat il-Marussia matul l-ista©un kollu. Ûbilanç Meta jsiru dawn il-kalkoli, irid ji©i kkunsidrat ukoll il-fatt illi t-timijiet ewlenin flisport jistg˙u jserr˙u fuq l-appo©© ta’ kumpaniji li g˙andhom riΩorsi finanzjarji li jistg˙u jg˙inuhom isostnu l-ispejjeΩ tag˙hom f’mumenti diffiçli.

L-affarijiet huma differenti ferm g˙al bosta timijiet indipendenti li kull sta©un iridu jaraw x’se jag˙mlu biex isalvaw hekk kif id-d˙ul tag˙hom mhuwiex biΩΩejjed biex jag˙ti lok g˙ar-riçerka u liΩvilupp li hemm bΩonn g˙all-˙olqien ta’ vetturi kompetittivi.

Dan wassal lil dawn tal-a˙˙ar biex jappellaw lil Bernie Ecclestone, illi huwa l-iktar figura influwenti fejn g˙andha x’taqsam id-distribuzzjoni tadd˙ul, biex jo˙loq sistema li tpatti g˙allvanta©© li g˙andhom timijiet stabbiliti flisport.

Madankollu, Ecclestone ftit li xejn wera simpatija lejhom. Anzi, huwa qalilhom direttament illi, jekk m’g˙andhomx biex ja˙dmu, misshom iΩarmaw illum qabel g˙ada biex i˙allu post g˙al timijiet iktar kompetittivi. Il-problema hija li b˙alissa l-interess serju minn timijiet ©odda huwa kwaΩi ineΩistenti.

Fil-fatt, g˙as-sentejn li ©ejjin, hemm biss tim wie˙ed, Haas F1 Team, illi se jing˙aqad mat-timijiet preΩenti.

Sadanittant, mal-Marussia u l-Caterham, jistg˙u jing˙aqdu diversi timijiet o˙ra b˙as-Sauber, il-Force India u l-Lotus li ma qag˙dux iduru mal-lewΩa dwar issitwazzjoni finanzjarja prekarja tag˙hom.

Mhuwiex façli biex wie˙ed jidentifika soluzzjoni g˙al din il-problema, però hemm diversi affarijiet li jistg˙u ji©u rran©ati. Kif imsemmi iktar ’il fuq, ilmod attwali ta’ kif ji©i distribwit id-d˙ul fil-Formula 1 mhux vijabbli. B’dan ilmudell, tim li jispiçça fl-a˙˙ar post g˙al sentejn konsekuttivi ma jing˙atax kumpens finanzjarju g˙all-parteçipazzjoni fl-a˙˙ar tal-ista©un.

G˙aldaqstant, tim li jkun sejjer ˙aΩin g˙ax g˙andu nuqqas ta’ riΩorsi, ikollu jibda l-ista©un ta’ wara b’inqas flus x’jiddedika g˙ar-riçerka u l-iΩvilupp. Dan ilfatt kwaΩi jiggarantixxi li t-tim se jkun inqas kompetittiv mill-ista©un ta’ qabel u jag˙milha inevitabbli li jaqbad it-triq tan-niΩla li eventwalment se twasslu biex jabbanduna l-isport g˙al kollox.

Madankollu, min˙abba li bosta mittimijiet rappreΩentati f’dan il-grupp huma komdi bil-mod kif jitqassmu lfondi bejniethom, din il- cost cap baqg˙et fuq l-ixkaffa g˙al diversi snin.

Sadanittant, l-iktar timijiet li g˙andhom bΩonn ta’ din ir-riforma lanqas g˙andhom dritt li joqog˙du bilqieg˙da malmejda tad-dibattitu.

It-timijiet iΩ-Ωg˙ar ipprotestaw kemm-il darba dwar dan l-istat ta’ fatt, imma lpoΩizzjoni tag˙hom kienet injorata g˙al kollox mis-sidien tal-isport. Din l-indifferenza kompliet tippersisti minkejja li kien il-president tal-FIA stess, Jean Todt, illi sostna li ming˙ajr dan il-limitu se jkun diffiçli ferm biex dan l-isport jibqa’ sostenibbli.

Din il-problema sabha ma wiççu wkoll Max Mosley, il-predeçessur ta’ Todt, illi fl-a˙˙ar snin tal-presidenza tieg˙u kien g˙amel pressjoni kbira biex jipprova jintroduçi limitu ta’ dan it-tip.

Madankollu, Mosley wkoll ra l-idea

B’hekk, it-tellieqa tal-lum re©g˙et g˙andha d-dell ikrah tal-kontroversja politika fuqha hekk kif diversi sitwazzjonijiet negattivi ma ©ewx indirizzati kif suppost min˙abba l-manuvri ta’ çertu figuri prominenti fil-Formula 1.

In-nuqqas tal-Marussia u l-Caterham ifisser li l-F1 se jkollha l-inqas numru ta’ parteçipanti mill-Gran Premju ta’ Indianapolis tal-2005 li fih ˙adu sehem sitt vetturi biss. F’din l-okkaΩjoni, però, din kienet frott konflitt bejn it-timijiet li juΩaw ir-roti Michelin u l-FIA dwar innuqqas ta’ introduzzjoni ta’ miΩuri ta’ sigurtà li kienu ntalbu minn dawn talewwel.

It-tluq tal-Marussia b’mod partikolari ntlaqa’ ˙aΩin mill-organizzaturi Amerikani tal-Gran Premju hekk kif dan it-tim kien se joffri l-opportunità lil Alexander Rossi illi jag˙mel id-debutt tieg˙u fit-tellieqa ta’ pajjiΩu. Kieku saq illum, Rossi kien ikun l-ewwel Amerikan attiv fl-isport mill-2007 ’l hawn hekk kif l-a˙˙ar wie˙ed kien Scott Speed illi kellu sena u nofs xejn feliçi mat-Toro Rosso qabel çeda postu lil Sebastian Vettel.

It-tim ibbaΩat f’Banbury jidher li g˙andu çans a˙jar mill-Caterham illi jo˙ro© minn din il-kriΩi hekk kif ilpoΩizzjoni li g˙andu fil-klassifika tag˙mlu akkwist interessanti f’termini finanzjarji g˙al min jista’ jixtrih. Minna˙a l-o˙ra, il-Caterham, barra l-g˙aw© finanzjarju tag˙hom, g˙andhom konflitt legali bejn is-sidien il-©odda u dawk preçedenti li Ωgur se jnaqqas il-possibbiltà ta’ investiment ©did.

G˙aldaqstant, hemm çans tajjeb li fl2015 mhux se jkollna iktar minn g˙axar timijiet attivi hekk kif, f’dan l-istadju, m’hemm l-ebda kumpanija li hija attrezzata biΩΩejjed biex torganizza tim billest g˙all-bidu tal-kampjonat li ©ej.

Wie˙ed jittama li din is-sitwazzjoni mwieg˙ra tkun biΩΩejjed biex t˙e©©e© lill-partijiet interessati fl-isport illi jag˙mlu r-riformi li hemm bΩonn.

Óafna sa˙˙a, ftit idejn Fattur ie˙or imsemmi qabel u li jista’ jittran©a fi Ωmien mhux imbieg˙ed huwa l-fatt li s-sa˙˙a politika fil-F1 qieg˙da f’idejn ftit wisq mit-timijiet. Din is-sa˙˙a ti©i eΩerçitata permezz tal-F1 Strategy Group illi jikkonsisti minn rappreΩentanti tas-sidien tal-F1, il-Federazzjoni nniffisha u l-ikbar timijiet li jipparteçipaw fl-isport.

B’hekk insibu li huma biss ilMercedes, il-Ferrari, ir-Red Bull, ilMcLaren u l-Williams li g˙andhom vuçi garantita f’dan il-grupp, filwaqt li l-post l-ie˙or jing˙ata lill-iktar barra minn din il-lista li mar tajjeb fil-kampjonat preçedenti, poΩizzjoni li din is-sena kienet okkupata mil-Lotus.

Il-F1 Strategy Group g˙andu influwenza kbira fuq il-©ejjiena tal-isport u fost lo˙rajn g˙andu d-dritt li jiddetta jekk g˙andhiex ti©i introdotta cost cap, jew limitu annwali ta’ kemm it-timijiet jistg˙u jonfqu fuq l-operat tag˙hom.

Is-Sauber huwa wie˙ed mit-timijiet li qieg˙ed f’kundizzjoni prekarja

38 02|11|2014

kullhadd.com

KÓ SPORTS

RIÛULTATI

PREMIER INGLIÛ Kif kien mistenni, il-leaders tal-kampjonat IngliΩ reb˙u din il-log˙ba bliskor ta’ 2-1, iΩda din ir-reb˙a ma kinitx façli g˙ax it-tim ta’ Redknapp offra oppoΩizzjoni soda mmens. Wara dominju fl-ewwel taqsima, Chelsea fet˙u l-iskor fit-32 minuta permezz ta’ Oscar.

Fit-tieni taqsima QPR bdew jippressaw lil Chelsea u ©ew ippremjati meta Charlie Austin ©ab id-draw. Dan ixxog˙ol kollu sewa g˙alxejn g˙al QPR meta Vargas imbotta lil Hazard banalment u r-referee saffar g˙al penalty li minnu Hazard ma Ωbaljax.

Azoye tan-Newcastle jifra˙ wara li skurja l-unika gowl fil-partita u kiseb tliet punti importanti g˙an-Newcastle

NEWCASTLE V LIVERPOOL Fil-log˙ba li kien hemm ilbiera˙ kmieni waranofsinhar, it-tim mitTramuntana tal-Ingilterra Newcastle reb˙u lit-tim tal-Liverpool bl-iskor minimu ta’ 1-0.

F’log˙ba ming˙ajr ˙afna azzjonijiet, kienu proprju Newcastle li reb˙u din il-log˙ba bis-sa˙˙a tal-bidliet g˙aqlija li g˙amlu fit-tieni taqsima. Il-gowl wasal proprju kwarta mit-tmiem fejn il-plejer Ayoze kkonkluda ©ewwa wara azzjoni tajba ˙afna tat-tim tieg˙u.

Min-na˙a l-o˙ra, it-tim ta’ Liverpool

kien passiv wisq u ftit offra oppoΩizzjoni speçjalment fl-attakk fejn Mario Balotelli re©a’ ddiΩappunta bil-kbir.

Min-na˙a l-o˙ra, it-tim ta’ Newcastle, li sa ftit ilu kienu fi kriΩi, reba˙ tliet log˙biet konsekuttivi biex re©a’ qabad ir-ritmu, tant li issa wassalhom sa nofs il-klassifika tal-Premier League IngliΩ.

CHELSEA V QPR Il-leaders tal-Premier League Chelsea kienu fl-azzjoni iktar tard, f’derby ta’ Londra, meta lag˙bu kontra wie˙ed mit-timijiet tal-qieg˙ QPR.

Newcastle U v Liverpool Arsenal v Burnley Chelsea v QPR Everton v Swansea City Hull City v Southampton Leicester City v West Brom Stoke City v West Ham

1-0 3-0 2-1 0-0 0-1 0-1 2-2

LOGÓOB GÓAL-LUM 14.30

Man City v Man Utd Aston Villa v Tottenham H

17.00

LOGÓOB GÓAL GÓADA

CITY V UNITED

Crystal Palace v Sunderland

L-g˙ajnejn tad-dilettanti tal-futbol, speçjalment tal-futbol IngliΩ, Ωgur se jkunu fuq il-log˙ba tal-lum waranofsinhar bejn ir-rivali eterni ta’ Manchester, Manchester City u Manchester United.

Minkejja l-forma inkosistenti ta’ dawn iΩ-Ωew© timijiet dan l-ista©un, huma Ωgur se jkunu qed ifittxu reb˙a bil-˙sieb li jkomplu jibnu fuqha g˙allog˙ob li jmiss.

Wara t-telfa ta’ 2-0 fil-Carling Cup kontra Newcastle l-Erbg˙a li g˙adda flimkien mal-injury fl-irkoppa tal-plejer importanti David Silva, se tkun aktar diffiçli g˙at-tim ta’ Pellegrini li Ωgur g˙andhom plejers o˙ra li kapaçi jag˙mlu d-differenza.

Min-na˙a tieg˙u, it-tim ta’ Van Gaal se jkompli jipprova jibni fuq ilprestazzjoni tajba li kellu kontra Chelsea l-©img˙a l-o˙ra. Minkejja li Falcao g˙adu mwe©©a’, il-United huma kunfidenti li jag˙mlu log˙ba tajba biex jippruvaw jitilg˙u ’l fuq filklassifika.

KLASSIFIKA

21.00

TIM

L

R

D

T

F

K

P

Chelsea Southampton Manchester City Arsenal West Ham United Swansea City Liverpool Man Utd Everton West Brom Newcastle United Stoke City Hull City Tottenham H Aston Villa Crystal Palace Leicester City Sunderland QPR Burnley

10 10 9 10 10 10 10 9 10 10 10 10 10 9 9 9 10 9 10 10

8 7 5 4 5 4 4 3 3 3 3 3 2 3 3 2 2 1 2 0

2 1 2 5 2 3 2 4 4 4 4 3 5 2 1 3 3 5 1 4

0 2 2 1 3 3 4 2 3 3 3 4 3 4 5 4 5 3 7 6

26 21 19 18 19 13 13 16 19 13 11 10 13 11 4 13 11 8 9 5

10 5 10 11 14 10 13 13 17 13 15 12 14 13 14 16 16 17 20 19

26 22 17 17 17 15 14 13 13 13 13 12 11 11 10 9 9 8 7 4

PUNTI OÓRA

SERIE A

X’SE TKUN ID-DEÇIÛJONI? SAMPDORIA V FIORENTINA

RIÛULTATI 2-0

SSC Napoli v Roma Empoli v Juventus Parma v Inter

0-2 Tard

LOGÓOB GÓAL-LUM 15.00

ChievoVerona v Sassuolo Sampdoria v Fiorentina Torino v Atalanta Udinese v Genoa AC Milan v Palermo

15.00 15.00 15.00 20.45

LOGÓOB GÓAL GÓADA

CHIEVO V SASSUOLO 19.00

Cesena v Hellas Verona Lazio v Cagliari

IΩ-Ωew© timijiet se jinΩlu g˙al-log˙ob b’ottimiΩmu, g˙al ra©unijiet differenti. Il-Fiorentina wrew sinjali poΩittivi aktar kmieni din il-©img˙a, hekk kif it-tim ta’ Montella rnexxielu jeg˙leb lill-Udinese (is-6 post) bl-iskor ta’ 3-0. Il-Vjola se jmorru g˙and isSampdoria li, b˙all-Udinese, qeg˙din mat-timijiet ta’ fuq tal-klassifika Taljana. Nhar il-Erbg˙a li g˙adda t-tim minn Genoa tilef il-log˙ba kontra lInter b’ penalty fl-a˙˙ar minuti tal-log˙ba. IlMani©er qed jispera li din it-telfa ma ttellifx millottimiΩmu li g˙addej minnu t-tim. Tajjeb li ng˙idu li, qabel din it-telfa, is-Sampdoria kienu g˙adhom bla telfa.

21.00

KLASSIFIKA TIM

L

R

D

T

F

K

P

Juventus Roma SSC Napoli Lazio AC Milan Sampdoria Udinese Inter Genoa Fiorentina Hellas Verona Torino Sassuolo Cagliari Palermo Atalanta Empoli Cesena ChievoVerona Parma

10 10 10 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9 10 9 9 9

8 7 5 5 4 4 5 4 4 3 3 3 2 2 2 2 1 1 1 1

1 1 3 1 4 4 1 3 3 4 3 2 4 3 3 2 4 3 1 0

1 2 2 3 1 1 3 2 2 2 3 4 3 4 4 5 5 5 7 8

18 16 19 16 18 9 11 15 10 9 10 7 10 14 9 4 10 6 6 12

4 6 12 9 12 5 9 10 8 6 15 9 15 12 17 11 18 15 15 21

25 22 18 16 16 16 16 15 15 13 12 11 10 9 9 8 7 6 4 3

L-ospitanti jinsabu t-tieni minn l-a˙˙ar u ilhom ma jirb˙u mit-tieni ©img˙a tal-kampjonat, meta fillog˙ba kontra n-Napoli ©abu tliet punti b’reb˙a mhux mistennija. Il-punt l-ie˙or kisbuh f’darhom bi draw mal-Empoli. Min-na˙a l-o˙ra s-Sassuolo ©ejjin minn Ωew© reb˙iet konsekuttivi u draw malJuventus.

In-Neroverdi telg˙u g˙at-tlettax-il post hekk kif nhar it-Tlieta reb˙u lill-Empoli 3-1 b’gowls skurjati minn Simone Missiroli, Domenico Berardi u Sergio Floccari. L-iskor seta’ kien akbar li kieku Berardi ma falliex il-penalty.

TORINO V ATALANTA It-Torino se jmorru g˙al-log˙ob b’kunfidenza hekk kif f’nofs il-©img˙a li g˙addiet g˙elbu lil Parma 10. Atalanta, min-na˙a l-o˙ra, qed jittamaw li jirkupraw il-parità man-Napoli.

It-Torino qed jaspiraw li jirreplikaw il-prestazzjoni tad-difiΩa li g˙amlu kontra d-Ducali malAtalanta, hekk kif illum waranofsinhar jilqg˙uhom f’darhom.

L-Atalanta skurjaw l-inqas gowls fis-Serje A, total ta’ erba’ gowls. Min-na˙a l-o˙ra, il-goalkeeper ta’ Torino il-Bel©jan Jean-Francois Gillet qed jittama li jikseb it-tieni log˙ba ming˙ajr ma’ jikkonçedi gowl.

Fuq il-medja IngliΩa ©ie rrapurtat li il-captain tal-Liverpool, Steven Gerrard, 34, jista’ j˙alli l-klabb li jafu minn mindu kien g˙adu ©uvnott. F’dan l-ista©un se jintemm il-kuntratt kurrenti ta’ sena, iΩda hu se j˙alli f’idejn id-diri©enti tal-Liverpool sabiex jag˙mlu l-g˙aΩla jekk iΩommuhx jew le.

Gerrard, qal li hu mhux bi˙siebu jirtira mill-futbol dan is-sajf, b’hekk ifisser li f’kaΩ li l-kuntratt mal-Liverpool ma ji©ix im©edded, jag˙Ωel li jilg˙ab ma’ tim ie˙or.

Fil-karriera ta’ 17-il sena, Gerrard lag˙ab kwaΩi 700 log˙ba g˙at-tim ta’ Anfield, spiçça fit-tieni post tal-Premier IngliΩ tliet darbiet u reba˙ darba ç-Champions League, fost bosta titli o˙ra.

Apparti dan hu lag˙ab flimkien mal-plejers ta’ presti©ju Robbie Fowler u Michael Owen.

Huwa mag˙ruf li plejers li qatt ma reb˙u it-titlu fl-Ingilterra, jaqsmu l-fruntieri u jilag˙bu fl-Iskozja g˙ar-ra©uni li hemm ittitlu huwa ferm e˙fef biex jintreba˙. Plejers li marru fl-Iskozja huma: James Beattie, John Hartson, El Hadji Diouf, Paul Telfer, Lee Naylor u Steve Guppy.

Intant, id-diri©enti tal-Liverpool g˙andhom l-intenzjoni li jΩommu lill-captain f’Anfield billi joffrulu estenzjoni tal-kuntratt bi 12il xahar ie˙or, iΩda din id-deçiΩjoni mhix se tittie˙ed mil-lum g˙al g˙ada.

GÓALFEJN TILFU? Il-log˙ba tal-©img˙a l-o˙ra, bejn ir-Real Madrid u l-Barçellona, tkun mistennija mhux biss mill-Ispanjoli iΩda minn kull persuna li t˙obb il-futbol. F’din il-log˙ba naraw talenti kbar kontra xulxin b’mod speçjali bejn Ronaldo u Messi, li jag˙mlu minn kollox sabiex juru minn hu l-aktar kapaçi fosthom.

Il-Barca bdew l-ista©un tajjeb b’Messi u Neymar, it-tnejn b’forma tajba. Ir-rivali tag˙hom, ir-Real Madrid marru g˙al din il-log˙ba b’erba’ punti inqas. Din kienet l-ewwel El Clásico g˙all-mani©er Luis Enrique, li ˙a f’idejh it-tim Katalan f’dan lista©un, u çertu deçiΩjonijiet li g˙amel setg˙u kienu l-effett negattiv tar-riΩultat.

L-ewwel Ωball kien li da˙˙al lil Suarez – l-ewwel log˙ba ta’ Suarez minn mindu ng˙aqad mal-Baçellona – apparti l-pass li ta lil Neymar biex dan tal-a˙˙ar tefa’ fix-xibka u l-cross g˙al Messi, l-Urugwajan ma spikkax. It-tieni Ωball kien li po©©a lill-plejer ©did Mathieu fuq id-difiΩa xellugija minflok lil Jordi Alba, li ilu jilg˙ab mal-Barca mill-2012 u li g˙andu aktar esperjenza minn Mathieu fil-log˙ba tant ta˙raq.

Intant, g˙al minn i˙obb isewgi din il-partita, nissu©erixxi biex Il-Óadd 22 ta’ Marzu jΩommuha ˙ielsa, g˙ax il-Barçellona se jilqg˙u lir-rivali tag˙hom f’Camp Nou, b’tama li din id-darba rriΩultat ikun favurihom.

SPORTS KÓ

02|11|2014 39

kullhadd.com

BOV PREMIER LEAGUE

Ritratti: STEPHEN GATT

NAXXAR L PIETÀ H

4 0

BALZAN VALLETTA

0 2

Frances Claudio (P) Doffo Pablo (N)

TASAL L-EWWEL REBÓA GÓAL NAXXAR Fl-ewwel log˙ba li kellna lbiera˙ mill-Kampjonat Malti, it-tim ta’ Naxxar g˙eleb ming˙ajr diffikultà l-isfida ta’ Pietà Hotspurs fejn dawn tal-a˙˙ar bdew jittamaw li jkomplu jibnu fuq ir-reb˙a tal©img˙a l-o˙ra kontra Ûebbu©.

Wara bidu kwiet, l-ewwel azzjoni ©iet proprju minn Pietà meta fit-18-il minuta minn cross ta’ Rafael da˙al tajjeb lejn in-nofs Da Silva, imma dan naqas milli jikkonkludi u b’hekk id-difiΩa ta’ Naxxar irnexxielha tbieg˙ed il-periklu.

Komplew jag˙fsu Pietà u fis-26 minuta kien hemm azzjoni personali ta’ Zacharias, meta wara li dan irçieva l-ballun baqa’ javvanza u ttanta xortih b’xutt spekulattiv minn barra l-kaxxa li iΩda spiçça ’l bog˙od mil-lasti. Ûew© minuti wara waslet l-ewwel azzjoni ta’ Naxxar meta minn cross ta’ Eminike lejn Gueye, dan naqas milli jolqot il-ballun u jikkonkludi. Ftit qabel it-tmiem tal-ewwel taqsima, ilHotspurs fallew çans tad-deheb li jmorru fil-vanta©© meta minn cross ie˙or ta’ Da Silva lejn Zacarias, dan mill-viçin tefa’ ferm g˙oli.

Hekk kif kienet se tintemm l-ewwel taqsima, it-tim ta’ Naxxar mar fil-vanta©© meta minn throw in ta’ Eminike lejn Edet kompla lejn Falzon u dan tal-a˙˙ar mill-viçin ikkonkluda fix-xibka bir-ras.

It-tieni taqsima kien kollu ta’ Naxxar tant li fit-52 minuta rduppjaw minn azzjoni personali ta’ Eminike fejn baqa’ javvanza u xxutja minn qag˙da angolata g˙ar-rokna tax-xibka. Fid-79 minuta wasal it-tielet gowl, meta g˙al darb’o˙ra, wara azzjoni personali o˙ra ta’ Eminike, sab lis-sostitut Vella li mill-viçin tefa’ fix-xibka. Naxxar issi©illaw l-ewwel reb˙a tal-ista©un fit-81 minuta meta re©a’ kien Eminike li approfitta minn Ωball difensiv u g˙amilhom 4-0 g˙al Naxxar, bit-tieni gowl personali tieg˙u.

Referee: Trustin Farrugia Cann

Kooh Shna Raphael (V) Arab Samir (B)

RUGBY

IL-PREMIER LEAGUE MALTI

KLASSIFIKA Hibernians Birkirkara Valletta Balzan Qormi Sliema Wanderers Mosta Tarxien Rainbows Floriana Pietà Hotspurs Naxxar Lions Ûebbug Rangers

L

R

D

T

F

K

+/-

Pti

9 9 10 10 9 9 9 9 9 10 10 9

8 6 5 4 4 3 4 2 2 2 1 0

1 0 1 4 1 4 1 5 4 2 4 3

0 3 4 2 4 2 4 2 3 6 5 6

24 16 17 15 12 10 9 12 14 7 12 11

6 8 7 13 12 11 14 11 18 17 17 25

+18 +8 +10 +2 +0 -1 -5 +1 -4 -10 -5 -14

25 18 16 16 13 13 13 11 10 8 7 3

LOGÓOB GÓAL-LUM Fl-Istadium Victor Tedesco Tarxien R v Floriana Mosta v Hibernians

14.00 16.15

LOGÓOB GÓAL GÓADA Fl-Istadium tal-Hibernians Ûebbu© R v Qormi Birkirkara v Sliema

18.00 20.00

IT-TIENI REBÓA INFILA GÓAL VALLETTA Wara r-reb˙a ta’ 2-0 g˙al Valletta, il-©img˙a l-o˙ra, kontra Naxxar Lions huma re©g˙u reb˙u bl-istess skor, imma din id-darba kontra t-tim ta’ Balzan.

Wara bidu kemxejn kwiet, l-ewwel azzjoni denja waslet proprju minn Valletta meta fit-23 minuta, minn barra l-kaxxa, Nafti pprova jqabbeΩ il-ballun minn fuq il-gowler ta’ Balzan, Sultana, iΩda lballun g˙adda ftit g˙oli.

Fit-32 minuta waslet l-ewwel azzjoni ta’ Balzan meta, minn azzjoni personali ta’ Guerrero, li qabeΩ id-difiΩa Beltija, ix-xutt tieg˙u kien wie˙ed ˙aΩin bil-gowler Belti jsalva ming˙ajr l-ebda diffikultà. Ûew© minuti wara jasal l-ewwel gowl tal-log˙ba minn Valletta meta minn cross ta’ Barry lejn Nafti, dan tal-a˙˙ar iniΩΩel il-ballun lejn Briffa li b’xutt fil-baxx tefa’ fir-rokna tax-xibka biex l-ewwel taqsima g˙alqet bl-iskor ta’ 1-0.

It-tim tal-kapitali beda t-tieni taqsima fuq l-attakk meta, proprju fl-48 minuta, freekick ta’ Nafti kien devjat mid-difiΩa ta’ Balzan u wasal g˙and Borg li, wa˙du quddiem il-lasti ta’ Balzan, tefa’ barra minn poΩizzjoni favorevoli.

Fil-55 minuta kien hemm azzjoni o˙ra Beltija fejn Camilleri qassam lejn Sohna li baqa’ javvanza iΩda x-xutt tieg˙u kien salvat ming˙ajr ebda diffikultà. Fis-72 minuta waslet l-ewwel azzjoni ta’ Balzan fit-tieni taqsima meta minn xutt minn barra l-kaxxa tassostitut Darmanin, il-gowler Belti dawwar il-ballun f’korner.

Fit-83 minuta Balzan spiççaw jilag˙bu bi plejer anqas hekk kif Guodabia waqqa’ lil Aliyu barra l-kaxxa u r-referee ordna foul.

Minn din l-istess azzjoni, it-tim Belti skurja it-tieni gowl permezz ta’ devjazzjoni mill-istess free kick li inkariga ru˙u minnu Fenech.

Azzjoni li kien hemm ilbiera˙ fil-partita tar-rugby diviΩjoni 2A Ewropea bejn Malta u l-Kroazja, fejn pajjiΩna reba˙ dan il-konfront bl-iskor ta’ 31-26.

Referee: Adrian Azzopardi

40 02|11|2014

kullhadd.com

KÓ LOKALI

L-ISTAÌNAR EKONOMIKU FL-EWROPA

Alfred Sant Membru Parlamentari Ewropew

L-isfida ewlenija li g˙andha quddiemha l-Unjoni Ewropea b˙alissa hi kif se teg˙leb lista©nar ekonomiku li qed jifni lil ˙afna mill-pajjizi membri.

Dan g˙adu qed iwassal g˙al livelli ta’ qg˙ad kbir li huma mifruxa fost Ωg˙aΩag˙ u ˙addiema ta’ età akbar.

Sa ftit tax-xhur ilu, it-tama kienet li l-ekonomija Ewropea qed tirpilja. Dehru sinjali ta’ tkabbir ekonomiku ©did bil˙olqien ta’ impjiegi u l-bidu li ng˙ata lil diversi investimenti mis-settur privat. Biss, dawn liΩviluppi bdew jidbielu aktar ma g˙addew il-©img˙at. Biex tag˙qad, Ωviluppi li se˙˙ew li ma kellhomx x’jaqsmu malqag˙da ekonomika – b˙allfirxa tal-marda tal-Ebola u b˙at-tilwima kbira mar-Russja dwar l-Ukraina bit-twettiq tassanzjonijiet kontra r-Russja mill-Unjoni Ewropea – komplew jo˙olqu inçertezzi li fgaw il-˙idma ekonomika. B’hekk, anke l-Ìermanja, l-aqwa pajjiΩ fl-Unjoni Ewropea li baqa’ jΩomm rankatura ekonomika, sabet li qed titlef in-nifs.

Il-qag˙da ilha mwieg˙ra sa mill-2008 meta skattat il-kriΩi finanzjarja mad-dinja kollha.

Biss, kontinenti o˙ra rpiljaw fil-frattemp; mhux l-Ewropa.

Fil-verità din kienet qed turi, sa minn qabel l-2008, sinjali ta’ ‘g˙eja’. Donnha kienet qed titlef il-˙ila biex tikkompeti fuq is-swieq ma’ kontinenti o˙ra.

Ir-rati tal-investiment kemm mill-Gvern u kemm mis-settur privat kienu naqsu matul issnin. Issa meta jonqos l-investi-

ment f’pajjiΩ, dan se jsib li filfutur se jkun f’qag˙da ˙afna ag˙ar minn qabel biex jikkompeti ma’ ˙addie˙or. L-infrastruttura – ji©ifieri s-servizzi li jipprovdi l-Gvern, b˙al toroq u mezzi o˙ra ta’ kumnikazzjoni jew ener©ija – kif ukoll il-fabriki jispiççaw antikwati mqabbla ma’ tal-kompetituri.

Fil-kriΩi li skattat fl-2008, ˙afna gvernijiet ©ew daharhom mal-˙ajt. Riedu jsalvaw ilbanek tag˙hom li kienu se jfallu. Il-gvernijiet di©à kienu mg˙obbija bi djun u kellhom ikomplu jΩidu fuqhom. Kien piΩ li ma setg˙ux ila˙˙qu mieg˙u. Biex ma jfallux, aççet-

taw g˙ajnuniet ta’ pajjiΩi o˙ra, li ©ew b˙ala self. Imma kellhom ukoll ma’ dawn lg˙ajnuniet jaççettaw li se jnaqqsu bil-kbir l-ispejjeΩ tag˙hom sakemm id-defiçit li jag˙mlu bejn ˙ru© u d˙ul isir ra©onevoli.

Mal-Unjoni Ewropea kollha nfirxet din lg˙ajta biex il-gvernijiet jassiguraw li jqasqsu l-ispejjeΩ tag˙hom, eΩerçizzju li ssejja˙ wie˙ed ta’ “konsolidament fiskali”.

Madankollu, it-tnaqqis fl-ispejjeΩ kellu Ωew© effetti negattivi: gvernijiet Ewropej naqqsu bilkbir is-servizzi soçjali, li huma fost l-aqwa kisbiet tal-Ewropa;

naqqsu wkoll fl-investimenti pubbliçi, li ©ab aktar sfiduçja ekonomika u li ssarraf f’riçessjoni fil-˙dimiet tas-settur privat.

It-tama kienet li biΩ-Ωmien laffarijiet se jirran©aw, imma lista©nar ma riedx jaqta’. Minn hawn qamet polemika kbira li g˙adha g˙addejja. Hemm dawk li jinsistu li qabel ise˙˙ il-“konsolidament fiskali” (li f’çerti pajjiΩi g˙adu lura) ma jistax ikun hemm progress. U hemm dawk li jsostnu li lgvernijiet je˙tie© jer©g˙u jibdew jonfqu aktar biex jinvestu, inkella l-ekonomiji tag˙hom se jibqg˙u marrada. U˙ud imbag˙ad qed jippruvaw jaraw jistg˙ux isibu triq tan-nofs bejn dawn iΩ-Ωew© estremi.

Fost l-aktar li qed jis˙qu fuq il-˙tie©a li l-gvernijiet jer©g˙u jibdew jinvestu biex lekonomiji Ewropej jirrankaw u jin˙oloq ix-xog˙ol, insibu lpartiti soçjalisti Ewropej, kemm dawk li jinsabu fil-Gvern u kemm dawk fl-OppoΩizzjoni.

Proposta li qed jinsistu fuqha g˙amilha l-President il-©did talKummissjoni Ewropea Jean Claude Juncker: fi Ωmien qasir iridu jinstabu €300 biljun ta’ fondi biex jintefqu matul tliet snin f’investimenti ffokati malEwropa. It-tama hi li b’investiment b˙al dan, l-Unjoni Ewropea jirnexxilha teg˙leb lista©nar ekonomiku li qed jifniha.

Kif se jitwettaq il-pjan ta’ Juncker u kemm jista’ jirnexxi se jkunu sfidi kruçjali quddiem l-Ewropa fix-xhur li ©ejjin.