Samen aan de kunst | Klaas Debaere en Johan Vanderschelden

SAMEN AAN DE KUNST

KLAAS DEBAERE EN JOHAN VANDERSCHELDEN

De ene is verzot op textiel, de ander verliest zich in installatiekunst en boekbinden. De ene creëert aan hoog tempo met zijn naaimachine in kunstwerkplaats De Zandberg, de ander staat na dit sociaal-artistiek project klaar om af te studeren aan Sint-Lucas Gent. Hun gedeelde inzet: een expo uitbouwen voor O.666 in Oostende. Johan Vanderschelden en Klaas De Baere kwamen tot een unieke samenwerking waarin niets te verwachten en te voorzien was, in een speelse wereld waar ridders de plak zwaaien.

In het najaar van 2020 trok Klaas De Baere richting De Zandberg, een organisatie voor kunstenaars met een beperking in Harelbeke. Daar, tussen de vele koffies en gesprekken met de kunstenaars door, ontmoette hij Johan Vanderschelden: een man die er al tien jaar zijn atelier heeft tussen gestikte Ensoriaanse maskers, een overvloed aan lapjes stof en een knipsel van zijn grote voorbeeld Walter Van Beirendonck aan de muur.

Klaas: ‘Ik volg de educatieve masteropleiding aan Sint-Lucas Gent en was op zoek naar een stageplek. Ik liet me leiden door het project van Lara Jakoba Breine die met Arnaud Rogard, ook een kunstenaar van De Zandberg, aan de slag gegaan was. Ik vond het belangrijk om alle kunstenaars persoonlijk te ontmoeten. Die veelheid aan gesprekken was enorm kostbaar, maar toen ik Johans werkplek betrad, was ik snel verkocht. In het begin wist ik niet eens waar ik moest kijken.’

Johans werk bevindt zich ergens tussen artistiek en kitsch in, tussen illustratief en autonoom werk. Voor Klaas was het een trigger om er binnen zijn praktijk van mixed media mee aan de slag te gaan.

‘Tot een echt gesprek zijn we bij die eerste ontmoeting niet echt gekomen. Zijn artistiek werk ligt ver van dat van mij, al zag ik tegelijk ook veel gelijkenissen. Het gevoel dat we elkaar met weinig woorden begrepen, en eenzelfde manier van kijken en denken delen, leidde ertoe dat ik met Johan aan de slag wou.’

Eenmaal per week trok Klaas gedurende een jaar naar De Zandberg, met oog op een expo in O.666 in Oostende. In het begin startten ze met boekbinden, maar dan in textiel. Een idee van Klaas om elkaar en elkaars werk beter te leren kennen, waarbij hij iets zou kunnen leren van Johan en omgekeerd. Maar dat had niet meteen het gewenste effect.

‘Ik wou dit project starten als een gelijkwaardige samenwerking, als een dialoog tussen beide kunstenaars. Maar doordat Johan niet meteen enthousiast was over het idee, bekroop me het gevoel dat ik de begeleider werd. En net dat wilde ik absoluut vermijden. In een periode waarin we elkaar niet zagen, ging Johan plots volop boekjes stikken, zoals we eerst samen hadden besproken. Dat zorgde voor een fijn resultaat, maar voelde voor mij ook te hard aan als een opdracht. Ik vond het belangrijk om te blijven bewaken dat we niet elkaars assistent dreigden te worden.’

Begeesterd door Bosch

Week na week gingen de rollen steeds meer wisselen. Ook Johan kwam in de brainstorms met ideeën aanzetten, en al snel kwamen ze samen op een nieuw spoor: ridders. Het groeide uit tot installatiewerken, waarbij Johan onder andere een pluchen paard met teugels, inclusief reserveteugels, voor zijn rekening nam. Ze bouwden ook een kasteel uit houten panelen en gingen samen aan de slag met punchneedling, een borduurtechniek die voor beiden nieuw is. Maar het is pas wanneer ze op een dag een boek van Jheronimus Bosch doorbladeren dat de puzzelstukken in elkaar vallen.

‘We kregen het idee voor een drieluik en raakten beiden geïnspireerd door de vorm en inhoud ervan. Ik maakte het paneel, Johan begon met het stikken van vormen, en samen gingen we de zijpanelen afwisselend betekenen. Eens de bal dankzij zo’n moment gaat rollen, voel je dat je samen aan het werk bent. Johan heeft, zonder dat dat zijn bedoeling was, ervoor gezorgd dat ik mijn artistieke praktijk opnieuw losmaakte. We durfden doorheen het proces ook steeds beter dingen uit handen te geven. Dat is iets wat ik absoluut mee wil nemen naar andere samenwerkingen: je ego en artistieke visies waar je op botst aan de kant schuiven en ruimte laten voor de ideeën van de ander.’

De expo ‘MIDDELEEUWEN’ in O.666 was het einddoel van deze samenwerking. Het kiezen van een titel, de selectie maken van de geëxposeerde werken en hoe die te positioneren ten opzichte van elkaar: iedere stap binnen het project was voor beiden een zoektocht.

‘Tijdens de expo willen we de werken ook meer voor zich laten spreken. Als de inhoud van de expo te veel overdacht zou worden - iets wat ik wel doe in mijn scriptie - dan zou het niet weergeven waar we hier in De Zandberg samen aan werkten. Ik geef toe dat ik daar in het begin nog te veel bij stilstond. Je wilt dat het eindresultaat kwalitatief is, maar remt jezelf daarmee af. Net daarin heb ik van Johan kunnen leren. Hij leerde me loslaten en zette me aan tot experimenteren. Maar vooral: hij leerde me dat het belangrijkste binnen vrije beeldende kunsten is dat je gewoon ook plezier moet maken. Ook dat hopen we te kunnen tonen in de expo.’

De expo ‘MIDDELEEUWEN’ liep van 19 tot 21 juni 2021 bij O.666 in Oostende. Van 11 tot 24 juli 2021 zijn de werken te zien tijdens Outsiderwear Festival in Amsterdam.

Tekst: Zoë Hoornaert

JOHAN VANDERSCHELDEN

°1959 Heeft al 10 jaar zijn atelier in kunstenwerkplaats De Zandberg in Harelbeke. Volgde verschillende opleidingen in textiel. Werkt sinds heel lang zelfstandig aan zijn universum, opgebouwd uit patchworklapjes.

KLAAS DE BAERE

°1995 Studeerde af binnen Mixed Media aan LUCA School Of Arts (Gent) en volgt er nu een Educatieve master Opleiding Boekbinder CVO Gent.

Weg van het atelier

Trek jij de deuren van je atelier de komende tijd dicht? Ga je op exotische plaatsen of dicht bij huis op zoek naar inspiratie voor nieuwe artistieke ideeën? We laten je deze zomer in een zomerreeks op www.kunstwerkt.be meegenieten van boeiende kunstprojecten die zich buiten de ateliermuren afspelen. Hou dus www.kunstwerkt.be in de gaten en laat je inspireren.