2 #TREFWOORD TrefwoordOnderdelen Een handleidingpapieren Voor onder-, midden- en bovenbouw. Visueel audiomateriaalen Via het digibord (onder- en midden-/bovenbouw): X Kalender X Liedjes X Filmpjes X Reportage X Interview X Animatie Extra materiaal Te downloaden van www.trefwoord.nl X Bijlagen X Bladmuziek X Liedteksten X Gebeden X Ouderbrief X Thematische start- en slotviering X schooljaarThemaoverzicht X Themaoverzicht per aflevering X Kerst- en paasviering Inhoud themaVerantwoording In dit onderdeel leggen we uit wat dit thema levensbe schouwelijk maakt, welke bronverhalen aan de basis hebben gestaan en formuleren we de levens beschouwelijke doelstel ling. Tevens lichten we toe hoe dit thema een rol speelt in de leefwereld van de kinderen en welke vragen het voor hen op kan roepen. Trefwoord digitaal Op www.trefwoord.nl vindt u deze onderdelen ter aanvulling van het thema. U kunt ze eventueel downloaden. Weekinleiding Een korte toelichting bij het materiaal van deze week waarin we uiteenzet ten hoe de inhoud een bijdrage kan leveren aan de levensbeschouwelijke doelstelling.
BRONNEN EN TRADITIES
BRONNEN EN TRADITIESHier treft u de bronverhalen, de meeste uit de Bijbel (de joods-christe lijke traditie). Als het mogelijk is, zullen we ook verhalen uit andere levensbe schouwelijke tradities plaatsen, zoals de islam, het hindoeïsme en het boeddhisme. Het gaat daarbij om de vraag welk licht deze bronverhalen op het thema laten schijnen. In dit domein treft u verhalen aan uit de leefwereld van kinderen, soms in de vorm van een dierenverhaal. We roepen daarin dilemma’s en vragen op uit hun eigen leven, op sociaal en emotioneel terrein. Op welke manier speelt het thema een rol in de samenleving? De bijdragen geven een bredere kijk, waarbij de actualiteit het uitgangspunt is.
Weekindeling Een overzicht van de korte activiteiten.dagelijkse Dagaccent Het ukalenderbeeldvaninkalender.digitalekijkvraaginhoudelijkegerichte,begintmateriaaldagelijksmeteenbijdeDirecthetverlengdeditvindteenbijpassendeactiviteit, soms een kort verhaal. De eventuele overige dagelijkse onderdelen kunt u als extra beschouwen.
3 #TREFWOORD
SAMENLEVINGKIND
INHOUDSOPGAVE
#TREFWOORD
VAN DE REDACTIE De scholen zijn weer begonnen. Een nieuw jaar ligt voor ons. Als een blanco boek. Waarmee zullen de lege bladzijdes gevuld worden? Wat gaan de kinderen dit jaar beleven en ontdekken? Hoe zullen ze groeien als mens? Hoe zal het u Eenvergaan?nieuw jaar kan aanvoelen als een zoektocht. Je wilt er het beste van maken en bepaalt van tevoren je doelen. Als leerkracht is het waarschijnlijk je tweede natuur geworden om doelgericht te werken aan de ontwikkeling van kinderen. Maar aan het begin van het schooljaar kan het soms flink zoeken zijn. Waar staan de kinderen? Wat hebben ze nodig? En hoe ga je om met obstakels onderweg? Als het hard werken is om alle doelen te halen. Of als doelen te hoog gegrepen blijken? Of misschien juist te Gelukkiglaag. draait het op school niet alleen om de prestaties van kinderen en van uzelf. Op school leef je. Samen. Jij en ik en ik en jij. In het thema ‘Jij of ik’ ontdekken de kinderen dat het niet alleen om jezelf draait en het behalen van je eigen doelen. Ik ben, omdat wij zijn. Dat is het principe van Ubuntu. De gedachte hierbij is dat een mens alleen gelukkig kan zijn als anderen dat ook zijn. We hopen dat u en de kinderen dat mogen ervaren het komende schooljaar. We wensen u veel plezier met het materiaal voor de komende periode.— Petra Jonker, hoofdredacteur BIJZONDERHEDEN Kerstviering 2022 online
Suggesties voor gebeden, passend bij de Trefwoordthema’s, vindt u met ingang van dit schooljaar dus niet meer in de handleidingen, maar wel op Trefwoord Digitaal.
Als u dit nog niet gedaan heeft, dan kunt u nog tot 1 oktober een gratis gebedenboekje bestellen via www.kwintessens.nl/gebedenboekje. Gebruik hiervoor de kortingscode TWDgebeden. Het merendeel van deze gebeden vindt u ook op Trefwoord Digitaal, bij materiaal. Onderbouw 2022-2023/1
Vanaf 12 september kunt u de tekst van de kerstviering ‘Klein beginnen’ downloaden. De volledige viering, inclusief muziek en beelden, staat vanaf 26 september 2021 online. Gebeden in Trefwoord In een gebed richten we ons persoonlijk tot God. De vragen, het verdriet of de dankbaarheid die we tijdens het bidden voor God neerleggen vloeien voort uit de ervaring van het kind, de groep en u op dat moment: iemand is jarig, een kind is ernstig ziek. Voorheen vond u op de vrijdag in de Trefwoord-handleidingen een gebed. Dat gebed was steeds gericht op het weekaccent en niet zozeer op de actuele beleving van de kinderen. Bovendien mogen we niet meer van alle kinderen vooronderstellen dat zij zich persoonlijk in een gebed tot God zullen richten. Daarom heeft de redactie de mooiste gebeden uit Trefwoord gebundeld rondom gebedsonderwerpen en veelvoorkomende of belangrijke gebeurtenissen in het leven van kinderen. U kunt dan zelf een gebed uit dit gebedenboekje kiezen, dat het beste aansluit bij wat er leeft en beleefd wordt in uw groep.
jaargang 28 Startweek 6 Liever een lied 16 Zoektocht 40 Jij of ik? 70 Doelgericht 96
6 #TREFWOORD 2022-2023/1 WEEK 34/35/36 STARTWEEK
In de startweek staat het wennen aan de groep centraal. De kinderen zetten daarbij verschillende zintuigen in, zoals zien, horen en voelen. De kinderen en leerkracht leren elkaar beter kennen. En de afspraken in de groep krijgen aandacht. Ze dragen bij aan een prettige sfeer.
WEEKINDELING MAANDAG Weer naar school (versje) Namenspelletjes (activiteit) Welkom in de klas (lied, jongsten) DINSDAG Dat is hetzelfde! (activiteit, jongsten) Ik ook! (activiteit, oudsten)
ScholenNB in de regio midden gebruiken dit materiaal in week 34, scholen in de regio noord in week 35 en scholen in de regio zuid in week 36.
KIND EN SAMENLEVING Naar school (verhaal, jongsten) Een goed gevulde buik (verhaal, oudsten) WOENSDAG Zes vragen voor de leerkracht Dit(digibord)ismijn leerkracht (creatief) Juf, lieve juf (lied) BRONNEN EN TRADITIES De twaalfjarige Jezus (Bijbel, jongsten) De twaalfjarige Jezus (Bijbel, oudsten)
DONDERDAG Afsprakenlied (lied) KIND EN SAMENLEVING Uil op zoek naar afspraken (verhaal) VRIJDAG Even wennen (versje) Wat ik voel… WelkomVlaggenslinger(activiteit)(creatief)indeklas(lied,jongsten)WelkomindeklasWiezijnwij?EennieuweleerkrachtOnzeafsprakenWennenindegroep
De kinderen die staan, zeggen hun naam. Klopt het, zit die klank erin? Kies dan een andere klank, zoals de ‘oo’, ‘ie’ en ‘aa’.
Vraag een kind in het midden te staan. Hij noemt uit elke hoek de naam van een kind. Deze vier kinderen komen ‘terug’ en gaan op hun stoel zitten. Dan mag een ander
STARTWEEK 7
Zachte bal overgooien Vraag de groep om de beurt hun naam duidelijk te zeggen. Geef kind A een zachte bal. Die mag rustig overgooien naar kind B en noemt zijn/haar naam. Is dat goed, dan gooit kind B de bal door naar een volgende. Is het fout dan herhaalt kind B zijn naam en gooit kind A opnieuw. Als iedereen de bal heeft gegooid, is het spel klaar. Terughalen uit de hoeken Wijs vier hoeken aan in het lokaal. Elke hoek staat voor een huisdier: bijvoorbeeld hond, kat, konijn, vogel. De kinderen verdelen zich over de hoeken en kiezen het dier dat ze het leukste vinden.
Welkom in de klas Wie zag jij vandaag als eerste op school? Het schooljaar begint! De kinderen komen weer naar school en ontmoeten elkaar al op het schoolplein. De juf of meester staat bij de deur. De kinderen hangen hun jas op en leggen hun eten en drinken neer. De stoelen staan klaar. Welkom in de klas! Wat fijn dat je er bent! Weer naar school (versje) Na een fijne vakantie gaat de ik-figuur weer naar school. Hij/zij heeft er zin in! Lees het versje voor. Nodig: tien papieren cirkels (verwerking). De vakantie was leuk. Haast alles was feest. Met mama ben ik naar de speeltuin geweest. Bij opa heb ik een nacht gelogeerd. Hij heeft mij een klein beetje zwemmen geleerd. Nu ga ik naar school. Ook dat voelt weer fijn. ’t Is leuk om weer bij alle vriendjes te zijn. Daar loopt Juliet en daar huppelt Maan. ‘Waar ben je geweest?’ ‘Wat heb je gedaan?’ ‘Hé’, ‘Hoi’ en ‘Hallo!’ ‘Je bent er weer bij!’ ‘Wat leuk je te zien.’ ‘’k Heb er zin in. En jij…?’ We gaan naar de klas. Gezwaai en gegroet. Vakantie is leuk, maar school net zo goed. Verwerking Vraag de kinderen waar ze naar uitkijken op school, waar ze zin in hebben. Schrijf tien dingen op papieren cirkels. Plak deze op en laat de groep er bijvoorbeeld zonnetjes of bloemen van maken.
Namenspelletjes (activiteit) In sommige groepen kennen de kinderen elkaar al bij naam. Er zijn ook kinderen voor wie de namen nog nieuw zijn. Een aantal spelletjes rondom namen. Wie heeft een ‘a’ in zijn naam? Vraag alle kinderen om de beurt hun naam te zeggen. Noem dan een klank, bijvoorbeeld de ‘a’ en vraag wie die deze in zijn naam heeft. Ze mogen elkaar helpen. Wie dat heeft staat op, bijvoorbeeld ‘Bram’.
MAANDAG
#TREFWOORD
X Wat vind je in de klas nog een beetje moeilijk of spannend?
Praat er even over. Vraag ook aan de andere kinderen naar hun huis. Waar is hun Andereslaapkamer?onderwerpen: X speelgoed waarmee je graag speelt; X je gezin; X je mooiste boek; X het lekkerste eten.
8
Blinddoekspel Doe bij een kind een blinddoek voor. Het krijgt een ander kind tegenover zich en voelt wie het is. Klopt dat? De groep mag aanwijzingen geven, zonder de naam te Doenoemen.dan een ander kind de blinddoek om. Welkom in de klas (lied, jongsten) Een vrolijk liedje voor het begin van het schooljaar. Muziek: www.trefwoord.nl, digitaal, muziek.
GesprekwiewelkomWi-wa-welkom,JewelkomWi-wa-welkom,indeklas.benthiersnelgewend.indeklas,jeookbent.
X Hoe kun je elkaar helpen om te wennen? DINSDAG Wie zijn wij? Wie uit de groep lijkt een beetje op jou? Waarom? Voor een prettige sfeer is het goed als de kinderen elkaar steeds beter leren kennen. Dat kan bijvoorbeeld door de eerste weken veel vragen te stellen. Wie voetbalt er graag? Steek je vinger maar op! En wie lust er graag pizza? Ga maar staan! Bedenk samen nog een paar van deze vragen. Dat is hetzelfde! (activiteit, jongsten) Vraag twee kinderen op te staan. Bekijk ze samen goed. Welke kleding dragen ze, hoe zit hun haar, welke kleur ogen hebben ze, enzovoort. Welke overeenkomsten zijn er? Wie ziet dat? Bijvoorbeeld: ze dragen allebei een ring. Laat de kinderen daarna rondkijken in de kring. Wie heeft iets hetzelfde als jij? Ik ook! (activiteit, oudsten) Vraag de groep kort na te denken over een onderwerp. En vraag dan: ‘Hoe zit dat bij jou?’ Bijvoorbeeld bij het onderwerp ‘huis’ zegt een kind ‘Ik slaap op zolder’ of ‘Ik heb een huis met een puntdak’. De kinderen voor wie hetzelfde geldt, wijzen naar zichzelf en roepen: ‘Ik ook!’.
hoe je heet. Wat een topnaam, wat een knaller! Da’s een naam die ‘k nooit vergeet. Kom in de kring. Kijk, je stoel staat al klaar. Oei, oei, vind jij het spannend? Hier helpt iedereen elkaar.
JewiewelkomWi-wa-welkom,JewelkomWi-wa-welkom,indeklas.benthiersnelgewend.indeklas,jeookbent.bentvierjaarenikweet
kind in het midden staan om vier kinderen terug te halen naar hun stoel.
In dit onderdeel leggen we uit wat dit thema levensbe schouwelijk maakt, welke bronverhalen aan de basis hebben gestaan en for muleren we de levensbe schouwelijke doelstelling. Tevens lichten we toe hoe dit thema een rol speelt in de leefwereld van de kin deren en welke vragen het voor hen op kan roepen. Trefwoord digitaal Op www.trefwoord.nl vindt u deze onderdelen ter aanvulling van het thema. U kunt ze eventueel downloaden. Week inleiding Een korte toelichting bij het materi aal van deze week waarin we uiteen zetten hoe de inhoud een bijdrage kan leveren aan de levensbeschou welijke doelstelling.
handleidingEenTrefwoordOnderdelenpapieren Voor onder-, midden- en bovenbouw. Visueel audiomateriaalen Via het digibord (onder- en midden-/bovenbouw): X Kalender X Liedjes X Filmpjes X Reportage X Interview X Animatie Extra materiaal Te downloaden van www.trefwoord.nl X Bijlagen X Bladmuziek X Liedteksten X Gebeden X Ouderbrief X Thematische start- en slotviering X schooljaarThemaoverzicht X Themaoverzicht per aflevering X Kerst- en paasviering
themaVerantwoordinghandleidingInhoud
Hierbeschouwen.treftude bronverhalen, de mees te uit de Bijbel (de joods-christelijke traditie). Als het mogelijk is, zullen we ook verhalen uit andere levens beschouwelijke tradities plaatsen, zoals de islam, het hindoeïsme en het boeddhisme. Het gaat daarbij om de vraag welk licht deze bronverhalen op het thema laten schijnen. In dit domein treft u verhalen aan uit de leefwereld van kinderen, soms in de vorm van een dierenverhaal. We roepen daarin dilemma’s en vragen op uit hun eigen leven, op sociaal en emotioneel terrein. Op welke manier speelt het thema een rol in de samenleving? De bijdra gen geven een bredere kijk, waarbij de actualiteit het uitgangspunt is.
Weekindeling Een overzicht van de korte dagelijkse activiteiten. Dagaccent Het ukalenderbeeldvaninkalender.dekijkvraaginhoudelijkeeenbegintmateriaaldagelijksmetgerichte,bijdigitaleDirecthetverlengdeditvindteenbijpassendeactiviteit,
soms een kort verhaal. De eventuele overige dagelijkse onderdelen kunt u als extra
3 #TREFWOORD
SAMENLEVINGKIND
BRONNEN EN TRADITIES
4
Suggesties voor gebeden, passend bij de Trefwoordthema’s, vindt u met ingang van dit schooljaar dus niet meer in de handleidingen, maar wel op Trefwoord Digitaal.
5
INHOUDSOPGAVE Middenbouw
jaargang 28 Startweek 6 Liever een lied 14 Zoektocht 34 Jij of ik? 62 Doelgericht 96 #TREFWOORD
VAN DE REDACTIE De scholen zijn weer begonnen. Een nieuw jaar ligt voor ons. Als een blanco boek. Waarmee zullen de lege bladzijdes gevuld worden? Wat gaan de kinderen dit jaar beleven en ontdekken? Hoe zullen ze groeien als mens? Hoe zal het u Eenvergaan?nieuw jaar kan aanvoelen als een zoektocht. Je wilt er het beste van maken en bepaalt van tevoren je doelen. Als leerkracht is het waarschijnlijk je tweede natuur geworden om doelgericht te werken aan de ontwikkeling van kinderen. Maar aan het begin van het schooljaar kan het soms flink zoeken zijn. Waar staan de kinderen? Wat hebben ze nodig? En hoe ga je om met obstakels onderweg? Als het hard werken is om alle doelen te halen. Of als doelen te hoog gegrepen blijken? Of misschien juist te laag. Gelukkig draait het op school niet alleen om de prestaties van kinderen en van uzelf. Op school leef je. Samen. Jij en ik en ik en jij. In het thema ‘Jij of ik’ ontdekken de kinderen dat het niet alleen om jezelf draait en het behalen van je eigen doelen. Ik ben, omdat wij zijn. Dat is het principe van Ubuntu. De gedachte hierbij is dat een mens alleen gelukkig kan zijn als anderen dat ook zijn. We hopen dat u en de kinderen dat mogen ervaren het komende schooljaar. We wensen u veel plezier met het materiaal voor de komende periode.—
Als u dit nog niet gedaan heeft, dan kunt u nog tot 1 oktober een gratis gebedenboekje bestellen via www.kwintessens.nl/gebedenboekje. Gebruik hiervoor de kortingscode TWDgebeden.
Vanaf 12 september kunt u de tekst van de kerstviering ‘Klein beginnen’ downloaden. De volledige viering, inclusief muziek en beelden, staat vanaf 26 september 2021 online. Gebeden in Trefwoord In een gebed richten we ons persoonlijk tot God. De vragen, het verdriet of de dankbaarheid die we tijdens het bidden voor God neerleggen vloeien voort uit de ervaring van het kind, de groep en u op dat moment: iemand is jarig, een kind is ernstig ziek. Voorheen vond u op de vrijdag in de Trefwoord-handleidingen een gebed. Dat gebed was steeds gericht op het weekaccent en niet zozeer op de actuele beleving van de kinderen. Bovendien mogen we niet meer van alle kinderen vooronderstellen dat zij zich persoonlijk in een gebed tot God zullen richten. Daarom heeft de redactie de mooiste gebeden uit Trefwoord gebundeld rondom gebedsonderwerpen en veelvoorkomende of belangrijke gebeurtenissen in het leven van kinderen. U kunt dan zelf een gebed uit dit gebedenboekje kiezen, dat het beste aansluit bij wat er leeft en beleefd wordt in uw groep.
Het merendeel van deze gebeden vindt u ook op Trefwoord Digitaal, bij materiaal 2022-2023/1
Petra Jonker, hoofdredacteur BIJZONDERHEDEN Kerstviering 2022 online
Kijk eens naar elkaar … (activiteiten)
TRADITIES Hodja weet alles (verhaal) BRONNENWOENSDAGENTRADITIES Een vader had twee zonen (Bijbel)
6 #TREFWOORD 2022 - 2023/1 WEEK 34, 35 EN 36
STARTWEEK
Het begin van een nieuw schooljaar, boordevol frisse indrukken. Wat zien de kinderen het eerst als ze het lokaal binnenkomen? Wat valt hen op? Wanneer spitsen ze hun oren tijdens de les? Waarvoor gaan de handen uit de mouwen? En welke afspraken maken ze met elkaar om ervoor te zorgen dat iedereen lekker in z’n vel zit? De uitdrukkingen op de vijf kalenderplaten in deze startweek prikkelen de zintuigen en dagen de kinderen uit tot een spannende duik in het nieuwe schooljaar! NB: Alle scholen gebruiken dit materiaal in hun eerste schoolweek. Regio midden: week 34. Regio noord: week 35. Regio zuid: week 36.
KINDDONDERDAG Bakken (verhaal) VRIJDAG ‘k Zit lekker in mijn vel! (lied)
MAANDAGWEEKINDELING
VoelenSprekenDoenHorenZien
BRONNENDINSDAGEN
Complimentenrondje Een compliment is altijd aangenaam om te horen. Je kunt een ander een compliment geven omdat hij iets goed kan of omdat hij heel aardig is. Of behulpzaam, rustig of Laatsportief.de kinderen complimenten bedenken; noteer die op het bord zodat alle kinderen ze kunnen zien. Ieder kind krijgt de naam van een klasge nootje (gebruik naamstokjes of een digitale groepjesmaker) en zoekt twee complimen ten uit die bij dit klasgenootje passen. Hiermee maakt het een wenskaartje of boekenlegger en geeft dit aan het kind.
Help! Ik ben mijn geheugen kwijt! Een kind speelt dat het zijn geheugen kwijt is. Het weet niks meer over zichzelf. Het mag nu de kring rondgaan om zijn geheu gen weer op te frissen over zichzelf. Wat valt op aan de vragen die het kind stelt? En weten de andere kinderen de antwoorden?
X Welke muziek vind jij oorstrelend?
X Wat hoor je liever niet komend jaar?
DINSDAG Horen Welke uitdrukking zie je hier? Als iets jouw oor streelt, vind je dat mooi en fijn om te horen.
STARTWEEK
7
MAANDAG Zien Kijk eens om je heen… Je komt voor het eerst sinds weken weer in een klaslo kaal: wat valt jou op bij een eerste blik? Kijk eens goed rond: wat is hetzelfde gebleven en wat is anders? Welke nieuwe spullen maken je nieuwsgierig? Wie zit op welke plek? En: hoe goed kennen we elkaar nog? Kijk eens naar elkaar… (activiteiten) Enkele speelse activiteiten om aan elkaar te wennen en de groepsvorming te ondersteunen. Stoelendans Een dag lang stoelendans: ieder uur of dagdeel zit een kind naast iemand anders. Leer je elkaar zo een beetje beter kennen? Maak een rij De kinderen moeten zo snel mogelijk op alfabetische volgorde (voornaam) gaan staan, Ze mogen niet praten! Herhaal de oefening maar dan met de achternamen. Hier mag wel bij gepraat worden. Wie zit er op mijn rug? Elke leerling krijgt een naamkaartje met de naam van een klasgenoot op zijn/haar rug. Ze proberen te achterhalen wie dat is door klasgenoten te vragen een kenmerk/weetje van die ander te geven. Geef de kinderen vijf minuten de tijd om allemaal door de klas te lopen en elkaar te bevragen. Daarna raden ze om de beurt wie ze ‘op hun rug’ hebben. Wat heb je ontdekt over diegene?
X Waar luister je graag naar in school?
X Waarvoor heb je je oren allemaal nodig in het nieuwe schooljaar?
X Van welke woorden word jij blij als iemand die tegen jou zegt?
8 #TREFWOORD BRONNEN EN TRADITIES
De geleerde keek benauwd naar de vieze staart van de ezel en voelde even aan zijn Debaard.drie geleerden besloten maar weer verder te reizen; tegen zoveel wijsheid konden ze niet op. En Hodja? Die werd door het hele dorp toegejuicht omdat hij op alle vragen antwoord wist.
Bron: Wereld zonder tranen, Kwintessens GesprekUitgevers
Hodja weet alles (verhaal) In school horen de kinderen veel verhalen. Omdat dat goed is voor hun taalontwikkeling en omdat het leuk is. Maar ook omdat verhalen je iets kunnen leren over het leven. Zoals in dit verhaal uit de islamitische traditie. Hodja was een wijs man. In ieder geval de wijste van het dorp. Toen er op een dag drie geleerden uit Turkije in het dorp op bezoek kwamen, was het dan ook logisch dat de burgemeester meteen een bode stuurde die Hodja moest ophalen. ‘U kunt nog veel van onze Hodja leren,’ zei de burgemeester tegen de geleerden. ‘Hij weet alles.’ Dat geloofden de geleerden niet, maar ze waren zeer benieuwd wat Hodja dan wel te vertellen had. Toen de bode bij Hodja aankwam, was Hodja net in zijn tuin aan het werk. Hij gooide zijn schep neer, klopte de modder van zijn kleren en stapte op zijn ezel. Zo kwam hij even later op het marktplein aan. Daar hadden zich al heel wat mensen verzameld die wilden horen hoe hun wijze Hodja de geleerden uit Turkije les zou Degeven.geleerden waren een tikkeltje verbaasd toen ze Hodja zagen. Ze keken naar de modder op zijn kleren, naar zijn slome ezel en zijn schaapachtige lach en dachten: Wat kan hij nu weten wat wij niet weten? De eerste geleerde stelde maar meteen een moeilijke vraag: ‘Waar is het centrum van de wereld?’ Hodja wees: ‘Onder de linker voorpoot van mijn ezel. Kijkt u zelf maar als u het niet gelooft.’ De geleerde keek bedachtzaam naar de ezel. Maar omdat hij bang was dat hij een trap zou krijgen, durfde hij niet onder de voorpoot te kijken. Daarom stelde de tweede geleerde een nieuwe vraag: ‘Weet u hoeveel sterren er zijn in het heelal?’ ‘Jazeker!’ antwoordde Hodja. ‘Precies evenveel als het aantal haren in de vacht van mijn ezel.’ ‘Hoe weet u dat nou,’ reageerde de geleerde. ‘Ik weet het gewoon,’ zei Hodja. ‘En als u me niet gelooft, telt u het maar na. Tel eerst alle sterren en daarna alle haren. Als er ook maar een klein verschil tussen zit, zal ik meteen erkennen dat u slimmer bent dan ik.’
Daar had de geleerde natuurlijk geen zin in en daarom was het tijd voor de derde vraag. De derde geleerde had een lange baard. Hij vroeg aan Hodja: ‘Kunt u mij vertellen hoeveel haren er in mijn baard ‘Ozitten?’zeker wel,’ antwoordde Hodja. ‘Uw baard heeft evenveel haren als de staart van mijn ezel. Gelooft u mij niet? Laten we de haren er dan een voor een uittrekken: steeds één haar uit de staart en één haar uit uw baard, één haar uit de staart en één haar uit uw baard…’
X Wat kun je leren van dit verhaal? X Welk ander verhaal ken je waar je iets van kunt leren?
2 #TREFWOORD handleidingEenTrefwoordOnderdelenpapieren Voor onder-, midden- en bovenbouw. Visueel audiomateriaalen Via het digibord (onder- en midden-/bovenbouw): X Kalender X Liedjes X Filmpjes X Reportage X Interview X Animatie Extra materiaal Te downloaden van www.trefwoord.nl X Bijlagen X Bladmuziek X Liedteksten X Gebeden X Ouderbrief X Thematische start- en slotviering X schooljaarThemaoverzicht X Themaoverzicht per aflevering X Kerst- en paasviering themaVerantwoordinghandleidingInhoud In dit onderdeel leggen we uit wat dit thema levensbe schouwelijk maakt, welke bronverhalen aan de basis hebben gestaan en for muleren we de levensbe schouwelijke doelstelling. Tevens lichten we toe hoe dit thema een rol speelt in de leefwereld van de kin deren en welke vragen het voor hen op kan roepen. Trefwoord digitaal Op www.trefwoord.nl vindt u deze onderdelen ter aanvulling van het thema. U kunt ze eventueel downloaden. Week inleiding Een korte toelichting bij het materi aal van deze week waarin we uiteen zetten hoe de inhoud een bijdrage kan leveren aan de levensbeschou welijke doelstelling.
soms een kort verhaal. De eventuele overige dagelijkse onderdelen kunt u als extra
BRONNEN EN TRADITIES
SAMENLEVINGKIND
Weekindeling Een overzicht van de korte dagelijkse activiteiten. Dagaccent Het ukalenderbeeldvaninkalender.dekijkvraaginhoudelijkeeenbegintmateriaaldagelijksmetgerichte,bijdigitaleDirecthetverlengdeditvindteenbijpassendeactiviteit,
Hierbeschouwen.treftude bronverhalen, de mees te uit de Bijbel (de joods-christelijke traditie). Als het mogelijk is, zullen we ook verhalen uit andere levens beschouwelijke tradities plaatsen, zoals de islam, het hindoeïsme en het boeddhisme. Het gaat daarbij om de vraag welk licht deze bronverhalen op het thema laten schijnen. In dit domein treft u verhalen aan uit de leefwereld van kinderen, soms in de vorm van een dierenverhaal. We roepen daarin dilemma’s en vragen op uit hun eigen leven, op sociaal en emotioneel terrein. Op welke manier speelt het thema een rol in de samenleving? De bijdra gen geven een bredere kijk, waarbij de actualiteit het uitgangspunt is.
3 #TREFWOORD
4
Petra Jonker, hoofdredacteur BIJZONDERHEDEN Kerstviering 2022 online
INHOUDSOPGAVE
Vanaf 12 september kunt u de tekst van de kerstviering ‘Klein beginnen’ downloaden. De volledige viering, inclusief muziek en beelden, staat vanaf 26 september 2021 online. Gebeden in Trefwoord In een gebed richten we ons persoonlijk tot God. De vragen, het verdriet of de dankbaarheid die we tijdens het bidden voor God neerleggen vloeien voort uit de ervaring van het kind, de groep en u op dat moment: iemand is jarig, een kind is ernstig ziek. Voorheen vond u op de vrijdag in de Trefwoord-handleidingen een gebed. Dat gebed was steeds gericht op het weekaccent en niet zozeer op de actuele beleving van de kinderen. Bovendien mogen we niet meer van alle kinderen vooronderstellen dat zij zich persoonlijk in een gebed tot God zullen richten. Daarom heeft de redactie de mooiste gebeden uit Trefwoord gebundeld rondom gebedsonderwerpen en veelvoorkomende of belangrijke gebeurtenissen in het leven van kinderen. U kunt dan zelf een gebed uit dit gebedenboekje kiezen, dat het beste aansluit bij wat er leeft en beleefd wordt in uw groep.
28 Startweek 6 Liever een lied 14 Zoektocht 32 Jij of ik? 60 Doelgericht 92 #TREFWOORD
5
Het merendeel van deze gebeden vindt u ook op Trefwoord Digitaal, bij materiaal Bovenbouw 2022-2023/1 jaargang
Suggesties voor gebeden, passend bij de Trefwoordthema’s, vindt u met ingang van dit schooljaar dus niet meer in de handleidingen, maar wel op Trefwoord Digitaal.
VAN DE REDACTIE De scholen zijn weer begonnen. Een nieuw jaar ligt voor ons. Als een blanco boek. Waarmee zullen de lege bladzijdes gevuld worden? Wat gaan de kinderen dit jaar beleven en ontdekken? Hoe zullen ze groeien als mens? Hoe zal het u Eenvergaan?nieuw jaar kan aanvoelen als een zoektocht. Je wilt er het beste van maken en bepaalt van tevoren je doelen. Als leerkracht is het waarschijnlijk je tweede natuur geworden om doelgericht te werken aan de ontwikkeling van kinderen. Maar aan het begin van het schooljaar kan het soms flink zoeken zijn. Waar staan de kinderen? Wat hebben ze nodig? En hoe ga je om met obstakels onderweg? Als het hard werken is om alle doelen te halen. Of als doelen te hoog gegrepen blijken? Of misschien juist te laag. Gelukkig draait het op school niet alleen om de prestaties van kinderen en van uzelf. Op school leef je. Samen. Jij en ik en ik en jij. In het thema ‘Jij of ik’ ontdekken de kinderen dat het niet alleen om jezelf draait en het behalen van je eigen doelen. Ik ben, omdat wij zijn. Dat is het principe van Ubuntu. De gedachte hierbij is dat een mens alleen gelukkig kan zijn als anderen dat ook zijn. We hopen dat u en de kinderen dat mogen ervaren het komende schooljaar. We wensen u veel plezier met het materiaal voor de komende periode.—
Als u dit nog niet gedaan heeft, dan kunt u nog tot 1 oktober een gratis gebedenboekje bestellen via www.kwintessens.nl/gebedenboekje. Gebruik hiervoor de kortingscode TWDgebeden.
VoelenSprekenDoenHorenZien
BRONNENDINSDAGEN
Het begin van een nieuw schooljaar, boordevol frisse indrukken. Wat zien de kinderen het eerst als ze het lokaal binnenkomen? Wat valt hen op? Wanneer spitsen ze hun oren tijdens de les? Waarvoor gaan de handen uit de mouwen? En welke afspraken maken ze met elkaar om ervoor te zorgen dat iedereen lekker in z’n vel zit? De uitdrukkingen op de vijf kalenderplaten in deze startweek prikkelen de zintuigen en dagen de kinderen uit tot een spannende duik in het nieuwe schooljaar! NB: Alle scholen gebruiken dit materiaal in hun eerste schoolweek. Regio midden: week 34. Regio noord: week 35. Regio zuid: week 36.
MAANDAGWEEKINDELING
Kijk eens naar elkaar … (activiteiten)
6 #TREFWOORD 2022 - 2023/1 WEEK 34, 35 EN 36
STARTWEEK
TRADITIES Hodja weet alles (verhaal) BRONNENWOENSDAGENTRADITIES Een vader had twee zonen (Bijbel)
KINDDONDERDAG Bakken (verhaal) VRIJDAG ‘k Zit lekker in mijn vel! (lied)
X Waarvoor heb je je oren allemaal nodig in het nieuwe schooljaar?
X Van welke woorden word jij blij als iemand die tegen jou zegt?
STARTWEEK
X Waar luister je graag naar in school?
MAANDAG Zien Kijk eens om je heen… Je komt voor het eerst sinds weken weer in een klaslo kaal: wat valt jou op bij een eerste blik? Kijk eens goed rond: wat is hetzelfde gebleven en wat is anders? Welke nieuwe spullen maken je nieuwsgierig? Wie zit op welke plek? En: hoe goed kennen we elkaar nog? Kijk eens naar elkaar… (activiteiten) Enkele speelse activiteiten om aan elkaar te wennen en de groepsvorming te ondersteunen. Stoelendans Een dag lang stoelendans: ieder uur of dagdeel zit een kind naast iemand anders. Leer je elkaar zo een beetje beter kennen? Maak een rij De kinderen moeten zo snel mogelijk op alfabetische volgorde (voornaam) gaan staan, Ze mogen niet praten! Herhaal de oefening maar dan met de achternamen. Hier mag wel bij gepraat worden. Wie zit er op mijn rug? Elke leerling krijgt een naamkaartje met de naam van een klasgenoot op zijn/haar rug. Ze proberen te achterhalen wie dat is door klasgenoten te vragen een kenmerk/weetje van die ander te geven. Geef de kinderen vijf minuten de tijd om allemaal door de klas te lopen en elkaar te bevragen. Daarna raden ze om de beurt wie ze ‘op hun rug’ hebben. Wat heb je ontdekt over diegene?
Help! Ik ben mijn geheugen kwijt! Een kind speelt dat het zijn geheugen kwijt is. Het weet niks meer over zichzelf. Het mag nu de kring rondgaan om zijn geheu gen weer op te frissen over zichzelf. Wat valt op aan de vragen die het kind stelt? En weten de andere kinderen de antwoorden?
Complimentenrondje Een compliment is altijd aangenaam om te horen. Je kunt een ander een compliment geven omdat hij iets goed kan of omdat hij heel aardig is. Of behulpzaam, rustig of Laatsportief.de kinderen complimenten bedenken; noteer die op het bord zodat alle kinderen ze kunnen zien. Ieder kind krijgt de naam van een klasge nootje (gebruik naamstokjes of een digitale groepjesmaker) en zoekt twee complimen ten uit die bij dit klasgenootje passen. Hiermee maakt het een wenskaartje of boekenlegger en geeft dit aan het kind.
X Wat hoor je liever niet komend jaar?
7
DINSDAG Horen Welke uitdrukking zie je hier? Als iets jouw oor streelt, vind je dat mooi en fijn om te horen.
X Welke muziek vind jij oorstrelend?
Bron: Wereld zonder tranen, Kwintessens GesprekUitgevers
X Wat kun je leren van dit verhaal? X Welk ander verhaal ken je waar je iets van kunt leren?
8 #TREFWOORD BRONNEN EN TRADITIES
Daar had de geleerde natuurlijk geen zin in en daarom was het tijd voor de derde vraag. De derde geleerde had een lange baard. Hij vroeg aan Hodja: ‘Kunt u mij vertellen hoeveel haren er in mijn baard ‘Ozitten?’zeker wel,’ antwoordde Hodja. ‘Uw baard heeft evenveel haren als de staart van mijn ezel. Gelooft u mij niet? Laten we de haren er dan een voor een uittrekken: steeds één haar uit de staart en één haar uit uw baard, één haar uit de staart en één haar uit uw baard…’
De geleerde keek benauwd naar de vieze staart van de ezel en voelde even aan zijn Debaard.drie geleerden besloten maar weer verder te reizen; tegen zoveel wijsheid konden ze niet op. En Hodja? Die werd door het hele dorp toegejuicht omdat hij op alle vragen antwoord wist.
Hodja weet alles (verhaal) In school horen de kinderen veel verhalen. Omdat dat goed is voor hun taalontwikkeling en omdat het leuk is. Maar ook omdat verhalen je iets kunnen leren over het leven. Zoals in dit verhaal uit de islamitische traditie. Hodja was een wijs man. In ieder geval de wijste van het dorp. Toen er op een dag drie geleerden uit Turkije in het dorp op bezoek kwamen, was het dan ook logisch dat de burgemeester meteen een bode stuurde die Hodja moest ophalen. ‘U kunt nog veel van onze Hodja leren,’ zei de burgemeester tegen de geleerden. ‘Hij weet alles.’ Dat geloofden de geleerden niet, maar ze waren zeer benieuwd wat Hodja dan wel te vertellen had. Toen de bode bij Hodja aankwam, was Hodja net in zijn tuin aan het werk. Hij gooide zijn schep neer, klopte de modder van zijn kleren en stapte op zijn ezel. Zo kwam hij even later op het marktplein aan. Daar hadden zich al heel wat mensen verzameld die wilden horen hoe hun wijze Hodja de geleerden uit Turkije les zou Degeven.geleerden waren een tikkeltje verbaasd toen ze Hodja zagen. Ze keken naar de modder op zijn kleren, naar zijn slome ezel en zijn schaapachtige lach en dachten: Wat kan hij nu weten wat wij niet weten? De eerste geleerde stelde maar meteen een moeilijke vraag: ‘Waar is het centrum van de wereld?’ Hodja wees: ‘Onder de linker voorpoot van mijn ezel. Kijkt u zelf maar als u het niet gelooft.’ De geleerde keek bedachtzaam naar de ezel. Maar omdat hij bang was dat hij een trap zou krijgen, durfde hij niet onder de voorpoot te kijken. Daarom stelde de tweede geleerde een nieuwe vraag: ‘Weet u hoeveel sterren er zijn in het heelal?’ ‘Jazeker!’ antwoordde Hodja. ‘Precies evenveel als het aantal haren in de vacht van mijn ezel.’ ‘Hoe weet u dat nou,’ reageerde de geleerde. ‘Ik weet het gewoon,’ zei Hodja. ‘En als u me niet gelooft, telt u het maar na. Tel eerst alle sterren en daarna alle haren. Als er ook maar een klein verschil tussen zit, zal ik meteen erkennen dat u slimmer bent dan ik.’
Vanaf 12 september 2022 kunt u de tekst van de kerstviering ‘Klein beginnen’ downloaden. De volledige viering, inclusief muziek en beelden, staat vanaf 26 september 2022 online.
Petra Jonker ✸ Paul Oole Nina wil een schitterende rol in het kerstverhaal, zodat ze kan stralen op het toneel. Samen met meester Bob bereidt ze zich voor. Haar vader is benieuwd welke rol ze heeft: Maria? Een engel? Een herder misschien, of een koningin uit het Oosten? Die speelt ze allemaal niet. En toch heeft Nina de hoofdrol! 978-90-5788-541-95089
beginnen€16,50Bestelnr:5091
Klein
Kerstviering van Paul Oole. Alle huizen in de flat van Robyn zijn prachtig versierd voor kerst, behalve het huis van mevrouw De Bruin. Mevrouw De Bruin zelf ziet er somber uit, vindt Robyn, net als haar huis. Ze wil graag iets moois voor haar kopen bij de kerstwinkel, maar daar heeft ze niet genoeg geld voor. Ze kan alleen een kleine kerstster kopen. Daarmee kun je geen heel huis Maarversieren.Robynontdekt dat als je met iets kleins begint, het kan uitgroeien tot iets groots. BeekdevanMariëllaIdemaErik hoofdroldeheeftNina Een kerststerkleine
ADVERTENTIE Meer info en bestellen: www.kwintessens.nl
TWDHOB28-1
