KullHadd_29.11.2015 by Kullħadd Editor

www.kullhadd.com

ÓARSA LEJN

DAK LI HU MISTENNI MILL-COP21 Il-Óadd, 29 ta’ Novembru, 2015 Óar©a Nru 1,168

Prezz ›1

KANDIDATI TAL-PN FUQ IT-TNAX-IL DISTRETT URTATI Imkejjen qrib tal-Partit Nazzjonalista tkellmu ma’ din il-gazzetta dwar rabja kbira li teΩisti fost il-kandidati Nazzjonalisti tat-12-il distrett. Id-diΩappunt u r-rabja ©ejjin l-aktar min˙abba l-Viçi Sindku tal-Partit Nazzjonalista f’San Pawl il-Ba˙ar, David Thake. David Thake, li kuljum jippreΩenta programm fuq ir-radju tal-Partit Nazzjonalista, qed jo˙loq ferment fost il-kandidati Nazzjonalisti tat-12-il distrett b˙alu min˙abba l-mod kif il-Partit Nazzjonalista qieg˙ed jimbuttah g˙al din l-elezzjoni, filwaqt li huma qed ji©u mwarrba. Ara pa©na 2

IKTAR INFURZAR F’POSTIJIET TA’ DIVERTIMENT Minn hawn u ftit ©ranet o˙ra mistennija titla’ quddiem il-Kabinett tal-Ministri bidla fil-li©i biex tkun infurzata l-età li Ωag˙Ωug˙ jew Ωag˙Ωug˙a g˙andu jkollhom meta ji©u biex jid˙lu f’postijiet ta’ divertiment madwar il-pajjiΩ. Il-Ministru g˙all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali qal li qed issir ˙idma biex dawk il-li©ijiet li mhumiex çari ji©u ççarati, fejn hemm nuqqas ta’ responsabbiltajiet ji©u kkjarifikati u biex ji˙raxu l-pieni ˙alli jkunu ta’ deterrent bit-tama li jonqos l-abbuΩ u jkun hemm aktar osservanza tal-li©ijiet. Ara pa©na 4

ASSORBITI D-DOPPJU TAL-FONDI Matul is-snin il-PN fta˙ar ˙afna dwar il-fondi li kien qieg˙ed jikseb mill-Unjoni Ewropea. Madankollu, minn figuri li rat il-gazzetta KullÓadd, jirriΩulta li bejn l-2004 u Marzu tal2013 kienu assorbiti biss madwar €290 miljun. G˙alkemm mad-daqqa t’g˙ajn €290 miljun jistg˙u jidhru b˙ala somma sostanzjali, fil-verità dawn jikkuntrastaw bil-kbir mal-perjodu ta’ ©estjoni ta’ Gvern Laburista, li huwa mistenni jla˙˙aq assorbiment ta’ kwaΩi €700 miljun Ara pa©na 6

IL-COMMONWEALTH LOCAL GOVERNMENT FORUM…

Hekk kif illum se ji©i fi tmiemu çCHOGM u l-attivitajiet relatati mieg˙u, din il-gazzetta tinsab infurmata li fl2017 Malta se tkun qed ter©a’ tilqa’ konferenza o˙ra li tifforma parti millCommonwealth; din id-darba dik talgvernijiet lokali, li f’pajjiΩna nafuhom iktar b˙ala kunsilli lokali. Din il-konferenza tlaqqa’ flimkien ministri, presidenti tal-assoçjazzjonijiet tal-gvern lokali, u sindki mill-pajjiΩi kollha tal-Commonwealth, b’madwar 500 delegat li se jΩuru pajjiΩna. Kien g˙alhekk li ltqajna mal-im˙u˙ war a l - Com m onw ea lt h Local Government Forum, is-Segretarju Ìene ral i Car l W r ig ht u ç - Chai rp e r son Lawrence Yule. Minbarra li esprimew il-˙erqa tag˙hom g˙all-konferenza tal2017 f’Malta, tkellmu wkoll dwar limportanza tal-gvernijiet lokali fl-isfdi li d-dinja qed tiffaççja b˙alissa, fosthom l-urbanizzazzjoni, il-migrazzjoni u t-terroriΩmu. Ara pa©na 5

Ritratt: DOI

SE JSIR UKOLL F’MALTA FL-2017

02 29|11|2015

kullhadd.com

KÓ loKalI

Il-KandIdatI nazzjonalIstI tat-12-Il dIstrett urtatI gÓall-Pn Imkejjen qrib sew tal-Partit Nazzjonalista tkellmu ma’ din il-gazzetta dwar rabja s˙i˙a li teΩisti fost il-kandidati Nazzjonalisti tat-12-il distrett. Id-diΩappunt u r-rabja ©ejjin l-aktar min˙abba lViçi Sindku tal-Partit Nazzjonalista f’San Pawl il-Ba˙ar, David Thake. David Thake – li kuljum jippreΩenta programm fuq ir-radju tal-Partit Nazzjonalista, Radio 101, u mag˙ruf sew g˙all-mod kif jippreΩenta l-imsemmi programm – qed jo˙loq ferment fost ilkandidati Nazzjonalisti tat-12-il distrett b˙alu, min˙abba l-mod kif il-Partit Nazzjonalista qieg˙ed jimbuttah g˙al din l-elezzjoni. Il-fatt li Thake g˙andu programm kuljum fuq ir-radju tal-Partit Nazzjonalista – programm li huwa rreklamat sew fuq il-midja Nazzjonalista – qed ifisser li Thake g˙andu vanta©© fuq kandidati o˙ra li l-Partit Nazzjonalista qed jispiçça ja˙bi. Dan kollu qed iwassal biex ikun hemm tgergir min-na˙a tal-kandidati, hekk kif bosta qed jg˙idu li, minkejja li kienu mwieg˙da mod, qed isir mod ie˙or. Dawn il-kandidati qed i˙ossu diΩappunt ukoll g˙ax, minkejja li kien hemm g˙a©la kbira min-na˙a ta’ Simon Busuttil biex jit˙abbru l-ismijiet tag˙hom fuq il-lista tal-PN g˙all-elezzjoni ©enerali ta’ sentejn u nofs o˙ra, mhux qed jing˙ataw l-istess attenzjoni li qed jing˙ata Thake. Huwa wkoll fatt mag˙ruf li teΩisti relaz-

zjoni diffiçli bejn l-istess Thake u Graziella Galea, is-Sindku Nazzjonalista ta’ San Pawl il-Ba˙ar. Din l-espoΩizzjoni

Ωejda li qed jing˙ata Thake Ωgur li mhux tinΩel tajjeb, kemm ma’ Graziella Galea li hija wkoll kandidata fuq dan id-dis-

trett, u kemm ma’ missierha, id-Deputat Nazzjonalista Çensu Galea. L-istess imkejjen tkellmu wkoll dwar ilmod kif isir il-programm ta’ David Thake, it-telefonati li huwa jag˙mel, u ˙afna qed jistaqsu wkoll jekk dan hux il-mod kif il-Partit Nazzjonalista qed jersaq lejn in-nies u l-kuntatt evidenti li hemm mal- blogger Nazzjonalista Daphne Caruana Galizia li ˙afna mill‘istejjer’ li ttella’ hi fuq il-blog tag˙ha qed ikunu diskussi mill-ewwel fuq ilprogramm ta’ Thake. Wie˙ed irid ifakkar kif, fir-rapport tattelfa li l-Partit Nazzjonalista kkummissjona wara l-elezzjoni ©enerali tal-2013, tkellem b’mod çar fuq il-˙sara kbira li lblog ta’ Caruana Galizia g˙amel. Ta’ min isemmi wkoll li wie˙ed mill-awturi ta’ dan ir-rapport kienet is-Segretarju Ìenerali tal-Partit Nazzjonalista Rosette Thake. Waqt dan l-istess programm Thake kemm-il darba jsemmi n-nies li jkun iltaqa’ mag˙hom waqt attivitajiet organizzati mill-kanvassers numeruΩi tieg˙u; xi ˙a©a li tkompli ΩΩid il-mel˙ fuq il-ferita g˙all-kumplament tal-kandidati Nazzjonalisi. Kien hemm ukoll kummenti minn fost ir-residenti tal-lokalità ta’ San Pawl ilBa˙ar li Thake aktar mo˙˙u biex jg˙ajjar lil dak u l-ie˙or fuq ir-radju sempliçment g˙ax ma jaqbilx mag˙hom politikament, milli jag˙mel dmiru fillokalità tieg˙u.

ImsewwIja 650 annImal abbandunat f’ÌImagÓtejn Aktar minn 650 kelb u qattus tat-triq ©ew imsewwija fla˙˙ar ©imag˙tejn waqt kampanja ta’ tiswija ta’ annimali mnedija mis-Segretarjat Parlamentari g˙all-Biedja, Sajd u Drittijiet tal-Annimali. Din il-kampanja hi parti minn strate©ija tal-Gvern biex ti©i dejjem aktar ikkontrollata l-popolazzjoni ta’ annimali abbandunati fit-toroq Maltin. G˙all-ewwel darba din ilkampanja saret ukoll fil-GΩira G˙awdxija. Il-gazzetta KullÓadd tinsab infurmata li, fl-ewwel ©img˙a tal-kampanja, ©ew msewwija 338 kelb u qat-

tus f’G˙awdex. L-operazzjonijiet saru fil-klinika The Animal Doctor fir-Rabat, G˙awdex, minn veterinarji mi©juba minn barra bil-kollaborazzjoni talGvern mal-NGO ÌermaniΩa ETN. Wara din il-©img˙a filgΩira G˙awdxija, dawn il-veterinarji ©ew ukoll Malta, fejn ©ew imsewwija madwar 320 kelb u qattus fil-klinika VetPlus f’Óal Qormi. B’hekk, meta wie˙ed jie˙u it-total ta’ din il-kampanja malerba’ kampanji l-o˙ra li saru minn dan il-Gvern f’din ille©iΩlatura, l-ammont ta’ annimali abbandunati msewwijin

b’xejn jitilg˙u g˙al 2,850. Dan sar ming˙ajr l-ebda spiΩa g˙all-Gvern, grazzi g˙all-kollaborazzjoni mal-ETN. B’kuntrast ma’ dan, il-Gvern preçedenti kien nefaq mal-€200,000 f’kampanja wa˙da biss. Ikkuntattjat minn din ilgazzetta, is-Segretarju Parlamentari Roderick Galdes esprima s-sodisfazzjon tieg˙u g˙as-suççess ta’ din il-˙ames

kampanja fl-a˙˙ar sentejn u nofs. Hu semma kif huwa diffiçli li wie˙ed jikkalkula kemm hawn annimali ji©ru fittoroq, iΩda kienet evidenti li din kienet problema li riedet ti©i indirizzata. Qal li, minbarra dawn in- neutering campaigns li qed isiru b’mod regolari, is-Segretarjat tieg˙u g˙addej b’kampanji ta’ g˙arfien u inizjattivi edukattivi

biex jonqos in-numru ta’ dawk li g˙al xi ra©uni jew o˙ra jabbandunaw l-annimali domestiçi fit-toroq. Huwa rringrazzja lidDipartiment tal-Animal Welfare, lill-voluntiera, lillUffiççju tal-Kummissarju talAnnimali u lill-ETN li ming˙ajr is-sehem tag˙hom dan issuççess ma kienx ikun possibbli.

lokali kÓ

29|11|2015 03

kullhadd.com

“Meta Óassejt l-uÌigÓ f’sidri Mill-ewwel indunajt x’kien qiegÓed jiÌri”

Il-Ministru George W. Vella

LIAM GAUCI liam@kullhadd.com F’Lulju li g˙adda, il-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin George W. Vella g˙amel Ωjara uffiçjali fiç-Çina bl-g˙an illi jsa˙˙a˙ ir-relazzjoni taΩ-Ωew© pajjiΩi u jwitti t-triq g˙all-koperazzjoni f’oqsma ©odda matul is-snin li ©ejjin. Madankollu, fit-tieni jum ta’ din iΩ-Ωjara, il-Ministru Vella esperjenza problemi ta’ sa˙˙a li ©eg˙luh jag˙mel intervent mediku u jirritorna f’pajjiΩna qabel ma temm din il-missjoni. Issa li g˙addew ftit tax-xhur minn dan l-imprevist, ilgazzetta KullÓadd tkellmet mal-Ministru Vella fejn irrakkontalna fuq l-esperjenza li kellu fiç-Çina u l-appo©© li rçieva minn bnadi mhux mistennija. Bidu ming˙ajr intoppi Fil-kummenti li ta lil din ilgazzetta, il-Ministru g˙allAffarijiet Barranin ta’ Malta sostna li meta wasal f’Beijing huwa kien qieg˙ed i˙ossu tajjeb. “Fl-ewwel ©urnata kellna laqg˙a ©urnata s˙i˙a ma’ Wang Yi, il-Ministru g˙allAffarijiet Barranin taç-Çina, fejn kollox g˙adda b’wiçç il©id. L-g˙ada kelli programm ukoll fejn filg˙odu bdejna b’laqg˙a mal-Viçi President Li Yuanchao fil-Great Hall of the People; laqg˙a informali fejn ˙assejtni komdu,” ftakar Vella. Wara huwa attenda lecture fiç-China Institute of International Strategic Studies illi kellha attendenza tajba u waqtha ma kienx hemm inkwiet partikolari. Imbag˙ad, però, id-delegazzjoni Maltija kienet mistiedna g˙al ikla mad-Deputat Chairperson talAffarijiet Barranin ÇiniΩ. IlMinistru Vella spjega li kien hawnhekk li beda j˙ossu ˙aΩin u waqt din l-ikla spiçça ˙a biss ftit brodu. Wara din likla kellu jattendi laqg˙a fl4.00pm, imma talab biex imur sal-lukanda ˙alli jistrie˙ ftit. Ìirja lejn l-isptar “Kif d˙alt fil-lukanda ˙assejt

u©ig˙ f’sidri u mill-ewwel indunajt x’kien qieg˙ed ji©ri. Çempilt lill-assistent tieg˙i Olaph Terribile u g˙edtlu:

li kienu mieg˙i infurmawni li kien hemm sptar Amerikan ta’ reputazzjoni tajba fil-qrib. Però, g˙edtilhom: ‘Mela ma

Meta sibthom qeg˙din jistennewni bit-tapit l-a˙mar biex itellg˙uni fuq l-ambulanza ˙sibt li kont g˙adni qed nit˙awwad bl-effett tax-xokk!

‘Óudni fl-eqreb sptar biex jag˙mluli ECG u anke angiogram jekk hemm bΩonn’,” ftakar il-Ministru Vella. Madankollu, meta çemplu g˙al ambulanza, din ma ©ietx minkejja li g˙amlu aktar minn nofs sieg˙a jistennew. G˙aldaqstant, huma spiççaw marru bil-karozza uffiçjali li kellhom. Il-Ministru ma kienx jaf x’reputazzjoni u riΩorsi kellu l-isptar li marru fih. G˙aldaqstant, huwa ma kienx çert xi kwalità ta’ trattament se jing˙ata. “Meta kont qieg˙ed nistenna biex jarawni t-tobba, persuni

nitlaqilhomx issa minn hawn u noffendihom liç-ÇiniΩi! Issa ˙a nibqa’ hawn, anke jekk joqtluni!’” ftakar Vella. Fortunatament, l-isptar inzerta kien tajjeb ˙afna. Dan deher çar meta da˙al fl-Angio Suite fejn kellhom apparat modern bi staff kalm u professjonali. F’temp ta’ g˙axar minuti g˙amlulu angiogram u malajr beda j˙ossu a˙jar. Madankollu, huma millewwel qalulu li kellu tliet vini o˙ra f’kundizzjoni ˙aΩina. G˙aldaqstant, huma offrew li jag˙mlu tliet stents dak il-˙in stess jew ji©i lura Malta u jsirulu hawn.

Il-vja©© lura Huwa g˙aΩel it-tieni possibbiltà. B’hekk, g˙amel tlett ijiem l-ITU fejn çempel Malta biex jara x’inhu l-pass li jmiss. Min-na˙a tag˙hom, l-ispeçjalisti Maltin issu©©erewlu li jag˙mel tlett ijiem l-isptar, imma qalulu wkoll biex jevita titjiriet kummerçjali g˙al ˙mistax-il ©urnata. Il-Ministru Vella ammetta li kienet se tag˙tih rasu meta qalulu din tal-a˙˙ar. G˙aldaqstant, hu u l-istaff tieg˙u bdew jaraw jekk jistg˙ux ji©u lura qabel permezz ta’ air ambulance. B’sorpriΩa g˙alihom, din ©iet offerta mill-Qatar, illi infurmahom li l-Emir ried jibg˙at ajruplan bil-konsulenti tieg˙u kollha biex je˙oduhom lura lejn id-dar. Il-Ministru g˙all-Affarijiet Barranin ta’ Malta aççetta din l-offerta u meta ˙are© mill-isptar mar lura fil-lukanda fejn wie˙ed mill-konsulenti mqabbda mill-Qatar qatta’ l-lejl fil-kamra mieg˙u biex ikun çert li ma jinqalalu xejn. L-g˙ada filg˙odu huwa mar l-ajruport fejn sab ajruplan jistennieh bit-tapit l-a˙mar. “Meta sibthom qeg˙din jistennewni bit-tapit l-a˙mar biex itellg˙uni fuq l-ambulanza

˙sibt li kont g˙adni qed nit˙awwad bl-effett tax-xokk!” ftakar il-Ministru Vella bidda˙ka. Meta tela’ fuq l-ajruplan, huwa sab ru˙u mdawwar b’kull tip ta’ apparat mediku. Barra minn hekk, il-konsulenti infurmawh li, jekk jinqala’ xi bΩonn illi ma jkunux ippreparati g˙alih, huma kellhom il-kapaçità li jwassluh fi sptar f’temp ta’ 45 minuta, ikunu fejn ikunu fid-dinja. Huma spjegawlu wkoll li dan l-ajruplan kien jag˙mel parti minn flotta ta’ ˙amsa tal-familja rjali tal-Qatar illi normalment huma g˙ad-dispoΩizzjoni tag˙hom u l-aktar ˙bieb intimi. Il-vja©© kien tant twil illi kien hemm Ωew© ekwipa©©i fuq lajruplan biex wie˙ed jie˙u post l-ie˙or wara çertu ˙in. Wie˙ed mill-konsulenti rriΩulta li kien ivvutat b˙ala konsulent tas-sena fl-2014 u jmexxi lITUs tal-isptarijiet kollha talHamad Medical Corporation tal-Qatar, ie˙or kien espert talloppju mill-Afrika ta’ Isfel u konsulent ie˙or kien millAwstralja. Matul il-vja©© l-ajruplan niΩel f’Bangkok u Doha. Meta waslu f’din tal-a˙˙ar, niΩlu Ωew© konsulenti u telg˙u tnejn o˙ra minflokhom. Ritorn g˙an-normal Wara komplew il-vja©© lejn Malta fejn il-Ministru Vella ltaqa’ mal-Professur Robert Xuereb illi, meta ra langiogram li g˙amlulu, qallu li ma kienx hemm bΩonn li jsir ie˙or g˙ax ix-xog˙ol li g˙amlu ç-ÇiniΩi kien ta’ kwalità g˙olja; ferm aktar avvanzat minn dak li jsir f’pajjiΩna fil-fatt. Min˙abba li l-kundizzjoni tas-sa˙˙a tal-Ministru Vella kienet tjiebet xi ftit, ilProfessur Alex Manché tah permess li jitla’ g˙axart ijiem G˙awdex; btala illi kien ippjana qabel ma telaq lejn içÇina. Madankollu, il-professur issu©©erielu li wara l-btala jag˙mel operazzjoni minflok listents . Dan g˙amlu l-g˙ada stess li ©ie lura. Minn dakinhar huwa ma kellux aktar problemi u sa˙˙tu ppermettietlu li jirritorna g˙ar-rutina normali tax-xog˙ol.

04 29|11|2015

kullhadd.com

KÓ loKali

PersUni TaÓT l-eTÀ f’PosTiJieT Ta’ DiverTiMenT…

Çans li l-MUlTa PreÛenTi Ta’ €233 lill-ProPrJeTarJi TiKBer sosTanZJalMenT G˙addejja konsultazzjoni pubblika fuq Paceville

GLEN FALZON glen@kullhadd.com Minn hawn u ftit ©ranet o˙ra mistennija titla’ quddiem ilKabinett tal-Ministri tal-Gvern bidla fil-li©i biex tkun infurzata l-età li Ωag˙Ωug˙ jew Ωag˙Ωug˙a g˙andhom ikollhom meta ji©u biex jid˙lu f’postijiet ta’ divertiment madwar il-pajjiΩ. G˙alkemm din il-bidla kienet ilha tissemma sew, wara l-inçident li ©ara ftit tal-jiem ilu f’Paceville, din il-bidla hija aktar me˙tie©a g˙ax bir-ra©un kibret il-pressjoni g˙aliha. Dan kollu bl-g˙an biex ikun assigurat li dak li se˙˙ f’Paceville ma jer©a’ ji©ri mkien. “Irridu naraw li issa ddeterrent jikber sostanzjalment” Kien il-Ministru g˙all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali Carmelo Abela li indika li l-multi g˙allproprjetarji ta’ stabbilmenti ta’ divertiment li fihom jinstab li jkun hemm persuni ta˙t l-età jistg˙u jiΩdiedu b’mod sostanzjali. B˙alissa l-li©i tg˙id li l-proprjetarju, li finalment hu responsabbli hu b˙ala proprejtarju lil min ida˙˙al fil-proprjetà tieg˙u, je˙el multa ta’ €233 g˙al kull persuna ta˙t l-età li tkun qed tiffrekwenta dan ilpost. Il-Ministru g˙all-Intern u sSigurtà Nazzjonali qal ukoll li qed issir ˙idma biex dawk illi©ijiet li mhumiex çari ji©u ççarati, fejn hemm nuqqas ta’ responsabbiltajiet ji©u kkjarifikati u biex ji˙raxu l-pieni ˙alli jkunu ta’ deterrent bittama li jonqos l-abbuΩ u jkun hemm aktar osservanza talli©ijiet. “Irridu naraw li issa d-deterrent jikber, u jien ng˙id jikber

sostanzjalment,” sostna lMinistru Abela. Imwaqqaf grupp ta’ ˙idma Fil-kummenti tieg˙u lil din ilgazzetta, il-Ministru Abela Ωied jg˙id li l-Ministeru g˙araf li ssitwazzjoni trid ti©i indirizzata permezz ta’ kollaborazzjoni bejn oqsma differenti fis-soçjetà kif ukoll bejn ministeri u entitajiet differenti. “Fil-fatt, fl-a˙˙ar xhur fi ˙dan il-Ministeru nnifsu, twaqqaf grupp ta’ ˙idma mag˙mul minn rappreΩentati ta’ stakeholders li jinkludu sindki talkunsilli lokali taΩ-Ωona ta’ Paceville, l-Awtorità Maltija g˙at-TuriΩmu (MTA), il-GRTU, il-Pulizija u l-Fondazzjoni g˙all-IΩvilupp ta’ Ûoni Turistiçi, bil-g˙an li jimplimenta miΩuri proattivi u li huma

neçessarji biex tissa˙˙a˙ issigurtà f’Paceville u l-madwar,” spjega l-Ministru Abela. Fost l-o˙rajn, dan il-grupp se jkun qed ja˙dem fuq l-implimentazzjoni ta’ miΩuri li ˙ar©u minn rapport li kien sar snin ilu dwar is-sigurtà u l-bonordni f’Paceville, li l-Gvern ta’ qabel kien ˙alla fuq l-ixkaffa. BΩonn ta’ bouncers aktar im˙arr©a “Hemm bΩonn ta’ bouncers aktar im˙arr©a fuq kaΩi ta’ emer©enza li jistg˙u jinqalg˙u. Fil-fatt, se nkunu qed nis˙qu fuq ˙idma li tara eΩerçizzju li jsir mill-Pulizija biex kull min jag˙mel dan it-tip ta’ xog˙ol ikun irre©istrat u jing˙ata tta˙ri© li hemm bΩonn millentitajiet kompetenti,” afferma l-Ministru Abela.

BUsUTTil JiPProva Jn essi li Kien ParTi Minn gonZiPn Jekk qatt kien hemm xi dubju, l-attentat biex idDeputat Nazzjonalista Tony Abela ma jikkontestax l-elezzjoni kaΩwali g˙as-si©©u vakat minn Joe Cassar, jixhed kemm il-Kap talOppoΩizzjoni g˙adu mg˙annaq mal-passat. Ta’ min ifakkar li dan ilpassat huwa stess kien jag˙mel parti minnu flimkien ma’ ˙afna deputati li llum qeg˙din fil-Grupp Parlamentari tieg˙u. Proprju nhar il-Óadd li g˙adda, gazzetta indipendenti kellha rapport li fih intqal kif Simon Busuttil kien talab lil Tony Abela biex dan ma jikkontestax lelezzjoni kaΩwali wara rriΩenja ta’ Joe Cassar, ˙alli jkun jista’ jag˙mel il-wisa’ g˙all- co-option tal-Avukat

Joe Giglio li preΩentament anke jippreΩenta programm fuq l-istazzjon tal-Partit Nazzjonalista Net Television. Din il-mossa ta’ Busuttil, li hu stess ma ça˙adhiex meta mistoqsi mill-©urnalisti tant li qal li huwa ma seta’ jag˙mel xejn g˙ax ma jistax ibiddel il-proçessi demokratiçi, jidher li kienet biss imsejsa biex jipprova jag˙ti xi impressjoni li huwa ma jag˙milx parti millpassat tal-Partit Nazzjonalista. Madankollu, din iddeçiΩjoni ta’ Busuttil qed tkompli tag˙ti l-impressjoni li l-Partit Nazzjonalista tallum huwa biss estensjoni talPartit Nazzjonalista tal-passat. Simon Busuttil ©ab l-iskuΩa tal- co-option ta’ Joe Giglio

biex jipprova jag˙ti impressjoni differenti; dik li jrid ida˙˙al demm ©did filpartit. Kollox jindika li l-Partit Nazzjonalista ta’ Busuttil mhux biss ankrat fil-passat g˙ax imdawwar bl-istess nies, iΩda qed jimxi bl-istess arroganza li ˙afna mid-deputati mdawrin mieg˙u, u li mag˙hom kien ikun spalla ma’ spalla f’amministrazzjonijiet Nazzjonalisti preçedenti. Busuttil ilu jipprova juΩa din it-tattika, l-aktar meta g˙amel l-a˙˙ar ‘tibdil’ fisshadow cabinet tieg˙u, fejn tefa’ fil-©enb l-istess nies li mag˙hom ˙adem spalla ma’ spalla fl-a˙˙ar Kabinett Nazzjonalista ta’ Gonzi li huwa kien jag˙mel parti minnu b˙ala Viçi Kap.

Qal ukoll li hemm operaturi li, fis-settur kummerçjali stess, qed jag˙mlu wkoll çerta awtokritika u mhux sempliçiment jaraw xi jmisshom jag˙mlu l©enituri u l-Pulizija. Dan Ωgur li huwa sinjal tajjeb u li ta’ min ikompli jibni fuqu. Minkejja din il-˙idma kollha li trid issir, wie˙ed ma jistax ma jsemmix li l-©enituri g˙andhom ukoll rwol x’jaqdu billi jie˙du ˙sieb ta’ wliedhom ta˙t l-età. Fejn jid˙ol Paceville kul˙add irid ixammar ilkmiem u jerfa’ r-responsabbiltà tieg˙u. “Kul˙add irid jerfa’ r-responsabbiltajiet tieg˙u, il-proprjetajri, il-Pulizija, l-Istat billi jara li jkun hemm li©ijiet tajbin u li jkunu f’posthom, il-©enituri u, g˙aliex le, iΩ-Ωg˙aΩag˙ tag˙na,” appella l-Ministru Abela.

Il-Ministru g˙all-Intern u sSigurtà Nazzjonali g˙amel referenza wkoll g˙all-konsultazzjoni pubblika li g˙addejja b˙alissa dwar Paceville blisem ta’ PvDebate, konsultazzjoni li ddeskrivieha b˙ala wa˙da b’attitudni poΩittiva. Dan juri biç-çar li l-Gvern jinsab kommess li tissa˙˙a˙ is-sigurtà u l-bonordni f’Paceville wara snin twal minn mindu dan inbidel minn Ωona residenzjali g˙al dik ta’ divertiment. Din il-bidla ©abet mag˙ha sfidi, kemm ta’ natura soçjali kif ukoll minn aspetti ta’ sa˙˙a u anke sigurtà, li huwa me˙tie© li jkunu indirizzati b’aktar forza. Din il-konsultazzjoni pubblika g˙andha tkun opportunità wkoll g˙all-pubbliku li wkoll g˙andu x’jikkontribwixxi biex dawn l-isfidi jintg˙elbu. Hemm diversi aspetti li jridu jirre©istraw titjib fosthom filkamp le©islattiv, fil-qasam talinfurzar, ta˙ri© ipprovdut u anke f’dak li jirrigwardja ssa˙˙a u s-sigurtà. Permezz ta’ din il-konsultazzjoni, il-pubbliku huwa m˙e©©e© jg˙addi is-su©©erimenti u l-ideat tieg˙u. Is-sottomissjonijiet tal-pubbliku qed jid˙lu ta’ kuljum u l-kummenti u s-su©©erimenti jvarjaw fuq aspetti differenti. Kull kontribuzzjoni qieg˙da ti©i evalwata u, filwaqt li hemm sens ta’ sodisfazzjon li l-pubbliku qieg˙ed jipparteçipa, ilMinistru Abela ˙e©©e© aktar persuni sabiex jaqsmu l-˙sibijiet tag˙hom f’dan ir-rigward. Il-proposti kollha qeg˙din jintlaqg˙u fuq is-sit www.konsultazzjoni.gov.mt u fuq is-sit soçjali www.facebook.com /pvdebate, sa nhar il-Ìimg˙a, 4 ta’ Diçembru 2015.

Tifel Ta’ 3 snin isofri ÌrieÓi gravi

Ilbiera˙, g˙all-˙abta tal-4.30pm, il-Pulizija ©ew infurmati li kien hemm bΩonn l-assistenza tag˙hom fil-park tal-annimali li jinsab f’Óal Farru©. Il-pulizija mill-G˙assa ta’ Óal Qormi marru immedjatament fuq il-post fejn, minn st˙arri© preliminari, irriΩulta li tifel ta’ 3 snin kien sofra xi ©rie˙i wara li allegatament safa ferut minn tigra li dak il-˙in jidher li kienet fuq çinga. Fil-˙in tal-inçident it-tifel kien ma’ ra©el ta’ 56 sena residenti ÓaΩ-Ûabbar li pprova jg˙inu hekk kif ra dak li kien qieg˙ed ise˙˙. It-tifel ittie˙ed l-Isptar Mater Dei permezz ta’ ambulanza fejn aktar tard huwa ©ie ççertifikat li qieg˙ed isofri ©rie˙i ta’ natura gravi iΩda ma jinsabx fil-periklu tal-mewt. L-investigazzjonijiet tal-Pulizija g˙adhom g˙addejjin.

LOkALI kÓ

29|11|2015 05

kullhadd.com

“MALTA GÓAMLET L-AÓJAR OFFERTA” RITIANNE AGIUS ritianne@kullhadd.com

Hekk kif din il-©img˙a saret il-laqg˙a talCommonwealth g˙all-Kapijiet tal-Istati f’pajjiΩna, iktar kmieni dan ix-xahar Malta intg˙aΩlet biex tospita wkoll il-konferenza li jmiss talCommonwealth Local Government Forum (CLGF). G˙alhekk iltqajna mas-Segretarju Ìenerali tas-CLGF Carl Wright, kif ukoll maç-Chairperson tal-Bord Lawrence Yule. Wright u Yule tkellmu fuq ir-relevanza ta’ din ilkonferenza b’rabta mal-isfidi li d-dinja qed tiffaççja llum il-©urnata, fosthom l-urbanizzazzjoni, il-migrazzjoni u t-terroriΩmu. Dawn mhumiex su©©etti li ssoltu nassoçjaw mal-gvernijiet lokali, speçjalment f’pajjiΩna, fejn il-kunsilli lokali spiss in˙arsu lejhom biss b˙ala g˙odda amministrattiva dipendenti fuq ilgvern çentrali.

jg˙id li gvern lokali kien rikonoxxut minNazzjonijiet Uniti b˙ala wa˙da mill-miri g˙alliΩvilupp. L-ikbar sfida b˙alissa hija dik tal-urbanizzazzjoni, fejn sal-1970 30% biss kienet mag˙mula mill-ibliet, iΩda sal-2030 is-sitwazzjoni mistennija tkun bil-kontra. G˙alhekk il-kunsilli qed jiffaççjaw problemi biex jimplimentaw l-infrastruttura neçessarja fi bliet li qed jikbru b’rata mg˙a©©la. Ûied jg˙id li l-immigrazzjoni hija sfida o˙ra li qed tpo©©i piΩ fuq il-kunsilli lokali, speçjalment dawk fl-Ewropa, biex ila˙˙qu ma’ kwistjonijiet soçjali u ta’ inklussività. Temm jg˙id li ˙a gost li kellu l-opportunità jΩur Malta waqt dan iç-CHOGM, u li jinsab ˙erqan biex jer©a’ ji©i g˙all-konferenza tas-CLGF, fejn sa˙aq ukoll li qed isib ˙afna appo©© mill-Gvern. “Il-governanza g˙andha tkun minn isfel g˙al fuq, u mhux bil-kontra” – Carl Wright

Ritratti: ALAN SALIBA

“Il-kunsilli lokali wkoll qed i©orru l-piΩ tal-immigrazzjoni” – Lawrence Yule

Iç-Chairperson Lawrence Yule ilu jokkupa l-kariga ta’ Chairperson tas-CLGF g˙al dawn l-a˙˙ar tliet snin, minbarra li huwa wkoll il-President tal-Local Government New Zealand u s-Sindku tad-Distrett ta’ Hastings. Yule jibda biex jispjega li s-CLGF, li ilu mwaqqaf g˙oxrin sena, g˙andu l-g˙an li jippromovi d-demokrazija, l-idea ta’ gvern lokali, governanza tajba, u t-titjib tar-riΩorsi. Dan huwa possibbli peress li s-CLGF huwa mag˙mul minn ministri responsabbli mill-gvern lokali, presidenti tal-assoçjazzjonijiet talgvern lokali u sindki. Fost l-iktar kisbiet importanti, Yule isemmi li sCLGF irnexxielu jg˙olli l-istatus tal-gvernijiet lokali fil-pajjiΩi sottoΩviluppati tal-Commonwealth. Jg˙id li l-livell tal-gvern lokali jag˙mel differenza kbira fissuççess tal-pajjiΩ; f’dak kollu li g˙andu x’jaqsam mal-infrastruttura, is-sostenibbiltà, iΩ-Ωg˙aΩag˙ u o˙rajn. Mistoqsi dwar il-kisbiet tal-a˙˙ar tliet snin, Yule

Dwar il-konferenza li saret fil-Botswana f’Ìunju li g˙adda, is-Segretarju Ìenerali Carl Wright sa˙aq li liktar ˙sieb li spikka, u li dwaru kien hemm kunsens ©enerali, huwa li l-governanza g˙andha tkun minn isfel g˙al fuq, u mhux bil-kontra. Dan huwa konsistenti mal-preΩenza tal-gvern lokali fil-miri tan-Nazzjonijiet Uniti g˙all-IΩvilupp, g˙ax ©ie rikonoxxut li l-gvern lokali jista’ jkollu impatt fuq kollox, mit-tibdil fil-klima sat-tkabbir ekonomiku. “Nemmen li n-Nazzjonijiet Uniti rrikonoxxiet is-suççess ta’ dan l-approçç minn isfel g˙al fuq,” sa˙aq Wright. Wright esprima s-sodisfazzjon tieg˙u wkoll g˙allfatt li l-Prim Ministru Joseph Muscat attenda g˙allkonferenza tal-Botswana, fejn kellu sehem attiv u g˙amel diskors b’sa˙˙tu ˙afna fuq l-istess linja ta’ ˙sieb. Mistoqsi g˙alfejn intag˙Ωlet Malta g˙all-konferenza li jmiss, Wright qal li din hija kompetizzjoni. Sostna li kien hemm diversi pajjiΩi li ssottomettew lofferti tag˙hom, iΩda ta’ Malta kienet l-aqwa wa˙da. Rigward dak li qed jistenna mill-konferenza ta’

sentejn o˙ra, Wright jesprimi t-tama li sa dak iΩΩmien ikun jista’ ji©i evalwat progress fattibbli li jkun sar fuq il-miri g˙all-iΩvilupp. Jg˙id ukoll li lCommonwealth se tkun riformata, fejn mistenni li jkun hemm iktar integrazzjoni ta’ sezzjonijiet differenti. Intant, b’rabta mal-isfida tat-terroriΩmu li l-pajjiΩi kollha tal-Commonwealth qeg˙din jiffaççjaw, Wright sa˙aq li l-gvernijiet lokali g˙andhom rwol importanti ˙afna f’din il-kwistjoni, fejn iridu ja˙dmu id f’id malgvern çentrali. Dan g˙ax l-integrazzjoni trid issir fuq livell ta’ komunità, u hemm ˙afna inqas çans li çertu persuni ji©u radikalizzati jekk dawn i˙ossuhom parti mill-komunità. “Bil-g˙an li tit˙ejja offerta serja u b’sa˙˙itha saru diversi laqg˙at lokalment ma’ nies professjonali” – Marc Sant Intant, tlabna lill-President tal-Assoçjazzjoni Maltija tal-Kunsilli Lokali, Dr Marc Sant, li g˙adu kemm ©ie ma˙tur fil-bord tas-CLGF, biex jikkummenta dwar ilmod li bih i˙ares lejn dan il-forum. Dr Sant spjega li s-CLGF qed ja˙dem biex jippromovi u jsa˙˙a˙ il-governanza lokali madwar ilpajjiΩi fil-Commonwealth u jippromovi l-iskambju ta’ prattiki tajba permezz ta’ konferenzi, pro©etti u riçerka. “B˙ala organizzazzjoni assoçjata li hija rikonoxxuta b’mod uffiçjali mill-Kapijiet tal-Gvern talCommonweath, is-CLGF hija f’poΩizzjoni tajba biex tinfluwenza l-iΩvilupp tal-politika u tie˙u rwol ewlieni fuq it-tkattir tad-demokrazija u l-governanza tajba fuq il-livell lokali,” sostna Dr Sant. “G˙alhekk, din il-konferenza hija wa˙da ta’ presti©ju u jiena kuntent ˙afna li Malta ©iet mag˙Ωula sabiex tospita din il-konferenza,” stqarr Dr Sant. “Nista’ ng˙id li l-ewwel ta˙ditiet bdew ftit aktar minn sena ilu meta attendejt g˙all-laqg˙a annwali tal-membri Ewropej tas-CLGF f’Edinburgu.” Jg˙id li minn dakinhar baqg˙u f’kuntatt dwar il˙sieb li ti©i ppreΩentata offerta biex Malta tospita lkonferenza fl-2017. “Biex tit˙ejja offerta serja u b’sa˙˙itha saru diversi laqg˙at lokalment ma’ nies professjonali li ja˙dmu fis-settur tal-konferenzi u b’hekk fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar stajt nippreΩenta offerta li kkonvinçiet il-Bord EΩekuttiv tas-CLGF biex tag˙Ωel lil Malta fuq pajjiΩi o˙ra li kienu interessati jospitaw din il-konferenza huma,” sostna Dr Sant. Mistoqsi dwar it-tema tal-konferenza li se ssir f’Malta, Dr Sant spjega li din g˙adha qed ti©i diskussa, però huwa Ωgur li din se tkun wa˙da relevanti mhux biss g˙all-kunsilli lokali f’pajjiΩna, iΩda anke g˙al dawk madwar il-Commonwealth. “Din l-organizzazzjoni hija mag˙mula minn 53 pajjiΩ u 31 minn dawn huma meqjusin b˙ala pajjiΩi Ωg˙ar – naturalment dan huwa punt relevanti ˙afna g˙al pajjiΩna,” jg˙id Dr Sant. “Kif rajna f’dawn la˙˙ar ©ranet, qed ting˙ata ˙afna iktar importanza lil pajjiΩi Ωg˙ar, fosthom bit-twaqqif ta’ çentru ta’ eççellenza g˙al stati Ωg˙ar tal-Commonwealth, bit-twaqqif ta’ hub g˙at-tibdil tal-klima biex jiffaçilita l-aççess finanzjarju g˙all-istati Ωg˙ar, u bil-˙olqien ta’ façilità ta’ finanzjament kummerçjali g˙al stati Ωg˙ar.”

06 29|11|2015

kullhadd.com

KÓ LOKALI

FONDI UE: QASAM KRUÇJALI GÓALL-IÛVILUPP TA’ PAJJIÛNA Matul dawn l-a˙˙ar ©img˙at tas-sena qeg˙din jing˙alqu mijiet ta’ pro©etti ffinanzjati permezz ta’ Fondi Strutturali mill-Programm 2007-2013 talUnjoni Ewropea. Il-programm jippermetti li n-nefqa relatata ma’ dawn il-pro©etti ssir sala˙˙ar tal-2015 u g˙aldaqstant huma bosta dawk il-pro©etti li jinsabu fl-a˙˙ar faΩi tal-implimentazzjoni tag˙hom. Kienet proprju din l-isfida tal-Gvern Laburista matul la˙˙ar xhur. Dan min˙abba nuqqas ta’ ppjanar tajjeb millGvern Nazzjonalista li ma ˙ax id-deçiΩjonijiet meta kien hemm bΩonnhom. Fil-fatt, minn figuri li rat ilgazzetta KullÓadd , jidher li bejn l-2004 u Marzu tal-2013 kienu ©ew assorbiti biss madwar €290 miljun. Min-na˙a lo˙ra, fil-perjodu ta’ ©estjoni ta’ amministrazzjoni Laburista huwa mistenni assorbiment ta’ kwazi €700 miljun f’fondi. G˙aldaqstant, sa Marzu 2013, il-Partit Nazzjonalista filGvern kien irnexxielu jassorbi biss 30% tal-fondi allokati g˙al pajjiΩna. Dan ifisser ukoll li fl-a˙˙ar sentejn u nofs ©ew assorbiti aktar mid-doppju f’fondi Ewropej tal-ammont kollu fl-g˙axar snin ta’ qabel. Kontabbiltà u effiçjenza Kelliem g˙as-Segretarjat Parlamentari g˙all-Presidenza UE 2017 u g˙all-Fondi Ewropej spjega lil din ilgazzetta li l-aktar parti kruçjali meta wie˙ed jitkellem fuq fondi Ewropej hija l-amministrazzjoni tag˙hom. “Wie˙ed irid jirrealizza li huwa tajjeb li l-pro©etti ji©u ma˙suba u li jittressqu ’l quddiem l-istudji, iΩda sussegwentament ir-regoli talkontabbiltà, kif ukoll ir-regoli tal-finanzjament Ewropew, jobbligaw lill-benefiçjarju illi jlesti l-pro©ett fil-˙in u kif stipulat,” qalilna l-istess kelliem. Dan huwa proprju dak li beda jag˙mel is-Segretarjat responsabbli mill-Fondi Ewropej, ta˙t it-tmexxija tad-

Fondi Ewropej. Investiment ta’ mijiet ta’ miljuni

Is-suççessi tal-a˙˙ar sentejn se jservu ta’ xprun sabiex ma ji©ux ripetuti l-iΩbalji tal-passat

Deputat Prim Ministru Louis Grech u tas-Segretarju Parlamentari Ian Borg, hekk kif beda jamministra dan ilqasam tant kruçjali g˙alliΩvilupp ta’ pajjiΩna ftit aktar minn sentejn u nofs ilu. Meta wie˙ed janalizza rritmu li mxiet bih amministrazzjoni Nazzjonalista bejn l2007 u Marzu 2013, huwa stmat li kienu se jkunu madwar €200 miljun il-fondi f’riskju li jintilfu.

“Il-Gvern ˙ass li ma setax jibqa’ g˙addej bl-istess ritmu, u minflok g˙aΩel li jibdel iddirezzjoni. Id-deçiΩjonijiet li kien hemm bΩonn jittie˙du ©ew me˙uda u, permezz ta’ miΩuri li jassiguraw aktar kontabbiltà u effiçjenza kif ukoll kuntatt kontinwu malbenefiççarji, il-pro©etti kollha issa se jkunu qed jitwasslu fil˙in,” sa˙aq il-kelliem g˙asSegretarjat Parlamentari g˙allPresidenza UE 2017 u g˙all-

Din il-˙idma fissret li se jkunu tlestew dawk il-pro©etti li t˙allew ikarkru g˙al snin twal, b˙all-isptar tal-Onkolo©ija; ilpro©ett ta’ Bormla; il-pro©etti ta’ konservazzjoni fuq siti storiçi b˙alma huma çÇittadella f’G˙awdex, is-swar tal-Imdina, il-Gardjola fl-Isla, il-Forti Sant’Iermu, ilKatakombi ta’ San Pawl u tTempji ta’ Óal Tarxien. Barra minn hekk saru diversi investimenti fl-Università u flMCAST. Ìew salvati pro©etti o˙ra b˙al dak kontra l-g˙arg˙ar (NFRP), filwaqt li ng˙ata bidu u tlestew pro©etti o˙ra b˙aΩΩew©t iswali ©odda f’Mater Dei u diversi xog˙lijiet fi skejjel ©odda li qed jinbnew. Sadanittant, b’kollox ’il fuq minn 230 inizjattiva ©ew implimentati, kemm fil-forma ta’ pro©etti jew skemi ta’ g˙ajnuna, ilkoll immirati lejn ˙dax-il settur soçjoekonomiku, fosthom il-Wirt Malti u t-TuriΩmu; Opportunitajiet Indaqs; isSa˙˙a; ir-Riçerka, ix-Xjenza u t-Teknolo©ija; l-Edukazzjoni; it-Tag˙lim tul il-Óajja u lImpjiegi; l-Ambjent, it-Tibdil fil-Klima u Sorsi ta’ Ener©ija li Ti©©edded; il-Prevenzjoni ta’ Riskju u Ìestjoni tal-Iskart; lInfrastruttura Pubblika; lAmministrazzjoni Pubblika, u s-Settur Privat. Ìew imnedija partikolarment numru kbir ta’ skemi favur l-impjegabbiltà u o˙rajn favur ener©ija alternattiva. Madankollu, il-fondi Ewropej mhumiex qeg˙din hemm sempliçiment g˙al pro©etti kbar li minnhom jibbenefikaw biss il-ministeri u l-entitajiet governattivi. Ilfondi Ewropej jirrappreΩentaw ukoll investiment fir-riΩors uman u kien g˙alhekk li ©ew imnedija numru kbir ta’ skemi li taw l-opportunità lil bosta ˙addiema biex ikomplu jit˙arr©u u, fil-kaΩ tal-istudenti

tag˙na, ikomplu jistudjaw u jkabbru l-g˙arfien tag˙hom permezz ta’ programmi ta’ tag˙lim g˙al matul il-˙ajja. “Qeg˙din in˙arsu ’l quddiem b’ottimiΩmu” Mistoqsi x’inhu l-pass li jmiss fir-rigward ta’ dawn ilpro©etti, il-kelliem g˙asSegretarjat Parlamentari g˙allPresidenza UE 2017 u g˙allFondi Ewropej qalilna: “Hekk kif resqin lejn l-g˙eluq talprogramm finanzjarju 20072013, il-pass li jmiss issa se jkun li pajjiΩna j˙ares ’il quddiem b’ottimiΩmu lejn il-programm il-©did.” Fil-fatt, huwa semma li matul il-©img˙at li ©ejjin ser ikunu qeg˙din ji©u mnedija diversi sej˙iet g˙al pro©etti ©odda kif ukoll skemi li jilqg˙u l-isfidi li pajjiΩna g˙andu quddiemu. Il-Kummissjoni Ewropea tobbliga lil kull Stat Membru biex jinvesti f’çertu oqsma b˙all-ener©ija alternattiva, miΩuri favur tkabbir ekonomiku, g˙ajnuniet lillintrapriΩi Ω-Ωg˙ar u medji, riçerka u innovazzjoni, u luΩu tal-informatika – setturi li se jkunu fuq quddiem nett talprijoritajiet ta’ dan il-Gvern. Il-kelliem spjega li s-sena 2016 se tkun sena o˙ra ta’ sfidi kbar fejn jid˙lu fondi Ewropej. Fil-fatt, is-suççessi miksuba fl-a˙˙ar sentejn se jservu ta’ xprun biex ma ji©ux ripetuti l-iΩbalji li twettqu filpassat matul il-bidu tal-programm finanzjarju preçedenti. L-iskop huwa li l-pro©etti li hemm ipprogrammati li jsiru jitilqu mill-aktar fis sabiex dawn jitlestew fil-˙in u ming˙ajr tkarkir. “Il-˙idma li saret f’dawn la˙˙ar sentejn tawgura tajjeb. Dan kollu jfisser opportunitajiet g˙al kull benefiçarju li mistenni jgawdi minn dan ilprogramm il-©did. Il-pass li jmiss se jfisser proprju dan,” temm jg˙idilna l-kelliem g˙asSegretarjat Parlamentari g˙allPresidenza UE 2017 u g˙allFondi Ewropej.

MANFRED WEBER B’KEJL DIFFERENTI MA’ PAJJIÛNA GLEN FALZON glen@kullhadd.com Iç-Chairman tal-Partit Popolari Ewropew Manfred Weber, ilgrupp li mag˙hom huwa affiljat il-Partit Nazzjonalista (PN) u lmembri parlamentari tieg˙u, immexxija mill-Kap tadDelegazzjoni fil-Parlament Ewropew David Casa, mexa b’kejl ferm differenti ma’ pajjiΩna. Dan hekk kif ftit tal-jiem ilu, fil-konfront ta’ Ωieda fil-kontrolli fil-fruntieri u fl-ajruporti ta’ diversi pajjiΩi Ewropej, fi stqarrija ç-Chairman tal-Partit Popolari Ewropew (PPE) Manfred Weber, g˙al xi ra©uni, g˙amel biss referenza g˙al Malta. Madankollu, huwa kurjuΩ ilfatt li meta f’Settembru li

David Casa deher fer˙an mhux ftit meta Weber ©ie elett g˙all-kariga ta’ Chairman tal-EPP g˙adda l-Ìermanja, il-pajjiΩ li ©ej minnu Weber innifsu,

issospendiet il-ftehim Schengen, Weber imkien ma

kien irrappurtat jikkritika din id-deçiΩjoni.

Óafna huma tal-fehma li wara din l-istqarrija ta’ Weber kien hemm David Casa, li jidher li mar jipprova jxewwex kontra pajjiΩna fl-Ewropa g˙ax ma jridx li jkun hemm aktar kontrolli fl-ajruport. Dan huwa listess atte©©ament li kien sar fil-kaΩ tal-Programm ta’ Çittadinanza b’Investiment fejn, mill-pajjiΩi kollha li kellhom programm taç-Çittadinanza, isemmiet Malta biss fuq insistenza tal-MEPs Nazzjonalisti. Intant, ftit tal-jiem ilu lMinistru g˙all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali Carmelo Abela ˙abbar li r-regoli ta’ Schengen se jibqg˙u sospiΩi temporanjament sal-a˙˙ar tas-sena. Dan se jsa˙˙a˙ il-prekawzjonijiet filwaqt li ç-çrieki u abbuΩi o˙ra ta’ jkomplu jinqabdu fl-a˙jar interessi tal-pajjiΩ.

LOKALI KÓ

29|11|2015 07

kullhadd.com

L-ISFIDA TAL-COP 21 DWAR IL-KLIMA TIBDA GÓADA Wara xhur s˙a˙ ta’ t˙ejjija, ta˙ditiet u negozjati l-isfida proprja dwar il-©ejjieni tat-tibdil tal-klima permezz tal-COP 21 tibda g˙ada hekk kif filmitjar Le Bourget ta’ Pari©i, li ©ie kkonvertit g˙all-okkaΩjoni f’çentru g˙all-konferenzi, jiltaqg˙u l-mexxejja ewlenin tad-dinja biex jindirizzaw issessjoni tal-ftu˙ tal-konferenza. Il-qofol ta’ kollox l-ewwel nett huwa l-livell ta’ rieda politika li se jkunu qed juru lmexxejja politiçi u d-delegazzjonijiet tag˙hom biex jaslu g˙al xi forma ta’ ftehim. G˙alhekk, ming˙ajr dan, ebda negozjati, itawlu kemm itawlu mhuma se jwasslu mkien. Fid-dawl ta’ dan kollu, din ilgazzetta tkellmet ukoll malMinistru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u tTibdil fil-Klima Leo Brincat fejn ing˙atat ˙arsa lejn l-aktar mistoqsijiet importanti li, f’dan is-summit li ©ej, je˙tie© li tkun ipprovduta risposta g˙alihom biex it-tibdil fil-klima verament ikun indirizzat bis-serjetà. Punti ja˙arqu li se jiddeterminaw is-suççess jew innuqqas tieg˙u Óafna qeg˙din jistaqsu jekk hux se jkun hemm ftehim li jorbot legalment u, jekk iva, jorbotx g˙anijiet, miri g˙at-tul jew miri speçifiçi. Apparti minn hekk, wie˙ed irid jara wkoll jekk dawk il-pajjiΩi li sal-lum urew çertu xettiçiΩmu li jintrabtu dwar çerti aspetti humiex se jiççaqalqu millpoΩizzjoni tag˙hom jew le. Qabel ma wie˙ed biss jibda ja˙seb fil-miri u fl-impenji finanzjarji li ji©u fis-se˙˙ sassena 2030, wie˙ed irid jara wkoll x’se jsir minn dawk ilweg˙diet tal-img˙oddi li sallum g˙adhom ma ssarfu f’xejn u li permezz tag˙hom kellhom ji©u meg˙juna pajjiΩi li qed jiΩviluppaw u li kellhom ji©u fis-se˙˙ sas-sena 2020. “Dak li se jintrabtu fuqu lpajjiΩi huma biss weg˙diet jew impenji li jorbtu? Il-kunflitti filLvant Nofsani u l-problema tal-migrazzjoni li llum saret wa˙da globali se jkollhom effett fuq l-eΩitu a˙˙ari jew le? Dawn il-mistoqsijiet kollha qed jitqajmu g˙ax fl-img˙oddi ©ieli kien hemm tsunamis u g˙arg˙ar kbir litteralment lejlet il-COP, iΩda l-laqg˙at xorta ma kellhom ebda effett a˙˙ari fuq l-eΩitu tal-COPs infushom. B˙alma kien ©ara fil-Polonja sentejn ilu wara dak kollu li kienu g˙adhom kif ©arrbu fil-Filippini,” qal ilMinistru Brincat. EΩitu ie˙or importanti li ta’ min i˙ares lejh hu jekk hux ilpajjiΩi membri tal-konferenza sejrin jintrabtu li perjodikament, kull ˙ames snin, jevalwaw kemm Ωammew mal-miri li jkunu stabbilixxew huma stess? Dan il-ftehim se jkun biss wie˙ed li jorbot jew wie˙ed li jistg˙u jin˙allu minnu bl-iskuΩa li setg˙u nqalg˙u çirkustanzi ©odda u straordinarji li ma ˙allewhomx jil˙qu l-istess miri li ffissaw g˙alihom infushom?

Huwa fatt poΩittiv ˙afna li, filwaqt li fl-img˙oddi ˙afna pajjiΩi kienu jΩommu lura milli jintrabtu ma’ kontribuzzjonijiet nazzjonali, din id-darba hemm xi 160 pajjiΩ li di©à qalu li se jag˙mlu dan. Jekk dan verament ise˙˙, ikunu ntrabtu

gvernijiet. Li huwa Ωgur hu li se jkun hemm sinjal çar li d-dinja tinsab kommessa li minflok tkompli tiddependi fuq il-fjuwils fossili, speçjalment iΩ-Ωejt u lfa˙am tinsab lesta li tmur g˙al dik li tissejja˙ Low Carbon

Huwa interessanti wkoll li wie˙ed jara jekk il-pajjiΩi li jipproduçu Ω-Ωejt hux se juru impenn aktar qawwi milli wrew fl-img˙oddi favur il-kwistjoni tat-tibdil fil-klima

dawk il-pajjiΩi li flimkien huma responsabbli g˙al 90% tal-emissjonijiet tal-gassijiet serra kollha Il-Ministru Brincat qal ukoll li hawnhekk tqum il-mistoqsija jekk pajjiΩi kbar b˙aç-Çina u l-Istati Uniti hux sejrin isarrfu bil-fatti r-rieda soda u qawwija li wrew fil-ftehim ta’ bejniethom kif ukoll waqt iΩΩjara riçenti tal-President FrançiΩ Hollande fiç-Çina. Apparti minn hekk, pajjiΩi b˙all-Indja, l-Afrika t’Isfel u lBraΩil, li jidhru li Ωammew iebes tul in-negozjati, se jkunu qed irattbu l-poΩizzjoni tag˙hom? “Huwa interessanti wkoll li wie˙ed jara jekk il-pajjiΩi li jipproduçu Ω-Ωejt hux se juru impenn aktar qawwi milli wrew fl-img˙oddi favur ilkwistjoni tat-tibdil fil-klima,” sostna l-Ministru g˙all-IΩvilupp Sostenibbli, l-Ambjent u tTibdil fil-Klima. Irridu naraw ukoll kemm se jkun qawwi l-impenn bil-fatti tal-industrija u tas-soçjetà çivili fid-deçiΩjonijiet li fl-a˙˙ar milla˙˙ar se jkunu qed jie˙du l-

Development. Tajjeb li jing˙ad li pajjiΩna b˙alissa qed jibda ttfassil tal-Low Carbon Development Strategy, li hija ma˙suba li ©©ib flimkien ilpartijiet interessati, il-ministeri u l-entitajiet kollha kkonçernati. Il-ftehim ta’ Pari©i kemm se jwassal g˙al azzjoni konkreta la jintemm issummit innifsu? Jekk il-miri tal-Istati parteçipanti se jkunu volontarji xi skop hemm li wie˙ed jaspira g˙al ftehim legali? Jekk iddinja titlef dan iç-çans li tag˙mel qabΩa kbira li tin˙ass minn kul˙add, ikun ifisser li ’l quddiem ikollha tie˙u azzjonijiet aktar ur©enti u drastiçi? Mill-aspett poΩittiv jidher çar ukoll li l-attitudni taç-Çina u tal-Istati Uniti huma ferm ’il bog˙od minn dik li kienu ˙adu f’Copenhagen fl-2009. “Il-ftehim se jwassal biex lemissjonijiet tal-gassijiet serra jonqsu g˙al-livelli me˙tie©a u mixtieqa fil-©ejjieni? L-investituri privati se jkoll-

hom inçentiv biΩΩejjed biex wara s-summit ta’ Pari©i j˙arsu aktar lejn dawk li jissej˙u green investments minflok investimenti tradizzjonali f’industriji li jni©©su? Jag˙mel sens li tipprova timponi fuq pajjiΩ kbir jew Ωg˙ir biex jiftiehem akkost ta’ kollox, anke kontra r-rieda tieg˙u?” staqsa l-Ministru Brincat. Kull ftehim g˙andu juri g˙arfien g˙all-fatt li kull pajjiΩ g˙andu sfidi differenti quddiemu kif ukoll mezzi differenti, inkluΩi dawk finanzjarji biex jil˙aq çerti obbligi. Tqum ukoll il-mistoqsija dwar x’se ji©ri fuq l-hekk imsejja˙ loss and damage fejn il-pajjiΩi l-aktar vulnerabbli, inkluΩi dawk filCommonwealth, qed jistennew g˙ajnuna g˙al skussjaturi kbar b˙at-tsunamis li jistg˙u jkunu qed jiffaççjaw fil©ejjieni. Sal-lum il-pajjiΩi

industrijalizzati ma tantx kienu ˙erqana li jintrabtu dwar dan g˙ax qisuh b˙ala blank cheque commitment. Mistoqsijiet o˙ra huma: se jkun hemm qbil fuq dak li jissejja˙ il- climate finance ? IlmekkaniΩmi li se jin˙olqu kemm se jwasslu g˙al trasparenza, ©ustizzja, ekwità u anke kontabbiltà? Se jkun hemm miri g˙all-immedjat biss jew anke g˙at-tul fuq lemissjonijiet tal-gassijiet serra? Il-Ministru Brincat temm billi qal li ç-çavetta tal-ftehim g˙andha tkun li jintla˙aq qbil dwar il-˙tie©a li ji©u indirizzati kemm l-isfidi tal-addattazzjoni g˙all-isfida tat-tibdil fil-klima kif ukoll dwar dik tal-mitigazzjoni. Fi kliem ie˙or, li tindirizza jew ittaffi u/jew tilqa’ bilquddiem g˙al çerti problemi u, aktar importanti minn dan kollu, li wie˙ed jiΩgura li dak maqbul ji©i implimentat.

LokALI kÓ

29|11|2015 09

kullhadd.com

PAJJIÛNA FUQ IL-MAPPA FIL-QASAM TAS-SAÓÓA

Waqt din il-©img˙a ta’ attivitajiet relatati malCommonwealth, fost affarijiet o˙ra, sar mag˙ruf li grupp dwar is-sa˙˙a bejn il-pajjiΩi tal-Commonwealth se jkun ibbaΩat f’Malta. Dan il-grupp li se jkun ikkordinat millCommonwealth Enterprise and Investment Council g˙andu l-g˙an li jg˙aqqad flimkien issetturi pubbliçi, privati u volontarji biex jg˙in jiffaçilita s-Segretarjat tal-Commonwealth u lill-gvernijiet tal-53 pajjiΩ tal-Commonwealth biex itejbu s-servizzi tas-sa˙˙a tag˙hom. Waqt il-Commonwealth il-qasam tas-sa˙˙a f’Malta ©ie diskuss b’attenzjoni, tant li anke rRe©ina EliΩabetta II ng˙atat informazzjoni mill-Prim Ministru dwar l-Università ta’ Barts li se tifta˙ kampus f’G˙awdex. Il-kunçett ta’ turiΩmu mediku wkoll kien diskuss f’diversi fora tal-Commonwealth, fosthom fil-People’s Forum u l-Business Forum. F’kumment li ta lill- KullÓadd dwar ir-rwol tal-qasam tas-sa˙˙a ta’ Malta fi ˙dan ilCommonwealth, is-Segretarju Parlamentari g˙as-Sa˙˙a Chris Fearne sa˙aq li Malta qed tilg˙ab rwol importanti ˙afna. “Il-mudell ta’ servizzi tas-sa˙˙a fil-pajjiΩi talCommonwealth hija bla dubju l-NHS IngliΩa;

servizz eççellenti tas-sa˙˙a b’xejn iΩda li ta’ spiss titqajjem il-kwistjoni tas-sostenibbiltà tassistema tieg˙u. Bil-mudell ta’ turiΩmu mediku f’pajjiΩna qeg˙din inkunu proattivi filkwistjoni ta’ sostenibbiltà biex b’hekk nibqg˙u noffru, anke g˙all-©enerazzjonijiet li ©ejjin, l-aqwa servizz tas-sa˙˙a bl-aqwa kura innovattiva b’xejn liç-çittadini Maltin,” qal Fearne. Fearne Ωied jg˙id li, permezz talCommonwealth HealthCare Buisness Group li se jkun ibbaΩat f’Malta, il-pajjiΩi talCommonwealth u l-industrija se ja˙dmu flimkien u se jaqsmu bejniethom l-ideat u tteknika biex tkun iffaçilitata l-inovazzjoni, liΩvilupp u t-ta˙ri© tal-professjonisti tas-sa˙˙a bejn il-pajjiΩi tal-Commonwealth. “It-ta˙ri© huwa g˙odda importanti li g˙andu jing˙ata kull professjonist fil-qasam tas-sa˙˙a. PajjiΩi membri tal-Commonwealth jistg˙u jkabbru l-potenzjal tal-˙addiema tag˙hom blg˙ajnuna ta’ ta˙ri© speçjalizzat bejn pajjiΩi membri. PajjiΩi Ωviluppati g˙andhom jg˙inu pajjiΩi inqas Ωviluppati fit-ta˙ri© tal-professjonisti mediçi, g˙all-©id tal-pazjenti tal-pajjiΩi talCommonwealth,” temm jg˙id Mr Fearne.

ILBIERAÓ DAÓAL F’MALTA L-P62

Kmieni lbiera˙ filg˙odu, l-ikbar bastiment navali tal-Forzi Armati ta’ Malta, il-P62, ing˙ata mer˙ba f’Xatt it-Tiben wara ©img˙a tba˙˙ir mill-Irlanda f’temp kiefer. F’dawn l-a˙˙ar ©img˙at membri tal-ekwipa©© Malti tal-bastiment P62 wettqu numru ta’ xog˙lijiet abbord biex jippreparaw il-bastiment g˙all-ewwel vja©© ta˙t il-bandiera Maltija. Il-P62 issa se jing˙aqad fil-˙idma tal-Iskwadra Marittima tal-Forza. Dan il-bastiment, mog˙ti mill-Gvern Irlandiz, se ji©i utilizzat waqt it-tlestija ta’ xog˙lijiet ta’ manutenzjoni me˙tie©a fuq il-P61 u sakemm jintemm il-proçess tax-xiri ta’ bastiment ©did talArmata. Hekk kif im˙abbar fil-ba©it, ix-xiri tal-

bastiment il-©did tal-Forzi Armati se jkun qed isir permezz ta’ investiment ta’ €38 miljun kofinanzjati minn fondi Ewropej. Il-Ma©©ur James Grixti wassal il-P62 f’Xatt itTiben, akkumpanjat minn numru ta’ suldati, fi vja©© li beda l-©img˙a li g˙addiet mill-port ta’ Cork fl-Irlanda. Fi stqarrija l-Ministeru g˙all-Intern u s-Sigurtà Nazzjonali qal li l-akkwist ta’ dan il-bastiment ma kienx ikun possibbli ming˙ajr l-g˙ajnuna talProject Officer, il-Ma©©ur David Aquilina, meg˙jun minn tim ta’ suldati speçjalizzati millIskwadra Marittima tal-FAM li qattg˙u Ωmien twil mal-Qawwa Navali IrlandiΩa biex dan ilbastiment jin©ieb Malta.

10 29|11|2015

kullhadd.com

GVERN LABURISTA… GVERN LI JAÓDEM

kÓ RUBRIkA

X’WETTAQ IL-GVERN... SENA ILU Informazzjoni mi©bura minn

EMANUEL CUSCHIERI 23 ta’ Novembru

Jit˙abbar li b’konsegwenza tar-ro˙s fil-kontijiet tad-dawl u l-ilma, petrol u gass, l-g˙oli tal-˙ajja fl-2014 kien l-inqas wie˙ed re©istrat fi 30 sena mill-1984 sal-lum

Emanuel Cuschieri

24 ta’ Novembru

Jitnaqqas it-telf tal-Enemalta b’ €20 miljun

1. F’sentejn u nofs ta’ Gvern Laburista l-istipendji tal-istudenti Ωdiedu b’ €5 miljun.

25 ta’ Novembru

2. Filwaqt li ta˙t Gvern tal-PN f’G˙awdex kienu jsiru medja ta’ kilometru ta’ toroq ©odda kull sena, ta˙t Gvern Laburista f’sentejn u nofs di©à saru 17-il kilometru ta’ toroq ©odda fil-gΩira G˙awdxija. 3. Dak li qabel kien mag˙ruf b˙ala l-Kunsill Malti g˙all-Isport u llum mag˙ruf b˙ala SportMalta, ta˙t Gvern tal-PN kellu defiçit ta’ €1.3 miljun, u llum ta˙t Gvern Laburista ©ie re©istrat profitt ta’ aktar minn €1.7 miljun.

Jit˙abbar li saru proposti minn 11-il investitur g˙alliΩvilupp tal-White Rocks

4. F’Mejju ta’ din is-sena l-impjiegi full-time Ωdiedu b’4.2% meta mqabbla ma’ Mejju 2014. 5. B˙alissa Malta g˙andha t-tielet l-or˙os kontijiet tad-dawl u l-ilma flUnjoni Ewropea. 6. Skont figuri tal-Eurostat, fl-ewwel disa’ xhur ta’ din is-sena, Malta kellha Ωieda ta’ 6% f’dik li hija esportazzjoni. 7. Ìiet re©istrata Ωieda ta’ 9.8% fin-numru ta’ Maltin li siefru fix-xhur tas-sajf ta’ din is-sena.

26 ta’ Novembru

Tit˙abbar Ωieda ta’ 2.5% fin-numru ta’ turisti li fl-ewwel disa’ xhur tas-sena Ωaru Malta bil-cruise liners

8. It-total tan-nefqa tal-Maltin fis-safar fix-xhur tas-sajf ta’ din is-sena kien ta’ aktar minn €316-il miljun; Ωieda ta’ 9.5% fuq l-istess perjodu tas-sena 2014. 9. Bl-inizjattiva ta’ Dr Franco Mercieca gie mwaqqaf teatru tal-operazzjonijiet fl-Isptar Ìenerali ta’ G˙awdex li fih qed isiru l-operazzjonijiet tal-katarretti g˙all-G˙awdxin ming˙ajr l-iskari©© li ji©u Malta biex jag˙mlu din l-operazzjoni. 10. Se jibdew jing˙ataw mediçini b’xejn g˙al 5,000 pazjent tad-dijabete.

27 ta’ Novembru

Ting˙ata l-g˙aΩla tas-su©©ett tal-accounts fl-iskejjel tal-Gvern

11. L-a©enzija ta’ kreditu internazzjonali Moody’s iddikjarat li Malta g˙andha ekonomija b’sa˙˙itha. 12. Is-sena li g˙addiet f’G˙awdex fet˙u 240 azjenda ©dida . 13. Skont rapporti fl-istampa, Pauline Miceli se tin˙atar b˙ala lKummissarju l-©did tat-Tfal. 14. Il-Fond Monetarju Internazzjonali, f’rapport li ˙are©, qal li lekonomija ta’ Malta qed tikber b’mod b’sa˙˙tu. 15. L-iskola medika ta’ Bart se ti©©enera €10 miljun fis-sena flekonomija G˙awdxija. 16. Skont ir-riΩultati ta’ st˙arri© li g˙adu kemm sar minn Insight Polls, 58% tal-Maltin huma sodisfatti bil-ba©it tas-sena d-die˙la. 17. Il-Gvernatur tal-Bank Çentrali ta’ Malta, il-Prof. Josef Bonnici, qal li l-ekonomija Maltija b˙alissa hija vibranti u qed tkompli tikber minkejja d-diffikultajiet ekonomiçi internazzjonali.

28 ta’ Novembru Ji©i deçiΩ li residenti f’San Vinçenz De Paule ji©u mg˙allma l-kompjuter biex ikun possibbli g˙alihom li jaqraw kotba, jaraw films u anke jikkomunikaw malqraba tag˙hom permezz ta’ Skype

29 ta’ Novembru

18. Fl-a˙˙ar jiem, fiç-Çentru tas-Sa˙˙a ta’ Ra˙al Ìdid, re©a’ beda jkun hemm servizz ta’ ambulanza; servizz li kien jeΩisti qabel iΩda li kien twaqqaf minn Gvern tal-PN. 19. Il-lista ta’ stennija g˙all-appuntamenti tad-dentistrija fl-Isptar Mater Dei naqset minn sena u nofs g˙al sitt ©img˙at. 20. Ûjara li g˙amlet delegazzjoni kummerçjali Maltija fl-Al©erija, immexxija mill-Prim Ministru Dr Joseph Muscat, di©à ˙alliet il-frott f’temp ta’ 48 sieg˙a. Tliet kumpaniji Maltin iffirmaw kuntratti biex iniedu n-negozju tag˙hom fl-Al©erija.

Ji©i deçiΩ li jittejbu l-façilitajiet g˙as-sajjieda f’Marsalforn, G˙awdex

opInJonI KÓ

29|11|2015 11

kullhadd.com

Kontribuzzjoni bejn

georvin Bugeja

Elaine Degiorgio

L-aktar punt çar li ˙are© minn din l-Assemblea Ìenerali kien li Ω-Ωg˙aΩag˙ qed ifittxu l-kontabbiltà.

IÛ-ÛgÓaÛagÓ protagonIstI fIÇ-CHogM Matul din il-©img˙a Malta kellha l-unur li tospita ˙afna Ωg˙aΩag˙ mill-Istati Membri tal-Commonwealth g˙allCommonwealth Youth Forum. Fil-fatt, ilCommonwealth huwa maqsum f’erba’ re©juni: l-Afrika u l-Ewropa mag˙qudin flimkien, l-Asja, pajjiΩi talKaribew u pajjiΩi tal-Oçean Paçifiku. Sentejn ilu kien imniedi lCommonwealth Youth Council; inizjattiva sabiex iΩΩg˙aΩag˙ tal-Commonwealth ikollhom pjattaforma strutturata fejn ikunu jistg˙u jiltaqg˙u u sa˙ansitra jressqu ’l quddiem a©enda politika, li b’kompromess u wara ˙afna diskussjonijiet jaslu fi qbil li tkun l-a˙jar g˙all-Istati Membri. Dan g˙adu kunçett pjuttost ©did fi ˙dan ilCommonwealth, madankollu, l-entuΩjasmu fost iΩ-Ωg˙aΩag˙ huwa kbir sabiex ikunu jistg˙u isemmg˙u le˙inhom f’forum internazzjonali u b’hekk isibu aktar appo©© biex jag˙fsu g˙all-bidla filmentalità tat-tmexxija talpajjiΩi b’mod globali. Matul dawn l-erbat ijiem kellna diversi laqg˙at ma’ persuni distinti li taw il-perspettiva tag˙hom kemm dwar il-Commonwealth, kif ukoll dwar su©©etti relatati mattmexxija p olitika, soçjali, ambjentali u ekonomika ta’ dawn il-pajjiΩi. Fosthom kien hemm ministri Maltin, letturi u anke persuni pubbliçi o˙rajn li lkoll ispiraw liΩΩg˙aΩag˙ sabiex ma jibΩg˙ux u ma joqog˙dux lura milli joffru s-soluzzjonijiet li ja˙sbu li jwasslu g˙allprogress. Ma setax jonqos li fuq la©enda tad-diskussjonijiet kien hemm diskussjonijiet dwar is-sigurtà u l-paçi fiddinja u kif iΩ-Ωg˙aΩag˙ permezz tal-Commonwealth jistg˙u jixprunaw bidla fil˙sieb. FraΩi interessanti miççerimonja tal-ftu˙ kienet li ΩΩg˙aΩag˙ huma l-a©enti talpaçi, b’hekk l-umanità tista’ tirba˙ fuq il-gwerer. Dan il˙sieb kien ripetut diversi drabi fl-indirizzi li g˙amlu politiçi u persuni li tkellmu ma Ω- Ωg˙aΩag˙. Iddiskussjonijiet komplew fuq l-ambjent u tibdil fil-klima, kif ser niksbu edukazzjoni aktar ˙olistika u inklussiva, kif ukoll fuq l-ekonomija u xxog˙ol. L-og˙la organu fi ˙dan ilCommonwealth Youth Council hija l-Assemblea Ìenerali. Matul din l-assemblea l-Istati Membri rappreΩentati miΩ-Ωg˙aΩag˙ ressqu ’l quddiem ammont ta’ proposti li wara diversi diskussjonijiet, anke b’xi emendi li saru, ©ie fformulat dokument bl-g˙an li jkun ippreΩentat lill-mexxejja talIstati Membri. L-aktar punt çar li ˙are© minn din lAssemblea Ìenerali kien li ΩΩg˙aΩag˙ qed ifittxu lkontabbiltà. Dan iwassal messa©© lill-mexxejja kollha tal-Istati Membri, li l-obbligu tag˙hom b˙ala mexxejja

huwa li jie˙du ddeçiΩjonijiet b’mod responsabbli u trasparenti. Dik hi lunika soluzzjoni biex nag˙mlu progress.

Kull min esperjenza din l-oppor t u n i t à seta’ jag˙raf li d-differenzi kultu r a l i u soçjali kienu importanti sabiex il-pro-

posti g˙all-kapijiet tal-Istati Membri jkunu aktar realistiçi, u fl-istess ˙in aktar inklussivi – fil-veru sens tal-kelma din

kienet çelebrazzjonni tad-diversità. Dan huwa wie˙ed millaffarijiet li jibqg˙u jag˙tu relevanza lillCommonwealth.

12 29|11|2015

kullhadd.com

kÓ OPINJONI

MALTA JIXIRQILHA OPPOÛIZZJONI AÓJAR Catherine Fenech Membru fl-EΩekuttiv Nazzjonali PL

Ma nafx ji©rilkomx b˙ali, imma kultant jg˙addili minn mo˙˙i jekk iniex ng˙ix fl-istess Malta ta’ sentejn u nofs ilu. Qabel Marzu 2013 Malta donnha kienet l-art imwieg˙da li tnixxi ˙alib u g˙asel, lAtlantis, il-gΩira taparsi. Imma g˙al çertu sezzjoni tal-poplu, minn sentejn u nofs ilu ’l hawn, qed ng˙ixu f’Malta differenti. Puff! Ag˙fasna s-swiçç u pajjiΩna nbidel; sar gΩira sewda; pajjiΩ miskin; pajjiΩ li mar mitt sena lura; pajjiΩ sa˙ansitra mmexxi bil-korruzzjoni u bil-libertajiet mhedda. Din hi l-istrate©ija dejjiema tal-PN, sfortunatament. Meta jkunu huma fit-tmun, Malta hija Sant’Anton fir-rebbieg˙a u meta jkun hemm il-PL filGvern ise˙˙u l-apokalissi. Arma b’sa˙˙itha f’idejhom li rari timmissjalhom hija t-tattika tal-biΩa’ u l-kapaçità li juΩaw il-midja u l-kuntatti tag˙hom barra minn Malta. Narawha manifestata sfaççatament b˙alissa hekk kif qed isir içCHOGM f’pajjiΩna, u fuq ilfaççata tal-©urnal tal-PN ˙lief stejjer fuq l-ISIS u stejjer ikkwotati minn gazzetti u portals Taljani dwar kemm Malta saret “fortizza ©i˙adista” ma tarax. Sigurtà

Imma l-OppoΩizzjoni b˙as-soltu tinqabad f’kontradizzjoni hekk kif tbeΩΩa’ li m’hawnx sigurtà biΩΩejjed f’pajjiΩna

G˙ax g˙all-OppoΩizzjoni Nazzjonalista s-sigurtà talpajjiΩ ti©i l-ewwel hux. Allura nbeΩΩg˙u li avvenimenti b˙açCHOGM jistg˙u jkunu ta’ attrazzjoni terroristika. Issa li saru restrizzjonijiet fuq ixSchengen u nqabdu persuni b’passaporti foloz ©ejjin lejn Malta, aktar Ωiedu d-doΩa talbiΩa’. Imma l-OppoΩizzjoni b˙as-soltu tinqabad f’kontradizzjoni hekk kif tbeΩΩa’ li m’hawnx sigurtà biΩΩejjed f’pajjiΩna f’dawn iç-çirkustanzi li g˙addejja l-Ewropa minnhom, imbag˙ad fl-istess ˙in ikkritikat ir-restrizzjoni taxSchengen g˙ax qalet li l-Gvern qed jie˙u d-dritt tal-libertà tal-

moviment tal-Maltin u qed jaqfilna f’pajjiΩna. Qalulna wkoll li l-problema tas-sigurtà f’pajjiΩna mhux ©ejja mill-fatt li persuni qed jid˙lu f’Malta min˙abba n-nuqqas ta’ kontroll fl-ajruport imma min˙abba l-viΩi li qed jin˙ar©u minn pajjiΩna. Anzi, kwaΩi kwaΩi bilkemm ma jitfg˙ux dubju li fost it-terroristi li ˙abtu g˙al Pari©i hemm persuni li ˙adu l-viΩa minn Malta. Il-˙elwa hi li dawn il-persuni li nqabdu b’passaport falz kienu ©ejjin minn pajjiΩi o˙ra Ewropej b˙an-Norve©ja u lAwstrija. L-ebda pajjiΩ Ewropew ma lmenta b’persuni li g˙andhom viΩa ma˙ru©a minn Malta. Il-passaport falz ta’ dawn li nqabdu ©ejjin Malta n˙are© minn pajjiΩ ie˙or u nqabdu g˙ax saru restrizzjonijiet fuq ix-Schengen. Allura lkonkluΩjoni ti©i wa˙idha: ilproblema ta’ persuni li de˙lin f’pajjiΩna illegalment mill-ajruport kienet ©ejja min-nuqqas ta’ kontrolli fl-ajruport. Hekk kif bdew isiru aktar restrizzjonijiet dan ir-racket inqabad. Imma l-OppoΩizzjoni dan ma tridux. Ma tridx restrizzjoni u sistema ta’ sigurtà f’pajjiΩna li tassigura li dan ir-racket jieqaf, imma mbasta tbeΩΩa’ u twerwer lin-nies li sirna qisna pajjiΩ li jilqa’ t-terroristi. Anzi, donnhom minn kliemhom tie˙u l-impressjoni li, kwaΩi kwaΩi, jixtiequ li dak li ©ara f’Pari©i ji©ri f’Malta. Tassew mela nistg˙u nikkonkludu li lakbar theddida g˙al pajjiΩna mhuwiex it-terroriΩmu, imma l-OppoΩizzjoni. Paceville Din l-attitudni ta’ biΩa’ rajnieha wkoll fl-inçident li se˙˙ f’Paceville. Óafna pontifikar li g˙andha tittie˙ed responsabbiltà politika u insinwar li dak li ©ara huwa kollu t-tort talGvern; donnu Paceville fi Ωmien l-amministrazzjoni preçedenti kien xi kunvent tas-sorijiet. Qatt ma ©raw

dawn l-affarijiet qalulna; b˙allikieku persuni ta˙t l-età issa bdew jid˙lu fin-nightclubs ta’ Paceville; b˙allikieku fi Ωmienhom f’Paceville qatt ma kien hemm ©lied, attentati fuq il-˙ajja u sa˙ansittra delitti. Imma issa bdejna metodi ©odda ta’ difiΩa politika u lqug˙ tal-kritika. Il-PN filGvern mhux passat remot, imma passat riçenti – passat ta’ persuni li kienu jiggvernaw sentejn ilu u issa g˙adhom hemm fuq il-bankijiet talOppoΩizzjoni. Imma tant i˙ossuhom mibdula li kif issemilhom g˙emilhom talpassat riçenti tag˙hom joqomsu u jg˙idulna li dak g˙adda u miet kollox fuq ommu. Però, imbierek Alla, il-passat riçenti tag˙hom iridu jinsewh u jnessuh, imma l-passat antik tal-PL g˙alihom g˙adu jg˙odd u jfakkruh kemm jifil˙u. G˙ax tal-PN jistg˙u. Huma ulied alla a˙jar. Tal-PL huma wlied alla tat-tieni klassi.

g˙al €4 miljun biss. Dawn lentitajiet qed ji©u salvati flimkien ma’ ser˙an il-mo˙˙ tal-˙addiema rigward l-impjieg tag˙hom f’dawn il-kumpaniji minkejja t-tnassis u d-dubji li nisslu f’mo˙˙ il-˙addiema lmidja Nazzjonalista. L-istess qed ji©ri fil-pro©ett ta’ rinovar tal-isptarijiet ta’ San Luqa, Karen Grech u dak ta’ G˙awdex. Jitfg˙u dubji u xnig˙at fuq l-investitur privat u kif ukoll ibeΩΩg˙u lill˙addiema dwar il-kundizzjonijiet u l-poΩizzjoni tal-impjieg tag˙hom. Huma biss jafu jag˙mlu l-affarijiet sew u huma biss jafu x’inhu l-a˙jar. Issa nispera li meta lOppoΩizzjoni kellha ç-çans li tiltaqa’ mal-Maesta Tag˙ha, din ma fakkrithomx fl-avveniment ta’ meta fi Ωmienhom po©©iet l-ewwel ©ebla talIsptar ta’ G˙awdex u tant m’g˙o©obhiex ix-xog˙ol li sar li bag˙titilhom il-kazzola lura.

Il-politika tal-biΩa’

Biex juruna kemm huma poΩittivi u proattivi, il-PN tana r-Rapport g˙all-Ekonomija g˙an-Nies. Óar©u b’20 punt li mill-ewwel fakkruni fl-20 punt li kienu ppubblikaw fl-elezzjoni tal-1987. Dawn l-20 proposta, fit-totalità tag˙hom, di©à qed ji©u mwettqa b’suççess minn dan il-Gvern, imma hemm punti li j˙alluk perpless hekk kif, pereΩempju, tara l-punt numru 12 li jg˙id li jridu jsa˙˙u l-manifattura. Tadda˙k hux, meta niftakru li dan huwa l-istess partit li tliet snin ilu g˙amel im˙atra li ma jibqax fabbrika wa˙da talmanifattura f’Malta. Il-PN ippreΩentalna rapport ekonomiku bi proposti u kliem sabi˙, imbag˙ad ti©i g˙as-sustanza tal-kif u ma ssib xejn – proposti biss u l-ebda aççenn ta’ kif se jaslu g˙alihom. Wisq nibΩa’ li se ji©ri b˙all-1987 u jinsew iΩidu punt numru 21 li jg˙id: minn dak li g˙edna m’hemm xejn.

Ir-riΩulati li qed jirre©istra pajjiΩna xahar wara xahar b˙al, pereΩempju, fit-tnaqqis tar-rata tal-qg˙ad, ir-ristrutturar tal-Enemalta u tal-Airmalta u kif ukoll il-pjan tal-Gvern g˙al ener©ija aktar nadifa u r˙isa huma approvati mill-a©enziji ta’ kreditu ewlenin u kif ukoll mill-Unjoni Ewropea. L-istess UE g˙adha kif xeg˙let il-bozza l-˙adra g˙all-ba©it li g˙adu kif ippreΩenta l-Gvern, imma lOppoΩizzjoni g˙adha tara lbozoz ˙omor. Dak li g˙all-UE g˙andu jkun mudell g˙allpajjiΩi kollha tal-UE rigward pjan tal-ener©ija, g˙allOppoΩizzjoni huwa inaççettabbli li t˙alli ç-ÇiniΩi b’subg˙ajhom fuq l-iswiçç taddawl tag˙na. Minn maΩΩra dan il-Gvern dawwar l-Enemalta f’opportunità ekonomika. L-istess fl-Airmalta, fejn minn dejn ta’ €80 miljun, f’sentejn u nofs dan il-Gvern irnexxielu jniΩΩlu

L-g˙oxrin punt

EDITORJAL KÓ

29|11|2015 13

kullhadd.com

www.kullhadd.com AGÓMEL KUNTATT MAGÓNA INDIRIZZ POSTALI Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717

ÌURNALISTI Ritianne Agius Liam Gauci Glen Falzon

ritianne@kullhadd.com liam@kullhadd.com glen@kullhadd.com

2090 1410 2090 1413

REKLAMI U DISTRIBUZZJONI Alan Saliba sales@kullhadd.com DISINN TAL-PAÌNI Leanne Grech editorial@kullhadd.com

2090 1520 2090 1411

EDITORJAL

PROSIT, PROSIT U PROSIT! Kienet ©img˙a mqanqla. Id-daqsxejn ta’ ©Ωira jisimha Malta kienet kullimkien fla˙barijiet. Tajna lillEwropej prova tal-˙iliet li g˙andu f’pajjiΩna. Kemm f’dak li g˙andu x’jaqsam ma’ talenti u kif ukoll ma’ dak li g˙andu x’jaqsam ma’ organizzazzjoni ta’ laqg˙at internazzjonali. L-ewwel kisba kienet dik ta’ Destiny; tfajla Ωg˙ira Maltija b’karattru ferrie˙, u matura g˙all-età Ωg˙ira tag˙ha. Le˙inha jiΩboq lil kull ie˙or li smajna fil-Eurovison Festival tal-kant tat-tfal fl-Ewropa kollha. Din hija t-tieni darba li rba˙na dan il-festival f’qasir Ωmien minn meta kantanta o˙ra lokali, Gaia, reb˙itu wkoll. Dawn il-kisbiet huma indikattivi tat-talenti li

g˙andna fostna, iΩda huma wkoll indikattivi li dawn it-talenti rridu nie˙du ˙siebhom. Talent ma g˙andniex niskopruh b’kumbinazzjoni iΩda g˙andna nag˙rfuh mal-ewwel darba li jidher, nindukrawh u ng˙inuh; g˙alhekk hemm ilbΩonn ta’ akkademja nazzjonali tal-arti. Sfortunatament, f’pajjiΩna l-arti rari kienet prijorità ©overnattiva g˙ax il˙ti©ijiet aktar materjali jkunu aktar ta’ importanza, iΩda Ωg˙aΩag˙ b˙al Destiny u Gaia qeg˙din jibag˙tu messa©©. Kisba o˙ra g˙al pajjiΩna kienet iç-CHOGM. Óadd ma jista’ jiç˙ad li l-organizzazzjoni kienet wa˙da eççellenti. Ftit qabel kien g˙ad kellna lEuro-African Summit. Dan kollu fi Ωminijiet ta’ allert internazzjonali min˙abba l-atti ta’ terroriΩmu li se˙˙ew qribna. B’dankollu, kollox mexa

˙arir bi Ωbalji Ωg˙ar li ji©ru kull fejn isiru laqg˙at ta’ din ix-xorta. Ippruvaw jaqtg˙ulna qalbna anke dawk ta’ fostna, iΩda r-rieda qawwija li g˙andu dan il-Gvern u lfiduçja li g˙andu f’niesna kienet kbira wisq biex ting˙eleb. Mhux kul˙add g˙en biex ikollna suççess. L-ewwel fost o˙rajn kienet l-OppoΩizzjoni li, flimkien ma’ g˙ajdut ©urnalistiku Taljan, kwaΩi kwaΩi bdew i˙abbru li ©ejja la˙˙ar tad-dinja – imbag˙ad jie˙du g˙alihom jekk ng˙idulhom li huma negattivi. Li kien g˙all-Kap talOpoΩizzjoni, din il-laqg˙a ma saritx, iΩda l-Prim Ministru, b’dik id-determinazzjoni tassoltu, mhux biss naqqas millallarm fierag˙ iΩda wera li tassew kellu kontroll tas-sitwazzjoni. Hija ˙asra li l-

OppoΩizzjoni f’okkaΩjonijiet b˙al dawn ma ting˙aqadx mal-bqija tal-pajjiΩ fil-fer˙ u fis-sodisfazzjon. Grazzi lil Phyllis Muscat, li sakemm waslet minn din illaqg˙a g˙addewha minn ©uri ©urnalistiku, na˙seb tag˙thom risposta çara u netta. Grazzi li dawk li kollha li ˙admu minn wara l-kwinti ming˙ajr daqq tat-trombi biex din il-laqg˙a kienet ta’ suççess. Grazzi lillPulizja u lill-Armata li ˙admu bla heda u b’mod mill-aktar professjonali. Grazzi lill-poplu Malti kollu li tant ikkopera biex dan is-suççess ikun tassew tag˙na lkoll. Grazzi lill-Kap tal-OppoΩizzjoni talli fehem li kultant ikun mg˙a©©el wisq biex ji©©udika lil ˙addie˙or. Prosit, prosit u prosit!

14 29|11|2015

kullhadd.com

kÓ Min iÓAddEM

kif tAÓsibhA L-AssoÇjAzzjoni tA’ Min iÓAddEM?

L-MEA tiksEb rikonoxxiMEnt prEstiÌjuÛ MiLL- kuMMissjoni EwropEA

Anton Vella SMEs Helpdesk Executive Malta Employers’ Association

Ftit tal jiem ilu, filLussemburgu, waqt lAssemblea Ewropea tannegozji Ωg˙ar u medji, l-MEA ©iet ippreΩentata b’çertifikat special mention g˙ax-xoghol li hija qed twettaq fost is-settur tan-negozji Ωg˙ar u medji f’pajjiΩna. Kien wara li aktar kmieni din is-sena l-Assoçjazzjoni ta’ min I˙addem ipparteçipat f’konkors nazzjonali – National Enterprise Support Awards, (NESA ) u b’suççess intg˙aΩlet minn fost 15-il nominazzjoni b˙ala l-entità li kellha l-a˙jar pro©ett, u b’hekk ©iet eli©ibbli li tirrappreΩenta lil Malta fuq livell Ewropew. Il-pro©ett kien wie˙ed b’sa˙˙tu ˙afna u kellu t-titolu Strengthen the Business Environment through Active Social Dialogue. Huwa pro©ett li ji©bor fih erba’ attivitajiet prinçipali: it-twettiq ta’ pro©ett kofinanzjat millUnjoni Ewropea ta’ reach-out exercise fost mijiet ta’ SMEs, sensiela ta’ programmi televiΩivi MEA, it-twaqqif ta’ SME Helpdesk, kif ukoll il-kuntatt kontinwu mas-settur talemployers. G˙all-European Enterprise Promotion Awards 2015 kien hemm ’il fuq minn 32 pro©ett, kollha jaspiraw li jag˙mluha g˙all-finali fil-Lussemburgu. F’Settembru 2015 ©ejna infurmati li Malta g˙amlitha g˙al ma l-a˙˙ar 19-il pro©ett. Ìejna infurmati wkoll li ntg˙aΩilna mal-a˙˙ar tlieta filkategorija numru tlieta, çjoè dik bit-titolu Improving the Business Environment. Il-©urnata tant mistennijja waslet u l-MEA, irrappreΩen-

tata mid-Direttur Ìenerali Joseph Farrugia, u minni nnifsi, konna mistednin millKummissjoni Ewropea biex nattendu g˙aç-çerimonja finali tal-premjijiet filLussemburgu. Çeremonja li kellha tag˙mel parti minn attività Ewropea mifruxa fuq tlett ijiem bi skala kbira. LSME Aaaembly, li g˙aliha kienu mistednin ’il fuq minn 650 delegat mill-Ewropa kollha, u a˙na, f’isem l-MEA u f’isem Malta, konna hemm. F’sala maestuΩa, mijiet ta’ delegati attendejna u ipparteçipajna f’diskussjonijiet interressanti, fejn smajna u tkellimna kif stajna ntejbu lambjent li fih ja˙dmu dawk kollha li jag˙mnlu parti missettur tan-negozji Ωg˙ar filpajjiΩi kollha Ewropej. Diskussjonijiet li tulhom smajna l-esperti, iΩda fuq kollox kellna l-opportunità li a˙na stess infasslu a©enda li fuqha l-Kummissjoni Ewropea g˙andha ta˙dem fi-©img˙at u x-xhur li ©ejjin. Matul din l-attività kellna lopportunità nuru l-preokkupazzjonijiet u s-su©©erimenti tag˙na biex ikunu parti milla©enda Ewropea. Jien, f’isem l-MEA, ressaqt g˙addiskussjoni l-aspett u n-neçessità li jibda jigi diskuss kif jistg˙u jing˙ataw g˙ajnuna SMEs li jkunu g˙addejjin minn diffikultà, x’tip ta’ assistenza tista’ tibda ting˙ata, u xi strutturi hemm bΩonn li ji©u imwaqqfa f’kull pajjiΩ Ewropew sabiex jilqg˙u din lisfida u joffru servizzi speçjalizzati lil negozji li jinsabu f’diffikultà. L-idea tal-business clinic intlaqg˙et tajjeb millorganizzaturi u, fil-fatt,

ing˙atajt l-opportunità li mmexxi diskussjoni ma’ w˙ud mid-delegati preΩenti; issa, il-pass li jmiss huwa li nibqg˙u ni©ru wara l-idea u naraw kif din tista’ ti©i implimentata kemm fuq livell lokali kif ukoll fuq livell Ewropew. Lura g˙aç-çerimonja talpremjijiet Kien il-Óamis 19 ta’ Novembru filg˙axija meta ddelegati kollha n©abru fis-sala ewlenija taç-çentru tal-konferenzi fejn ilkoll assistejna g˙al çeremonja tal-og˙la livell li fiha t˙abbru r-rebbie˙a tas-sitt kategoriji. Fl-introduzzjoni talEuropean Enterprise Promotionn Awards 2015 lewwel ©ew ippreΩentati çertifikati ta’ parteçipazzjoni lil kull min kien intg˙aΩel b˙ala finalist. Konna 32 b’kollox u, ovvjament, l-MEA ©iet imsej˙a biex tirçievi ç-çertifikat tag˙ha b˙ala wa˙da minn fost 32 kandidat, rappreΩentanti ta’ pajjiΩi Ewropej. Kien imiss imbag˙ad li jissemmew dawk li ©ew shortlisted, u b’hekk isem l-MEA, u isem Malta, re©a’ tela’ fuq liscreens fost l-a˙jar tlieta filkategorija. X’sodisfazzjon ˙assejna hekk kif rajna isem Malta ji©i applawdit minn sala mifqug˙a b’delegati millEwropa kollha. Dan ma kienx biΩΩejjed – il-kbir kien g˙adu ©ej Wara li ©ew ippremjati r-rebbie˙a ta’ kull kategorija, içchairperson tal-©urija, bi

prominenza, ˙abbret li, minn daqstant pro©etti, ilKummissjoni Ewropea dehrilha li g˙andha tag˙ti çertifikat ta’ rikonoxximent u ta’ mertu speçjali lil pro©ett li, skont il©urija, kien jixraqlu li ji©i ppremjat. Iç- chairperson tal-©urija, wara li tat spjegazzjoni u ©ustifikazzjoni g˙aliex dan kien wie˙ed mill-progetti li kien ˙aqqu li jing˙ata dan irrikonoxximent, fuq iΩ-Ωew© screens ©ganteski tas-sala re©a’ deher isem Malta, u ssala nfexxet iççapçap, u jien, f’dak il-mument veru ˙assejtni kburi li jien Malti u kburi li nag˙mel parti mill-MEA. Çertifikat li jippremja lillMEA, iΩda huwa wkoll rikonnixximent lejn ˙idma kontinwa u fejjieda li l-Assoçjazzjoni qed twettaq fost is-settur talSMEs u l- employers f’Malta. Fil-fatt, fuq iç-çertifikat hemm miktub hekk: For providing professinal mangement support to SMEs and educating the public on employment issues . Dan iffisser li, fuq livell Ewropew, l-MEA ©iet rikonoxxuta u ppremjata g˙ax-xog˙ol professjonali li qed jitwettaq fost is-settur tan-negozji Ωg˙ar, u talli qed teduka lill-pubbliku fuq kwistjonijiet ta’ employment. Dan ifisser ˙afna g˙alina, iΩda g˙andu jfisser aktar g˙al dawk l- employers membri mag˙na li ssa g˙andhom konferma mill-og˙la istituzzjoni Ewropea li x-xog˙ol li qed jitwettaq g˙alihom u f’isimhom huwa tal-og˙la livell u, fi kliem uffiçjali fi ˙dan l-Unjoni Ewropea stess, ta’ min jirreplikah f’pajjiΩi o˙ra Ewropej.

Facebook : www.facebook.com/MaltaEmployersAssociation

b’suççess intg˙aΩlet minn fost 15-il nominazzjoni b˙ala l-entità li kellha l-a˙jar pro©ett

Jekk tixtieq tag˙mel kuntatt mag˙na (b˙ala Assoçjazzjoni ta’ Min I˙addem) tista’ tag˙mel dan billi ççempel 2122 2992 jew 2123 7585. Tista’ wkoll tibg˙at email lil anton.vella@maltaemployers.com, jew tuΩa t-24/7 helpline 2122 2006 billi ççempel u t˙allilna ismek sabiex fl-iqsar Ωmien possibbli nkunu nistg˙u nirritornaw it-telefonata tieg˙ek. Grazzi talli tajtni l-opportunità li nitkellem mieg˙ek. Nibqg˙u niltaqg˙u b’artikli o˙ra simili fil-©img˙at li ©ejjin. Jekk tixtieq tg˙addili xi su©©erimenti u proposti g˙al dan l-artiklu nitolbok biex tikkomunika mieg˙i jew mal-istaff editorjali ta’ din il-gazzetta u jien inwieg˙dek li nag˙mel ˙ilti sabiex ma niddiΩappuntakx.

ITTRI KÓ

29|11|2015 15

kullhadd.com

SEMMA LEÓNEK Ibag˙tilna ittra biex nippubblikawha fil-gazzetta KullÓadd. Preferibbilment l-ittri jkunu miktubin bil-kompjuter

INDIRIZZ POSTALI KullÓadd, Ittri, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717. INDIRIZZ ELETTRONIKU editorial@kullhadd.com. Annotaw l-email billi fis-su©©ett tiktbu li hija ittra.

SUÌÌERIMENT IL-VOTI TAL-PARTIT Sur Editur,

Sur Editur,

Dalwaqt tasal il-konferenza ©enerali tal-Partit Laburista. Jien in˙e©©e© lid-delegati kollha tal-Konferenza Ìenerali biex iressqu mozzjoni sabiex jitne˙˙a Kapitlu VII Artiklu 10 mill-istatut talPartit (bla ebda kundizzjoni) B’din il-mozzjoni, id-Deputat Mexxej tal-Partit ikun jista’ jikkontesta l-elezzjoni ©enerali u jibqa’ Deputat Mexxej tal-Partit; dan jibqa’ jattendi l-laqg˙at tal-eΩekuttiv anke jekk ikun elett u mhux ministru meta l-Partit ikun fil-Gvern. Kap VII.6.3: Id-Deputat Mexxej g˙all-Partit iΩomm id-dritt li g˙andu, li jie˙u sehem fil-laqg˙at tal-grupp parlamentari. Jien nitlob li l-kumitati lokali kollha jiddiskuui din l-emenda biex jaslu g˙al deçiΩjoni. Nies abbli qed ikunu mça˙˙da milli jirrappreΩentaw il-poplu filGvern jew OppoΩizzjoni g˙ar-regolamenti statutorji li jΩommu membri tal-amministrazzjoni milli jikkontestaw l-elezzjoni. Mhux biss, eksmembri fl-amministrazzjoni jridu jistennew sentejn barra mill-kumitat amministrattiv biex jikkontestaw l-elezzjoni.

Il-voti f’kull elezzjoni huma tal-partit. Kull kandidat li jikkontesta f’isem partit g˙andu jda˙˙alha f’rasu li huma d-delegati talKonferenza Ìenerali li jkunu tawh l-approvazzjoni biex jidher f’isimhom quddiem l-elettorat. G˙alhekk, il-voti li jikseb huma assolutament biss tal-partit li jirrappreΩenta u mhux tieg˙u. G˙alih hemm lonorarja. Fil-fehma tieg˙i, kandidat, meta ji©i kkonfermat biex jikkontesta g˙allParlament/kunsilli lokali, g˙andu ji©i mitlub li jiffirma

JOHN GRECH, BIRÛEBBUÌA

MARK UP TAL-MERÇA IVA, BANEK LE?

dikjarazzjoni/kuntratt mal-partit li, jekk jiddeçiedi li jirtira mill-grupp Parlamentari/kunsilliera, irid jirriΩenja minnufih mis-si©©u tal-Parlament/kunsill lokali biex postu jie˙du ˙addie˙or. Dan kemm jekk ikun tela’ fl-ewwel g˙add kif ukoll jekk ikun wasal g˙assi©©u m k a x k a r. Waqt li kul˙add g˙andu dritt g˙all-opinjoni personali tieg˙u, mhux aççettabbli li dak/dik, g˙ax ma jirnexxilux jil˙aq l-g˙eneb, jara kif jo˙loq xkiel bla sens biex jag˙mel ftit ˙oss tal-mument. Il-voti jinkisbu f’isem il-partit permezz talprogramm elettorali tieg˙u; hekk ©ara f’Marzu 2013. Meta

tkun membru f’xi g˙aqda, jekk ma taqbilx malma©©oranza, jew tbaxxi rasek jew titlaq ’il barra. Nispera li fl-elezzjoni li jmiss, fl-2018, l-indipendenti tal-lum fil-Parlament jikkontestaw b˙ala tali biex naraw x’numru ta’ voti kapaçi jakkwistaw. G˙ax tajjeb li tibqa’ tpappiha b˙ala indipendenti filParlament bl-onorarja g˙addejja! Il-qawl Malti jg˙id: Kull deni ˙udu b’©id. F’dawn l-a˙˙ar ©ranet, kemm il-partit kif ukoll il-votanti leali jafu fejn jinsabu. PINNUR QATT, IÓ-ÓAMRUN

JISMU JOSEPH MUSCAT

Sur Editur, Minkejja li qeg˙din f’suq wie˙ed Ewropew, xorta g˙ad hawn numru mhux ˙aΩin ta’ prodotti mibjug˙a f’Malta li huma ferm iΩjed g˙olja milli jinbieg˙u fuq il-kontinent jew fir-Renju Unit (li hi wkoll gΩira), iΩda dan il- mark up fil-prezzijiet ftit li xejn nisimg˙u dwaru. Anzi, hu stimolu biex bosta Maltin jixtru blinternet jew imorru huma stess barra u j©ibu dak li jkollhom bΩonn. IΩda xorta jibqa’ li l-biçça l-kbira tal-konsumaturi Maltin ikollhom i˙allsu prezzijiet g˙olja. Dwar dan matul is-snin saru bosta lmenti, però l-popolin xorta g˙adu j˙allas bil-g˙ali. Ìieli f’servizzi tal-a˙barijiet, f’pajjiΩi b’pagi erba’ darbiet daqsna, naraw il-frott bi prezzijiet or˙os! U din kif inhi li, pereΩempju, tmur fejn tmur, qabel ma’ tne˙˙iet l-eco tax kull microwave b’ditti differenti ma kontx issib tixtri b’inqas minn €100 u wara l-ba©it microwaves ta’ ditti differenti kollha ra˙su b’madwar €10 u kwaΩi dawk kollha baΩiçi huma madwar €90? Fejn huma l-entitajiet li suppost jaqbΩu g˙all-konsumatur? Allura mark ups bla kontrol minn tal-merça lokalment huma aççettati, iΩda mark ups ta’ ˙addie˙or le? Allura g˙aliex lill-banek li s’issa g˙adhom jag˙tu dividend ra©onevoli rridu nag˙mlulhom il-manetti iΩjed mill-pletora ta’ regolamenti li di©à hemm fuq kemm jipprezzaw is-servizzi u s-self waqt li dawk li, sew qabel kif ukoll issa, qed jimpalawhom ˙add ma jkellimhom? INVESTITUR ATTIV, IL-MOSTA

SUSSIDJU LILL-IRREGOLARI? Sur Editur,

Sur Editur, Na˙seb li kienet ˙a©a g˙aqlija li fil-ba©it ma ©ietx ivvutata somma akbar g˙as-sussidju g˙at-trasport minn dik attwali li kienet tkun me˙tie©a kieku t-trasport pubbliku jkun b’xejn f’numru ta’ sig˙at filg˙odu u wara x-xog˙ol. Di©à t-trasport pubbliku jassorbi ammont mhux Ωg˙ir ta’ sussidju li bla dubju ji©i mil-liçenzji esorbitanti li ©ew imposti fuq is-sewwieqa tal-vetturi privati mill-amministrazzjoni preçedenti. It-trasport pubbliku fir-rush hour di©à jkun mimli f’numru ta’ rotot; li kieku kellu jkun b’xejn Ωgur jiΩdiedu l-passi©ieri u jkomplu jeskalaw il-problema. Kunsiderazzjoni o˙ra hi rigward il-˙addiema li, fin-nuqqas ta’ kelma o˙ra, insejja˙ ‘irregolari’ li ja˙dmu l-iΩjed fil-kostruzzjoni. Il-G.W.U. fuq quddiem neut, u anke l-PM, tkellmu iΩjed minn darba kontra lprattika ta’ suq tal-˙addiema ta’ kulur li jixbah dak tal-iskjavitù g˙ax mhux regolat u li japprofittaw minnu w˙ud li jimpjegaw b’pagi ta˙t dik minima. Tg˙id kieku t-trasport pubbliku fir-rush hour sar b’xejn, kien ikun argument ie˙or biex l-approfittaturi tal-˙addiema ‘irregolari’ jkomplu jnaqqsu l-˙las li jag˙tuhom? J. BONNET BALZAN, IL-BALLUTA

Ma kontx delegata, g˙alhekk ma stajtx nivvota; iΩda, kieku kont, ma kontx nivvota lilu. Naf li kien bravu, intelli©enti u ra©el tal-affari tieg˙u imma, ng˙id g˙alija, kont narah g˙adu Ωg˙ir wisq. Dawk li kkompetew mieg˙u kienu akbar minnu sew u ˙sibt li xi ˙add ie˙or kien ‘je˙odha’ ta’ Kap talOppoΩizzjoni. Sa dakinhar kont g˙adni filg˙ami u l-˙sibijiet tieg˙i dwaru kienu li ser jag˙mel xi Ωball kbir li, anke min ivvota g˙alih kien ser jiddispjaçih. Il- U-turn tieg˙i twieldet meta kont nisimg˙u

jitkellem; kliem ta’ fara© u kura©© wara 25 sena ta’ Gvern Nazzjonalista. Kont immur id-dar u na˙seb fuq dak li qal; kliem ta’ sugu, kliem oppost ta’ dak li kien jg˙id Gvern Nazzjonalista li l-Kabinett tieg˙u u hu kienu ja˙sbu biss fi bwuethom u lpoplu Malti jmur jixxejjer. Joseph Muscat kien impressjonani meta jitkellem, u impressjonani iΩjed meta ˙a l-Gvern f’idejh. G˙alija u g˙al ˙afna Malta ˙adet xejra o˙ra. Re©a’ fe©© id-dawl wara snin twal fid-dlam. Donnha l-preΩenza tieg˙u filGvern dawlet it-toroq kollha ta’ Malta. Illum il-©urnata ng˙id kemm nixtieq kont

delegata qabel sar Kap talOppoΩizzjioni g˙ax Ωgur kont nivvota lilu minflok a©ixxejt b˙al San Tumas. G˙alija l-mirakli li se˙˙ew fil-pajjiΩ huma kollha dovuti lilu, filwaqt li l-Kap talOppoΩizzjioni ma jo˙ro©x lanqas bi proposta wa˙da x’jag˙mel jekk ikun fil-Gvern hu. Iva, il-Prim Ministru bieΩel tag˙na jismu Joseph Muscat, u l-Laburisti tg˙idx x’bokka g˙andhom bih! Joseph Muscat salva lil Malta min dawk li riedu jg˙errquha g˙al dejjem. VALERIE BORG, IL-BELT VALLETTA

16 29|11|2015

kullhadd.com

kÓ TA’ bArrA

DAQQA TA’ STALLETT? gatur tieg˙u, il-Kaptan Konstantin Murakhtin, ©ie salvat wara intervent tal-forzi speçjali Russi u Sirjani. Dan lintervent tal-a˙˙ar sewa l˙ajja ta’ suldat Russu ie˙or, Aleksander Pozynich, illi tilef ˙ajtu meta l-˙elikopter tieg˙u wkoll safa attakkat mir-ribelli Sirjani.

LIAM GAUCI liam@kullhadd.com Ir-relazzjonijiet ta’ bejn irRussja u t-Turkija ˙adu daqqa ta’ ˙arta fl-a˙˙ar jiem hekk kif azzjoni ostili ta’ dawn tala˙˙ar po©©iet fil-periklu lisforzi g˙addejjin b˙alissa biex tkun iffurmata koalizzjoni internazzjonali bl-g˙an li ti©i nnewtralizzata t-theddida talIstat IΩlamiku fis-Sirja. Il-kontroversja nqalg˙et nhar it-Tlieta li g˙adda meta l-forzi ta’ sigurtà tat-Turkija waqqg˙u SU-24, ajruplan militari Russu, li skont dawn tal-ewwel g˙adda mill-ispazju tal-ajru Tork ming˙ajr awtorizzazzjoni hekk kif kien fi triqtu lejn isSirja. Dan l-attakk sewa l-˙ajja tal-pilota Russu, LieutenantColonel Oleg Peshkov, li nqa-

VerΩjonijiet differenti talfatti

tel minn grupp ta’ ribelli Sirjani hu u nieΩel b’paraxut wara li l-ajruplan tieg˙u

ntlaqat minn missila sparata minn F-16 Tork. Min-na˙a l-o˙ra, in-navi-

Punt ta’ kontenzjoni bejn iΩΩew© pajjiΩi kien dwar x’©ara verament dakinhar hekk kif ilverΩjonijiet tal-fatti li offrew kienu kontrastanti mhux ˙aΩin. Il-Gvern Russu mill-ewwel ˙are© jg˙id illi ma kienx minnu li l-SU-24 tag˙hom g˙amel manuvri mhux awtorizzati. Barra minn hekk, il-

Kaptan Murakhtin sostna li lattakk Tork wasal ming˙ajr avviΩ. Dan intqal minkejja li lawtoritajiet tat-Turkija rrakkontaw illi taw g˙axar avviΩi f’temp ta’ ˙ames minuti. Kif ji©ri ˙afna drabi f’dawn il-kaΩijiet, il-verΩjoni l-proprja tal-fatti se ddum snin twal biex to˙ro©. Sadanittant, itTurkija sabet l-appo©© talGvern tal-Istati Uniti li sostna illi mill-informazzjoni li g˙andu f’idejh turi li l-ajruplan Russu kien g˙adda minn territorju Tork u li kien ing˙ata diversi avviΩi biex jikkore©i rrotta tieg˙u. Xhieda ta’ dan tal-a˙˙ar kien il-fatt illi ori©inarjament kienu tnejn l-ajruplani li resqu lejn lispazju tal-ajru Tork, imma wie˙ed minnhom biddel irrotta tieg˙u wara li ntalab mill-forzi tas-sigurtà tat-Turkija biex ibiddel il-pjan ta’ navigazzjoni tieg˙u. Skambju ta’ akkuΩi IΩ-Ωew© gvernijiet ma qag˙dux jistennew il-fatti jkunu ççarati biex jibdew ifajru l-akkuΩi fil-konfront ta’ xulxin. Skont il-President Russu Vladimir Putin, l-attakk fuq l-SU-24 kien daqqa ta’ stallet f’daharhom min-na˙a tat-Turkija, pajjiΩ illi sa ftit Ωmien ilu kien jitqis b˙ala ˙abib tar-Russja. G˙aldaqstant, huwa tefa’ dubju fuq il-futur tar-relazzjonijiet diplomatiçi u ekonomiçi ta’ bejniethom. Minkejja li ma da˙alx fid-dettall dwar miΩuri konkreti ta’ ritaljazzjoni li jista’ jie˙u filkonfront tat-Turkija, il-˙sieb ta’ ˙afna osservaturi waqa’ fuq numru ta’ pro©etti kon©unti li ©ew maqbula fixxhur li g˙addew, fosthom ilbini ta’ pipeline tal-gass kif ukoll il-bini ta’ impjant nukleari ©did. Madankollu, wie˙ed irid jara kemm ir-Russja tifla˙ tassorbi l-impatt negattiv tas-sospensjoni ta’ pro©etti biljunarji b˙al dawn meta l-ekonomija tag˙ha di©à qieg˙da tista©na b’konsegwenza tas-sanzjonijiet internazzjonali li rriΩultaw mill-okkupazzjoni illegali ta’ diversi Ωoni tal-Ukrajna. L-ebda kriΩi, g˙alissa Fuq livell aktar globali, kien hemm min esprima t-t˙assib tieg˙u li dan l-attakk seta’ po©©a fil-periklu l-isforz li qieg˙ed isir b˙alissa biex ti©i ffurmata koalizzjoni internazzjonali kontra l-Istat IΩlamiku. Min-na˙a tieg˙u, Putin sostna li g˙alissa g˙adu lest jkompli ja˙dem mal-Istati Uniti u Franza biex tin˙oloq din il-koalizzjoni hekk kif g˙adu jqis lill-Istat IΩlamiku b˙ala l-g˙adu prinçipali ta’ pajjiΩu fil-Lvant Nofsani. Madankollu, huwa wissa li inçident ie˙or b˙al dak ta’ din il-©img˙a jista’ j©ieg˙el lirRussja tirtira minn dan ilpro©ett. G˙aldaqstant, b˙alissa jidher illi l-impatt diplomatiku mhux se jkun daqstant kbir. Però, m’hemmx dubju illi diversi pajjiΩi se jkunu qeg˙din jittamaw li ma jkunx hemm inçident ie˙or ta’ din ix-xorta filfutur qrib.

TA’ BARRA KÓ

29|11|2015 17

kullhadd.com

MINN MADWAR ID-DINJA RESIDWI TOSSIÇI

RIBELLJONI INTERNA

Il-Kummissjoni G˙olja g˙ad-Drittijiet Umani tan-Nazzjonijiet Uniti sostniet li lilma u t-tajn li ˙are© b’riΩultat ta’ kollass ta’ diga fil-BraΩil huwa tossiku. Dan linçident, illi qatel 12-il persuna, se˙˙ ©imag˙tejn ilu u wassal biex diversi villa©©i fir-re©jun ta’ Minas Gerais jispiççaw midfudin ta˙t saff fond ta’ tajn. L-istqarrija tan-Nazzjonijiet Uniti kkonfermat biΩg˙at illi dan l-ilma seta’ kien tossiku hekk kif kienu ji©u mormijin fih ammonti sostanzjali ta’ residwi kimiçi li rriΩultaw mit-t˙affir ta’ minjiera tal-˙adid taΩ-Ωona.

Il-kap tal-Partit Laburista tar-Renju Unit Jeremy Corbyn qieg˙ed jiffaççja l-possibbiltà ta’ ribelljoni interna wara li ççirkula ittra fost il-membri parlamentari Laburisti li fiha g˙amilha çara li huwa kontra l-proposta tal-Prim Ministru David Cameron li tibda kampanja ta’ bumbardamenti mill-ajru fis-Sirja kontra l-Istat IΩlamiku. Il-motivazzjoni wara din ir-ribelljoni tidher li hija x-xewqa tal-parlamentari Laburisti li jkollhom vot liberu hekk kif bosta minnhom jixtiequ li l-pajjiΩ ikun involut f’kampanja ta’ din ix-xorta. Madankollu, l-ittra ta’ Corbyn taf tindika li huwa mhux lest li jag˙ti vot liberu.

IBAXXU L-LIVELL TA’ ALLERT

AKTAR SOSPENSJONIJIET

Il-Gvern Bel©jan baxxa l-livell ta’ allert fi Brussell g˙al ‘serju’ hekk kif it-theddida ta’ attakk m’g˙adhiex meqjusa b˙ala imminenti. Madankollu, il-Prim Ministru Bel©jan Charles Michel wissa li r-riskju ta’ attakk terroristiku g˙adu g˙oli. Il-livell ta’ allert kien mg˙olli g˙all-massimu l-©img˙a l-o˙ra b’konsegwenza tal-attakki terroristiçi li se˙˙ew f’Pari©i u li fihom kienu involuti individwi ta’ nazzjonalità Bel©jana. B’riΩultat ta’ din id-deçiΩjoni, il-Gvern Bel©jan g˙alaq diversi stazzjonijiet tal-ferrovija, flimkien ma’ postijiet pubbliçi b˙al skejjel u stabbilimenti sportivi.

Il-kumpanija awtomobilistika ÌermaniΩa Audi ssospendiet Ωew© in©iniera hekk kif waqa’ suspett fuqhom illi kienu involuti f’tbag˙bis fl-elettonika li ©ieg˙let lil xi vetturi minn tag˙hom jirrappurtaw livell ta’ emissjonijiet ferm aktar baxxi minn dak reali. Dawn is-sospensjonijiet se˙˙ew b’konsegwenza ta’ investigazzjoni interna li qieg˙da ssir b˙alissa fi ˙dan il-Volkswagen Group li qeg˙din jippruva jakkwistaw lura l-kredibbiltà li tilef min˙abba l-iskandlu tal-emissjonijiet li faqqa’ f’Settembru li g˙adda. Bid-deçiΩjoni ta’ din il-©img˙a tal-Audi, in-numru ta’ sospensjonijiet issa la˙qu tmienja.

RIFORMI MILITARI

IFITTXU KOMPROMESS

Il-President taç-Çina Xi Jinping ˙abbar riformi estensivi tal-armata ta’ pajjiΩu. Dan qieg˙ed isir hekk kif qieg˙da tiΩdied il-perçezzjoni li l-armata ÇiniΩi g˙andha strutturi ineffiçjenti li mhumiex adegwati g˙aΩ-Ωminijiet tal-lum. Fost ir-riformi li se jkun qieg˙ed jimplimenta hemm dik li j©ib fi tmiemha lawtonomija li gawdew s’issa l-istrutturi militari re©jonali; sistema li se t˙alli posta g˙al wa˙da çentralizzata. Il-Gvern ÇiniΩ se jkun qieg˙ed ukoll jag˙mel investiment kbir f’vetturi u armamenti aktar sofistikati; deçiΩjoni li tmur id f’id mal-ambizzjonijiet politiçi u militari tal-pajjiΩ.

RappreΩentanti tal-Korea ta’ Fuq u dik ta’ Isfel iltaqg˙u din il-©img˙a biex jippruvaw inaqqsu t-tensjonijiet ta’ bejniethom. L-a˙˙ar fost dawn il-manifestazzjonijiet se˙˙ew din il-©img˙a stess meta lKorea ta’ Fuq wissiet lill-©ar tag˙ha biex ma tkomplix bil-pjan li g˙andha li tag˙mel eΩerçizzji militari f’territorju marittimu kkontestat miΩ-Ωew© pajjiΩi. Madankollu, il-Korea ta’ Isfel insistiet li dan l-eΩerçizzju, illi huwa ppjanat g˙al g˙ada, se jkompli kif im˙abbar. KaΩ simili se˙˙ ˙ames snin ilu meta lKorea ta’ Fuq irritaljat permezz ta’ bumbardament li qatel erba’ Koreani ta’ Isfel.

KALEJDOSKOPJU

18 29|11|2015

kullhadd.com

FATTI MIÌBURA MINN

kÓ kalejdoskopju

gÛejjer li jsalpaw minn post gÓall-ieÓor

CHARLES B. SPITERI

Ìraw BÓal-lum 1929: L-Ammirall Amerikan Richard E. Byrd imexxi l-ewwel spedizzjoni li tivvja©©a bl-ajru fuq il-Pol tas-Sud. 1944: Issir l-ewwel operazzjoni fuq uman g˙al kontra s-sindromu blue baby. Din titwettaq minn Alfred Blalock u Vivien Thomas. 1944: It-Tieni Gwerra Dinjija. L-Albanija hi liberata mill-forzi parti©jani. 1945: Ti©i dikjarata r-Repubblika Federali tal-Poplu tal-Jugoslavja. 1947: L-Assemblea Ìenerali tan-Nazzjonijiet Uniti tapprova pjan g˙all-qsim tal-Palestina. 1950: Il-Gwerra tal-Korea. Il-Korea ta’ Fuq u t-truppi ÇiniΩi j©ieg˙lu lill-forzi tan-Nazzjonijiet Uniti jirtiraw mill-Korea ta’ Fuq. 1961: Il-pro©ett Mercury. Iç- chimpanzee Enos jintbag˙at flispazju. Il-vettura spazjali ddur darbtejn mad-dinja u tinΩel filkosta ta’ Puerto Rico. 1963: Il-President Amerikan Lyndon B. Johnson iwaqqaf ilKummissjoni Warren biex tinvestiga l-assassinju tal-President John F. Kennedy. 1964: Il-Knisja Kattolika Rumana tibdel il-Latin g˙all-IngliΩ fl-Istati Uniti. 1965: L-A©enzija Spazjali KanadiΩa tinawgura s-satellita tag˙ha Alouette 2. 1972: Atari t˙abbar il-˙ru© ta’ Pong, l-ewwel log˙ba kummerçjalment b’suççess tal-video.

Il-biljunarji tal-futur jistg˙u je˙ilsu mill-inkonvenjent li jkollhom iba˙˙ru u jirmi©©aw il-jottijiet enormi tag˙hom hekk kif jivvja©©aw minn gΩira lussuΩa g˙al o˙ra, u minflok jordnaw li l-gΩira tmur g˙andhom. Id-disinjaturi ˙ar©u bi pjani g˙al gΩejjer privati li jistg˙u jba˙˙ru minn post g˙all-ie˙or fid-dinja kollha, kull meta ttemp ma jkunx jog˙©obhom jew meta jiltaqg˙u ma’ inkonvenjenzi li jdejquhom. B’ penthouse f’g˙oli ta’ 80 metru, kaskati tal-ilma u helipad , il-gΩira li tba˙˙ar tkun tista’ toffri lis-sidien sinjuri

tag˙ha ferm aktar minn dak li jista’ joffri superjott, g˙alkemm l-istess ‘gΩira’ g˙andha port çkekjen mag˙ha biex, dak jew dik li tkun, tkun tista’ tirmi©©a l-jott fil-qrib. Mill-penthouse s-sidien tal‘gΩira’ jkollhom veduti ta’ 360 grad, u g˙all-penthouse juΩaw lift ta’ 80 metru. Madwar il-kumpless ir-residenti jsibu l-˙ti©iet kollha li jistennew: spa, gym, ˙wienet tassbu˙ija, bar u pixxina. LinkluΩjoni ta’ ©onna verikali, si©ar tal-palm u stazzjon mnejn jintemg˙u l-klieb il-ba˙ar, iΩidu mal-elementi naturali ta’ din ilgΩira nawtika.

Id-disinjaturi ta’ Migaloo Private Submersible Yachts isostnu li l-kumpanija tista’ tibda tibni dawn il-gΩejjer filfutur qrib. Huma jsostnu li fuq l-istess disinji jistg˙u jibnu lukandi lussuΩi, kwartieri g˙allkumpanija jew kasinos. Fejn il-‘gΩira’ tkun se tintuΩa g˙al skopijiet kummerçjali, ilkumpanija tinkludi aktar spazju g˙all-membri tal-ekwipa©© biex ikollhom fejn jg˙ixu, kif ukoll il-helipad. Christian Gumpold, direttur mani©erjali tal-kumpanija, jemmen li fil-futur aktar nies ikunu jridu jg˙ixu fuq il-ba˙ar milli fuq l-art.

ritratt u stqarrija fuq l-gÓarqa tat-titanic

1987: Titjira tal-Linja tal-Ajru Koreana, l-858, tisplodi fuq il-fruntiera bejn it-Tajlandja u Burma u jinqatlu 115-il persuna. 1989: Rajiv Gandhi jirriΩenja minn President tal-Indja. 1990: Il-Gwerra tal-Golf. Il-Kunsill tas-Sigurtà tan-Nazzjonijiet Uniti jg˙addi Ωew© riΩoluzzjonijiet biex i˙ares il-paçi internazzjonali u sigurtà, kemm-il darba l-Iraq ma jsejja˙x lura l-forsi tieg˙u mill-Kuwajt u je˙les lill-osta©©i barranin sal-15 ta’ Jannar, 1991. 1997: L-OPEC jaqblu li jΩidu l-produzzjoni taΩ-Ωejt. Huma kienu tellg˙u l-kwota g˙al 27.5 miljun barmil kuljum g˙all-ewwel nofs tal-1998. 2001: Il-Kunsill tas-Sigurtà tan-Nazzjonijiet Uniti japprova b’mod unanimu riΩoluzzjoni li testendi l-programm Oil-for-Food fl-Iraq, g˙al sitt xhur o˙ra. 2007: Il-Forzi Armati tal-Filippini jibdew assedju fil-Peninsula Manila wara li suldati mmexxija mis-Senatur Antonio Trillanes jibdew irvell. 2007: Terremot li tkejjel f’qawwa ta’ 7.4 ise˙˙ fil-kosta ta’ Martinique. L-effet in˙ass fil-Karibew tal-Lvant, fin-na˙a ta’ fuq ta’ Puerto Rico u fin-na˙a t’isfel ta’ Trinidad. 2009: Maurice Clemmons jispara u joqtol erba’ uffiçjali tal-pulizija f’kafetterija f’Lakewood, Washington. 2012: In-Nazzjonijiet Uniti tapprova l-bdil biex il-Palestina ma tibqax meqjusa b˙ala osservatur iΩda ssir stat osservatur. 2012: Tletin persuna jinqatlu u mija jisfaw feruti b’bombi f’Hillah u Karbala, fl-Iraq. 2013: It-titjira tal-linja tal-ajru LAM 470 tal-Mozambique tikkraxxja fin-Namibja. Imutu 33 persuna.

Xhieda ta’ ba˙rin li raw Ωebg˙a ˙amra mill-buq tat-Titanic fuq liceberg li g˙errqitu, kif ukoll ritatt tag˙ha, raw id-dawl wara li g˙al kwaΩi mitt sena kienu ilhom imdendlin ma’ ˙ajt ta’ sala. In-nota-stqarrija, li qatt ma dehret qabel, inkitbet miç-chief steward sig˙at wara li l-bastiment g˙ereq u tiddeskrivi kif lekwipa©© ta’ vapur ie˙or li kien g˙addej lema˙ Ωebg˙a ˙amra mal-iceberg enormi qabel ma saru jafu bid-diΩastru. Hemm miktub li l-marka qisha saret minn xi bastiment li ngiref mag˙ha, u l-buq tat-Titanic kien miΩbug˙ a˙mar, ’il fuq mis-sinjal tal-ilma. L- isteward ÌermaniΩ, li hu mniΩΩel biss b˙ala M. Linoenewald, ©ibed dan irritratt inkwistjoni, li nstab li ddendel fis-sala fejn jiltaqg˙u lkbarat ta’ ditta ta’ avukati merkantili. Kemm l-istqarrija u r-ritratt ©ew irkantati f’Wiltshire u ©abu l-prezz ta’ €29,172.

Linoenewald kien iç- chief steward fuq il-vapur ÌermaniΩ Prinz Adalbert, li g˙adda minn ˙dejn ix-xena tad-diΩastru fil-15 ta’ April filg˙odu. It-Titanic g˙ereq fis-2.20am tal-istess jum. Hu beda l-kitba tieg˙u hekk: “Fil-jum li g˙ereq it-Titanic, ilvapur Prinz Adalbert g˙adda minn ma©enb l-iceberg li tidher fir-ritratt. Sa dak il-˙in, id-diΩastru tat-Titanic ma kienx g˙adu mag˙ruf g˙alina.” L-istqarrija hi ffirmata minnu u minn tliet membri o˙ra talekwipa©©. L-ewwel ritratt tal-iceberg kien ippubblikat fl-1955 fil-ktieb A Night to Remember miktub minn Walter Lord, u ntqal li liceberg setg˙et titqies b˙ala ssors definittiv tat-tra©edja. Madankollu, Ωew© ritratti o˙ra ta’ icebergs in©ibdu fil-qrib ta’ fejn g˙ereq il-bastiment u ng˙ad li t-tnejn kienu dawk li g˙errqu lit-Titanic waqt il-vja©© inawgurali f’April tal-1912. IΩda minn dak li jidher, hija liceberg fuq dan ir-ritratt li ˙are©

issa li aktarx kienet responsabbli g˙all-g˙arqa. Kemm ir-ritratt kif ukoll iddokument g˙addew lil Burlingham, Montgomery u Beecher, li kienu l-avukati mqabbda mill-White Star Line, il-kumpanija tat-Titanic. Wara l-inkjesta uffiçjali fuq iddiΩastru, li fih mietu 1,523 persuna, kemm ir-ritratt kif ukoll id-dokument tqieg˙du f’inkwatru u ddendlu fil- boardroom tal-kumpanija, sakemm din waqfet mill-˙idma tag˙ha fl2002. Minn dak li rriΩulta, ir-ritratt li ©ie uΩat fil-ktieb A Night to Remember hu l-istess wie˙ed li kien irkantat, iΩda n-nota msemmija qatt ˙add ma sema’ jew kien jaf biha. Meta kien qed jag˙mel riçerka g˙all-ktieb tieg˙u, Walter Lord kien ikkuntattja avukat marittimu minn Burlinghams li silfu r-ritratt u li mieg˙u kellu l-kitba: L-iceberg li g˙errqet lit-Titanic? L-iceberg kienet 98 pied ’il fuq mill-ba˙ar u wiesg˙a 394 pied.

29|11|2015 19

kullhadd.com

L-UÛU TAL-ARMI BIJOLIÌIÇI U KEMIKALI

L-armi bijolo©içi u kemikali jintuΩaw biex jeqirdu u jkorru nies umani, annimali u kull speçi ta’ ve©itazzjoni. Skont li©i internazzjonali, Artiklu 23, ta˙t ilKonvenzjoni ta’ The Haque li saret fl-1899, tg˙id li m’g˙andux jintuΩa esplussiv b’gass velenuΩ f’kaΩ ta’ gwerra. Fis-17 ta’ Ìunju 1925 kien sar protokol ie˙or minn 133 nazzjon f’Ìeniva, biex ji©i pprojbit l-uΩu tal-armi bijolo©içi u kemikali. Fis-7 ta’ Awwissu 2003, l-Ukrajna ng˙aqdet ma’ dan il-ftehim. Min˙abba l-periklu kbir li jo˙olqu dawn l-armi, f’Diçembru tal-2013, l-OPCW (Organisation for the

Prohibition of Chemical Weapons) li hi organizzazzjoni independenti, iddeçediet li dawn l-armi g˙andhom jinqerdu darba g˙al dejjem. Fil-fatt, 98% ta’ dawn l-armi inqerdu, li jfisser li 58,525 minn 72,531 tunnellata metrika ta’ kimika velenuΩa li kienet ma˙Ωuna nqerdet. Din lg˙aqda g˙amlet mal-4,167 spezzjoni f’195 industrija tal-armi madwar id-dinja. X’inhi arma bijolo©ika? Tista’ tissejja˙ ‘qtil tal-massa’. Din l-arma ma toqtolx bi spluΩjoni jew blast, imma xxerred batterji, jew organiΩmi

mikroskopiçi li jmarrduk. Din larma hija iktar qattiela minn bomba konvenzjonali. Arma bijolo©ika ma twaqqax bini jew tqabbad nirin, imma tikka©una epidemija ta’ mard infettiv, b˙all-pesta, infezzjoni fil-©ilda u ©diem. L-ewwel arma bijolo©ika flistorja saret fl-1347. Il-qawwa tal-Mongolja kienet xe˙tet kwantità ta’ katavri, li kienu mietu bil-pesta, qalb is-swar filPort ta’ Caffa (illum Feodosiya lUkrajna) Min˙abba l-kummerç kbir li kien jeΩisti ma’ negozjanti ÌenoveΩi, ˙afna ba˙˙ara Taljani ©ew infettati bil-marda tal-pesta. Dawn ©arrew din il-marda lejn l-Ewropa u fi Ωmien erba’ snin mietu mal-25 miljun ru˙. L-iktar arma li ntuΩat fil-gwerer kienet it-tixrid tal-gass velenuΩ, minkejja l-ftehim li kien hemm li dan m’g˙andux jintuΩa. Óarsa fuq fuq fejn intuΩaw dawn l-armi Impossibbli nsemmu l-pajjiΩi kollha li uΩaw minn dawn larmi, però nsemmu dawk l-iktar li g˙amlu ˙sara u l-iktar li ssemmew fl-istorja. Bejn it-22 ta’ April 1915 u Novembru 1918, il-ÌermaniΩi, lIngliΩi, il-FrançiΩi, l-Amerikani u r-Russi, uΩaw il-mustard gas, ilkloru u l-fos©enu kontra s-suldati tal-Polonja, tal-Bel©ju u lImperu Ottoman. B’kollox mietu 90,000 suldat u mal1,300,000 suldat ie˙or baqg˙u

KUN AF

KUN AF KÓ

KURÛITAJIET MINN HAWN U MINN HEMM KITBA TA’

SAVIOUR MAMO

diΩabbli. Fi Ωmien it-Tieni Gwerra Dinjija, bejn l-1932 u l-1945, ilmilitar ÌappuniΩ g˙amel numru ta’ esperimenti ta’ gass velenuΩ fuq pru©unieri f’Pink Fan. Hu ma˙sub li nqatlu mal-1,000 pri©unier u 2,000 baqg˙u bilmarki ta’ dawn l-esperimenti. Fl-istess perjodu, il-militar ÌappuniΩ g˙amel ˙erba s˙i˙a mis-suldati ÇiniΩi u nies çivili. Fuq dan il-poplu nxte˙et gass velenuΩ li qatel mal-10,000 ru˙ u korra iktar minn 72,000 ru˙ o˙ra. Bejn Diçembru 1941 u April 1945 sar l-ikbar ©enoçidju kontra l-pru©unieri fil-kampijiet talkonçentrament fil-Polonja, ilÌermanja u l-Awstrija; l-iktar Lhud. F’dawn il-kampijiet, ilgvern ta’ Hitler qatel mal1,600,000 ru˙ biz-Zyklon B carbon monoxide. Inçident li ma kienx mistenni se˙˙ fit-2 ta’ Diçembru 1943 waqt attakk minn ajruplan ÌermaniΩ fil-Port ta’ Bari fl-Italja. Dan l-ajruplan laqat tank mimli gass velenuΩ u kka©una l-mewt ta’ 83 ru˙ u korra mas-700 ru˙ o˙ra. Fil-perjodu ta’ bejn l-1961 u l1970, il-militar tal-Istati Uniti tefa’ kwantità ta’ gass velenuΩ imsejja˙ Agent Orange (herbicides) mill-ajruplani fil-©ungli tal-Vjetnam. Dan il-gass ma

kienx joqtlok mill-ewwel, imma ˙alla eluf ta’ VjetnamiΩi diΩabbli tul ˙ajjithom. Fil-bidu tas-snin tmenin, il-militanti Sovjetiçi flimkien mal-militanti Afgani uΩaw kimika velenuΩa waqt l-invaΩjoni talAfganistan. F’perjodu ta’ sag˙tejn inqatlu mat-3,042 suldat ribell u nies çivili. L-uΩu tal-kimika velenuΩa saret ˙a©a komuni f’kaΩ ta’ gwerra. Bejn Awwissu 1983 u Lulju 1988, il-militar Iraqin qatel mal21,000 ru˙ u infetta mat-92,000 o˙ra b’kimika velenuΩa. F’Mejju tas-sena 1988 dan il-militar xe˙et cyanide mustard gas f’Halabja l-Iraq u qatel mal-5,000 Kurd u korra mat-8,000 o˙ra. Meta tisplodi missila mimlija gass velenuΩ teqred il-madwar kollu, tfal kif ukoll nies çivili. Fil-21 ta’ Awwissu 2013, il-militar Sirjan attakka s-subborg ta’ Damasku bis- sarin nerve gas fejn qatel 1,429 ru˙, fosthom 426 tifel u tifla. Mag˙hom korrew 2,200 o˙ra. Wasal iΩ-Ωmien li l-pajjiΩi lkbar jer©g˙u jing˙aqdu u jsa˙˙u l-ftehim biex ma jkomplux juΩaw dawn l-armi. L-effett ikrah li j˙allu dawn il-gassijiet jibqa’ jdur mad-dinja u ma jispiçça qatt. Dan qieg˙ed jeffettwa l-klima u jeqred in-natura. Ftit ftit id-dinja qieg˙da tispiçça.

warajk, g˙ax il-limiti issa nqabΩu bil-kbir! Interessanti ˙ija u o˙ti, li filBibbja l-Mulej dejjem jg˙ajjat bl-isem lill-persuna li mag˙ha jkun qieg˙ed jit˙addet. Lil Mosè l-Mulej sejja˙lu: “Mosè, Mosè!” (EΩ 3:4). Lil Samuel sejja˙lu: “Samwel! Samwel!” (1 Sam 3:10). Lil Xmun Pietru sa˙ansitra bidillu ismu. Imma qatt ma ˙allieh bla isem! “Inti Xmun, bin Ìwanni. Inti tissejja˙ Kefà, jew Pietru” (Ìw 1 :42). U lil Sawl, kif qorob lejn Damasku, sejja˙lu minn ©o dawl kbir u qallu: “Sawl, Sawl, g˙aliex qieg˙ed tippersegwitani?” (Atti 9:4). Arawh! Isimg˙uh! Dejjem jibqa’ jsejja˙ bil-le˙en ˙lejju u penetranti tieg˙u! Isejja˙ lisem tal-persuna li mag˙ha

jrid jitkellem, jew li lilha jag˙ti xi missjoni importanti. G˙ax il-Mulej mhuwiex ta˙wida. M’g˙andux xi a©enda mo˙bija. B˙alma nsibu li g˙andna jiena u int. Le! Huwa dirett! Çar kristall! Isejja˙ lill-persuna f’çirkustanzi differenti ta’ ˙ajjitha. Kemm meta l-persuna, li mag˙ha jkun se jitkellem, tkun kurjuΩa. B˙alma kien Mosè li ried ikun jaf g˙aliex lg˙ollieq mhuwiex ikkunsmat g˙alkemm kien qed jarah jaqbad (ara EΩ 3:2). Inkella b˙al Samwel biex jag˙tih missjoni importanti g˙all-poplu ta’ IΩrael (ara 1 Sam 3:11-14). Jew, sa˙ansitra, biex jifta˙ g˙ajnejn dak li jkun bit-tama li b’hekk jinqala’ mill-˙aΩen u jdur mill-©did lejn is-sewwa. F’mo˙˙i ji©ini Ìuda lIskarjota. “Bewsa g˙aΩilt, Ìuda, biex tittradih lil bin ilbniedem?” (Lq 22:48). Anke meta jmur minn ta˙t, il-Mulej qatt ma jaqa’ fil-baxx u j˙alli lilu nnifsu jinbela’ mir-rabja qattiela ta’ dak jew dik. Xorta wa˙da jibqa’ jg˙ajtilna b’isimna! G˙ax jag˙mel differenza bejn lg˙emil u min jag˙mlu. Lillbniedem i˙obbu! Huwa lg˙emil ˙aΩin tieg˙u li jistkerrah! U mela ejja in˙alluh jg˙allimna ˙abib! Nibqg˙u nittrattaw lil xulxin ta’ bnedmin a˙wa! U meta niΩbalja kkore©ini bi ˙lewwa kbira! Imma qatt tg˙idli dak jew dik. Jekk ma tridnix ng˙idlek: “Oj! G˙andi ismi!”

OJ! GÓANDI ISMI!

Fr Mario Atttard OFM Cap

G˙iduli min ma g˙andux bΩonn min i˙obbu fil-˙ajja?

Darba veru ddejjaqt! Anzi, biex inkun eΩatt, we©©ajt bilkbir! U we©©ajt mhux g˙ax kienu qeg˙din jg˙idu xi ˙a©a kontrija. Li kieku kien hekk kont ng˙id: “U iva! M’iniex xi stilla, jew xi ˙add speçjali! Imma jiena persuna b˙al ˙addie˙or u, b˙al ˙afna o˙rajn, spiççajt b˙ala wie˙ed mis-su©©etti tad-diskussjonijiet ta’ dawn il-bnedmin!” IΩda, b’dak li smajt dakinhar waqt din id-diskussjoni bejn dawn iΩ-Ωew© persuni tassew li ddisgustani bil-kbir! Dan g˙ax wie˙ed lill-ie˙or qallu g˙alija: “G˙ax dak!” Stenna ftit ˙ej! G˙ax dak?! G˙ax dik?! SkuΩi ta! Imma dak jew dik min huma proprjament? Safejn naf jien ma jeΩiΩtu l-ebda ismijiet ta’ persuni li jisimhom dak jew dik. Kul˙add ing˙atalu isem! Isem li bih g˙andu jkun kburi u kburija! L-aktar jekk ikun imsemmi g˙all-Mulej jew wie˙ed jew wa˙da mill-qaddisin! G˙ax l-isem juri li din il-persuna, ©iet kif ©iet, u ©iet minn fejn ©iet, inkluΩ jekk ©iet mill-ibg˙ad irkejjen mo˙bija tal-proçess tat-tnissil, ©o fiha hemm l-im˙abba, lg˙oΩΩa, il-˙lewwa. Id-dinjità unika u irrepetibbli ta’ bniedem u bniedma! G˙iduli min ma g˙andux bΩonn min i˙obbu fil-˙ajja? Min m’g˙andux bΩonn li jie˙u ˙siebu? Min imantnih? Min jag˙ti kasu? Min mieg˙u jew mag˙ha jkun jista’ jserra˙ qalbu? Imma ˙ej, meta tisma’ l-

kelma mis˙uta ta’ dak jew dik, ng˙idilkom li ma jibqa’ xejn iΩjed fik! U ma nlumekx jekk iddur fuq dak il-fomm ˙aΩin u mimli velenu li minnu tkun ˙ar©et din ilvle©©a jew stallett u tag˙tih jew tag˙tiha ˙asla nobis! Anke jekk bil-pulit. Imma ˙asla tibqa’! Óasla kif imissu u jmissha! Kliem b˙al dan m’g˙andux jibqa’ g˙addej lixx! Qisu qatt ma’ ntqal. Sie˙bi! G˙andi ismi! O˙ti jiena b’ismi jg˙ajtuli! Mela tistenninix li se nwie©bek jekk ma tg˙ajjatlix g˙ajr b’ismi! U dan qed nag˙mlu mhux bi ˙dura. Lanqas g˙ax issa xammart imnie˙ri u arani la tkellimnix! Imma qed nag˙mlu, lewwel u qabel kollox, b’rispett lejk u lejja nnifsi

20 29|11|2015

kullhadd.com

KÓ MADWARNA

L-IMPRENDITUR MAKAKK GAYLORD WILSHIRE turi l-Kolonna ta’ Marcus Aurelius f’Colona, l-Italja. La˙˙ar Ωew© kartolini kienu, wa˙da turi l-Arkata ta’ Konstantinu, ittimbrata fis-26 ta’ Ottubru, u o˙ra turi lIsfin©a, impustata fid-19 ta’ Novembru 1909. Huwa interessanti li wie˙ed ikun jaf kemm inbieg˙u abbonamenti. G˙alkemm huwa mag˙ruf li George W. Starr, il-proprjetarju tal-kartolini deskritti fuq, ma reba˙x il-kompetizzjoni, ir-riΩultati attwali nqabdu f’kontroversja. It-tieni ©ie Thomas J. Mooney, ta’ 17-il sena, li qal li vvja©©a mat-8,000 mil biex ji©bor abbonamenti. Huwa k i t e b a r t i k l u q a s i r f ’ The International Socialist Review ta’ Mejju 1910 jilmenta li lkonkors ma kienx ©ust u jitlob abbonamenti addizzjonali mill-qarrejja. L-artiklu qasir ta’ Mooney, intitolat ‘Bla xog˙ol nag˙mel 8,000 mil’, kien ippreΩentat b’ittra ta’ rakkomandazzjoni minn Eugene V. Debs (1855-1926), il-mexxej Soçjalista. L-ilment ta’ Mooney kien li George Goebel, organizzatur nazzjonali tal-partit u oratur talPartit Soçjalista, kien qed ibig˙ abbonamenti g˙addannu tal-partit, u li Goebel kien offra lil ˙afna kollegi ishma fil-minjieri fil-kumpanija Wilshire Bishop Creek.

Kitba ta’

ALFRED CONSIGLIO Gaylord Wilshire (1861-1927) kien imprenditur, xi drabi politiku, u pubblikatur talWilshire’s perjodiku Magazine . H u w a t w i e l e d f’Cincinnati, Ohio, u mar jg˙ix mal-familja f’Los Angeles fl-1884. Triq imsemmija g˙alih Wilshire emmen, b˙al ˙afna o˙rajn, li nollijiet ir˙as talferroviji j˙ajru ˙afna Amerikani g˙al vaganzi f’California tan-Nofsinhar. Huwa xtara 35 ettaru ta’ art ’il barra mill-belt. Meta fondi privati n©abru biex jibdlu llok f’park, Wilshire rrifjuta li j˙alli triq taqsam il-proprjetà tieg˙u jekk ma tkunx wiesg˙a 120 pied u ©©ib ismu. B’hekk twieldet Wilshire Boulevard, li aktar tard kienet mag˙rufa b˙ala Il-Mil MeraviljuΩ u l-Óames Vjal tal-Punent. It-triq imtliet bi djar sbie˙ meta wara lEwwel Gwerra Dinjija kien h e m m boom f i l - b i n i t a ’ appartamenti lussuΩi fl-in˙awi, u fl-1921 Wilshire bena tieg˙u, il-Gaylord Apartment Hotel b’14-il sular, li g˙adha hemm sallum. Il-passjoni ta’ Wilshire ma kinetx biss g˙all-bini. Huwa kien il-fundatur u editur talWilshire Magazine , p u b b likazzjoni soçjalista b’kontributuri b˙al George Bernard Shaw (1856-1950), Upton Sinclair (1878-1968) u Jack London (1876-1916). Però, fe©©ew il-problemi hekk kif Wilshire beda juΩa lpubblikazzjoni dejjem aktar biex jippromovi l-interessi kummerçjali tieg˙u. Huwa kien l-inventur ta’ I-ON-A-CO – “Apparat fil-forma ta’ tubu ©ewwieni ta’ çirku tal-metall, li mqabbad b’fil konduttiv ma’ sokit tal-elettriku, u mpo©©i madwar il-©isem, idawwar lill-pazjent f’kamp ta’ fluss manjetiku, li dan ilmanjetiΩmu jid˙ol u jinxtered ma’ kull çellola u qatra demm.” Ir-reklami ta’ Wilshire mexxew l-invenzjoni tieg˙u b˙ala ‘metodu sempliçi u effettiv kif tuΩa manjetiΩmu biex tikkura mard uman’. L-Assoçjazzjoni Medika Amerikana qalet li ma kien hemm ebda valur mediku fl-

Premjijiet

invenzjoni. Wilshire rreklama wkoll ilkumpaniji tieg˙u Bishop Creek Gold Company u lAremu Company of British Guinea li speçjalizzaw f’‘intrapriΩi ta’ deheb u lastiku’. It-titlu ta’ artiklu fil˙ar©a ta’ New Times tal-10 ta’ Diçembru 1910 kien jaqra: Offerta ©dida minn Wilshire tirrabja lis-Soçjalisti – editur li mar jg˙ix Londra jfittex li jbig˙ aktar ishma fil-minjieri, di©à g˙andu $900,000.

Kartolini Il-perjodiku kien ipprojbit mis-sistema ta’ posta min˙abba vjolazzjoni tarregolamenti iΩda, qabel ma xolja, kien hemm drabi fejn g˙amel promozzjoni ta’ kartolini. Wilshire organizza konkors biex jara min kien sa jbig˙ l-aktar abbonamenti talperjodiku f’perjodu ta’ ˙daxil xahar, li jintemm fl-1 ta’ Diçembru 1909. Huwa uΩa

kartolini juru veduti minn madwar id-dinja imma mpustati fi New York City, u biex jixpruna lill-kontestanti kien jibag˙tilhom il-kartolini. L-ewwel kartolina kienet ittimbrata 6 ta’ Awwissu 1909 u wriet veduta tal-Louvre, Pari©i . It-tieni kienet mibg˙uta fit-2 ta’ Settembru 1909 u wriet veduta ta’ Ateni. Kartolina o˙ra, ittimbrata 13 ta’ Settembru, uriet veduta minn Venezja. Il-kartolina li waslet fl-4 ta’ Ottubru kienet

Il-˙ar©a ta’ Lulju 1910 talWilshire Magazine tat il-premju lil George Goebel. Mooney, iddiΩappuntat, kien mog˙ti vja©© g˙all-Kungress Internazzjonali Soçjalista f’Copenhagen. Mooney aktar tard fl-1912 sar editur ta’ Revolt. Fl-1916, Mooney kien akkuΩat bi tfig˙ ta’ bombi waqt il-parata tat-22 ta’ Lulju f’San Francisco fejn mietu 10 persuni u 40 o˙ra ndarbu. Huwa kien issentenzjat g˙allmewt u wara nstab li l-©uri kien mimli b’xhieda falza. Issentenza kienet mibdula g˙al wa˙da ta’ ˙abs g˙al g˙omru. Fl-1939, il-Gvernatur ta’ California Culbert Olson (1876-1962) tah il-ma˙fra wara li kien qatta’ 23 sena ˙abs g˙al delitt li qatt ma wettaq. Mooney miet tliet snin wara fl-età ta’ 50 sena. Referenzi: Louis Rosen: Henry Gaylord Wilshire: The Millionaire Socialist 2012.

persoNALitÀ kÓ

29|11|2015 21

kullhadd.com

L-Awtur tAL-ktieb MADLieNA MArrieD MeN RAMONA

PORTELLI TINTERVISTA LIL

GERARD JAMES BORG Sit elettroniku: www.ramonaportelli.com Email: ramonaportelli@hotmail.com

L-isem Gerard James Borg dan l-a˙˙ar sar sinonimu mal-pubblikazzjonijiet ta’ kotba kemxejn kurjuΩi. L-ewwel ˙are© il-ktieb Sliema Wives, u ftit ©img˙at ilu ˙are© it-tieni ktieb tieg˙u, Madliena Married Men . Iltqajt ma’ Gerard b’mod personali g˙all-intervista u anke g˙at-tnedija tal-ktieb tieg˙u.

Gerard jiddeskrivi lilu nnifsu b˙ala persuna kreattiva bil-passjoni g˙all˙ajja u dejjem kurjuΩ biex jiskopri affarijiet ©odda. “In˙obb nivvja©©a u nsir naf nies differenti u nisma’ dwar l-esperjenzi ta’ ˙ajjithom. Jog˙©obni l-ikel tajjeb, l-inbid tajjeb u l-konverzazzjoni tajba wkoll. Qatt ma n˙ossni li naf biΩΩejjed u dejjem nixtieq niskopri affarijiet ©odda. In˙obb l-arti, il-kultura, id-disinn, u n˙ossha naturali fija li nsawwar affarijiet ©odda. Nie˙u pjaçir ukoll naqsam ilkreattività tieg˙i man-nies,” beda jg˙idli Gerard. Qbadt diskursata mieg˙u dwar ilktieb Madliena Married Men. Fil-fatt, g˙all-benefiççju tal-qarrejja talKullÓadd, g˙edtlu jispjega dwar xiex jittratta l-ktieb, u g˙al min huwa intenzjonat. “Huwa thriller skandaluΩ ibbaΩΩat f’Malta li ser iΩommok iddawwar il-pa©ni sal-a˙˙ar! Il-ktieb huwa mmirat g˙al udjenza kemm maskili kif ukoll femminili, u huwa msejjes madwar tliet ir©iel miΩΩew©in li jilag˙bu log˙ba perikoluΩa ma’ tfajla sabi˙a u fla˙˙ar jispiçça jiddispjaçihom. Huwa ktieb g˙al persuni li j˙obbu storja b’intriççi tajba, karattri interessanti, skandli ja˙arqu u…” seta’ jiΩvela sa çertu punt Gerard. L-istorja tal-ktieb hija bbaΩata hawn Malta, u jintuΩaw anke postijiet li jeΩistu veru hawn Malta, g˙alkemm il-ktieb huwa kollu rumanz. G˙alhekk, naturalment, huwa finzjoni; madankollu kull awtur jispira mill-istejjer li jkun sema’ fil-passat u fuq nies li mag˙hom ikun iltaqa’ jew sema’! “Dan huwa normali ˙afna. Na˙seb li s-sitwazzjonijiet deskritti fil-ktieb huma attwalment realistiçi ˙afna. Bosta nisa, u r©iel, jistg˙u jag˙rfu lilhom infushom permezz ta’ relazzjonijiet simili li fihom qeg˙din jg˙ixu,” sostna Gerard. Mistoqsji g˙aliex il-Madliena u mhux xi post ie˙or f’Malta, Gerard we©ibni: “Min˙abba li kien je˙tie©li lokal lussuΩ li jibda bl-ittra M, u Madliena kienet g˙aΩla ovvja. Il-M tripplikata tag˙mel it-titlu aktar mexxej, u dan jog˙©obni, apparti li ji©bed l-attenzjoni.”

messa©©i minn persuni li, jew qraw bi pjaçir il-ktieb kollu, jew qeg˙din f’nofs triq, i˙e©©uni nikteb it-tielet ktieb. Ma nistax inwieg˙ed, imma qieg˙ed serjament nikkunsidraha,” elabora Gerard.

Sa ftit tas-snin ilu ˙afna jiftakru lil Gerard b˙ala l-persuna li jikteb ilkanzunetti. Illum pjuttost sar sinonimu mal-kotba. G˙alhekk staqsejtu g˙adux jikteb kanzunetti xorta wa˙da. “Iva, g˙adni. Is-sena li g˙addiet ktibt il-kanzunetta talEurovision li rrappreΩentat lir-Russja. Attwalment kont l-ewwel awtur Malti li g˙amel dan, u ta’ dan in˙ossni onorat. Ktibt ukoll fis-selezzjoni Maltija, imma fil-mument qieg˙ed nie˙u sodisfazzjon ukoll nikteb il-

Ta’ min jg˙id li Madliena Married Men huwa pjuttost iffukat u bbaΩat fuq, ˙a ng˙id hekk, il-˙ajja doppja li

kotba.” Mistoqsji dwar hux bi˙siebu jikteb aktar kotba, jew jekk forsi di©à beda, Gerard sostna mieg˙i li kul˙add qed jistaqsih b˙alissa. Sliema Wives kien suççess kbir (ta’ dan jien veru kuntent g˙ax id-drittijiet kollha tieg˙i marru g˙all-karità) u ˙afna nies ˙e©©ewni nikteb ktieb ie˙or. B’dan l-inkora©©iment iddeçidejt li nikteb it-tieni ktieb, Madliena Married Men. Wara biss ©img˙a rçevejt bosta

saru jg˙ixu w˙ud mill-ir©iel miΩΩew©in. Lil Gerard tlabtu jg˙idli jekk g˙andux xi messa©© li jrid iwassal b’dan il-ktieb tieg˙u. “Ma rrid ng˙addi l-ebda tip ta’ messa©© ma’ dan il-ktieb. Irrid li dan ikun qari divertenti g˙al kul˙add, u n-nies jistg˙u jie˙du minnu dak li jridu. Iva, xi nies jistg˙u jg˙ixu ˙ajja doppja, imma mhux kul˙add lanqas. Naf ˙afna nies li huma kuntenti fir-relazzjonijiet tag˙hom u jg˙ixu ˙ajja tajba

Il-ktieb jiffoka fuq il-˙ajja doppja li saru jg˙ixu xi nies miΩΩew©in

Il-kotba tieg˙u ser jibqg˙u blIngliΩ Ta’ min jg˙id li s’issa Gerard dejjem ippubblika bil-lingwa IngliΩa. Mistoqsi jit˙ajjarx jikteb xi ktieb bilMalti, Gerard sostna li j˙obb l-ilsien Malti u tassew kburi li a˙na wie˙ed mill-ftit pajjiΩi li g˙andna l-lingwa tag˙na stess minbarra l-Ingli Ω. Madankollu, huwa j˙ossu aktar komdu jikteb bl-IngliΩ aktar milli bilMalti, g˙alhekk ser jibqa’ jag˙mel dak li jag˙mel l-a˙jar u l-kotba tieg˙u ser jibqg˙u bl-IngliΩ!

imma, ovvjament, f’kull soçjetà jkun hemm u˙ud li jkollhom sigrieti x’ja˙bu, u wara l-bibien mag˙luqa jag˙mlu affarijiet li ma jridux nies o˙ra jkunu jafu bihom! U ˙alli ng˙idlek, mhux l-ir©iel biss jistg˙u jg˙ixu ˙ajja doppja! Jien la jiena lecturer u lanqas profeta; jien sempliçiment awtur li jrid jag˙ti linnies storja tajba x’jaqraw,” kompla jg˙id Gerard. KurΩità o˙ra li qtajt matul din lintervista hija li Gerard dam jikteb ilktieb Madliena Married Men disa’ xhur – eΩatt daqs tul ta’ tqala! Ma’ Gerard iddiskutejt ukoll, minn dak li josserva, jekk il-kotba Maltin g˙adhomx popolari jew jekk ebooks humiex jie˙du post il-kotba. “Xi ©ranet ilu kont qieg˙ed il-Fiera tal-Ktieb u hu ta’ sodisfazzjon li tara ˙afna nies jixtru l-kotba. Personalment, jien in˙obb in˙oss ilktieb f’idejja aktar milli naqrah minn fuq xi mezz elettroniku. Huwa ferm isba˙ tgawdi ktieb tajjeb u ddawwar il-pa©ni aktar milli ‘trembel b’subg˙ajk’.” Meta staqsejtu x’differenza ˙ass bejn li jikteb kanzunetta g˙al li jikteb ktieb s˙i˙, Gerard stqarr mieg˙i li hija mistoqsija interessanti! “Fil-fatt, tie˙u ˙afna aktar ˙in sabiex tikteb ktieb u tinse© storja, u huwa aktar ikkumplikat. IΩda jista’ jkun simili wkoll g˙all-kitba ta’ kanzunetta min˙abba li g˙andek bΩonn titolu tajjeb, struttura tajba, kliem tajba li n-nies ser jifhmu, u tpin©i stampa b’mod interessanti li ΩΩomm il-qarrej tieg˙ek. L-unika differenza hija li lkanzunetta te˙tie© kantant li jag˙tiha l-˙ajja, u l-ktieb je˙tie© l-imma©inazzjoni tal-qarrejja sabiex jag˙tuh il˙ajja,” sostna Gerard. Fl-a˙˙ar nett, Gerard wera x-xewqa li l-qarrejja tal- KullÓadd , l-ewwel darba li jkunu f’˙anut tal-kotba, jie˙du f’idejhom il-ktieb Madliena Married Men u jaqraw biss il-qoxra ta’ wara, u b’hekk dwar dak kollu li jittratta. “Jekk jiddeçiedu li jaqrawh – kif nispera li jag˙mlu – nixtieq li nisma’ ming˙andhom biex jag˙tuni r-rispons tag˙hom. Jien dejjem nixtieq li nie˙u rispons ming˙and innies g˙ax, wara kollox, hu g˙alihom li nikteb, u hu ta’ sodisfazzjon li nisma’ l-kummenti tag˙hom ukoll,” temm jg˙id Gerard. sIl-ktieb huwa disponibbli ming˙and librara ewlenin f’Malta u G˙awdex, u jista’ jinxtara’ wkoll mill-internet minn midseabooks.com. Huwa billingwa IngliΩa u stampat bl-og˙la kwalità bi prezz ta’ €15.00. G˙aldaqsant, minbarra qari tajjeb u divertenti, wie˙ed jiskopri wkoll ˙afna skandli matrimonjali interessanti!

22 29|11|2015

kullhadd.com

KÓ RIÇETTI

PONSJETTI FUQ IL-KEJK TAL-MILIED F’din il-pa©na b˙al dan iΩ-Ωmien sena tajtkom riçetta ta’ kejk tal-Milied, kif ukoll riçetti tal-pastarjali u ©elu u kif g˙andek tiksi l-kejk bihom. G˙al dan il-Milied tistg˙u tippreparaw l-istess kejk u tiksuh bil-pastarjali, jew tuΩaw kwalunkwe kejk tal-Milied ta’ 20çm dijametru miksi bil-pastarjali, biex issa nkomplu nΩejnuh pass pass bix-sugar paste. Bi ftit paçenzja, sikkina bil-ponta u lembuba tista’ to˙loq kejk mill-isba˙. Il-fdalijiet tax-sugar paste Ωommhom dejjem imgeΩwrin fil-plastik biex ma jinxfux. Meta tlesti l-forom tal-pjonsetti, ix-xemg˙at u tiksi l-kejk, ˙alli kollox mg˙otti bil-filoxx biex jinxfu g˙al mill-inqas 24 sieg˙a qabel tg˙aqqad kollox flimkien.

Ingredjenti: • • • • • • • • •

Kejk ta’ 20çm miksi bil-pastarjali 3 mg˙aref ©amm tal-berquq 1kg sugar paste abjad 300g sugar paste a˙mar 150g sugar paste a˙dar Kuluri tal-ikel: isfar u a˙mar Trab lewn id-deheb li jittiekel (edible lustre) Kolla li tittiekel (edible glue) Zokkor tal-©elu

Ikollok bΩonn ukoll: • • • • •

Kartuna tonda tal-kejkijiet ta’ madwar 24çm Tubu tal-kartun vojt (tal-karti tal-kçina) 2 tea lights (xemg˙at Ωg˙ar) Foil Ûigarella lewn id-deheb g˙ad-dawra tal-kejk

Metodu: 1. Ikkopja t-tliet forom tal-petali tal-ponsjetta u l-werqa li jidhru fuq din il-pa©na fuq kartuna rqiqa u qasqas madwarhom. 2. Aqta’ erba’ biççiet foil ta’ madwar 40çm lwa˙da, itwi kull biçça f’erbg˙a g˙at-tul biex ikollok is-sa˙˙a. Ifforma tnejn minnhom ’il fuq (convex), u ttnejn l-o˙ra ffurmahom bil-maqlub (concave). 3. Ag˙©en ix- sugar paste l-a˙mar sakemm jirtab u jin˙adem. G˙arbel ftit zokkor tal-©elu fuq ilmejda u ifta˙ bil-lembuba g˙al ˙xuna ta’ madwar 4mm. Aqta’ 5 petali kbar, 8 petali mezzani, u 7 petali Ωg˙ar billi tpo©©i l-forma tal-kartun fuq ix-sugar paste u taqta’ madwarha b’sikkina bil-ponta. Tista’ tifta˙ ixsugar paste biçça biçça biex ta˙dem a˙jar. Bil-ponta ta’ stikkadenti ag˙fas ftit fuq kull petala biex timmarka l-vini. Qassam u po©©i l-petali bejn il-foil iffurmat biex jinxfu ftit imdawrin b˙all-petali naturali. Mixsugar paste l-a˙mar ag˙mel ukoll 3 boççi ta’ madwar 1çm il-wa˙da. 4. Ifta˙ ix-sugar paste l-a˙dar bil-lembuba g˙al g˙oli ta’ madwar 4mm u aqta’ bl-istess mod il-weraq; ikollok bΩonn madwar 5 werqiet. Bl-istikkadenti mmarka l-vini tal-weraq u mbag˙ad ifrixhom fuq ilbiççiet tal-foil iffurmati biex jinxfu wkoll. 5.

Aqta’ daqs mg˙arfa mix-sugar paste l-abjad

u ag˙©en mieg˙u ftit qtar tal-kulur isfar. Qatta’ u fforma f’Ωibe© tawwalin g˙aΩ-Ωerrieg˙a – ikollok bΩonn madwar 10. Bi mqass irqiq aqta’ salib fit-tarf ta’ kull Ωerrieg˙a u ˙allihom jinxfu wkoll. 6. Mit-tubu tal-karti aqta’ biçça b’g˙oli ta’ 8çm u biçça o˙ra ta’ 6çm. Imla kull tubu b’biççiet tal-foil mg˙affe© ming˙ajr ma tasal sat-tarf. Aqta’ madwar 250g mix-sugar paste il-bajda u iftag˙ha bil-lembuba kemm jsta’ jkun fil-kwadru. Minnha aqta’ Ωew© biççiet rettangolari f’qies li jduru ma’ kull biçça tubu u jibqa’ 1çm fit-truf. Idlek ˙afif bil-kolla u dawwar mat-tubu biex tiksi kull wie˙ed kompletament, rikkeb it-truf u idlek ftit kolla biex tag˙laq sew. Obrom it-truf ta’ fuq u ta’ isfel ’il ©ewwa tat-tubu. Mill-fdalijiet aqta’ biççiet irqaq u tawwalin biex twa˙˙alhom maç-çirku ta’ fuq ta’ kull tubu u tifforma ç-çarçir tax-xema’. 7. Po©©i l-kejk fiç-çentru fuq il-kartuna tieg˙u. Sa˙˙an il-©amm tal-berquq fuq nar baxx u ˙awdu sakemm jirtab, u b’pinzell idlek bih id-dawra kollha tal-kejk. 8. Ag˙©en u ifta˙ il-kumplament tax- sugar paste l-abjad u ifta˙ f’forma tonda. Kejjel b’biçça spaga biex tara li g˙andek dijametru biΩΩejjed biex tiksi l-kejk kollu (jekk ikollok biΩΩejjed wisa’ tista’ tibqa tiksi wkoll il-wiçç tal-kartuna ta’ ta˙t il-kejk).

Erfa’ x-sugar paste fuq il-lembuba u ifrex fuq il-wiçç tal-kejk. Iççentra sew u b’idejk wa˙˙al u iksi l-kejk. Biex tevita li toqros jew tifforma pjiegi fix-sugar paste illixxa l-ewwel il-wiçç, imbag˙ad bil-mod ilmod ΩerΩaq il-pali ta’ jdejk ˙afif mal-©nub u ifta˙ kull qarsa li tista’ tifforma fix-sugar paste. Asal saddawra ta’ isfel, u tista’ tkompli tiksi wkoll il-kartuna. B’sikkina aqta’ Ω-Ωejjed tad-dawra. 9. Po©©i kollox f’post g˙all-arja fejn ma jintlaqtux u g˙atti kollox bil-filoxx jew srievet ˙fief biex jinxfu g˙al ©urnata. 10. Dawwar iΩ-Ωigarella mal-kejk u Ωommha b’biçça double sided tape. 11. B’pinzell xott u nadif iΩbog˙ ix-sugar paste tax-xemg˙at bi ftit trab lewn id-deheb u po©©ihom ˙dejn xulxin fuq in-na˙a ta’ wara tal-kejk; imbag˙ad po©©i l-weraq u l-petali tal-ponsjetti saff saff billi twa˙˙alhom bi ftit kolla kif jidher fir-ritratt. Wa˙˙al ukoll il- holly fuq in-na˙a t’isfel ukoll. Po©©i ΩΩerrieg˙a safra f’nofs il-ponsjetti u b’pinzell irqiq iΩbog˙ ftit it-truf ta’ kull Ωerrieg˙a b’kemm kemm kulur a˙mar. Fl-a˙˙ar tista’ tiΩbog˙ il-petali ˙afif bittrab tad-deheb. 12. kejk.

Po©©i t-tea lights ©ot-tubi tax-xema’ fuq il-

tiÛjin kÓ

29|11|2015 23

kullhadd.com

it-tiÛjin tas-siÌra

tal-Milied

kitba ta’ LEannE GrECH

Aktar ma joqrob iΩ-Ωmien aktar qed nibdew naraw tiΩjin tal-Milied kemm fid-djar kif ukoll fit-toroq; l-hena tieg˙i nara t-twieqi mixg˙ulin u mΩejnin li jo˙olqu atmosfera ferri˙ija g˙aΩ-Ωminijiet tal-festi.

L-aktar armar popolari fid-djar Maltin huwa l-presepju jew ilBambin, segwiti mis-si©ra talMilied. Fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar ilMilied huwa ç-çelebrazzjoni tattwelid tal-Bambin. Però, nistqarr mag˙kom li l-armar tas-si©ra talMilied huwa l-aktar li n˙obb nag˙mel, g˙ar-ra©uni li ©eneralment is-si©ra tiddetermina t-tema tat-tiΩjin u dan min˙abba l-fatt li s-si©ra tesibixxi fuqha bosta ornamenti u kuluri. Fis-snin li g˙addew ktibt fuq ideat dwar l-armar tal-Milied, iΩda din is-sena ddeçidejt li naqsam mag˙kom l-idea tieg˙i g˙al kif armajt is-si©ra tal-Milied; fl-istess ˙in se nag˙ti punti li jiffaçilitaw il-mod kif tarmaw issi©ra tag˙kom ukoll. U, g˙alkemm di©à g˙amilt il-provi fuq is-si©ra tal-Milied g˙al din issena, minn dak iΩ-Ωmien ’l hawn bqajt nixtri ornamenti o˙ra…donni ma g˙andix xebg˙a.

It-tema It-tema tieg˙i hija wa˙da tradizzjonali fejn in˙obb nuΩa l-kuluri li ssib fin-natural; b˙all-a˙dar, kanella u abjad. Nag˙mel uΩu minn kuluri tradizzjonali talMilied li huma l-a˙mar u ddeheb, iΩda nuΩa wkoll ornamenti trasparenti li jisimbolizzaw is-sil©, u kuluri bronΩ u champagne biex ikolli kuluri newtrali. B˙ala ornamenti jvarjaw b˙ala daqs u disinn. Temi o˙ra li qed jikbru filpopolarità huma: blue, turquoise, abjad, a˙dar, lewn id-deheb u lewn il-fidda; vjola, roΩa, lewn ilfidda u abjad; lewn id-deheb, lewn il-fidda, abjad u kanella. L-armar Qabel ma nibda narma s-si©ra nqassam it-tiΩjin skont il-kulur. B’dan il-metodu nkun nista’ nqassam il-kuluri b’mod aktar

ugwali madwar is-si©ra kollha. Kif inqassam il-kuluri fi gruppi g˙alihom, ner©a’ nifred dawk lornamenti l-kbar miΩ-Ωag˙ar. Ng˙addi g˙at-tieni pass fejn ikun imiss li narma s-si©ra. Nibda billi nifta˙ il-frieg˙i u nirran©ahom b’tali mod li s-si©ra ti©i simili g˙al wa˙da naturali. Dan il-proçess huwa importanti peress li s-si©ra mhix naturali u tkun ilha g˙al bosta xhur mag˙luqa ©ol-kaxxa u g˙alhekk ikollha bΩonn ta’ naqra aktar attenzjoni. Dan il-proçess iwassal biex is-si©ra tie˙u dehra differenti u t-tiΩjin bl-ornamenti ji©i ferm isba˙. L-ewwel pass Qabel tibdew bit-tiΩjin huwa importanti li tarmaw u tippruvaw id-dawl. Jekk b˙ali tippreferu ssi©ra mixg˙ula ˙afna, kejlu t-tul tas-si©ra tag˙kom u araw li jkollkom bejn wie˙ed u ie˙or mitt

bozza kull pied; pereΩempju, jekk g˙andkom is-si©ra b’tul ta’ sitt piedi, festun ta’ 500 bozza jkun biΩejjed (ovvjament jiddependi wkoll kemm tkun wiesg˙a s-si©ra). F’kaΩ li ma jkollkomx festun wie˙ed b’500 bozza tkunu tistg˙u tikkomunikaw Ωew© festuni f’daqqa biex tuΩaw plakka wa˙da minflok tnejn (din il-biçça xog˙ol g˙andha ssir minn persuna li

kapaçi ta˙dem fid-dawl). Meta nkun qed narma, id-dawl nippreferih li jkun mixg˙ul biex meta nqieg˙ed il-festun massi©ra nkun naf kif qed jidher u nirran©a skont il-˙tie©a. IΩda, nisu©erixxi li jekk se tarmaw biddawl mixg˙ul, tilbsu Ωarbun li g˙andu l-lakstu biex tevitaw li tie˙du xokk, g˙ax g˙alkemm ilkurrent huwa baxx, xorta wa˙da jista’ jkun perikoluΩ. Qed nitkellem mill-esperjenza – peress li g˙andi l-qtates id-dar, mhux l-ewwel darba li nsib xi bozza mgerrma u, meta l-festun ikun mixg˙ul, b’aljenazzjoni ninzerta mmiss il-bozza l-imgerma, nie˙u xokk ˙afif. Fl-a˙˙ar ta’ dan l-artiklu se nag˙ti ftit punti kif tistg˙u tevitaw milli jkollkom inçidenti min˙abba l-annimali fid-dar, u flistess ˙in nibΩg˙u g˙as-sa˙˙a tal-annimali fi djarna. It-tieni pass Din is-sena ddeçidejt li, minflok l-an©lu fin-na˙a ta’ fuq tas-si©ra, nag˙mel arran©ament bir-rix u fjuri artifiçjali u pagun ta’ lewn abjad. G˙alija dan jag˙mel issi©ra aktar personalizzata minn stilla jew an©lu, iΩda, ovvjament kul˙add g˙andu l-gosti tieg˙u. B’hekk, wara li lestejt mid-dawl, bdejt mill-arran©ament ta’ fuq. Irra©uni hija li min˙abba li hija kemxejn kbira hemm çans li lornamenti li jkunu di©à tpo©©ew jibdew jaqg˙u. Parti essenzjali mit-tiΩjin tassi©ra hija Ω-Ωigarella li n˙obb nag˙mel ta’ kull sena. B’hekk, wara li lestejt mit-topper, komplet biΩ-Ωigarella biex ikolli flow tul is-si©ra. It-tqeg˙id taΩ-

Ωigarella taffettwa l-mod kif jitkompla l-kumplament tat-tiΩjin. B’hekk huwa utli ferm li t-topper issir l-ewwel ˙a©a biex il-flow tat-tiΩjin tinΩel minn fuq g˙al isfel. It-tielet pass Kull sena n˙obb nixtri ornamenti ©odd biex ikolli xi nΩanΩan, iΩda, fl-istess ˙in g˙ad g˙andi ornamenti li kelli jien meta kont iΩg˙ar meta kont ng˙in lil missieri jarma d-dar; ornamenti li jqanqlu s-sentimenti talimg˙oddi flimkien ma’ ornamenti li jirrappreΩentaw il-preΩent. Apparti minn hekk, dejjem nara x’se no˙loq jien minn krafts varji u o©©etti g˙arreçikla©©. Din issena ddedikajt aktar ˙in missoltu biex na˙dem xog˙ol bl-idejn, infatti g˙adni sal-lum il©urnata g˙addejja bi krafts varji. Matul is-sena bdejt inΩomm affarijiet li kienu se jintremew biex no˙loq xi ornamenti artistiçi marbuta mal-Milied. Peress li l-ornamenti kienu mqassmin skont il-kuluri minn qabel, kienet ferm aktar façli biex narmahom fuq is-si©ra. La˙jar li tibdew tarmaw kulur wie˙ed wara l-ie˙or, biex kif tkun lesta s-si©ra ma jkunx hemm ge©wi©ija ta’ kulur wie˙ed, iΩda l-kuluri jkunu mferrxin. Ir-raba’ pass Dan il-pass mhux neçessarju, iΩda jag˙mel dekorazzjoni sabi˙a u fl-istess ˙in tkunu qed tg˙attu is-saqajn tas-si©ra. Tistg˙u tqieg˙du biçça drapp sabi˙a li tikkumplimenta t-tiΩjin fuq issi©ra. Mod ie˙or huwa li tpo©©u kaxxi mgeΩwrin b’karti sbie˙ b’tema tal-Milied b’tali mod li jixbhu r-rigali ta˙t is-si©ra. L-annimali fid-dar Meta narmaw it-tiΩjin tal-Milied g˙andna dejjem nikkunsidraw lannimali li g˙andna d-dar. Ma nag˙mlux ornamenti li jistg˙u jinkisru u li jintla˙qu façilment mill-annimali g˙al Ωew© ra©unijiet: li jkissru l-ornamenti u li jda˙˙lu l-˙gie© f’saqajhom. Biex tevitaw dan orbtu l-ornamenti mas-si©ra tal-Milied b’wire minflok bl-ispag jew Ωigarelli g˙al aktar sikurezza. Il-ponsjetti huma valenuΩi g˙all-annimali, u peress li l-annimali jnaqqru l-weraq tal-pjanti g˙al ra©unijiet varji, huwa importanti li ma tag˙mluhomx f’postijiet mil˙uqa mill-annimali. F’kaΩ li jkun hemm spag imdendel fejn jintla˙aq mill-annimali, araw li ma jkunx ta’ periklu li jitg˙aqqdu fih – l-annimali g˙andhom tendenza li jduru u j˙ufu fejn o©©etti li huma ©odda g˙alihom.

24 29|11|2015

kullhadd.com

l-iskill cArds f’GÓAWdex

kÓ MAdWArnA

Matul il-©ranet li g˙addew il-Kunsill Konsultattiv dwar l-Industrija tal-Bini (BICC) flimkien u bil-kollaborazzjoni tal-Ministeru g˙al G˙awdex organizzaw laqg˙a pubblika g˙all-˙addiema talkostruzzjoni. L-g˙an ta’ din il-laqg˙a kien li ˙addiema G˙awdxin f’din l-industrija jkunu mg˙arrfa sew dwar l-iskill cards li ser jid˙lu fis-se˙˙a fil-bidu tas-sena d-die˙la. Il-Perit Charles Buhagiar, Chairman EΩekuttiv tal-BICC, spjega kif b’dawn l-iskill cards il-˙addiema tal-kostruzzjoni ser ji©u rikonoxxuti fix-xog˙ol tag˙hom. Il-Perit Buhagiar kompla jispjega l-importanza ta’ dawn il-cards fejn kull ˙addiem l-ewwel ser jing˙ata ta˙ri© dwar is-sa˙˙a u s-sigurtà u li permezz tieg˙u ser jg˙in biex jitnaqqsu darba g˙al dejjem l-inçidenti fatali li jse˙˙u minn Ωmien g˙al Ωmien u li sfortunatament itappnu din l-industrija. Tkellmet ukoll Nadette Azzopardi mill-BICC fejn spjegat x’tipi ta’ cards ser jin˙ar©u. G˙alaq din il-laqg˙a pubblika l-Ministru g˙al G˙awdex, Anton Refalo. Il-Ministru fa˙˙ar din l-inizjattiva mill-BICC u enfasizza l-importanza li dawn l-iskill cards g˙andhom. G˙al din il-laqg˙a attendew numru konsiderovoli ta’ ˙addiema tal-kostruzzjoni fejn f’˙inijiet minnhom g˙amlu domandi lill-kelliema.

AktAr Minn 30 kollezzjonist f’WirjA tA’ MinjAturi

Aktar minn 30 kollezzjonist ta’ mudelli diversi ta’ karozzi se jkunu mi©bura flimkien waqt il˙dax-il wirja annwali tad-Die Cast & Scale Model Society. Id-Die Cast & Scale Model Society ti©bor fiha kollezzjonisti ta’ mudelli varji ta’ mezzi ta’ trasport tat-tip Die Cast kif ukoll

mudelli o˙ra mibnija bl-idejn. Din hija l-unika g˙aqda f’pajjiΩna li fi ˙danha ti©bor kollezzjonijiet ta’ mudelli Die Cast. Huwa delizzju mhux daqstant komuni f’pajjiΩna iΩda barra minn Malta nsibu bosta kollezzjonisti li kull meta jΩuru pajjiΩna dejjem ifittxu li jΩuru xi membri

jew wirjiet li juru dawn il-kollezzjonijiet. Is-sabi˙ ta’ kollezzjonijiet ta’ dan it-tip huwa li d-dilettant jixtri mudell li bih jibni kollezzjoni ta’ su©©ett partikolari, jew b’dawn il-mudelli jo˙loq dijorama. Hemm min ukoll jimmodifika dawn it-tipi ta’ mudelli. Min-na˙a l-o˙ra, il-mudelli li

jaqg˙u fil-kategorija ta’ Scale, insibu Ωew© tipi ta’ kollezzjonijiet. Dawk il-mudelli mibnija kompletament bl-idejn, ˙afna drabi minn materjal riçiklat (scratch built), kif ukoll dawk ilmudelli li jinxtraw Ωarmati – ˙afna drabi tal-plastik – li jinbdew mid-dilettant. Dawn jin-

volvu ˙afna ˙in u paçenzja g˙all-fatt li ˙afna mill-biççiet ikunu Ωg˙ar ˙afna u kull biçça trid tinΩebag˙ b’kuluri differenti skont kif iggwidat fi ktejjeb li jkun mal-mudell. Dawn iΩ-Ωew© tipi ta’ kollezzjonijiet se jkunu mi©bura ta˙t saqaf wie˙ed waqt il-wirja annwali li ilha ttella’ g˙al bosta snin id-Die Cast & Scale Model Society. Wirja li tinΩel tajjeb ma’ bosta, tant li ti©bed lejha mijiet ta’ viΩitaturi kull sena. Il-wirja ta’ din is-sena se ti©bor fiha numru ta’ kollezzjonijiet Die Cast b˙al: mudelli ta’ karozzi Honda u Mercedes, mudelli millfilms ta’ James Bond u minn films o˙rajn, mudelli ta’ vetturi promozzjonali li jirreklamaw lillgrupp muΩikali The Beatles, trakkijiet, Minis klassiçi, fireengines, vetturi tal-kostruzzjoni, vetturi militari u karozzi Amerikani, fost ˙afna o˙rajn. G˙all-ewwel darba minn membri ©odda ser ikun hemm esibiti mudelli ta’ karozzi tal-pulizija minn madwar id-dinja, u minjatura ta’ garaxx fuq skala 1:18. Se jkunu esibiti wkoll numru ta’ dijorami ta’ qisien diversi kif ukoll ma jonqosx li jkun hemm esibit mudell tal-Apron 9 millAjruport Internazzjonali ta’ Malta kompluta b’ajruplani, vetturi, passi©©ieri u t-terminal fuq skala 1:200; kif ukoll l-attrazzjoni ewlenija ta’ mudell ta’ çirklu komplut bi trakkijiet, figuri, annimali u kif ukoll bid-dwal u muΩika relatata, propjeta talmibki fundatur tal-g˙aqda, Tarcisio Saliba. Barra dawn il-kollezzjonijiet Die Cast insibu esibiti wkoll numru ta’ mudelli ma˙duma blidejn b˙al karozzi tal-linja kif kellna fl-img˙oddi f’pajjiΩna, ajruplani u ˙elikopters tal-gwerra. G˙all-ewwel darba se jkollna esibiti numru ta’ vetturi antiki li fl-img˙oddi konna nsibuhom f’pajjiΩna kollha ma˙dumin blidejn ambjentati fi triq tradizzjonali Maltija kompluta b’paesa©© bid-djar. Esibit ukoll g˙all-ewwel darba se jkun hemm mudell imdaqqas ta’ karru tal-karnival. Dawn il-kollezzjonijiet, fost ˙afna o˙rajn, se jkunu esibiti f’wirja bejn l-4 u t-8 ta’ Diçembru fix- showroom Easysell, Triq l-Imdina, Óal Qormi (direzzjoni minn ÓaΩÛebbu© g˙al Óal Qormi). Idd˙ul g˙al din il-wirja jkun ming˙ajr ˙las. Id-Die Cast & Scale Model Society b˙al dejjem tirringrazzja lill-familja Fenech fi ˙dan Tumas Group tal-g˙ajnuna li ilha ssib ming˙andhom tul dawn l-a˙˙ar snin.

KOMPETIZZJONI KTIEB KÓ

29|11|2015 25

kullhadd.com

KOMPETIZZJONI KTIEB Nixtiequ navΩaw lil dawk kollha li reb˙u ktieb matul din is-sena iΩda g˙adhom ma ©abrux il-ktieb, li se nag˙tu çans li dawn il-kotba jin©abru sal-Ìimg˙a 18 ta’ Diçembru, 2015. Il-kotba ma jkunux jistg˙u jin©abru wara d-data msemmija.

IL-ÓADDIEMA TA’ MISS WILMA Miss Wilma Draganti – wa˙da talMuΩew, imbaçça u bil-mustaççi – hi l-Kbira li tmexxi laboratorju fejn ji©u analizzati kampjuni tal-ikel u tal-ilma. Il-˙addiema jintbag˙tu ma’ Miss Wilma g˙ax ma jrid i˙addimhom ˙add. Fuq il-post tax-xog˙ol, dawn il˙addiema m’g˙andhomx g˙alfejn i©ibu lunch , g˙ax jieklu l-ikel li j i d ˙ o l g ˙at-testijiet. Jekk ma jixbg˙ux, il-Kbira ççemplilhom g˙al aktar kampjuni. Inkella ma toqg˙odx bihom. Il-˙addiema jitlewmu g˙as-sufanijiet g˙ax iridu jistrie˙u g˙all- parttime ta’ filg˙axija, u tg˙idx kemm jidg˙ulha ’l Miss Wilma jekk ifettlilha tqajjimhom biex jag˙mlu sieg˙a xog˙ol. Il-prinçipali, apparti li ji©ru billista ta’ min se jie˙u ©bejna jew yoghurt , jinqalg˙u ˙afna biex isajru l-la˙am medium jew well done, u jog˙rku u ja˙slu l-art bilmopp a˙jar minn Xummiemu – laktar purtinar ma˙mu© u g˙aΩΩien li qatt ra l-Laboratorju. Q a b e l idoqqu l-˙amsa u l˙addiema jparpru ’l barra, stenna minn kollox fil-Laboratorju ta’ Miss Wilma. Minn kollox. Il-ktieb b’qoxra attraenti ori©inali f i h t u Ω Ω a na stejjer irrakkontati minn narraturi differenti, imma l k o l l ˙ a ddiema li ja˙dmu lLaboratorju. Il-Óaddiema ta’ Miss Wilma ja˙bat it-tnax-il ktieb talawtur. Carmel Scicluna hu mwieled, imrobbi, miΩΩewwe© u joqg˙od Óal Qormi. Jistqarr li g˙adu bookworm minkejja li g˙andu 46 sena. Ta’ tnax-il sena kien jinqeda bilbiljetti sofor tal-Librerija ta’ Belt isSeb˙ ta’ ommu biex jaqra stejjer u rumanzi tal-kbar. Ta’ erbg˙a u g˙oxrin sena nxte˙et fuq letteratura ta’ bixra kompletament differenti. Fis-snin li kien fil-Fakultà talMediçina, l-Università, Scicluna ltaqa’ ma’ Oliver Friggieri, Kap tadDipartiment tal-Malti, u wrieh malm i t t p o e Ωija. Il-Professur kien g˙amillu da˙la u ˙ajru biex jippubblikahom. Fl-uffiççju tieg˙u, ilProfessur kien jissu©©erilu x’jaqra u jinkora©©ih biex ikompli jikteb. L-ewwel ktieb tieg˙u, Miktuba max-Xitan , ©abra ta’ stejjer skussj a t i , h u miktub fuq typewriter Antares 135 fi Ωmien meta Scicluna kien g˙adu kif iggradwa u beda

jirre©istra g˙ax-xog˙ol. Il-persuna li kienet fliet fuq fuq Miktuba maxXitan amret lill-˙arbiex Ωag˙Ωug˙ biex iqatta’ wa˙da mill-istejjer fuq l-inçest. G˙all-Im˙abba ta’ Lesbjana , ittieni ktieb, qajjem kjass s˙i˙ min˙abba s-sess espliçitu li kien fih. Minn telefonati lill-awtur li qed jirriskja li jmur l-infern sa ittri filgazzetti biex jg˙ajru lill-awtur b’sesswalità perversa interna, ilktieb kien ©ie ççensurat u ma setax jidda˙˙al fil-libreriji min˙abba l-kelma ‘lesbjana’ fuq ilqoxra ta’ quddiem. Min jg˙id li Scicluna jikteb il-˙mie© g˙all-flus u

g˙all-popolarità, u min jg˙id li Scicluna kiteb ktieb ‘rivoluzzjonarju’. B’reçensjonista j i k t e b f i l gazzetta li rritorna bil-posta l-ktieb lill-awtur u widdbu biex ma jer©ax jibg˙atlu o˙rajn dik ix-xorta; b’tal˙wienet jirrabjaw ma’ Scicluna li ma jridux kotba “fuq l-im˙awdin” g˙ax igerrxulhom lix-xerrejja; blG˙aqda tal-Omosesswali jinvitaw lil Scicluna fosthom; bl-avukat u bl-awtur tal-Ktieb ir-RoΩa jikteb lil Scicluna mill-Awstralja ˙a jqawwi qalb l-awtur; bl-ittri kontra ittri kontra l-ktieb joktru fil-gazzetti; bi kritiçi jg˙ollu l-ktieb mog˙la ssmewwiet u b’o˙rajn jims˙u saqa-

jhom fih. Il-konsegwenza ridikola u tad-da˙k ta’ dan kollu kienet li lktieb beda jisparixxi mill-vetrini tal-˙wienet tal-kotba b˙at-tilari talpastizzi l-Óadd filg˙odu. L-awtur, kontra l-parir mog˙ti lilu biex jipprepara n-negattivi g˙al elf kopja o˙ra, qatta’ l-a˙˙ar mitt kopja li kienu lesti g˙ad-distributur, u rmihom fil-landa taΩ-Ωibel. G˙ax il-kritika li ppretenda hu ma dehret imkien. Ìrajja ta’ medjokrità lillipuzjana, bluha, ©enn u komiçità f ’ p a j j iΩ iΩo l a n ; © r a j j a m a r b u t a patetikament ma’ storja fuq lesbjana m˙arbxa minn amateur ta’ 26 sena li qajla kien g˙adu tg˙allem labeçe tal-letteratura. Il-fama ta’ trouble maker baqg˙et imwa˙˙la mal-awtur g˙al snin s˙a˙ wara. Il-pubblikaturi ma ridux idendlu kushom ma’ kitba “li taqla’ l-inkwiet” u kien hemm min jirrifjuta xog˙lu qabel sa˙ansitra jaqra l-manuskritt mibg˙ut. In-Nofs Mudlam ˙a seba’ snin biex ©ie ppubblikat mill-awtur innifsu. U g˙al seba’ snin o˙ra Scicluna ddeçieda li jieqaf jippubblika. Waqt li g˙amilha çara kemmil darba mieg˙u nnifsu li ma kien se jag˙mel kompromessi ma’ ˙add fuq it-tip ta’ letteratura li kellu jikteb, fl-2011 l-awtur g˙amel esperiment ©did – biddel l-istil tal-kitba tieg˙u, u ppubblika a spejjeΩ tieg˙u, Miss Wilma, ©abra ta’ stejjer li jaqsmuk bid-da˙k . I l - k t i e b ing˙ata b˙ala donazzjoni lilLibrerija Çentrali ta’ Belt is-Seb˙, il-Furjana, u nqara u ntg˙o©ob ©mielu. Bl-akbar stag˙©ib tal-awtur, manuskritt qasir tieg˙u li jheΩΩeΩ listatus quo , jattakka l-istituzzjoni edukattiva, u jipparodizza b’mod sottili g˙alliem pedoflu Malti u tifla ta’ Year 5, intbag˙at g˙al kompetizzjoni u, kontra kull mistenni, reba˙ l-ewwel premju mill-Kunsill Nazzjonali tal-Ktieb u l-A©enzija Ûg˙aΩag˙. Qatt daqs dakinhar lawtur ma radd slaleb f’©urnata wa˙da. Il-Kummidjanti tal-Parlament (stejjer, 2014), Feruti (stejjer, 2014) u F’Óalq il-Lupu ( r u m a n z , 2 0 1 5 ) huma l-aktar kotba riçenti talawtur. It-tlieta, b˙al Il-Óaddiema ta’ Miss Wilma , huma ppubblikati minn Horizons. F’Óalq il-Lupu huwa wie˙ed mill-kotba short listed g˙all-Premju tal-Ktieb ta’ din issena.

Mistoqsija: Kemm-il ktieb kiteb l-awtur Carmel Scicluna?

Ibag˙tu r-risposta tag˙kom lil: Kompetizzjoni Ktieb, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, u tid˙lu biç-çans li tirb˙u l-ktieb: IL-ÓADDIEMA TA’ MISS WILMA ©entilment ipprovdut minn Horizons Ir-rebbie˙ jit˙abbar nhar il-Óadd 6 ta’ Diçembru. Ir-rebbie˙a huma mitluba ji©bru l-ktieb miç-Çentru Nazzjonali Laburista fil-Óamrun billi jippreΩentaw il-karta tal-identità mit-Tlieta sal-Ìimg˙a bejn id-09.00 u t-15.00, u s-Sibt bejn l-10.00 u l-16.00, eskluΩ festi pubbliçi. Intant, ir-rebbie˙a tal-ktieb X’QED TARA? hija:

A.CATANIA – il-Fgura

SkEdA kÓ

29|11|2015 27

kullhadd.com

103

06.10 06.50 07.50 08.30 10.00 11.05 11.35 12.30 12.40 14.10 17.00 18.00 18.30 19.30 20.10 20.30 21.30 21.40 23.10 23.30

Pink Panther Flimkien ma’ Nancy Sejja˙tli Helpline Paperscan Aroma Kitchen Il-Mistiedna Cibus A˙barijiet Kaxxa Mag˙luqa Arani Issa My Home Joe’s Kitchen CHOGM 2015 A˙barijiet Ieqaf 20 Minuta Andrew&Sue Indemand – Afterhours L-Argument Telebejg˙ A˙barijiet

102

07.00 08.00 08.45 10.15 11.15 12.00 12.45 13.00 14.00 14.05 15.20 16.40 17.30 18.00 18.05 18.45 19.30 19.50 20.30 21.30 21.35 23.15

A˙barijiet The Client (R) Telebejg˙ G˙alkul˙add Quddiesa mis-Santwarju ta’ Pinu Distinti (R) Telebejg˙ Intriççi (R) A˙barijiet Telebejg˙ Iswed fuq l-Abjad (R) Wheelspin (R) Flusek (R) A˙barijiet What’s for Dinner Newsfeed A˙barijiet Newsfeed Becky A˙barijiet Replay A˙barijiet

151

06.00 Lena 06.30 Cultura Memex La Scienza Rac Contata Dai Protagonsti 06.55 Heartland Sotto Pressione 07.36 Il Cavallo Del Principe 08.20 Frigo 08.45 Il Nostro Amico Charly 09.30 I Nostri Amici Animali 10.15 Il Meglio Di Cronache Animali 11.00 Mezzogiorno In Famiglia 13.00 Tg2 Giorno 13.30 Tg 2 Motori 13.40 Meteo 2 13.45 Quelli Che Aspettano 15.30 Quelli Che Il Calcio 17.05 Tg2 L.I.S. 17.10 90° Minuto 19.35 Squadra Speciale Cobra 11 20.30 Tg2 20.30 21.00 N.C.I.S. 22.40 La Domenica Sportiva

Media Shopping Anica Flash Find My Family Media Shopping Gossip Girl X Style Cena Di Mezzanotte Grande Fratello Live Live A Casa Tua ’15 Tra Sogno E Realtà The Vampire Diaries Gossip Girl Inga Lindstrom Un'estate A Norrsunda 20.00 Grande Fratello 21.10 Laws Of Attraction Matrimonio In Appello 23.20 Grande Fratello

06.00 07.00 07.15 08.05 09.40 10.25 11.10 12.25 13.20 13.22 14.15 14.30 15.00 15.05 19.00 20.00 20.10 21.45 23.30 23.40 23.45

20.00 21.00 22.00 23.00

Chopped Amazing Wedding Cakes The Kitchen Chopped Guy’s Big Bite Diners Drive-Ins and Dives Chopped Siba’s Table Iron Chef America Australian Food Adventures with Matt Moran Jenny Morris Cooks the Riviera Mystery Diners Diners Drive-Ins and Dives Iron Chef America

12.45 15.00 15.05 18.15 18.45 19.45 20.00 20.50 21.45 21.50 23.00 23.15

A˙barijiet Tebqa Qalb in-nies Paq Paq on Test Madwarna Óadt l-A˙bar Xi Qrajt dan l-A˙˙ar Malta u lil hinn Minnha News & CHOGM Press Conference Óadd G˙alik Tebqa Óbieb u G˙edewwa G˙awdex Illum Ninvestigaw x’Qed Nieklu Tebqa A˙barijiet X-Factor A˙barijiet X-Factor A˙barijiet Smack Down WWE

Fuori Orario. Cose (Mai) Viste Geo Zorro Film: Torna! Doc Martin Speciale Community – Le Storie Tgr Il Posto Giusto Correva L’Anno Hitler Eva Braun L’Amore, La Morte Tg3 In 1/2 Ora Tg3 Lis Kilimangiaro Tg3 Blob Che Tempo Che Fa Report Tg3 Tg Regione Gazebo

06.25 06.45 07.00 07.05 07.30 07.50 08.05 08.10 08.20 10.20 12.20 13.00 13.45 14.25 14.50 15.30 16.15 17.00 17.40 18.30 20.05 21.00 21.55 22.45

07.05 07.25 07.55 08.25 08.57 10.00 10.50 11.30 12.00 14.00 14.57 17.05 18.50 18.55 19.35 21.15 23.55

400

06.00 06.25 07.15 08.10 09.05 09.55 10.50 11.40 12.35 13.30 14.25 15.20 16.15 17.10 18.05 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

How Do They Do It? Misfit Garage Fast N’ Loud MythBusters Extreme Engineering What Happened Next? The Carbonaro Effect Storage Hunters Container Wars Legendary Motorcar Turbo Pickers Junkyard Empire Misfit Garage Wheeler Dealers Fast N’ Loud The Island with Bear Grylls Naked and Afraid Manhunt With Joel Lambert Predators Up Close Deadliest Catch

07.00 08.30 08.40 09.00 09.45 10.15 10.45 11.00 11.30 12.00 12.30 13.00 13.30 14.00 15.30 16.00 16.30 18.00 19.00 19.30 20.30

A˙barijiet Paq Paq on Test Kelma g˙all-Óajja Quddiesa tal-Óadd Vatican Magazine Qalb in-nies Tebqa MEA Awtokura Gastro-Kultura Venere Paq Paq Lifestyles Gadgets Martial Arts Maltarti Madwarna Malta u lil Hinn Minnha Animal Diaries G˙awdex Illum Dwarna A˙barijiet g˙al persuni b’nuqqas ta’ smig˙ 20.45 Paq Paq on Test 21.00 Kontrattakk

Tg4 Nig˙t News Media Shopping Super Partes Due Per Tre Terra! Santa Messa Le Storie Di Viaggio A… Tg4 Telegiornale La Signora in Giallo Donnavventura Le Stagioni Del Cuore Wichita Anteprima Tg4 Tg4 Telegiornale Tempesta D’Amore Maurizio Costanzo Show I Bellissimi Di R4

06.00 07.55 07.59 09.10 09.50 11.00 12.00 13.00 13.40 14.00 18.45 19.57 20.00 20.40 21.10 21.11 23.30

LA Sugar Tyra Banks Rich Kids of Beverly Hills Keeping Up With the Kardashians Dash Dolls Botched Fashion Police House of DVF

Toddlers & Tiaras Cake Boss Little People Big World Obsessive Compulsive Cleaners Best Of Buddy’s I Am Jazz My 600-Lb. Life My Big Fat Fabulous Life Sister Wives Cake Boss Say Yes to the Dress: Bridesmaids Say Yes to the Dress Extreme I Do’s Something Borrowed Something New 22.50 Diagnose Me 23.45 My 600-Lb. Life

06.00 06.30 09.45 10.30 10.55 11.50 12.20 13.10 13.30 13.30 13.40 13.50 14.00 14.14 16.00 16.45 16.48 16.50 19.00 20.00 20.35 21.30 23.45

155

07.00 07.30 07.44 07.50 08.32 10.12 12.25 13.00 13.05 13.45 14.05 16.15 18.28 18.30 19.00 21.25

Prima Pagina Traffico Tg5 Mattina Le Frontiere Dello Spirito Pianeta Mare Le Storie Di Melaverde Melaverde Tg5 L’Arca di Noè Domenica Live Avanti Un Altro! Tg5 Prima Pagina Tg5 Paperissima Sprint Riassunto Il Segreto Il Segreto X Style

06.50 07.15 07.40 08.30 09.25 09.50 10.15 11.10 12.00 12.50 13.45 14.35 15.25 16.15 17.05 18.55 19.45 20.10 20.35 21.00 21.55 22.45 23.10 23.35

Caribbean Life Hawaii Life Giada at Home Healthy Appetite With Ellie Krieger Caribbean Life Hawaii Life Rehab Addict Desperate Landscapes Junk Gypsies Model. NYC Giada’s Weekend Getaways Restoration SOS Virginia Fixer Upper Rehab Addict Extreme Homes House Hunters Hawaii Life Caribbean Life Rehab Addict Extreme Homes Daryl’s Restoration Over-Hall Caribbean Life Hawaii Life World’s Most Extreme Homes

07.10 08.45 10.40 12.05 13.30 15.55 17.25 19.00 20.35 22.10 23.50

06.00 06.25 10.55 11.50 12.45 16.25 17.20 21.00 21.55 22.50 23.45

Call of the Wildman Treehouse Masters Snake Sheila Ten Deadliest Snakes with Nigel Marven Austin Stevens: Most Dangerous Ten Deadliest Snakes with Nigel Marven Austin Stevens: Most Dangerous River Monsters Snake Sheila Ten Deadliest Snakes with Nigel Marven Austin Stevens: Most Dangerous

06.00 07.00 08.00 09.00 10.00 11.00 12.00 13.00 13.30 14.00 15.00 16.00 17.00 18.00 19.00 20.00

06.00 09.00 19.00 20.00 21.00 22.00 23.00

Teleshopping Pawn Stars Mountain Men The Curse of Oak Island Ancient Aliens Storage Wars Hunting Hitler

07.05 07.30 07.55 08.45 09.40 10.25 11.20 12.05 12.30 12.55 13.20 13.45 14.35 15.25 15.55 16.20 16.45 17.10 17.35 18.00 18.25 18.50 19.15 19.45 20.30

Blaze and the Monster Machines PAW Patrol Winx Club The Fairly OddParents Sanjay and Craig Kung Fu Panda Bella and the Bulldogs Sam & Cat Victorious Big Time Rush Marvin Marvin SpongeBob SquarePants The Penguins of Madagascar The Fairly OddParents iCarly Big Time Rush Victorious iCarly SpongeBob SquarePants Teenage Mutant Ninja Turtles The Penguins of Madagascar Henry Danger The Thundermans Bella and the Bulldogs SpongeBob SquarePants

600

07.45 WATTS 08.30 Motorsports 08.45 FIS Summer Grand Prix Ski Jumping 10.00 World Series by Renault 10.45 WATTS 11.00 Major League Soccer 11.30 Football's Greatest 12.00 UEFA European Championship Under 21 Football 13.15 Four Hills, Ski Jumping 14.15 FIS World Championship Nordic Skiing 15.15 Major League Soccer 15.45 UEFA Women’s Champions League Football 20.00 Major League Soccer 20.30 Revolution Series Track Cycling 22.00 Wednesday Selection 22.05 Riders Club 22.10 OHL Classic at Mayakoba, PGA Tour Golf

Return of the Seven Jakob the Liar Yours, Mine and Ours It Runs in the Family Bound for Glory C.H.O.M.P.S. Waking Up in Reno Phantoms Pray for Death Valley Girl Phantoms

410

405

23.00

452

Super Partes I Puffi Tom & Jerry Looney Tunes Show Lupin Junior Studio Aperto Sport Mediaset Anticipazioni Sport Mediaset XXL Grande Fratello The Musketeers Penelope Studio Aperto Anticipazioni Studio Aperto Pallottole Cinese I Fantastici 4

312

21.00 22.00

412

Parlamento Punto Europa Unomattina in Famiglia Dreams Road 2015 Usa. Route 66 A Sua Immagine Santa Messa A Sua Immagine Linea Verde Pole Position Gran Premio Di Formula 1 Telegiornale Pole Position Gran Premio Di Formula 1 Gara Gran Premio Di Formula 1 L’Arena Tg 1 Che Tempo Fa Speciale Tg 1 L’Arena Telegiornale Flavio Insinna Conduce Affari Tuoi Il Giovane Montalbano Sette Lunedì Speciale Tg1

307

403

06.00 07.40 09.30 11.20 12.15 13.10 14.05 15.00 15.55 16.50 17.45 20.05 21.00 21.55

150

154

306

06:00 06:30 07:00 09:00 12:00 21:00 22:00 23:00

Show Me Show Me Gigglebiz Woolly & Tig Teletubbies Show Me Show Me Gigglebiz Woolly & Tig Jollywobbles Doctors EastEnders Breaking Pointe The Weakest Link Doctor Who The Mimic Breaking Pointe The Weakest Link Doctor Who The Vicar of Dibley Our Queen Sally Lockhart Mysteries The Paradise New Tricks Luther Waking the Dead

104

153

300

372

06.00 07.00 08.00 10.00 11.00 12.00 15.00 16.00 18.00 19.00

06.00 07.20 07.30 08.00 08.15 08.45 10.00 10.15 11.45

152

162

06.00 06.57 07.00 07.50 08.05 10.30 11.10 12.00 13.00 13.40 14.10 16.00 18.00

101

Globe Trekker House Hunters International Salvage Dawgs The Vanilla Ice Project Extreme RVs Shed & Buried Building Alaska Lake Life Salvage Dawgs The Vanilla Ice Project World’s Greatest Motorcycle Rides Toug˙ Trains African Motorcycle Diaries Shane Delia’s Moorish Spice Journey Shed & Buried World’s Greatest Motorcycle Rides Mysteries at the Museum Most Terrifying Places in America: Top 13 Big Kitchens

ÇENTRU LABURISTA IL-FGURA OFFERTI GÓALL-KIRI TAL-BAR Il-Kumitat Laburista tal-Fgura jixtieq javΩa li qieg˙ed jilqa’ offerti g˙all-kiri tal-bar taç-Çentru. Kull min huwa interessat jista’ ji©bor il-formoli tal-offerta u l-kundizzjonijiet ming˙and is-segretarju. L-offerti jag˙lqu nhar l-Erbg˙a 16 ta’ Diçembru 2015, fis-7pm. Il-kumitat jirriserva d-dritt li jirrifjuta l-aktar offerta vatna©©juΩa.

28 29|11|2015

kullhadd.com

MIC-

Cinema

RAPPORTI TA’

KÓ ÇINEMA

Carmel Bonnici

MIA MADRE

DRAMMATIKU

DIRETTRIÇI MN IKKTA B’MOÓÓHA MXERRED Atturi Ewlenin: Margherita Buy, John Turturro, Giulia Lazzarini, Beatrice Marconi, Nanni Moretti Direttur: Nanni Moretti. Distributur: Curzon Artificial Eye Films Ma˙ru© minn Side Street Films, Eden Cinemas Id-direttur u attur Nanni Moretti jidher li jibbrilla f’films ta’ niket jew luttu filfamilja. Wara La Stanza Del Figlio ( The Son’s Room ) (2001), fejn il-mewt ta’ tifel f’inçident meta kien qieg˙ed jog˙dos ifarrak lill-familja, issa g˙andna mara anzjana li tinsab marida l-isptar u kif din il-˙a©a tolqot liΩ-Ωew©t itfal tag˙ha. Margherita (Buy) qed tidderie©i film b’tema ta’ strajk minn ˙addiema ta’ fabbrika wara li xi w˙ud minnhom se jwaqqfuhom mix-xog˙ol. Din il-fabbrika nxtrat minn kumpanija Amerikana bis-sid ©did ikun Barry Huggins (Turturro). Dan jinzerta li hu attur kburi u kollu fta˙ir li ˙adem ma’ Stanley Kubrick, ma jsegwix id-direttivi li tag˙tih Margherita u sikwit jinsa ˙afna mid-djalogu. F’din latmosfera mçajpra,

Óin: 107 min. Çert. 15

Margherita tinsab diΩilluΩa g˙ax, barra li qed issib ˙afna tfixkil waqt l-iffilmjar, trid ukoll tmur l-isptar tie˙u ˙sieb ommha. Infatti, ikun aktar ˙uha Giovanni (Moretti, iddirettur stess) li qed jg˙addi ˙afna ˙in idur bl-anzjana. Hi qed t˙ossha ˙atja sewwa li ma ˙aditx aktar responsabbiltà ta’ ommha u din il-˙a©a qed tirrifletti ˙aΩin fuq irrelazzjoni mal-familja tag˙ha, mal-˙bieb u l-kollegi. John Turturro jidher li g˙andu xalata fil-parti ta’ attur ineffiçjenti, però Mia Madre hu lfilm ta’ Margherita Buy li totalment tiddominah fil-parti eççellenti tag˙ha ta’ wa˙da inkwetata minn kull na˙a. Nindunaw dan fil-bidu meta tibda tag˙ti struzzjonijiet ambigwi, li ma jiftehmux, lillatturi tag˙ha meta tinsab b’mo˙˙ imxerred b’diversi ˙sibijiet ta’ ommha u tal-film li qed tidderie©i.

Dan ir-rwol rebba˙ lil din lattrici ovazzjoni kbira millpubbl i k u t a l - F e s t i v a l t a ’

Cannes. Il-film hu bis-sottotitoli u waqtiet Ωg˙ar bl-IngliΩ.

MISS YOU ALREADY

GRAFIKU

VJAÌÌ EMOZZJONANTI MA’ ÛEWÌ NISA ÓBIEB Atturi Ewlenin: Toni Collette, Drew Barrymore, Paddy Considine, Dominic Cooper, Frances De La Tour, Jacqueline Bisset Direttrici: Catherine Hardwicke. Distributur: E-One Films Ma˙ru© minn KRS Releasing. Il-˙biberija profonda u twila bejn Ωew© nisa, fejn anke jkun hemm Ωmien li titfarrak, hija t-tema prinçipali ta’ Miss You Already , xog˙ol bi Ωvilupp ta’ kummiedja li jaqleb f’andament serju u drammatiku. Din hi produzzjoni Brittanika, mi©buda kemm

Óin: 112 min. Çert. 12A f’Londra u kemm fis-sbu˙ija naturali tax-xag˙ri ta’ Yorkshire (Yorkshire Moors) u l-in˙awi tal-qrib. Dawn iΩΩew©t i˙bieb tal-qalb jg˙addu minn vja©© emozzjonanti flimkien, fejn kellhom jikkumbattu l-kançer tas-sider u ttrattament tal-IVF; aspetti li jaffettwaw ˙ajjithom bil-kbir.

Milly (Collette) u Jess (Barrymore) ilhom ˙bieb kbar sa minn età Ωg˙ira. Dejjem qasmu bejniethom affarijiet diversi b˙al ˙wejje©, çajt, sigrieti u anke xi ˙bieb maskili, imma issa li kibru jridu ja©ixxu ta’ adulti. Milly hi miΩΩew©a lil Kit (Cooper) li j˙obbha ˙afna u, flimkien maΩ-Ωew©t itfal tag˙hom, joqog˙du f’dar sabi˙a fil-belt. Jess, li hija arkitetta, toqg˙od fuq dg˙ajsa f’kanal tax-xmara Thames, f’Londra, ma’ Jago (Considine). Il˙biberija tag˙hom tibda sejra lura meta Milly tkun taf li hija marida gravi u Jess tipprova

b’kull mezz biex ikollha tarbija. Mill-problemi ta’ dawn ittnejn, speçjalment il-marda ta’ Milly, il-film ma j˙alli xejn g˙all-imma©inazzjoni. Miss You Already g˙andu direzzjoni tajba ta’ Catherine Hardwicke, li di©à wriet ˙ila f’temi soçjali li ja˙arqu b˙al fil-film Thirteen. Fuq kollox, l-Awstraljana Toni Collette tiddomina bilkbir kemm fil-bluha taΩΩg˙oΩija u wisq aktar fis-sagrifiççji li tg˙addi minnhom filmarda kiefra li qabditha, laktar meta b’wiççha mnikket tinfexx f’rabja tal-©enn. Film realistiku sewwa!

CAPTIVE

KURJUÛ

STORJA VERA, GÓALKEMM STRAMBA Atturi Ewlenin: David Oyelowo, Kate Mara, Leonor Varela, Mimi Rogers, Michael K. Williams Direttur: Jerry Jameson Distributur: Paramount Ma˙ru© minn KRS Releasing.

Qattiel a˙rax, ma˙rub, ja˙taf mara u jΩommha pri©uniera f’darha stess g˙al seba’ sig˙at s˙a˙. Hi, li qed tag˙mel sforz biex te˙les mill-influwenza tad-drogi, sabet mezz kif tiskappa permezz ta’ ktieb dwar il-fidi, billi taqralu siltiet minnu, i©©ibu bejn ˙altejn bejn id-disperazzjoni li

Óin: 97 min. Çert. 12A

g˙andu fuqu u t-tama li kollox mhux mitluf. Din l-istorja pjuttost stramba u mirakoluΩa li ©rat fil-11 ta’ Marzu 2005, f’Atlanta, Georgia, affaxxinat lin-nazzjon Amerikan kollu u hi rrakkontata b’mod sempliçi iΩda interessanti f’Captive. Ashley Smith (Mara), mara Ωag˙Ωug˙a li til-

fet il-kustodja ta’ bintha min˙abba d-drogi, tattendi laqg˙a ta’ grupp li jift˙u qalbhom ma’ xulxin u ting˙ata lktieb best-seller The Purpose Driven Life, miktub minn Rick Warner, bniedem reli©juΩ. Hi bilkemm tkun trid tie˙du u qatt ma tobsor li dan ilvolum se jsalvalha ˙ajjitha. Brian Nichols (Oyelowo), pri©unier li b’mod brutali ja˙rab mill-˙abs, joqtol diversi nies waqt li jiskappa, fosthom im˙allef. Fi triqtu d-destin ilaqqg˙u ma’ Ashley li ja˙tafha biex jid˙ol jistkenn u jista˙ba f’darha. Fis-sig˙at li ©ejjin dawn it-tnejn se jinvolvu

ru˙hom f’relazzjoni ta’ tensjoni qawwija u emozzjoni fejn hi ssib mezz kif tista’ tikkalma lit-tormentatur tag˙ha, billi taqralu minn dan il-ktieb bit-tama li jirrealizza x’g˙amel u ©©ibu f’sensih. It-tema ta’ mara f’qag˙da vulnerabbli ffaççjata minn ra©el b’disperazzjoni g˙amja fuqu tiΩvol©i b’mod sodisfaçenti f’din il-produzzjoni. Fil-verità, Ashley qatt ma fet˙et dan il-ktieb ˙lief meta bdiet taqra siltiet minnu lil Brian, li kienu biΩΩejjed biex akkwistat mill-©did il-libertà u biex tissupera l-©ibda tag˙ha g˙ad-drogi.

ÇInEMA KÓ

29|11|2015 29

kullhadd.com

BRIDGE OF SPIES

STORIKU

IL-GWERRA BIERDA U L-ISPIJI Atturi Ewlenin: Tom Hanks, Mark Rylance, Scott Shepherd, Austin Stowell, Amy Ryan, Sebastian Koch Direttur: Steven Spielberg Distributur: 2Oth Century Fox Ma˙ru© minn KRS Releasing Id-direttur rinomat Steven Spielberg mar lura nofs seklu, fi Ωmien tassew ta’ anzjetà mad-dinja kollha, fl-eqqel talGwerra Bierda bejn iΩ-Ωew© superpotenzi ta’ dak iΩ-Ωmien: l-Istati Uniti u l-Unjoni Sovjetika, g˙all-film Bridge Of Spies . F’din l-era ta’ tensjoni kbira tas-snin ˙amsin, flAmerika kienet tirrenja paranoja kbira u biΩa’ ta’ ˙akma Kommunista, bi spiji ji©©errew fuq iΩ-Ωew© na˙at. Din il-produzzjoni twila hija maqsuma bejn Ωew© avvenimenti separati li, iΩda, fl-a˙˙ar ikollhom konnessjoni ma’ xulxin. Meta Matt Charmen, kittieb ibbaΩat Londra, interessah l-isem ta’ James Donovan, avukat Amerikan minn Brooklyn li ˙atru l-President John F. Kennedy biex imur Kuba u jinnegozja l-˙elsien ta’ 1,113-il pri©unier, sab storja fuq dan l-avukat ta’ snin qabel

Óin: 147 min. Çert. 12A li aktar ©ibditlu l-attenzjoni. Matt irnexxielu jikkonvinci studio tal-films biex i©ib dan lavveniment reali fuq il-liΩar. Bridge Of Spies jirrakkonta kif fil-bidu tas-snin tal-Gwerra Bierda, l-FBI arrestaw lil Rudolf Abel (Rylance), spija Sovjetiku li jg˙ix fi New York. Hu jintbag˙at il-˙abs u James Donovan (Hanks) jaççetta, kontra qalbu li jin˙atar lavukat difensur tieg˙u. Bilkapaçità tieg˙u fil-li©i, Donovan je˙ilsu mill-mewt iΩda jintbag˙at il-˙abs g˙al g˙omru. Xi ˙add irrabjat, wara dan il-verdett jispara fuq id-dar tieg˙u meta jkun mal-familja. Ftit wara, ajruplan Amerikan ta’ spjuna©© jittajjar millPakistan fuq l-ispazju Sovjetiku biex jie˙u xi ritratti, jitwaqqa’ u l-pilota tieg˙u, Francis Gary Powers (Stowell), je˙el g˙axar snin ˙abs fir-Russja. Bil-biΩa’ li jista’ jitkellem, is-

CIA, impressjonati bil-˙ila ta’ Donovan fil-©uri ta’ Rudolf Abel, iqabbduh biex imur Berlin u jinnegozja bdil ta’ pri©unieri. Hemmhekk isir jaf li student Amerikan ukoll ©ie arrestat meta nstab fuq in-na˙a l-o˙ra tal-˙ajt ta’ Berlin u jinnegozja wkoll g˙all-˙elsien tieg˙u. L-isem Bridge Of Spies jirreferi g˙al Glienicke Bridge, bejn Berlin tal-Punent u Potsdam, fejn sar il-bdil talpri©unieri. Dan it-thriller drammatiku, fl-ewwel parti investigattiva tieg˙u jixbah xog˙ol li ˙are© mill-pinna ta’ John Le Carrè u simili mal-investigazzjonijiet ta’ The FBI Story (1959), u dirett b’mod sublimi minn Steven Spielberg li interessa ru˙u sewwa f’dan ilpro©ett peress li missieru stess kien ukoll involut fin-negozjati tal-pilota Franci Gary Powers. Il-fotografija ta’ Janusz Kamininski hi eskwiΩita u tinkludi l-bini tal-˙ajt ta’ Berlin. G˙al darb’o˙ra Tom Hanks, kalm u sod, jag˙ti interpretazzjoni li tista’ ter©a’ twasslu g˙al nominazzjoni g˙allOscars. L-a˙wa Coen huma wkoll produtturi flimkien ma’ Spielberg.

BURnT

DELIZZJUÛ

KOK PRIM B’KARATTRU DIFETTUÛ Atturi Ewlenin: Bradley Cooper, Sienna Miller, Daniel Bruhl, Matthew Ryhs, Uma Thurman, Emma Thompson Direttur: John Wells Distributur: Entertainment Films Ma˙ru© minn KRS Releasing

Óin: 100 min. Çert. 15

Adam Jones (Cooper) huwa kok mill-aqwa li kiseb g˙arfien u suççess f’ristorant famuΩ f’Parigi. F’salt wie˙ed tilef kollox min˙abba l-vizzju tad-drogi u d-dejn li g˙andu jag˙ti. F’ Burnt insibuh f’sitwazzjoni mwierg˙a, fejn tilef kollox u r-rivali tieg˙u ja˙sbuh li spiçça. Bradley Cooper, wie˙ed mill-aktar atturi versatili talmument, erba’ darbiet innominat g˙all-Oscar, jer©a’ jinterpreta parti ta’ wie˙ed ming˙ajr kontroll fuqu nniffsu, b’temperament qawwi, iΩda ˙afna drabi ja©ixxi ta’ ba˙bu˙. B’determinazzjoni li jer©a’ jqum fuq saqajh u jikseb id-dinjità li kellu, imur Londra bi pjan li jakkwista suççess b˙ala kok prim u forsi wkoll jg˙in lir-ristorant fejn se ja˙dem jikseb tliet stilel Michelin. Din mhix se tkun ˙a©a façli meta f’mumenti jirvilla meta jara lil s˙abu l-koki lo˙ra mhux daqshekk impenjattivi jew jiltaqa’ ma’ o˙rajn li fil-passat g˙amlilhom xi ˙sara. Forsi l-˙biberija mhux façli ma’ Helene (Miller), ilkoka ta’ ma©enbu, traΩΩnu mill-furja u l-egoiΩmu qawwi li g˙andu fuqu. Burnt, fl-ispirtu tieg˙u, hu kummiedja b’ton serju u drammatiku, kummiedja ddominata minn Bradley Cooper, bi Ωvilupp tassew

pjaçevoli u apetituΩ. Ixxog˙ol tal-koki ja˙dmu b’manija tal-©enn biex jaqdu lill-klijenti fl-inqas ˙in possibbli huwa verament impressjonanti. Ûgur li qatt

ma deher ikel daqshekk delizzjuΩ fuq il-liΩar taç-çinema minn xog˙lijiet b˙al Babette’s Feast (1987) u Big Night ( 1 9 9 6 ) ’ l hawn.

L-AQWA ÓAMES FILMS Bejn it-18.11.2015 u t-22.11.2015

Spectre The Hunger Games: Mockingjay Part 2 Hotel Transylvania 2 The Last Witch Hunter Solace

KOMPETIZZJOnI EMPIRE CInEMA Mistoqsija g˙al din il-©img˙a: Min jidderie©i l-film Miss You Already? Ibg˙at it-twe©iba tieg˙ek lil: Kompetizzjoni Films, KullÓadd, ÇNL, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717. Ir-rebbie˙ jirba˙ Ωew© biljetti ming˙and l-Empire Cinema ta’ Bu©ibba. Rebbie˙ tal-©img˙a li g˙addiet: A.AQUILINA – Bu©ibba

30 29|11|2015

kullhadd.com

KÓ AVVIÛI

AVVIÛI KLASSIFIKATI

PROPRJETÀ

TANAYA’S Dev. Ltd: G˙aΩla kbira ta’ appartamenti f’kull Ωona ta’ Malta. Jinbieg˙u ming˙ajr depoΩitu u n˙allsulek il-kuntratt. Offerta speçjali. G˙al aktar dettalji çempel 9992 4999. Ming˙ajr a©enti jekk jog˙©bok.

g˙ajnuna fid-djar u night sitters. Servizz ta’ 24 sieg˙a, G˙andna wkoll g˙all-kiri: wheelchairs, hoists, commodes, walking frames u hospital beds . G˙al aktar informazzjoni çempel fuq dawn in-numri: 2137 6946/9947 0178. AFFARIJIET GÓALL-BEJGÓ

SERVIZZI INVESTIGAZZJONI PRIVATA. Ûwi©ijiet, g˙erusija u relazzjonijiet o˙ra, DNA forensic tests, tfal ma˙tufin minn Malta, kaΩijiet çivili, kaΩijiet o˙ra filqorti, problemi f’kumpaniji jew negozju. Nag˙mlu xhieda filqorti. Na˙dmu f’Malta u anke barra. G˙al appuntament çemplu 7959 0000. email: info@privateinvestigationmalta.com Korsijiet f’Livell Ordinarju f’diversi su©©etti b˙allMatematika, IngliΩ, Malti, FrançiΩ, FiΩika u o˙rajn. Noffru wkoll korsijiet tal-ECDL. Prezz €35 kull module. Noffru wkoll korsijiet baΩiçi fil-kompjuter, €50. Çempel 2166 2241 jew 7766 2241 jew Ωur is-sit elettroniku www.tudorinstitute.com Tewmi Group g˙al lezzjonijiet tal-karozzi kemm manual u kif ukoll automatic. Cab service u karozzi g˙all-kiri bi prezzijiet ra©onevoli. Ûur is-sit www.tewmi.com jew çempel 9942 2422. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin fuq stil ballroom jew Latin-Amerikan. Lezzjonijiet taΩ-Ωfin g˙allbeginners u kompetizzjonijiet minn Imperial Qualified Dance Teacher (ISTD) Ibg˙at SMS fuq 7925 3015 jew çempel 2138 6818 sa 12.00pm. Care and Cure Group Ltd: infermiera m˙arr©a, caring assistants, nannies, nies im˙arr©in biex iΩommu kumpanija,

Sett komplut ta’ car-seat covers ta’ lewn griΩ çar. Inxtraw 6 xhur ilu. Prezz €35. Çempel 7930 0261.

Cover tal-karozza g˙ax-xita u ta’ ta˙t tad-drapp. Kundizzjoni tajba. Prezz €40. Çempel 7930 0261. G˙andna varjetà kbira ta’ arlo©©i b˙al Tissot, Citizen, Casio, Michael Kors, Fossil, Esprit, Festina u Q&Q. Issibilna wkoll arlo©©i ta’ malhajt, Ωveljarini u selezzjoni ta’ cuckoo clocks mill-Black Forest. Noffru servizzi rigward tiswija ta’ kull tip ta’ arlo©© kif ukoll nibdlu batteriji, çineg, naqtg˙u kull forma ta’ ˙©ie©a, eçç. G˙al dawk larlo©©i tajbin g˙all- ilma, noffru s-servizz ta’ water pressure test waqt li tistennew g˙alih. Nispeçjalizzaw ukoll fuq tiswija ta’ grandfather clocks u kull tip ta’ clock. It-tiswija hija bil-garanzija. G˙al aktar informazzjoni Ωur is-sit: www.expresswatchrepairs.com jew irrikorru 110, Triq il Kungress Ewkaristiku, il-Mosta. Çempel 2141 7235. XOGÓOL TA’ MANUTENZJONI Installazzjoni u tiswija ta’ aerials tat-televiΩjoni. Offerti vanta©©juΩi fuq sistemi tas-satellita u fuq l-android TV boxes . G˙al aktar infromazzjoni çempel 2148 6211

G˙al kull tip ta’ kisi bil-©ibs, ramel u siment, graffiato , Ωebg˙a, xog˙ol fuq l-antik, xog˙ol fuq il-pond, madum, membrane , dawl u ilma. Çempel fuq 7928 5444.

Tiswija u installazzjoni ta’ estensjonijiet tat-telefowns g˙al kull tip ta’ linji fissi. Çempel fuq 7993 0419. Varjetà ta’ ˙wat, ˙oroΩ, kanali tal-ilma, çangatura qadima jew ©dida, kantun qadim, lavur ta’ kull tip. Çempel lil Jason fuq in-numru 2143 2352 jew 9947 7167. Jason Gatt g˙al kull xog˙ol ta’ tibjid u tik˙il, kisi normali, fuq il-fil, fuq xog˙ol antik u bilpont, kisi bil-©ibs u graffiato. Kiri ta’ cherry picker (tower ladder). Çempel fuq 9945 4235 jew 2180 5811. WP Ltd ta’ Triq ix-Xitwa, Óal Qormi, jispeçjalizzaw f’xog˙ol ta’ waterproof membrane , damp proofing u rubberised paint . 25 sena esperjenza. Stimi b’xejn u prezz moderat. Çempel 2148 8972, 2143 8326, 9944 5527 jew 7981 2784 jew Ωur is-sit www.wpmalta.com G˙al kull tip ta’ xog˙ol fuq faççata, bjut, appo©©i, gallarijiet, eçç. Membrane jew liquid membrane . Mela pprote©i lproprjetà tieg˙ek mill-ilma tax-xita u çempel issa g˙al stima b’xejn bin-numru 7905 8883 jew id˙ol fuq is-sit www.darrendoitall.com Il-bejt tieg˙ek jag˙mel l-ilma? G˙andek problema ta’ moffa? Kenda Ltd issolvilek il-problema. Nispeçjalizzaw fuq xog˙ol ta’ waterproofing u membrane b’10 snin garanzija. Xog˙ol professjonali bl-aqwa materjal ISO pool . G˙al stima bla obbligu çemplu 7972 9967 jew Ωur is-sit www.kendawaterproofing.com

Kupun AvviΩi Klassifikati IKTEB L-AVVIÛ F’DAN L-ISPAZJU

ISEM, KUNJOM, NUMRU TAT-TELEFOWN/MOWBAJL U INDIRIZZ

AVVIÛI OÓRA

KIRI TA’ BAR. Il-Kumitat talG˙aqda Boççi Lija qed jilqa’ offerti g˙all-kiri tal-bar. Ilkundi z z j o n i j i e t jistg˙u jin©abru ming˙and il-membri tal-Kumitat sal-Erbg˙a 9 ta’ Diçembru 2015, flimkien ma’ ˙las ta’ €20 kull kopja. G˙al iΩjed informazzjoni çempel 7960 3131 jew 7932 8345. PAUL & W A T E R S – T H E PERFU M E R Y . G ˙ a l l - a q w a ditti ta’ fwejja˙, ori©inali u bl-or˙os prezzijiet f’Malta, Ωur il - ˙ w i e n e t t a ’ P a u l & Waters – The Perfumery. Il˙wienet tag˙na tal-Fgura, ilMosta, Óal Qormi u Ra˙al Ìdid ikunu miftu˙in kuljum mid-9 . 0 0 s a 1 2 . 3 0 u m i l l 16.00 s a s - 1 9 . 0 0 . P a u l & Waters Free Delivery Service. Çempel 2766 3361. MUSIC LINK Issibilna kull tip ta’ strumenti muΩikali, fosthom drums kemm akustiçi u elettriçi, cymbals, percussion, pjanijiet di©itali, baby grand pianos, sound mixers u sound cards. Apparat ta’ DJ sound systems, kitarri klassiçi u akustiçi, bass guitars , strumenti tar-ram, wood winds, vjolini, spare parts u aççessorji o˙ra. G˙andna ssib ukoll kotba tal-muΩika tat-tag˙lim. Mur Music Link, 262, Triq Fleur-de-Lys, B’Kara. Çempel 2148 2796. AGR AUTO JAPANESE PARTS GÓAL L- KAR OZZI : Inbig˙u kull tip ta’ parts ta’ karozzi ÌappuniΩi u Koreani, fosthom Kia, Toyota, Isuzu, Daewoo, Mitsubishi, Honda, Subaru. Huma wkoll importaturi ta’ Ωjut u air filters, shock absorbers, brake pads, clutchParts ©enwini. es, eçç. G˙al aktar informazzjoni çempel 2144 6839 jew 9947 4504. Fax: 2147 0295. Email : alex@agrautoparts.com

NIGRET NIGHT CLUB AND RESTAURANT, Labour Ave, irRabat, Malta. Naççettaw bookings g˙al coffee mornings , lunches u dinner dances u kull okkaΩjoni o˙ra. Miftu˙in fil- weekends , lejla Maltija b’differenza kull nhar ta’ Ìimg˙a. U nhar ta’ Sibt muΩika g˙al kul˙add ma’ Franz Grech. Inservu wkoll take away fil-weekends. Naççettaw bookings g˙all-festi tal-Milied . G˙al aktar informazzjoni çempel 2145 4858/2145 4908/7945 4908. Tistg˙u ΩΩuru s-sit elettroniku www.nigretnightclub.com jew www.nigretnc.com TALBA LILL-ISPIRTU S-SANTU

Int li ssolvi l-problemi kollha, dawwal it-toroq kollha tieg˙i biex nikseb dak li ne˙tie©. Inti li tajtni d-don divin biex na˙fer u ninsa d-deni kollu li jsir kontra tieg˙i, li f’kull mument ta’ ˙ajti tkun ma©enbi. F’din it-talba qasira nixtieq nirringrazzjak ta’ dan kollu, waqt li nikkonferma mill-©did li qatt ma ninfired minnek, anke quddiem lilluΩjonijiet materjali. Nixtieq li nkun mieg˙ek fil-glorja ta’ dejjem. Grazzi g˙all-˙niena tieg˙ek lejja u lejn dawk li ji©u minni. Din it-talba g˙andha ting˙ad tlett ijiem wara xulxin. Wara tlett ijiem it-talba tkun maqlug˙a, anke jekk g˙allbidu tidher diffiçli. It-talba g˙andha tkun ippubblikata mill-ewwel wara li tinqala’ lgrazzja, bla ma tissemma x’kienet. A˙na nixtru kollox, b˙al g˙amara, fajjenza, arlo©©i, figurini, muniti, midalji u kull ˙a©a o˙ra. Çemplu fuq 2147 0128 jew 2123 7597 jew 9986 9519.

Offerta 1: ©imag˙tejn

€5

Offerta 2: 5 ©img˙at

€10

Offerta 3: 2 avviΩi g˙al 5 ©img˙at

€15

Offerta 4: 13-il ©img˙a

€30

Offerta 5: 26 ©img˙a

€56

Offerta 6: 52 ©img˙a

€93

ÓLAS B’CASH JEW CHEQUE LIL: Sound Vision Print Ltd, KullÓadd, AvviΩi Klassifikati, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

AVVIÛI kÓ

kullhadd.com

AVVIÛIÌENERALI From Timekeepers to Trendsetters Palazzo Falson Historic House Museum b’kollaborazzjoni ma’ Fondazzjoni Patrimonju Malti qed tkompli bis-sensiela ta’ wirjiet temporanji; din id-darba b’wirja ta’ arlo©©i antiki. Aktar minn 50 arlo©© mislufa g˙all-okkaΩjoni minn kollezzjonijiet privati u muΩewijiet jitfg˙u dawl fuq itteknolo©ija u l-kwalità artistika ta’ dawn l-arlo©©i. Il-wirja t˙ares lejn il-varjetà u l-uΩu ta’ dawn l-arlo©©i kif ukoll tiffoka fuq arlo©©i ta’ importanza partikolari li kienu ta’ personalitajiet mag˙rufa. F’din il wirja mhux biss naraw kif ja˙dmu dawn l-arlo©©i, imma niflu wkoll il-kwalitajiet estetiçi tag˙hom u kif fl-img˙oddi kienu parti indispensabbli mill-ilbies taΩ-Ωmien. Il-kuratur ta’ din ilwirja hu David Thompson, li sal-irtirar tieg˙u kien kuratur ewlieni tal-Horology fil-British Museum. Il-wirja se ssir f’Palazzo Falson Historic House Museum, l-Imdina, u tinsab miftu˙a u tibqa’ miftu˙a sal-10 ta’ Jannar 2016. Il-˙inijiet tal-ftu˙ huma mit-Tlieta sal-Óadd mill-10.00am sal-4.00pm.

Dinner dance g˙all-Milied Organizzat mill-Óbieb tal-G˙aqda SoçjomuΩikali Aniçi ta’ Óal Qormi nhar is-Sibt 19 ta’ Diçembru 2015 fis-Soreda Hotel il-Qawra. Il-menù huwa stil buffet mill-aqwa u tiekol kemm trid. Xarba inkluΩa fil-prezz. Divertiment live. Il-prezz g˙all-kbar huwa €21, u dawk ta˙t il-11-il sena €10. Min jixtieq juΩa t-trasport tal-kaΩin il-prezz huwa €2.50, u t-tluq ikun minn ˙dejn il-kaΩin fis-7.30pm. Biljetti jinkisbu mill-kaΩin, u importanti li ta˙seb kmieni ˙alli ma tkunx diΩappuntat. G˙al aktar informazzjoni jew riservazzjonijiet çempel 7970 2874 jew ibg˙at email lil info@anicibandclub.org Lejla muΩiko-letterarja Lejla muΩiko-letterarja nhar il-Ìimg˙a 4 ta’ Dicembru 2015 mtellg˙a mis-Soçjetà Dun Filippu Borgia fis-7.30pm filKolle©©jata u BaΩilika ta’ Sant’Elena, Birkirkara, bis-sehem tal-Chorus Urbanus tar-Rabat G˙awdex u l-orkestra ta˙t ilpatroçinju tas-Sinjura Joanne Debono Grech, Sindku talKunsill Lokali ta’ Birkirkara. Is-Sibt 5 ta’ Diçembru 2015: Quddiesa Konventwali mirReverendissimu Kapitlu Elenjan bis-sehem tal-Kunsill Lokali, is-Socjetà Dun Filippu Borgia u l-g˙aqdiet kollha K a r k a r i Ω i f i s-6.30pm fil-Kolle©©jata u BaΩilika ta’ Sant’Elena, Birkirkara. Fit-tmiem jitkanta Te Deum u ting˙ata tislima xierqa lil Dun Filippu Borg, il-fundatur talewwel kolle©©jata fil-GΩejjer Maltin. Fit-7.45pm il-Kunsill Lokali ta’ Birkirkara, bil-kollaborazzjoni tas-Soçjetà Dun Filippu Borgia, jorganizza lejla muΩiko-letterarja ta˙t it-tinda wara l-BaΩilika ta’ Sant’Elena ta˙t il-patroçinju tar-Reverendissimu Prepostu Arçipriet, ilKanonku Vincenz Cachia. Matul din l-attività jing˙ata Ìie˙ Birkirkara 2015. Kul˙add hu mistieden li jattendi g˙al dawn l-attivitajiet.

Gathering fil-kaΩin tal-Ìilju – l-Imqabba Fl-okkaΩjoni taç-çelebrazzjonijiet tal-festa tal-Immakulata Kunçizzjoni 2015, is-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju tal-Imqabba ser torganizza gathering kbir nhar is-Sibt 5 ta’ Diçembru 2015, lejlet il-festa, fil-bini tal-kaΩin tas-Soçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju, li jinsab fil-pjazza ewlenija talImqabba, mit-8.00pm ’il quddiem Waqt dan il- gathering ser ikun hemm divertiment muΩikali mill-aqwa. Kul˙add huwa mistieden jattendi f’atmosfera mill-aqwa ta’ festa. D˙ul ming˙ajr ˙las. Aktar informazzjoni tinkiseb fuq is-sit elettroniku uffiçjali tasSoçjetà MuΩikali Madonna tal-Ìilju www.talgilju.com Wirja tradizzjonali tal-Milied L-G˙aqda Filantropika Talent Mosti bi pjaçir jistidnuk iΩΩur it-18-il edizzjoni tal-wirja tradizzjonali tal-Milied, fiççentru ta’ kultura nazzjonali, fir-razzet tal-MarkiΩ Mallia Tabone, Triq Wied il-G˙asel, il-Mosta. Il-ftu˙ tal-wirja se tkun bejn it-12 ta’ Diçembru 2015 u t3 ta’ Jannar 2016. Óinijiet tal-wiri: kuljum mill-5.30pm sad9.00pm, Ódud u festi mid-9.30am sa nofsinhar u mill5.30pm sad-9.00pm. Din l-esibizzjoni g˙andha turi s-sbu˙ija u l-mottiv talpresepju. Numru sabi˙ mill-presepji esibiti qeg˙din jie˙du s e h e m f i l - k ompetizzjoni mnedija mill-Kummissjoni Nazzjonali tal-Folklor. Se jkunu esibiti wkoll Bambini, statwetti, kwadri, skultura, ritratti u arti©janat li jesprimu b’mod artistiku nNatività tal-Feddej. Kul˙add huwa mistieden. D˙ul bla ˙las, u parke©© mhux problema.

29|11|2015 31

32 29|11|2015

kullhadd.com

it-tnejn

IT-TEMP GÓAL-LUM

it-tlieta

l-erbg˙a

KÓ almaNaKK

ritratt mill-aNtiK

L-OGÓLA TEMPERATURA: 17°C L-INQAS TEMPERATURA: 13°C INDIÇI UV: 2 S IT W AZ Z JO NI Ì EN E RA L I: Firxa ta’ pressjoni baxxa fuq il-Ba˙ar l-Iswed u li testendi lejn iç-çentru tal-Mediterran se tersaq lejn il-Grigal

18°C

19°C

15°C

14°C

12°C

il-Óamis

il-Ìimg˙a

is-Sibt

TEMP: Pjuttost imsa˙˙ab bil-possibbiltà ta’ xi ˙albiet iΩolati tax-xita g˙all-ewwel VIÛIBBILTÀ: Tajba

Ritratt: BAY RETRO

RIÓ: Ftit qawwi g˙al qawwi mill-Majjistral li jsir moderat BAÓAR: Qawwi IMBATT: Baxx mill-Punent li jsir baxx g˙al moderat mill-Punent Majjistru TEMPERATURA TAL-BAÓAR: 21°C

19°C

18°C

12°C

12°

11°C

SpiÛeriji li jiftÓu llum il-Óadd Collis Williams Pharmacy, 15, Triq ir-Repubblika, il-Belt Valletta San Raffael Pharmacy, 247, Triq Óal Qormi, il-Marsa Pinto Pharmacy, 43, Triq San Bastjan, Óal Qormi Rational Pharmacy, 74/75, Triq il-Wied, Birkirkara Regional Pharmacy, Triq E. H. Furse, l-Imsida Lourdes Pharmacy, Triq in-Naxxar, San Ìwann Harley Pharmacy, 1, Triq Nathalie Poutiatin Tabone, Tas-Sliema St Michael Pharmacy, Misra˙ tat-Transfigurazzjoni, Óal Lija Grognet Pharmacy, 41, Triq il-Kostituzzjoni, il-Mosta St Paul’s Bay Pharmacy, 504, Triq il-Kbira, San Pawl il-Ba˙ar St Monica Pharmacy, 157, Triq Santa Monika, Ra˙al Ìdid Alpha Pharmacy, Triq Bormla k/m Vjal il-Kottoner, il-Fgura Bellavista Pharmacy, 88 Triq il-Hortan, Wied il-G˙ajn Gudja Pharmacy, 9, Triq San Çiru, il-Gudja Mqabba Central Pharmacy, 5, Triq Santa Katerina, l-Imqabba Menelo Pharmacy, Triq it-Tabib Nikol Zammit, is-Si©©iewi St Anthony Pharmacy, 18 Triq il-Kbira, ir-Rabat, Malta

diN il-ÌimgÓa mill-iStorja

30.11.1936 Il-Crystal Palace jinqered min˙abba n-nar li ˙akmu

G˙awdex Taç-Çawla Pharmacy, Triq is-7 ta’ Ìunju 1919, ir-Rabat, G˙awdex St John Pharmacy, 85, Triq l-Indipendenza, ix-Xewkija, G˙awdex

Numri reBBieÓa LOTTU

45 83 15 06 51 59 17 16

SUPER 5

43 28 20 36 23

GRAND LOTTERY

03 04

02 00 01 02 05

tisliba kÓ

29|11|2015 33

kullhadd.com

Din it-tisliba mhix g˙all-kompetizzjoni, iΩda peress li g˙ad g˙andna domanda g˙aliha, il-gazzetta KullÓadd iddeçidiet li tkompli to˙ro© din it-tisliba fl-a˙˙ar Óadd tax-xahar. RIÛULTATI TAX-XAHAR LI GÓADDA MIMDUDIN 1 Marsala, 5 Fsadni, 8 BuΩobba, 14 Werqa, 15 Maktur, 17 u 19 Le©©endarju, 20 Dawl, 21 Kola, 23 Perli, 25 u 28 Aller©ija, 29 u 30 Mitjar, 31 Ilma, 33 Kul˙addi˙okk, 39 Qtar, 41 Idu, 42 UΩu, 43 u 45 Brillanti, 46 Koran, 47 Tina, 50 NΩul, 53 u 54 Ernani, 56 Dalam, 58 Tombla, 60 ÛemΩem, 62 Bhima, 64 Rebus, 67 Natura, 69 Papoçç, 70 Basla, 72 u 73 PreçiΩ, 75 Bjut, 77 Moda, 79 Armla, 80 Trott, 82 Dras, 84 u 85 Baruni, 87 Awla, 88 Kontinwament, 93 Sabi, 94 u 94 Katina, 96 u 98 Ximitarra, 100 u 101 Assassini, 105 Ba˙˙, 108 u 109 Traskura©ni, 110 u 111 Dipartiment, 112 Arbular, 113 Ìandra, 114 Mistika.

022

WEQFIN

Mimdudin Jg˙idu li dan ma jmejjilx lil ie˙or b˙alu (7) 5 Mo˙˙u ˙fief, mitluf minn g˙aqlu (6) 8 T˙anΩer kemm fela˙, kiel bla kontroll, kien Ωaqqieq wisq (7) 14 Jitfg˙una fih bla ma nafu (5) 15 Kultant irid isir fuq kul˙add min˙abba xi epidemija (6) 17 Mammiferi tal-ba˙ar li nsibuhom f’Ba˙ar iç-Çag˙aq (6) 19 Mhuwiex g˙al kollox, qrib ˙afna, g˙al daqsxejn (5) 20 Dan ifisser mibeg˙da, stmerrija, stkerrih (4) 21 Ming˙ajrhom la tg˙annaq u lanqas tbus, qawl (4) 23 Mag˙ad sew, g˙all-istonku, u ˙aseb ˙afna, irrifletta, g˙allmo˙˙ (5) 25 u 28 Saltna, fejn g˙ad hemm ir-re jew ir-re©ina (9) 29 u 30 Jin˙aslu bihom in-nies, imnixxfin mill-ba˙ar (6) 31 G˙asfur f’idejk a˙jar minn mija fl-...., qawl (4) 33 Taqlag˙ha sew fuq wiççek, u x’aktarx fin-negozju wkoll (5,2,5) 39 Dan mhuwiex ir-ra©el talpizza (4) 41 u 42 Aktar minn trofew wie˙ed (6) 43 Bil-pulit ng˙idulu pettne (4) 45 Bil-pass tan-....., g˙al min m’g˙andux g˙a©la (5) 46 Dan ifisser tif˙ir bla sugu, pruΩunzjoni ejwan (5) 47 Fejn iridek isibek, jg˙idu (4) 50 Il-kapitali E©izzjana (4) 53 u 54 Iddandan kemm hu kbir, g˙olla lilu nnifsu kemm fela˙ (6) 56 Kontra s˙ana (5) 58 Din hija l-patella, il-©og li jg˙aqqad il-wirk mas-sieq (6)

62 64 67 69 70 72 75 77 79 82 84 87 88 93 94 96 100 105 108 109 110 111 112

Il-qamar, il-....... u n-newba, fuq ir-raba’ ma fihomx ˙lief sewba, qawl (6) L-ie˙or f’G˙awdex huwa lAurora (5) Thenna, tg˙axxaq, ˙a pjaçir (5) Applaws (6) Kollox ta’ ......, bl-addoçç, nofs kedda (6) Kienet il-kolla tal-landier (5) u 73 G˙amlet xi snin ilkwartieri tal-Partit Laburisti (6) Xi ˙add .... ras, injurant u çuç jew mo˙˙ ir-ri˙ (4) Tinstema’ kerha imma jkollok t˙allasha (4) u 80 Dawn in-nies jg˙inu minn buthom lill-proxxmu (10) Xejn mhu sabi˙ fuq il-kallu (4) u 85 Xi post maqtug˙ g˙alih, trid il-permess biex tid˙ol fih (6) Aktar minn wie˙ed (4) .. ..... ....., xja˙na, ma nistg˙ux nibqg˙u nippretenduha (2,5,5) Il-blat iebes ta’ Malta, impenetrabbli (4) u 95 Dik ta’ Ìensna kitibha Ray Mahoney (6) u 98 Biçça drapp sewda bilglalen tad-deheb li biha kienu jg˙attu t-tebut (9) u 101 Çirkonferenza (5,4) Ali .... tal-Iljieli G˙arbin (4) ..... çoff ma ddumx ma tin˙all (5) Kontra webbes (6) Tibla’ ljunfant u tixraq f’......, qawl (6) Din hija Ωib©a rqiqa jew boçça Ωg˙ira mtaqqba u tleqq (5) Twelid fl-ewwel ta’ Jannar jitfakkar minn kull ......., qawl (7)

113 Tarahom iperpru f’xi festa fuq il-kaΩini (6) 114 Dawn huma l-ventilaturi ta’ kantina (7) s Weqfin 2

Safejn naf jien il-˙mar qatt ma tela’ l-..... (5) 3 u 4 Barmil bl-g˙atu (8) 6 u 7 Dokument uffiçjali ta’ tag˙rif jew notamenti bejn Ωew© na˙at (10) 9 u 10 Tavla ˙oxna li jinqdew biha l-bennejja g˙all-g˙oli (8) 11 Xi aççident serju, ikrah, tattweg˙ir (5) 12 Platt mag˙mul bil-la˙am u zzalza tat-tadam u ˙wawar (7) 13 JuΩawhom ˙afna t-tfal fl-iskola jew l-istudenti (7) 16 Din mhijiex il-mara tal-lottu (5) 18 Appartament fi blokk bini (5) 22 Din fuq il-biljard fejn titqieg˙ed il-boçça l-˙amra, jew inkella reklam bejn programm u ie˙or fuq it-TV (5) 24 Lg˙ab, bΩieq, saliva (3) 26 u 27 Din mhijiex il-mara tal-oratorju (8) 32 Dan ifisser sog˙ba, g˙afsa ta’ qalb, tingiΩa tal-kuxjenza (6) 33 Xi talent jew rigal mog˙ti minn Alla (3) 34 Skont il-qawl, Malta qatt ma rruftatu (4) 35 Din hija ©ild iswed ileqq (6) 36 Óadem u rsista kemm fela˙ (6) 37 Ìeneralment isir fis-sodda (4) 38 u 40 Din hija stqarrija bil-©ura ment u bil-miktub (9) 44 Labra ˙oxna bil-ponta milwija li kien juΩa l-iskarpan (4) 48 Il-˙wienet tag˙ha hemm g˙adhom imma flokha saru ewro (4) 49 Din il-knisja mmexxija mill-

kappillant tal-belt jew tar-ra˙al (8) 51 Il-prim tag˙hom huwa Silvio Camilleri (8) 52 Fuqha x’aktarx jitqieg˙du affarijiet li ma jintuΩawx (6) 55 Nobbli ftit inqas minn konti (6) 57 Wa˙da mill-˙wejje© (4) 59 Grokk rum bil-mis˙un mal©ulepp u qoxra lumija (4) 61 Kelb tal-.... jew tal-lupu (4) 63 Allura dan isir b’sawt mg˙awwe©? (4) 65 Xog˙ol ta’ tiΩwiq fid-drapp bil-˙jata u l-ilwien (6) 66 Min ja˙rat bil-.... ma ji˙ux qoton, qawl (4) 68 Idur ma’ kull ri˙ (6) 69 Drawwa jew uΩanza jew libsa tal-karnival (6) 70 Jispiçça g˙ada biex tibda l-˙arifa (4) 71 Dan l-istat Amerikan miksi bis-sil© (6) 74 Bejn ˙ajta dawl u o˙ra .... (4) 76 Wie˙ed mill-imrar (4) 78 Ix-xahar tal-boloh (5) 79 Wajer jew kejbil irqiq (3) 81 Twe©iba affermattiva (3) 82 Jag˙mluh l-aktar in-nisa, u latturi g˙al fuq il-palk (5) 83 Din mhijiex omm is-suffarina (7) 86 Liebes bl-addoçç, mer˙i, mitluq, mkittef, mqanfed (7) 89 Tajjeb g˙al fejn tridu, jaqbel (5) 90 u 91 Óare© kontra (6) 92 X’sar minnu ..... Balzan lImqareb? (5) 97 G˙addieh minn g˙ajn il-....., g˙amel li ried bih (5) 99 u 100 Kwantità bir-radam, bixxaba’, aktar milli me˙tie© (10) 102 Malta l-..... u qabel kollox! (5) 103 u 104 Din hija g˙otja ta’ flus b’rabta g˙al xi xiri (8) 106 u 107 Knisja Ωg˙ira (8)

2 April, 3 Stan, 4 Lima, 6 u 7 Sardinella, 9 Urna, 10 Obda, 11 Barri, 12 Ìwakkin, 13 Bubaqra, 16 Kredu, 18 Ìlekk, 22 Fidil, 24 u 26 La˙la˙, 27 Óanut, 32 Miblul, 33 u 34 Kullana, 35 Aringa, 36 InkluΩ, 37 O˙ra, 38 u 40 Kuntratti, 44 Isem, 48 Isib, 49 Internet, 51 Bamboççu, 52 Mdorri, 55 PastaΩ, 57 Almu, 59 Bidu, 61 Mopp, 63 Hena, 65 Barmil, 66 Spid, 68 Abbati, 69 Pittma, 70 BΩar, 71 Sassla, 74 Xmun, 76 Cole, 78 Abjad, 79 Ark, 81 Tut, 82 Difna, 83 Paxxuti, 86 Rivista, 89 Osama, 90 u 91 Termos, 92 Nsara, 97 M©arr, 99 Abita, 100 A˙dar, 102 Idejk, 103 u 104 Akkumula, 106 u 107 Ottimist.

34 29|11|2015

kullhadd.com

KÓ LOGÓOB

TISLIBA BIN-NUMRI Po©©i n-numri f’posthom Bi 3 numri 064 101 147 268 288 308 844 898 983 997 B’4 numri 0622 1344 2094 2172 2215 2248 2510 2548 2673 2880 3000 4595 4600 4610 5002 5146

5306 5530 5669 5987 6100 6551 6671 6815 6848 7098 7197 7894 8111 8490 8862 9141 9898 9984

52744 55052 61567 73090 77573 83027 85426 86985 88394 89501 97261 97274

98466 B’6 numri 399071 506994 954593 955307 B’7 numri

3772307 7994921 8288653 Bi 8 numri 62252591 75237867 84396431 92654266

0694248

IR-RIÛULTAT TAL-LOGÓBA TAL-ÓADD LI GÓADDA

B’5 numri 00838 02261 05203 13202 18000 20585 24447 25291 29585 29910 31994

SUDOKU SPONSORJATA MINN WELLA

Irba˙ xampù u conditioner Wella Aqta’ din il-log˙ba u ibg˙atha: KOMPETIZZJONI WELLA, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem : Indirizz :

KOmpeTIzzjOnI CenTRO CAsALInGA Ìemma’ s-sitt kupuni u ibg˙athom f’daqqa lil: KullÓadd, Kompetizzjoni Centro Casalinga, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun, ÓMR 1717.

Isem: ...................................................................................................................................................................

Indirizz: .............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................................ Nru tal-karta tal-identità: ............................................. Nru tat-telefown: ........................................................

lOGÓOB kÓ

29|11|2015 35

kullhadd.com

IRBAÓ €100 fI flus

IBGÓAT DAWN IÛ-ÛEWÌ KOMPETIZZJONIJIET FLIMKIEN U IDÓOL BIÇ-ÇANS LI TIRBAÓ €25 L-indirizz huwa: Irba˙ €25 fi flus, KullÓadd, Çentru Nazzjonali Laburista, Triq Mile End, il-Óamrun.

TIslIBA Mimdudin:

Weqfin:

1. 2,5. 3,21W. 5. 6,18. 8. 11. 12,22.

Kompli l-qawl: A˙jar ..... minn wensu (5) 4. Ma ng˙addux ming˙ajru (4) 7. Nota muΩikali (2) 9,11. Dak li jpejpu minn ©o fih tilef k (5) 10. Iwe©©a’? (6) 12. Snin (6) Laboratory imqassra 16. (3) 18. Ara 6 19. Telaq (3) 20. JintuΩa ˙afna fit-tisjir (5) 21. Meta to˙ro© it-tide hekk jg˙idu l-IngliΩi (3) 23. Ne˙˙i l-˙wejje© (4) 24. Kunjom (5)

13. 14. 15. 17. 21. 22.

Óajjar (6) Miss (6) It-tfal tieg˙i (6) Ara 2 Ikun fil-˙alq (5) Ittraskura (9) Ara 9 Meta taqbeΩ il-linja? (5) Norman Eminyan Agius (1,1,1) Ma tkellimx (6) Tie˙u ˙sieb? (6) Kumpanija talassigurazzjoni (1,1,1) Ara 3 Ara 12

SOLUZZJONI TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA Mimdudin:

Weqfin:

1. 4. 7,12W. 9. 10. 12. 16,21W. 18,19. 20. 21,23. 24.

1. 2,6. 3. 5. 8. 11. 13. 14. 15. 17. 22.

Personalità 1: Personalità 2: Isem: Indirizz:

Nru tat-Telefown:

IDÓOL BIÇ-ÇANS LI

RIÛULTAT TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA

TIRBAÓ €100!

Kull l-a˙˙ar Óadd tax-xahar il-premju ta’ €25 se jiΩdied g˙al €100! Sabiex tipparteçipa ibg˙at din il-pa©na b˙as-soltu. Apparti minn hekk, Ωomm il-logos tal-KullÓadd tal-©img˙at ta’ qabel, billi tqasqashom minn fuq l-ewwel pa©na tal-gazzetta, u ibg˙athom flimkien ma’ din il-pa©na.

EΩempju: biex tipparteçipa fil-kompetizzjoni tad-29 ta’ Novembru ibg˙at pa©na 35 ta’ dik il-˙ar©a, flimkien mal-logo tal-˙ar©iet tal-1, it-8, il-15 u t-22 ta’ Novembru.

Terrance Hill

REBBIEÓ TAL-ÌIMGÓA L-OÓRA: R. PORTELLI – Ta’ Xbiex. Nota: l-ittri rebbie˙a jintbag˙tu fix-xahar ta’ wara li tkun intreb˙et il-kompetizzjoni.

Bud Spencer

36 29|11|2015

kullhadd.com

kÓ SpORTS

Rittrati: MARIO MICALLEF

L-AÓWA CAMILLERI JIDDOMINAW L-EWWEL ATTIVITÀ MOTOCROSS

Nhar il-Óadd 22 ta’ Novembru 2015 l-Assoçjazzjoni Sport Muturi u Karozzi organizzat it-tielet attività tal-ista©un ASMK Pasta Poiatti 2015/2016. Din kienet tikkonsisti f’ti©rijiet bilkarozzi autocross u muturi motocross . Kollox beda fl10.00am fejn ta˙t tinda kbira armata g˙all-okkaΩjoni ©iet organizzata quddiesa li ssir darba kull sena g˙al dawk ilmembri tal-ASMK li ˙allew din id-dinja. Óarsa lejn il-©urnata fejn nhar il-Óadd ©ie miftu˙ uffiçjalment il-Kampjonat tal-Motocross. Din is-sena nfeta˙ ftit tard iktar mis-soltu min˙abba li t-tim Malti min din is-sezzjoni kien qed jipprepara g˙all-ewwel esperjenza tieg˙u ta’ ti©rija fi Franza. Matul il-©urnata tal-Óadd fi Klassi A rajna lil Clayton Camilleri fuq KTM jiddomina l-©urnata billi reba˙ ilheats kollha waqt li dejjem kien segwit minn ˙uh Kyle Camilleri fuq KTM ukoll. Fit-tielet post spiçça Edward Ciantar fuq Kawasaki. Fi Klassi B rajna lis-sewwieq G˙awdxi Mario Cauchi fuq Honda jiddomina din il-klassi bir-reb˙ tieg˙u fiΩΩew© heats tal-©urnata. Cauchi kien dejjem segwit minn Elvin Debono fuq Kawasaki, filwaqt li fit-tielet post spiçça John Stellini fuq mutur Kawasaki wkoll. Il-Klassi Open kienet iddominat mill-a˙wa Camilleri, bi Clayton jirba˙ segwit minn Kyle. Fis-sezzjoni tal-Karozzi Autocross Modified rajna lil Christian Mark Galea fuq Fiat Ritmo jiddomina u jirba˙ ilheats kollha tal-©urnata biex ˙a postu mill-ewwel fuq l-istart line tal-finali A. Flimkien mieg˙u kien hemm Noel Zammit fuq Fiat Punto, Malcom Borg fuq Opel Corsa, Christian Apap fuq Ford Fiesta, Josef Grech fuq Ford Fiesta u Philip Joe Vella fuq Opel Nova. Mat-tluq ta’ din il-finali rajna ˙ru© tajjeb minn Vella segwit minn Galea fejn dawn ˙adu t-tmun tat-ti©rija segwiti minn Apap u Grech rispettivament. Ma kellna l-ebda tibdil fil-poΩizzjonijiet matul din il-finali, iΩda s-sewwieqa taw wirja sabi˙a u sportiva b’sewqan nadif matul il-finali kollha. Din il-finali spiççat b’Vella jirba˙ g˙attieni darba f’dan l-ista©un segwit minn Galea. Fit-tielet post da˙al Apap segwit minn Grech u Zammit rispettivament. Fil-Finali Klassi B ikkwalifikaw Jonathan Vella fuq Ford Fiesta, Joseph Micallef u Jonathan Camilleri, it-tnejn fuq Opel Corsa, Josef Abela fuq Opel Nova, Duncan Delia fuq Ford Fiesta u Ivan Birmingham fuq Suzuki Swift. Mat-tluq ta’ din il-finali rajna lil Camilleri jisraq l-ewwel poΩizzjoni u j˙alli lil Abela u Micallef issegwuh. L-attenzjoni kienet fuq Birmingham u Micallef b’dan tal-a˙˙ar kien qed jag˙mel pressjoni fuq Birmingham sakemm Micallef sab l-okkaΩjoni u avvanza poΩizzjoni. Wara din l-azzjoni Birmingham beda jag˙mel pressjoni fuq Micallef sakemm Micallef g˙amel kuntatt mal-barriera tat-tyres fil-©enb tal-korsa u spiçça jinqaleb bil-karozza. Minkejja li ma jkunx hemm lok ta’ allarm, ilfinali ©iet imwaqqfa min˙abba ra©uni tas-sigurtà. Il-finali spiççat b’Camilleri jirba˙ il-Klassi B segwit minn Abela u Birmingham. Fir-raba’ u l-˙ames post spiççaw Vella u Micallef rispettivament. Fil-Klassi Autocross Standard rajna l- istart line kompost minn Traydon Bailey fuq Ford Fa, Ian Fenech u Deane Fenech, it-tnejn fuq Citroen AX, Michael Scicluna fuq Peugeot 206 u Johann Vella fuq Opel Nova. Mat-tluq ta’ din il-finali rajna lil Farrugia u Fenech jag˙mlu ˙ru© tajjeb b’Farrugia jie˙u t-tmun segwit minn Fenech. Ftit wara lewwel dawra Fenech irnexxielu jissupera lil Farrugia iΩda dan re©a’ beda jag˙mel pressjoni sakemm sab iç-çans u mar lura minn fejn beda. Intant, ir-riΩultat finali tal-Klassi Standard spiçça b’Farrugia jirba˙ il-finali segwit minn Fenech. Fit-tielet post spiçça Scicluna, segwit minn Vella firraba’ post. L-attivitajiet tal-Assoçjazzjoni se jkomplu llum il-Óadd 29 ta’ Novembru 2015 bis-sezzjoni muturi trials. Dawn se jsuqu t-tieni kompetizzjoni tal-kampjonat li se ti©i organizzata filbarriera tax-Xag˙ra tal-Mag˙laq, limiti tal-Qrendi. L-attività tibda fid-9.00am. G˙al iktar informazzjoni Ωur is-sit elettronku www.asmk.org.mt

SPortS kÓ

kullhadd.com

ImnedIja St BenedIct PrImary SchoolS on the move

Il-Kumpless Sportiv ta’ Óal Kirkop laqa’ fih l-istudenti tal˙ames klassi mill-iskejjel primarji tal-Kulle©© San Benedettu f’attività li kellha lg˙an li tiççelebra l-inizjattiva ©dida li ttie˙det mill-kulle©© billi ΩΩid il-˙in li l-istudenti jkunu involuti f’attività fiΩika. Kienet ix-xewqa tal-istudenti li jkollhom aktar attività fiΩika waqt il-˙in tal-iskola. Lamministrazzjoni tal-Kulle©© San Benedettu rat li tissodisfa din ix-xewqa tat-tfal g˙ax taf li aktar kemm it-tfal ikunu kuntenti aktar itejbu r-riΩultati tag˙hom sena wara sena. Minbarra hekk, riçerka turi li aktar kemm it-tfal ikunu attivi aktar itejbu r-riΩultati akkademiçi tag˙hom. Huwa ppruvat li l-atte©©ament talistudenti, kemm fil-klassi u anke barra, jitjieb. L-amministrazzjoni talKulle©© bdiet ta˙dem fuq din l-inizjattiva sa mill-bidu tassena fejn talbet g˙al aktar riΩorsi umani u l-ammont ta’ g˙alliema tal-edukazzjoni fiΩika fil-Kulle©© tela’ g˙al sebg˙a. Issa l-istudenti ser jibda jkollhom Ωew© lezzjonijiet minflok wa˙da f’©img˙a, b’enfasi fuq il-˙iliet fundamentali li huma l-baΩi ta’ kull sport. Minbarra hekk, lamministrazzjoni tal-Kulle©© la˙qet ftehim ma’ SportMalta biex l-uΩu tal-façilitajiet talKumpless ta’ Óal Kirkop ikunu aktar frekwenti. Il-prinçipal Paul Debono tenna li b’politika globali filKulle©© ser ikun hemm enfasi fuq waqfiet regolari g˙allmoviment f’kull klassi primarja. Pawsi g˙all-moviment fiΩiku ser ikunu inkluΩi matul il-jum g˙ax intwera li l-moviment regolari jΩid il-konçentrazzjoni fit-tfal u fl-adulti ta’ kull età. L-g˙anijiet ta’ din linizjattiva huma varji u ser tkompli tin˙oloq kultura ta’ ˙ajja aktar sana fl-istudenti Ωg˙aΩag˙ ibbaΩati fuq lIstrate©ija Nazzjonali talEdukazzjoni u l-politika Respect for All. Il-Ministru Evarist Bartolo u s-Segretarju Parlamentari Chris Agius Ωaru l-attività li kienet g˙addejja fil-Kumpless Sportiv ta’ Óal Kirkop u li kienet tinkludi workshops diversi, fosthom sessjoni ta’ golf, log˙ob tradizzjonali, ©innastika u anke sessjoni ta’ arti.

29|11|2015 37

38 29|11|2015

KÓ SPORTS

kullhadd.com

RIÛULTATI TAL-BIERAÓ Bournemouth v Everton

3-3

Aston Villa v Watford

2-3

Crystal Palace v Newcastle U.

5-1

Manchester City v Southampton 3 - 1

MAN. CITy V SOUTHAMPTON Il-Manchester City temmew dan ix-xahar fuq nota tajba b’reb˙a ta’ 3-1 kontra sSouthampton. Is-City ˙ar©u rrankati biex marru fil-vanta©© kmieni fil-partiti permezz ta’ gowl ta’ Kevin De Bruyne. Dan il-vanta©© ma naqqasx id-determinazzjoni tag˙hom u fl-20 minuta Ωiedu ddistakk, din id-darba b’gowl ta’ Fabian Delph. Hawnhekk is-City battew xi ftit u taw l-opportunità lis-Southampton illi jnaqqsu d-differenza permezz ta’ Shane Long. Is-Saints dehru li setg˙u j©ibu d-draw fit-63 minuta meta Caballero g˙amel salvata©© tajjeb li wassal g˙al xutt ta’ Long li ˙abat ma’ idejn Fernandinho. Madankollu, ir-referee ma indunax b’din il-mossa rregolari u ma tax penalty. Sitt minuti wara Kolarov skurja t-tielet gowl g˙as-City u g˙alaq il-partita. TOTTENHAM H. V CHELSEA It-Tottenham illum se jkunu qeg˙din jiffaççjaw liç-Chelsea f’White Hart Lane bit-tama li jsa˙˙u l-kredenzjali tag˙hom b˙ala kandidati g˙at-titlu. Dan wara serje ta’ 12-il partita konsekuttiva filPremier League ming˙ajr telfa; kisba li po©©iethom fil-˙ames post, ftit punti biss ’il bog˙od mill-quççata tal-klassifika.

TELLIEQA NRU

Sunderland v Stoke

2-0

Leicester City v Man. United

Tard

LOGÓOB GÓAL-LUM Tottenham H. v Chelsea

13.00

West Ham v West Brom

15.05

Liverpool v Swansea

17.15

Norwich City v Arsenal

17.15

KLASSIFIKA Kevin De Bruyne feta˙ l-iskor g˙al Manchester City Min-na˙a l-o˙ra, iç-Chelsea g˙adhom qeg˙din jippruvaw isibu saqajhom wara bidu tal-ista©un xejn tajjeb li ˙alliehom viçin ferm taΩ-Ωona tar-relegazzjoni. It-Tottenham se jkollhom lil Lamela, Bentaleb, Chadli u Pritchard neqsin min˙abba problemi fiΩiçi, filwaqt li Alli jinsab sospiΩ wara li dabbar il-˙ames karta safra tal-ista©un kontra l-West Ham. Min-na˙a tag˙hom, iç-Chelsea se jkollhom lil Terry, Falcao u Courtois neqsin hekk kif huma wkoll qeg˙din jirkupraw minn problemi ta’ sa˙˙a.

lis-Swansea f’Anfield. Min-na˙a tag˙hom, is-Swansea ©ejjin minn perjodu ˙aΩin fejn reb˙u biss log˙ba wa˙da tal-Premier League f’dawn l-a˙˙ar tliet xhur. Dawn ir-riΩultati qeg˙din ipo©©u pressjoni kbira fuq il-kowç ta’ Swansea Garry Monk illi sostna li g˙adu jgawdi mill-fiduçja taç-Chairman Huw Jenkins minkejja l-fatt li hemm min spekula li dan tal-a˙˙ar mhuwa kuntent xejn bilprestazzjonijiet tat-tim tieg˙u. Il-kowç ta’ Liverpool Jurgen Klopp g˙adu mhuwiex çert xi plejers se jkollu g˙ad-dispoΩizzjoni hekk kif Coutinho u Sturridge kienu qeg˙din jesperjenza problemi fiΩiçi fl-a˙˙ar jiem. Sadanittant, l-assenza ta’ Shelvey hija kkonfermata min˙abba li huwa sospiΩ.

LIVERPOOL V SwANSEA CITy Il-Liverpool se jkunu qeg˙din jittamaw li jkomplu s-serje ta’ riΩultati poΩittivi ta’ dawn l-a˙˙ar jiem hekk kif se jiffaççjaw

TIM

Manchester City Leicester City * Man. United * Arsenal Tottenham H Crystal Palace Everton West Ham United Southampton Liverpool Watford Stoke City West Brom Swansea City Chelsea Norwich City Sunderland Bournemouth Newcastle United Aston Villa

14 13 13 13 13 14 14 13 14 13 14 14 13 13 13 13 14 14 14 14

9 8 8 8 6 7 5 6 5 5 5 5 5 3 4 3 3 2 2 1

2 4 3 2 6 1 6 3 5 5 4 4 2 5 2 3 3 4 4 2

3 1 2 3 1 6 3 4 4 3 5 5 6 5 7 7 8 8 8 11

30 28 19 23 24 19 27 24 20 17 15 11 12 14 17 16 16 17 14 12

14 20 9 11 11 14 19 20 17 15 16 14 17 18 23 24 26 30 30 27

29 28 27 26 24 22 21 21 20 20 19 19 17 14 14 12 12 10 10 5

ANALIÛI U RAPPORT TA’ LIAM GAUCI Numru ta’ dawriet 55

X’tyres se jintuΩaw

Tul tat-tellieqa 305.355KM ABU DHABI

Yas Marina

Yas Marina Circut

Dawra rekord Sebastian Vettel 2009 Rebbie˙ tal-2014 L.Hamilton

S.Soft

Soft

Medium

Hard

Inter.

Wet

RAI 1 Fis-14.00 Diretta

Temperatura tal-art

Temperatura tal-arja

26°c

Ri˙

Umdità

11-13km/hr

63%

JAQBÛU FL-AÓÓAR Nico Rosberg kiseb is-seba’ pole posi ti on t ieg ˙u g ˙all -2015 bi prestazzjoni eççellenti li permezz tag ˙ha ˙ataf l-eww el poΩiz zjoni minn idejn Lewis Hamilton fl-a˙˙ar faΩi ta’ Q3. IΩ-Ωew© sewwieqa tal-Mercedes kienu qrib xulxin tul il-kwalifiki ko ll ha fejn il -kampjun tad-di nja deher li kellu çans tajjeb li jΩomm lill-kollega tieg˙u milli jikseb is-sitt pol e kon sek utt iva. Ma dankol l u, Rosberg baqa’ jirrispondi g˙all-˙inijiet ta’ Hamil to n sal -a˙˙ar fejn impressjona b’mod partikolari fittieni u t-tielet setturi. Wara l-k wal i fik i, i s-seww ieq Brittaniku sostna li ma kienx komdu fi s-sew qan ta l-vettu ra ti eg˙ u. Madankollu, huwa esprima t-tama li llum jirnexxilu jaqbeΩ lil Rosberg flewwel kurvi g˙ax dak ta’ Abu Dhabi huwa çirkwit illi ftit li xejn jippermetti qbiΩ. Konfronti interessanti Sadanittant, il-battalja g˙at-tielet post kienet interessanti ferm hekk kif

Raikkonen u Perez kienu qrib ta’ xulxin g˙al ˙in twil bis-suççess imur g˙and dan tal-ewwel. Sewwieq li ma ˙ax sehem f’dan ilkonfront kien Vettel illi ©arrab eliminazzjoni sorprendenti fi Q1 wara Ωball tal-Ferrari li qalulu li kien sigur bil-˙in li kiseb f’din is-sessjoni. Ilkunfidenza tal-Ferrari wasslet lillÌermaniΩ biex inaqqas il-pass tul la˙˙ar dawra tieg˙u, deçiΩjoni li tat lopportunità l il N asr , Grosjean u Button illi jaqbΩuh u jimbuttawh ’il barra minn Q2. Il-battalja g˙all-˙ames post ukoll kienet interessanti mhux ˙aΩin hekk ki f ki en hemm er ba’ sew wi eqa f’medda ta’ ftit aktar minn 0.3 sekonda. Minkejja li kien Ricciardo li mar minn fuq, huwa jrid joqg˙od attent illum hekk kif Bottas, Hulkenberg u Massa dehru ottimisti ferm dwar ilpass tag˙hom g˙al matul it-tellieqa. Sadai ttant , id -disa’ u l -g˙ axar poΩizzjonijiet kienu okkupati minn Kvyat u Sainz, b’dan tal-ewwel ikun l-aktar wie˙ed li g˙andu possibbiltà li javvanza fil-klassifika llum. Minna˙a l-o˙ra, l-Ispanjol kien ipperseg-

witat minn diversi problemi tekniçi f’Abu Dhabi illi jistg˙u jpo©©u lprestazzjoni tieg˙u fil-periklu tul ittellieqa. SorpriΩi u diΩappunti Ta’ min jinnota r-riΩultat poΩittiv li kiseb Button li llum se jitlaq mittnax-il post. Is-sewwieq Brittaniku kien pessimista ferm dwar iç-çansijiet tieg˙u li jkun kompetittiv f’Abu

Dhabi. Madankollu, huwa kellu pass tajjeb li jaf jag˙tih aççess g˙all-punti. Di fferenti ki enet l -i stor ja g ˙al Alonso l i esper jenza punct ur e l i ©ieg˙lu jabbanduna l-kwalifiki lejn la˙˙ar ta’ Q1 u kkundannatu li jitlaq mis-sbatax-il post. Fl-a˙˙ar, ta’ min isemmi li Stevens se jk oll u ji tl aq mil l-a˙ ˙ar post b’riΩultat ta’ penalità minkejja l-fatt li spiçça l-kwalifiki 1.1 sekonda quddiem il-kollega tieg˙u.

POÛ.

ISEM IS-SEWWIEQ

TIM

ÓIN

DISTAKK

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10

Nico Rosberg Lewis Hamilton Kimi Raikkonen Sergio Perez Daniel Ricciardo Valtteri Bottas Nico Hulkenberg Felipe Massa Daniil Kvyat Carlos Sainz

Mercedes Mercedes Ferrari Force India Red Bull Williams Force India Williams Red Bull Toro Rosso

1:40.237 1:40.614 1:41.051 1:41.184 1:41.444 1:41.656 1:41.686 1:41.759 1:41.933 1:42.708

+0.377 +0.814 +0.947 +1.207 +1.419 +1.449 +1.522 +1.696 +2.471

Formula 1

kullhadd.com

kÓ

29|11|2015 39

lil hinn miÇ-Çirkwit L-a˙˙ar ftit jiem raw deçiΩjoni li jista’ jkollha impatt kbir fuq id-dinja t al -Form ul a 1 hek k k i f l-F1 Commission imblukkat riforma li kienet se ©©ib mag˙ha l-introduzzjoni ta’ fornituri indipendenti talmagni mil l-2017. Sadanittant, ilPirelli offrew alternattivi interessanti biex iΩidu l-ispettaklu fl-2016 u l2017. ReΩistenza Jean Todt u Bernie Ecclestone, ilkapijiet tal-FIA u l-FOM rispettivament, riedu bis-sa˙˙a din ir-riforma. Dan hekk kif ©abet mag˙ha l-possibbiltà li l-ispejjeΩ relatati max-xiri tal-magni min-na˙a tat-timijiet klijenti jonqsu kwaΩi bin-nofs. Barra minn hekk, kienet tipprovdi alternattivi g˙at-timijiet biex jevitaw li jispiççaw ming˙ajr magni min˙abba ra©unijiet politiçi kif ©ralhom ir-Red Bull Racing u t-Toro Rosso. Jidher li l-aktar fazzjonijiet illi rreΩistew din il-bidla kienu l-Ferrari u l -Merc edes . Fl -a˙ ˙ar ©i mg˙ at dawn il-fornituri mblukkaw ukoll tentattivi biex il-prezzijiet tal-magni jonqsu hekk kif sostnew li kienu i nves tew wi sq fl us f ir-ri çerka u Ωvilupp tal- power units tag˙hom biex imbag˙ad ibig˙uhom bl-ir˙is. Din ir-reΩistenza wasslet g˙all-vot ta’ nhar l-Erbg˙a fejn l-FIA u l-FOM ippruvaw jimbuttaw l-alternattiva t al -i nt rod uz zjo ni ta ’ fo rni tu ri indipendenti mill-2017 illi kienu se jiswew lit-timijiet klijenti massimu ta’ €12-il miljun fis-sena, minflok ilmadwar €20 miljun attwali. Reb˙u l-gwerra? Fi d- deç iΩ jo ni ta g˙ha , l-F1 C o mm is si on sost ni et l i g˙ al i ssa mhix se tkompli tippersisti bl-introd uz zj oni t a’ da wn i l- magn i ekonomiçi. Madankollu, il-fornituri attwali esprimew ir-rieda li jer©g˙u jift˙u d-dibattitu ori©inali li kellu jwassalhom biex joffru magni or˙os lill-klijenti tag˙hom. G˙aldaqstant, dawn il-fornituri ntrabtu li jaslu g˙al ftehim sal-15 ta’ J ann ar 2016 me ta j ri d u jo˙ or©u b’alternattiva konkreta li twaqqa’ lprezz tal-magni g˙al-livell mixtieq mill-FIA u l-FOM. Id-diskussjonijiet bejn il-manifatturi dwar dan il-pjan b dew di n i l -©i mg˙a st ess f’A bu Dhabi fejn qeg˙din jiltaqg˙u g˙alla ˙˙ ar Gran P remju t al -i st a©un . Madankollu, huma sostnew illi pjan ©did jista’ jdum sal-2018 biex ji©i implimentat. Minkejja li tilfu l-battalja ta’ din il©img˙a, Todt u Ecclestone jidhru li reb˙u l-gwerra. Il-manifatturi attwali k i enu il h om j in jora w l -a ppel l i t ag˙hom bi ex i naqqsu l-ispejjeΩ relatati mar-riçerka u l-iΩvilupp talmagni. Dan hekk kif dawn l-ispejjeΩ kienu jispiççaw jaqg˙u fuq it-timijiet klijenti tag˙hom illi raw il-prezz talm agn i ja qb eΩ m il l -ma dwar € 10 m i lj un fi s-sen a t a’ Ωm ien i l -V8s g˙all-€20 miljun attwali. Ma dan ko ll u , i s- suç çess ta lespressjoni ta’ interess g˙al fornituri alternattivi, li attirat erba’ applikanti indipendenti, ©ieg˙let lill-manifatturi preΩenti jirritornaw madwar il-mejda t ad -di sk uss jon i b i ex j ip pruvaw jo˙or©u bi pjan konkret.

sostna li l-kumpanija Taljana tista’ tkun f’poΩizzjoni li tipprovdi roti li jkunu erba’ sekondi aktar veloçi f’t emp ta ’ Ω ew© sta ©u ni . Madankollu, huwa spjega li biex din i l-weg˙ da s sir real t à, il -P i rel l i g˙andhom bΩonn aççess g˙al vettura li jkollha disinn simili g˙al dak li qieg˙ed ji©i propost g˙all-2017 biex ikunu jistg˙u jippruvaw ir-roti tul l-2016. S ko nt Hem bery, d in i t-t al ba m’g˙andhiex tkun sfida kbira biex tkun implimentata hekk kif tliet timijiet qalulu li huwa possibbli g˙alihom li jipprovdu vettura mmodifikata g˙al dan l-iskop. Però, huwa kkonferma li g˙ad m’hemmx ftehim formali f’dan ir-rigward. Ta’ min ifakkar illi, skont ftehim li sar aktar kmieni din is-sena, it-timijiet u l-Pirelli ntrabtu li jippruvaw isibu modi biex sal-2017 jipprovdu vetturi li jkunu madwar sitt sekondi aktar veloçi minn dawk attwali. Dan hekk kif kien hemm diversi ilmenti li, minn meta ©ew introdotti l-magni ibridi, il-vetturi tilfu ˙afna mill veloçità li kellhom; fattur li g˙amel ˙sara kbira lill-imma©ni tal-F1. Rota ©dida Sadanittant, il-Pirelli kkonfermaw li fl-2016 se jkunu qeg˙din jintroduçu rota ©dida li se tkun mag˙rufa b˙ala ultra soft. Kif jixhed ishimha, din irrota se tkun aktar ratba mis- super soft u se tkun uΩatha fi street circu its b˙a l da wk ta ’ M on ac o u Singapore fejn il-konsum tar-roti jkun ferm aktar baxx minn dak li naraw fiç-çirkwiti l-o˙rajn. Dan qieg˙ed isir hekk kif Bernie Ecclestone talab li jkun hemm millinqas Ωew© pit stops f’kull tellieqa sabiex jiΩdied l-element ta’ spettaklu. Il-kumpanija Taljana sostniet li dan l-g˙an g˙andu jintla˙aq bir-roti ultra li se jkollhom strixxa vjola, però g˙adha mhijiex sodisfatti billivell ta’ konsum tag˙hom illi jaf ik un g˙ol i wi sq. Dawn i d-du bji ji st g˙ u j it ne˙ ˙ew permez z tas sessjonijiet ta’ prova li se jsiru f’Abu Dhabi matul il-jiem li ©ejjin.

ewwel jie˙du kontroll tat-tim ta’ Enstone, i©©ammjaw. Skont l-istess rapport dan se˙˙ min˙abba nuqqas ta’ qbi l bejniethom u Bernie Ecclestone dwar kemm dawn tal-ewwel huma intitolati g˙all-hekk imsej˙in historical pa ymen ts , premj u f in an zja rju li tradizzjonalment jing˙ata lil timijiet li g˙andhom storja twila fil-F1. M in ke jja d an l -g˙a jdu t, C yril Abiteboul, l i huwa responsabbli g˙all-pro©ett tal-F1 tar-Renault, sostna li ma kien hemm l-ebda problemi fin-negozjati. Fil-fatt, f’konferenza stampa li saret nhar il-Ìimg˙a, huwa ˙abbar li qieg˙ed jistenna li n -negoz jat i ji nt em mu fi l -ji em li ©ejjin. Huwa fatt mag˙ruf li r-Renault ilhom kunfidenti li n-negozjati se jintemmu b’mod poΩittiv g˙ax ilkoperazzjoni teknika tag˙hom malLotus di©à bdiet minkejja li l-ftehim ta’ bejniethom g˙adu ma ©iex iffirmat. Se juΩaw magni antiki Id-dewmien tal-iffirmar ta’ dan il-ftehim kellu effett ukoll fuq ir-Red Bull li uffiçjalment m’g˙andhomx fornitur tal-magni g˙all-2016. Però, huwa mifhum li hemm probabbiltà kbira li dawn jer©g˙u jkunu r-Renault. G˙aldaqstant, meta jit˙abbar il-ftehim mal-Lotus huwa mistenni li jkun segwit minn dak mar-Red Bull. Itt im Aws tri jak ji dh er li se j ku n qieg˙ed juΩa verΩjoni modifikata t al -ma gna tal -2016 l i se t i©i Ωviluppata ta˙t id-direzzjoni tad-disinjatur Marco Illien. Illien g˙andu storja twila fil-Formul a 1 u kien involut fl-iΩvilupp ta’ diversi magni ta’ suççess fosthom dawk uΩati millM cL aren l ej n l -a˙ ˙ar t as-s ni n disg˙in. Sadanittant, it-Toro Rosso wkoll huma qrib li jikkonfermaw illi fl2016 se jsuqu bil-magna li l-Ferrari u Ωaw m at ul da n l -i sta ©un. M ad ank ol l u, g˙ad u m huwi ex mag˙ruf jekk it-tim minn Maranello huwiex se joffri xi tip ta’ appo©© tekniku biex din il-magna antika tkun Ωviluppata tul is-sena d-die˙la.

Ftehim fil-periklu? Jitolbu kjarifika

Fl-a˙ ˙ar ji em b eda jiç çi rk ol a xi g˙ajdut li jallega li n-negozjati bejn ir-Renault u l-Lotus biex dawn tal-

Rigward l-istess tema ta’ koperazzjoni teknika, ilbiera˙ il-Mercedes

ressqu numru ta’ mistoqsijiet quddiem l- istewards taç-çirkwit dwar aspetti vagi tar-regolamenti sportivi tal-F1. Fost l-o˙rajn, il-Mercedes staqsew jekk il-˙in li tim fornitur juΩa biex jiΩviluppa parts fil-Wind Tunnels g˙al tim ie˙or inaqqarx mil-limitu ta’ ˙in allokat lil dan talewwel jew ji˙ux biss mill-˙in tat-tim klijent. Ir-regolamenti sportivi f’dan ir-rigward, illi jaqg˙u ta˙t l-Aerodynamic Testing Restricti on (ATR) , huma kemxejn kumplessi. Fost l-o˙rajn, tim g˙andu limitu ta’ ˙in li jista’ jinvesti fl-iΩvilupp tal-parts tal-vetturi tieg˙u. Sabiex timijiet ma jdurux ma’ dan il-limitu, ir-regolamenti ma j˙alluhomx joffru parts identiçi lil tim klijent g˙ax l-iΩvilupp tag˙hom jista’ jkun qieg˙ed jg˙in lit-tim fornitur ming˙ajr ma dan ikollu bΩonn juΩa mill-˙in tieg˙u. B arra m in n h ekk , il -M erc edes talbu g˙al definizzjoni aktar çara tar-restrizzjonijiet relatati mal-iskambju ta’ informazzjoni bejn tim u ie˙or. Dan it-tip ta’ skambju huwa limitat ferm bir-regolamenti. Fost affa rij iet o˙ ra, it -ti m Ìerma ni Ω staqsa jekk persuna tistax tg˙addi linformazzjoni li g˙andha dwar tim partikolari jekk tul l-ista©un ti©i ssekondata ma’ tim ie˙or b’riΩultat ta’ kollaborazzjoni teknika. Minkejja li m’hemmx referenzi diretti fil-mistoqsijiet li ressqu lMercedes, kienu bosta li raw assoçjazzjoni mal-alleanza tekni ka ta’ bejn il-Ferrari u Haas F1. Dawn tala˙˙ar ilhom diversi xhur ja˙dmu mi l l-q rib m al -Ferrari bi ex ji ppreparaw ru˙h om gha d-de but t tag˙hom fl-2016. Kienu bosta li staqsew jekk it-tim minn Maranello huwiex qieg˙ed juΩa t-testijiet li qieg˙ed jag˙mel mat-tim Amerikan biex jiΩviluppa lvetturi Taljani wkoll. Il- Ferrari d i©à ffaç ç jaw di n lakkuΩa aktar kmieni f’dan l-ista©un u ma nstabux ˙atja. Però, minkejja li hum a ma n st abu x ˙ at ja ta ’ a©i r ˙aΩin, diversi timijiet sostnew li ma kinux sodisfatti b’din id-deçiΩjoni; fatt li jo˙rog çar mit-talba g˙allkjarezza mressqa mil-Mercedes. L-istewards ta’ Abu Dhabi laqg˙u din it-talba u lbiera˙ stess semg˙u largume nti ta t-t i mi ji et k ol l ha kkonçernati. Id-deçiΩjoni finali hija mistennija qabel it-tellieqa tal-lum.

40 29|11|2015

kullhadd.com

kÓ lokali

is-sigurtÀ jew il-kumditÀ?

etienne grech Deputat Laburista

Meta induna li qed jaqa’ g˙aç-çajt u li l-pajjiΩ huwa kontrih, Busuttil ipprova jibdel id-diska

Lill-Kap tal-OppoΩizzjoni nist˙ajlu b˙al dawk it-tfal li jkunu jridu jaqilg˙u biΩibilju ©ugarelli biex jilag˙bu, imma mbag˙ad ma jkunux iridu jer©g˙u jpo©©uhom posthom. Iridu li jie˙du gost biss, ming˙ajr ma jag˙mlu s-sagrifiççji li hemm bΩonn. Simon Busuttil forsi m’g˙andux il-problema li jkollu jerfa’ l-©ugarelli wara li jkun lag˙ab bihom, imma g˙andu problema o˙ra simili. B˙al kull çittadin ie˙or Malti jrid li j˙ossu sigur f’pajjiΩu, imma dan irid jag˙mlu ming˙ajr ma jissaggrifika l-kumdità li g˙andu b˙alissa. Il-kunçett li tag˙mel sagrifiççju biex takkwista xi ˙a©a li tixtieq ng˙allmuh lil uliedna minn età Ωg˙ira. G˙alhekk, f’©ie˙ id-dixxiplina, in©ieg˙lu lil uliedna jpo©©u posthom il©ugarelli li jkunu qalg˙u. Nafu li dan huwa kunçett baΩiku li se jkollhom jg˙ixu bih ˙ajjithom kollha u, iktar ma jitg˙allmuh malajr, iktar se jkun a˙jar g˙alihom. Imma milli jidher il-Kap talOppoΩizzjoni dan il-kunçett g˙adu ma fehmux, anke jekk b˙ali llum g˙andu x-xag˙ar griΩ fuq rasu. Busuttil deher konvint li f’pajjiΩna kienu ©ew persuni b’intenzjonijiet ˙Ωiena. Qajjem kjass fuq il-passaporti foloz li n˙ar©u f’pajjiΩi o˙ra, u li kienu qed jintuΩaw biex immigranti jid˙lu f’Malta illegalment. TkaΩa bil-permessi ta’ residenza li allegatament

in˙ar©u minn Identity Malta b’mod irregolari, anke jekk din kienet prattika li g˙amlet snin s˙a˙ g˙addejja minn ta˙t imnie˙er il-Gvern Nazzjonalista. Kellhom ikunu l-kontrolli fl-ajruporti bissospensjoni tax-Schengen min˙abba ç-CHOGM li dan irracket inkixef. Din hija prova ta’ kemm il-ftehim Schengen kien qed ji©i abbuΩat bl-iktar mod sfaççat minn dawk li riedu jid˙lu f’pajjiΩna illegalment. Kien g˙alhekk li tfixkilt mhux ftit meta smajt lil Busuttil jattakka d-deçiΩjoni

tal-Gvern Malti li wara çCHOGM iΩomm il-ftehim taxSchengen sospiΩ b’mod temporanju. Waqt li Pari©i u Brussell kienu ta˙t stat ta’ allert g˙oli, fejn anke t-trasport pubbliku kien sospiΩ, Busuttil ried li ma jkunx hemm kontrolli fuq min jid˙ol u jo˙ro© mill-ajruport ta’ Malta. Meta g˙adha g˙addejja t-tfittxija g˙al persuni li huma suspettati li kienu l-mo˙˙ wara lattakk terroristiku ta’ Pari©i, Busuttil irid jag˙mel il-˙ajja ta’ dawn il-persuni iktar façli billi jippermettilhom li jivvja©©aw minn pajjiΩ g˙all-ie˙or bil-

kumdità, mhux biss bil-konsegwenza li jkomplu ja˙arbu mill-awtoritajiet u l-©ustizzja, imma wkoll bil-periklu li jwettqu attakk ie˙or. U dan kollu g˙alfejn? Biex meta jkun se jaqbad l-ajruplan, Busuttil ikun jista’ juri l-karta tal-identità minflok il-passaport? X’libertajiet huma li qed jitkellem fuqhom? Liema libertajiet huma iktar importanti mil-libertà taç-çittadin li jg˙ix bla biΩa’ fl-ordni u fis-sigurtà? Dan ifisser li Busuttil jippreferi l-kumdità fuq is-sigurtà? Biex ming˙alih i˙awwad l-im˙u˙, Busuttil qalilna li l-abbuΩ qed isir minn dawk li ©ejjin minn pajjiΩi terzi u mhux minn çittadini Ewropej. Busuttil iΩda naqas milli jg˙id li l-persuni minn pajjiΩi terzi qed juΩaw passaporti Ewropej, u huwa proprju g˙alhekk li setg˙u jivvja©©aw minn pajjiΩ g˙allie˙or bil-kumdità ta˙t ir-regolamenti tax-Schengen. Meta induna li qed jaqa’ g˙aç-çajt u li l-pajjiΩ huwa kontrih, Busuttil ipprova jibdel id-diska, u din id-darba qal li lest jaqbel mas-sospensjoni tax-Schengen jekk il-Gvern jag˙ti ra©uni g˙alfejn qed jag˙mel dan. Wara dak kollu li ©ara, u wara dak li qal huwa stess meta insinwa li l-persuni li kienu qed jid˙lu Malta illegalment kienu qed jag˙mlu dan g˙al skopijiet ta’ terroriΩmu, issa jrid lill-Gvern jag˙tih ra©uni g˙as-sospensjoni taxSchengen. Mur ifhem!