Preview Junioruniversiteit Magazine nummer 3

© 2023 Junioruniversiteit & Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum

04 PRIKBORD

06 INSPIREREND ONDERWIJS

Dieren verzorgen als onderwijsaanbod

10 EXPERT

Stel vaker ontwerpvragen

12 PROJECT

Het Junioruniversiteit-project

Insecten in de praktijk

16 CHECK DIT!

Drie spellen van HABA getest door kinderen

18 KOPIEERHOK

Omnivoren, carnivoren en herbivoren

20 TEAMKAMER

Omgaan met honden

22 MUZIEK Spreekwoorden met dieren

23 LESMATERIAAL ONDER DE LOEP

DierenDiploma

24 IN DE LES

12 spelletjes met dierenplaatjes

26 BOEKENTIPS

Boeken over dieren

28 OP PAD

Een bezoek aan Naturalis

32 RARA, HOE ZIT HET?

Een raadselverhaal over een dierenmarkt

36 ACHTERKANTJE

Een woordzoeker met Engelse dierennamen

Van de hoofdredactie

Kat in het bakkie

Sinds augustus hebben we twee katten op kantoor: Jinx en Jett. Zus en broer, een witte en een zwart-witte tabby. Het liefst zijn ze de hele dag bij ons in de buurt en dat vraagt wel wat aandacht van ons team. Voordat je het weet is er een op je stoel gaan zitten, terwijl jij net even thee aan het halen bent. De katten zorgen dagelijks voor de nodige afleiding en ik acht het zeer waarschijnlijk dat onze productiviteit enigszins gedaald is door hun komst. Daartegenover staat ook heel wat gezelligheid en lachen we regelmatig om de rare toeren die ze uithalen.

Ook ons redactieteam van Patsboem! educatief heeft dieren op kantoor. Regelmatig laten ze gezamenlijk de honden uit en daarbij gunnen ze zich wat respijt. Heel goed voor de creativiteit!

Er hebben al talloze onderzoeken plaatsgevonden die zich richten op de effecten van dieren op mensen en keer op keer zijn de uitkomsten positief. Mensen die in het bezit zijn van een huisdier voelen zich over het algemeen minder angstig, eenzaam en depressief. Door te knuffelen met een dier komt de stof oxytocine vrij, ook wel bekend als het knuffelhormoon. Dit hormoon zorgt voor een verlaging van de bloeddruk en hartslag, en dat heeft weer een positief effect op de hart- en bloedvaten. Het is dan ook niet voor niets dat buddyhonden worden ingezet om veteranen met een posttraumatische stressstoornis te begeleiden. Daarnaast kunnen katten kinderen met autisme helpen om sociale vaardigheden te ontwikkelen.

Toen we op kantoor een ontroerend bericht lazen waarin werd aangegeven dat kinderen zich door de aanwezigheid van een hond in de klas rustiger voelden tijdens het maken van een toets, wisten we het zeker: we zetten het volgende Junioruniversiteit Magazine volledig in het teken van dieren! En met kat Jett op schoot en Jinx in de tent op mijn bureau, schrijf ik als laatste het stuk ‘Van de hoofdredactie’ en kijk ik tevreden naar alle mooie artikelen die jij zo gaat lezen. Kat in het bakkie!

GOEIE VRAAG!

Ontwerpvragen die om actie vragen

Wie zijn de vijanden van leeuwen? Wat eten meeuwen?

Wanneer zijn de dino’s uitgestorven? Waar leven krokodillen?

Hoe eten vleermuizen? Waarom hebben giraffen een lange nek? Een vraag waarvan je het antwoord simpelweg kunt opzoeken, is van waarde. Naast het stellen van dit soort opzoekvragen is het mooi als je vragen kunt stellen die aanzetten tot actie. Hoe doe je dat?

Hoe kun je zorgen dat jonge vogels veilig blijven voor katten? In de lente zijn meer vogels te zien op het schoolplein dan in de winter. Is dat zo? Actievragen zijn vragen die uitnodigen tot creativiteit en die nieuwsgierigheid oproepen, waardoor ze geschikt zijn als ontwerpvragen en onderzoeksvragen. Vragen waar je het antwoord niet direct op weet en die je ook niet kunt opzoeken. Vragen die je uitda-

gen om oplossingen te verzinnen of onderzoek te doen. Tegenwoordig bieden vrijwel alle methodes voor zaakvakken (geschiedenis, aardrijkskunde, biologie, godsdienst) onderzoeksvragen aan. Voor ontwerpvragen is slechts beperkt aandacht. Daar valt winst te behalen.

Stel vaker ontwerpvragen

Het is waardevol voor kinderen om naast opzoek- en onderzoeksvragen aan de slag te gaan met ontwerpvragen. Ontwerpvragen zijn concrete, open vragen waarin een probleem of wens centraal staat. Hoe kun je je beschermen tegen kaaiman-

nen? Hoe kan de wolf op een voor mensen en dieren fijne manier in Nederland leven? Hoe kunnen eendenkuikens veilig aan de overkant van de weg komen? Ontwerpvragen laten je direct ideeën krijgen en in oplossingen denken. Actie dus.

Wat maakt het stellen van ontwerpvragen waardevol?

Met ontwerpvragen oefen je probleemoplossend denken en ontwikkel je nuttige ontwerpvaardigheden. Je leert alle kanten op denken en veel verschillende oplossingen verzinnen. Je leert ideeën tot leven brengen, zodat jij en anderen de oplossingen goed begrijpen. Je leert om je oplossingen zo snel mogelijk uit te proberen en expres op zoek te gaan naar wat nog niet werkt. Je leert ideeën delen, want samen worden ze beter. Je leert je eigen richting te bepalen en je in te leven in mensen of dieren die met het probleem te maken hebben. Niet in de laatste plaats ontdekken kinderen dat de meeste problemen en vragen verschillende goede oplossingen hebben en niet één goed antwoord zoals ze op school regelmatig tegenkomen.

Hoe stel je ontwerpvragen bij de zaakvakken?

Het stellen van ontwerpvragen kun je goed integreren in zaakvakonderwijs. Door de vragen te laten aansluiten bij de methode komen deze er niet bovenop. Start met ontwerpvragen over dieren. Dieren komen binnen de zaakvakken regelmatig aan bod en kinderen zijn enorm betrokken als het over dieren en hun welzijn gaat. Focus

1 Beschermde bevers

Probleem: Bevers graven burchten in dijken en duinen, waardoor deze verzwakken. Gevaarlijk, want ze zijn belangrijk voor onze veiligheid. Zonder dijken en duinen zou het grootste deel van Nederland onder water lopen. Bevers zijn beschermde dieren, dus je mag ze niet wegjagen, vangen of doden.

Ontwerpvraag: Hoe kun je stevige dijken maken waar bevers kunnen wonen?

3 Machtige meeuwen

Probleem: Meeuwen zorgen in dorpen en steden bij de kust nogal eens voor overlast. Ze broeden steeds vaker in de stad en beschermen hun eieren en jongen heel fanatiek. Kom je in de buurt van een nest, dan gaan ze krijsen en vliegen ze naar je toe om je weg te jagen. Ook gaan ze op zoek naar eten voor hun jongen. Het kan zomaar zijn dat als je friet aan het eten bent op straat, een meeuw brutaal probeert mee te eten. Meeuwen zijn beschermde dieren, dus je mag ze niet wegja gen, vangen of doden.

Ontwerpvraag: Hoe kun je friet eten zonder dat de meeuwen mee-eten?

je op problemen die in de methode aan bod komen of breng zelf problemen rond dieren in kaart. Kies een interessant probleem en maak van het probleem een ontwerpvraag. Start deze vraag met Hoe kun je …, Hoe kan … of Hoe kunnen …

Eenvoudig starten met deze ontwerpvragen over dieren

Wil je direct aan de slag? Stel een van de bovenstaande kant-en-klare

2 Passerende padden

Probleem: Elk voorjaar komen padden en andere amfibieën zoals kikkers en salamanders uit hun winterslaap om hun weg te vinden naar water. Tijdens deze paddentrek moeten ze vaak drukke verkeerswegen oversteken. Door vrijwilligers worden al veel padden geholpen met oversteken, maar het is een uitdaging om alle padden te helpen.

Ontwerpvraag: Hoe kunnen padden veilig aan de overkant van de weg komen?

4 Bouwende beesten

Probleem: Verschillende dieren wonen op verschillende manieren. Kies een dier en zoek uit hoe dit dier leeft, eet, slaapt en voor de jongen zorgt. Wat heeft dit dier nodig om fijn te wonen? Wat doet dit dier in zijn huis? Wat is belangrijk aan zijn huis? Zet drie aandachtspunten centraal: denk aan stevigheid, eten opslaan, jongen verzorgen, locatie (in of op het water, hoog in de lucht, onder de grond) en bescherming (tegen kou, wind of regen).

Ontwerpvraag: Hoe kan … fijn wonen? Vul het gekozen dier in.

ontwerpvragen en laat de kinderen oplossingen knutselen, tekenen of bouwen met constructiemateriaal. Bekijk de bijbehorende uitgewerkte lessen via ontwerpenindeklas.nl/ ready-to-go. ↙

Welke vragen stel jij morgen?

Els Kok ontwerpt leermiddelen en ontwikkelt ontwerplessen voor www.ontwerpenindeklas.nl

Paddenzwieper

VOORUITBLIK

De volgende keer staat Junioruniversiteit Magazine in het teken van Nederland. Met een passend lied en tips voor boeken in de klas.

Wat kun je nog meer verwachten in nummer 4?

→ Het project Van bij ons voor groep 5/6

→ Lesideeën van de auteur Geert-Jan Roebers

bij zijn boek Soortenschat

→ Op bezoek bij het Nederlands Openluchtmuseum

Junioruniversiteit Magazine nummer 4 ligt eind mei 2023 in je brievenbus.

P.S. Ben je enthousiast over ons magazine?

Laat het ons weten of post het op jouw socials met #junioruniversiteitmagazine

Junioruniversiteit Magazine is een samenwerkingsproject tussen Junioruniversiteit en Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum B.V. en wordt uitgegeven door Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum B.V. Het is een inspirerend en onafhankelijk magazine, bedoeld voor (aankomende) professionals in het basisonderwijs die werken met kinderen van 7 t/m 12 jaar. Het tijdschrift verschijnt vier keer per schooljaar.

www.junioruniversiteitmagazine.nl

REDACTIE

Hoofdredacteuren Sanne Ramakers en Maaike van Goozen (Junioruniversiteit), eind- en beeldredactie Patsboem! educatief.

REDACTIEADRES

redactie@junioruniversiteitmagazine.nl

ABONNEMENTEN

Particulier € 43,-

Instelling € 65,50

Particulier buitenland € 59,50

Instelling buitenland € 89,-

Los nummer € 18,- (excl. verzendkosten)

Ga naar: www.junioruniversiteitmagazine.nl/ abonnementen om een abonnement af te sluiten. Een abonnement loopt van 1 juli t/m 30 juni. Een abonnement wordt automatisch verlengd, tenzij een schriftelijke opzegging is ingediend via: klantenservice@vangorcum.nl.

ADVERTENTIES

Voor meer informatie, zie: www.vangorcumtijdschriften.nl/adverteren

FOTO’S EN ILLUSTRATIES

Sanne Ramakers: cover, p. 3, 6 – 8, 28 – 30, 35, Thomas van Oostrum: p. 2, 18 – 19, 32 – 34, Marjolein Hund: p. 2, 12 – 15, Ellen Dashorst: p. 4, Vlinderstichting: p. 4, Shutterstock: p. 10 -11, 20 – 21, 23, 24 – 25, 36, Dierendiploma: p. 23, Nadia Kuipers: p. 12 – 15, Nena Heesakkers: p. 16, 17, HABA: 17

VORMGEVING EN DRUK

Opmaak: FIZZ | Digital Agency - fizz.nl

Druk: Drukkerij Van Gorcum, Meppel

UITGEVER Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum B.V., Assen www.vangorcum.nl

ISSN 2949-6527

© 2023, Uitgeverij Koninklijke Van Gorcum B.V., Assen.

Alle auteursrechten ten aanzien van de inhoud van deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden.

www.junioruniversiteit.nl

www.vangorcum.nl