Árbók 2016 - Slysavarnafélagið Landsbjörg by Slysavarnafélagið Landsbjörg

Efnisyfirlit

Árbók 2016

Ávarp formanns

Skýrsla stjórnar

Ársreikningar - úrdráttur

Björgunarskólinn

Slysavarnaskóli sjómanna

Unglingastarfið

Nefndir og ráð

Slysavarnir ferðamanna

Málefni sjóbjörgunar

Slysavarnir

Aðgerðamál

Einingar Slysavarnafélagsins Landsbjargar

Skipsskaðar

102

Lög Slysavarnafélagsins Landsbjargar

108

Siðareglur Slysavarnafélagsins Landsbjargar

116

Útgefandi: Slysavarnafélagið Landsbjörg Umsjón: Þorsteinn Gunnarsson Ábyrgðarmaður: Jón Svanberg Hjartarson Hönnun/umbrot: Birgir Ómarsson Prentvinnsla: Prentsmiðjan Oddi - Umhverfisvottuð prentsmiðja

Þegar brúað var yfir sandana forðum var sambandi komið á milli Suður- og Austurlands og um leið gerður akfær vegur milli landshluta. Vegur sem væntanlega var hannaður eftir kröfum þess tíma.

Smári Sigurðsson, formaður

En hvað hefur breyst frá árinu 1974? Þjóðvegurinn stendur enn og hefur lítið sem ekkert breyst. Hins vegar

300%

Kem ég heill heim?

hefur umferðin um þjóðveg 1 austan Víkur 300 faldast og rúmlega það síðustu 15 árin. Stuðningur landsmanna við Slysavarnafélagið Landsbjörg er jafn mikilvægur og stuðningur

Fleiri þætti má til taka sem ekki hafa fylgt fjölgun ferðalanga og þeirra sem landið byggja.

félagsins við land og þjóð. Það væri í mörgu öðruvísi farið ef atbeina félagsins nyti ekki við

Mönnun sjúkraflutninga og bráðaliða hefur staðið í stað eða jafnvel verið dregið úr víðast

í íslensku samfélagi. Slysavarnafélagið Landsbjörg og forverar þess hafa staðið vaktina með

hvar á landsbyggðinni og sömu sögu má segja um löggæslu.

formlegum hætti frá árinu 1928 og enn er engan bilbug að finna á þeim öflugu og samheldu sjálfboðaliðum sem vaktina standa og gefa hugsjón sína í verkefnið. Það þurfa hins vegar ákveðnar ytri aðstæður að fylgja með sem gera þeim það kleift. Styrkur félagsins felst í þessum stóra og margbreytilega hópi, skipulagi félagsins og ekki síður stuðningi almennings, fyrirtækja og opinberra aðila. Bakverðir félagsins eru mikilvægasti stuðningurinn sem björgunarsveitirnar fá.

Í ljósi þessara staðreynda hefur Slysavarnafélagið Landsbjörg beint í auknum mæli kastljósi sínu að slysavörnum ferðamanna í sinni víðustu mynd og verið óþreytandi við að benda á hvernig koma má í veg fyrir óhöpp og slys. Meðal annars með verkefninu Safetravel þar sem ýmsir aðilar hafa snúið bökum saman með það að markmiði að allir komi heilir heim. Á liðnu sumri héldu björgunarsveitirnar á hálendisvaktina í tíunda sinn. Það verkefni hefur skilað miklum árangri og er löngu orðið viðurkennt sem einn helsti öryggishlekkur

Á þeim tæplega 90 árum sem starfsemin hefur verið við lýði hefur samfélagið mikið

hálendisins. Verkefni hálendisvaktarinnar tekur mið af þeirri þróun sem orðið hefur í fjölda

breyst. Í upphafi beindist athyglin að slysavörnum á sjó og björgun úr sjávarháska en nú

þeirra sem hálendið sækja og ekki síður ytri aðstæðum hverju sinni eins og veðri og færð.

einnig að frítíma-slysavörnum og slysavörnum ferðalanga sem felast meðal annars í upplýsingagjöf og margvíslegri aðstoð auk leitar og björgunar.

Jafnframt hafa fjölmargar björgunarsveitir á að skipa vettvangsliðum sem bregðast við ef slys eða óhöpp verða í þeirra nærumhverfi. Vettvangsliðar eru einstaklingar björgunar-

Lengi var talið að náttúruöflin, þar með talin eldgos og eimyrja, væru helsta almannavar-

sveita sem sótt hafa sér aukna menntun og færni í skyndihjálp og eru kallaðir til þegar

navá landsins. Nú er hins vegar svo komið að ein helsta váin sem steðjar að almenningi er

langt er í frekari aðstoð. Verkefnið hefur skilað ríkulegum árangri og er öflugur stuðningur

áhættan í umferðinni á þjóðvegi 1.

við hefðbundna sjúkraþjónustu í byggð.

Vísindamenn og mælitæki sem vakta náttúruna eins og frekast er unnt, hafa mikla reynslu

Sjálfboðaliðar verða ekki eilífir frekar en aðrir, því er mikilvægt að hlúa vel að framtíðar

og færni til að upplýsa um yfirvofandi hættu. En þjóðvegur 1 hefur verið nánast óbreyttur

björgunar- og slysavarnafólki. Innan félagsins er rekið kraftmikið unglingastarf þar sem

til margra ára þrátt fyrir margföldun á umferð árið um kring. Spurningin er því: „Kem ég

unga fólkið undirbýr sig af kostgæfni með leik og starfi. Því má með sanni segja að framtíð

heill heim?“

Slysavarnafélagsins Landsbjargar sé björt.

4 | Árbók 2016

Ávarp formanns | 5

Skýrsla stjórnar 2015

Samstarf nýrra stjórnar var farsælt á árinu og tilhlökkun í hópnum fyrir komandi ári. Fórnfýsi og eljusemi félaga Landsbjargar, dyggur stuðningur velunnara og jákvætt hugarfar almennings í garð félagsins gerir félaginu kleyft að halda áfram að dafna, framtíðin er björt.

Stjórn Slysavarnafélagsins Landsbjargar 2014-15

Stjórn Slysavarnafélagsins Landsbjargar 2015-16

Eftirfarandi einstaklingar sátu í stjórn Slysavarnafélagasins Landsbjargar árið 2015 fram að landsþingi í maí:

Eftirtaldir voru kosnir í stjórn á landsþingi Slysavarnafélagsins Landsbjargar í maí 2015:

Hörður Már Harðarson - formaður

Smári Sigurðsson – formaður

Margrét L. Laxdal - varaformaður

Þorvaldur F. Hallsson – varaformaður

Páll Ágúst Ásgeirsson - gjaldkeri

Leonard Birgisson – gjaldkeri

Þorvaldur F. Hallsson - ritari

Andri Guðmundsson – ritari

Eiður Ragnarsson

Hannes Frímann Sigurðsson

Guðjón Guðmundsson

Gísli Vigfús Sigurðsson

Hallgrímur Óli Guðmundsson

Leonard Birgisson

Valur S. Valgeirsson

8 | Árbók 2016

Skýrsla stjórnar | 9

Nýrri stjórn fylgja alltaf ákveðnar áherslubreytingar. Meðal þess sem ný stjórn hefur komið í framkvæmd er að fjölga konum í nefndum félagsins og gera slysavarnamál skilvirkari með sameiningu nefnda um málaflokkinn. Stjórnin breytti einnig verklagi við gerð fjárhagsáætlunar með því að færa tillögugerð og ákvarðanir til hverrar nefndar og auka þannig áhrif nefndafólks og hins almenna félaga. Framsetningu og kynningu ársreikninga og fjárhagsáætlunar á fulltrúaráðsfundi hefur verið breytt og hún bætt. Þá var lögð áhersla á að bæta samskipti og samvinnu stjórnar og starfsfólks með því að þétta hópinn. Ný stjórn fékk utanaðkomandi sérfræðing til að gera úttekt á stjórnarháttum félagsins með það að markmiði að bæta og auka skilvirkni. Stjórnin hefur lagt áherslu á að bæta miðlun upplýsinga bæði utan félags sem innan. Komið hefur verið upp öflugum fjarfundabúnaði sem þegar hefur dregið úr ferðalögum auk þess sem fleirum er gefinn kostur á að taka þátt í störfum stjórnar, nefnda og svæðisstjórnum. Stefnt hefur verið að því að annar hver stjórnarfundur muni framvegis fara fram í gegnum fjarfundabúnaðinn. Ákveðið var að veita slysavarnarmálum aukið vægi í starfi félagsins og jafnframt samþykkt að auka við stöðugildi á skrifstofu félagsins til að sinna slysavörnum. Bakvarðasveitin Bakvarðaverkefnið varð enn mikilvægari hluti af starfi og fjáröflun félagsins á árinu en verkefnið hefur dafnað jafnt og þétt frá stofnun þess 2013. Undir lok árs voru bakverðir hátt í 14.000. Ef fram heldur sem horfir mun Bakvarðasveitin verða mikilvægasta fjáröflun félagsins innan fárra ára. Stjórnarheimsóknir Fráfarandi stjórn félagsins setti sér það markmið að heimsækja allar einingar félagsins. Það er er umfangsmikið verkefni sem ekki náðist að klára fyrir síðasta landsþing. Núverandi stjórn tók upp þráðinn þar sem frá var horfið og heimsótti á árinu einingar á svæðum 11 og 12. Vonir standa til að heimsóknum til allra eininga ljúki snemma árs 2016. Landsþing og Björgunarleikar Rúmlega 350 þingfulltrúar sátu Landsþing félagsins sem var haldið á Ísafirði dagana 29.-30. maí.

10 | Árbók 2016

Skýrsla stjórnar | 11

Föstudagskvöldið 29. maí grilluðu frambjóðendur til stjórnar mat fyrir þá rúmlega 600 félaga sem á svæðinu voru. Grillið tókst vel en hafa aldrei jafn margir gefið kost á sér til setu í stjórn félagsins og nú, eða 15 talsins, auk þess sem í fyrsta skipti var kosið til embættis formanns þar sem tveir gáfu kost á sér til formannssetu. Björgunarleikarnir, sem hafa notið vaxandi vinsælda, fóru fram á laugardeginum en rúmlega 100 þátttakendur kepptu að þessu sinni. Á þinginu, sem gekk mjög vel, var boðið upp á þá nýbreytni að bjóða þingfulltrúum að kjósa í gegnum netið með farsímum sínum. Þessi aðferð þótti bæði einföld og skilvirk.

Erlend samskipti Formaður félagsins fór ásamt framkvæmdastjóra til Rússlands síðsumars og fylgdust þeir þar með alþjóðlegu unglingamóti björgunarsveita þar sem íslenskur hópur var meðal þátttakenda. Fulltrúar stjórnar og skrifstofu heimsóttu sænsku sjóbjörgunarsamtökin á haustdögum en vonir standa til að bæta samstarf milli okkar og þeirra sem og annara systursamtaka á meginlandi Evrópu í framtíðinni. Í sömu ferð voru höfuðstöðvar Taiga sóttar heim og framleiðsluferli björgunargalla félagsins skoðað.

Á Laugardagskvöldinu var haldin vegleg árshátíð þar sem 600 félagar komu saman og

Landsæfing á Akureyri

skemmtu sér fram eftir nóttu.

Á fjórða hundrað manns tóku þátt í landsæfingu björgunarsveita sem haldin var í Eyjafirði. Þar fengust 52 hópar frá 32 björgunarsveitum við að leysa ýmis verkefni til að æfa þau

Fulltrúaráðsfundur

handbrögð sem björgunarsveitafólk þarf að kunna skil á.

Fulltrúaráðsfundur SL var haldinn í Háskólanum í Reykjavík þann 21. nóvember. Ýmis mál voru tekin fyrir, m.a. var fjárhagsáætlun 2016 lögð fram til samþykktar sem og tekjuskiptakerfi slysavarnadeilda. Rætt var um stefnumótun félagsins, ökutækjaaðstoð björgunarsveita, slysavarnir, hálendisvakt og Safetravel verkefnið. Mjög góð mæting var á fundinn sem um 130 fulltrúar eininga félagsins sóttu. Á fundinum sköpuðust fjörugar umræður um málefni félagsins.

Umfang æfingarinnar var mikið en 60 manns mynduðu teymi umsjónarmanna verkefna, 80 leikarar léku „sjúklinga“ með margvíslega áverka til að gera æfingarnar sem raunverulegastar auk þess sem 12 manna æfingarstjórn sá um stjórnun æfingarinnar. Neyðarkallinn Enn sýna landsmenn í verki hversu hvel þeir kunna að

Landsbrauð Efnt var til samstarfs við Ölgerðina ehf. um söluátak

meta starf björgunarsveitanna með stuðningi sínum og velvilja í garð félagsins.

á efnisblöndu sem seld var í bakarí og verslanir um

Salan á Neyðarkalli björgunarsveita gekk vel. Mikil

allt land. Úr blöndunni var bakað „Landsbrauð“

aukning var á sölu stóra Neyðarkallsins sem ætlaður

en fyrir hvert selt brauð runnu 30 kr. til félagsins.

er fyrirtækjum frekar en einstaklingum og svo fór að

Ánægja var með verkefnið eftir gott gengi sams

hann seldist upp. Félagið brást við þessari miklu eftir-

konar verkefnis ári áður þar sem ákveðin upphæð

spurn með því að og panta aukasendingu af stórum

af sölu Maltöls rann til félagsins. Salan á blöndunni

köllum sem seldist nánast öll líka. Má segja að fyrir-

gekk því miður ekki eins vel og vonast var til en

tæki og stofnanir í landinu hafi tekið vel í að styrkja

brauðið var gott.

sveitir félagsins. Mörg fyrirtæki stilla stóra Neyðarkallinum upp á áberandi stað og vilja safna þeim.

12 | Árbók 2016

Skýrsla stjórnar | 13

Landsæfing 2015

350

Á fjórða hundrað manns tóku þátt í æfingunni, 52 hópar frá 32 björgunarsveitum fengust við að leysa ýmis verkefni til að æfa handbrögð sem björgunarsveitafólk þarf að kunna.

þátttakendur

52 32 hópar

björgunarsveitir

Flugeldasala Sala flugelda er mikilvægasta fjáröflun margra eininga félagsins en salan var með sæmilegasta móti. Því er þó ekki neitað að meira virtist bera á samkeppnisaðilum og þá sérstaklega sölu flugelda í netsölu sem veldur vissulega ákveðnum áhyggjum. Slysavarnaráðstefna Slysavarnaráðstefna var haldin í fyrsta skipti laugardaginn 31. október. Ráðstefnan fór fram í Háskólanum í Reykjavík en ákveðið var að efna til hennar í kjölfar umræðna á landsþingi um að auka vægi slysavarna innan félagsins. Á dagskrá voru margir fróðlegir og áhugaverðir fyrirlestrar er tengjast slysavörnum á einn eða annan hátt. Ætlunin er að ráðstefna af þessu tagi verði haldin annað hvert ár á móti ráðstefnunni Björgun. Mikil ánægja var meðal gesta ráðstefnunnar með þessa nýjung í starfi félagsins.

Stjórn Slysavarnafélagsins Landsbjargar fundaði 21 sinni á árinu 2015. Samstarf nýrrar stjórnar var farsælt á árinu og tilhlökkun í hópnum fyrir komandi ári. Fórnfýsi og eljusemi félaga Landsbjargar, dyggur stuðningur velunnara og jákvætt hugarfar almennings í garð félagsins gerir félaginu kleift að halda áfram að dafna, framtíðin er björt.

Andri Guðmundsson, ritari stjórnar

16 | Árbók 2016

Rekstrarreikningur Tekjur Sala á vörum og þjónustu ..................................................................................................................... Íslandsspil ............................................................................................................................................ Samningsbundnar tekjur, ráðuneyti ...................................................................................................... Ýmsar fjáraflanir ................................................................................................................................... Aðrar tekjur ..........................................................................................................................................

518.173.380 205.666.500 227.900.000 251.458.496 145.419.596 1.348.617.972

Gjöld Vörunotkun ........................................................................................................................................... Veittir styrkir ......................................................................................................................................... Aðkeypt þjónusta til endursölu ............................................................................................................. Laun og launatengd gjöld ..................................................................................................................... Kostnaður vegna starfsmanna, stjórnar og nefnda .............................................................................. Húsnæðiskostnaður ............................................................................................................................. Annar rekstrarkostnaður ....................................................................................................................... Afskriftir ...............................................................................................................................................

392.569.161 291.722.413 43.407.594 226.945.805 79.101.984 32.404.829 255.345.771 30.145.719 1.351.643.276

Rekstrarniðurstaða fyrir fjármunatekjur og fjármagnsgjöld ..................................................................

(

3.025.304 )

Fjármunatekjur og fjármagnsgjöld Fjármunatekjur ..................................................................................................................................... Fjármagnsgjöld .....................................................................................................................................

(

14.855.007 9.843.960 ) 5.011.047

Tekjur umfram gjöld .....................................................................................................................

1.985.743

Efnahagsreikningur

Ársreikningur 2015 - úrdráttur

Eignir Fasteignir ............................................................................................................................................. Björgunarskip ....................................................................................................................................... Bifreiðar ................................................................................................................................................ Innréttingar, áhöld og tæki .................................................................................................................... Vörubirgðir ............................................................................................................................................ Viðskiptakröfur ..................................................................................................................................... Aðrar skammtímakröfur ....................................................................................................................... Verðbréf ............................................................................................................................................... Handbært fé ......................................................................................................................................... Eignir samtals

113.065.153 90.143.839 10.851.549 2.743.431 46.184.716 372.082.256 23.375.194 197.418.866 5.155.070 861.020.074

Eigið fé og skuldir Varasjóður ............................................................................................................................................ Óráðstafað eigið fé ............................................................................................................................... Langtímaskuldir .................................................................................................................................... Skammtímaskuldir við lánastofnanir ..................................................................................................... Næsta árs afborgun langtímaskulda ..................................................................................................... Aðrar skammtímaskuldir ...................................................................................................................... Eigið fé og skuldir samtals

196.500.000 241.134.805 42.516.490 30.492.997 6.073.784 344.301.998 861.020.074

Ársreikningur | 19

93%

85%

Fjölgun námskeiða á fimm árum

Fjölgun þátttakenda á fimm árum

Björgunarskólinn rekur rætur sínar til ársins 1977 þegar Landssamband hjálparsveita skáta stofnaði björgunarskóla og hefur skólinn starfað óslitið síðan. Mikið hefur breyst á þeim tíma og skólinn vaxið og dafnað á þeim árum. Skólinn leggur áfram megináherslu á námskeið fyrir allar einingar félagsins og leggur metnað sinn í að bjóða upp á vel menntaða og hæfa leiðbeinendur á hverju sviði. Með þeim hætti heldur skólinn áfram að vera í fremstu röð meðal þeirra sem þjálfa viðbragðsaðila í dag með námi sem er sambærilegt því besta

Björgunar skólinn 2015

sem gerist í heiminum. Það er gert með því að leita stanslaust að bestu leiðunum í námsefnisvali og uppfæra námsefni reglulega. Með því nær skólinn að viðalda frumkvæði og forystu á faglegum grunni. Starfsemi Björgunarskólans gekk vel árið 2015. Haldið var áfram með þá áherslu sem hafði verið í forgrunni hjá skólanum, sem var að með auknu framboði á námskeiðum náum við til fleiri þátttakenda. Með því hækkum við menntunarstig einstaklinga og eininga. Áfram var haldið á þeirri braut að halda kostnaði í lágmarki ásamt því að ákvörðun var tekin um að hækka ekki námskeiðsgjöld. Áætlun fyrir árið hljóðaði upp á tillag frá félaginu upp á tæplega 34 milljónir en í raun varð tillagið rúmar 31,3 milljónir. Sem verður að teljast nokkuð gott. Á meðfylgjandi skýringarmynd má skýrt sjá þá fjölgun sem hefur átt sér stað undanfarin ár. Þátttakendum hefur fjölgað um 85% síðastliðin fimm ár og námskeiðum hefur sömuleiðis fjölgað um 93% á sama tíma.

20 | Árbók 2016

Björgunarskólinn | 21

Námskeiðasókn Björgunarskólinn hefur lagt mestan þunga í að koma út námskeiði í Björgunarmanni 1 og 2. Endurspeglast það í því að stærsti hluti námskeiðasóknar er á þau námskeið eða rúmlega 67% allra þátttakenda á námskeiðum skólans. Nokkuð var um að starfsfólk í ferðaþjónustu sækti námskeið á vegum Björgunarskólans á árinu. Þátttakendur á námskeiðum til björgunarmanns 2 voru 1.667 sem er rétt rúmlega sá fjöldi sem tók björgunarmann 2 á árinu á undan en þá hafði verið 22% fjölgun á milli ára. Fjölmennustu námskeiðin innan björgunarmanns 2 eru: • Fyrsta hjálp 2 (141) • Óveður og björgun verðmæta (140) • Tetrafjarskipti (122) • Snjóflóð 2 (119) • GPS (108) • Slöngubátur 1 (91)

Í áætlunarvinnu fyrir 2015 var gert ráð fyrir að bæta við starfsmanni til Björgunarskólans í 100% starfshlutfall. Var staðan auglýst og voru þó nokkrir sem sóttu um stöðuna. Eftir ráðningarferli var ákveðið að ráða Andra Má Númason til skólans. Andri er menntaður grunnskólakennari og félagi í Björgunarsveitinni Björg Eyrarbakka ásamt því að starfa sem undanrenna á svæði 3 og vera með víðavangsleitarhund á útkallsskrá. Var það mikill fengur fyrir skólann að næla sér í starfskrafta Andra. Starfsmenn skólans á árinu 2015 voru því: Dagbjartur Kr. Brynjarsson – skólastjóri Arna Björg Arnarsdóttir Andri Már Númason

22 | Árbók 2016

Björgunarskólinn | 23

komulag á námskeiðum í aðgerðastjórnun sem Björgunarskólinn hefur verið með undanfarin ár. Lokahnykkur þeirra var svo á haustmánuðum þegar þau héldu sitt fagnámskeið. Óskuðu þau eftir því að yfirleiðbeinandi í aðgerðamálum yrði viðstaddur námskeiðið til ráðgjafar og stuðnings á meðan námskeiðið var haldið.

Námsskrá Fyrsta heildstæða námsskrá Björgunarskólans tók gildi 1. janúar 2013 eftir töluverðan undirbúning. Það var í raun mjög stórt en þarft verkefni þar sem ramminn í kringum Björgunarskólann er skilgreindur. Við gerð námsskrárinnar var horft til starfshátta sem hafa verið notaðir í grunn- og menntaskólum. Fyrir nýtt starfsár skólans á haustmánuðum var klárað að endurskoða námsskrána og sömuleiðis var bætt við töluverðu af námskeiðslýsingum í námsvísinn.

Töluverð fjölgun hefur orðið á undanförnum árum á þátttöku í fag- og leiðbeinendanámskeðum á vegum skólans. En fjöldi þátttakenda hefur nánast tvöfaldast frá 2013, eða farið úr 126 í 248.

Yfirleiðbeinendur Engar breytingar urðu á yfirleiðbeinendahópi skólans á árinu 2015.

Stærri námskeið

Eftirfarandi er listi yfir yfirleiðbeinendur í lok árs 2015 og svið þeirra: Aðgerðamál

Dagbjartur Kr. Brynjarsson

Bílamál

Elvar Jónsson

Ferðamennska og rötun

Einar Eysteinsson

Fjallabjörgun

Gunnar Agnar Vilhjálmsson

Fjallamennska

Freyr Ingi Björnsson

Fjarskipti

Daníel Eyþór Gunnlaugsson

Þá var í fyrsta sinn haldið leiðbeinendanámskeið í straumvatnsbjörgun. Var það námskeið

Fyrsta hjálp

Sigrún Guðný Pétursdóttir

haldið í samvinnu við Rescue 3 sem er alþjóðlega viðurkenndur námskeiðahaldari sem

Köfun

Guðjón S. Guðjónsson

gefur út viðurkennd réttindi í straumvatnsbjörgun. Á námskeiðið mættu sjö einstaklingar

Leitartækni

Edda Björk Gunnarsdóttir og Einar Eysteinsson

frá félaginu og skemmst er frá því að segja að allir útskrifuðust með sæmd með alþjóðleg

Rústabjörgun

Magnús Örn Hákonarson

leiðbeinendaréttindi í straumvatnsbjörgun. Þá gerði Björgunarskólinn samkomulag við

Sjóbjörgun

Kristinn Guðbrandsson

Rescue 3 um að vera viðurkenndur námskeiðahaldari á vegum Rescue 3.

Slysavarnir

Arna Björg Arnarsdóttir

Snjóflóð

Anton Berg Carrasco

Vélsleðar

Gísli Páll Hannesson

Mæting á fagnámskeið og hin ýmsu framhaldsnámskeið var nokkuð góð en oft myndaðist biðlisti á námskeiðum. Það er samt ljóst að Vettvangshjálp í óbyggðum er langvinsælasta fagnámskeiðið. Þá voru einnig haldin nokkur önnur fagnámskeið og má þar telja Fagnámskeið í snjóflóðum, fjallabjörgun, fjallamennsku, leitartækni og leiðbeinendanámskeiði í fyrstu hjálp.

Þá hélt samstarf við Norska rauða krossinn áfram þar sem þau ákváðu, í kjölfar námskeiða í stjórnun leitaraðgerða á landi sem þau sóttu hér heima 2013, að taka upp það fyrir24 | Árbók 2016

Björgunarskólinn | 25

Slysavarnaskóli sjómanna

30 ára

tímamót Á árinu 2015 voru liðin 30 ár frá stofnun skólans. Ánægjulegt var á þessu tímamótaári skólans að fyrsti nemandi sem fæddur er á nýrri öld sótti námskeið í skólanum. Árið var annasamt en þrátt fyrir færri nemendur en árið á undan var námskeiðafjöldi milli ára sá sami.

26 | Árbók 2016

Slysavarnaskóli sjómanna | 27

Á árinu voru haldin 179 námskeið sem 2.362 nemendur sóttu. Þrátt fyrir fækkun nemenda um rúm 2% milli ára var fjöldi námskeiða sá hinn sami og árið á undan. Samanlagðir námskeiðsdagar urðu 391 sem er rúmum 2% færri en árinu á undan. Námskeiðin sem skólinn stóð fyrir á árinu má sjá á meðfylgjandi töflu:

Námskeið

2015

2014

Nemendur Námskeið Dagar

Grunnnámskeið STCW10 A-VI/1

340

100

298

100

Endurmenntun STCW10 A-VI/1

778

102

906

120

Framhaldseldvarnir STCW10 A-VI/3

128

Líf- og léttbátar STCW10 A-VI/2-1

151

Hraðskreiðir léttbátar STCW10 A-VI/2-2

Endurmenntun STCW10 A-VI/2-1 og 3

Framhaldsskyndihjálp STCW10 A-VI/4-1

Sjúkrahjálp í skipum STCW10 A-VI/4-2

Hóp- og neyðarstjórnun STCW10 A-V/2

146

160

Hóp- og neyðarst. STCW10 A-V/2 e.m.

Mannauðsstjórnun STCW10

Verndarskylda STCW10 A-VI/6

111

Öryggisfræðsla smábáta

2,5

Slöngufarþegabátar undir 6m.

1878

145

369,5

2139

162

389,5

skeiðum. Hins vegar fjölgaði sérnámskeiðum umtalsvert sem að mestu leyti er vegna unarnámskeið í hóp- og neyðarstjórnun en einnig var haldið námskeið í meðferð hraðskreiðra björgunarfara en slík námskeið hafa ekki verið haldin í rúman áratug sökum lítillar aðsóknar. Meðal sérstakra námskeiða á árinu má nefna að haldið var Verndarskyldunámskeið fyrir áhöfn erlendrar skemmtisnekkju í Reykjavíkurhöfn, námskeið fyrir slökkvilið Elkem á Grundartanga og námskeið fyrir starfsmenn Faxaflóahafna í áhættumati og gerð verklagsreglna og ferla.

Sérnámskeið

Fækkun varð á nemendum í sjómannanámskeiðum og þá mest í endurmenntunarnámnámskeiða fyrir flugliða í farþegaflugi. Byrjað var að bjóða upp á sérstök endurmennt-

Endurmenntun öryggisfræðslu smábáta Samtal skyldunámskeið

Nemendum fækkaði um 62 á milli ára en námskeiðin voru jafn mörg og árið á undan.

Lokuð rými

Föstudaginn 27. nóvember var haldið upp á 30 ára afmæli Slysavarnaskóla sjómanna

Öryggisnámskeið hafna

Öryggisfræðsla flugliða - Grunnnám

0,5

en skólinn hóf störf í lok maí 1985. Var tímamótanna minnst með því að hafa opið skip

Öryggisfræðsla flugliða - Triennial

1,5

fyrir almenning kl. 16-19 þar sem boðið var upp á kaffi og meðlæti. Slysavarnadeildin í Reykjavík annaðist veitingarnar af miklum myndarbrag. Töluverður gestagangur var og

Öryggisfræðsla flugliða - Wet drill

335

4,5

194

3,5

Sérnámskeið fyrirtækja

var ánægjulegt að meðal gesta voru fimm sjómenn sem sóttu fyrsta skipulagða námskeið

Samtals sérnámskeið

484

21,5

285

skólans 1985. Þrír þeirra stunda enn sjómennsku. Skólanum bárust margar góðar gjafir. Þá

2.362

179

391

2424

179

400,5

Samtals

bárust skólanum fjöldi góðra kveðja víða að, á samfélagsmiðlum, með tölvupóstum, símskeytum og símhringingum.

Frá stofnun Slysavarnaskóla sjómanna hafa verið haldin 2.731 námskeið sem 44.454

Skólaskipið Sæbjörg tók virkan þátt í hátíðarhöldum í tengslum við Hátíð hafsins og Sjó-

manns hafa sótt.

mannadaginn. Undanfarin ár hefur laugardagurinn verið meira helgaður unga fólkinu og hefur sjóræningjaþema ráðið þar ríkjum. Engin breyting var á því og í sex ferðum

28 | Árbók 2016

Slysavarnaskóli sjómanna | 29

30 ÁR | 1985-2015

44.454 nemendur

Mikil fækkun banaslysa sjómanna Með auknum slysavörnum og fræðslu hefur tekist að fækka banaslysum sjómanna verulega. Þar er þáttur Slysavarnaskóla sjómanna mjög stór enda mikið gæfuspor fyrir öryggismál sjómanna.

34 30

23 20 Meðaltal 1970-1983

19 16

Meðaltal 1984-1997

10 9

10 7

Meðaltal 1998-2015

10 7

12 9

4 2

5 0

Fjórir starfsmenn sóttu símenntun í sjúkraflutningum og fór námskeiðið fram um borð í Sæbjörgu. Auk þess fóru þeir á vaktir með sjúkrabifreiðum Slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins. Þá fóru starfsmenn skólans víða með kynningar á starfseminni eins og á Skrúfudegi Tækniskólans, hjá Rótarýklúbbum og Vinnueftirlitinu. Fjölmargir hópar komu einnig í heimsóknir til skólans til að kynnast starfseminni og má þar nefna leikskóla- og sem farnar voru með hátíðargesti út fyrir hafnargarða Reykjavíkurhafnar tóku sér samtals 2.649 manns far með skipinu. Í ellefta sinn var bikar Slysavarnafélagsins Landsbjargar veittur áhöfn sem þótti sýna öðrum fremur góða öryggisvitund við þátttöku í námskeiðum Slysavarnaskóla sjómanna. Áhöfn Gullvers NS, sem er undir stjórn Jónasar P. Jónssonar og Rúnars Laxdals Gunnarssonar, hlaut bikarinn að þessu sinni. Halldór Sverrisson vélstjóri á

grunnskólanemendur, nemendur Sjávarútvegsskóla Sameinuðu þjóðanna, ráðstefnugesti á vegum NIVA og Vinnueftirlitsins, nemendur danska skólaskipsins George Stage, Lionsklúbbar, ellefu sjómenn frá Írlandi, erlendir þingmenn og sendiherrar að ógleymdum slysavarnadeildum, björgunarsveitum og unglingadeildum Slysavarnafélagsins Landsbjargar. Þá komu björgunarsveitamenn á vegum IMRF í heimsókn til skólans en þeir voru

Gullver tók við bikarnum við hátíðlega athöfn um borð í Sæbjörgu.

hér í tengslum við mannaskiptaverkefni Evrópusambandsins.

Á undanförnum árum hefur Slysavarnaskóli sjómanna tekið þátt í verkefni sem kallast FISH

Slysavarnaskólinn hélt áfram samstarfi við tryggingafélögin VÍS, Sjóvá og TM við að

platform. Er þetta óformlegur hópur áhugasamra aðila um að efla fræðslu til fiskimanna. Tilgangur hópsins er að gera námskrá fyrir fræðslu til fiskimanna og freista þess að fá þjóðríki til að íhuga hana sem lágmarkskröfu um þjálfun sjómanna fiskiskipa. Tveir fundir voru haldnir á árinu og var annar þeirra haldinn í Sæbjörgu í marsmánuði en Þórarinn

aðstoða útgerðir og áhafnir í að koma á virkum forvörnum með atvikaskráningum og áhættumati. Skip og áhafnir voru heimsóttar og má sannarlega sjá miklar breytingar verða á þeim skipum þar sem sjómennirnir hafa náð að innleiða þetta verklag. Faxaflóahafnir voru einnig aðstoðaðar við slysavarnaverkefni þar sem áhersla var lögð á atvikaskráningar

Þórarinsson leiðbeinandi hefur tekið þátt í verkefninu fyrir hönd skólans.

og áhættumat.

Umsókn skólans um þátttöku í starfsmannaskiptaverkefnum á vegum Erasmus+ áætlunar

Á hverju ári berast skólanum fjöldi gjafa og var þetta starfsár engin undantekning.

Evrópusambandsins var samþykkt en verkefnið er til tveggja ára. Fóru tveir starfsmenn skólans í heimsókn til Maritime Institute Willem Barentsz í Terchellingen í Hollandi í júní og þrír starfsmenn til Centred D´Etude et de Pratique de la Survie í Lorient í Frakklandi í nóvember. Í þessum ferðum fylgdust starfsmennirnir með kennslu í sambærilegum skólum og Slysavarnaskólinn er auk þess að bera saman bækur sínar við kennara skólanna.

30 | Árbók 2016

Tryggingafélagið VÍS færði skólanum 10 björgunarbúninga að gjöf snemma á árinu og hafði þá félagið fært skólanum samtals 60 búninga á síðustu sex árum. Þá færði áhöfnin á Kleifaberginu skólanum sex björgunarbúninga. Einnig hefur Víking Björgunarbúnaður í Hafnarfirði fært skólanum búninga sem hafa verið teknir úr skipum í kjölfar endurnýjunar búnaðar. Þá hafa Faxaflóahafnir veitt skólanum dyggilegan stuðning með niðurfellingu hafnargjalda.

Slysavarnaskóli sjómanna | 31

Á Þorláksmessu var Slysavarnaskóla sjómanna færð hitamyndavél að gjöf frá Sjómanna-

sambandi Íslands, Félagi vélstjóra og málmtæknimanna og Farmanna- og fiskimannasambandi Íslands í tilefni af 30 ára afmæli skólans. Hitamyndavélin, sem er handvirk, er frá Ísmar og mun m.a. nýtast við æfingar í reykköfun í slökkvigámnum til að fylgjast með framgangi nemenda í æfingum. Einnig að nota hana við leit á sjó við sértækar sjóæfingar. Þá fékk skólinn mikið af björgunar- og öryggisbúnaði frá ýmsum skipum og útgerðum. Skipholtsapótek gaf skólanum einnig mikið af sjúkravörum til nota við kennslu. Köfunarvörur ehf. gaf tvö sett af froskalöppum og Icelandair gaf skólanum gúmmíbjörgunarbát.

dauðaslys

1973

2015

Slysavarnaskóli sjómanna og starfsmenn færa gefendum miklar þakkir fyrir þann hlýhug sem skólanum er sýndur með þessum gjöfum sem og mikilvægu framlagi til að efla enn frekar gæði í kennslu við skólann. Árlega hafa starfsmenn farið í skoðunarferðir í ýmis skip til að kynna sér aðstæður og búnað. Engin undantekning var á því þetta árið en til viðbótar fóru starfsmenn skólans

Ný skólanefnd var skipuð á árinu og hélt hún einn fund. Skólanefndina skipa Gunnar Tómason formaður, Lilja Magnúsdóttir, Jón Svanberg Hjartarson, Valmundur Valmundsson og Árni Bjarnason.

í heimsókn í safn Ásgeirs Hjálmarssonar skipstjóra í Garðinum og skoðuðu safnið undir

Í árslok voru níu starfsmenn í fullu starfi við skólann en þeir eru: Hilmar Snorrason skóla-

hans leiðsögn og einnig var farið um byggðasafnið í Garðinum. Þá var farið í heimsókn til

stjóri, Þráinn Skúlason aðstoðarskólastjóri, Bogi Þorsteinsson kennari, Þórarinn Þórarinsson

Björgunarsveitarinnar Sigurvonar í Sandgerði þar sem Veigar Þór Gunnarsson sagði okkur

leiðbeinandi, Sigrún Anna Stefánsdóttir skrifstofumaður/leiðbeinandi, Jóhann Eyvindsson

frá starfsemi þeirra ásamt því að sýna okkur húsakynni og fyrsta björgunarskip Slysavarna-

leiðbeinandi, Bjarni Þorbergsson kennari, Ingimundur Valgeirsson verkefnisstjóri og Vidas

félagsins, Þorstein, sem geymdur er í bátaskýli þar í bæ.

Kenzgaila við ræstingu. Pétur Ingjaldsson yfirvélstjóri var í hálfu starfi en á móti honum er

Skólastjóri sótti tvo fundi alþjóðasamtaka sjóbjörgunarskóla, IASST, þann fyrri í Palanga í Litháen og þann síðari í Cork á Írlandi. Á þeim fundi lét Hilmar Snorrason skólastjóri af formennsku samtakanna eftir 11 ár sem formaður. Var hann við það tækifæri heiðraður fyrir störf sín sem formaður og varaformaður fimm árum þar á undan, með því að gera hann að heiðursfélaga. Þá var hann sæmdur nýju heiðursmerki samtakanna. Þá sótti hann fund HTW undirnefndar Alþjóðasiglingamálastofnunar í London í febrúar þar sem fjallað var um menntunarkröfur til sjómanna. Einn kennara skólans sótti ráðstefnuna Rauða hanann sem haldin var í Hannover í júní. 32 | Árbók 2016

Ingjaldur S. Hafsteinsson. Einn starfsmaður lét af störfum á árinu, Kristinn Guðbrandsson, og eru honum þökkuð góð störf við skólann. Auk þeirra voru eftirtaldir stundakennarar sem komu að kennslu á námskeiðum skólans: Guðjón Sig. Guðjónsson, Benedikt Jón Þórðarson, Magnús Guðjónsson, og Sigvaldi Torfason. Rúnar Már Jóhannsson var ráðinn sem sumarstarfsmaður og annaðist hann einnig símavörslu meðan starfsmenn tóku sumarfrí. Þá komu læknar og hjúkrunarfólk frá LHS, starfsmenn LHG fluggæslu og slökkviliðsmenn SHS að kennslu við skólann. Hilmar Snorrason, skólastjóri Slysavarnaskóli sjómanna | 33

30 ÁR | 1985-2015

1985

1986

1987

Slysavarnafélag Íslands gerist aðili að Alþjóðasamtökum sjóbjörgunarskóla IASST.

Slysavarnaskóli sjómanna hefur starfsemi. Þorvaldur Axelsson ráðinn skólastjóri.

Varðskipið Þór keypt og nefnt Sæbjörg

2005

2007

1991

1994

Lög um Slysavarnaskóla sjómanna sem tryggði rekstur skólans. Hilmar Snorrason ráðinn skólastjóri. Skólanefnd skipuð undir formennsku Gunnars Tómassonar.

2010

2011

Slysavarnaskóli sjómanna fær viðurkenningu LÍÚ fyrir mikilsvert framtak í öryggismálum. Lögskráningalögum sjómanna breytt og taka til allra skipa og báta í atvinnurekstri.

Slysavarnaskóli sjómanna gerir samstarfssamning við VÍS um eflingu öryggismála á sjó. Þátttakandi í Leonardo da Vinci áætlunninni 20092011 um mannaskipti.

1998

1999

Slysavarnaskóli sjómanna gerir samstarfssamning við Sjóvá á sviði forvarna sjómanna. Settir nýjir björgunarbátar til kennslu á skólaskipið Sæbjörgu. Nýtt aðsóknarmet við skólann þegar 3112 nemendur sóttu 206 námskeið ársins.

2000

2001

Slysavarnaskóli sjómanna og Slökkvilið höfuðborgarsvæðisins sameinast um slökkviæfingasvæði við Leirvogstjörn.

Ákvæði sett í lögskráningalög um öryggisfræðslu sjómanna.

Samningur gerður við menntamálaráðuneytið um öryggisfræðslu fyrir sjómannaskólana.

2009

Fyrsta sinn haldið námskeið eingöngu fyrir erlenda sjómenn.

Slysavarnaskóli sjómanna hlýtur forvarnarverðlaun Sjóvá í flokki fyrirtækja. Þátttakandi í Leonardo da Vinci áætlunninni 20062008 um mannaskipti.

34 | Árbók 2016

1989

Samningur Slysavarnafélags Íslands og samgönguráðuneytis gerður um starfrækslu skólans. Þórir Gunnarsson ráðinn skólastjóri.

2006

Leiðbeinendur hljóta framhaldskólakennararéttindi. Slysavarnaskóli sjómanna tekur þátt í Evrópuverkefninu Securitas Mare II um þjálfun áhafna farþegaskipa.

1988

Slysavarnafélag Íslands eignast ferjuna Akraborg sem nefnd er Sæbjörg og breytt í skólaskip. Slysavarnafélagið Landsbjörg stofnað.

2012

Fyrstur skóla á Íslandi að hljóta vottun samkv. ISO 9001:2000. Fyrstur skóla í heimi til að fara í heilu lagi og heimsækja annan skóla með siglingu til Klaksvíkur í Færeyjum.

2013

Þátttakandi í Leonardo da Vinci áætlunninni 2012-2014 um mannaskipti

Úttekt Siglingaöryggisstofnunar Evrópu á STCW námskeiðum Slysavarnaskóla sjómanna.

2005

Slysavarnaskóli sjómanna tekur þátt í Evrópuverkefninu Securitas Mare um þjálfun áhafna farþegaskipa.

Þjónustusamningur við samgönguráðuneytið um rekstur skólans. Ákvæði sett í lögskráningalögin um endurmenntun. Sett eru lög um áhafnir íslenskra farþegaog flutningaskipa – krafa um gæðastjórnun. Hafin vinna við gerð gæðastjórnunarkerfis fyrir Slysavarnaskóla sjómanna.

2012

Eldvarnasvæði Slysavarnaskóla sjómanna og SHS endurnýjað

2003

2014

2015

Slysavarnaskóli sjómanna þátttakandi í Erasmus+ mannaskiptaverkefni.

Slysavarnaskóli sjómanna tekur þátt í Norðurslóðaverkefninu Small Craft Emergency Response and Survival Training for Arctic Condition (SMACS).

Slysavarnaskóli sjómanna 30 ára.

Slysavarnaskóli sjómanna | 35

Unglingastarfið 2015

Unglingastarf félagsins er mjög öflugt og starfa nú 54 unglingadeildir á landinu með 932 unglinga og 158 umsjónarmenn í starfinu.

932 unglingar í starfi

Mikil gróska er í unglingastarfinu og voru verkefni ársins 2015 fjölbreytt og skemmtileg.

54 158

unglingadeildir

umsjónarmenn

Landsmót unglingadeilda Í sumar var landsmót unglingadeilda Slysavarnafélagsins Landsbjargar og var það haldið í Grindavík. Skipulagning mótsins þetta árið var í höndum umsjónarmanna unglingadeildarinnar Hafbjargar með dyggri aðstoð frá björgunarsveitinni Þorbirni og slysavarnadeildinni Þórkötlu. Þátttakan var mjög góð en samtals voru 349 þátttakendur frá 22 unglingadeildum víðsvegar að af landinu ásamt einni frá Þýskalandi. Mótið var með svipuðum hætti og þau mót sem haldin hafa verið en þó með einhverjum smávægisbreytingum. Þátttakendum var skipt í níu hópa og unnu þeir saman í þeim hópum yfir mótið í níu mismunandi póstum en hver hópur fór einu sinni í hvern póst. PóstUnglingastarf félagsins er mjög öflugt og starfa nú 54 unglingadeildir á landinu með 932 unglinga og 158 umsjónarmenn í starfinu. Mikil gróska er í unglingastarfinu og voru verkefni ársins 2015 fjölbreytt og skemmtileg.

arnir voru sig, klifur, landsþing unglinga, bátar, fyrsta hjálp, tveir björgunarleikapóstar og tveir sundpóstar. Annar björgunarleikapósturinn fólst í alls kyns hópefli og meðal annars var keppt í klósettpappírssölu til bæjarbúa. Sú keppni skilaði 174.000 kr. sem voru afhentar Barnaspítala Hringsins eftir landsmótið. Umsjónarmannaleikarnir voru á sínum stað en með breyttu sniði. Þetta árið voru settar upp „Minute to win it“ þrautir og einn umsjónarmaður frá hverri unglingadeild tók þátt. Þetta var mjög vel heppnað og allir skemmtu sér konunglega. Landsmót unglingadeilda er haldið á tveggja ára fresti og er það hefð að tilkynna á landsmótunum hvar næsta landsmót verður og mun það verða haldið á Ísafirði 2017.

Unglingastarfið | 37

Miðnæturíþróttamót Í nóvember var haldið Miðnæturíþróttamót unglingadeilda í Vatnaskógi og er þetta í fimmta sinn sem það er haldið. Skipulagning mótsins var nú eins og áður í höndum félaga úr Björgunarfélagi Akraness. Mótið er sífellt að verða vinsælla og metaðsókn var í ár. Dagskráin var þétt og keppnisgreinarnar fjölbreyttar, margar hverjar óvenjulegar og æðislega skemmtilegar. Var það unglingadeildin Hafstjarnan frá Ísafirði sem kom, sá og sigraði, en þau tóku sig til og allir meðlimir unglingadeildarinnar tóku þátt í öllum keppnisgreinum. Mótið hefur nú fest sig í sessi sem árlegur viðburður fyrir unglingadeildirnar. Samstarf við erlend björgunarsamtök Árið 2015 var gífurlega mikið um að vera í erlendu samstarfi. Þar má nefna samstarf SL við björgunarsamtökin THW í Þýskalandi og við björgunarsamtökin Norsk folke hjelp í Noregi. Hópur af unglingum ásamt umsjónarmönnum frá Norsk folke hjelp í Noregi komu til landsins í maí og heimsóttu nokkrar björgunarsveitir ásamt því að heimsækja unglingadeildina Vind á Flúðum og sú heimsókn heppnaðist gríðarlega vel. Samstarf félagsins við þýsku björgunarsamtökin THW eru sívaxandi og var 13 unglingum og tveimur umsjónarmönnum frá THW boðið að koma og taka þátt í Landsmóti unglingadeilda SL. Verkefnið fékk nafnið Partners in Play (PIP) og var verkefnið styrkt af Evrópu

Landsfundur umsjónarmanna

unga fólksins í gegnum Erasmus+. Slíkir styrkir eru mjög mikilvægir fyrir unglingastarfið því

Landsfundur umsjónarmanna var þetta árið haldinn í Björgunarsveitarhúsinu á Akureyri

það veitir verkefnum sem þessum meiri og stærri möguleika.

helgina 25.-27. september. Aðsóknin á fundinn var mjög góð eða um 60 umsjónarmenn

USAR er alþjóðleg rústarbjörgunaræfing fyrir unglinga sem haldin hefur verið þrisvar

víðsvegar að af landinu.

og var það í fjórða sinn sem hún var haldin þetta sumar. Æfingin er haldin með það að

Dagskrá fundarins var fjölbreytt, skemmtileg og á sama tíma fræðandi. Anna María Valdi-

markmiði að fá unglinga frá ólíkum þjóðum til að vinna saman og að læra ólíkar aðferðir

marsdóttir, sálfræðingur frá Sálstofunni, var með fyrirlesturinn Tilfinningavandi ungmenna

í björgun úr rústum og læra hvert af öðru. Slysavarnafélagið Landsbjörg hefur tekið

með áherslu á kvíða og einnig kom Kristján Bergmann Tómasson (Mummi), ráðgjafi frá

þátt í æfingunni frá upphafi og var hún þetta árið haldin 31. júlí – 10. ágúst í Noginsk í

ungmennahúsi og félagsmaður í Súlum – Björgunarsveitinni á Akureyri og hélt fyrirlestur

Rússlandi. Alls voru 15 sem fóru á æfinguna, 10 unglingar, þrír umsjónarmenn og tveir

um sjálfsmyndir og hversu mikilvægar fyrirmyndir eru fyrir ungt fólk á mótunarárunum.

fararstjórar. Farið var í tvær undirbúningsferðir áður en haldið var út í tíu daga ævintýri í Rússlandi. Í Rússlandi tókst hópurinn á við alls kyns áskoranir og var æfingasvæðið mjög

Fram fór kosning nýrra meðlima í Nefnd um unglingamál og voru þau Ingibjörg Elín

framandi fyrir hinn almenna ungling frá litla Íslandi. Íslenski hópurinn þótti skara fram úr á

Magnúsdóttir frá unglingadeildinni Hafstjörnunni Ísafirði og Erling Pétursson frá unglinga-

flestum sviðum og stóð sig mjög vel.

deildinni Pjakk Grundarfirði kjörin fyrir hönd umsjónarmanna.

38 | Árbók 2016

Unglingastarfið | 39

Æskulýðsvettvangurinn Slysavarnafélagið Landsbjörg gerðist aðili að Æskulýðsvettvanginum, sem er samstarfsvettvangur Skátanna, KFUM og K og UMFÍ, í lok ársins 2011 og hafði það í för með sér miklar framfarir í unglingastarfi Slysavarnafélagsins. Markmið Æskulýðsvettvangsins er að stuðla að samræðu og samstarfi aðildarfélaganna á sviði leiðtogaþjálfunar, fræðslumála, útbreiðslu og kynninga og á öðrum sviðum eftir því sem þurfa þykir. Til eru sameiginlegar áætlanir og verkferlar um hvernig bregðast eigi við ef grunur er um kynferðislega misnotkun eða einelti. Árið 2016 Ljóst er að mikið hefur verið að gera í unglingamálum félagsins síðastliðið starfsár og mun það næsta ekki verða minna. Tvö landshlutamót unglingadeilda SL verða á dagskránni, annað á Húsvík í maí og hitt í Þorlákshöfn í júní. Landsfundur umsjónarmanna verður svo eins og venjulega seinustu helgina í september eða 23.-25. september. Miðnæturíþróttamótið hefur fest sig í sessi og verður haldið 11.-12. nóvember, helgina eftir Neyðarkallssöluna. Erindrekstur til unglingadeilda fer á fullt þetta árið þar sem starfsmaður unglingamála ásamt nefndarfólki úr Nefnd um unglingamál heimsækja nokkrar unglingadeildir saman til að hvetja til meiri samvinnu á milli deilda. Samstarf við erlend björgunarsamtök verður gríðarlega mikið á komandi sumri, unglingar úr Unglingadeildinni Vindi á Flúðum munu fara til Noregs að hitta unglinga frá Norsk folke Crean Vetraráskorun Á árinu var Vetraráskorun Crean, sem er samstarfsverkefni Slysavarnafélagsins Landsbjargar, Bandalag íslenskra skáta og Scouting Ireland. Þetta var fjórða árið sem þetta samstarfsverkefni fór fram. Vetraráskorun Crean er skipt niður í tvær undirbúningshelgar

hjelp og Unglingadeildirnar Klettur í Reykjanesbæ og Árný í Reykjavík munu heimsækja tvær unglingadeildir frá THW í Þýskalandi. Einnig mun þrír úr nefnd um unglingamál fara og skoða Landsmót unglingadeilda Hjá THW í Þýskalandi. Svo það er víst að nóg er framundan.

þar sem íslenski hópurinn kemur saman. Síðan er heil vika þar sem 20 unglingar frá Írlandi bætast í hópinn. Í ár voru íslensku þátttakendurnir 12 og komu tveir unglingar úr unglingadeildum Slysavarnafélagsins Landsbjargar víðsvegar af landinu. Í viðbót við það tóku þrír umsjónarmenn frá félaginu þátt sem leiðbeinendur. Þetta verkefni er algjört útivistarævintýri og áskorun fyrir ungt fólk á aldrinum 14-15 ára (fætt 2000-2001).

40 | Árbók 2016

Unglingastarfið | 41

Á síðasta landsþingi var kosið í milliþinganefndir félagsins. Nánar er kveðið á um hlutverk þeirra í 12 grein laganna: 12. gr. Milliþinganefndir Í laganefnd skal kjósa formann, auk tveggja fulltrúa; í nefnd um skiptingu fjármagns skal kjósa formann, auk þriggja fulltrúa; í uppstillingarnefnd skal kjósa formann, auk tveggja fulltrúa. Ef landsþing skipar aðrar milliþinganefndir en að framan greinir skal það vera ákvörðun landsþings hver fjöldi og hvernig uppbygging nefndarinnar skuli vera hverju sinni. Nefndirnar skulu skila tillögum sínum til stjórnar eigi síðar en 1. apríl það ár sem landsþing er haldið. Stjórn Slysavarnafélagsins Landsbjargar skipar í aðrar nefndir og ráð. Félagslegir skoðunarmenn

Borgþór Hjörvarsson

reikninga

Lilja Magnúsdóttir

Garðar Eiríksson

Þorsteinn G. Gunnarsson - starfsmaður

Margét Þóra Baldursdóttir Vilhjálmur Halldórsson - til vara

Nefndir og ráð

Almannavarna- og öryggisráð Smári Sigurðsson

Fjárveitinganefnd Ingimar Eydal - formaður

Fjarskiptaráð björgunarsveita

Guðlaugur Jónsson

Hörður Már Harðarson, formaður

Gunnar Örn Jakobsson

Bragi Reynisson

Kristbjörg Gunnarsdóttir

Daníel Eyþór Gunnlaugsson

Vigdís Pála Halldórsdóttir

Helgi Reynisson

Sigurður R. Viðarsson - starfsmaður

Jón Hermannsson Valur Sæþór Valgeirsson

Laganefnd

Guðbrandur Örn Arnarson, starfsmaður

Björn Guðmundsson - formaður Gerður Guðmundsdóttir

Flugeldanefnd

Jóhann Bæring Pálmason

Leonard Birgisson, formaður

Helga Björk Pálsdóttir - starfsmaður

Andri Guðmundsson Þorvaldur Friðrik Hallsson

Uppstillingarnefnd

Jón Ingi Sigvaldason, starfsmaður

Adolf Þórsson - formaður

Nefndir og ráð | 43

Framkvæmdastjórn

Landsstjórn björgunarsveita

Nefnd um fjáraflanir SL

Jóna Margrét Jónsdóttir

björgunarbátasjóðs SL

Anna Filbert

Leonard Birgisson, formaður

Margrét L. Laxdal

Guðjón Guðmundsson, formaður

Ásgeir Kristinsson

Andri Guðmundsson

Dagbjartur Kr. Brynjarsson, starfsmaður

Heiðar Hrafn Eiríksson

Bjarni Kristófer Kristjánsson

Magnús Viðar Sigurðsson

Oddur A. Halldórsson

Björk Guðnadóttir

Gunnar Stefánsson, starfsmaður

Elva Tryggvadóttir

Nefnd um unglingamál

sjómanna

Sigurður R. Viðarsson, starfsmaður

Friðfinnur Freyr Guðmundsson

Eiður Ragnarsson, formaður

Gunnar Tómasson

Skólanefnd Slysvarnaskóla

Friðrik Jónas Friðriksson

Arnór Arnórsson

Jón Svanberg Hjartarson

Faghópur um sjóbjörgun

Guðjón Guðmundsson

Borghildur Fjóla Kristjánsdóttir

Lilja Magnúsdóttir

Valur Sæþór Valgeirsson, formaður

Hjálmar Örn Guðmarsson

Erling Pétursson

Eiríkur Aðalsteinsson

Jón Hermannsson

Halldóra Hjörleifsdóttir

Skyndihjálparráð

Elíza Lífdís Óskarsdóttir

Jón Sigurðarson

Ingibjörg Elín Magnúsdóttir

Sigrún Guðný Pétursdóttir

Guðjón Guðmundsson

Margrét Ýrr Sigurgeirsdóttir

Otti Rafn Sigmarsson

Guðni Grímsson

Pálmi Árnason

Helena Dögg Magnúsdóttir, starfsmaður

Hafþór B. Helgason

Rúnar Jónsson

Kristinn Guðbrandsson

Guðbrandur Örn Arnarson, starfsmaður

Ómar Örn Sigmundsson

Stjórn Íslandsspila Leonard Birgisson

Rannsóknarnefnd

Jón Svanberg Hjartarson

björgunarsveitaslysa

Andri Guðmundsson, varamaður

Skúli Berg, formaður

Eiður Ragnarsson, varamaður

Sigurður Guðmundsson

Nefnd um slysvarnamál

Sigurður R. Viðarsson, starfsmaður

Gísli Vigfús Sigurðsson, formaður

Kolbeinn Guðmundsson

Andri Guðmundsson

Magnús Viðar Arnarsson

Stjórn Æskulýðsvettvangsins

Framkvæmdastjórn Íslensku

Anna Kristjánsdóttir

Óskar Þór Guðmundsson

alþjóðabjörgunarsveitarinnar

Guðmundur Ögmundsson

Gunnar Stefánsson

Íris Marelsdóttir

Þorvaldur Friðrik Hallsson, formaður

Halldóra B. Skúladóttir

Vigdís Agnarsdóttir

Hildur Sigfúsdóttir

Stjórnendur Íslensku

Bragi Reynisson

Helena Dögg Magnúsdóttir, starfsmaður

Kristján Steingrímsson

alþjóðabjörgunarsveitarinnar

Friðfinnur F. Guðmundsson Hjálmar Örn Guðmarsson

Maria Jóhanna Van Dijk

Sólveig Þorvaldsdóttir

Ólafur Atli Sigurðsson

Gunnar Stefánsson, starfsmaður

Sigrún I. Sveinbjörnsdóttir Sólbjörg Gunnbjörnsdóttir

Fulltrúar SL í SST Gunnar Stefánsson Guðbrandur Örn Arnarson, varamaður

Sólrún Ólafsdóttir Svanfríður Anna Lárusdóttir Dagbjört H. Kristinsdóttir, starfsmaður Jónas Guðmundsson, starfsmaður

Samgöngustofa Dagbjört H. Kristinsdóttir

Bragi Reynisson Friðfinnur Freyr Guðmundsson Hjálmar Örn Guðmarsson Sólveig Þorvaldsóttir

Skólaráð Hallgrímur Óli Guðmundsson , formaður

Viðurkenninganefnd

Eiður Ragnarsson

Hörður Már Harðarson

Alma Guðnadóttir

Petrea Jónsdóttir

Edda Björk Gunnarsdóttir

Sigurgeir Guðmundsson

Haukur Ingi Jónasson

Gunnar Stefánsson, starfsmaður

Inga Birna Pálsdóttir 44 | Árbók 2016

Nefndir og ráð | 45

Slysavarnir ferðamanna eru sívaxandi málaflokkur hjá Slysavarnafélaginu Landsbjörg. Liðin er um tíu ár frá því að hálendisvakt björgunarsveita var sett á laggirnar og um fimm ár síðan Safetravel verkefnið hófst í samvinnu fjölmargra hagsmunaðila. Vöxtur málaflokksins má segja að sé beintengdur fjölgun ferðamanna en á innan við áratug hefur fjöldi þeirra tvöfaldast hér á landi. Á árinu 2015 er fjöldinn vel yfir eina milljón. Frá upphafi hefur verið skýr fókus á þá þætti sem sinnt er undir hatti Safetravel og hefur áherslan verið á fræðslu og upplýsingagjöf. Hafa verkefnin sem ráðist hefur verið í tekið mið af því. Í raun má segja að félagið verkefnastýri Safetravel en sé í eigu fjölmargra aðila sem að verkefninu koma á ýmsan hátt. Má þar nefna atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti, Ferðamálastofu, Íslandsstofu, Vegagerðina, Samtök ferðaþjónustunnar, Sjóvá, Neyðarlínuna, Vatnajökulsþjóðgarð, Umhverfisstofnun, Ferðafélag Íslands, Ferðafélagið Útivist, Lögregluna og fjölda annarra aðila. Verkefni sem þetta þarfnast góðs samstarfs og frá upphafi hefur það tekist varðandi slysavarnir ferðamanna. Mikilvægt er að halda áfram því starfi og þeim árangri sem hefur náðst í þessum málaflokki en skýrar vísbendingar eru um þann árangur. Slysavarnir eru langhlaup og þarf sífellt

Slysavarnir ferðamanna 2015

að sinna þeim og viðhalda og sé horft til vaxtar í ferðaþjónustu þarf að bæta í. Á sama tíma þarf að bæta innviði til að lágmarka atvik sem annars lenda á borðum viðbragðsaðila. Meðal atriða sem huga þarf að er vegakerfið og þá sérstaklega merkingar á vegum, lokanir og annað sem stýrir ferðamönnum til öruggari ferðalaga. Einnig þarf að bæta veðurspár á ferðamannastöðum og almennt til ferðamanna og margt fleira mætti telja til. Hér er stiklað á mjög stóru varðandi þau verkefni sem unnið hefur verið að undir hatti Safetravel. Farið er yfir helstu þætti en einnig má minnast á vinnu með vinnuhópi á vegum innanríkisráðuneytisins varðandi öryggismál ferðamanna, svo og allnokkurri vinnu með Stjórnstöð ferðamála varðandi hið sama en töluverð áhersla var lögð á málaflokkinn á síðustu mánuðum ársins. Slysavarnarnir ferðamanna | 47

Vefsíðan Safetravel.is Frá upphafi hefur vefsíðan verið eitt helsta líffærið í Safetravel verkefninu, hjartað í verkefninu, en þangað er reynt að beina sem flestum ferðamönnum. Á árinu var unnið að því að bæta síðuna enn meira og framundan er allsherjaruppfærsla á útliti þar sem fjöldi heimsókna er orðinn það mikill að núverandi síða hikstar af og til. Ferðaáætlunum fjölgar ár frá ári eins og sjá má á meðfylgjandi mynd. Á námskeiðum og í markaðsefni hefur verið lögð áhersla á að benda ferðamönnum á að skilja eftir ferðaáætlun sína. Í fyrst lagi getur það ýtt viðkomandi í að skipuleggja ferðalag sitt betur, hann fái aukna þekkingu á aðstæðum, en ekki síður getur góð ferðaáætlun auðveldað leit og björgun komi til þess. Á árinu 2015 hafa ferðaáætlanir verið nýttar nokkrum sinnum í leit og björgun en einnig til að koma í veg fyrir aðgerðir. Eitt af því sem mælst hefur vel fyrir á vefsíðunni eru þær viðvaranir sem þar eru settar inn og eru sérstaklega lagaðar að ferðamönnum. Umtalsverð vinna hefur farið í að finna hvað virkar best þar en til dæmis er nauðsynlegt að nota einfalda ensku svo sem flestir skilji þó enskukunnátta þeirra sé takmörkuð. Viðvaranir sem settar eru inn á vefsíðuna fara síðan sjálfkrafa inn á skjáupplýsingakerfið. Á vefsíðunni má finna spurningaform sem margir nýta til að fá frekari upplýsingar þegar ferðalag er skipulagt. Í flestum tilfellum er um að ræða gönguferðir, jeppaferðir á hálendið eða atriði tengd útivist. Er þeim svarað eins og hægt er eða viðkomandi komið í samband við aðila sem betur getur liðsinnt. Fyrirspurnum fjölgar jafnt og þétt, svolítið í takt við fjölgun heimsókna á vefsíðuna.

Vaktinni lauk á Sprengisandi og norðan Vatnajökuls um miðjan ágúst en var út ágúst að Fjallabaki. Sem fyrr var síðasta vikan þar svokölluð „blandvika“, þ.e. vaktina stóðu einstaklingar úr nokkrum einingum. Er það skemmtileg þróun en eitthvað er orðið um að einstaklingar sláist í lið með öðrum einingum en sinni á hálendisvakt. Alls tók 181 félagi þátt í verkefninu sem er 16 færri en sumarið áður. Munurinn er þó varla marktækur enda hópar misstórir á milli sumra. Alls voru eknir 41.517 km á móti 46.803 sumarið á undan. Mismunurinn skýrist líklega af því að vegir að Fjallabaki opnuðust mjög

Hálendisvakt björgunarsveita Sumarið 2015 var tíunda sumarið sem sjálfboðaliðar Slysavarnafélagsins Landsbjargar stóðu hálendisvaktina. Eins og fyrra sumar voru miðstöðvar á þremur stöðum á hálendinu, þ.e. í Nýjadal á Sprengisandi, í Landmannalaugum að Fjallabaki og við Drekagil á hálendinu norðan Vatnajökuls. Vegna mikilla snjóalaga opnuðust margir hálendisvegir seint og að sögn þátttakenda sem mikla reynslu hafa af hálendisvakt var því umtalsvert minni umferð en oft áður. Kann það mögulega að skýra færri verkefni eins og sjá má á meðfylgjandi súluriti.

48 | Árbók 2016

seint og fyrstu hópar voru því mun minna á akstri um svæðið en í hefðbundnu árferði. Af þessum 1.716 verkefnum sem komu til kasta hálendisvaktar voru 326 sem flokkast sem F1, F2 og F3 útköll, þ.e. líklegast hefði björgunarsveit verið kölluð úr byggð væri hálendisvaktin ekki til staðar. Þegar horft er til af hvaða tegund verkefnin eru má skjótt sjá að bílatengd verkefni eru góður helmingur. Slíkt kemur ekki á óvart enda verið venjan frá upphafi. Fækkun er á slysum á milli ára sem er jákvæð þróun en erfitt að fullyrða hvort atvikum sé almennt að fækka nema að skoða fleiri ár og bera saman við tölfræði lögreglu og heilbrigðisþjónustu.

Slysavarnarnir ferðamanna | 49

Atvikum þar sem björgunarsveitir flytja fólk á tjaldsvæði eða í skála fjölgar mjög og eru nú orðin sér flokkur. Um er að ræða ferðamenn á biluðum bílaleigubílum sem ná ekki á leigurnar eða fá ekki þjónustu, ferðamenn sem gefast upp á göngu eða ferðalagi sínu og önnur álíka atvik. Er reynt í samvinnu við skálaverði og oft lögreglu að koma þessum aðilum í rútu eða annan flutning til byggða. Þegar horft er á tölfræði um tegundir ferðamanna sem koma að þeim verkefnum sem hálendisvaktin sinnir rímar hún eðlilega að einhverju leyti við tegund verkefna hér fyrr. Þó má sjá aðeins meiri niðurbrot og vekur til dæmis athygli að aftur eru fólksbílar í einkaeigu farnir að sjást á verkefnalistanum. Kann það að skýrast af aukningu á íbúða- og bílaskiptum. Einnig vekur athygli hversu margir ferðamenn á jepplingum frá bílaleigum koma við sögu. Velta þarf fyrir sér hvort þeir telji sig hæfari til aksturs á hálendi og yfir ár á þessum tegundum bíla og ætli sér og bílnum því um of. Annað sumarið í röð eru hópferðabifreiðar þó nokkrar og er það umhugsunarefni. Velta þarf fyrir sér hvernig bregðast skal við mjög alvarlegum atvikum sem upp geta komið, hvort sem það er slys eða festa í straumvatni. Um er að ræða stór tæki og ekki alltaf geta hjá björgunarsveitarhópum til að losa úr hættu sé hún til staðar svo og er oft langt í frekari bjargir. Ef til vill þarf að huga að því að koma fyrir búnaði, hópslysabúnaði á hálendinu á sama hátt og gert hefur verið hjá björgunarsveitum í byggð, nálægt flugvöllum svo dæmi sé tekið.

Skjáupplýsingakerfi ferðamanna Í júní 2014 var sett upp fyrsta sjónvarpið í verkefni sem við köllum skjáupplýsingakerfi ferðamanna. Hugmyndin var að vera með kerfi sem ýtir að ferðamanninum upplýsingum um veður, færð og annað sem skiptir þá máli. Ekki eingöngu að treysta á að viðkomandi sæki upplýsingarnar sjálfur. Skemmst er frá að segja að viðtökur hafa verið afbragðsgóðar og um fimmtíu skjáir hafa verið settir upp í lok árs 2015. Ekki eingöngu nýtast skjáirnir ferðamönnum því starfsmenn ferðaþjónustufyrirtækja njóta góðs af þeim einnig, sjá á einum stað allar helstu upplýsingar varðandi færð, veður og aðstæður sem þeir þurfa að upplýsa sína viðskiptavini um. Helst hafa bílaleigur og upplýsingamiðstöðvar sóst eftir að fá skjáina til sín. Kerfið hefur verið í sífelldri þróun, þ.e. reynt er að sækja ábendingar til starfsfólks í ferða-

Slysavarnarnir ferðamanna | 51

þjónustu svo og ferðamannanna sjálfra og bæta framsetningu efnis í framhaldinu. Einnig er horft til tækniþróunar og reynt að nýta nýjustu tækni eins og hægt er. Helsta hindrunin hefur verið slakt netsamband á fjölsóttum áfangastöðum ferðamanna í byggð og ljóst að vinna þarf með farsímafyrirtækjum að því að bæta það. Kerfið hefur verið kostað af þeim aðilum sem sett hafa upp skjái hjá sér en einnig hefur atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneyti, Ferðamálastofa og Íslandsstofa stutt vel við verkefnið auk annarra aðila. Afskaplega gott samstarf hefur verið við Vegagerðina sem hefur aðlagað margt af sínum upplýsingum svo þær passi betur á skjáina. Vinna þarf á sama hátt með Veðurstofu varðandi veðurspár en eins og gefur að skilja eru vegaupplýsingar og veðurspár afskaplega mikilvægar upplýsingar í skipulagningu ferðalaga hér á landi.

Aukin upplýsingagjöf Á árinu var ráðist í nýtt verkefni innan Safetravel verkefnisins en um er að ræða námskeið sem kölluð voru „Aukin upplýsingagjöf“. Um klukkustundarnámskeið er að ræða fyrir starfsfólk í ferðaþjónustu og er þá helst horft til þeirra sem starfa í framlínu, s.s. starfsfólks á bílaleigum, ferðaskrifstofum, hótelum, upplýsingamiðstöðvum og fleiri stöðum. Áherslan er að bæta við þekkingu starfsmanna og er því á námskeiðinu farið yfir hvernig má nýta sér veðurspár best, hvaða bílar henta, hvernig á að þvera ár, helstu vindastaði, neyðarbúnað og fleira í þeim dúr. Námskeiðið er lagað að vetraraðstæðum annars vegar og sumaraðstæðum hins vegar. Námskeiðið mæltist vel fyrir og á árinu 2015 sóttu hátt í 300 þátttakendur það en boðið

til fjögur á daginn, en sá tími var valinn í samráði við stjórnendur upplýsingamiðstöðvar-

var upp á það á nokkrum stöðum á landinu. Er hugur til þess að námskeiðið verði áfram

innar. Hún sjálf var hins vegar opin fram á kvöld.

haldið á komandi árum.

Ráðnir voru nokkrir einstaklingar í verkefnið og komu þeir úr björgunarsveitum og slysavarnadeildum félagsins. Auk þess að veita upplýsingar á staðnum um allt sem tengist útivist, ferðalögum um hálendi og slíkt höfðu þeir það hlutverk að setja inn viðvaranir á

Starfsstöð í Höfuðborgarstofu Sumarið 2015 var farið í það tilraunverkefni að vera með starfsstöð í upplýsingamiðstöð ferðamanna sem rekin er af Höfuðborgarstofu og staðsett er í Aðalstræti. Um er að ræða þá upplýsingamiðstöð sem flestir ferðamenn heimsækja eða um 400.000 þetta árið

vefsíðuna Safetravel.is og sinna öðrum verkum tengdum slysavörnum. Til að bæta enn frekar upplýsingagjöf voru starfsmenn í sambandi við land- og skálaverði svo og fleiri aðila víðsvegar um landið, fyrst og fremst á hálendinu, til að hafa enn betri mynd af aðstæðum hverju sinni. Þannig gátu starfsmenn ferðaþjónustu verið í sambandi

Markmiðið var að auka enn frekar upplýsingagjöf til ferðamanna og styðja enn betur við

og fengið upplýsingar á einum stað um aðstæður til gönguferða og annarra ferða á

starfsfólk í ferðaþjónustu. Var opið á starfsstöðinni alla daga vikunnar frá átta á morgnana

hálendinu og á vinsælum gönguleiðum. Var mikil ánægja með þetta.

52 | Árbók 2016

Slysavarnarnir ferðamanna | 53

13 björgunarskip Alls voru Slysavarnafélagið Landsbjörg og björgunarbátasjóðirnir með 13 björgunarskip í rekstri á árinu. Rekstur þeirra gekk vel og munar þar mest um samning félagsins við innanríkisráðuneytið um aukið fjármagn til viðhalds og endurnýjunar. Stærstu kostnaðarliðir björgunarbátasjóðs SL voru upptekt véla, málningarvinna og ýmsar aðrar lagfæringar á b/s Björg á Rifi, önnur greiðsla af þremur vegna kaupa á b/s Hannesi Þ. Hafstein og seinni greiðsla til Björgunarfélags Vestmannaeyja vegna viðhaldsverkefnis á b/s Þór. Um mánaðarmótin maí/júní fór 10 manna hópur umsjónarmanna björgunarskipanna til Þýskalands og tók þátt í 150 afmælishátíð Þýska sjóbjörgunarfélagsins (DGzRS) sem haldin var í Bremerhaven. Mörg sjóbjörgunarfélög í Evrópu heiðruðu Þýska félagið með björgunarbátasamkomu og gafst gestum þar kjörið tækifæri á að skoða nánast alla flóru björgunarbáta. Í framhaldi af afmælishátíðinni var haldinn alheimsfundur Alþjóðlegu sjóbjörgunarsamtakanna (IMRF) en tveir fulltrúar félagsins sóttu þann fund og ráðstefnu sem haldin var samhliða. Þá sóttu tveir fulltrúar félagsins Evrópufund IMRF sem haldinn var á Álandseyjum í október. Slysavarnafélagið Landsbjörg hefur frá upphafi tekið þátt í áhafnaskiptaverkefni IMRF. Verkefnið var keyrt um mánaðamótin september/október líkt og gert hefur verið undan-

Málefni sjóbjörgunar 2015 54 | Árbók 2016

farin ár. Átta manna hópur frá átta löndum kom til landsins og kynnti sér hvernig sjóbjörgunarmálum er háttað á Íslandi ásamt því að haldnar voru æfingar með Slysavarnaskóla sjómanna og björgunarsveitum frá Suðurnesjum og austur á firði. Á sama tíma fóru sjö einstaklingar frá félaginu til sjö landa og tóku þátt í sams konar verkefnum. Áhafnaskiptaverkefnið var styrkt af starfsmenntaáætlun Evrópusambandsins (Erasmus+) til tveggja ára. Verkefnið hefur heppnast einstaklega vel og nýtur mikils stuðnings innan IMRF. Vinnuhópur hefur verið að störfum með bátasmiðjunni Rafnari í Kópavogi sem komið hefur að þróun á björgunarbáti sem fyrirtækið hefur áhuga á að koma á markað. Báturinn hefur hlotið mikla athygli og binda menn miklar vonir um að hann muni reynast vel til björgunar á mannslífum. Hjálparsveit skáta í Kópavogi keypti einn slíkan bát á árinu og björgunarsveitin Geisli á Fáskrúðsfirði staðfesti kaup á sams konar bát sem afhentur verður á árinu 2016. Málefni sjóbjörgunar | 55

Slysavarnir 2015

Endurskinsmerki Skrifstofa félagsins selur glæsileg endurskinsmerki til eininga félagsins. Í boði eru kringlótt merki með merki félagsins eða fígúrumerki. Staðreyndin er nefnilega sú að ökumenn sjá gangandi vegfarendur með endurskinsmerki fimm sinnum fyrr en ella og því getur notkun endurskinsmerkja skilið milli lífs og dauða. Glimmis

Fimm sinnum fyrr

endurskinsmerkin sem félagið selur eru framleidd í Svíþjóð og uppfylla staðla um persónuleg endurskinsmerki (EN 13356, SP-IDnúmer 04022, vottunarnúmer 424601) og eru CE-vottuð. Öllum endurskinsmerkjum fylgir skemmtilegt bókamerki með leiðbeiningum um notkun og gagnsemi endurskinsmerkja. Göngum í skólann Árlega átakið göngum í skólann var sett í níunda sinn í Lágafellskóla í Mosfellsbæ. Meginmarkmið Göngum í skólann er að hvetja nemendur og foreldra á Íslandi til að ganga, hjóla eða fara á annan virkan hátt til og frá skóla. Þeir sem að verkefninu standa hérlendis eru Íþrótta- og Ólympíusamband Íslands, Mennta- og menningarmálaráðuneytið, Lýðheilsustöð, Ríkislögreglustjóri, Slysavarnarfélagið Landsbjörg, Umferðarstofa og Landssamtökin Heimili og skóli. Veggspjöld og skilti Nokkrar tegundir af veggspjöldum, sem flest tengjast ferðamennsku á einn eða annan hátt, hafa verið notuð í forvarnarstarfi sviðsins. Haldið verður áfram að bjóða upp á þessi veggspjöld en þau eru um trampólín, viðbrögð við drukknun og stillingu reiðhjólahjálma og skíðahjálma. Flugeldaforvarnir Öryggisakademían er staðsett við flugeldaverksmiðju björgunarsveitanna og í tilraunastofu hennar vinna færustu vísindamenn að alls kyns tilraunum um forvarnir. Vikurnar fyrir áramótin vinna þeir sleitulaust við prófanir á flugeldum til að auka öryggi við notkun þeirra. Niðurstöður tilraunanna koma fram í stuttum teiknimyndum öryggisakademíunnar. Þar koma fram 11 mikilvæg atriði sem hafa ber í huga þegar flugeldum er skotið upp. Öryggisakademían er samstarfsverkefni Slysavarnafélagsins Landsbjargar og Sjóvár. Öryggisakademían framleiðir einnig veggspjöld um mikilvægi hlífðargleraugna þegar verið er að höndla með flugelda.

Slysavarnir | 57

Gjafabréf fyrir flugeldagleraugum var sent til allra barna 10 til 15 ára og gátu þau farið á

Hjálmaskoðun Slysavarnafélagsins Landsbjargar og Sjóvár

sölustaði björgunarsveita til að sækja þau. Gjafabréfin voru send í samvinnu við Blindra-

Samkvæmt lögum eiga börn 15 ára og yngri að vera með hjálm þegar þau eru á reið-

félagið, Sjóvá, Odda og Póstinn.

hjólum. Margir foreldrar kaupa hjálm fyrir barnið sitt en huga síðan ekki að því að stilla

Bæklingur um örugga meðferð flugelda fylgir öllum fjölskyldupakkningum. Eldvarnabandalagið Að Eldvarnabandalaginu stendur öflugur hópur stofnana, félagasamtaka og tryggingafélaga sem hafa það sameiginlega markmið að auka eldvarnir til þess að draga úr tjóni á lífi, heilsu og eignum. Bandalagið var stofnað 2010 og gaf þá út vandað fræðsluefni um

hjálminn reglulega, en rangt stilltur hjálmur sem situr aftur á hnakka gerir ekki mikið gagn. Þetta er í fjórða sinn sem Slysavarnafélagið Landsbjörg og Sjóvá efna til forvarnardags þar sem slysavarnadeildir um allt land skoða og stilla hjálma barna, setja upp þrautabraut fyrir hjólin sem börnin spreyta sig á og svara spurningum um öryggisatriði sem tengjast hjólreiðum.

eldvarnir heimila sem síðan hefur fengið víðtæka dreifingu. Hópurinn stendur fyrir degi

Nýburagjafir

reykskynjarans sem er 1. desember ár hvert. Meðal áhersluatriða árið 2015 voru eldvarnir í

Nýburagjöf er frábær leið til að kynna foreldrum starfsemi slysavarnadeilda. Gjöfin

leiguhúsnæði, eigið eldvarnaeftirlit og logavinna. TM hf., VÍS hf. og Vörður tryggingar hf.

inniheldur bæklinginn „Er öryggi barna tryggt á þínu heimili“ og bréf frá deildinni með

112 dagurinn 112-dagurinn var haldinn hátíðlegur um allt land þann 11. febrúar. Markmið dagsins er

hamingjuóskum og kynningu á slysavarnadeildinni. Öryggisbúnaður eins og fingravinur eða horn á borð og oft handprjónaðir sokkar, vettlingar eða smekkur fylgja með.

að kynna neyðarnúmerið og þá margvíslegu aðstoð sem almenningur hefur aðgang að í

Slysavarnir.is

gegnum það. Að þessu sinni var sjónum beint að öryggi og velferð barna og ungmenna.

Félagið heldur úti Facebook-síðu sem heitir slysavarnir.is stjórnendur síðunnar eru einstak-

Fagráð um umferðaröryggismál Fagráðið starfar í umboði innanríkisráðherra og hlutverk þess er að vera vettvangur

lingar í slysavarnanefnd félagsins. Þar koma reglulega fram ábendingar um hvað almenningur getur gert til að auka öryggi sitt og sinna.

samráðs og upplýsingaskipta, jafnframt skal fagráðið beita sér fyrir auknu umferðaröryggi

Félagar í slysavarnadeildum

og bættum umferðarháttum.

Á Facebook er einnig lokaður hópur einstaklinga í slysavarnadeildum um allt land. Þar geta

Í fagráðinu eiga eftirtaldir aðilar fulltrúa: Bandalag íslenskra leigubifreiðastjóra, Bifhjólasamtök lýðveldisins, Sniglarnir, Brautin-Bindindisfélag ökumanna, Bílgreinasambandið, Félag íslenskra bifreiðaeigenda, velferðarráðuneytið, innanríkisráðuneytið, Landssamband íslenskra akstursíþrótta, Samtök verslunar og þjónustu, Landssamband vörubifreiðastjóra, Landssamtök hjólreiðamanna, Lögreglustjórinn á höfuðborgarsvæðinu, mennta- og menningarmálaráðuneyti, Ríkislögreglustjóri, Samband íslenskra sveitarfélaga, Samtök fjármálafyrirtækja, Slysavarnafélagið Landsbjörg, Umferðarstofa, Vegagerðin, Ökukennarafélag

einstaklingar í slysavarnadeildum komið fram með hugmyndir eða fyrirspurnir til annarra félagsmanna. Sérsniðin námskeið fyrir slysavarnadeildir Námskeiðin Slysavarnadeildir í aðgerðum, Fyrsta hjálp, Eldað fyrir stærri hópa og sálræn hjálp eru sérstaklega í boði hjá björgunarskólanum fyrir slysavarnadeildir. Björgunarskólinn er tilbúin að útbúa námskeið að óskum slysavarnadeilda.

Íslands, Öryrkjabandalag Íslands, Samtök um bíllausan lífsstíl, Samtök ferðaþjónustunnar,

Forvarnaráðstefna VÍS 11. febrúar

Heimili og skóli og Íþróttasamband Íslands.

Starfsmenn slysavarnasviðs sóttu forvarnaráðstefnu VÍS og þar var meðal annars fjallað um öryggi erlendra starfsmanna, öryggismál í ferðaþjónustu, öryggismál á sjúkrahúsum og Skeifubrunann.

58 | Árbók 2016

Slysavarnir | 59

Öflugar Slysavarnadeildir Um land allt starfa Slysavarnadeildir sem hafa það að meginmarkmiði að fækka slysum og óhöppum í sínu sveitarfélagi ásamt því að styðja við bakið á björgunarsveitunum, aðstoða þær við fjáraflanir og veita þeim margháttaðan stuðning vegna útkalla og aðgerða.

slysavarnadeildir

54 94

unglingadeildir

60 | Árbók 2016

björgunarsveitir

Slysavarnir | 61

Umferðar- og samgönguþing 19. febrúar var umferðar- og samgönguþing haldið í Hörpu í Reykjavík. Meðal annars var fjallað um fatlaða vegfarendur, áhrif umferðarslysa og eðli þeirra og slys á hjólandi vegfarendum. Slysavarnaráðstefna Í október var í fyrsta skipti haldin slysavarnaráðstefna. Ætlunin er að hún verði annað hvert ár. Á ráðstefnunni var meðal annars fjallað um slys á reiðhjólum, notkun samfélagsmiðla, slys á ferðamönnum, slys á heimilum o.fl. Opnunarfyrirlesturinn kom frá systrunum Önnu Margréti og Láru Kristínu Óskarsdætrum. Þær lýstu því hvaða áhrif það hafði á líf þeirra, tveggja menntaskólastúlkna, þegar móðir þeirra slasaðist illa í reiðhjólaslysi árið 2010. Móðir þeirra hafði fyrir reglu að hjóla með hjálm en í þetta eina skipti sleppti hún honum, þar sem stutt var að fara. Afleiðingarnar urðu skelfilegar og umturnuðu m.a. lífi systranna sem urðu að taka mikla ábyrgð á umönnun móður sinnar eftir slysið. Þær sýndu myndir og myndbönd frá lífi móður sinnar fyrir og eftir slysið. Málþing á Akureyri Í tilefni 80 ára afmælis Slysavarnadeildarinnar á Akureyri voru þær með málþing þann 11. apríl. Þar var farið yfir slysavarnir þá og nú, banaslys í umferðinni, slys á gangandi og hjólandi vegfarendum, skíðaslys og í lokin voru veitt verðlaun til unglinga sem unnu samkeppni um flottasta myndbandið um endurskin. Öryggi barna í bíl 2015 Slysavarnafélagið Landsbjörg, Sjóvá, VÍS og Samgöngustofa gerðu haustið 2015 könnun á öryggi barna í bílum. Sambærilegar kannanir hafa verið gerðar undanfarin 30 ár. Á árunum 1985 til 2011 voru árlega gerðar kannanir, en eftir 2011 hafa þær verið gerðar annað hvert ár. Það er rétt að skipta þessu tímabili í tvennt. Annars vegar „umferðarkannanirnar“ sem gerðar voru á árunum 1985 til 1995 af Umferðarráði og lögreglunni en þær voru ekki framkvæmdar við leikskóla og hins vegar „leikskólakannanir“ sem hafa verið framkvæmdar frá 1996 til dagsins í dag. • • • • • • •

Meðaltal látinna barna í umferðinni fer úr 5,5 í 0,8 á 30 árum. Færri börn látast í umferðinni með aukinni notkun öryggisbúnaðar. Árið 1985 voru laus börn í bílum um 80% en árið 2015 eru þau 2%. Mikill árangur með lagasetningu og aukinni vitund um öryggisbúnað. Misjafn árangur milli sveitarfélaga. Þrátt fyrir jákvæða þróun er niðurstaðan ekki ásættanleg. Hástökk á Fáskrúðsfirði og Grindavík í auknu öryggi barna.

62 | Árbók 2016

Laus börn í bílum

80% 2%

fækkun úr 80% í 2% á 30 árum Slysavarnir | 63

Laus börn í bílum voru 80% en eru nú 2%

Á fyrstu árum þessara kannana voru niðurstöður vægast sagt óásættanlegar eins og sjá

Nú liggur fyrir niðurstaða könnunarinnar 2015 sem gerð var við 60 leikskóla í 25 bæjar-

má á myndinni hér að neðan.

félögum víða um land með 2.236 þátttakendum. Félagar í deildum Landsbjargar víða um land, starfsfólk tryggingafélaganna Sjóvár og VÍS og starfsfólk Samgöngustofu sáu að þessu sinni um framkvæmd könnunarinnar. Það vekur athygli að árið 1985 voru um 80% barna alveg laus í bílum en í dag er það hlutfall komið niður í 2%. Á þessum þremur áratugum hefur banaslysum meðal barna í umferðinni fækkað umtalsvert. Meðaltal látinna barna í umferðinni fer úr 5,5 í 0,8 Myndin hér að neðan sýnir fjölda banaslysa meðal barna á aldrinum 0 til 14 ára í umferðinni frá árinu 1985 til og með 2015. Um að ræða öll banaslys á börnum hvort sem þau voru vegfarendur í bíl, gangandi eða tilheyrðu annars konar vegfarendahópum. Á áratugnum 1964 til 1973 var létust að meðaltali 5,5 börn á ári, en áratuginn 2006 til 2015 er það komið niður í 0,8 börn. Það er því um umtalsverða fækkun slysa meðal barna í umferðinni

að ræða á þessum 30 árum.

1988 Ökumenn sektaðir fyrir að vera ekki í öryggisbeltum í framsætum.

1990 Beltaskylda fyrir öll sæti í bíl og skylt að nota sérstakan öryggis- og verndarbúnað fyrir börn.

1999 Sérstaklega skráð ef börn voru eingöngu í öryggisbeltum.

Myndin hér að ofan sýnir samanburð á árabilinu 1985-2015. Tímabilið 1985-1995 er fengið úr umferðarkönnunum Umferðarráðs og lögreglunnar um börn í bílum án öryggisbúnaðar. Frá og með 1996 til dagsins í dag er stuðst við niðurstöður úr fyrrnefndri leikskólakönnun sem unnin er af félögum í deildum Slysavarnafélagsins Landsbjargar víða um land, starfsfólki tryggingafélaganna Sjóvár og VÍS og starfsMikill árangur með lagasetningu og aukinni vitund um öryggisbúnað Lagasetning um notkun öryggisbúnaðar fyrir börn og aukin notkun þess búnaðar í kjölfar fræðslu og kynninga er stór áhrifavaldur í fækkun banaslysa meðal barna í bifreiðum. Fækkun slysa á börnum sem tilheyra öðrum vegfarendahópum má einnig, ásamt fleiri

fólki Samgöngustofu. RAUTT merkir laus börn, BLÁTT börn eingöngu í öryggisbeltum og GRÆNT börn í viðeigandi öryggisbúnaði.

þáttum, þakka almennri fræðslu og þá ekki síst í grunn- og leikskólum.

64 | Árbók 2016

Slysavarnir | 65

0-14 ára

Ef skoðað er tímabilið sem leikskólakönnunin hefur verið framkvæmd (sjá mynd hér að neðan),

32% 1997

2015

þ.e. frá 1996, sést að tilfellum þar sem enginn búnaður er notaður hefur fækkað mikið, nánar tiltekið úr 32% árið 1997 í 2% árið 2015. Árið 1990 var sett í lög að skylt væri að nota sérstakan öryggis- og verndarbúnað fyrir börn í

Börnum sem láta lífið í umferðaslysum fækkar

5,5

börn sem létust á ári í umferðinni 1964-1973

0,8

börn sem létust á ári í umferðinni 2006-2015

bílum og jafnframt var komið á beltaskyldu fyrir öll sæti í bíl.

Öryggi barna í bílum 2015. Samanburður milli ára, 1996-2015. Myndin sýnir hversu mörg prósent barna notuðu einhvern öryggisbúnað við komu í leikskóla. RAUTT merkir börn laus í bifreið án öryggisbúnaðar. BLÁTT: Notuðu eingöngu bílbelti, en það er ekki fullnægjandi búnaður fyrir aldurshópinn. GRÆNT: notuðu öryggisbúnað.

Þrátt fyrir jákvæða þróun er niðurstaðan ekki ásættanleg Það er þó vitanlega ekki ásættanlegt að einhverjir skuli enn sleppa því að nota viðeigandi öryggisbúnað – búnað sem getur skilið milli lífs og dauða barns ef slys á sér stað. Að baki þessum 2% eru u.þ.b. 45 einstaklingar og það er því mikilvægt að niðurstöður þessarar könnunar séu kunngjörðar svo hægt sé að setja markið á enn betri og fullnægjandi árangur á komandi árum.

66 | Árbók 2016

Slysavarnir | 67

Deild Bær Slysavarnadeildin í Reykjavík

Fjöldi boðin heimsókn

Fjöldi sem þáði heimsókn

Höfuðborgarsvæðið

797

Reykjanesbær

Vogar

Selfoss

Akranes

Slysavarnadeildin Varðan Slysavarnadeildin Hraunprýði Slysavarnadeild Kópavogs Slysavarnadeildin Dagbjörg Slysavarnadeildin Una Slysavarnadeildin Tryggvi Slysavarnadeildin Líf Slysavarnadeildin Unnur

Patreksfjörður

Slysavarnadeild Skagfirðingasveitar

Sauðárkrókur

Slysavarnadeildin Dalvík

Dalvík

Slysavarnadeild kvenna Ólafsfirði

Ólafsfjörður

Slysavarnadeild kvenna Bolungarvík

Bolungarvík

Mývatn

Vopnafjörður

Höfn

Fáskrúðsfjörður

Hella

1024

112

Slysavarnadeildin Hringur

Boðin

82%

heimsókn Fyrirlestrar fyrir eldri borgara

Garður, Sandgerði,

Slysavarnadeildin Sjöfn Slysavarnadeildin Framtíðin Slysavarnadeildin Hafdís Flugbjörgunarsveitin Hellu

Samtals

Starfsmaður félagsins í slysavörnum hélt fyrirlestur fyrir Félag eldri borgara um hættur í heimahúsum í tengslum við verkefnið „Glöggt er gests augað“. Glöggt er gests augað

Í eftirfarandi bæjarfélögum óskaði enginn eftir heimsókn.

Í mars 2015 buðu slysavarnadeildir og björgunarsveitir um land allt eldri borgurum sem urðu 76 ára á árinu upp á heimsókn þar sem farið var yfir öryggi á heimilinu. Þetta var í þriðja skiptið sem boðið er upp á viðlíka heimsóknir í samvinnu við Öryggismiðstöðina.

Deild Bær Fjöldi boðin heimsókn

Fjöldi sem þáði heimsókn

Árið 2015 urðu 1.347 einstaklingar 76 ára. Af þessum 1.347 var 1.107 boðin heimsókn eða 82%. Af þessum 1.107 voru 112 einstaklingar sem þáðu heimsókn, það er 10%. Tuttugu og níu einingar tóku þátt í verkefninu. Það voru 27 slysavarnadeildir og tvær björgunarsveitir. Niðurstöður bárust frá 18 einingum; í þremur bæjarfélögum óskaði enginn eftir heimsókn en gögn bárust ekki frá átta einingum.

68 | Árbók 2016

Slysavarnadeild Dalasýslu Slysavarnadeildin Ársól Björgunarsveitin Dagrenning

Búðardalur

Reyðarfjörður

Hvolsvöllur

Samtals

Slysavarnir | 69

Auk þessa var 65 einstaklingum boðin heimsókn en ekki bárust gögn frá einingunum um

Samanburður milli ára

hvort einstaklingarnir hafi fengið heimsókn eða ekki. Alls voru heimsótt 112 heimili. Heimsótt voru 34 hjón, 34 konur, 41 karlmaður, og í þremur tilfellum vantaði upplýsingar um hvern var verið að heimsækja. Þeir sem fengu heimsókn bjuggu flestir í einbýlishúsi eða 50, 27 bjuggu í blokk, 17 í raðhúsi og 3 í þjónustuíbúð. Tíu bjuggu í öðruvísi húsnæði og í fimm tilfellum var ekki skráð hvernig húsnæðið væri.

2013

2014

2015

885 einstaklingum

1.155 einstaklingum

1.107 einstaklingum

boðin heimsókn

266 þáðu heimsókn

136 þáðu heimsókn

112 þáðu heimsókn

Af 112 einstaklingum sem voru heimsóttir hafa 15 dottið innan heimilisins, eða 13%. Af þessum 15 sem hafa dottið eru sjö sem hafa dottið einu sinni, tveir sem hafa dottið tvisvar,

28 einingar tóku

37 einingar tóku

29 einingar tóku

tveir sem hafa dottið þrisvar og tveir sem hafa dottið 4-5 sinnum.

þátt í verkefninu

Fjölda falla vantar hjá tveimur. Mismunandi er hvar og við hvaða aðstæður einstaklingarnir detta. Eftirfarandi athugasemdir voru skráðar um föllin.

Dottið

13% heima

Ástæða falls: • Rann í bleytu á gólfi í þvottahúsi

Aðkoma er svipuð öll árin og það sama má segja um ástand stiga innanhús. Áfram eru of fáir með eldvarnarteppi en þeim fjölgar sem kunna að nota það. Öryggisatriði í svefnherbergi eru svipuð öll árin. Á baðherbergi eru flestir með hitastilla á krönum. Færri eru með handföng, stamar mottur og sturtustóla og breytist það lítið milli ára. En aðeins fleiri eru með skriðvörn undir lausum mottum á baðherbergisgólfi árið 2014. Aðgengi í stofu er svipað öll árin.

• Datt úr rúmi í svefnherbergi • Datt úr rúmi þegar hann var að teygja sig eftir dóti á náttborði

Örlítið færri eru með reykskynjara árið 2015 en árið 2014 og færri eru með slökkvitæki á

• Rann á gólfi á baðherbergi

heimilinu árið 2015 en árin á undan. Einnig kunna færri á slökkvitækið en árin á undan.

• Datt úr stiga í stofu • Hrasaði í tröppum í anddyri • Datt um þröskuld í svefnherbergi • Féll um mottu í anddyri • Datt í stofu vegna svima • Datt úr tröppu í eldhúsi

Hjá fimm af þessum einstaklingum sem höfðu fallið heima hjá sér var ekki búið að gera úrbætur til að fyrirbyggja frekara fall.

70 | Árbók 2016

Slysavarnir | 71

Samanburður milli ára hjá þeim sem fengu heimsókn - allt landið

2015 Já %

Nei %

2014 Já %

Nei %

Verkefni slysavarnadeilda

2013 Já % Nei %

má sjá nokkur dæmi um þau verkefni.

Aðkoma Aðkoma að húsi er vel upplýst Stígar og stéttir eru í góðu ásigkomulagi miðað við árstíma Gott grip er á handriði við útidyratröppur

96 78

4 22

99 89

1 11

98 82

2 18

Stigar innanhúss Góð lýsing er í stiga Gólfefni eru heil Neðsta þrep er greinilegt Gott grip er á stigahandriði

97 99 92 93

Eldhús

59 82 87

5 2 4 4 41 18 13

96 99 96 95

4 1 4 5

Eldvarnarteppi er í eldhúsi eða nágrenni íbúar kunna að nota eldvarnarteppi Stöðug trappa nærtæk til að ná í efstu hillur

95 98 96 96

57 67 77

43 33 23

Svefnherbergi Rúm er í réttri hæð - auðvelt að fara í og úr rúmi Frír gangvegur milli svefn- og baðherbergis Næturljós á gangi milli bað- og svefnherbergis

99 96 74

1 4 26

98 100 76

2 0 24

Baðherbergi Hitastillir er á krönum við baðkar/sturtu Handfang er við baðkar/sturtu Stamar mottur eru í baðkari/sturtu Sturtustóll eða baðstóll er til staðar Handfang/armar eru við klósett Skriðvörn er undir lausum mottum á gólfi

94 43 54 32 23 62

6 57 46 68 77 38

89 43 55 25 28 67

11 57 45 75 72 33

Stofa Gott aðgengi milli húsgagna í stofu þannig að auðvelt er að fara um Skriðvörn er undir lausum mottum á gólfi Hæð sófa/stóla er þannig að auðvelt er að setjast og standa upp Reykskynjarar eru í mest notuðu herbergjum Slökkvitæki er á heimilinu íbúarnir kunna á slökkvitækið Flóttaleið er út úr húsinu Reglulega er skipt um rafhlöður í reykskynjara 112 límmiði er við síma Lyf og hreinsiefni geymd þar sem börn ná ekki til

72 | Árbók 2016

64 79 85

6 1 8 5 36 21 15

94 47 67 34 30 65

6 53 33 64 70 35

1 15

100 82

0 18

94 73 92 98 96 78 92

6 27 8 2 4 22 8

Gjafir

99 85

10 30 20 7 9 19 7

Fjáröflunarverkefni

3 1 28

2 21

90 70 80 93 91 81 93

Slysavarnaverkefni

97 99 72

98 79

Öryggisatriði

Slysavarnadeildir félagsins vinna mörg góð verkefni og í töflunni hér fyrir neðan

87 72 82 92 90 75 91

Skemmtanir

13 28 18 8 10 25 9

Slysavarnir | 73

Slysavarnaverkefni

Fjáröflunarverkefni

Umferðarkannanir bílbelti, ljós, GSM notkun o.fl.

Veisluþjónusta

Slysagildrur í bænum Númi Aðhald við unga ökumenn Öryggi barna í bíl við leikskóla Slysavarnir aldraðra, Glöggt er gests augað

Basar

Gjafir

Skemmtanir

Gefa 7. bekk fyrstu hjálpar námskeið

Kósíkvöld

Mærudagar

Myndavél í sundlaug

Föndur, handverksmarkaður, jólaföndur

Hraðahindrun í bæjarfélagið

Kaffihlaðborð, kökusala

Endurlífgunardúkka í sundlaugina

Sjómannadagurinn

Niðurgreiða námskeið fyrir verðandi barnapíur

Fiskidagurinn Sjómannadagsmerkið Vaktir og gæsla Erfidrykkjur

Matreiðslu-námskeið

Selja reykskynjara

Nýburagjafir

Heimsóknir á elliheimili, spila

Elda fyrir viðbragðsaðila t.d. á Menningarnótt

Angel Care teppi fyrir ungabörn

Safetravel.is

Selja Candyfloss

Greiða niður reiðhjólahjálma

Fræðsla af öllu tagi

Blómasala

Endurskinsvesti

Skoða leiktæki á leikskólanum

Skeyta- og kortaþjónusta

Björgunarvesti við hafnir

Flugeldaforvarnir Skíðaforvarnir Trampolín

Heimsóknir til deilda

Næturljós

Bingó

Eldvarnir á heimilum

Kvennaþing

Árshátíðir

Varnaðarskilti á höfnum

Endurskinsmerki

Köku-samkeppni

Endurskinsmerki

Gefa reiðhjólahjálma

Matreiðslubækur

Opið hús

Landshlutaþing

Happadrætti

Útseld vinna, þrif, talning, pakka vöru

Prjónakaffi

Reykskynjarar handa fermingarbörnum

Hjóladagar, hjálmaskoðun

Veggspjöld, bæklingar

Félagsvist

Hjartastuðtæki Styrktarsjóður

Glervörur Leiðisgreinar Félagsvist Pennasala Laufabrauð Flóamarkaður

Öryggi barna á heimilum

Sjúkrakassasala

Gátlistar

Passa týnd börn

Verkefni Slysavarnadeildanna eru yfirleitt unnin með bros á vör en þau eru bæði fjölbreytt og mikilvæg fyrir starfsemi Slysavarnafélagsins Landsbjargar.

Endurskinsvesti

74 | Árbók 2016

Slysavarnir | 75

Árið 2015 var heilt yfir frekar í rólegri kantinum hjá flestum björgunarsveitum. Tíðarfarið hefur greinilega mest áhrif á þróun útkalla og er ljóst að forvarnaverkefni, t.d. lokanir fyrir Vegagerðina, draga mikið úr ófærðarútköllum. Taka ber fram að taka má tölum um útköll fyrir árið 2014 með einhverjum fyrirvara enda hefur verið sett mikil vinna í að bæta skráningu aðgerða. Nýr aðgerðagrunnur var tekinn í notkun við lok árs 2013. Þær tölur sem settar eru fram hér að ofan eiga eingöngu við um aðgerðir björgunarsveita sem

Aðgerðamál

boðað var til af Neyðarlínu. Verkefni á vegum hálendisvaktarverkefnisins eru ekki talin með í þessum tölum og ekki þjónustuverkefni fyrir Vegagerð og aðra enda sérstök grein gerð fyrir þeim verkefnum. Alls fóru björgunarsveitir Slysavarnafélagins í 1.435 F1, F2 og F3 aðgerðir á árinu. Á meðfylgjandi grafi má sjá mánaðarlegan samanburð við 2013, 2014, ár og meðaltal frá 2001.

1.435 aðgerðir 2015

Aðgerðamál | 77

okt

rólegasti mánuður ársins

júlí

annasamasti mánuður ársins

Eins og sjá má á ofangreindu grafi var fyrri hluti árs 2015 talsvert annasamur samanborið við árin á undan en seinni hluti ársins var frekar rólegur miðað við meðalárið. F4 aðgerðir

HeildarNafn Hraði Umfang Aðgerð byrjaði Klst. Svæði fjöldi Leit að Herði Björnssyni

Gulur

14.10.15 - 20:00

Ekki lokið

301

Leit að flugvél á landi

Rauður

09.08.15 - 17:42

26,7

271

Sv. 3 Maður í Ölfusá

Rauður

26.12.15 - 03:11

Ekki lokið

243

Óveður á Höfuðborgarsvæðinu

Rauður

07.12.15 - 11:59

19,8

236

Eftirgrennslan Reykjavík

Rauður

26.02.15 - 18:47

6,6

191

Óveðurstaðstoð Hbsvæðið

Gulur

13.03.15 - 16:16

22,9

181

Höfuðborgarsvæðið, óveðursviðbragð

Gulur

30.11.15 - 16:00

28,5

168

Bláfjöll snjóflóð

Gulur

17.03.15 - 19:41

0,7

164

Leit í Breiðholti

Gulur

07.09.15 - 20:31

0,7

139

Leit að konu norðan Mýrdalsjökuls

Gulur

21.02.15 - 22:29

31,5

138

Sjálfhelda í Blikdal

Gulur

11.01.15 - 18:00

127

Vorhret á höfuðborgarsvæðinu

Gulur

10.03.15 - 14:56

4,2

117

Sv. 3 Leit í Hveragerði

Rauður

16.10.15 - 00:01

Ekki lokið

111

Leit að ungri stúlku í Reykjavík

Gulur

04.02.15 - 18:49

14,5

109

Leit að manni á Steinadalsheiði

Rauður

18.09.15 - 14:47

51,8

Sv. 3 Ofsaveður / Lokanir / Allar aðgerðir hér

Rauður

07.12.15 - 10:33

25,2

Flugslys suður af Hafnarfirði

Rauður

12.11.15 - 15:24

51,3

Týndur maður á Heydalsvegi

Rauður

19.06.15 - 18:07

6,6

Leit við Kleifarvatn

Gulur

12.08.15 - 18:15

3,7

Leit í Kópavogi

Gulur

26.12.15 - 19:56

3,1

Hekla, sjálfhelda

Gulur

27.08.15 - 17:11

Sv. 2 Óveður á Suðurnesjum

Gulur

07.12.15 - 16:00

10,2

(þjónustuverkefni) eru flestar á hálendisvakt í júlí og ágúst en lokunarverkefni vegna

Tveir menn fram af hengju í Skálafelli

Rauður

17.02.15 - 14:44

1,3

Vegagerðar og önnur þjónustuverkefni eru flest yfir vetrarmánuðina.

Spot tæki - sendir neyðarboð á Nýjabæjarfjalli

Rauður

25.02.15 - 16:04

11,5

Leit við Þórisvatn Kjalvegi

Rauður

20.07.15 - 23:47

42,8

Óveðursaðstoð á svæði 11

Gulur

07.12.15 - 13:06

73,1

Þjónustuverkefni fyrir Vegagerðina Samstarf við Vegagerðina, sem var komið á árið 2014, hefur gengið mjög vel enda er ljóst að forvarnir með lokun vega þegar ljóst er að færð muni spillast draga verulega úr óþarfa útköllum. Lokunarverkefnum fækkaði þó talsvert enda tíðarfarið í skárra lagi. Aðgerðir ársins Á árinu 2015 voru skráðar 56 leitaraðgerðir miðað við 74 árið 2014. Algengustu leitarað-

Sv. 3 Leit að ferðamanni við Þingvelli

Rauður

25.06.15 - 10:39

7,1

Bíll í Reykjavíkurhöfn

Rauður

18.01.15 - 17:35

4,7

Týnd kona við Þyrilsnes

Rauður

21.07.15 - 12:28

3,4

Sv. 3 Ófærð/lokanir - Óveður

Rauður

04.12.15 - 19:09

43,1

Leit í Grímsnesi

Rauður

27.09.15 - 04:04

7,9

Óveðursaðstoð RVK

Gulur

05.12.15 - 07:20

Leit að einstaklingi á Seyðisfirði

Gulur

12.09.15 - 14:24

6,1

Ferðamenn í vandræðum á Vatnajökli

Gulur

06.03.15 - 09:23

17,4

Óveður

Gulur

14.03.15 - 08:19

7,3

Leit á sjó, svæði 11

Rauður

01.12.15 - 15:25

2,2

gerðirnar voru vegna ferðalanga og örvinglaðra. Stærsta aðgerð ársins var leitin að Herði

Sv. 3 Eldsvoði/Rýmingar Selfoss

Gulur

23.11.15 - 22:28

3,1

Björnssyni sem týndist í Reykjavík. Fór leitin fram í Reykjavík auk þess sem leitað var í

Leit að Tékkum á Esjunni

Gulur

01.07.15 - 06:47

2,7

Hveragerði og Básum í Goðalandi. Leit hefur ekki enn borið árangur en um 439 björgunar-

190 230 240 245 250 Óveður á Suðurnesjum

Grænn

14.03.15 - 06:58

8,1

Slys í Esju

Rauður

18.01.15 - 14:14

menn tóku þátt í leitinni. 26 aðgerðir voru vegna flugatvika þar af tvö vegna flugslysa. Leit að Beaver sjóflugvél sem lagði af stað frá Akureyri áleiðis til Reykjavíkur var umsvifamikil

Skipsstrand Álftanes

Gulur

14.10.15 - 08:30

9,8

Vélsleðaslys Hlöðufell / Lyngdalsheiði

Rauður

08.03.15 - 15:39

52 52

enda var stór hluti af landinu undir í leitinni. Fljótlega tókst að afmarka leitarsvæðið og

Slasaður vélsleðamaður - við Stórahnjúk

Gulur

14.01.15 - 16:12

7,1

skipti upplýsingaöflun þar miklu máli. Þegar flugvélin fannst í Hörgárdal var 271 björg-

Óveður Sv. 10

Grænn

07.12.15 - 12:34

44,1

Óveður á Suðurlandi svæði 15 og 16

Rauður

07.12.15 - 09:19

34,1

unarsveitarmaður við leit.

78 | Árbók 2016

Aðgerðamál | 79

160 39 aðgerðir á sjó

vélarvana bátar

10 leitir á sjó

Aðgerðir á sjó Á árinu 2015 voru skráðar 160 aðgerðir á sjó. Skiptingu aðgerða eftir alvarleika má sjá á grafinu hér fyrir neðan. F4 verkefni eru ekki kölluð út af Neyðarlínu heldur er um að ræða þjónustuverkefni af ýmsu tagi. Talsvert var um vélarvana báta eða 39. Leitaraðgerðir á sjó voru 10, oft eftirgrennslan eftir bátum sem dottið höfðu úr sjálfvirkri tilkynningarskyldu Slys

eða vegna tilkynninga um neyðarblys.

Við boðun eru aðgerðir flokkaðar eftir forgangi og eru óveðurs- og ófærðarverkefni oftast flokkuð í lægsta forgang F3. Alvarleg slys eru flokkuð í efsta forgang F1. Minni slys og önnur verkefni þar sem bregðast þarf hratt við liggja mitt á milli í F2 forgangi. Alls voru 143 slys á F1 forgangi á árinu 2015 sem er fjölgun frá 116 F1 útköllum á árinu 2014.

Neyðarblys og neyðarköll í fjarskiptum koma reglulega upp og leituðu björgunarsveitir í Eyjafirði t.d. að báti í nauð á árinu en síðar kom í ljós að fikt í fjarskiptum hafði valdið útkallinu. Einnig var tilkynnt um nokkrar neyðarsólir á lofti á árinu en ávallt tókst að staðsetja upprunann á landi eða útiloka að um sjófarendur í nauð væri að ræða.

Gerðir hafa verið samningar við nokkrar björgunarsveitir á Íslandi varðandi fyrsta viðbragð í slysum, bráðaveikindum og brunum. Má til dæmis nefna samning Slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins við björgunarsveitina Kjöl á Kjalarnesi þar sem meðlimir björgunarsveitarinnar sinna fyrsta viðbragði á Kjalarnesi og í Kjósarhreppi. Á árinu 2015 sinnti Kjölur alls 26 aðgerðum, bæði slysum og bráðaveikindum, sem er fjölgun útkalla frá 22 aðgerðum árið 2014. Sambærilegur samningur er milli björgunarsveitarinnar Eyvindar á Flúðum og Heilbrigðisstofnunar Suðurlands þar sem meðlimir Eyvindar sinntu alls 45 aðgerðum, bæði slysum og bráðaveikindum á árinu 2015 miðað við 41 á árinu 2014. Þessar tvær björgunarsveitir sinntu um þriðjungi F1 aðgerða á landsvísu.

143 116

F1 forgangsslys 2015

80 | Árbók 2016

F1 forgangsslys 2014

Aðgerðamál | 81

Björgunarskip Slysavarnafélagsins voru 13 talsins á árinu 2015 og eru staðsett þar sem slysahætta er talin mest vegna sjósóknar. Sérstakir sjóðir sjá um rekstur skipanna, samvinnuverkefni félagseininga á stöðunum, en Björgunarbátasjóður greiðir laun vélstjóra og meiriháttar viðgerðir. Flestir þessara báta voru fengnir frá systurfélögum okkar í Evrópu en þar fer fram mikil þróun í gerð og búnaði slíkra báta. Þessir bátar eru frá 15 upp í 25 metra langir og allt að 85 tonn. Ganghraði bátanna er frá 12 upp í 30 sjómílur og í áhöfn eru frá fjórum og upp í átta menn.

82 | Árbók 2016

Aðgerðamál | 83

Slysavarnir | 85

Harðbotna slöngubátar eru 25 talsins með góða dreifingu umhverfis landið. Þeir eru á stærðarbilinu frá 5,5 upp í 9 metra langir, ýmist með utanborðsvélum eða föstum dieselvélum. Nokkrir þeirra eru með litlu stýrishúsi en flestir eru alveg opnir en með stjórnpúlti og hnakk fyrir áhöfnina sem er yfirleitt 3-4 menn. Ganghraði þessara báta er yfirleitt nálægt 30 sjómílum.

Tækjamót Í mars fjölmenntu björgunarsveitir Slysavarnafélagsins Landsbjargar norður á Strandir þar sem þær komu saman á tækjamóti félagsins. Létu sveitir reyna á tæki og þekkingu í erfiðum vetraraðstæðum. Tjölduðu sveitir öllu sínu fínasta og mættu á yfir hundrað vélsleðum, hálfu hundraði jeppa og síðan handfylli fjórhjóla, snjóbíla og snjótroðara. Aðstæður voru með besta móti, hífandi rok og blanka logn, svarta þoka og heiðskírt til skiptis um helgina. Voru þetta því kjöraðstæður til að rifja upp þekkingu í rötun jafnt sem akstri og mátti sjá reynslubolta þjálfa allmarga nýliða í því að kljást við brekkur og snjó. Meðal annars var farið á Drangajökul og voru hópar vélsleðamanna sendir á Hornstrandir til að huga að neyðarskýlum. Það var að sjálfsögðu gert með leyfi Umhverfisstofnunar enda svæðið friðlýst. Í ljós kom að nokkrar skemmdir hafa orðið á neyðarskýlum á þessu svæði í því veðri sem verið hefur í vetur og að huga þarf að viðgerðum. Alls tóku rúmlega 300 manns þátt í atburðinum sem reyndi mjög á björgunarsveitina Strandasól í Árneshreppi sem hafði veg og vanda af skipulagningunni þetta árið. Hápunktur helgarinnar var síðan hefðbundin grillveisla sem Strandasól og í raun samfélagið allt í Árneshreppi höfðu veg og vanda af. Segja sögur að lambalæri fyrir þreytt björgunarsveitafólk hafi kraumað í öllum ofnum og á öllum grillum í hreppnum. Kann félagið samfélaginu á Ströndum miklar þakkir fyrir frábært Tækjamót.

86 | Árbók 2016

Aðgerðamál | 87

Landsæfing Landsæfing á landi er haldin annað hvert ár og er mikilvægur þáttur í að þjálfa björgunarsveitir í samhæfingu í stærri aðgerðum. Þetta árið var æfingin haldin á Akureyri laugardaginn 10. október og hafði Súlur – Björgunarsveitin á Akureyri ásamt björgunarsveitum í Eyjafirði og á Húsavík veg og vanda af skipulagningu og framkvæmd æfingarinnar. Einnig var framlag unglingadeilda víða af landinu ómetanlegt því erfitt er að halda æfingar án þess að hafa þolinmóða sjálfboðaliða til að leika sjúklinga. Einnig ber að færa Eyjafjarðarsveit sérstakar þakkir fyrir liðsinni og lán á aðstöðu á meðan æfingin stóð yfir. Á fjórða hundrað manns tóku þátt í æfingunni, 52 hópar frá 32 björgunarsveitum fengust við að leysa ýmis verkefni til að æfa handbrögð sem björgunarsveitafólk þarf að kunna. Umfang æfingarinnar var gríðarmikið og voru til að mynda 60 sérfróðir umsjónarmenn verkefna sem keyrðu 72 verkefni allan daginn. 80 leikarar voru farðaðir sem „sjúklingar“ með alls konar áverka til að gera æfingarnar sem raunverulegastar. Æfingunni stjórnaði 12 manna æfingarstjórn. Björgunarsveitahópar leystu alls kyns verkefni, til dæmis að keyra þrautabrautir, bjarga fólki úr flugvélaflaki, hlúa að slösuðu fólki, æfa leitaraðferðir, bjarga fólki úr sjálfheldu og svo mætti lengi telja. Æfing af þessari stærðargráðu er mikið verk og mikilvægt að gefa nýliðum jafnt sem reyndu fólki tækifæri á að æfa við sem raunverulegastar aðstæður.

Aðgerðamál | 89

44% allra útkalla eru á milli kl. 13-18

útkalla eru kl. 2 að nóttu

10% Árið 2014 voru flest útköll kl. 17

Hvenær eru björgunarsveitir kallaðar út?

38%

32%

Útköll voru um helgar 2014

Útköll voru um helgar 2015

Til gamans má skoða hvenær sólarhrings björgunarsveitir mega eiga von á því að vera kallaðar út. Almennt séð eru verkefni björgunarsveita nokkuð dreifð yfir daginn. Útköll að næturlagi eru ekki algeng en þó ekki óþekkt.

Dreifing á vikudaga er nokkuð jöfn, fimmtudagar sýnu minnstir en verkefnin flest um helgar.

Verkefnin byrja upp úr kl. 8 á morgnana, ná ákveðnum toppi upp úr kl. 14.00 og toppa síðan aftur milli kl. 17 og 18. Það virðist vera að hlé sé á verkefnum milli 18 og 19 en síðan aukast verkefnin aftur fram á kvöld og eru algengust milli 21 og 22 á kvöldin.

90 | Árbók 2016

Aðgerðamál | 91

Framlag sjálfboðaliðans Alls voru 4.100 björgunarmenn skráðir í aðgerðir á árinu 2015 miðað við 3931 á árinu 2014. Alls mættu sjálfboðaliðarnir 15.188 sinnum á árinu miðað við 12.044 sinnum á árinu 2014. Telja má líklegt að skráning hafi batnað milli ára, sérstaklega í ljósi þess að aðgerðir á árinu 2015 voru færri en á árinu 2014. Hér má sjá þróun á meðaltali útkalla á hvern virkan björgunarmann frá árinu 2014 til 2015. Hér er aðeins verið að skoða fjölda útkalla að meðaltali á hvern sjálfboðaliða. Hafa ber í huga að samanburður milli ára í meðaltali útkalla er einungis settur fram til gamans og þarf ekki mikið til að valda miklum breytingum á meðaltalstölum þegar t.d. stórar leitir kalla eldri félaga til starfa í fámennari byggðalögum. Guðbrandur Örn Arnarson Verkefnastjóri aðgerðamála

92 | Árbók 2016

3.931

björgunarmenn voru skráðir í aðgerðir 2014

4.100

björgunarmenn voru skráðir í aðgerðir 2015

Aðgerðamál | 93

Einingar Slysavarnafélagsins Landsbjargar Undir merkjum Slysavarnafélagsins Landsbjargar starfa þúsundir sjálfboðaliða, í 94 björgunarsveitum, 33 slysavarna- og kvennadeildum og 54 unglingadeildum. Þessir hópar mynda þéttriðið öryggisnet um land allt og eru tilbúnar að bregðast við þegar áföll dynja yfir og óhöpp gerast. Leitar- og björgunarstarf á Íslandi byggir á sjálfboðaliðum Slysavarnafélagsins Landsbjargar. Yfir 4.000 sjálfboðaliðar, konur og karlar eru á útkallslista félagsins, sérhæft björgunarfólk sem er reiðubúið til að leggja á sig mikla vinnu, oft við erfiðar aðstæður!

Einingar 2015 94 | Árbók 2016

Einingar SL | 95

Svæði 7 Björgunarfélag Ísafjarðar Svæði 6 Björgunarsveitin Blakkur Björgunarsveitin Bræðrabandið Björgunarsveitin Kópur

Björgunarsveit Mýrarhrepps

Svæði 11

Svæði 12

Björgunarsveitin Björg Suðureyri

Björgunarsveit Árskógsstrandar

Björgunarsveitin Garðar

Björgunarsveitin Dýri

Björgunarsveitin Ægir Grenivík

Björgunarsveitin Hafliði

Björgunarsveitin Ernir

Björgunarsveitin Dalvík

Björgunarsveitin Núpar

Björgunarsveitin Jörundur

Björgunarsveitin Pólstjarnan

Björgunarsveitin Sæþór

Björgunarsveitin Stefán

Björgunarsveitin Tindur

Björgunarsveitin Þingey

Björgunarsveitin Týr

Hjálparsveit skáta Aðaldal

Hjálparsveitin Dalbjörg

Hjálparsveit skáta Reykjadal

Björgunarsveitin Kofri

Björgunarsveitin Tálkni

Björgunarsveitin Sæbjörg Flateyri

Hjálparsveitin Lómfell

Björgunarsveitin Tindar

Svæði 9 Björgunarfélagið Blanda Björgunarsveitin Húnar Björgunarsveitin Strönd

Svæði 5

Súlur - Björgunarsveitin á Akureyri

Björgunarsveitin Berserkir

Svæði 8

Björgunarsveitin Elliði Björgunarsveitin Heimamenn Björgunarsveitin Klakkur Björgunarsveitin Lífsbjörg Snæfellsbæ

Björgunarsveitin Björg Drangsnesi

Svæði 10

Björgunarsveitin Dagrenning - Hólmavík

Björgunarsveitin Grettir

Björgunarsveitin Strandasól

Björgunarsveitin Skagfirðingasveit

Björgunarsveitin Heiðar Björgunarsveitin Ok

Björgunarsveitin Brimrún Björgunarsveitin Eining Björgunarsveitin Geisli

Alþjóðabjörgunarsveit ICE-SAR

Björgunarsveitin Hérað

Björgunar sveitir 2015

Björgunarsveitin Ísólfur Björgunarsveitin Jökull

Björgunarsveitin Ársæll

Björgunarsveitin Sveinungi

Björgunarsveitin Kjölur

Björgunarsveitin Vopni

Björgunarsveitin Kyndill - Mosf. Flugbjörgunarsveitin í Reykjavík Hjálparsveit skáta Garðabæ Hjálparsveit skáta Kópavogi Hjálparsveit skáta Reykjavík

Hjálparsveit skáta á Fjöllum

Svæði 3 Björgunarfélag Árborgar Björgunarfélagið Eyvindur Björgunarsveit Biskupstungna

Svæði 15

Björgunarsveitin Björg Eyrarbakka

Svæði 16

Björgunarsveitin Ingunn

Björgunarsveit Landeyja

Björgunarsveitin Mannbjörg

Björgunarsveitin Bróðurhöndin

Björgunarsveitin Sigurgeir

Björgunarsveitin Dagrenning - Hvolsvöllur

Björgunarsveitin Ægir Garði

Hjálparsveit skáta Hveragerði

Björgunarsveitin Kyndill Kbkl.

Björgunarsveitin Sigurvon

Hjálparsveitin Tintron

Björgunarsveitin Lífgjöf

Leitarhundar SL Svæði 2

Björgunarsveitin Skyggnir Björgunarsveitin Suðurnes Björgunarsveitin Þorbjörn

Björgunarfélag Hornafjarðar Björgunarsveitin Kári

Björgunarsveitin Stjarnan Svæði 18 Björgunarfélag Vestmannaeyja

96 | Árbók 2016

Björgunarsveitin Bára

Svæði 1

Björgunarsveit Hafnarfjarðar

Björgunarsveitin Brák

Björgunarsveitin Ársól

Flugbjörgunarsveitin í Varmahlíð

Björgunarhundasveit Íslands

Björgunarfélag Akraness

Björgunarsveitin Gerpir

Björgunarsveitin Strákar

Björgunarsveitin Ósk

Svæði 4

Svæði 13

Björgunarsveitin Víkverji Flugbjörgunarsveitin A-Eyjafjöllum Flugbjörgunarsveitin Hellu Einingar SL | 97

Svæði 7

Svæði 12

Slysavarnadeild kvenna Bolungarvík - Bolungarvík Slysavarnadeild Hnífsdals - Hnífsdal Slysavarnadeildin Hjálp - Bolungarvík Slysavarnadeildin Iðunn - Ísafjörður

Slysavarnadeild kvenna Húsavík - Húsavík Slysavarnadeildin Hringur - Mývatn

Svæði 10

Svæði 6 Slysavarnadeildin Gyða - Bíldudal Slysavarnadeildin Unnur - Patreksfjörður

Slysavarnadeild Skagfirðingasveitar - Sauðárkrókur Slysavarnadeildin Harpa - Hofsós Slysavarnadeildin Vörn - Siglufirði

Svæði 5 Slysavarnadeild Dalasýslu - Búðardalur Slysavarnadeildin Helga Bárðardóttir - Hellissandur Slysavarnadeildin Sumargjöf - Ólafsvík Slysavarnadeildin Snæbjörg - Grundarfjörður

Svæði 11 Slysavarnadeild kvenna Ólafsfirði - Ólafsfjörður Slysavarnadeildin á Akureyri - Akureyri Slysavarnadeildin Dalvík - Dalvík

Svæði 9

Svæði 13

Slysavarnadeildin Káraborg - Hvammstangi

Slysavarnadeildin Ársól - Reyðarfjörður Slysavarnadeildin Hafdís - Fáskrúðsfjörður Slysavarnadeildin Hafrún - Eskifjörður Slysavarnadeildin Rán - Seyðisfjörður Slysavarnadeildin Sjöfn - Vopnafjörður

Slysavarna deildir 2015

Svæði 4 Slysavarnadeildin Líf - Akranes Svæði 1 Slysavarnadeildin í Reykjavík - Reykjavík Slysavarnadeildin Hraunprýði - Hafnarfjörður Slysavarnadeildin Varðan - Seltjarnarnes Slysavarnadeild Kópavogs - Kópavogur

Svæði 15 Slysavarnadeildin Framtíðin - Höfn

Svæði 2 Slysavarnadeildin Dagbjörg - Reykjanesbær Slysavarnadeildin Þórkatla - Grindavík Slysavarnadeildin Una - Garði Svæði 3 Slysavarnadeildin Björg - Eyrarbakka Slysavarnadeildin Tryggvi Gunnarsson - Selfoss 98 | Árbók 2016

Svæði 18 Slysavarnadeildin Eykyndill - Vestmannaeyjar Einingar SL | 99

Svæði 7

Svæði 11

Svæði 12

Svæði 6

Unglingadeildin Björg

Unglingadeild Árskógsstrandar

Unglingadeildin Ernir

Unglingadeildin Goði

Unglingadeildin Bjarmi

Unglingadeildin Bangsar

Unglingadeildin Hafstjarnan

Unglingadeildin Mývargar

Unglingadeildin Kópur

Unglingadeildin Dasar

Unglingadeildin Kofri

Unglingadeildin Náttfari

Unglingadeildin Vestri

Unglingadeildin Djarfur

Unglingadeildin Núpar

Unglingadeildin Týr

Unglingadeildin Þór

Unglingadeildin Sæunn

Svæði 9

Unglingadeildin Tindar

Unglingadeildin Blanda Unglingadeildin Skjöldur Unglingadeildin Strönd

Svæði 5 Unglingadeildin Dreki

Svæði 8

Svæði 10

Unglingadeildin Heimalingar

Unglingadeildin Sigfús

Unglingadeildin Glaumur

Unglingadeildin Hólmverjar

Unglingadeildin Smástrákar

Unglingadeildin Óskar

Unglingadeildin Trölli

Unglingadeildin Pjakkur

Svæði 13 Unglingadeildin Ársól Unglingadeildin Efling Unglingadeildin Gerpir Unglingadeildin Helga Unglingadeildin Héraðsstubbar Unglingadeildin Jökull

Unglinga deildir 2015

Svæði 1 Unglingadeild HSG Unglingadeildin Árný Svæði 4

Unglingadeildin Björgúlfur

Unglingadeildin Arnes

Unglingadeildin Kyndill

Unglingadeildin Litla Brák

Unglingadeildin Stormur Unglingadeildin Ugla

Unglingadeildin Vopni

Unglingadeild Tintron Unglingadeildin Bruni Unglingadeildin Greipur Unglingadeildin Ingunn Unglingadeildin Strumpur

Unglingadeildin Hafbjörg

Unglingadeildin Særún

Svæði 3 Svæði 15

Unglingadeildin Bogga

Svæði 2

Unglingadeildin Logi

Unglingadeildin Ungar

Svæði 16

Unglingadeildin Brandur

Unglingadeild Landeyja Unglingadeildin Hellingur Unglingadeildin Ýmir

Unglingadeildin Vindur

Unglingadeildin Klettur Unglingadeildin Rán Unglingadeildin Tígull Unglingadeildin Von 100 | Árbók 2016

Svæði 18 Unglingadeildin Eyjar

Einingar SL | 101

Skipsskaรฐar 2015 Slysavarnir | 103

Skipsskaðar og slys á sjó Jón Hákon BA 60 Þann 7. júlí 2015 sökk Jón Hákon BA sem var á dragnótarveiðum um sex sjómílur út af Rit. Fjórir skipverjar voru á bátnum og tókst þremur þeirra að komast á kjöl eftir að bátnum hvolfdi skyndilega. Fjórði skipverjinn lenti undir bátnum og fórst. Næsti bátur við Jón Hákon var Mardís ÍS 400. Eftir að hafa fengið boð frá Vaktstöð siglinga, þar sem báturinn hafði farið úr ferilskráningu, hélt hún á staðinn og kom að Jóni Hákoni marandi á hvolfi og þrír skipverjar á kili hans. Lík fjórða skipverjans fannst einnig á floti við flakið. Fljótlega eftir að mönnunum hafði verið bjargað sökk Jón Hákon en Mardís hélt til Bolungarvíkur með skipbrotsmennina.

Skip sökkva Herkúles SH 147 Þann 19. maí 2015 kom leki að Herkúles SH sem var á strandveiðum á Breiðafirði. Björgunarskipið Jón Oddgeir var kallað út auk nærliggjandi skipa á svæðinu. Fyrstur á vettvang varð Ólafur Bjarnason SH 137 sem tilkynnti að Herkúles væri sokkinn og að þeir hefðu bjargað skipverja hans úr sjónum eftir að hann hafði verið í sjónum í u.þ.b. 10-15 mínútur og orðinn kaldur. Skipverjanum hafði ekki tekist að blása út gúmmíbjörgunarbát né koma sér í flotbjörgunarbúning þrátt fyrir tilraunir þar um. Perla Þann 2. nóvember 2015 sökk sanddæluskipið Perla við Ægisgarð í Reykjavíkurhöfn þegar

Eldur og sekkur Öngull BA 21

verið var að flytja það að bryggju með aðstoð dráttarbáts. Perla hafði verið í slipp og eftir

Þann 10. ágúst 2015 kom upp eldur í stýrishúsi Önguls BA 21 sem var á strandveiðum á

sjósetningu kom fljótlega halli á skipið til stjórnborða en þrátt fyrir það var það fært að

Vestfjarðamiðum um 16 sml vestur af Blakk. Skipstjórinn hringdi í 112 eftir aðstoð sem

austanverðum Ægisgarði og bundið þar. Fljótlega kom í ljós að mikill sjór flæddi upp úr

vísaði samtalinu til Vaktstöðvar siglinga en þá slitnaði samtalið. Kallað var á nærstödd skip

opnu mannopi í framskipi sem ekki tókst að loka þrátt fyrir tilraunir þar um. Óskað var

og báta um að halda þegar á staðinn og kom Sól BA 14 á vettvang og bjargaði skipstjór-

eftir aðstoð Slökkviliðs höfuðborgarsvæðisins sem kom með dælur en þær höfðu ekki

anum af skut bátsins. Var farið með hann til Patreksfjarðar. Björgunarsveit gerði tilraun til

undan lekanum og sökk Perla við bryggjuna. Ekki urðu slys á fólki. Var Perlu náð á flot

að bjarga Öngli en hann sökk áður en það tækist.

aftur en skipið var dæmt ónýtt.

Gísli Mó SH 727

Finnbjörn ÍS 68

Þann 13. ágúst 2015 kom upp eldur í Gísla Mó SH 727 sem var á strandveiðum um 12

Þann 26. desember 2015 sökk Finnbjörn ÍS 68 við bryggju í Bolungarvík. Komið var að

sml norðvestur af Snæfellsnesi. Tókst skipverja að kalla eftir aðstoð og kom Rán SH 307

bátnum sokknum í höfninni þennan morgun, en einn skipverja hafði athugað með bátinn

skipverjanum til bjargar en hann var þá kominn í gúmmíbjörgunarbát. Var farið með hann

deginum áður og þá hafði allt verið í góðu lagi. Báturinn var mannlaus þegar atvikið átti

til Ólafsvíkur. Björgunarsveit gerði tilraun til að bjarga Gísla Mó en það tókst ekki og sökk

sér stað. Finnbjörn náðist á flot daginn eftir.

hann.

104 | Árbók 2016

Skipsskaðar | 105

Eldur um borð

Strand

Þrasi SH 375

Kári AK 33

Þann 25. janúar 2015 kom upp eldur í Þrasa SH 375 sem var við bryggju í Ólafsvík. Íbúi

Hvalfirði. Stormur og ofsaveður geisaði í firðinum þegar skipstjóri varð var við að báturinn

á staðnum varð eldsins var laust eftir miðnætti, en báturinn var mannlaus, og lét hann

væri farinn að draga legufærin og nálgaðist fjöruna. Óskaði hann eftir aðstoð björgunar-

neyðarlínuna þegar vita. Þegar slökkviliðið kom á hafnarbakkann var báturinn orðinn alelda

sveitar til að komast um borð en ekki var unnt að fjöru. Náðist hann á flot aftur eftir að

frá stýrishúsi aftur á skut en fljótlega tókst að slökkva eldinn. Báturinn skemmdist verulega.

veðri slotaði.

Æskan GK 506

Gottlieb GK 39

Þann 26. júlí 2015 kom upp eldur í vélarúmi Æskunnar GK 506 sem var á siglingu í Faxaflóa

Þann 13. maí 2015 strandaði Gottlieb GK í fjörunni austan megin við Hópsnes eftir

á leið frá Grindavík til Keflavíkur. Kölluðu skipverjar eftir aðstoð og kom nærstaddur bátur,

að báturinn hafði orðið vélavana á siglingu til hafnar í Grindavík. Þegar báturinn varð

Vonin, á vettvang og bjargaði skipverjunum. Þyrla Landhelgisgæslunnar, TF-LÍF, sem var á

vélavana var óskað eftir aðstoð og áhöfninni á Gulltoppi GK 24, sem var þarna nálægur,

eftirlitsflugi hélt einnig á staðinn og tók hún skipverjana um borð og flutti þá til Reykjavíkur.

tókst að setja upp taug á milli skipanna en hún reyndist of stutt og grönn þannig að

Æskan var dregin af Voninni til hafnar í Garði þar sem síðustu glóðir voru slökktar.

hún slitnaði. Skipverjar Gottliebs komust af sjálfsdáðum í land en bátnum var bjargað úr

Sóley Sigurjóns GK 200

fjörunni tveimur dögum síðar.

Þann 22. september 2015 kom upp eldur í vélarúmi Sóleyjar Sigurjóns GK rækjuveiðum

Blíða SH 277

um 25 sml norðvestur af Sauðanesi. Óskuðu skipverjar eftir aðstoð en þeir höfðu þá lokað

Þann 1. október 2015 strandaði Blíða SH á skeri út af Stykkishólmi á leið sinni til hafnar.

vélarúminu og gangsett slökkvikerfi þess. staðinn auk þess sem þyrla LHG fór frá Reykjavík

Björgunarsveitir á Rifi og Snæfellsnesi voru kallaðar út auk þyrlu Landhelgisgæslunnar. Um

með reykkafara. Rúmri klukkustund síðar höfðu skipverjar náð að slökkva eldinn og með

klukkutíma eftir að skipið strandaði losnaði það og var siglt til hafnar í Stykkishólmi.

aðstoð gang en ekki reyndist hægt að ræsa aðalvél. Var því Tómas Þorvaldsson fenginn til að draga skipið til Siglufjarðar.

Fjóla GK 121 Þann 13. október 2015 strandaði Fjóla GK í fjörunni við Eyri á Álftanesi en báturinn var

Brandur VE 220

á leið frá Hvalfirði til Kópavogs til löndunar á krabba sem n aðstoðar en á næsta flóði

Þann 25. nóvember 2015 kom upp eldur í stýrishúsi Brands VE 220 sem var á krókaveiðum

flaut Fjóla upp og dró björgunarskipið Fiskaklettur r grynningunum. Fjóla sigldi fyrir eigin

skammt austur af Vestmannaeyjum. Einn skipverji var um borð og eftir að hafa sent út

vélarafli til Kópavogs.

neyðarkall tókst honum að komast í gúmmíbjörgunarbát. Var honum bjargað um borð í Frá VE en dráttarbáturinn Lóðsinn kom á staðinn og slökkti eldinn. Dró Lóðsinn Brand mikið skemmdan til hafnar í Vestmannaeyjum.

Maður fyrir borð Bergur VE 44

Árekstur

Þann 25. júlí 2015 féll skipverji af Berg VE fyrir borð þegar verið var að taka veiðarfæri um

Þröstur BA 48 og Gísli BA 571

una og náði strax hönd á vír og gat klifrað aftur upp rennuna. Honum varð ekki meint af

Þann 10. júní 2015 lentu Þröstur BA 48 og Gísli BA 571 í árekstri þar sem bátarnir voru

volkinu.

borð þar sem skipið var á togveiðum á Vestjarðamiðum. Féll hann í sjóinn við skutrenn-

staddir um 19 sml frá Kópanesi. Leki kom að Gísla en litlar skemmdir urðu á Þresti. Dælur höfðu illa undan lekanum og kom varðskipið Ægir með dælubúnað auk þess að draga Gísla til Tálknafjarðar. Þröstur hélt áfram veiðum. 106 | Árbók 2016

Skipsskaðar | 107

Lög Slysavarnafélagsins Landsbjargar 1. gr.

Heiti félagsins Félagið heitir Slysavarnafélagið Landsbjörg. Lögheimili og varnarþing þess er í Reykjavík. 2. gr.

Hlutverk Hlutverk félagsins er að reka öflugt björgunar- og slysavarnastarf. 3. gr.

Einkenni Merki félagsins er gulur kross og björgunarhringur umhverfis hann. Undir tákninu er nafn félagsins ritað. Stjórn setur reglur um nánari útfærslu og notkun á merki félagsins. 4. gr.

Skipulag Ákvörðunar- og framkvæmdavald Slysavarnafélagsins Landsbjargar er í höndum landsþings, fulltrúaráðsfundar og stjórnar, samkvæmt því sem nánar segir í lögum þessum. 5. gr.

Aðild Rétt til aðildar að Slysavarnafélaginu Landsbjörg eiga allar félagseiningar sem hafa björgunar- og/ eða slysavarnamál á stefnuskrá sinni. Hver félagseining Slysavarnafélagsins Landsbjargar er sjálfstæð gagnvart félaginu, bæði hvað varðar störf sín og fjármál. Unglingadeildir geta starfað innan félagseininga. Slysavarnafélagið Landsbjörg starfar í tengslum við Bandalag íslenskra skáta og önnur félög og stofnanir sem starfa að björgunar- og slysavarnamálum. Inntaka nýrrar félagseiningar er háð samþykki landsþings en lög hinnar nýju félagseiningar og félagatal skal þá liggja fyrir. Stjórn félagsins er heimilt að veita félagseiningu, sem uppfyllir nefnd skilyrði, inngöngu með fyrirvara um samþykki þings.

Lög

Gerist félagseining eða stjórn hennar sek um brot á lögum þessum er landsþingi Slysavarnafélagsins Landsbjargar heimilt að víkja henni úr félaginu, að því tilskyldu að 2/3 hlutar þingfulltrúa greiði því atkvæði. Úrsögn félagseiningar úr félaginu er því aðeins gild að hún hafi verið samþykkt á lögmætum aðalfundi hennar og að stjórn Slysavarnafélagsins Landsbjargar hafi verið tilkynnt með tveggja mánaða fyrirvara að tillaga um úrsögn komi til afgreiðslu á fundinum. Úrsögn tekur gildi frá lokum þess reikningsárs félagsins er hún hlýtur samþykki. Félagseining, sem vikið hefur verið úr félaginu eða hefur sagt sig úr því, á ekki tilkall til sjóða þess eða annarra eigna, en veita má henni aðild að nýju. Allir geta gerst styrktaraðilar að Slysavarnafélaginu Landsbjörg.

Lög SL | 109

6. gr.

Réttindi og skyldur félagseininga Allar félagseiningar eiga jafnan rétt á þeirri þjónustu sem félagið getur látið í té. Félagseiningar skulu árlega halda aðalfund. Þar leggi stjórnir þeirra fram skýrslu um störf liðins árs og ársreikninga áritaða af stjórn. Félagseiningar skulu árlega senda starfsskýrslu og ársreikninga til skrifstofu félagsins. Að uppfylltum þessum skilyrðum öðlast félagseining rétt til úthlutunar úr sameiginlegum sjóðum félagsins og atkvæðisrétt á fulltrúaráðsfundi og landsþingi, ella teljast einingar óvirkar. Verði eining óvirk um lengri eða skemmri tíma skal stjórn Slysavarnafélagsins Landsbjargar ráðstafa eigum hennar samkvæmt lögum félagseiningarinnar og í samráði við heimamenn. *Reglugerð nr. 1/2009 7. gr.

Fjármál Slysavarnafélagið Landsbjörg aflar fjár á þann hátt sem fulltrúaráðsfundur í nóvember ákveður. Fjárhagsáætlun félagsins fyrir næsta ár skal lögð fyrir fulltrúaráðsfund til afgreiðslu. Landsþing ákveður hlutfallsskiptingu þess fjár sem félagseiningar fá úr sameiginlegum fjáröflunarverkefnum. Breytingar á slíkri samþykkt taka gildi um næstu áramót þar á eftir. Sameinist félagseiningar, tvær eða fleiri, halda þær óbreyttri fjárúthlutun úr sameiginlegum fjáröflunarverkefnum í tvö almanaksár frá sameiningu. Reikningsár félagsins er almanaksárið. Fyrir lok apríl ár hvert sendir stjórnin félagseiningunum endurskoðaða reikninga félagsins. 8. gr.

Landsþing Landsþing Slysavarnafélagsins Landsbjargar fer með æðsta vald í málefnum félagsins og skal það haldið fyrir lok maímánaðar, annað hvert ár. Til landsþings skal boða bréflega með sjö vikna fyrirvara. Eigi síðar en þrem vikum fyrir landsþing skal stjórnin senda félagseiningunum dagskrá þingsins, tillögur um lagabreytingar, tillögur fjárveitinganefndar og tillögur uppstillingarnefndar. Stjórn félagsins getur boðað til aukaþings með sama hætti. Einnig skal boða til aukalandsþings ef 3/4 virkra félagseininga óska þess og skal stjórn félagsins boða til aukalandsþings eigi síðar en fjórum vikum frá því beiðnin um aukalandsþing kom fram. Á aukalandsþingi skal einungis taka fyrir mál samkvæmt útsendri dagskrá en að öðru leyti gilda almenn þingsköp.

Eftirfarandi mál skulu tekin fyrir á landsþingi: 1) Formaður setur þingið og stýrir kjöri þingforseta, varaþingforseta og regluvarðar. 2) Þingforseti skipar tvo fundarritara og stýrir kjöri kjörnefndar, sem skal skipuð þremur þingfulltrúum, og allsherjarnefndar, sem skal skipuð fimm þingfulltrúum. 3) Skýrslur stjórnar og reikningar. 4) Inntaka nýrra félagseininga. 5) Niðurstöður milliþinganefnda. 6) Ýmis þingmál. 7) Lagabreytingar. 8) Kosning: a) formanns, b) átta stjórnarmanna, c) tveggja skoðunarmanna reikninga og eins til vara, d) fjárveitinganefndar, laganefndar og uppstillingarnefndar, e) annarra nefnda. 9) Önnur mál. Kjörnefnd skal hafa eftirlit með undirbúningi og framkvæmd kosninga, skera úr um kjörgengi og kosningarétt, hafa yfirumsjón með talningu atkvæða og skera úr um gildi vafaatkvæða. Allsherjarnefnd skal vinna úr og samræma álitamál sem upp kunna að koma á þinginu og fundarstjóri vísar málum til. Ef ágreiningur er innan þingnefndar við ákvarðanatöku ræður meirihluti nefndarmanna og er ákvörðun þingnefndar endanleg. Kosið er skv. 8. tölulið í þeirri röð sem þar er ákveðin. Kosning skal ávallt vera skrifleg/rafræn. Kjörseðill er því aðeins gildur að kosnir séu jafnmargir og kjósa skal hverju sinni. Falli atkvæði jafnt skal varpa hlutkesti til að skera úr um hver frambjóðenda hefur náð kjöri. Séu framboð jafnmörg og fjöldi þeirra sem kjósa skal telst sjálfkjörið og kosning fer ekki fram. Þeir sem ekki ná kjöri skv. a-lið 8. tl. 2. mgr. 8. gr. verða sjálfkrafa í kjöri skv. b-lið 8. tl. 2. mgr. 8. gr. 9. gr.

Réttindi á landsþingi Rétt til setu á landsþingi félagsins eiga allir fullgildir félagar félagseininga. Hver félagseining fer með tvö atkvæði á þingi. Enginn þingfulltrúa fer nema með eitt atkvæði. Þingfulltrúi skal vera lögráða. Ef félagseiningar, tvær eða fleiri, sameinast skulu þær á næsta landsþingi þar á eftir halda atkvæðisrétti eins og þær hefðu ekki sameinast en þar á eftir fara með tvö atkvæði á þingi. Kjörbréf, undirritað af formanni eða stjórnarmanni hverrar félagseiningar, skal hafa borist skrifstofu Slysavarnafélagsins Landsbjargar eigi síðar en viku fyrir landsþing. Kjörnefnd tekur afstöðu til breytinga á framkomnum kjörbréfum og úrskurðar um gildi þeirra. Allir fullgildir félagar félagseininga á landsþingi hafa kosningarétt samkvæmt 1. og 2. tl. 2. mgr. 8. gr.

110 | Árbók 2016

Lög SL | 111

10. gr.

Stjórn Landsþing kýs félaginu stjórn til tveggja ára í senn. Í stjórn félagsins sitja formaður, varaformaður, ritari og gjaldkeri, auk fimm meðstjórnenda. Kjörgengir í stjórn félagsins eru allir lögráða menn. Stjórn félagsins fylgir eftir samþykktum landsþings og fulltrúaráðs. Stjórnin er í fyrirsvari fyrir félagið og ber ábyrgð á fjárreiðum þess. Afl atkvæða ræður úrslitum á stjórnarfundum. Séu atkvæði jöfn ræður atkvæði formanns.

innan stjórnar og þeirra nefnda sem getið er í 8. tl 2. mgr. 8. gr. Komi fram tvö eða fleiri framboð til embættis skal uppstillingarnefnd raða frambjóðendum eftir stafrófsröð. Uppstillingarnefnd skal leitast við að stjórn endurspegli breidd félagsins og skal jafnræðis gætt við kynningu á frambjóðendum. 13. gr.

Varasjóður Slysavarnafélagið Landsbjörg skal eiga varasjóð. Varasjóði Slysavarnafélagsins Landsbjargar er ætlað:

Formaður boðar stjórn til fundar. Stjórnarfundur er löglegur ef meirihluti stjórnarmanna sækir fund. Stjórn kemur að jafnaði saman mánaðarlega. Fundargerðir skulu ritaðar. Stjórn boðar til landsþings og annarra funda, þar á meðal funda fulltrúaráðs og formanna. Hún undirbýr fundarmálefni, framfylgir fundaráætlunum og annast störf milli funda.

a) að mæta hugsanlegum samdrætti í tekjum;

Stjórn félagsins er í fyrirsvari fyrir félagið gagnvart einstaklingum, lögaðilum eða ríkisvaldi í sameiginlegum málefnum félagsins. Á fyrsta fundi stjórnar skal stjórn skipta með sér verkum og gera skipurit og starfslýsingu sem vera skal félagsmönnum aðgengileg. Stjórn er heimilt að skipa nefndir sér til aðstoðar og ákveður verksvið þeirra. Í upphafi starfstímabils stjórnar skal skipa samráðsnefnd um málefni unglingadeilda. Stjórnin ber ábyrgð á að starfsemi félagsins sé innan ramma fjárhagsáætlunar, samþykkta landsþings og fulltrúaráðsfunda.

Fé er lagt í varasjóð í samræmi við samþykktir fulltrúaráðsfunda og landsþinga. Varasjóð skal byggja upp að því marki að upphæð hans nemi um það bil heildarlaunagreiðslum félagsins í sex mánuði og beinum framlögum aðildareininga í 12 mánuði. Þar til því marki er náð skal ávöxtun varasjóðs bætt við höfuðstól hans. Ráðstöfun fjár úr varasjóði er aðeins heimil með samþykki fulltrúaráðsfunda eða landsþinga. Veðsetning varasjóðs, eða lántaka úr honum til skemmri eða lengri tíma, er óheimil nema með samþykki fulltrúaráðsfundar eða landsþings.

Stjórnin ræður framkvæmdastjóra félagsins.

Varasjóður skal varðveittur í banka eða hjá löggiltu verðbréfafyrirtæki. Meginstefna við vörslu hans skal vera öryggi frekar en há ávöxtun.

b) að vera tryggingarsjóður vegna áfalla sem félagið kann að verða fyrir; c) að fjármagna önnur verkefni sem fulltrúaráðsfundir eða landsþing ákveða.

11. gr.

Skýrsla stjórnar Stjórn Slysavarnafélagsins Landsbjargar skal á hverju ári gefa út ársskýrslu um starfsemi félagsins. 12. gr.

Milliþinganefndir Í fjárveitinganefnd skal kjósa formann, auk fjögurra fulltrúa; í laganefnd skal kjósa formann, auk tveggja fulltrúa; í uppstillingarnefnd skal kjósa formann, auk tveggja fulltrúa. Ef landsþing skipar aðrar milliþinganefndir en að framan greinir skal það vera ákvörðun landsþings hver fjöldi og hvernig uppbygging nefndarinnar skuli vera hverju sinni. Nefndirnar skulu skila tillögum sínum til stjórnar eigi síðar en fjórum vikum fyrir landsþing. Milliþinganefndir skulu taka til starfa að þingi loknu og starfa fram til loka þess næsta. Eftirfarandi skal vera hlutverk nefndanna: a) Fjárveitinganefnd skal sjá um endurskoðun á úthlutunarkerfi félagsins og leggja fram tillögu um skiptingu fjármagns til félagseininga á landsþingi. b) Laganefnd skal annast endurskoðun á lögum félagsins, hafa eftirlit með því að þau standist rétt íslenskt málfar og brjóti ekki í bága við landslög.

14. gr.

Fulltrúaráð Fulltrúaráðsfundir fara með æðsta vald Slysavarnafélagsins Landsbjargar milli landsþinga og þá sitja einn fulltrúi hverrar félagseiningar, ásamt stjórn félagsins. Hver félagseining fer með eitt atkvæði á fulltrúaráðsfundi og hver stjórnarmaður félagsins hefur eitt atkvæði. Fulltrúaráð kemur saman til fundar í nóvember ár hvert, svo og þegar tíu félagseiningar æskja þess eða stjórn félagsins ákveður. Ef tíu félagseiningar hafa óskað eftir fulltrúaráðsfundi skal stjórn félagsins boða til fundarins eigi síðar en fjórum vikum frá því fundarbeiðnin kom fram. Stjórn Slysavarnafélagsins Landsbjargar boðar fundi og skal það gert með minnst tíu daga fyrirvara. Fundarboð skulu send félagseiningum ásamt dagskrárgögnum. Formaður félagsins setur fundi fulltrúaráðs og stýrir kjöri fundarstjóra. Meirihluti atkvæða ræður úrslitum mála, nema annars sé getið í lögum félagsins. 15. gr.

Formannafundir Stjórn Slysavarnafélagsins Landsbjargar skal boða til fundar með formönnum félagseininga það ár sem landsþing er ekki haldið. Formannafundur er vettvangur umræðna um þau mál sem snerta starf félagseininga. Í stað eins sameiginlegs formannafundar allra félagseininga má boða til funda eftir starfsvettvangi þeirra. Formannafundir hafa ekki ákvörðunarvald í málefnum félagsins.

c) Uppstillingarnefnd skal tryggja að fram komi að minnsta kosti eitt framboð til hvers embættis 112 | Árbók 2016

Lög SL | 113

16. gr.

Endurskoðun Reikningar Slysavarnafélagsins Landsbjargar skulu skoðaðir ár hvert af löggiltum endurskoðanda. Félagsleg endurskoðun reikninga er í höndum tveggja manna sem landsþing Slysavarnafélagsins Landsbjargar kýs til tveggja ára í senn. Skoðunarmenn reikninga mega ekki sinna öðrum störfum fyrir félagið sem snerta fjármál. Þeir bera ábyrgð fyrir landsþingi félagsins, þeir skulu eiga greiðan aðgang að öllu bókhaldi félagsins og er stjórninni skylt að veita þeim allar nauðsynlegar upplýsingar um fjármál og reikningshald þess. Felli landsþing reikninga félagsins fer fram yfirskoðun eftir reglum sem þingið setur. Að þeirri yfirskoðun lokinni skal boðað til framhaldsþings sem tekur nánari ákvörðun um reikninga. 17. gr.

Reglur – reglugerðir Stjórn setur reglur og reglugerðir er varða starfsemi félagsins og endurskoðar þær eftir því sem þurfa þykir. Hlutverk reglna og reglugerða er að kveða nánar á um skipulag einstakra þátta í starfsemi félagsins og þær verða ávallt að eiga sér stoð í lögum félagsins. 18. gr.

Lagabreytingar og framboðsfrestur Lögum þessum verður ekki breytt nema á landsþingi og þarf 2/3 hluta greiddra atkvæða til að breyting nái fram að ganga. Tillögur til lagabreytinga og yfirlýsing um framboð til embættis innan stjórnar eða nefnda sem greinir í 8. tl. 2. mgr. 8. gr. skal beint til skrifstofu félagsins eigi síðar en sex vikum fyrir landsþing. 19. gr.

Gildistaka Lög þessi öðlast þegar gildi.

Lög þessi voru samþykkt á landsþingi Slysavarnafélagsins Landsbjargar á Akureyri þann 25. maí 2013.

114 | Árbók 2016

Slysavarnir | 115

Siðareglur Slysavarnafélagsins Landsbjargar

Sérhverju starfi og hlutverki innan Slysavarnafélagsins Landsbjargar fylgja tilteknar skyldur og þá um leið tilteknar siðareglur. Siðareglur félagsins eru í samræmi við þær siðareglur sem almennt gilda í samfélaginu. Siðareglur félagsins eru leiðbeiningar um það hvernig starfsfólk og félagar bregðist við þegar siðferðileg álitamál koma upp í störfum þess. Í siðareglunum birtast þau gildi sem eiga að einkenna samskipti innan félagsins. Reglurnar ná til allra félags- og starfsmanna. Siðareglunum er ætlað að auðvelda einstaklingum að rækja störf sín vel. Þær leysa félaga þó ekki undan þeirri ábyrgð að reiða sig á eigin samvisku í siðferðilegum efnum. Mikilvægasta hlutverk siðareglnanna er að veita almennari viðmiðanir um breytni og faglega ábyrgð en lagareglum er ætlað, enda gilda þær áfram þegar hinum lögfestu reglum sleppir. Þessum siðareglum er einnig ætlað að varðveita gott orðspor félagsins, ímynd og trúverðugleika. Siðareglurnar koma m.a. að gagni á eftirfarandi hátt: • Gefa skýrt til kynna hvaða gildi eru mikilvæg fyrir menningu félagsins. • Hvetja til faglegra vinnubragða. • Auka samkennd og samheldni. • Upplýsa um þau atriði sem félagið leggur áherslu á í samskiptum við almenning. • Minnka líkurnar á áföllum og hneykslismálum. • Við félagar í Slysavarnafélaginu Landsbjörg byggjum starf okkar á megingildum félagsins; fórnfýsi, forystu og fagmennsku.

Siðareglur

• Við sýnum góða hegðun í störfum og vanvirðum á engan hátt félagið, markmið þess eða merki. • Við virðum mikilvægi Slysavarnafélagsins Landsbjargar í samfélaginu og leggjum okkur fram um að félagið verði virt og metið í þjóðfélaginu. • Við virðum lög og reglugerðir. • Við virðum öryggi samborgara okkar og högum starfi okkar þannig að ekki skapist hætta af. • Við gætum þagmælsku um atriði sem við fáum vitneskju um í starfi okkar og leynt skulu fara. Þetta á einnig við um birtingu mynda af slysavettvangi. • Við virðum þann trúnað sem okkur er sýndur þegar okkur eru falin mikilvæg verkefni.

116 | Árbók 2016

Siðareglur | 117

• Við virðum tilfinningar, friðhelgi og einkalíf annarra þegar slík mál koma upp í störfum okkar. • Við beitum ekki aðra einelti eða áreitni af neinu tagi. • Við virðum félaga okkar, skjólstæðinga og samstarfsaðila og gerum ekkert það sem rýrir mannorð okkar og félagsins. • Við hlýðum stjórnendum aðgerða eða æfinga og fylgjum því skipulagi sem sett hefur verið upp af stjórnendum. • Við virðum þær vinnureglur sem settar eru svo samhæfing starfa verði góð. • Við virðum verkefni okkar og samstarfsmanna okkar og gerum það sem þarf til þess að verkefnin megi leysa á skilvirkan og fljótan hátt. • Við þekkjum skyldur okkar, viðhöldum þekkingu okkar og kynnum okkur nýjungar er varða starfið til að varðveita hæfni okkar. • Við virðum öryggi og heilsu okkar, samstarfsmanna okkar og skjólstæðinga með því að fara að reglum og þjálfa okkur til að geta aðstoðað aðra í neyð. • Við sýnum fyllstu aðgát og varkárni við stjórn farartækja og gætum þess að valda ekki slysahættu né skemmdum á verðmætum eða náttúru. • Við virðum eignir og verðmæti annarra, mannvirki og sögulegar minjar og forðumst að valda spjöllum á þeim. • Við munum í störfum okkar bera og virða skilgreindan einkennisfatnað Slysavarnafélagsins Landsbjargar. • Við virðum merki félagsins við notkun á tækjum okkar og búnaði. • Við neytum ekki áfengis og vímuefna í einkennisfatnaði félagsins. • Við leggjum okkur fram um að láta ekki félaga yngri en 18 ára lenda í aðstæðum sem þeir ráða ekki við. • Við virðum áhuga þeirra og atorku en gerum okkur grein fyrir minni reynslu þeirra. • Við gætum að því að félagar á útkallslista björgunarsveita skulu vera fullra 18 ára. • Við gerum okkur ljóst að ef félagar gerast brotlegir við reglur þessar má vísa þeim úr starfi á vegum félagsins, tímabundið eða að fullu.

Einstakar félagseiningar geta sett strangari reglur en verða að gæta þess að tryggt sé að framangreindar reglur séu hluti þeirra. Reglur þessar ná til félaga í björgunarsveitum, slysavarnadeildum og unglingadeildum og starfsmanna Slysavarnafélagsins Landsbjargar, þegar þeir starfa á vegum þess.

118 | Árbók 2016

Árbók 2016 | 119

Við styðjum Slysavarnafélagið Landsbjörg Afl starfsgreinafélag

Frár ehf.

Akureyrarbær

Freydís sf.

Alþýðusamband Íslands

Gjögur hf.

Baader Ísland ehf.

Grundarfjarðarbær

Hafbáran ehf.

Grundarfjarðarhöfn

Beitir ehf. Bolungavíkurhöfn Brunavarnir Suðurnesja Dalvíkurhafnir Dalvík - Árskógsströnd- Hauganes

Gullberg ehf Gúmmísteypa Þ. Lárussonar Hafnarfjarðarhöfn Hafnarsamlag Norðurlands Hafnarsjóður Skagafjarðar

Djúpavogshöfn Hafnarsjóður Þorlákshafnar Farmanna-og fiskimannasamband Íslands

Hafnir Ísafjarðarbæjar

Félag Skipstjórnarmanna

Hita-og vatnsveita Mosfellsbæjar

Fisk Seafood

Hjallasandur ehf. Snæfellsbæ

Fiskm. Bolungarvíkur og Suðureyrar

Hjálmar ehf.

Fiskmarkaður Hólmavíkur ehf.

Hlaðbær-Colas hf.

Fiskmarkaður Siglufjarðar ehf.

Hraðfrystihúsið Gunnvör hf.

Fiskmarkaður Austurlands hf.

Húsavíkurhöfn

Fiskvinnslan Íslandssaga

Raufarhöfn, Kópasker

120 | Árbók 2016

Ísfélag Vestmannaeyja hf.

Stegla ehf. Tálknafirði

Klúka ehf.

Steinunn ehf.

Kristinn J. Friðþjófsson ehf.

Súðavíkurhöfn

Listmunasala Fold

Sveitarfélagið Garður

Löndun ehf.

Tækniþjónusta

Pétursey Reykjanesbær Reykjaneshöfn Samvinnufélag Útgerðarmanna Segull ehf. Seyðisfjarðarkaupstaður Sigurbjörn ehf. Sigurður Ólafsson ehf. Sjómanna- og vélstjórafélag Grindavíkur Sjómannafélagið Jötunn, Vestmannaeyjum Sjómannasamband Íslands Slökkvilið Höfuðborgarsvæðisins

Vestfjarða ehf. Valberg ehf. Verkalýðsfélagið Hlíf Verslunarmannafélag Suðurnesja Vestmannaeyjahöfn Vesturbyggð Vélsmiðjan Foss ehf. Vopnafjarðarhöfn Vörður tryggingar Þórsberg ehf. Fjallabyggðarhafnir Siglufjarðarhöfn og Ólafsfjarðarhöfn Kópavogshöfn

Árbók 2016 | 121

Við styðjum Slysavarnafélagið Landsbjörg Garmin CHIRP dýptarmælar og Quickdraw kortagerð í sama tækinu.

Hvalur hf.

• • • • • • •

SNERTISKJÁIR Í ÝMSUM STÆRÐUM QUICKDRAW SJÁLFVIRK SJÓKORTAGERÐ INNBYGGT 10HZ GPS LOFTNET INNBYGGÐUR 1KW CHIRP DÝPTARMÆLIR INNBYGGÐUR CHIRP DOWNVÜ OG SIDEVÜ BOTNMYNDASKANNI BOTNSTYKKI Í MÖRGUM STÆRÐUM OG GERÐUM TENGIST VIÐ GARMIN MARINE NETWORK OG NMEA® 2000

www.lvf.is Fullkomin samsetning af tækni, einfaldleika og fjölhæfni gera GPSmap 7400xsv seríuna að ákjósanlegum kosti fyrir hvern sem er, hvort sem er við fiskveiðar eða einfaldlega að njóta siglingarinnar. Í boði eru 7”, 8”, 10”, 12” eða 16”snertiskjáir með 1kW CHIRP dýptarmæli sem er einn sá fullkomnasti sinnar gerðar á markaði í dag. Einnig eru þeir með CHIRP DownVü og SideVü botnmyndaskanna sem gefur þér raunmynd af botninum þannig að ekkert fer fram hjá þér. Þá er innbyggður 10Hz GPS móttakari sem gefur nákvæmari stefnu. Með nýju Quickdraw tækninni kortleggur þú veiðisvæðin þín uppá nýtt. Hvort sem þú bætir þau kort sem fyrir eru eða kortleggur svæði sem ekki hafa verið kortlögð áður, þá gerir Quickdraw dýptarlínur á 30cm fresti á meðan þú siglir yfir svæðið. Enginn biðtími, kortið er tilbúið um leið. Einnig er hægt að merkja festur og sker auk þess sem þú getur deilt kortagögnunum með öðrum ef þú vilt. Garmin Quickdraw tæknin er byltingarkennd nýjung í smærri sem stærri báta.

Ögurhvarfi 2, 203 Kópavogi | S. 577-6000 | www.garmin.is 122 | Árbók 2016

GPSMAP® 7400xsv serían Árbók 2016 | 123