rw
o Pil
tp ro jec t vo
ijs
ONDERGROND
Impulsen voor burgerschap, levensbeschouwing en sociaal-emotioneel leren
on ortgezet
de
ONDERGROND
TIJGEND ● LEVENSBESCHOUWING ● SOCIAAL-EMOTIONEEL LEREN ● BURGERSCHAP ● PERSOONSVORMING ● IDENTITEIT ● DIVERSITEIT ● PILOTP
Samenhangende aanpak voor goed en succesvol onderwijs Burgerschap, levensbeschouwing en sociaal-emotioneel leren (SEL): drie essentiële aspecten van succesvol onderwijs. Onderwijs waarin de persoonlijke groei van leerlingen centraal staat. Maar hoe kom je hierover op een interactieve manier met leerlingen in gesprek? Reflectie helpt jongeren betekenis te geven aan de wereld om hen heen en aan hun eigen rol daarin. Wat een kans voor scholen om dit goed aan te pakken! Natuurlijk roept dat ook meteen vragen op als: Wat kan een wiskundedocent doen aan persoonsvorming? Hoe integreert een docent Engels elementen van burgerschap in de lessen? Hoe geef je concreet invulling aan burgerschap? Hoe werk je vakoverstijgend aan de persoonsvorming van leerlingen? Welke waarden vindt je school zinvol? Het pilotproject Ondergrond gaat die uitdaging aan!
Kwalificatie, socialisatie, persoonsvorming én sociaal-emotioneel leren Gert Biesta (pedagoog) en Kees van Overveld (gedragsdeskundige) zijn beiden pleitbezorgers van een samenhangende aanpak in scholen van kwalificatie, socialisatie en persoonsvorming (Biesta) en SEL (Van Overveld) als basis van succesvol onderwijs. Die samenhang en gezamenlijke aanpak voelen leerlingen haarfijn aan. Die versterken hun gevoel van veiligheid, waardoor ze beter in hun vel zitten en beter presteren. Geweldige effecten dus die de ontwikkeling van leerlingen enorm ten goede komen. Daar speelt het project Ondergrond op in. Maar wat is Ondergrond precies?
Het pilotproject voor leerjaar 1 en 2 van het VMBO: Ondergrond Het pilotproject Ondergrond geeft impulsen voor burgerschap, levensbeschouwing en sociaal-emotioneel leren. Ondergrond maakt de wetenschappelijke inzichten van Biesta en Van Overveld praktisch voor scholen. Ondergrond lijkt op een metronetwerk: lijnen die belangrijke punten met elkaar verbinden. Dat beeld levert voor de school de volgende lijnen op: de daglijn: korte activiteiten voor bijvoorbeeld de start van de dag; kan door elke vakdocent gebruikt worden; l de mentorlijn: voor lessen over sociaal-emotionele competenties; l de leraarlijn: suggesties voor vakdocenten om burgerschap, levensbeschouwing en sociaal-emotioneel leren in bestaande lessen te verwerken. l
In het pilotproject testen we in samenwerking met een aantal VO-scholen in eerste instantie alleen de daglijn. Die brengt het gesprek in de klas op gang. Gebaseerd op burgerschapsthema’s. En met extra aandacht voor brede levensbeschouwing, SEL en coöperatieve werkvormen. De pilotscholen proberen de twaalf onderwerpen in de daglijn na de herfstvakantie van 2019 uit. Dankzij de pilotscholen snijdt het mes aan twee kanten: 1. de school doet ervaring op met het werken met een samenhangend aanbod voor succesvol onderwijs; 2. de ontwikkelaars van Ondergrond kunnen het materiaal verbeteren en bij voldoende belangstelling geschikt maken voor een duurzame uitgave voor het onderwijs.
IAAL-EMOTIONEEL LEREN ● VAKOVERSTIJGEND ● PERSOONSVORMING ● IDENTITEIT ● DIVERSITEIT ● PILOTPROJECT ● MEEDOEN! ● VAKOVERST
Online activiteiten voor de daglijn Op www.ondergrond.kwintessens.nl staan de twaalf activiteiten voor de daglijn. Eenvoudig te gebruiken op het smart board of te projecteren via de beamer. Natuurlijk biedt de website ook basisinformatie over de pilot en kunnen scholen er het 0-nummer van het Ondergrond magazine downloaden. Handig om ook anderen op een aantrekkelijke en enthousiaste manier te informeren.
De daglijn van Ondergrond De daglijn is de kern van het pilotproject. Hier maken de testscholen in week 44 t/m 49 actief gebruik van. In elk van deze zes pilotweken zijn er twee korte activiteiten met afwisselende, vaak coöperatieve werkvormen. Altijd met een beeld (filmpje, cartoon, foto) als uitgangspunt. Door alle vakdocenten te gebruiken. Extra: in Ondergrond magazine staan tips om de daglijn te integreren bij bepaalde vakken. De pilot werkt twee van de tien grote bouwstenen voor burgerschap uit, zoals die door curriculum.nu zijn voorgesteld: identiteit en diversiteit. Elke activiteit in de daglijn heeft een eigen accent:
Thema: Identiteit l Stel jezelf voor! l Uiterlijk l Karakter l Omgeving l Dromen l Voorbeelden
Thema: Diversiteit l Economische diversiteit l L evensbeschouwelijke diversiteit l Fysieke diversiteit l Mentale diversiteit l Politieke diversiteit l Seksuele diversiteit
Het magazine Ondergrond Het magazine bij Ondergrond is een 0-nummer van 24 pagina’s met een achtergrondartikel van Kees van Overveld en een achtergrondartikel over het wetenschappelijke werk van Gert Biesta. En met informatie over de bouwstenen voor burgerschap: identiteit en diversiteit. Het magazine informeert én inspireert. Daarom ook een interview met VO-docent van het Jaar 2019, Lucelle Deneer-Comvalius die aanstekelijk vertelt over haar visie op het onderwijs. Ondergrond magazine biedt ook praktische tips om op basis van de daglijn-activiteiten binnen diverse vakken aandacht te besteden aan burgerschap, levensbeschouwing en SEL. In het hart van het magazine zitten twee uitneembare posters over identiteit en diversiteit.
‘Een goede les staat en valt voor mij met serieuze aandacht voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van mijn leerlingen. Daarom ondersteun ik dit pilotproject van Ondergrond!’ Lucelle Deneer-Comvalius: VO-docent van het jaar 2019
TIJGEND ● LEVENSBESCHOUWING ● SOCIAAL-EMOTIONEEL LEREN ● BURGERSCHAP ● PERSOONSVORMING ● IDENTITEIT ● DIVERSITEIT ● PILOTP
De planning De pilotscholen werken van 28 oktober t/m 6 december 2019 met het aangeboden materiaal op www.ondergrond.kwintessens.nl en met de praktische suggesties uit het 0-nummer van Ondergrond magazine. Die ervaringen worden begin januari 2020 gepresenteerd aan de organisaties die deze pilot mede mogelijk hebben gemaakt. Zowel de pilotscholen, als de scholen die ‘Vriend van Ondergrond’ zijn geworden, ontvangen in februari 2020 het evaluatieverslag.
Meedoen! Meedoen met Ondergrond? Dat kan! De pilot Er is nog plaats voor een beperkt aantal scholen om met de pilot van 28 oktober t/m 6 december mee te doen. Geïnteresseerd? Aanmelden kan op www.kwintessens.nl/ondergrond. Dit kan tot maandag 14 oktober. Nieuwe pilotscholen krijgen binnen een week bericht en kunnen in een persoonlijk gesprek aangeven wat hun mogelijkheden zijn. Vriend van Ondergrond Op de hoogte blijven van de ontwikkelingen van Ondergrond? Word dan ‘Vriend van Ondergrond’. Vrienden van Ondergrond ontvangen het evaluatieverslag en informatie over interessante ontwikkelingen. Aanmelden kan op www.kwintessens.nl/ondergrond.
t 033 – 460 19 40 e info@kwintessens.nl Adres Postbus 1492 3800 BL Amersfoort
Ondergrond – Impulsen voor burgerschap, levensbeschouwing en sociaal-emotioneel leren is ontwikkeld door Kwintessens in opdracht van Verus en UnieNzv met steun van Porticus, Maatschappij
Meer informatie? www.kwintessens.nl Volg ons op:
van Welstand, Stichting Mariënburgfonds, Steunfonds Rijndelfland & Stichting Jan Amos Comenius.
IAAL-EMOTIONEEL LEREN ● VAKOVERSTIJGEND ● PERSOONSVORMING ● IDENTITEIT ● DIVERSITEIT ● PILOTPROJECT ● MEEDOEN! ● VAKOVERST