ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ລອງຂອງຊາວກະສິກອນໃນ ສປປ.ລາວ

ຄວາມສາມາດໃນການຕ່ ໍລອງຂອງຊາວກະສກ ິ ອນໃນ ສປປ ລາວ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ ບ ົດລາຍງານສ ໍາລ ັບ

ໜວ ່ ຍປະສານງານ ທຸລະກິດກະສິກາໍ (SWGAB)

ໂດຍ ດຣ. ຣິຕາ້ ຈິເບີຣທ ໌ ໌ ວຽງຈ ັນ ແລະ ເບີລິນ ກຸມພາ 2010

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ii

ບ ົດນ ໍາ າ້ ຄງນີ ໃນການຂຽນບ ົດສຶກສາຄນຄວ ັ ້ ,້ ົ້

ຸ ຄຸນໃນການໃຫຄ ຂາ້ ພະເຈົາ້ ຂໍສະແດງຄວາມຮູບ ້ ນ ້ ວາມຊວ ່ ຍເຫຼືອ

ຂອງໂຄງການສ່ງົ ເສີມກະສິກາໍ ໂດຍສະເພາະແມນ ່ ທາ່ ນ Andrew Bartlett, ທາ່ ນ ນ ອາທິກອນ ທິບພອນ

ໂພສີ

ແລະ

ທາ່ ນ

Rakesh

Munankimi

້ ໍາເລັ ດໄປໄດດ ທີ່ ຊວ ັ້ ສ ່ ຍໃຫກ ້ ານຂຽນບ ົດໃນຄງນີ ້ ວ ້ ຍດີເຖີງ

ແລະ ແຂວງ ຫຼ ວງນາທາ ຈະມີເວລາຈາກ ໍ້ ໍ ັດ. ພອ ້ ້ ມນີ້ ກໍ່ ຂໍຂອບໃຈມາຍ ັງພະແນກກະສິກາໍ ແລະ ປ່າໄມແຂວງ

ບໍ່ ແກວ ້ ອກາດໄດເ້ ຂົ້າພົບ ແລະ ສ ໍາພາດ ້ ທີ່ ໃຫໂ

ພອ ້ ມທັງ ການຊວ ່ ຍເຫຼືອຂອງທາ່ ນ Stuart Ling ຈາກ

ອ ົງການ VECO ທີ່ ແຂວງບໍ່ ແກວ ້ . ພິເສດ ແມນຂໍ ່ ສະແດງຄວາມຂອບໃຈມາຍ ັງປະຊາຊ ົນຢູບ ່ ັນດາເມືອງຕາ່ ງໆ

້ ນ ທີ່ ໄດສ ູ ແກທ ້ ະຫຼະເວລາຮວ ່ ມ ປຶ ກສາຫາລື ໃຫຂ ້ ໍມ ່ ີມງານຂອງພວກຂາ້ ພະເຈົາ້ .

້ ວກຂາ້ ພະເຈົາ້ ໄດຮ ້ ນ ູ ໃນຄງນີ ການລ ົງເກັບກາຂໍ ັ້ ພ ໍ ມ ້ ຽນຮູຫ ້ ຼ າຍຢາ່ ງຈາກການສ ໍາພາດຫຼ າຍໆຄ ົນໃນແຕລ ່ ະ

ລະດ ັບທີ່ແຕກຕາ່ ງກ ັນ. ແຕເ່ ຖິງຢາ່ ງໃດກໍ່ ຕາມ, ທຸກຄວາມຄິດເຫັ ນທີ່ ໄດສ ້ ະແດງອອກໃນບ ົດລາຍງານນີ້ ແມນ ່

ເປັນຄວາມຮ ັບ

ຜິດຊອບຂອງຜູຂ ້ ຽນເອງ.;

ເຊິ່ ງບໍ່ ແມນການອອກຄວາມຄິ ດເຫັ ນໂດຍຕາງຫນາ້ ໃຫອ ່ ້ ົງການ

Helvetas, SDC, ຫຼື ພະນ ັກງານຈາກພາກສວ ່ ນລ ັດຖະບານຂອງ ສປປ ລາວ ແຕຢ ່ າ່ ງໃດ.

້ ມນຮູ ຮູບທີ່ ສະແດງໃນບ ົດລາຍງານນີແ ່ ບຈາກທາ່ ນ ດຣ. ຣິຕາ້ ຈິເບີຣທ ໌ ໌

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

iii

ຕ ົວອ ັກສອນຫຍໍ້ AGPC

Association of Coffee Producer Groups

CSR

Corporate Social Responsibility

DAFO

District Agriculture and Forestry Office

GO

Government Organisation

GOL

Government of Lao People’s Democratic Republic

INGO

International Non-Government Organisation

IUCN

International Union for Conservation of Nature

Kumban

Village Cluster or group of villages corresponding to sub-district

LAK

Laotian Kip

LEAP

Lao Extension for Agriculture Project

MAF

Ministry of Agriculture and Forestry

NAFES

National Agriculture and Forestry Extension Service

NAFReC

Northern Agriculture and Forestry Research Center

NAFRI

National Agriculture and Forestry Research Institute

NTFP

Non-Timber Forest Product

PAB

Point Applications Bolovens

PAFO

Provincial Agriculture and Forestry Office

PASS

Point Applications

PCADR

Programme de Capitalisation en Appui à la Politique de Développement Rural

SDC

Swiss Agency for Development and Cooperation

SWGAB

Joint Sub-Working Group on Farmers and Agribusiness

ອ ັດຕາແລກປ່ຽນໂດຍສະເລຍ ່ (ມ ັງກອນ 2010):

ຢູໂຣ – ກີບ = 1:12,150 ໂດລາ – ກີບ = 1:8,500

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

iv

ບ ົດສ ັງຮວມຫຍໍ້ ້ ມນ ການສຶກສາກຽ່ ວກ ັບຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ ແລະ ກຸມ ່ ່ ຊາວກະສິກອນນີແ

່ ັ ກາ່ ວ ທາ່ ນ ດຣ. ໄດຮ ້ ັບການສະໜັບໜູນຈາກໜວຍ ່ ປະສານງານທຸລະກິດກະສິກາໍ (SWGAB). ຕໍ່ ວຽກງານດງ ້ ໍາ ທີ່ ໄດກ ຕີ ພົມມະສ ັກ, ລ ັດຖະມ ົນຕີ ຊວ ີ ໍາເຫັ ນຊີນ ່ ຍວາ່ ການ ກະຊວງກະສິກາໍ ແລະ ປາ ່ ໄມ,້ ໄດມ ້ ຄ ້ າ່ ວໃນ

ກອງປະຊຸມ

(World Summit) ວາ່ ດວ ັນສະບຽງອາຫານ ໃນເດືອນ ພະຈິກ 2009. ”ມ ັນ ໍ້ ້ ຍ ການຄາປະກ

ເປັນສິ່ ງທີ່ ສ ໍາຄ ັນທີ່ຈະຕອ ້ ງລງົ ທຶນໃສຊ ່ າວກະສິກອນ

້ ມນເພື່ ເພາະໃນການລງົ ທຶນໃສຊ ່ ອຮ ັບປະ ່ າວກະສິກອນນີແ

ກ ັນໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ ມີສດ ິ ໃນການຄອບຄອງທີ່ ດິນຢາ່ ງເຕັມທີ່ , ໄດເ້ ຮັດສ ັນຍາການຜະລິດທີ່ ຍຸດຕິທ ໍາ, ສາມາດເຂົ້າເຖິງ ້ ນ ແຫຼ ງ່ ຂໍມ ູ ຂາ່ ວສານ, ແລະ ໄດຮ ້ ັບການບໍລິການທາງດາ້ ນສຸຂະພາບ, ການສຶກສາ ແລະ ການສ່ງົ ເສີມ.

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນນີ້ ແມນຜົ ົ ສ ໍາພັນອ ັນສ ັບສ ົນ ທີ່ ເກີດ ່ ນຂອງການກະທບ

້ ທັງຢູໃ່ ນລະດ ັບຂນທ ຂຶນ ົ ການກະທົບສ ໍາພັນທີ່ ັ້ ອ ້ ງຖີ່ ນຈ ົນເຖິງລະດ ັບສາກ ົນ. ໃນບາງກໍລະນີ ທ ໍາມະຊາດຂອງຜນ

ນອນໃນກະໂຕອ ໍານາດການຕໍ່ລອງຍ ັງມີ ອ ັນເຊື່ອງຊອ ້ ນ ທວ ່ ງດຶງຕ ົວມ ັນເອງ ເຖິງແມນວ ່ າ່ ຊາວກະສິກອນຈະມີ

ການຈ ັດຕງເປັ ັ ້ ນກຸມ ່ ຫຼື ຍ ັງບໍ່ມີ ກໍ່ ຕາມ. ໂດຍລວມແລວ ້ ການກໍ່ ຮາ່ ງສາ້ ງຕ ົວເປັນຫົວໜວ ່ ຍລວມໝູ່ ຫຼື ກຸມ ່

ຂອງຊາວກະສິ ກອນຢູ່ ສປປ ລາວ ເຫັນໄດ ້ ບາງຫົວໜວ ່ ັງບໍ່ທັນເປັນການ ສາ້ ງພື້ນຖານໃຫເ້ ກີດອ ໍາ ່ ຍ ແມນຍ

ນາດໃນການຕໍ່ ລອງເພື່ ອຊວ ິ ການເປັນຢູຂ ່ ຍປັບປ່ຽນ ຮູບແບບການຜະລິດ, ສະພາບຊີວດ ່ ອງເຂົາເຈົາ້ ແລະ ໂອ

ກາດໃນການຕ ັດສິນໃຈໃນສີ່ ງທີ່ ຈະມີຜນ ົ ກະທົບໂດຍກ ົງຕໍ່ວິຖຊ ີ ວ ິ ດ ິ ການເປັນຢູຂ ່ ອງເຂົາເຈົາ້ ແມນຍ ່ ັງມີຂອບເຂດ ຈາກ ໍ ັດຢູ.່

ໂດຍປະຕິບ ັດຕາມນະໂຍບາຍຂອງລ ັດຖະບານກຽ່ ວກ ັບການສ່ງົ ເສີມການຜະລິດເປັນຟາມເພື່ ອເປັນສິນ

້ ,ແຕຮ ນຍ ູ ແບບການສາ້ ງຕອ ູ ຄາ່ ເພີ່ ມນນແມ ຄາ້ ກະສິກາໃຫ ັ້ ໍ ຫ ່ ັງຂາດຫຼືບ່ ໍທັນເຫັ ນໄດຊ ່ ບ ່ ງໂສມ ້ ນ ້ ຼ າຍຂືນ ້ ັດເຈນເທື່ອຢູ່

່ ັ ກາ່ ວ ແມນຍ ໃນ ສປປ ລາວ. ໂດຍລວມແລວ ່ ັງບໍ່ທັນເຫັ ນ ້ ການຊຸກຍູສ ້ ະໜັບສະໜູນ ໃນສາຍໃຍການຜະລິດດງ ໄດເ້ ຖີງການປັບປຸງອ ໍານາດໃນການຕໍ່ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ. ສວ ່ ນໃຫຍຊ ່ າວກະສິກອນຍ ັງມີແນວໂນມ ້ ຖືກຮ ັກ

ສາ ໃນຕອ ່ ງໂສກ ້ ານຜະລິດ ທີ່ ມີໜາ້ ທີ່ ດ ໍາເນີນການຜະລິດຕາມຄວາມຕອ ້ ງການຂອງຕະຫຼາດພາກພື້ນ ບໍ່ ວາ່ ໃນ

ດາ້ ນບໍລິມາດ ແລະ ຄຸນນະພາບຂອງຜນ ົ ຜະລິດ. ຜົນການວິເຄາະຄງຫ ັ້ ◌ ້ າຼ ສຸດສ ັງຮວມໄດວ ້ າ່ ການສາ້ ງມູນຄາ່ ເພີ່ ມ

ບໍ່ ໄດມ ີ ົດບາດໃນການເພີ່ມອ ໍານາດ, ້ ບ

້ ມ ັນເປັນພຽງການເພີ່ ມລາຍຮ ັບຫຼ າຍຂືນ

ໂດຍສະເພາະ

ໃຫແ ້ ການປະຕິບ ັດມາດຕາການສາ້ ງ ້ ກຊ ່ າວກະ ສິກອນ ຜູທ ້ ່ ີມີຖານະດີ ແລະ ພໍ່ ຄາ້ ຄ ົນກາງ. ເກືອບທົ່ ວໄປແລວ ມູນຄາ່ ເພີ່ ມນນັ ້

ໂດຍພິຈາລະນາຢາ່ ງຖີ່ ຖວ ່ ຍປະສ ົບຜົນສ ໍາເລັ ດໃນສາຍພົວພັນຕະຫຼາດ ້ ນແລວ ້ ເຫັ ນວາ່ ບໍ່ ຄອ

ພາຍໃນ ຫຼື ຕະຫຼ າດ ທອ ່ ອນສູງຢູແ ່ ລວ ້ . ້ ງຖີ່ ນ ທີ່ ມີຄວາມບໍ່ ແນນ

້ ໂດຍມີສາຍພົວພັນທາງກ ົງ ແລະ ທາງອອ ດຂຶນ ຄວາມບໍ່ ແນນ ້ ມ ຈາກ ່ ອນຂອງຕະຫຼາດພາຍໃນແມນເກີ ່

ພຶດຕິກາໍ ຂອງຫົວໜາ້ ແລະ ເຈົາ້ ໜາ້ ທີ່ ທອ ບຄາ່ ທ ໍານຽມຕາ່ ງໆຂອງເຈົາ້ ໜາ້ ໍ ້ ງຖິ່ ນ ໂດຍສະເພາະພືດຕິກາການເກັ

່ ັ ກາ່ ວແມນເປັ ນທີ່ ຮູກ ທີ່ ຢູແ ້ ັນດີໃນ ສປປ ລາວ ແລະ ມີສາຍພົວພັນ ່ ່ ຕລ ່ ະຈຸດໃນຕອ ່ ງໂສກ ້ ານຕະຫຼາດນີ.້ ສີ່ ງດງ

ຢາ່ ງແໜນ ັ້ ຄາ້ ຢູໃ່ ນລາວຈຶ່ ງບໍ່ ສາມາດທີ່ ຈະຄາດເດົາຄາ່ ຂ ົນສ່ງົ ທີ່ ເຂົາ ້ ໜາກ ັບຫຼ າຍໆຜະລິດຕະພັນ. ດວ ້ ຍເຫດນນພໍ່

ຕອ ໍ ເ້ ຮັດໃຫຊ ້ ງຈາ່ ຍຕ ົວຈິງຈາກຈຸດຮ ັບ ເຖິງຈຸດຂາຍສິນຄາ້ ໄດ.້ ຈາກຫຼ າຍໆປັດໃຈຄອບງານີ ້ າວກະສິກອນ ຕອ ້ ງ

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

v

ຖືກກ ົດລາຄາສິນຄາ້ ໃຫຕ ້ າ່ ໍ ລ ົງ. ຍອ ້ ນຄວາມຮ ັບຜິດຊອບທີ່ ມີຕ່ ໍຊາວກະສິກອນຜູຜ ້ ະລິດຍ ັງຕາ່ ໍ ແລະ ລະບ ົບ ການ

ມພຶດຕິກາການເກັ ບຄາ່ ທ ໍານຽມຕາ່ ງໆໃຫເ້ ປັນໄປຢາ່ ງໂລງ ກວດສອບອອນ ໍ ັ້ ່ ລຽ່ ນແມນ ່ ຍ ັງ ່ ແອ, ສະນນການຄວບຄຸ

ຈະເຮ ັດໄດຍ ້ າກ.

ຂນຕອນດ ໍາເນີນການຊຸກຍູກ ັ້ ້ ານຜະລິດເປັນສິນຄາ້ ໃນ

ສປປລາວ

ຍ ັງບໍ່ທັນສາມາດຊວ ່ ຍໃຫຊ ້ າວກະສິ

ກອນໄດຮ ໍ ັງຜກ ັ ດ ັນຊື່ງກ ັນ ແລະກ ັນລະວາ່ ງ ົ ຜະລິດທີ່ ຍຸດຕິທ ໍາເທື່ອ. ເມື່ ອຂາດວິທີການສາ້ ງກາລ ້ ັບລາຄາຂອງຜນ

ວຽກດາ້ ນການເມືອງ ແລະ ດາ້ ນເສດຖະກິດບໍ່ ຈະແຈງ້ ໜັກແໜນ ກໍ່ ເປັນການເຮັດວຽກຊ◌ າໍ ອ ້ ້ ຊ ້ ນກ ັນຂອງທັງ

ສອງຝາ່ ຍ, ເຊິ່ ງມ ັນໄດສ ີ ັນຫາໃນການຄຸມ ້ າ້ ງໃຫມ ້ ບ ້ ຄອງມາຕະຫຼອດ ເຮັດໃຫເ້ ກີດມີການຂ ັດແຍງ່ ທວ ່ ງດຶງລະວາ່ ງ

ຕະຫຼາດ ແລະ ການສາ້ ງຕອ ູ ຄາ່ ເພີ່ ມ. ຍ ັງບໍ່ທັນໄດໃ້ ຫຄ ່ ງກ ັນລະຫວາ່ ງນະ ້ ວາມສ ົນໃຈຕໍ່ສີ່ ງທີ່ ບໍ່ ສອດຄອ ່ ງໂສມ ້ ນ

ໂຍບາຍ ແລະ ການປະຕິບ ັດຕ ົວຈິງເລີຍ. ລ ັດຖະບານຢາກຈະເຫັ ນການກໍ່ ຕງກຸ ັ້ ມ ່ ຊາວກະສິກອນ ຈ ົນກາ້ ວໄປ ເປັນສະຫະກອນ.

ແຕວ ັ ້ ນກຸມ ົ ຜະໂຫຍດຕໍ່ ຊາວກະສິກອນທີ່ ໄດຈ ້ ັດຕງເປັ ່ າ່ ສິ່ ງໃດຄືຜນ ່

ຖາ້ ເຍືອງໃສທ ັ ສະນະ ່ ດ

້ ໃຫ້ ບ ັນດາພໍ່ ຄາ້ ເອກະຊ ົນເປັນຜູສ ແລະ ພາກປະຕິບ ັດຕ ົວຈິງໃນການສ່ງົ ເສີມການຄາ້ ຂອງລ ັດຖະບານ ທີ່ ເນັນ ້ ະ ້ ນ ໜອງປັດໃຈຂາເຂົ້າກະສິກາໍ ແລະ ຮ ັບຊືຜ ົ ຜະລິດ ໂດຍຜາ່ ນນາຍບາ້ ນ?

ຍ ັງມີປະເດັນທີ່ ເປັນພື້ນຖານອີກທີ່ ຕອ າ່ ຊາວກະສິກອນຢູບ ັ້ ່ າງທອ ້ ງຖີ່ ນໃນ ້ ງໄດຄ ້ ໍານຶງເຖີງເພື່ ອຈະໝນໃຈວ

ລາວໄດຮ ່ ຫຼື ◌ືບ່ ໍ. ເຊິ່ ງມີ ້ ມຈະເຂົ້າເປັນສາມະຊິກຂອງກຸມ ້ ັບການສະໜັບສະໜູນຢາ່ ງໜັກແໜນ ້ ແລະເຂົາເຈົາ້ ພອ

້ ໍາຂອງທາ່ ນ ດຣ ຕີ ພົມມະສ ັກ ທີ່ ໄດກ 03 ປະເດັນທີ່ ກຽ່ ວພັນເຖິງຄ ໍາເຫັ ນຊີນ ້ າ່ ວໄວຄ ້ :ື ເລື່ ອງສິດໃນການຄອບ

້ ນ ູ ຂາ່ ວສານ. ຕ ົວຢາ່ ງ ຊາວກະສິກອນຜູທ ຄອງທີ່ ດິນ, ສ ັນຍາເຮັດການຜະລິດທີ່ ເປັນທ ໍາ ແລະ ການມີຂໍມ ້ ່ ີຍ ັງບໍ່ມີ

ຄວາມແນນ ົ ທີແລວ ່ ອນໃນສິດຄອບຄອງທີ່ ດິນຂອງເຂົາເຈົາ້ ແມນພົ ່ ວ ້ ; ເຂົາ ່ ບກ ັບສະຖານະການທີ່ຫຍຸງ້ ຍາກແຕຫ

ເຈົາ້ ຈະມີອ ໍານາດອ ັນໃດເພື່ອຕໍ່ ລອງກ ັບບ ັນດາພໍ່ ຄາ້

ບ ັນດາເຈົາ້ ໜາ້ ທີ່ ຕາ່ ງໆ?

ແລະ

ໂດຍສະເພາະແມນບ ້ ັບການຊວ ່ ຍເຫຼືອຈາກ ່ ັນດາພໍ່ ຄາ້ ທີ່ ໄດຮ

ທັງໆທີ່ ຍ ັງບໍ່ມີຄວາມໝນໃຈວ າ່ ັ້

ໃນອະນາຄ ົດເຂົາເຈົາ້ ຈະສາມາດນ ໍາໃຊທ ້ ່ ີດິນ

ເພື່ ອທ ໍາມາຫາກິນໄດຕ ົ ກະທົບທາງລ ົບ ້ ່ ໍໄປບໍ່ ?. ສິ່ ງທີ່ ນອນໜັກຢູໃ່ ນໃຈຂອງຊາວກະສິກອນສະເໝີມາ ແລະ ມີຜນ

ຕໍ່ ການຕ ັດສິນໃຈຂອງເຂົາເຈົາ້ ແມນບ ່ ັນຫາກຽ່ ວກ ັບການສ ໍາປະທານ, ລ ໍາເນົາໃໝ,່

ການໂຮມບາ້ ນ

ແລະ

ການຈ ັດສ ັນພູມ

້ ນ ູ ທີ່ ພຽງພໍ ນນເປັ ອີກປະການໜຶ່ ງ, ການທີ່ ໄດຮ ັ້ ນສິ່ ງທີ່ ເຮັດໃຫກ ້ ານເຈລະຈາ ແລະ ການຕ ັດສິນໃຈ ້ ັບຂໍມ

້ . ຍ ັງມີຫຼາຍໆກໍລະນີໃນ ສປປ ລາວ ມີປະສິດທິຜນ ົ ຫຼາຍຂຶນ

້ ນ ູ ບໍ່ ຊ ັດເຈນ ແລະ ທີ່ ຊາວກະສິກອນໄດຮ ້ ັບຂໍມ

່ ັ ນນ, ຄ ົບຖວ ັ້ ຈື່ ງມີ ້ າ່ ເຂົາຈະໄດລ ້ າຍຮ ັບໃນລະດ ັບໃດຖາ້ ພວກເຂົາຈະປູກພືດ ກ ຂ ຫຼື ຄ . ດງ ້ ນ ເພື່ ອຈະຮູໄ້ ດວ

້ ນ ້ ນ ຄວາມຈາເປັ ູ ໄດ ້ ູ ອ ັນຫຼ າກຫຼ າຍເພື່ ອໃຫສ ໍ ນທີ່ ຊາວກະສິກອນຕອ ້ ງເຂົ້າເຖີງ ແລະ ມີແຫຼງ ້ າມາດກວດກາຂໍມ ່ ຂໍມ ລະອຽດ.

້ ນ ູ ຂອງ ມ ັນຈະເປັນການດີທ່ ີສຸດຖາ້ ຫາກຊາວກະສິກອນສາມາດນ ໍາໃຊໂ້ ທລະສ ັບມືຖເື ພື່ ອສອບຖາມຂໍມ

ລາຄາປັດໃຈຂາເຂົ້າ ແລະ ລາຄາຂອງຜນ ມຄວາມ ິ ກາ່ ວນນັ ້ ກໍ່ ຍ ັງບໍ່ທັນແມນການເພີ່ ົ ຜະລິດທີ່ ຖືກຕອ ້ ງ. ແຕສ ່ ່ ງທີ່ ່

ສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງເຂົາເຈົາ້ ,

ແຕຢ ່ າ່ ງນອ ້ ຍມ ັນກໍ່ເປັນພື້ນຖານ

ແລະ

ຊວ ່ ຍໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ ສາມາດຮ ັບຮູ້

ບ ັນຫາທີ່ຖືກຕອ ດໄດ ້ ຫຼື ບໍ່ . ໍ ້ າມາດຕ ັດສິນໃຈວາ່ ຈະເອົ າເຂົ້າເປັນກິດຈະກາການຜະລິ ້ ງເພື່ ອໃຫສ

່ ັ ກາ່ ວແມນໄດ ເ້ ອົ າໃຈໃສພ ບ ັນຫາພື້ນຖານອ ັນທີສາມແມນບ ັ ທະ ່ ່ ດ ່ ັນຫາກຽ່ ວກ ັບການຄຸມ ້ ຄອງ, ເຊີ່ ງສີ່ ງດງ

່ ັ ນນກໍ່ ນາຢາ່ ງຕໍ່ ເນື່ ອງ, ໄຊເ້ ວລາ ແລະ ຜູກພັນຫຼາຍຢາ່ ງ; ຖາ້ ບໍ່ ດງ ັ້ ຍ ັງຈະເຮັດໃຫໂ ້ ອກາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງ ຊາວ

ກະສິກອນ

ເປັນສວ ່ ນບຸກຄ ົນ

ຫຼື

້ າກ ຍ ອ ົງການຈ ັດຕງລວມໝູ ໍ ັດ. ັ້ ່ ັງສືບຕໍ່ ມີຂໍຈ

ຖາ້ ຫາກເຫັ ນວາ່

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

vi

ຕອ ີ ວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງໃນລະດ ັບພື້ນຖານໄດ ້ ຢາ່ ງນອ ້ ງຕອບສະໜອງໃຫຊ ້ າວກະສິກອນສວ ່ ນໃຫຍມ ່ ຄ ້ ຍ ໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ ໄດມ ້ ໂີ ອກາດເຈລະຈາ,

ມີສ ັນຍາເຮັດການຜະລິດມີຄວາມເປັນທ ໍາ,

ໄດຮ ້ ັບເງື່ອນໄຂທີ່ ດີກຽ່ ວກ ັບຕະ

່ ັ ທີ່ ທາ່ ນ ດຣ ຕີ ໄດກ ຫຼ າດ-ມີສ ັນຍາທີ່ເປັນທ ໍາ ດງ ົ ພັນຕະຫຼ າດມີຄວາມ ້ າ່ ວມາຂາ້ ງເທິງ, ມ ັນຈະເຮັດໃຫສ ້ ານພວ ໂປ່ງໃສ ແລະ ບໍ່ ບິດເບືອນຈາກຄວາມຈິງເທົ່ າທີ່ ເປັນໄປໄດ.້ ພອ ໍ ນຕ ອ ັ້ ັນຈາເປັ ້ ງໄດໃ້ ຊຄ ້ ວາມພະຍາ ້ ມກ ັນນນມ

ຍາມໃນການປັບປຸງນະໂຍບາຍຕາ່ ງໆເພື່ ອລ ົບລາ້ ງລະບ ົບການຜູກຂາດໃນການເກ ັບຊື້

ແລະ

້ ັດແຍງ່ ຕາ່ ງໆ ກຽ່ ວກ ັບ ທີ່ ດິນ. ພື່ ອແກໄ້ ຂ ຂໍຂ ໂຄຕາໃນລະດ ັບເມືອງ.ນອກນນກໍ່ ັ ້ ແມນນະໂຍບາຍ ່ ຮູບແບບການສະໜັບສະໜູນຕາ່ ງໆທີ່ ຖືວາ່ ເຮັດໃຫເ້ ກີດມີຜນ ົ ຮ ັບທີ່ດີນນັ ້

້ ຊາວກະສິກອນໃນຫຼ າຍລະດ ັບທີ່ແຕກຕາ່ ງກ ັນໄດຮ ້ ັບປະໂຫຍດເພີ່ມຂືນ

ລະບ ົບຜູກຂາດ

ຕອ ໍ ້ ງເຫັ ນໄດເ້ ຖີງຈານວນຂອງ

ແນໃສລ ່ ົດຜອ ່ ນກີ່ ງກາ້ ນສາຂາ

ແລະ

ລະດ ັບ ຂອງບ ັນດາປັດໃຈ ທີ່ ເປັນອ ັນກີດກນັ ້ ທວ ່ ງດຶງອ ໍານາດໃນການຕໍ່ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ. ໃນຂະນະ

ດຽວກ ັນນີ,້ ກໍ່ ຕອ ີ ານການ ໍ ົດ ກ ົນໄກ ທາງການຄາ້ ແລະ ້ ງໄດຮ ້ ັບຮູວ ້ າ່ ການປັບຕ ົວຂອງເສດຖະກິດພາກພື້ນໄດມ ້ ກ ການລງົ ທຶນໄວໝ ່ ຊາວກະສິກອນຂອງລາວ ເຮົາຈະຢືນ ໃນ ້ ງເຫັ ນໄດໃ້ ຫແ ້ ຈງ້ ນນັ ້ ແມນ: ້ ົດແລວ ້ . ທີ່ ສ ໍາຄ ັນຕອ ່ ັ ກາ່ ວ. ພື້ນທີ່ ອ ັນໃດ ພາຍໄຕກ ້ ົນໄກດງ

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

vii

ສາລະບານ ບ ົດນ ໍາ

ii

ຕ ົວອ ັກສອນຫຍໍ້

iii

ບ ົດສ ັງຮວມຫຍໍ້

iv

1 ຄ ໍານ ໍາ ແລະ ປະຫວ ັດຄວາມເປັນມາ

1

1.1 ວິທີການສຶກສາ

2

2 ຄວາມໝາຍຂອງ ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ?

3

ກອນ?

2.1 ເປັນຫຍ ັງຕອ ັ້ ້ ງໄດເ້ ອົ າໃຈໃສຕ ່ ່ ໍອ ົງການຈ ັດຕງຊາວກະສິ

້ ຍອ ໍານວຍ: ໂຄງສາ້ ງຂອງຊາວກະສິກອນ ອ 3 ການຄນຫາສະພາບແວດລ ົ້ ້ ມທີ່ ເອືອ 3.1 ໂຄງສາ້ ງພາຍໃນ/ບາ້ ນ

7 7 8

3.2 ໂຄງປະກອບດາ້ ນກາຍະພາບ/ພູມສ ິ າດ

10

3.3 ໂຄງປະກອບດາ້ ນເສດຖະກິດ/ການຕະຫຼາດ

3.4 ໂຄງປະກອບດາ້ ນ ການເມືອງ/ການຄຸມ ້ ຄອງບໍລິຫານ

3.5 ຜົນໄດຮ ້ ັບຂອງການກະທົບສ ໍາພັນ

12 14 16

4 ກໍລະນີສກ ຶ ສາ

17

4.1 ກຸມ ້ ຍທີ່ ບາ້ ນ ຫາດຍາວ ່ ພໍ່ ຄາ້ ຢາງພາລາຂະໜາດນອ

4.2 ກຸມ ້ ່ ພໍ່ ຄາ້ ສາລີ ທີ່ ແຂວງບໍ່ ແກວ

17 19

4.3 ກຸມ ່ ຜະລິດກາເຟ ທົ່ ງພຽງບໍລະເວນ

21

5 ຈະເພີ່ ມຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນແນວໃດ?

23

ຄວາມເປັນໄປໄດ,້ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກ ແລະ ພື້ນຖານທີ່ ສ ໍາຄ ັນຕາ່ ງໆ

6 ເອກະສານອາ້ ງອີງ

28 ລາຍການແຜນວາດ

ແຜນທີ 01: ຊາວກະສິກອນ ແລະ ການດ ໍາເນີນງານທີ່ ສ ັບສ ົນຂອງອ ົງການຈ ັດຕງ, ັ້ ການປະຕິບ ັດໂຄງສາ້ ງຕາ່ ງໆ

ລາຍການຮູບພາບ

ຮູບທີ 1 ໂຮງສີ ສາລີ ທີ່ ເມືອງ ຫວ ້ ້ ຍຊາຍ, ແຂວງ ບໍ່ ແກວ

້ ມນສິ່ ຮູບທີ 2 ທີ່ ບາ້ ນຫາດຍາວ: ນີແ ່ ງທີ່ ສ ໍາຄ ັນທີ່ຊາວນາປະຕິບ ັດກ ັນບໍ່?

ຮູບທີ 3 ການຈາ່ ຍເງິນຄາ່ ສາລີ: ຈະການ ໍ ົດລາຄາຂອງສາລີໄດຄ ື ນວໃດ? ້ ແ ຮູບທີ 4 ມ ັນເປັນການຍາກທີ່ ຈະເຮັດທຸລະກິດໂດຍບໍ່ ມີໂທລະສ ັບມືຖ ື

6

ໜາ້ ປົກ

viii 5 11

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

viii

ລາຍການ ເອກະສານຊອ ້ ນທາ້ ຍ ້ ນ/ນິຍາມແນວຄວາມຄິດ ເອກະສານຊອ ້ ນທາ້ ຍທີ 1 ເອກະສານຢັງຢື

ເອກະສານຊອ ້ ນທາ້ ຍທີ 2 ຕາຕະລາງການປະຕິບ ັດງານ ແລະ ການສ ໍາພາດບຸກຄ ົນທີ່ສ ໍາຄ ັນຕາ່ ງໆ

ເອກະສານຊອ ້ ນທາ້ ຍທີ 3 ຄ ໍາຖະແຫຼງການຂອງທາ່ ນ ດຣ. ຕີ ພົມມະສ ັກ

ຕໍ່ ກອງປະຊຸມໂລກວາ່ ດວ ໍ້ ັນສະບຽງອາຫານ ້ ຍການຄາປະກ

້ ມນສິ່ ທີ່ ບາ້ ນ ຫາດຍາວ: ນີແ ່ ງທີ່ ສ ໍາຄ ັນທີ່ຊາວນາປະຕິບ ັດກ ັນບໍ່?

21 23 25

1

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

1 ຄ ໍານ ໍາ ແລະ ປະຫວ ັດຄວາມເປັນມາ າ້ ກຽ່ ວກ ັບຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ ແລະ ອ ົງການຈ ັດ ຕງັ ້ ການສຶກສາຄນຄວ ົ້

້ ມນໄດ ຮ ຊາວກະສິກອນໃນຄງນີ ັ້ ແ ່ ້ ັບການມອບໝາຍຈາກ ໜວ ່ ຍປະສານງານ ທຸລະກິດກະສິກາໍ (SWGAB)

້ ໍາຂອງກະຊວງກະສິກາໍ ເຊິ່ ງເປັນປະທານໂດຍກອງສ່ງົ ເສີມກະສິກາໍ ແລະ ປ່າໄມແຫ ້ ງ ່ ຊາດ ພາຍໃຕກ ້ ານຊີນ

ແລະ ປາ ່ ມໄມ,້ ຮວ ່ ມກ ັບອ ົງການພັດທະນາ ແລະ ຮວ ່ ມມື ປະເທດສະວິດສະແລນ SDC. ໜວ ່ ຍປະສານງານ

້ ໃນປີ 2006 ເຊິ່ ງມີຈດ ຸ ປະສ ົງເພື່ອຮວບຮວມບ ົດຮຽນກຽ່ ວກ ັບ ທຸລະກິດກະສິກາໍ (SWGAB) ແມນໄດ ສ ັ້ ນ ່ ້ າ້ ງຕງຂຶ

້ ແຂງໃຫແ ້ ໃສກ ການພັດທະນາທຸລະກິດກະສິກາໃນ ສປປ ລາວ ເພື່ ອເນັນ ໍ ້ ກບ ່ ັນດາຄອບຄ ົວ ່ ານສາ້ ງຄວາມເຂັມ ເປີ ດກວ ້ າງການຜະລິດ, ຕາ່ ງໆ

ແລະ

ຫົວໜວ ່ ຍທຸລະກິດຂະໜາດນອ ້ ຍ,

ການເສີມສາ້ ງຂີດຄວາມສາມາດອ ັນຈາເປັ ໍ ນ.

ມອບໝາຍໃຫເ້ ປັນກອງເລຂາຂອງ

ກະສິກາໍ

(LEAP)

ໜວ ່ ຍປະສານງານ

ໂດຍຖືສ ໍາຄ ັນໃສກ ໍ ົດນະໂຍບາຍກຽ່ ວຂອ ່ ານການ ້ ງ ໂຄງການສ່ງົ ເສີມກະສິກາໍ

ທຸລະກິດກະສິກາໍ

(LEAP)

(SWGAB).

ແມນໄດ ຮ ່ ້ ັບການຊວ ່ ຍເຫຼືອທາງດາ້ ນວິຊາການຈາກອ ົງການ

ໄດຖ ື ້ ກ

ໂຄງການສ່ງົ ເສີມ

HELVETAS

ແລະ

ໄດ ້

ບ ັດໂດຍ ກອງສ່ງົ ເສີມກະສິກາໍ ແລະ ປ່າໄມ ້ (NAFES). ນ ັບຕງແຕ ຮ ັບການຄຸມ ປ ັ້ ັ້ ້ ຄອງ,ຈ ັດຕງປະຕິ ່ ີ 2007 ເປັນຕນມາ, ົ້

ບ ົດລາຍງານຂອງ

້ ມນບ າ້ ຄງນີ ການສຶກສາຄນຄວ ັ້ ແ ົ້ ່ ົດທີ່

ໜວ ່ ຍປະສານງານ ທຸລະກິດກະສິກາໍ (SWGAB).

5

ທີ່ ໄດຮ ້ ັບການສະໜັບສະໜຸນໂດຍ

້ ໍາຂອງ ້ ມນໄດ ດ າ້ ຄງນີ ການສຶກສາຄນຄວ ັ້ ແ ົ້ ່ ້ ໍາເນີນໄປພາຍໄຕຄ ້ ໍາເຫັ ນຊີນ

ທາ່ ນ

ດຣ.

ຕີ

ພົມມະສ ັກ,

ລ ັດຖະມ ົນຕີ ຊວ ້ າ່ ວໄວໃ້ ນກອງປະຊຸມ(World Summit)ວາ່ ່ ຍວາ່ ການກະຊວງກະສິກາໍ ແລະ ປາ ່ ໄມ ້ ທີ່ ໄດກ

ດວ ັນສະບຽງອາຫານໃນເດືອນ ພະຈິກ 2009. ເຊິ່ ງທາ່ ນໄດກ ໍ້ ້ າ່ ວໄວວ ້ າ່ ”ມ ັນເປັນສິ່ ງສ ໍາຄ ັນທີ່ຈະ ້ ຍການຄາປະກ

ຕອ ້ ງລງົ ທຶນໃສຊ ່ າວກະສິກອນ.

້ ມນເພື່ າ່ ຊາວກະສິກອນນນມີ ໃນການລງົ ທຶນດງ່ ັ ກາ່ ວນີແ ິ ໃນ ັ ້ ສດ ັ້ ້ ນໃຈວ ່ ອໃຫໝ

້ ນ ການຄອບຄອງທີ່ ດິນຢາ່ ງເຕັມທີ່ , ໄດເ້ ຮັດສ ັນຍາທີ່ຍຸດຕິທ ໍາ, ສາມາດເຂົ້າເຖິງແຫຼງ່ ຂໍມ ູ , ແລະ ໄດຮ ້ ັບການ ບໍລິການທາງດາ້ ນສຸຂະພາບ, ການສຶກສາ ແລະ ການສ່ງົ ເສີມຕາ່ ງໆ”.

ກອບແນວຄວາມຄິດຂອງການສຶກສາ ແລະ ການລາຍງານຄງນີ ັ ້ 1້ ລວມທັງ ບ ົດລາຍງານອື່ນອີກ 02

້ ົມມຸດຖານທີ່ ສ ໍາຄ ັນຄື: ຢາ່ ງທີນ່ ງແມ ້ ໃນປີ 2010 ແມນໄດ ນ ເ້ ວົ້າເຖິງ 2 ຂໍສ ສະບ ັບທີ່ໄດສ ື ່ ການເອົ າໃຈໃສ ່ ່ ້ າ້ ງຂຶນ

ຕໍ່ ການສ່ງົ ເສີມອ ົງການ ຈ ັດຕງຂອງຊາວກະສິ ກອນ ແລະ ອ ັນທີສອງ ແມນຄວາມມຸ ງຫວ ັ້ ັງ ແລະ ຫວ ່ ້ ່ ງໃຍ

ຂອງພາກລດ ັ

ໃນການຮ ັບປະກ ັນໃຫບ ້ ຍຈະໄດຮ ້ ັບ ້ ັນດາຄອບຄ ົວຊາວກະສິກອນທີ່ ເຮັດການຜະລິດຂະໜາດນອ

້ ນ ້ ມນໄດ ່ ັ ລຸມ ຜົນປະໂຫຍດສູງສຸດ. ການລ ົງເກັບກາຂໍ ູ ໃນຄງນີ ອ ໍ ມ ັ້ ແ ີ ໃສ ່ ກອບ ຄํາຖາມ 3 ຢາ່ ງດງ ່ ້ ງ ່ ນີ:້ •

ກອນ ນํາເອົ າປະໂຫຍດສູງສຸດມາສູຄ ພາຍໄຕເ້ ງື່ ອນໄຂອ ັນໃດ? ທີ່ ຫົວໜວ ັ້ ່ ອບ ່ ຍການຈ ັດຕງຊາວກະສິ ຄ ົວຊາວກະສິກອນ, ໂດຍສະເພາະແມນຄອບຄ ົວທີ່ທຸກຍາກ ຢູໃ່ ນຊຸມຊ ົນຊ ົນນະບ ົດ? ່

•

ມີມາດຕາການອ ັນໃດ?

ຜະລິດຂະໜາດນອ ້ ຍ •

ທີ່ ຈະຊວ ່ ຍໃນການປັບປຸງຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນຜູ້

ມີອປ ຸ ະສ ັກ ແລະ ທາ່ ແຮງອ ັນໃດ? ສ ໍາລບ ັ້ ັ ການນ ໍາໄຊມ ້ າດຕາການເລົ່ ານນ.

າໍ ະກ ັນຄວາມຢູລ ມີຄ ໍາຖາມເພີ່ມເຕີມຈາກຜູຂ ້ ປ ່ ອດຂອງຊາວກະສິ ້ ຽນຄື: ມີຊ ັບພະຍາກອນອ ັນໃດ? ທີ່ ເປັນອ ັນຄ◌

ກອນຜູທ ຸ ຍາກ, ໂດຍສະເພາະສີ່ ງທີ່ ເປັນບອ ່ ນອີງສ ໍາຄ ັນໃນການຕ ັດສິນໃຈດ ໍາເນີນການຜະລິດເພື່ ອຮ ັບປະກ ັນຕໍ່ ້ ກ

ຊີວດ ິ ການເປັນຢູຂ ່ ອງຄອບຄ ົວ.

1

ໃຫເ້ ບິ່ ງເອກະສານຊອ າ້ ນີ.້ ົ້ ້ ນທາ້ ຍທີ 1, ເຊິ່ ງໃນນິຍາມແນວຄວາມຄິດໄດຮ ້ ວບຮວມໄວໃ້ ນເອກະສານອາ້ ງອີງຂອງບ ົດຄນຄວ

2

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

້ ່ຄ ເຫດຜນ າ້ ນີກ ົ ທີ່ ສ ໍາຄ ັນໃນບ ົດຄນຄວ ົ້ ໍ ື ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນນີ້ ແມນຜົ ່ ນຂອງການ

້ ທັງຢູໃ່ ນລະດ ັບຂນທ ກະທົບສ ໍາພັນອ ັນສ ັບສ ົນ ທີ່ ເກີດຂຶນ ັ້ ອ ້ ງຖີ່ ນຈ ົນເຖິງລະດ ັບສາກ ົນ. ໃນບາງກໍລະນີ ທ ໍາມະ

ຊາດຂອງຜນ ົ ການກະທົບສ ໍາພັນທີ່ ນອນໃນກະໂຕອ ໍານາດການຕໍ່ລອງນນັ້ ຍ ັງມີ ອ ັນເຊື່ອງຊອ ້ ນ ທວ ່ ງດຶງຕ ົວມ ັນ

ເອງ ເຖິງແມນວ ັ ້ ນກຸມ ້ ການກໍ່ ຮາ່ ງ ່ ຫຼື ຍ ັງບໍ່ມີ ກໍ່ ຕາມ. ໂດຍລວມແລວ ່ າ່ ຊາວກະສິກອນຈະມີ ການຈ ັດຕງເປັ

ສາ້ ງຕ ົວເປັນຫົວໜວ ່ ຍລວມໝູ່ ຫຼື ກຸມ ່ ຂອງຊາວກະສິ ກອນຢູ່ ສປປ ລາວ ເຫັ ນໄດ ້ ບາງຫົວໜວ ່ ຍ ແມນຍ ່ ັງບໍ່

ທັນເປັນການ ສາ້ ງພື້ນຖານໃຫເ້ ກີດອ ໍາ ນາດໃນການຕໍ່ ລອງເພື່ ອຊວ ່ ຍປັບປຽ່ ນ ຮູບແບບການຜະລິດ, ສະພາບຊີ

້ ່ ໍແມນສິ່ ວິດການເປັນຢູຂ ີ າຍຮ ັບເພີ່ມ ັ້ ບ ່ ຍໃຫຊ ້ າວກະສິກອນໄດມ ້ ລ ່ ອງເຂົາເຈົາ້ . ຜົນຂອງການສຶກສາຄງນີ ່ ງທີ່ ຈະຊວ

້ ແຕຢ ຂຶນ ່ າ່ ງໃດ,

ແຕມ ່ ັນຈະຊວ ່ ຍໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ ມີຄວາມສາມາດໃນການເຈລະຈາ

ກະທົບ ຕໍ່ ຊີວດ ິ ການເປັນຢູຂ ່ ອງເຂົາເຈົາ້ .

ແກໄ້ ຂບ ັນຫາສ ໍາຄ ັນ

ທີ່ ມີຜນ ົ

ໂດຍປະຕິບ ັດຕາມນະໂຍບາຍຂອງລ ັດຖະບານກຽ່ ວກ ັບການສ່ງົ ເສີມການຜະລິດເປັນຟາມເພື່ ອເປັນສິນ

້ ,ແຕຮ ນຍ ູ ແບບການສາ້ ງຕອ ູ ຄາ່ ເພີ່ ມນນແມ ຄາ້ ກະສິກາໃຫ ັ້ ໍ ຫ ້ ັດເຈນເທື່ອຢູ່ ່ ັງຂາດຫຼືບ່ ໍທັນເຫັ ນໄດຊ ່ ບ ່ ງໂສມ ້ ນ ້ ຼ າຍຂືນ

່ ັ ກາ່ ວ ແມນຍ ໃນ ສປປ ລາວ. ໂດຍລວມແລວ ້ ການຊຸກຍູສ ່ ັງບໍ່ທັນເຫັ ນ ້ ະໜັບສະໜູນ ໃນສາຍໃຍການຜະລິດດງ ໄດເ້ ຖີງການປັບປຸງອ ໍານາດໃນການຕໍ່ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ. ສວ ່ ນໃຫຍຊ ່ າວກະສິກອນຍ ັງມີແນວໂນມ ້ ຖືກຮ ັກ

ສາ ໃນຕອ ່ ງໂສກ ້ ານຜະລິດ ທີ່ ມີໜາ້ ທີ່ ດ ໍາເນີນການຜະລິດຕາມຄວາມຕອ ້ ງການຂອງຕະຫຼາດພາກພື້ນ ບໍ່ ວາ່ ໃນ ດາ້ ນບໍລິມາດ ແລະ ຄຸນນະພາບຂອງຜນ ົ ຜະລິດ. ຜົນການວິເຄາະຄງຫ ັ້ ◌ ້ າຼ ສຸດສ ັງຮວມໄດວ ້ າ່ ການສາ້ ງມູນຄາ່ ເພີ່ ມ

້ ມ ັນເປັນພຽງການເພີ່ ມລາຍຮ ັບຫຼ າຍຂືນ

ບໍ່ ໄດມ ີ ົດບາດໃນການເພີ່ມອ ໍານາດ, ້ ບ

ໂດຍສະເພາະ

ໃຫແ ້ ກຊ ່ າວກະ ສິກອນ ຜູທ ້ ການປະຕິບ ັດມາດຕາການສາ້ ງ ້ ່ ີມີຖານະດີ ແລະ ພໍ່ ຄາ້ ຄ ົນກາງ. ເກືອບທົ່ ວໄປແລວ ມູນຄາ່ ເພີ່ ມນນັ ້

ຍ ັງບໍ່ຖືກພິຈາລະນາຢາ່ ງຖີ່ ຖວ ້ ນ

ແລະ

ເຫັ ນວາ່ ບໍ່ ຄອ ່ ຍປະສ ົບຜົນສ ໍາເລັ ດໃນສາຍພົວພັນ

ຕະຫຼາດພາຍໃນ ທີ່ ມີ ຄວາມບໍ່ ແນນ ່ ອນສູງ ລວມທັງການຂາດຄວາມໂປ່ງໃສໃນການຄຸມ ້ ຄອງ.

1.1 ວິທີການສຶກສາ

ການສຶກສາຄງນີ ັ ້ ້ ກວມເອົ າ

3

ກໍລະນີທ່ ີສາມາດສະແດງໃຫເ້ ຫັ ນເຖິງຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງ

ຊາວກະສິກອນຕາມທັດສະນະ ແລະ ສະພາບຂອງອ ົງການຈ ັດຕງຊາວກະສິ ກອນໃນ ສປປ ລາວ. ເຊິ່ ງກໍ ັ້ ່ ັ ລຸມ ລະນີສກ ຶ ສາຕາ່ ງໆລວມ ມີດງ ່ ນີ:້ •

ກໍລະນີບາ້ ນ ຫາດຍາວ ແຂວງຫຼ ວງນາທາ, ເປັນໝູບ ໍ້ ົ້ ທີ່ ເປັນຜູຜ ່ າ້ ນຂອງຄ ົນເຜົ່ າມງ, ້ ະລິດ ແລະ

ຂາຍຢາງພາລາດວ ້ ຍຕ ົນເອງ

•

້ ່ ໍແມນກຸ ກຸມ ່ ມ ້ (ກຸມ ່ ເຫຼ່ ົ ານີບ ່ ພໍ່ ຄາ້ ທີ່ ່ ຜູຜ ້ ະລິດ ແຕເ່ ປັນພໍ່ ຄາ້ ຄ ົນກາງ/ກຸມ ່ ພໍ່ ຄາ້ ສາລີ ທີ່ ແຂວງບໍ່ ແກວ ້ າລີ) ເກັບຊືສ

•

ກຸມ ໍ ັກ ່ ຜະລິດກາເຟ ແລະ ສະມາຄ ົມຂອງກຸມ ່ ຜະລິດກາເຟ (AGPC) ແຂວງ ຈາປາສ

້ ມນໄດ ້ ນ ດ ູ ນີແ ການລ ົງເກັບກາຂໍ ແລະ ແຂວງ ບໍ່ ແກວ ໍ ມ ໍ້ ່ ້ ໍາເນີນຢູທ ່ າງພາກເໜືອທີ່ ແຂວງ ຫຼ ວງນາທາ ້

ເຊິ່ ງໄດສ ິ ຄາ້ . ແຕຍ ໍ ັດຈຶ່ງເຮັດໃຫບ ້ ່ ໍສາມາດລ ົງໄປ ້ ໍາພາດບ ັນດາຜູຄ ້ ົນ, ກຸມ ່ ຕາ່ ງໆໃນຕອ ່ ງໂສສ ້ ນ ່ ອ ້ ນມີເວລາຈາກ

້ ນ ້ ນ ູ ຕ ົວຈິງທີ່ ແຂວງ ຈາປາສ ເກັບກາຂໍ ູ ຕາມເອກະສານ ການສຶກ ງລາຍລະອຽດຂອງຂໍມ ໍ ັກ, ສວ ໍ ມ ່ ນຫຼາຍແມນເບີ່ ່

ສາສະພາບເສດ ຖະກິດ-ສ ັງຄ ົມຂອງກຸມ ່ ປູກກາເຟຢູ່ ພູພຽງ ບໍລະເວນຈາກ ອ ົງການ PCADR/PAB ແລະ

ບ ົດສຶກສາຕອ ູ ຄາ່ ເພີ່ ມຂອງກາເຟ. ່ ງໂສມ ້ ນ

້ ມນມີ ໃນການລ ົງຢຽ້ ມຢາມທາງພາກເໜືອນີແ ່ ຄວາມສ ັບສ ົນຍອ ້ ນມີ

3

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

້ ນ ເອກະສານຂໍມ ູ ທີ່ ຫຼ າກຫຼ າຍ, ເຊິ່ ງລວມເຖິງຫຼ າຍກໍລະນີສກ ຶ ສາ ກຽ່ ວກ ັບການປູກຢາງພາລາທີ່ ບາ້ ນ ຫາດຍາວ,

ແລະ ບ ົດລາຍງານອື່ນໆທີ່ ກຽ່ ວຂອ ້ ງ;

້ ນ ູ ຂອງທຸລະກິດ ສາລີ ແມນໄດ ຮ ສ ໍາລ ັບການເກັບກາຂໍ ໍ ມ ່ ້ ັບລາຍລະອຽດ

ເພີ່ ມເຕີມຈາກອ ົງການ VECO2 ແລະ ລາຍລະອຽດການສຶກສາຕອ ູ ຄາ່ ເພີ່ ມຂອງ ສາລີ ຈາກອ ົງການ ່ ງໂສມ ້ ນ PCADR – PASS.3

ໄດມ ັ ເຖິງສະພາບ ີ ານປຶ ກສາຫາລືກ ັນກຽ່ ວກ ັບບ ົດລາຍງານອື່ນໆທີ່ ພົວພນ ້ ກ

ເສດຖະກິດ

ກະສິກາໍ

ກອນໃນສາຍພວ ລວມທັງສະພາບຂອງການຈ ັດຕງຂອງຊາວກະສິ ົ ພນ ັ ການຕະຫຼ າດຢູ່ ສປປ ລາວ. ການສ ໍາພາດ ັ້

ກ ັບເຈົາ້ ໜາ້ ທີ່ ລດ ັ , ຜູຕ ້ າງໜາ້ ແລະ ພະນ ັກງານຈາກອ ົງການຜູໃ້ ຫທ ້ ຶນ ແລະ ອ ົງການສາກ ົນ, ນາຍບາ້ ນ ແລະ

ຜູນ ັ ້ ັງໄດເ້ ຂົ້າ ້ ໍາກຸມ ່ ຊາວກະສິກອນ ໃນຮູບແບບສ ໍາພາດເປັນລາຍບຸກຄ ົນ ແລະ ແບບເປັນກຸມ ່ ຍອ ່ ຍ. ພອ ້ ມນນຍ

ພົບກ ັບພະນ ັກງານຂນນ ັ ້ ໍາຂອງກະຊວງກະສິກາໍ ແລະ ປາ ່ ໄມ,້ ພະນ ັກງານຈາກພາກສວ ່ ນເອກະຊ ົນ ແລະ ຍ ັງ ໄດລ ຶ ສາທີ່ ມີຢູ່ ສປປ ລາວ ອີກດວ ້ ຍ. ້ ກ ້ ວມເອົ າປະສ ົບການ ຫຼາຍປີ ຂອງຜູ້ ທີ່ ເຄີຍໄດສ

້ ມນໄດ ້ ນ ວ ເ້ ລີ່ ມຕງແຕ ູ ຢູ່ ສປປ ລາວຄງນີ າ້ ສຶກສາຂໍມ ການຄນຄວ ັ້ ັ້ ແ ົ້ ່ ັນທີ 19 ມ ັງກອນ ເຖິງ ວ ັນທີ 2 ່

້ ແ ກຸມພາ 2010, ລວມທັງລງົ ສະໜາມ 05 ມືຢ ແລະ ບໍ່ ແກວ ໍ້ ້ (ຕາຕະລາງການປະຕິບ ັດງານ ູ່ ຂວງຫຼ ວງນາທາ ກະລຸນາເບິ່ ງເອກະສານ ຄ ັດຕິດ ທີ 2)

2. ຄວາມໝາຍຂອງ “ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ”? ້ ມນບໍ່ າ້ ນີແ ກອບຄວາມຄິດຂອງບ ົດສຶກສາຄນຄວ ົ້ ້ າຍເຖິງ ອํານາດໃນການຕໍ່ ລອງໂດຍກ ົງ, ແຕ ່ ່ ໄດໝ

ມ ັນເປັນຄ ໍາສ ັບທີ່ມີຄວາມໝາຍໄປໃນທາງເສດຖະກິດ, ແລະ ຄວາມສາມາດຂອງຊາວກະສິກອນໃນການຕໍ່ ລອງ

ເພື່ ອໃຫໄ້ ດເ້ ງື່ ອນທີ່ ດີໃນການຂາຍສິນຄາ້ ຂອງພວກເຂົາ

(ເຊັ່ ນ:

ເງື່ ອນໄຂທາງດາ້ ນລາຄາ,

ໄລຍະເວລາ,

ຈານວນ ແລະ ຄຸນນະພາບ). ເພາະສະນນັ້ ຄ ໍາວາ່ ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງ ຈຶ່ ງຖືກເບິ່ ງໃນແງຂອງ ໍ ່

ຄວາມອາດສາ ທັນທີ,

ຈະເປັນ

ມາດໃນການເຈລະຈາເວລາຂາຍເພື່ ອໃຫໄ ້ ດຕ ້ າມຮູບແບບທີ່ ເໝາະສ ົມ ການລ ົມປາກເປົ່າ

ຫຼື

ການເຮັດສ ັນຍາກອ ່ ນລວ ່ ງໜາ້ ກໍ່ ຕາມ.

້ ໂດຍ ບໍ່ ວາ່ ຈະເກີດຂຶນ

ຕາມພາສາລາວ,

ຄ ໍາວາ່

“Power” ແມນໝາຍເຖິ ງ “ອ ໍານາດ” ເຊິ່ ງມີຄວາມໝາຍທີ່ ບໍ່ ເໝາະສ ົມປານໃດເພາະມ ັນມີຄວາມໝາຍໄປໃນລ ັດ ່ ່ ັ ນນ, ຖະການ, ມີຄວາມໝາຍໃນທາງສະຖາບ ັນ ແລະ ສິດອ ໍານາດຂອງທາງການຫຼາຍກວາ່ . ດງ ັ ້ ໃນພາສາລາວ

ເພິ່ ນຈຶ່ ງແນະນ ໍາໃຫໃ້ ຊຄ ້ ໍາວາ່ “bargaining capacity” ຫຼື (ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງ). ເຖິງຢາ່ ງໃດກໍ່ ຕາມ,

ຄ ໍາວາ່

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງ

ກໍ່ ຍ ັງຖືກຕີຄວາມໝາຍອອກໄປໄດຢ ້ າ່ ງ

ກວາ້ ງຂວາງ, ເພາະມ ັນຍ ັງມີຄວາມໝາຍນອກເໜືອຈາກຂອບຂອງເສດຖະກິດໄດ.້ ຕ ົວຢາ່ ງ: ການປຶ ກສາຫາລື

້ ຕຖ ້ ່ຍ າ້ ໃນຄງນີ ກ ັນເພື່ອດ ໍາເນີນການຄນຄວ ໍ ັງເກີດມີຂໍໂ ັ້ ກ ົ້ ່ ໍາເຫັ ນທີ່ ຕ ົງກ ັນກໍ່ຄື ້ ຽງ ແລະ ສ ັບສ ົນຕໍ່ຄ ໍາສ ັບທີ່ໃຊ.້ ແຕຄ

ມ ັນ ຕອ ້ ງປະກອບມີພື້ນຖານຂອງການສາ້ ງອ ໍານາດຂອງຊາວກະສິກອນ, ໂດຍສະເພາະໃນການເຂົ້າເຖິງ ແລະ

ການຄວບຄຸມຊ ັບສິນຕາ່ ງໆຂອງເຂົາເຈົາ້ ທີ່ ຈາເປັ ໍ ນໃນການຜະລິດ. ສິ່ ງສ ໍາຄ ັນທີ່ສຸດກໍ່ ຄື ທີ່ ດິນ. ແນນ ່ ອນແລວ ້ ວາ່ , ຄํາວາ່ ການສາ້ ງອ ໍານາດ ນນມ ັ ້ ັນຍ ັງມີຄວາມໝາຍທີ່ ບໍ່ ແນນ ່ ອນ, ແຕໂ່ ດຍລວມແລວ ້ ມ ັນໝາຍເຖິງ ” ຄວາມ

2 3

Vredeseilanden, ອ ົງການສາກ ົນ ເບລຢຽ້ ມ

Point d’Application dans les quatre districts du Sud de Sayaboury du PCADR.

4

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ສາມາດຂອງບຸກຄ ົນ ຫຼື

ກຸມ ່ ຄ ົນ ໃນການສາ້ ງທາງເລືອກ ແລະ ປັບປ່ຽນທາງເລືອກຕາ່ ງໆໃຫກ ້ າຍມາເປັນ

ແນວທາງ ການປະຕິບ ັດໄດ.້ ....”4

ໃນການປຶ ກສາຫາລື ແບບກ ົງໄປກ ົງມາແລວ ໍ ນທີ່ ຈະ ້ ກຽ່ ວກ ັບ ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງ, ມ ັນຈາເປັ

ຈາລະນາ ອ ັນລວມມີທງັ ອ ົງປະກອບລວມຂອງການເຈລະຈາ ຕອ ັ້ ້ ງໄດຫ ້ ວນກ ັບໄປເບິ່ງຄືນ ຂນຕອນການພິ

້ ງຕນວ ້ ນ ແລະ ວາລະໃນການເຈລະຈາ ທີ່ ວາງໄວໃ້ ນເບືອ ູ ໃນການ ົ້ າ່ : ຈະເຈລະຈາກຽ່ ວກ ັບສິ່ງໃດ? ທຸກຝາ່ ຍມີຂໍມ

ເຈລະຈາ ແລະ ມີຄວາມເຂົ້າໃຈຕໍ່ ຄວາມໝາຍຂອງມ ັນເປັນອ ັນດຽວກ ັນ ຫຼື ບໍ່ ? ແລະ ໄດມ ີ ານເຈລະຈາກ ັນແທ້ ້ ກ

ຈິງບໍ່ ?

ຫຼ າຍປີ ຜາ່ ນມາໄດມ ີ ຼາຍໆໂຄງການໄດໃ້ ຫກ ັ ສະໜູນການສາ້ ງຕງກຸ ັ້ ມ ່ ຊາວກະສິກອນ. ລ ັດຖະ ້ ຫ ້ ານສະໜບ

5 ້ ໜັກໃຫກ ບານລາວເອງກໍ່ ໄດເ້ ນັນ ົ້ ່ ງຊຸມປີ 1970. ໄດເ້ ລີ່ ມຕນຈາກການໄຊ ້ ້ ານຊວ ່ ຍເຫຼືອໃນດາ້ ນນີ,້ ເຊິ່ ງໃນຊວ

ຮູບແບບການໂຮມຕ ົວກ ັນ

ເຂົ້າເປັນຫົວໜວ ່ ຍສະຫະກອນ.

ໃນປະຈຸບ ັນ,

ໄດມ ີ ານນ ໍາສະເໜີຈ ັດຕງຮູ ັ ້ ບແບບ ້ ກ

່ ັ ກວ ຂອງຫົວໜວ ິ ກ ິ າໍ ຄ ົບຊຸດ ເໝາະສ ົມພຽງພໍ ; ເຊີ່ ງສີ່ ງດງ ໍ ັງບໍ່ທັນມີນຕ ່ ຍສະຫະກອນມາຄືນໃໝ ່ ແຕກ ່ ່ຍ ່ າ ມ ັນກໍ່

ກອນຈະສາມາດເປັນເຄື່ ອງມື ທີ່ ມີປະສິດທິພາບ ໃນການ ຍ ັງເປັນທີ່ ຂອ ັ້ ້ ງໃຈກ ັນຢູວ ່ າ່ ການຈ ັດຕງຂອງຊາວກະສິ

ສາ້ ງຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງໄດແ ້ ທ້

ຫຼື ບໍ່ . ຕາມ ກອບແນວຄວາມຄິດທີ່ ໄດວ ້ ເິ ຄາະ ຂອງ ໜວ ່ ຍປະສານ

້ ໃນສະພາບ ງານທຸລະກິດກະສິກາໍ (SWGAB),ໄດເ້ ຫັນວາ່ ກຸມ ັ້ ນ ້ ັບການຊຸກຍູໃ້ ຫສ ້ າ້ ງຕງຂຶ ່ ຊາວກະສິກອນທີ່ ໄດຮ

້ າດເປັນເຄື່ ອງມືໃນການກະຕຸນ ຸ ປະສ ົງຂອງບຸກຄ ົນພາຍນອກ. ທີ່ ເປັນຢູປ ັ ້ ອບ ັນລຸຈດ ້ ໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ ຈ ັດຕງເພື່ ່ ະຈຸບ ັນນີອ

ອີງໃສຜ າ້ ຜາ່ ນມາ, ເຫັ ນໄດວ ົ ການຄນຄວ ົ້ ໍ ນສ ໍາລບ ັ ອ ົງ ່ ນ ້ າ່ ໃນ ສປປ ລາວ ການສາ້ ງເງື່ ອນໄຂທີ່ ຈາເປັ

ການຈ ັດຕງຊາວກະສິ ກອນທີ່ ຈະນ ໍາຜົນປະໂຫຍດດີທ່ ີສຸດມາສູເ່ ຂົາເຈົາ້ ໄດນ ນຍ ັ້ ັ້ ້ ນແມ ່ ັງບໍ່ທັນເຫັ ນໄດຊ ້ ັດເຈນເທື່ອ.

່ ັ ທີ່ ກາ່ ວນີຕ ້ ອ ແນນ ີ ໍາອະທິບາຍຢາ່ ງຈະແຈງ້ ທັງໃນດາ້ ນເສດຖະກິດ, ່ ອນ ຕໍ່ ຄວາມເປົ່ າວາ່ ງຂອງຄ ໍາຕອບດງ ້ ງໄດມ ້ ຄ

ການເມືອງ, ສ ັງຄ ົມ ລວມທັງດາ້ ນກາຍະພາບ ທີ່ ຊາວກະສິກອນ ແລະ ກຸມ ິ ່ ໄດພ ້ ະຍາຍາມທີ່ ຈະປົກປ້ອງຊີວດ

ການເປັນຢູຂ ່ ອງເຂົາເຈົາ້ (ເບິ່ ງແຜນວາດ 1). ເປັນອ ັນຈະແຈງ້ ທີ່ ຕອ ້ ງດ ໍາເນີນການໃດໆ

ແທນທີ່

ກອນບໍ່ ມີພາລະທີ່ ອ ົງການຈ ັດຕງຊາວກະສິ ັ້

ອ ໍານາດຂອງພາກສວ ່ ນລ ັດຖະບານແລະ

ເສດຖະກິດພາກພື້ນໄດລ ້ ວມທັງ

ພາກສວ ້ ງຖິ່ ນ ຫາກບໍ່ ມີ ບ ົດບາດເຂົ້າແຊກແຊງ. ແຕໃ່ ນທາງກ ົງກ ັນຂາ້ ມ ່ ນເອກະຊ ົນ ແລະ ເຈົາ້ ໜາ້ ທີ່ ຂອງທອ ການກະທົບສ ໍາພນ ັ ຂອງທຸກພາກສວ ່ ນທີ່ ກາ່ ວນີ້

ໂອກາດຂອງຄວາມຢູລ ່ ອດຂອງເຂົາເຈົາ້ .

ມ ັນພັດສາ້ ງຜນ ົ ກະທົບທີ່ ຮຸນແຮງຕໍ່ ຊາວກະສິກອນ

ແລະ

້ ນ 4 ຂໍມ ູ ຈາກທະນາຄານໂລກ ກຽ່ ວກ ັບ ການເພີ່ ມຄວາມສາມາດ ແລະ ຫຼຸດຜອ ີ້ ຈງວາ່ .... ການຂະຫຍາຍຕ ົວຂອງຊ ັບ ່ ນຄວາມທຸກຍາກ (200: 1) ໄດຊ ້ ແ

ສິນ ແລະ ຄວາມສາມາດຂອງປະຊາຊ ົນຜູທ ຸ ຍາກທີ່ ໄດມ ີ ວ ີ ານເຈລະຈາ, ມີອ ໍານາດ, ມີການຄວບຄຸມ ແລະ ມີສະຖາບ ັນທີ່ ມີຄວາມ ້ ກ ້ ສ ່ ນຮວ ່ ມຢູນ ່ ໍາ, ໄດມ ້ ກ ຮ ັບຜິດຊອບທີ່ ມີຜນ ົ ກະທົບຕໍ່ ຊີວດ ິ ຂອງເຂົາເຈົາ້ .

5 ໃນປະຫວ ັດຂອງສະຫະກອນໃນ ສປປ ລາວ, ກະລຸນາເບິ່ ງ: Castell J.C., ບ ົວຫອມ B., ແກວ ້ ໂພໄຊ A., ດວງສະຫວ ັນ L., 2008. “ການ ້ົ ບໍລິຫານ ການປ່ຽນແປງ ຈາກ ກຸມ າ້ ນະໂຍບາຍ - 22 ່ ຊາວກະສິກອນ ມາເປັນ ສະຫະກອນ ໃນ ສປປ ລາວ” ການຕິດຕາມການສ ໍາມະນາການຄນຄວ ທັນວາ 2008, NAFRI, ວຽງຈ ັນ, ສປປ ລາວ.

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ການຈາ່ ຍເງິນຄາ່ ສາລີ: ຈະກ ໍານ ົດລາຄາຂອງສາລີໄດຄ ື ນວໃດ? ້ ແ

5

6

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ແຜນວາດ 01: ຊາວກະສິກອນ ແລະ ການຈ ັດຕງຂອງຊາວກະສິ ກອນທີ່ ດ ໍາເນີນການໃນໂຄງປະກອບ,ການກະທົບສ ໍາພັນອ ັນສ ັບສ ົນ. ັ້

ໂຄງປະກອບທາງດາ້ ນ

ໂຄງປະກອບທາງດາ້ ນ

ການເມືອງ/ການບໍລິຫານ

ເສດຖະກິດ/ຕະຫຼາດ ໂຄງສາ້ ງພາຍໃນ / ບາ້ ນ

ໂຄງປະກອບດາ້ ນກາຍະ ພາບ/ພູມມີສາດ

້ ຈາກບ ັນດາໂຄງປະກອບຕາ່ ງໆພາຍໃນບາ້ ນ ຫຼື ກຸມ ການກະທົບສ ໍາພ ັນຂອງບ ັນດາປັດໃຈ ແລະ ອ ໍານາດຕາ່ ງໆທີ່ ເກີດຂຶນ ັ ້ ັນ ່ ບາ້ ນນນມ ເປັນຕ ົວກ◌ານ ໍ ົດໃຫເ້ ຫັ ນໄດ ້ ວາ່ ຊາວກະສິກອນສວ ່ ຈະມີຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງໄດ ້ ຫຼື ບໍ່ . ່ ນບຸກຄ ົນ ຫຼື ກຸມ ພາຍໄຕເ້ ງື່ ອນໄຂໃດເຂົາເຈົາ້ ຈະກາຍເປັນຜູທ ້ ່ ີເສັ ບປຽບ? ແລະ ພາຍໄຕເ້ ງື່ ອນໄຂໃດ?ເຂົາເຈົາ້ ຈະເປັນຝາ່ ຍໄດປ ້ ຽບ? ແລະ ເວລາໃດ ຊາວກະສິກອນຈື່ ງຈະເກີດມີອ ໍານາດຕໍ່ລອງໃນການດ ໍາເນີນທຸລະກິດຕາ່ ງໆ? ໃຜເປັນຜູຕ ້ ັດສິນວາ່ ມ ັນເປັນຜ ົນໄດຮ ້ ັບທີ່ເປັນທ ໍາແລວ ້ ?

7

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ກອນ?

2.1 ເປັນຫຍ ັງຕອ ັ້ ້ ງເອົ າໃຈໃສ ່ ຕໍ່ ອ ົງການຈ ັດຕງຊາວກະສິ ້ ແຂງຂອງບ ັນດາກຸມ ຄວາມໝນຄ ມ ັ ້ ົງໃນວ ົງຈອນຂອງການພັດທະນາແມນຄວາມເຂັ ່ ່ .

ປະສ ົບຜົນສ ໍາເລັ ດຫຼ າຍເທົ່ າທີ່ ຄວນ. ລາຍບຸກຄ ົນນນອາດຈະບໍ່ ັ້

ຄິດອ ັນດຽວກ ັນແລວ ຶ້ . ີ ນ ົ ກະທົບໃນທາງທີ່ ດີຂນ ້ ມ ັນຈະເຮັດໃຫມ ້ ຜ

ການປະຕິບ ັດເປັນ

ແຕຖ ັ ້ ນກຸມ ່ ທີ່ ມີສ ໍາມະຊິກທີ່ ມີແນວ ່ າ້ ຫາກຈ ັດຕງເປັ

ເກືອບທຸກເອກະສານດາ້ ນການພັດທະນາກະສິ

ກາໍ ແລະ ການພັດທະນາຊ ົນນະບ ົດແມນໄດ ຍ ຶ ສາ ກຽ່ ວກ ັບການຈ ັດຕງກຸ ັ້ ມ ່ ທີ່ ປະຕິບ ັດ ່ ້ ົກຕ ົວຢາ່ ງ ຫຼື ກໍລະນີສກ ໃນຫຼາຍໆລະດ ັບເຊິ່ງເປັນສາ້ ງພື້ນຖານອ ໍານາດຕໍ່ລອງຂອງສາມະຊິກກຸມ ໂດຍທົ່ ວໄປ,ທຸກໂຄງການຂອງນ ັ້ ່ ນນໆ.

ຜູໃ້ ຫທ ້ ຶນແກກ ່ ານພັດທະນາຊ ົນນະບ ົດແມນ ່

ມີ ນື່ ງໃນອ ົງປະກອບຂອງຂອງໂຄງການກຽ່ ວຂອ ້ ງກ ັບການຈ ັດຕງັ ້

ກຸມ ່ ຊື່ ງອາດເປັນກຸມ ່ ເພື່ ອການທອ ້ ນໂຮມເງິນ ແລະ ສິນເຊື່ ອ, ເພື່ ອການຜະລິດ, ການຕະຫຼາດ, ເພື່ ອຊວ ່ ຍ ເຫຼືອຕ ົນເອງ, ເພື່ ອການສ່ງົ ເສີມກະສິກາໍ ແລະ ອື່ ນໆ.

້ ມນເພື່ ອເຮັດໃຫຊ ສິ່ ງທີ່ ສ ໍາຄ ັນໃນການກໍ່ຕງກຸ ັ້ ມ ້ າວກະສິກອນໄດມ ້ ໂີ ອກາດສະແດງຂໍ້ ່ ່ ຊາວກະສິກອນນີແ

້ , ຄິດເຫັ ນຫຼາຍຂຶນ

ອ ັນຈະນ ໍາໄປສູກ ່ ານເຮັດໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ ມີຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງ

ໃນບ ັນຫາຕາ່ ງໆທີ່ ກຽ່ ວ

້ ມນໄດ ້ ນ ້ . ຂໍມ ເ້ ອົ າມາຈາກນິຕະຍາສານ ເລຊາ LEISA Maganzine ູ ຂາ້ ງລຸມ ຂອ ່ ່ ນີແ ້ ຼ າຍຂຶນ ້ ງກ ັບເຂົາເຈົາ້ ໄດຫ

editorial (2007: 4):

ບ ົນພື້ນຖານໃນດາ້ ນສິດທິແລວ ້ ,

້ື ໄດ ້ ກຸມ ິ ທີ່ ມີຄວາມແຕກຕາ່ ງທີ່ ດີຂນ ່ ຊາວກະສິກອນສາມາດສາ້ ງຊີວດ

ໂດຍສະເພາະຜູທ ັ້ ິ ການເປັນຢູຂ ່ ທີ່ ມີການຈ ັດຕງທີ່ ່ ອງເຂົາເຈົາ້ .... ກຸມ ້ ່ ີມີຄວາມພະຍາຍາມເຮັດວຽກເພື່ ອປັບປຸງຊີວດ ້ ແຂງສາມາດດ ໍາເນີນການໃນບ ັນຍາກາດທີ່ກວ ເຂັມ ້ າງຂວາງກວ ່ າ............. ການເຮັດວຽກຮວ ່ ມກ ັນສາມາດສາ້ ງ

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງສ ໍາມະຊິກໄດດ ີ ວ ້ ກ ່ າ, ຊວ ່ ຍໃຫສ ້ າມາດແບງ່ ເບົາພາລະ, ລົດຄວາມສຽ່ ງ ແລະ ້ . ລົດຕນົ້ ທຶນລງົ ໄດ.້ .. ກຸມ ີ ວາມສາມາດຕໍ່ ລອງສູງຂຶນ ້ ຄ ່ ແມນເຄື່ ່ ອງມືທ່ ີສ ໍາຄ ັນໃນການຊ ັກນ ໍາຊາວກະສິກອນໃຫມ

ເປັນຫຍ ັງ ຈື່ ງຍ ັງບໍ່ທັນມີໂຄງການທີ່ ຊວ ຸ່ ໃດນື່ ງຂະຫຍາຍຕ ົວເປັນແບບຢາ່ ງໄດ?້ ຄ ໍາຕອບ ່ ຍສາ້ ງໃຫກ ້ ມ

້ ົງໃສບາງ ສວ ນໄດ ້ ໃນຄ ໍາອະທິບາຍເຖິງ ເຫດຜນ ົ ໃນການຮວມຕ ົວກ ັນຂອງປະຊາຊ ົນ ແລະ ຂໍສ ່ ນໜຶ່ ງ ແມນເຫັ ່

່ ັ ກາ່ ວ: ການທີ່ ຊາວກະສິກອນໄດເ້ ຂົ້າມາຮວມໂຕກ ັນນນັ ້ ແມນໄດ ຢາ່ ງທີ່ ເປັນເງື່ ອມເງົາໃນກອບຄວາມຄິດດງ ຮ ່ ້ ັບ ການຊ ັກຈູງຈາກຄ ົນພາຍນອກດວ ົ ຕອບແທນໃດໜຶ່ ງ ຫຼື ບໍ່ , ຫຼື ເຂົາເຈົາ້ ເຮັດວຽກ ້ ຍການໃຫສ ້ ັນຍາວາ່ ຈະໃຫຜ ້ ນ

ຮວ ໍ ອ ້ ງໄດກ ້ ວດສອບຕື່ ມວາ່ ສະພາບແວດລອ ່ ມກ ັນເພື່ອເປົ້າໝາຍຂອງເຂົາເຈົາ້ ເອງ? ພວກເຮົາຈາຕ ້ ມໂດຍລວມ ນເປັ ນການຊວ ຂອງກຸມ ັ້ າເຈົາ້ ກ ັນແທ.້ ັ້ ່ ່ ຍເຫຼືອ ຫຼື ເປັນການກີດກນເຂົ ່ ນນແມ

ອ 3. ການຄນຫາສະພາບແວດລ ົ້ ້ ມ ທີ່ ຊ ັກນ ໍາ: ໂຄງສາ້ ງຂອງຊາວກະສິກອນ ໃນພາກນີ,້ ແຜນວາດທີ 1 ໄດສ ້ ະແດງໃຫເ້ ຫັ ນລາຍລະອຽດໂດຍໄດອ ້ ະທິບາຍເຖິງຕ ົວແປສ ໍາຄ ັນຂອງ

4 ໂຄງປະກອບທີ່ ແຕກຕາ່ ງກ ັນ. ເຊິ່ ງບ່ງົ ບອກເຖີງຄວາມສ ັບສ ົນຂອງສະພາບຕ ົວຈິງ ແລະ ມ ັນບໍ່ສາມາດຈະ

່ ັ ກາ່ ວ ກວມເອົ າໄດທ ຸ ຂອບເຂດຂອງການກະທບ ົ ສ ໍາພນ ັ ລະຫວາ່ ງໂຄງປະກອບດງ ້ ກ ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນໄດ ້

(ເບິ່ ງລູກສອນທີ່ ຢູໃ່ ນຮູບ).

ອ ັນຈະນ ໍາໄປສູ່

ການສາ້ ງ

່ ັ ກາ່ ວ, ດວ ້ ຍເຫດດງ

ພະຍາຍາມອະທິບາຍ ເຖິງທາ່ ອຽ່ ງສ ໍາຄ ັນຂອງຜນ ົ ການປະຕິບ ັດ ຢູຫ ່ ຼາຍໆພາກ ໃນຂອບເຂດທົ່ ວປະເທດ.

ຈື່ ງໄດ ້

8

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

3.1 ໂຄງສາ້ ງພາຍໃນ/ບາ້ ນ ຖາ້ ເບີ່ ງ ປັດໃຈພາຍໃນ ເພື່ ອໃຫຄ ັ້ ມ ່ ຂອງຊາວກະສິກອນ ແລະ ້ າດຄະເນໃຫເ້ ຫັ ນໄດ ້ ວາ່ ການຈ ັດຕງກຸ

ລາຍບຸກຄ ົນ ມີຄວາມສາມດໃນການຕໍ່ ລອງ ໄດ ້ ຫຼື ບໍ່ ນນັ້ ແມນຕ ່ ອ ້ ງເບີ່ ງ ພາວະການເຕີບໂຕ ຫຼື ການປຽ່ ນ

ແປງ ຂອງກະໂຕ ກຸມ ້ ງກ ັບສະພາບພື້ນທີ່ ່ ແລະ ຂອງບາ້ ນ. ຖາ້ ເບີ່ ງ ເງື່ ອນໄຂອື່ ນທີ່ ກຽ່ ວຂອ

ລວມໄປຮອດ

ສະພາບ ຖະໜົນ ຫົນທາງ, ວ ັດທະນະທ ໍາ-ສ ັງຄ ົມ ແລະ ກ ົນໄກປະສານສ ົມທົບອື່ ນໆ ຈະເຫັ ນວາ່ : ”ກຸມ ່ ” ສາມາດ ຂະຫຍາຍກວ ັ ້ ເມື່ ອເບີ່ ງຕາມເງື່ ອນໄຂຂອງ ສປປ ລາວ ້ າງ ໄປເກີນກວ ່ າ ໜື່ ງບາ້ ນ. ດວ ້ ຍເຫດນນ,

ແລວ ່ າ້ ນ ່ ງໃສຂ ່ ອບເຂດບາ້ ນເປັນພື້ນຖານ ເຊັ່ ນ ກໍລະນີ ຢູບ ່ ຈະບໍ່ ແມນອີ ້ ເຫັ ນວາ່ ການ ເຄື່ ອນໄຫວຂອງ ກຸມ

້ ນ ູ ລະອຽດໃນຂາ້ ງລຸມ ຫາດຍາວ, ອ ັນໄດໃ້ ຫຂ ້ ໍມ ່ ນີ.້

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນໃນຂນບ ັ້ ມ ັ ້ າ້ ນ ແລະ ຂນກຸ ່ ບາ້ ນນນັ້ ມ ັນມີສອງດາ້ ນທີ່

າ້ ງເສດຖະກິດ ສ ໍາຄ ັນຕອ ໍ ົດ ພຶດຕິກາໃນການສ ໍ ັ ໃຈສ ໍາຄ ັນໃດແດທ ່ ປດ ່ ່ ີເປັນຕ ົວການ ້ ງລ ົງເລິກເບິ່ ງ. ທ ໍາອິດ, ແມນມີ

ຂອງຄອບ ຄ ົວ ຫຼື ສວ ັ ໃຈສ ໍາຄ ັນໃດແດທ ່ ໄດ?້ ່ ນບຸກຄ ົນໄດ?້ ອ ັນທີສອງ, ມີປດ ່ ່ ີເປັນຕ ົວນ ົດຜົນສ ໍາເລັ ດຂອງກຸມ

້ ມນມີ ທັງສອງຢາ່ ງນີແ ົ ກະທົບໂດຍກ ົງໃນລະດ ັບທອ ່ ຜນ ້ ງຖິ່ ນ.

6 ໄດມ ີ ານປະເມີນຫຼາຍຢາ່ ງກຽ່ ວກ ັບການປະຕິບ ັດໜາ້ ທີ່ ຂອງກຸມ ້ ກ ່ .

ພວກເຮົາຍ ັງໄດມ ້ ໂີ ອກາດໃຈແ ້ ຍກ

ລ ັກສະນະຕາ່ ງໆຂອງກຸມ ົ ສ ໍາເລັ ດແລວ ັ ້ ປະສ ົບຜນ ້ ນ ໍາອີກ. ເຖິງຢາ່ ງໃດກໍ່ ຕາມ, ຄວນສ ັງ ່ ແລະ ອ ົງການຈ ັດຕງທີ່ ນການປະເມີ ນ ປະເພດກຸມ ຫຼື ເກດໄວວ ັ້ ່ ່ ້ າ່ ບ ັນດາການປະເມີນຕາ່ ງໆນນແມ

ອ ົງການຈ ັດຕງທີ່ ັ ້ ໄດຈ ົນ ັ້ ້ ັດຕງມາດ

ແລວ ໍ ັດ ແລະ ປະເພດກຸມ ່ ນີ້ ່ ທີ່ ມີເປົ້າໝາຍບໍ່ ທັນຊ ັດເຈນ ແລະ ເວລາທີ່ ຈາກ ້ , ເຊິ່ ງມ ັນແຕກຕາ່ ງກ ັບປະເພດກຸມ ແມນຈະສ ັງເກດເຫັ ນໄດຄ ່ ້ າ້ ຍຄຽງກ ັນໃນເຂດຊ ົນນະບ ົດທົ່ວ ສປປ ລາວ; ປະຊາຊ ົນຈະຊວ ່ ຍເຫຼືອກ ັນໂດຍການ

ແລກປຽ່ ນແຮງງານໃນການຜະລິດກະສິກາ, ໍ ຮວ ່ ມກ ັນເຮັດວຽກສ ັງຄ ົມ, ຊວ ່ ຍກ ັນໃນການປຸກສາ້ ງອາຄານຕາ່ ງໆ

ບ ັນດາກຸມ ເຫຼ່ ົ ານີເ້ ປັນຕນ. ົ້ ່ ທີ່ ຍ ັງບໍ່ທັນຄ ົງຕ ົວແນນ ່ ອນ ໄດສ ້ ະແດງໃຫເ້ ຫັ ນວາ່ ເຂົາເຈົາ້ ຈະເຮັດວຽກຮວ ່ ມກ ັນກໍ່ຕ່ ໍ

ເມື່ ອເຂົາມີຄວາມຕອ ຸ ປະສ ົງອ ັນດຽວກ ັນເທົ່ ານນ. ັ້ ້ ງການ ແລະ ມີຈດ

ໃນກໍລະນີທ່ ີຊາວກະສິກອນໃນ ສປປ ລາວ ສາມາດສາ້ ງຕງກຸ ັ້ ມ ່ ແລະ ດํາເນີນການໃນຮູບແບບກຸມ ່

ປະສ ົບຜົນສ ໍາເລັ ດ ແລະ ໝນຄ ັ ້ ົງໄດນ ້ ະແດງທັດສະນະເອກະພາບເປັນນື່ ງດຽວ, ່ ອ ່ ນທີ່ ພວກເຂົາໄດສ ້ ນັ ້ ແມນບ

່ ັ ລຸມ ເຊິ່ ງໄດມ ກອນ ໃນຮູບແບບດຽວກ ັນ ຄືດງ ີ ານລາຍງານກຽ່ ວກ ັບອ ົງການຈ ັດຕງຊາວກະສິ ັ້ ້ ກ ່ ນີ:້ • • •

້ ດວ ພວກເຂົາສາ້ ງຕງກຸ ັ້ ມ ້ ຍຕ ົນເອງ); ້ ຍການແນວຄິດຂອງຕ ົນເອງ (ເຊັ່ ນ: ເລືອກເປົ້າໝາຍດວ ່ ຂຶນ

ມີຈດ ຸ ປະສ ົງ, ເປົ້າໝາຍທີ່ ຈະແຈງ້ ;

້ ແຂງ ແລະ ຮ ັບຜິດຊອບ: ມີແນວຄິດທີ່ ໂປ່ງໃສ, ມອງການກວາ້ ງໄກ, ເພື່ ອປະ ມີຄວາມເປັນຜູນ ້ ໍາທີ່ເຂັມ ໂຫຍດສວ ່ ນລວມ,

ມີຄວາມເປັນປະຊາທິປະໄຕ,

ພາກສວ ່ ນຕາ່ ງໆໃນສ ັງຄ ົມເຂົ້າກ ັນໄດ;້

• • •

6

ສາມາດປັບໂຕໄດງ້ າຍ ່

ແລະ

ສາມາດຮີບໂຮມ

ມີການຕ ັດສິນໃຈທີ່ ໂປ່ງໃສ;

ເຮັດວຽກເປັນໝູຄ ່ ະນະ (ສ ໍາມະຊິກໃນກຸມ ່ ມີສວ ່ ນຮວ ່ ມໃນການຕ ັດສິນໃຈ);

ກຸມ ້ ົດລະບຽບຕາ່ ງໆທີ່ ຈະແຈງ້ ); ່ ເຄົາລ ົບ ກ ົດລະບຽບທີ່ສ ໍາຄ ັນ (ມີການບ ັງຄ ັບໄຊກ

ເບິ່ ງຕ ົວຢາ່ ງຢູວ ກອນ ັ້ ່ າລະສານ ເລຊາ (LEISA), ເຫຼັ້ມທີ 23, No. 1 (ມີນາ 2007), ບ ັນຫາສະເພາະກຽ່ ວກ ັບອ ົງການຈ ັດຕງຊາວກະສິ

9

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

•

ມີຄວາມສາມາດໃນການວິເຄາະ ແລະ ແກໄ້ ຂບ ັນຫາ, ແລະ ມີຄວາມສາມາດໃນການຮວບຮວມຊ ັບ ພະຍາກອນຈາກຫຼ າຍໆບອ ້ າມາດບ ັນລຸເປົ້າໝາຍໄດ;້ ່ ນເພື່ ອໃຫສ

• •

ມີຄວາມສາມາດແກໄ້ ຂຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກພາຍໃນໄດ;້

ມີການພົວພນ ັ ສ ັງຄ ົມທີ່ດີຢພ ້ ງ, ມີເຄືອຄາ່ ຍ ູ່ າຍໃນກຸມ ່ (ມີຫຼາຍທັກສະ ແລະ ຫຼາຍປະສ ົບການທີ່ກຽ່ ວຂອ

ການພົວພນ ັ ທີ່ ດີ);

•

ມີຄວາມສາມາດໃນການປັບໂຕຕາມສະພາບການໄດດ ້ .ີ ທັງໝດ ົ ລກ ັ ສະນະຕາ່ ງໆທີ່ ກາ່ ວຂາ້ ງເທິງນີເ້ ຫັ ນໄດວ ້ າ່ ປັດໃຈການນ ໍາພາເປັນສິ່ ງສ ໍາຄ ັນ, ເພາະມ ັນເປັນ

ຸ່ ແລະ ເປັນ ເອກະປັດໃຈທີ່ ຊ ັກນ ໍາໃຫກ ປັດໃຈຕ ັດສິນໃນການສາ້ ງຊື່ ສຽງໃຫແ ຸ່ ປະສ ົບຄວາມສ ໍາເລັ ດໄດ.້ 7 ້ ກກ ່ ມ ້ ມ ້ ັງຄ ັບໃນການປະຕິບ ັດຫຼາຍພໍ ເທົ່ າໃດ ເນື່ ອງຈາກຍ ັງບໍ່ມີຂໍບ

ກຽ່ ວກ ັບປະຊາຊ ົນທີ່ຈະເລືອກເອົ າເຂົ້າຮວ ່ ມ

ໃນກຸມ ່ ນນັ ້ ່ ຫຼື ບໍ່ ນນັ ້ ຫຼື ຍ ັງຂາດການຕີລາຄາເປັນລາຍບຸກຄ ົນຂອງເຂົາເຈົາ້ ເອງວາ່ ການເປັນສາມະຊິກໃນກຸມ ຈະມີຜນ ົ ໄດຮ ົ້ ນ ແລະ ເວລາທີ່ ໃຊໄ້ ປ ຫຼື ບໍ່ . ແຕຢ ່ າ່ ງໃດກໍດີ ເຖິງແມນວ ່ າ່ ກຸມ ່ ອາດຈະໄດຮ ້ ັບຜົນ ້ ັບສູງກວາ່ ຕນທຶ

ສ ໍາເລັ ດ ແຕຜ ີ ວ ົ ປະໂຫຍດທີ່ ສ ໍາຄ ັນໂດຍສະເພາະ ່ ທ ້ ູ ່ ີທຸກຍາກ ກໍ່ ຍ ັງຖືກປ່ອຍປະ ຫຼື ບໍ່ ທັນໄດມ ້ ສ ່ ນຮວ ່ ມໃນຜນ

ແມນທາງດ າ້ ນສິນເຊື່ ອ; ພວກເຂົາເຫັ ນວາ່ ປະຊາຊ ົນຜູທ ັ ້ ພຽງແຕເ່ ປັນຜູທ ່ ້ ່ ີຍ ັງທຸກຍາກນນບໍ່ ້ ່ ີບໍ່ ສາມາດຊວ ່ ຍເຂົາໄດ ້

ແລວ ່ ງດຶງຄວາມສ ໍາເລັ ດຂອງກຸມ ່ ອີກ. ້ ແຕຍ ່ ັງເປັນຜູທ ້ ່ ີ ຖວ

ຕາມການສ ັງເກດໂດຍສວ ົ ການສຶກສາ ແລະ ການປະເມີນຜົນມາຫຼາຍໆຢາ່ ງເຫັ ນວາ່ ມີ ່ ນຕ ົວ, ຈາກຜນ

ສປປ ລາວ ໄດຄ ພຽງແຕສ ັ້ ້ ໍານຶງ ແລະ ປະຕິບ ັດ ້ ັບການສາ້ ງຕງໃນ ່ ຊາວກະສິກອນທີ່ ໄດຮ ່ ວ ່ ນນອ ້ ຍນື່ ງຂອງກຸມ

້ ແມນຍ ່ັ ໄດ ້ ຕາມປະເດັນທີ່ ກາ່ ວມາຂາ້ ງເທິງນນ. ເພາະສວ ັ້ ັ້ ນ ່ ນໃຫຍແ ່ ລວ ້ ກຸມ ່ ທີ່ ໄດຮ ້ ັບການສາ້ ງຕງຂຶ ່ ອ ້ ນຄ ໍາສງ ຂອງຕ ົວແທນຈາກພາຍນອກຫຼາຍກວາ່ .

ເຄີຍມີປະສ ົບການມາກອ ່ ນ.

້ າດຈະແມນເພື່ ໃນການຮວມໂຕຂອງເຂົາເຈົາ້ ນີອ ອເຮັດໃນສິ່ ງທີ່ ເຂົາບໍ່ ່

ຊາວກະສິກອນບໍ່ ວາ່ ຍິງ

ຫຼື

ຊາຍ

ແມນໄດ ຮ ່ ້ ັບການຊຸກຍູໃ້ ຫເ້ ຂົ້າຮວ ່ ມກຸມ ່ ເພື່ ອ

ປະຕິບ ັດຕາມເປົ້າໝາຍຂອງຕ ົວແທນຈາກພາຍນອກ ໃນການຈ ັດຫາທຶນ ແລະ ການບໍລິການອື່ ນໆ. ປະຊາຊ ົນ

ສວ ນເພື່ ອຢາກໄດປ ັ້ ັ ໃຈນ ໍາເຂົ້າ, ່ ນໃຫຍທ ່ ່ ີສະມ ັກເຂົ້າຮວ ່ ມກຸມ ່ ນນແມ ່ ້ ດ

ແຕບ ່ ່ ໍແມນຍ ່ ອ ້ ນຄວາມຕອ ້ ງການຂອງເຂົາ

້ ມນມີ ເຈົາ້ ເອງ. ໂດຍລວມແລວ ັ້ ມ ້ ັນລຸເປົ້າໝາຍ ່ ແນວໂນມ ້ ພຽງແຕເ່ ພື່ ອໃຫບ ່ ຊາວກະສິກອນນີແ ້ , ໃນການຈ ັດຕງກຸ ຂອງຄ ົນພາຍນອກຫຼ າຍກວາ່ .

້ ຈາກຕ ົວແທນພາຍນອກນນກໍ່ ບ ັນດາກຸມ ັ້ ບ່ ໍໄດໝ ັ້ ນ ້ າຍວາ່ ່ ທີ່ ສາ້ ງຕງຂຶ

ຫຼ ມ ົ້ ເຫຼ ວ

ສະເໜີໄປ.

ແຕຢ ່ ໃູ່ ນ

້ ່ລ ສປປ ລາວ ກໍ່ ມບ ໍ ະນີຂອງພໍ່ ຄາ້ ໜໍ່ ໄມຂ ໍ ວມມີກລ ີ າງກຸມ ້ ົມທີ່ແຂວງ ່ ເຫຼ່ ົ ານີກ ້ ັບຜົນສ ໍາເລັ ດເຊັ່ ນກ ັນ. ເຊິ່ ງກຸມ ່ ທີ່ ໄດຮ

ກຸມ ອຸດ ົມໄຊ (ບາ້ ນນາແພງ), ໍ້ ່ ຕາ່ ໍ ຫູກຢູ່ ແຂວງ ຫົວພັນ, ກຸມ ່ ຜະລິດກາເຟບາງກຸມ ່ ຢູ່ ່ ຂວງອື່ ນໆ, ກຸມ ່ ສິນເຊື່ ອຢູແ

້ ່ ໍໄປ). ເຖິງຢາ່ ງໃດກໍ່ ຕາມ, ກໍ່ ຍ ັງມີ ແຂວງ ຈາປາສ ໍ ັກ ແລະ ກຸມ ່ ຜູຜ ້ ະລິດ - ຂາຍສາລີ (ອະທິບາຍລະອຽດໃນຂໍຕ

ປະຊາຊ ົນທີ່ມີທກ ຸ່ ມີຄວາມໝນຄ ັ ສະ ແລະ ປະສ ົບການໃນການກໍ່ຕງກຸ ັ ້ ົງໄດ.້ ຕາມການ ັ້ ມ ່ ຍໃຫກ ້ ມ ່ ທີ່ ສາມາດຊວ 7

ເບິ່ ງປຶ້ ມ ບ ົວຫອມ B., ແກວ ວຂອງກຸມ ົ້ ້ ໂພໄຊ A., Castella J.C., ດວງສະຫວ ັນ L., 2008. “ເງື່ ອນໄຂທີ່ ພາໃຫປ ້ ະສ ົບຜົນສ ໍາເລັ ດ ຫຼື ລມເຫຼ ່ ຊາວ

ກະສິກອນ: ກໍລະນີສກ ຶ ສາທີ່ ເມືອງ ຊ ໍາເໜືອ, ແຂວງຫວ ົ ພ ັນ.”

ວຽງຈ ັນ, ສປປ ລາວ.

້ົ ການຕິດຕາມການສ ໍາມະນາການຄນຄວ າ້ ນະໂຍບາຍ - 22 ທັນວາ 2008, NAFRI,

10

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ຄາດຄິດໄວອ ນໄປໄດວ ີ ຢາ່ ງໜຶ່ ງ ແມນອາດເປັ ັ້ ນຜູຮ ້ ກ ່ ້ າ່ ພະນ ັກງານຂອງຕ ົວແທນຈາກພາຍນອກນນເປັ ້ ັບຜິດຊອບ

້ ນ ູ ເພີ່ ມເຕີມກະລຸນາເບິ່ ງ ປຶ້ ມ ສະໜອງຕອບຕໍ່ ຄວາມຕອ ໍ ນຕາ່ ງໆຂອງຂນທ ັ້ ອ ້ ງຖິ່ ນໄດ.້ ສ ໍາລ ັບຂໍມ ້ ງການ ອ ັນຈາເປັ

ຂອງ ບ ົວຫອມ B. et la (2008), ຫົວຂໍ້ ວາ່ ດວ ້ ຍ ຕະຫຼາດຂອງສິນຄາ້ ເຄື່ ອງປ່າຂອງດ ົງ (2005) ໃນການ

ປັບປຸງຊີວດ ິ ການເປັນຢູຂ ່ ອງປະຊາຊ ົນເຂດພູດອຍໃນ ສປປ ລາວ.

ເຖິງແມນວ ່ ແມນກ ່ ຽ່ ວຂອ ້ ງ ກ ັບຮູບແບບການນ ໍາພາຂອງ ່ າ່ ການດ ໍາເນີນງານປະຕິບ ັດໜາ້ ທີ່ ຂອງກຸມ

ຜູນ ີ ໍາຄ ັນອີກປະການນື່ ງຄືການ ອາ່ ນອອກ ຂຽນເປັນຂອງບຸກຄ ົນ ເຂົ້າສູ່ ຖານະຕ ໍາແນງ່ ້ ໍາກຸມ ່ ແຕ ່ ຍ ັງມີສ່ ງສ ເປັນທາງການ. ດວ ້ າຍບາ້ ນ ຫຼື ສ ໍາມະຊິກຂອງຄະນະບາ້ ນຕອ ້ ງໄດເ້ ຮັດວຽກເປັນຜູນ ້ ໍາ ້ ຍເຫດນນັ້ ຈຶ່ ງເຮັດໃຫນ

ຂອງກຸມ ່ ການຄວບຕ ໍາແໜງ ່ ຂອງຜູນ ້ ໍາທີ່ເປັນທາງການ ້ ງໃຫຄ ້ ວາມສ ົນໃຈ ຫຼ າຍທີ່ ສຸດແມນ ່ ຢູຄ ່ ເື ກົ່ າ. ທີ່ ສ ໍາຄ ັນຕອ ແມນຊໍ່ ີ ວ ່ ນຮວ ່ ມຂອງ ່ ສະແດງໃຫເ້ ຫັ ນໄດເ້ ຖີງ ການສະກ ັດກນັ້ ໃນເລື່ ອງການສາ້ ງຂີດຄວາມສາມາດໃນການມສ

ຜູນ ເພດ ຍິງ ແລະ ຊາຍໃນການເປັນຜູນ ັ້ ້ ໍາຄ ົນເກົ່າທີ່ ້ ໍາຂອງກຸມ ່ ພາຍໃນບາ້ ນ; ທີ່ ຮາ້ ຍແຮງໄປກວາ່ ນນ,ເວລາໃດທີ່

ໄດຖ ື ເລືອກມາກອ ັ້ ຄວາມຂະຫຍ ັນ ຍີ່ ງເຮັດໃຫຜ ້ ກ ່ ນນນມີ ້ ມ ້ ນ ້ ູ ໍາຄ ົນອື່ນໆບໍ່ ມີໂອກາດສະແດງຕ ົວອອກມາໄດ ້ (ພອ ້ ເດັ່ ນຂອງການປະຕິບ ັດໜາ້ ທີ່ ໃນຖານະເປັນກຸມ ນ ຍ ັງເປັນການກີດກນຄວາມພົ ັ້ ່ ເຊັ່ ນກ ັນ).

່ ັ ທີ່ ໄດກ ດງ ວ ັ້ ໍ ນທີ່ ຕອ ້ າ່ ວມາຂາ້ ງເທິງນນແລ ້ , ຈຶ່ ງເຫັ ນໄດເ້ ຖິງຄວາມຈາເປັ ້ ງໄດເ້ ອົ າໃຈໃສ ່ ຕໍ່

ປັດໃຈບຸກ

ຄ ົນ ຫຼື ປັດໃຈດາ້ ນສະພາບຄອບຄ ົວ ເພື່ ອເຂົ້າໃຈແຈງ້ ເຖີງ ພື້ນຖານ ພຶດຕິກາໍ ແລະ ການຕ ັດສິນໃຈ..

ຕ ົວຢາ່ ງ: ຊາວກະສິກອນທີ່ ນອນໃນຊວ ຜະລິດ ຈາກພໍ ກມ ຸ້ ຢູ່ ກຸມ ໍ ່ ງການປັບປຽ່ ນ ພຶດຕິກາການ ້ ກິນ ໄປ ເປັນ ການຜະລິດໃຫເ້ ປັນສິນຄາ້

ຍອ ້ ຍ ້ ນພວກເຂົາເຈົາ້ ມີທຶນໜອ

ຫຼື

ບໍ່ ?

ຖານະເສດຖະກິດຄອບຄ ົວ

ໃນພາວະ

່ ັ ກາ່ ວຈະມີຜນ ດງ ົ ກະທົບອ ັນໃຫຍ ່ ຈາກການເລືອກນີ້ ແມນ ່ ການຈ ັດແບງ່ ແຮງງານ ແລະ ຄວາມສຽ່ ງຕາ່ ງໆ.

ແມນຫຍ ໃນຊວ ັງເປັນສິ່ ງທີ່ ກະຕຸນ ິ ຈະກາໍ ນນໆ? ັ້ ັ ່ ້ ໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ ລ ົງທຶນດວ ້ ຍເງິນສ ົດໃສກ ່ ດ ່ ງການປັບປ່ຽນນີ້ ພດ

ເປັນຊວ ັ ້ ຊາວກະສິກອນຕອ ີ ຮອ ົ ລະປູກທີ່ ເກັບກຽ່ ວໄດໃ້ ຫໄ້ ວເທົ່ າທີ່ ຈະ ່ ງທີ່ ຂາດເງິນສ ົດ ສະນນ, ້ ງໄດຮ ້ ບ ້ ນຂາຍຜນ ໄວໄດ.້ ແຕກ ່ ົງກ ັນຂາ້ ມ, ໃນກໍລະນີ ຂອງການ ປູກກາເຟ ພວກເຂົາຈະຂາຍກາເຟຂຽວ. ຍີ່ ງໄປກວ ່ ານນັ ້ ບາງ

ຄອບຄ ົວຊາວກະສິກອນ ຍ ັງຕອ ້ ງຕິດໜີ້ ພໍ່ ຄາ້ ຄາ່ ປັດໃຈການຜະລິດ ໃນການປູກພືດເສດຖະກິດ ຫຼື ອາດຈະ

້ ັນກໍ່ເປັນສິ່ ງໜຶ່ ງທີ່ ບ່ງົ ມີໜີ້ ເງິນສ ົດ ທີ່ ໄດ ້ ກູຢ ້ ືມເງິນນ ໍາບ ັນດາພໍ່ ຄາ້ ມາໃຊກ ້ ອ ່ ນອີກດວ ້ ຍ. ບ ັນດາປັດໃຈເຫຼ່ ົ ານີມ

້ ແຕ ່ ກຸມ ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງໄດ ້ ຫຼື ບໍ່ . ຍ ົກເວັນ ບອກ ໃຫຮ ູ້ າ່ ຊາວກະສິກອນນນຈະມີ ັ້ ່ ໃດທີ່ ມີ ້ ວ ້ ແຂງດີ ອາດຈະສາມາດຫຼຸດຜອ ່ ັ ກາ່ ວນີໄ້ ດ ້ ແລະ ສາມາດຫຼຸ ດຜອ ການຈ ັດຕງເຂັ ັ້ ມ ່ ນບ ັນຫາດງ ່ ນຄວາມສຽ່ ງລ ົງໄດ ້ ເຊັ່ ນກ ັນ.

3.2 ໂຄງປະກອບດາ້ ນກາຍະພາບ/ ພູມມີສາດ ໂຄງປະກອບດາ້ ນກຍະພາບຂອງບາ້ ນເປັນສິ່ ງໜຶ່ ງທີ່ ມີບ ົດບາດທີ່ສ ໍາຄ ັນໃນການຕ ັດສິນບ ົດບາດຂອງ

ຊາວກະສິກອນ ແລະ ມີຜນ ົ ຕໍ່ ຜົນໄດຮ ້ ັບຂອງການດ ໍາເນີນທຸລະກິດຕາ່ ງໆອີກດວ ້ ຍ. ໂຄງສາ້ ງທາງດາ້ ນດາ້ ນກາ

້ ວມມີທ່ ີດິນ ແລະ ພູມລ ໍາເນົາຂອງຂ ົງເຂດນນ; ເຊັ່ ນ ຄວາມຄອ ຍະພາບນີລ ັ້ ້ ຍຊ ັນ, ປະເພດ ແລະ ຄຸນນະ

ພາບຂອງດິນ, ນາ, ໍ ການປົກຫຸມ ໍ້ ພື້ນທີ່ ປ່າ, ແລະ ຄວາມສ ົມດູນ ລະຫວາ່ ງພື້ນທີ່ ປ່າ ແລະ ພື້ນທີ່ ການກະສິກາ. ້

ຂອງປ່າໄມແມ ໍ ົດ ການກະທົບສ ໍາພນ ັ ກ ັບບ ັນດາໂຄງປະກອບດາ້ ນອື່ ນໆ. ອີກຢາ່ ງໜຶ່ ງທີ່ ້ ນມີ ່ ບ ົດບາດໃນການການ ສ ໍາຄ ັນຂອງໂຄງສາ້ ງທາງດາ້ ນກາຍະພາບແມນກ ່ ຽ່ ວພັນກ ັບ

ການມີໂຄງລາ່ ງພື້ນຖານໃນການຄ ົມມະນາຄ ົມ,

11

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ເຊິ່ ງລວມມີບ ັນດາຖະໜົນຫົນທາງ ແລະ ເຄື່ ອຄາ່ ຍໂທລະສ ັບມືຖຕ ື າ່ ງໆ. ຕ ົວຢາ່ ງຂະຫຍາຍ ແລະ ຍ ົກຄຸນ

້ ທາງ ກໍ່ ຖວ ນະພາບ ຂອງເສັນ ື າ່ ເປັນຜົນໄດຮ ້ ັບຂອງການກະທົບສ ໍາພັນລະຫວາ່ ງໂຄງປະກອບດາ້ ນການເມືອງ ແລະ ດາ້ ນເສດຖະກິດ.

ໃນຂະນະທີ່ ພວກເຮົາເບິ່ ງໄປທີ່ ໂຄງສາ້ ງທາງດາ້ ນກາຍະພາບ, ພວກເຮົາຕອ ້ ງລ ົງເລິກຕື່ ມອີກ ວາ່ ມີຜະ

ລິດຕະພັນໃດ

ໃນ ສປປ ແລະ ກິດຈະກາໃດແດ ທ ັ້ ັ ພື້ນທີ່ ນນໆ. ໍ ່ ່ ີເໝາະສ ົມສ ໍາລບ

ກິດຈະກາຫຼ ໍ າຍໆຢາ່ ງທີ່ ບໍ່ ມີການທົດສອບຄວາມເໝາະສ ົມໃດໆເລີຍ

ຫຼື

ລາວ

ໄດມ ີ ານສ່ງົ ເສີມ ້ ກ

ກໍ່ ຕອ ື ້ ກ ້ ງປະຕິບ ັດຕາມເງື່ອນໄຂທີ່ ໄດຖ

ກສາລີ ທັງທີ່ ຜົນໄດຮ ການ ໍ ົດໃຫ.້ ຕ ົວຢາ່ ງທີ່ ເຫັ ນຈະແຈງ້ ກໍ່ ຄື ຢູທ ້ ັບຕາ່ ໍ , ຫຼື ່ າງພາກເໜືອສວ ່ ນຫຼ າຍແມນຈະປູ ່

ຕອ ົ ໄດຜ ົ ຜະລິດສູງ ແຕຄ ໍ້ ດຫຼຸດລງົ ແລະ ດິນເຊາະ ້ ນ ້ ງລ ົງທຶນສູງເພື່ ອໃຫໄ້ ດຜ ້ ນ ່ ວາມອຸດ ົມສ ົມບູນຂອງດິນຊາພັ

8 ເຈື່ ອນ, ນອກນນັ ້ ຍ ັງມີການຖາງປ່າຂະຫຍາຍພື້ນທີ່ ເພື່ ອປູກສາລີໃນແຕລ ີ ໂດຍຍ ັງບໍ່ທັນໄດກ ້ າ່ ວເຖິງ . ່ ະປີ ອກ

ອ ັນເປັນເຫດໃຫຊ ູ ໝາກເຜັ ນ ຢູແ ໍ ອ ້ ຈາຕ ້ ງໄດເ້ ສຍເງິນຈາໍ ້ າວກະສິກອນ ຫຼ າຍໆຄອບຄ ົວ ຜູປ ້ ກ ່ ຂວງ ບໍ່ ແກວ ນວນ ຫຼວງຫຼ າຍ?9.

ຖາ້ ຫາກຊາວສະກິກອນປະຕິບ ັດຕາມຄ ໍາແນະນ ໍາຂອງຄ ົນພາຍນອກໃນການປູກພືດຢູແ ່ ຕລ ່ ະຂ ົງເຂດທີ່

ທ ການ ັງ ໍ ົດໃຫສ ິ ່ ້ ງເວົ້າເຖິງກຽ່ ວກ ັບຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ລອງ? ແມນຫຍ ່ ່ ີຈະຕອ ້ ະເພາະແລວ ້ , ຈະມີສ່ ງໃດແດ

້ ຖາ້ ຫາກເມືອງ ຈະຈາກ ຈະເກີດຂຶນ ໄດກ ໍ ັດພື້ນທີ່ ສະເພາະໃຫແ ໍ ້ ຕລ ່ ະກິດຈະກາໂດຍບໍ່ ້ ວດເບິ່ ງວາ່ ມ ັນເໝາະສ ົມກ ັບ

່ ັ ກາ່ ວແລວ ກິດຈະການ ໍ ນັ ້ ຫຼື ບໍ່ ? ຖາ້ ຫາກຊາວກະສິກອນບໍ່ ແນໃ່ ຈໃນການດ ໍາເນີນກິດຈະກາດ ໍ ງ ້ ເຂົາສາມາດປະຕິ

ເສດທີ່ ຈະບໍ່ ຮວ ຈ ັ້ ັ ້ ນໄດ ້ ຊາວກະສິກອນ ແລະ ອ ົງການຈ ັດຕງນ ່ ມນ ໍາໄດ ້ ຫຼື ບໍ່ ? ແລວ ້ ັດກອງປະຊຸມເພື່ ອປຶ ກສາ

ອອກຄ ໍາຄິດເຫັ ນກ ັນ ຫຼື ບໍ່ ? ຊາວກະສິກອນຈະສາມາດຕໍ່ ລອງລາຄາໄດ ້ ຫຼື ບໍ່ ຖາ້ ເຂົາເຈົາ້ ຢູໃ່ ນພື້ນທີ່ ທີ່ ບໍ່ ມີເຄືອ ໂດຍບໍ່ ສາມາດກວດເບິ່ ງລາຄາສິນຄາ້ ໂຕໃໝຂ ່ ອງເຂົາເຈົາ້ ໄດເ້ ຊັ່ ນ

ຄາ່ ຍໂທລະສ ັບມືຖພ ື ຽງພໍ

ລາຄາຂອງສາລີ

ວ ເພື່ ອເຮັດຫົວອາຫານ ຫຼື ມ ັນຕນຈາກພາກສ ົ້ ່ າ່ ງໄກສອກຫຼີກແລວ ້ ເຂົາເຈົາ້ ຈະສາມາດ ່ ນສູນກາງ? ສ ໍາລ ັບຜູທ ້ ່ ີຢູຫ ຕໍ່ ລອງຄາ່ ຂ ົນສ່ງົ ໄດ ້ ຫຼື ບໍ່ ?

ມ ັນເປັນການຍາກທີ່ ເຮັດທຸລະກິດໂດຍບໍ່ ມີໂທລະສ ັບມືຖ ື 8

ໄດມ ແຂວງບໍ່ ແກວ ີ ານປຽບທຽບລະຫວາ່ ງຜນ ົ ໄດຮ ໍ້ ້ ກ ້ ັບຈາກການປູກສາລີຢແ ູ່ ຄມແມນນ ່ າຂອງທີ່ ້ ແລະ ເຂດພູສງູ ຢູແ ່ ຂວງ ຫ ົວພ ັນ: ຢູບ ່ ່ ໍແກວ ້ ໂດຍທົ່ ວໄປ

ແມນຈະໄດ ຮ ້ . ຕໍ່ ເຫດການນີ,້ ພະນ ັກງານ ່ ້ ັບຜົນຜະລິດປະມານ 6-7ໂຕນ/1ຮຕ. ຢູແ ່ ຂວງຫ ົວພ ັນ, ຜົນຜະລິດອາດຈະບໍ່ ໄດຮ ້ ອດເຄິ່ ງໜຶ່ ງຂອງແຂວງບໍ່ ແກວ ເມືອງທີ່ ແຂວງຫົວພນ ູ ມາວາ່ ໃນປີ 2009 ເມືອມາຮອດລະດູເກັບກຽ່ ວສາລີມ ັນໄດເ້ ຮັດໃຫປ ັ ໄດໃ້ ຫຂ ໍ້ ນ ້ ມ ້ ່າໄມຖື ້ ກທ ໍາລາຍຫຼາຍກວາ່ ທີ່ ຜາ່ ນມາອີກ.

9

ເບິ່ ງບ ົດສຶກສາຂອງໜວ ່ ຍປະສານງານທຸລະກິດກະສິກາໍ (SWGAB) (2007) ໂດຍ ທາ່ ນ David Fullbrook ກຽ່ ວກ ັບ ການສາ້ ງສ ັນຍາຊາວ

ກະສິກອນ, ກໍລະນີສກ ຶ ສາກຽ່ ວກ ັບ ການປູກໝາກເຜັ ດ.

12

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

3.3 ໂຄງປະກອບດາ້ ນເສດຖະກິດ/ການຕະຫຼາດ ້ ວ ໂຄງປະກອບດາ້ ນເສດຖະກິດນີຖ ື າ່ ເປັນໂຄງສາ້ ງທີ່ ສ ັບຊອ ້ ນ. ຫຼ າຍໆອ ົງການພັດທະນາໃນສປປ ລາວ

ູ ຄາ່ ໄດພ ່ ງໂສມ ້ ນ ້ ະຍາຍາມຊວ ່ ຍເຫຼືອທາງດາ້ ນການເຊື່ ອມຕໍ່ ລະຫວາ່ ງຊາວກະສິກອນ ກ ັບ ຕະຫຼາດໂດຍຜາ່ ນຕອ

ເພີ່ ມ, ເຊິ່ ງກໍ່ ມທ ີ ງັ ຜູທ ີ ານສຶກສາລະອຽດກຽ່ ວກ ັບຕອ ້ ກ ່ ງໂສ ້ ້ ່ ີປະສ ົບຜົນສ ໍາເລັ ດ ແລະ ບໍ່ ປະສ ົບຜົນສ ໍາເລັ ດ. ໄດມ າ້ ຍອ ມູນຄາ່ ເພີ່ ມ ຂອງສາລີ ແລະ ກາເຟ10 ແລະ ພື້ນທີ່ ການປູກຢາງພາລາ. ມີຫຼາຍໆການສຶກສາຄນຄວ ົ້ ່ ຍກຽ່ ວ

າ້ ຫຼາຍໆ ກ ັບສິນຄາ້ ຕາ່ ງໆທີ່ ຂາຍດີ, ເຊິ່ ງລວມທັງເຄື່ ອງປ່າຂອງດ ົງຕາ່ ງໆ. ເຖິງແມນວ ົ້ ່ າ່ ຈະມີການສຶກສາຄນຄວ

ອ ັນແລວ ້ ກໍ່ ຕາມ,

ແຕເ່ ລື່ ອງຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນຕໍ່ ກ ັບສິນຄາ້ ທີ່ ຫຼ າກຫຼາຍເຫຼ່ ົ ານນກໍ່ ັ້

່ ັ ນນ,ຈື່ ຍ ັງບໍ່ຄອ ັ ໃຈໃດແດໃ່ ນໂຄງປະກອບດາ້ ນເສດຖະກິດ ທີ່ ເປັນ ັ ້ ງມີຄ ໍາຖາມຢູວ ່ າ່ ມີປດ ່ ຍໄດກ ້ າ່ ວເຖິງເລີຍ. ດງ

້ຶ ? ຜົນກະທົບສ ໍາຄ ັນ ຕໍ່ ຄວາມສາມາດຂອງຊາວກະສິກອນໃນການຕໍ່ ລອງໃຫໄ ້ ດລ ້ າຄາທີ່ ດີຂນ ້ ມນໂຄງສ າ້ ງຂອງປັດໃຈນ ໍາເຂົ້າ ແລະ ປະເດັນຫຼ ກ ັ ໃນທີ່ ນີແ ່

ຂອງຜນ ູ ຄາ່ ເພີ້ມ. ົ ຜະລິດໃນຕອ ່ ງໂສມ ້ ນ

້ ັນໄດເ້ ກີດມີຢູ່ ສປປ ລາວດ ົນປານໃດແລວ ບ ັນຫານີມ ົ້ ັນຢູບ ່ ອ ່ ນໃດ? ໃຜເປັນຜູລ ້ ິເລີ່ ມ? ພວກເຂົາ ້ ? ຈຸດເລີ່ ມຕນມ ໄດອ ີ ໃສຂ ້ ງ ່ ອບເຂດຄວາມຕອ ້ ງການເທົ່ າໃດ ຢູໃ່ ນຂອບເຂດ ສປປ ລາວ? ປະເທດລາວຍ ັງຖືວາ່ ເປັນປະເທດທີ່

11 ຜະລິດສິນຄາ້ ກະສິກາໄດ ສາລີ, ຢາງພາລາ, ມ ັນຕນ, ອອ ໍ ໜ ໍ ົ້ ້ ອ ້ ຍເຊັ່ ນ: ຈາພວກ ້ ຍ ແລະ ກາເຟ . ຕ ົວຢາ່ ງ

ການປູກກາເຟ, ໃນ ສປປ ລາວ ອາດຈະສາມາດສ່ງົ ອອກໄດສ ້ ງູ ສຸດ 20,000ໂຕນ ໃນຂະນະທີ່ ສສ ຫວຽດ

ນາມ ສາມາດສ່ງົ ອອກ ໄດເ້ ຖິງ 900,000 ຫາ 1,000,000 ໂຕນ, ປະເທດໄທແມນສ ່ ່ງົ ອອກໄດ ້ 60,000

ໂຕນ. ສ ໍາລ ັບສາລີປ້ອນອຸດສາຫະກາໍ ປະເທດຈີນຖືວາ່ ເປັນປະເທດທີ່ ຜະລິດໄດເ້ ປັນອ ັນດ ັບ 2 ຂອງໂລກ (ຮອງ ຈາກ ສະຫະລດ ັ ການຜະລິດໃນ ສປປ ັ ອາເມລິກາ) ເຊິ່ ງ ສາມາດຜະລິດໄດຫ ້ ຼ າຍກວາ່ 150 ລາ້ ນໂຕນ. ສ ໍາລບ

ລາວ ອາດຈະສາ ມາດຜະລິດໄດ ້ 1,000,000ໂຕນ.

ເມື່ ອເບີ່ ງການຄາ້ ໃນ ສປປ ລາວ ຂອ ້ ນຂາ້ ງຈະເປັນ ການເກງລາຄາສິນຄາ້ ກ ັນຫຼາຍ, ຊາວກະສິກອນຖື

ວາ່ ບໍ່ ຄອ ື ການ ໍ ົດໃຫຜ ັ ້ ຊາວກະສິກອນບາງຄ ົນກໍ່ຖກ ້ ະລິດສິນ ຄາ້ ່ ຍໄດມ ້ ໂີ ອກາດອອກສິດອອກສຽງຫຼ າຍ. ບາງຄງ,

ຢາ່ ງດຽວເຊັ່ ນ ສາລີ. ພວກເຮົາຈະມ ັກໄດຄ ້ ໍາຕອບຈາກພໍ່ ຄາ້ ຕະຫຼອດວາ່ ເຖິງແມນວ ່ າ່ ລາຄາສາລີຈະຕ ົກແຕຊ ່ າວ

ກະສິກອນກໍ່ ບ່ ໍມີທາງເລືອກອື່ ນ

12 ເຂົາເຈົາ້ ກໍ່ ຕອ ້ ງປູກສາລີຄເື ກົ່ າ .

ຊາວກະສິກອນອາດຈະສາມາດຕໍ່ ລອງລາຄາ

້ ່ໍ ກ ັບບ ັນດາພໍ່ ຄາ້ ຄ ົນກາງພາຍໃນທອ ້ ງຖິ່ ນ ຫຼື ພໍ່ ຄາ້ ທົ່ ວໄປໄດພ ້ ຽງເລັ ກນອ ້ ຍ, ແຕວ ່ າ່ ບ ັນດາພໍ່ ຄາ້ ຄ ົນກາງເຫຼ່ ົ ານີກ

ແມນບຸ ່ ຄາ້ ທີ່ ມາຈາກຈີນ, ຫວຽດນາມ ແລະ ໄທ. ່ ກຄ ົນທີ່ມ ັກຈະເກງລາຄາສິນຄາ້ ເຊັ່ ນກ ັນ, ເຊິ່ ງອາດຈະແມນພໍ່ ນອກຈາກນີ້

ການດ ໍາເນີນງານຂອງຫອ ີ ນວໂນມ ້ ທີ່ ຈະຕ ັດໂອກາດໃນການຕໍ່ ້ ງການບໍລິຫານໃນແຕລ ່ ະລະດ ັບກໍ່ມແ

ລອງທີ່ ມີອ ັນເລັ ກນອ ້ ຍຂອງຊາວກະສິກອນລງົ ອີກ, ຈະໄດອ ້ ະທິບາຍລະອຽດໃນຂາ້ ງລຸມ ່ ນີ.້ 10

ເບິ່ ງເອກະສານຂອງ PCADR/PASS (2008) “ການວິເຄາະແບບມີສວ ູ ຄາ່ ເພີ່ ມຂອງ ສາລີ ໃນ ສປປ ລາວ,” ແລະ Group ່ ນຮວ ່ ມຂອງຕອ ່ ງໂສມ ້ ນ

de Travail Café (2007) “ການວິເຄາະແບບມສ ູ ຄາ່ ເພີ່ ມ ຂອງ ກາເຟ ໃນ ສປປ ລາວ” ີ ວ ່ ນຮວ ່ ມຂອງຕອ ່ ງໂສມ ້ ນ

11

້ ນ ້ າດຈະບໍ່ ຖືກຕອ ້ ຈງທີ່ ພຽງພໍໃນຈານວນຂອງສິ ້ ນ ເບິ່ ງ FAOSTAT. ຂໍມ ູ ເຫຼ່ ົ ານີອ ນຄາ້ ກະສິກາທີ່ ູ ຕາ່ ງໆນີ້ ົ , ເຂົາເຈົາ້ ໄດໃ້ ຫຄ ໍ ໍ ໄດຜ ້ ງທັງໝດ ້ ໍາຊີແ ້ ະລິດ. ຂໍມ

ທີ່ ໄດບ ້ ັນຈຸຢໃູ່ ນ 12

້ ນ ູ ປີ 2007 FOSTAT ແມນມາຈາກ ຂໍມ ່

້ ມນເຮັ ້ ແຂງຂອງຊາວກະສິກອນທີ່ ມ ັກຈະຂຶນ ້ ກ ັບການປູກພືດໃຫກ ້ຶ ກ ັບຂອບ ສິ່ ງນີແ ດໃຫເ້ ກີດມີຄວາມເປັນຫວ ່ ່ ງຕໍ່ ຄວາມບໍ່ ເຂັມ ້ ັບພໍ່ ຄາ້ ຄ ົນດຽວ, ແຕມ ່ ັນກໍ່ ຂນ

້ ອີກວາ່ ຄວນຈະເຮັດສິ່ ງໃດເພື່ ອປ້ອງກ ັນການຄາ້ ກະສິກາທີ່ ເຂດການອະທິບາຍຂອງການສຶກສານີ.້ ມ ັນກໍ່ ຍ ັງເຮັດໃຫມ ໍ ຈະນ ໍາໄປສູກ ີ ໍາຖາມເກີດຂຶນ ່ ານເພີ່ ມ ້ ຄ ຄວາມອອ ່ ນແອຂອງຊາວກະສິກອນ ແລະ ການພະຍາຍາມຫຼຸດຜອ ່ ນຄວາມມີອ ໍານາດຂອງເຂົາເຈົາ້ ລ ົງ.

13

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ໃນປະເທດລາວຍ ັງບໍ່ສາມາດຄວບຄຸມລາຄາສິນຄາ້ ໄດເ້ ລີຍ ແລະ ບໍ່ ທັນມີນະໂຍບາຍ ຫຼື ແຫຼງ ່ ທຶນເພື່ ອ

ຊວ ົ ຜະລິດຄືກ ັບບ ັນດາປະ ່ ຍເຫຼືອຊ ົດເຊີຍຊາວກະສິກອນທາງດາ້ ນປັດໃຈຂາເຂົ້າ ແລະ ທາງດາ້ ນລາຄາຂອງຜນ

້ ດ ເທດເພື່ ອນບາ້ ນເລີຍ. ເວລາຈ ັດຊືປ ັ ໃຈຂາເຂົ້າບໍ່ ວາ່ ຈະເປັນ ເມັດພັນ, ປຸຍ ຫຼື ຝຸນ ັ້ ຊາວກະສິ ່ ເຄມີຕາ່ ງໆນນ, ້ ມນຜະລິ ດຈາກບ ັນດາປະເທດເພື່ອນບາ້ ນທັງນນ. ກອນແມນເປັ ນຜູທ ັ້ ່ ່ ້ ່ ີເສຍປຽບສະເໝີ, ເພາະບ ັນດາເຄື່ອງເຫຼ່ ົ ານີແ ູ ຄາ່ ເພີ່ ມຂອງວ ັດຖຸນ ໍາເຂົ້າເຫຼ່ ົ ານີ້ ເຊິ່ ງເຂົາເຈົາ້ ຈະລວມຄາ່ ພໍ່ ຄາ້ ຄ ົນກາງຕາ່ ງໆລວ ີ ວ ້ ນແຕມ ່ ສ ່ ນຮວ ່ ມໃນຕອ ່ ງໂສມ ້ ນ ຂ ົນສ່ງົ ໃສນ ່ ໍາຕະຫຼອດ. ການປະພຶດຕ ົວຈິງຊາວກະສິກອນໃນ ສປປ ລາວ ຈະເອົ າປັດໃຈຂາເຂົ້າຕາ່ ງໆມາຈາກ

້ ນ ພໍ່ ຄາ້ ຜູທ ົ ຜະລິດຂອງເຂົາເຈົາ້ ເຊິ່ ງມ ັນຈະເຮັດໃຫຕ ົ້ ນ ໃນການປູກສາລີ, ກາເຟ ແລະ ຢາງພາລາ ້ ່ ີຈະຮ ັບຊືຜ ້ ນທຶ

ສູງກວາ່ ການຜະລິດໃນຈີນ ແລະ ບ ັນດາປະເທດເພື່ອນບາ້ ນທີ່ ນ ໍາໃຊປ ັ ໃຈຂາເຂົ້າຂອງເຂົາເຈົາ້ ເອງ13. ສ ໍາລ ັບ ້ ດ

ລາຄາປັດໃຈຂາເຂົ້າ ແລະ ລາຄາຂອງຜນ ົ ຜະລິດ ຊາວກະສິກອນລາວແມນຍ ່ ັງຢືນຢູໃ່ ນຈຸດທີ່ ບໍ່ ສາມາດຕໍ່ ລອງ

ເອົ າລາຄາທີ່ ເປັນທ ໍາຕາມທອ ້ ງຕະຫຼາດໄດ.້

າ້ ນເສດຖະກິດ ລັກສະນະອ ັນໃຫຍນ ື ່ ່ ງຂອງໂຄງປະກອບດ

້ ກ ັບຕະຫຼາດການເງິນ/ຫຸນ ແມນຂຶ ້ ່ ນ

ແລະ

ສິ່ ງເຫຼ່ ົ ານີ້ ແມນຍ ລເລີ່ ມຢູໃ່ ນ ສປປ ລາວ. ການໃຫສ ິ ເຊື່ ອ ພັດບໍ່ ພຽງພໍ ສ ໍາລ ັບຄວາມ ັ້ ້ ນ ່ ັງນອນໃນຂນຕອນ◌ິ ຕອ ້ ງການອ ັນຫຼ າກຫຼ າຍຂອງຊາວກະສິກອນ.

່ ັ ທີ່ ໄດກ ດງ ້ າ່ ວມາຂາ້ ງເທິງແລວ ້ ວາ່

ຊາວກະສິກອນສວ ່ ນຫຼ າຍທີ່

້ ນ ຕອ ດກະສິກາແມ ນຈະໄປເອົ ານ ໍາບ ັນດາຄ ົນກາງ ຫຼື ພໍ່ ຄາ້ ຜູທ ໍ ໍ ົ ຜະລິດ ້ ງການແນວພັນເພື່ ອທາການຜະລິ ່ ້ ່ ີຈະຮ ັບຊືຜ

້ ສ ໍາລ ັບກຸມ ້ ົກເວັນ ຂອງເຂົາເຈົາ້ . ໃນປະເດັນນີ,້ ກໍ່ ໄດມ ິ ັ ້ ດີ, ເຖິງແມນວ ີ ໍຍ ່ າ່ ຂອບເຂດການໃຫສ ້ ນ ່ ທີ່ ມີການຈ ັດຕງທີ່ ້ ຂ ້ ດ ເຊື່ ອໃນການ ຈ ັດຊືປ ັງບໍ່ຈະແຈງ້ ເທື່ ອກໍ່ ຕາມ. ຢາ່ ງນອ ັ້ ັ ໃຈຂາເຂົ້າ ຂອງສະມາຊິກຂອງເຂົາເຈົາ້ ນນຈະຍ ້ ຍບ ັນດາ ້ ເຊັ່ ນ: ສິນເຊື່ ອນອກລະບ ົບກໍ່ຍ ັງເຮັດໃຫຊ ີ າງເລືອກຫຼາຍຂືນ ້ າວກະສິກອນລາວໄດມ ້ ທ

ບອ ່ ນທີ່ ຈະຊື້ ປັດໃຈຂາເຂົ້າໄດຫ ູ່ ັບພໍ່ ຄາ້ ຄ ົນດຽວ. ້ ຼ າຍບອ ່ ນ ແທນທີ່ ຈະຢືດຖືຢກ

ເຂົາເຈົາ້ ສາມາດ

ເລືອກ

ໃນປະຈຸບ ັນມ ັນເປັນເລື່ ອງສ ໍາຄ ັນໄປແລວ ່ ມກ ັນ” ້ ງກາ່ ວເຖິງ ”ການມີຄວາມຮ ັບຜິດຊອບຕໍ່ ສ ັງຄ ົມຮວ ້ ທີ່ ຕອ

້ ກ ູ ຄາ່ ເພີ່ ມຕໍ່ ກ ັບບຸກຄ ົນອື່ນ, ໂດຍສະ ູ ມ ັດຂອງຜູທ (CSR) ຫຼື ຢາ່ ງນອ ່ ນຮວ ່ ມໃນຕອ ່ ງໂສມ ້ ນ ້ ່ ີມີສວ ້ ງມີຂໍຜ ້ ຍກໍ່ ຕອ

ເພາະແມນຕໍ່ ັ ້ ັນສະເໝີ ແລະ ມີ ່ ມມີຄວາມເຊື່ ອໝນກ ້ ມ ັນກໍ່ຍອ ່ ຊາວກະສິກອນ. ຖາ້ ຫາກມີການຜູກມ ັດກ ັນແລວ

້ ກ ້ . ເຖິງຢາ່ ງໃດກໍ່ ຕາມ, ໃນ ສປປ ລາວ ການເຮັດຂໍຜ ້ ່ໍ ູ ມ ັດນີກ ໂອກາດທີ່ ຈະໄດສ ້ າ້ ງຄວາມເປັນທ ໍາຕໍ່ກ ັນຫຼ າຍຂຶນ ້ ືດຜົນປະຈາປີ ຍ ັງບໍ່ຮ ັດກຸມເທື່ ອ. ຊາວກະສິກອນ, ພໍ່ ຄາ້ ຄ ົນກາງ ແລະ ພໍ່ ຄາ້ ລາຍໃຫຍ ່ ທີ່ ຮ ັບຊືພ ໍ ກ່ ໄໍ ດພ ້ ະຍາຍາມ

ເຂົ້າຮວ ່ ມໃນຂະບວນການ

ເພື່ ອຫວ ັງຜນ ົ ປະໂຫຍດທັງນນ. ັ້

ຖາ້ ຫາກພໍ່ ຄາ້ ມີຄວາມຕອ ົ ລະປູກສິ່ ງໃໝ ່ ້ ງການຜນ

້ າກອ ້ ນ ແລວ ົ ລະປູກອ ັນເກົ່າທີ່ ເຄີຍຊືມ ົ ຫຍ ັງທີ່ຈະໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ ຕອ ່ ນ. ຊາວກະສິກອນກໍ່ ້ ງເກັບຊືຜ ້ , ມ ັນກໍ່ບ່ ໍມີ ເຫດຜນ ມ ັກຈະປ່ຽນໄປຕາມເຊັ່ ນກ ັນ,

ແຕມ ຶ້ ກ ັບໂຄງປະກອບດາ້ ນກາຍະພາບຂອງເຂົາເຈົາ້ ່ ັນກໍ່ຂນ

ເຖິງແມນວ ່ າ່

ການ

ຫຼື ບໍ່ ສາມາດເພີ່ ມລາຍຮ ັບຂອງເຂົາເຈົາ້ ກໍ່ ຕາມ. ຖາ້ ຫາກເປັນການລງົ ທຶນໂດຍກ ົງ ປຽ່ ນແປງນນອາດຈະສາມາດ ັ້

ຂອງບໍລິສ ັດຕາ່ ງປະເທດ,

ຊາວກະສິກອນກໍ່ ມຄ ີ ວາມຫວ ັງໜອ ້ ັບຄວາມຮ ັບຜິດຊອບທາງດາ້ ນສ ັງຄ ົມ, ້ ຍທີ່ ຈະໄດຮ

້ ລວ ມ ເບິ່ ງຈາກຈານວນຂອງຜູ ອຫວ ັງທີ່ຈະສວຍໂອກາດດູດ ໍ ້ າລ ົງທຶນໃນລາວທຸກວ ັນນີແ ້ ເຫັ ນວາ່ ສວ ່ ນຫຼ າຍແມນເພື່ ່ ຊ ັບ ແລະ ກອບໂກຍເອົ າຜນ ົ ປະໂຫຍດ ຕາ່ ງໆ14.

13

ການປະພຶດຂອງຊາວກະສິກອນລາວໂດຍທົ່ ວໄປແມນເພື່ ອພະຍາຍາມຫຼີກລຽ້ ງການນ ໍາໃຊສ ິ ໍາເຂົ້າທີ່ ຕອ ່ ້ ່ ງນ ້ ງໄດຊ ້ ,ື້

ແຕສ ຸ ິ ຄາ້ ສວ ໍ ່ ໍ ຄອ ່ ນ ່ ນໃຫຍກ ່ ່ບ ່ ຍມີຄນ

້ ) ແລະ ເມື່ ອຮອດເວລາເກັບກຽ່ ວແຕລ ນະພາບ, (ສ ໍາລ ັບກາເຟແມນກໍ ີ າງ ່ ລະນີຍ ົກເວັນ ່ ະປີ , ແລະ ເວລາທີ່ ບໍ່ ມີທາງເລືອກໃນການກະສິກ ໍາອື່ນ, ມ ັນກໍ່ມທ ເລືອກພຽງເລັ ກນອ ົ ຜະລິດຕ ົກຕາໍ່ ຢາ່ ງໄວ. ້ ຍ ແຕເ່ ປັນການນ ໍາໃຊສ ້ ານເຄມີ ຫຼື watch weeds skyrocket ແລະ ເຮັດໃຫຜ ້ ນ

14

ເບິ່ ງຕ ົວຢາ່ ງ, Weiyi Shi (2009) ສํາລ ັບໜວ ູ , “ບ ົດລາຍງານກຽ່ ວກ ັບ ການລ ົງທຶນໂດຍກ ົງຂອງຕາ່ ງປະເທດ.” ່ ຍປະສານງານກຽ່ ວກ ັບ ເຂດພູສງ

14

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

3.4 ໂຄງປະກອບດາ້ ນການເມືອງ/ການບໍລິຫານ ້ ວ ງສະຖາບ ັນການຄຸມ ໂຄງສາ້ ງທາງດາ້ ນການເມືອງໃນທີ່ ນີສ ັ ແລະ ການ ່ ນໃຫຍແ ່ ມນໝາຍເຖິ ່ ້ ຄອງລດ

ເຖິງ ຂນລຸ ເຮັດວຽກໃນຂນແຂວງ ົ ກະທົບໂດຍກ ົງຕໍ່ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ ັ້ ມ ັ້ ່ ທີ່ ມີຜນ

ກ ັບບຸກຄ ົນອື່ນ. ການສຶກສາໃນຄງນີ ັ ້ ,້ ແລະ ການສຶກສາອື່ ນໆທີ່ ດ ໍາເນີນໃນ ສປປ ລາວ, ໄດສ ້ ະແດງໃຫເ້ ຫັ ນວາ່

ໂຄງສາ້ ງທາງດາ້ ນການເມືອງ ແລະ ເສດຖະກິດພາຍໃນປະເທດນນມີ ັ້ ອ ັ້ ຄວາມສ ັບສ ົນຫຍຸງ້ ຍາກຫຼ າຍໃນຂນທ ້ ງ

ຖິ່ ນ15.

ູ ຄາ່ ເພີ່ ມນນມ າ້ ງຂອງຕະຫຼາດໃນທອ ການຈ ັດຕງໂຄງສ ີ ານເຂົ້າມາແຊກ ັ ້ ັນໄດມ ັ້ ້ ກ ່ ງໂສມ ້ ນ ້ ງຖິ່ ນ ແລະ ຕອ

ແຊງຂອງພາກລ ັດຮວມຢູນ ົ ດີຕ່ ໍກ ັບຄວາມສາມາດ ່ ັນກໍ່ບ່ ໍມີຜນ ່ ໍາ. ເຖິງແມນວ ່ າ່ ພາກລ ັດໄດເ້ ຂົ້າມາແຊກແຊງແຕມ

ໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນພໍ ເທົ່ າໃດ. ເພາະທີ່ ຈິງແລວ ັ ກໍ່ ຍອ ່ ມ ້ ຖາ້ ຫາກບອ ່ ນໃດມີການແຊກແຊງຂອງລດ ຈະມີຜນ ັ້ ຕ ົວຢາ່ ງ: ການແຊກ ົ ກະທົບທາງລ ົບຕໍ່ກ ັບຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ລອງຂອງຊາວກະສິກອນຢູບ ່ ອ ່ ນນນ.

ແຊງຂອງພາກລ ັດ ໃນຂນທ ັ້ ອ ້ ງຖິ່ ນທີ່ ພະຍາຍາມປົກປິ ດການປ່ຽນແປງຂອງຕະຫຼາດໃນຂອບເຂດການປົກ ຄອງ

້ ແຂງ, ແຕມ ້ ະບໍ່ ແມນການພັ ຕາ່ ງໆເຊັ່ ນ: ກຸມ ດທະນາຕະຫຼາດທີ່ ເຂັມ ໍ້ ດເປັນການ ່ ບາ້ ນ. ເຖິງແມນວ ່ ັນຊາພັ ່ ່ າ່ ສິ່ ງນີຈ

ຊວ ່ ຍໃຫບ ້ ັນດາເຈົາ້ ໜາ້ ທີ່ ເມືອງມີອ ໍານາດຄວບຄຸມບ ັນດາຕະຫຼ າດ.

ເຊັ່ ນ

(ໃນປີ

2009)

ຫອ ້ ງການບໍລິຫານ

ທອ ຸ ປະສ ົງໃນການແບງ່ ປັນຕະຫຼາດຢູທ ົ ກະທົບເຮັດໃຫກ ້ ງຖິ່ ນຍ ັງໄດຍ ້ ັງມີຈດ ່ ງັ ທີ່ ມ ັນມີຜນ ້ ານແຂງ່ ຂ ັນຫຼຸ ດລ ົງ, ້ ກູນໄວອ ແລະ ຍ ັງເປັນການຮ ັກສາການຄຸມ ີ . ້ ກ ້ ຄອງເສດຖະກິດແບບເກືອ

ການຍື່ ນມືເຂົ້າຊວ ນໄດງ້ າຍຄື ່ ຍເຫຼືອຂອງພາກລ ັດໃນການພັດທະນາຕະຫຼາດທອ ້ ງຖິ່ ນແມນສາມາດເຫັ ່ ່

້ ນ ການໃຫໂ ົ ຜະລິດພືດ ້ ຄຕາ້ ໃນການເກັບຊືເ້ ຄື່ ອງປ່າຂອງດ ົງ ແລະ ການໃຫພ ້ ່ ໍ ຄາ້ ຄ ົນດຽວຜູກຂາດການເກັບຊືຜ

ໃດນື່ ງ. ຕ ົວຢາ່ ງ: ເຄື່ ອງປາ ່ ຂອງດ ົງ,ເຈົາ້ ໜາ້ ທີ່ ເມືອງໄດອ ້ ະນຸມ ັດໂຄຕາ້ ການເກັບຊືໃ້ ຫແ ້ ກຄ ່ ົນກາງເພື່ອໄປເກັບຊື້ ນ ໍາປະຊາຊ ົນຕາມພື້ນທີ່ ຫຼື ເຂດທີ່ ໄດອ ໍ າດເປັນ ກຸມ ່ ບາ້ ນ). ເຖິງຢາ່ ງໃດກໍ່ ຕາມມ ັນ ້ ໂຄອກຕາ້ ໃຫ້ (ສວ ່ ນໃຫຍກ ່ ່ອ

ກໍ່ ຍ ັງບໍ່ຈະແຈງ້ ເທື່ ອວາ່ ເຂົາຈະປະຕິບ ັດຕາມໂຄຕາ້ ທີ່ ໃຫ ້ ຫຼື ບໍ່ ແລະ ການເກັບກູເ້ ຄື່ ອງປ່າຂອງດ ົງແບບຍືນຍ ົງ

້ ້ ັນກໍ່ຍ ັງມີຜນ ບ ັດລະບ ົບແບບນີມ ຫຼື ບໍ່ . ການຈ ັດຕງປະຕິ ົ ເສຍຫາຍຢູເ່ ຊັ່ ນ: ຖາ້ ຫາກຄ ົນກາງຕອ ັ້ ້ ງການຈະເກັບຊືໝ

າກຕາວເປັນຈານວນ ໍ

2-3ໂຕນ,

້ າມເຂດທີ່ ໄດຮ ເຂົາເຈົາ້ ກໍ່ ຈະເລາະເກັບຊືຕ ້ ັບໂຄຕາ້

ແລະ

ພະຍາຍາມໃຫ ້

ເຂົາຕອ ປະຊາຊ ົນເກັບຕາມຈານວນທີ່ ໍ ່ ນລວ ່ ງ ້ ງການໃຫໄ້ ດ,້ ເພາະເຂົາເຈົາ້ ໄດເ້ ສຍພາສີ ແລະ ລາຍຈາ່ ຍອື່ ນໆກອ 16 ໜາ້ ແລວ ັ້ າອາດຈະ ພະຍາຍາມເກັບຊືເ້ ກີນກວາ່ ໂຄຕາ້ ທີ່ ໄດຮ ້ . ນອກນນເຂົ ້ ັບເພື່ອຫຼີກລຽ້ ງການຈາ່ ຍພາສີຕາ່ ງໆ.

ໃນບ ັນດາເມືອງແມນມີ ້ ່ ໍ ຄາ້ ຄ ົນກາງໃດໜຶ່ງສະເພາະ, ່ ແນວໂນມ ້ ທີ່ ຈະມອບໂຄຕາ້ ໃຫພ

ບໍ່ ວາ່ ຈະເປັນພໍ່ ຄາ້

້ ນ ້ ແຕເ່ ຂດເກັບຊືຜ ທົ່ ວໄປ ຫຼື ພໍ່ ຄາ້ ທີ່ ເຮັດວຽກໃນບໍລິສ ັດການຄາ້ ໃຫຍ,່ ຍ ົກເວັນ ົ ເກັບກຽ່ ວປະຈາປີ ໍ ຕາ່ ງໆ (ບ ັນດາ

້ ມນຕ ເຂດເຫຼ່ ົ ານີແ ົ ປະໂຫຍດຈາກຈຸດ ນີ້ ົ ພນ ັ ກ ັບກຸມ ້ ັບຜນ ້ ່ ີໄດຮ ່ ອ ້ ງໄດພ ້ ວ ່ ບາ້ ນ). ໃນຂະນະດຽວກ ັນເມືອງກໍ່ ເປັນຜູທ

ເພາະວາ່ ມ ັນຈະເຮັດໃຫກ ້ ານຄວບຄຸມການຈາ່ ຍພາສີທ່ ີເປັນທາງການ ແລະ ບໍ່ ເປັນທາງການຂອງພໍ່ ຄາ້ ໃນ ເຂດ

້ , ຂະນະດຽວກ ັນກໍ່ມຜ ນ ນນງ ົບການແຂງ່ ຂ ັນ ແລະ ໃຫຜ ົ ັ້ ີ ນ ົ ກະທົບທີ່ ບໍ່ ດີ ເພາະມ ັນເປັນການກີດກນລະບ ັ ້ າຍຂຶ ້ ນ ່

ປະໂຫຍດທີ່ ບໍ່ ເປັນທ ໍາແກພ ື ານຕ ົກລ ົງມອບໂຄຕາ້ ໃຫຄ ່ າກສວ ່ ນຕາ່ ງໆ. ສິ່ ງທີ່ ຫຍຸງ້ ຍາກອີກຢາ່ ງໜຶ່ ງກໍ່ ຄກ ້ ົນ ກາງ ຫຼື ພໍ່ ຄາ້ ຕາ່ ງໆ ນນຍ ັ ້ ັງບໍ່ໂປງ ່ ໃສເທື່ ອ.

15 16

Shi (2009) ແລະ Emmanuel Jouve (2009) “ບ ົດລາຍງານກຽ່ ວກ ັບຕອ ູ ຄາ່ ເພີ່ ມ ແລະ ອ ົງການຈ ັດຕງຂອງຜູ ຜ ັ້ ່ ງໂສມ ້ ນ ້ ະລິດ”

້ ຈາກການໃຊລ ບ ົດລາຍງານຂອງ Joost Foppes (2007) ທີ່ ໄດລ ້ ະບຸໄວວ ້ າ່ ຄວາມສຽ່ ງອາດເກີດຂຶນ ້ ະບ ົບມອບໂຄຕາ້ ສ ໍາລ ັບການເກັບຊືເ້ ຄື່ ອງປ່າຂອງ

ດ ົງແບບສະຊາຍ, ເຊັ່ ນຢູແ ່ ຂວງຊຽງຂວາງ “ການປັບປຸງການຄຸມ ້ ຄອງໃນການເກັບຊືເ້ ຄື່ ອງປ່າຂອງດ ົງຢູແ ່ ຂວງຊຽງຂວາງ.”

15

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ມີພຽງຊາວກະສິກອນຈານວນນ ອ ໍ ັ ້ ຮູວ ົ ຜະລິດໃຫກ ້ ຍເທົ່ ານນທີ່ ້ າ່ ເຂົາຈະຂາຍຜນ ້ ັບພໍ່ ຄາ້ ຄ ົນໃດ,

້ ຍ ົກເວັນ

ແຕຫ ້ າໍ້ ວາ່ ເປັນຫຍ ັງເມືອງ ່ າກໄດຮ ້ ັບການເຫັ ນດີເຫັ ນພອ ້ ມຈາກເມືອງ. ໃນບາງກໍລະນີ, ຊາວກະສິກອນກໍ່ ບ່ ໍຮູຊ

ູ ໄປ ຕາມນນ. ຈຶ່ ງສ່ງົ ເສີມໃຫປ ູ ພືດໃດໜຶ່ ງເທົ່ ານນ. ັ້ ັ້ ເຂົາເຈົາ້ ຮ ັບຮູພ ້ ຽງແຕວ ່ າ່ ພວກເຂົາຄວນປູກກໍ່ ປກ ້ ກ ມີອກ ີ ສິ່ ງໜຶ່ ງທີ່ ບໍ່ ໂປ່ງໃສຫຼາຍກວາ່ ຄື:

ຖາ້ ຫາກພໍ່ ຄາ້ /ຄ ົນກາງ

ໄດຮ ້ ັບຄ ໍາຮຽກຮອ ້ ງຈາກເມືອງໃຫຊ ້ ວ ່ ຍ

້ ທາງ, ໂຄງລາ່ ງ ສາ້ ງກິດ ຈະກາຕ ໍ າ່ ງໆ ເພື່ ອແລກປຽ່ ນກ ັບການອະນຸມ ັດເຂດເກັບຊື້ (ຕ ົວຢາ່ ງ: ການກໍ່ ສາ້ ງເສັນ ພື້ນຖານອື່ ນໆເປັນຕນ). ົ້

ເຊິ່ ງການສາ້ ງກິດຈະກາຕ ັ້ ັນສາມາດເຮັດໃຫຫ ໍ າ່ ງໆເຫຼ່ ົ ານນມ ້ ອ ້ ງການບໍລິຫານເມືອງໄດ ້

ຮ ັບຜົນໂຫຍດນ ໍາບໍລິສ ັດ/ຜູປ ໍ ນ ຕອ ້ ງມາຊວ ່ ຍເຫຼືອຊາວກະສິກອນເລີຍ, ເຂົາເຈົາ້ ້ ະກອບການໄດ.້ ພວກເຂົາບໍ່ ຈາເປັ

ຍ ັງສາມາດຄວບຄຸມລາຄາຜນ ັ ້ ອງກໍ່ ຈະອະນຸມ ັດ ົ ຜະລິດໄດໂ້ ດຍການໃຫລ ່ າວກະສິກອນ. ບາງຄງເມື ້ າຄາທີ່ ຕາ່ ໍ ແກຊ

ເຂດທີ່ ຂອ ້ ນຂາ້ ງມີ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກ (ເຊັ່ ນ: ຂາດຄວາມສະດວກທາງດາ້ ນໂຄງລາ່ ງພື້ນຖານ, ເປັນເຂດທີ່ ອາດມີ ຜົນໄດຮ ື ກ, ເພື່ ອ ີ ານຊ ົດເຊີຍໃຫຄ ື ໂດຍການມອບໂຄຕາ້ ເກັບຊືເ້ ຄື່ ອງປ່າຂອງດ ົງໃຫຕ ້ ່ ມອີ ້ ກ ້ ນ ້ ັບໜອ ້ ຍ), ແຕກ ່ ່ ໄໍ ດມ

້ . ເຊິ່ ງມ ັນໄດເ້ ຮັດໃຫມ ໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ ມີລາຍຮ ັບເພີ່ມຂຶນ ີ ານແຂງ່ ຂ ັນກ ັນໜອ ້ ກ ້ ຍລ ົງ ແລະ ຊາວກະສິກອນກໍ່ ຕ ົກຢູໃ່ ນ ສະພາບທີ່ ຫຍຸງ້ ຍາກຕື່ ມເຂົ້າໄປອີກ.

້ ນ ລະບ ົບການຜະລິດແບບມີສ ັນຍາຜູກພັນຂອງຊາວກະສິກອນ, ຮວ ົ ຜະລິດ, ແມນ ່ ມກ ັນກ ັບພໍ່ ຄາ້ ເກັບຊືຜ ່

ບໍ່ ມີການໄຕຕ ່ ອງ

ກຽ່ ວກ ັບມາດຕະຖານຂອງລະບຽບກ ົດໝາຍວາ່ ດວ ້ ຍການເຮັດສ ັນຍາແຕຢ ່ າ່ ງໃດ.

ສະເໜີຕາມທີ່ ເຄີຍ

ປະຕິບ ັດກ ັນມາກອ ່ ນໂດຍບໍ່ ເຄີຍຮູເ້ ລີຍວາ່ ຈະມີເງື່ ອນໄຂອື່ ນໆລໍ ຖາ້ ເຂົາເຈົາ້ ຢູ.່

ເຈົາ້ ໜາ້ ທີ່

ຮ ເມືອງ, ພໍ່ ຄາ້ ແລະ ນາຍບາ້ ນຈະເຮັດໜາ້ ທີ່ ຮວບຮວມສ ັນຍາຕາ່ ງໆໄວ;້ ຊາວກະສິກອນສວ ່ ນໃຫຍແ ່ ມນໄດ ່ ້ ັບຂໍ້

ແລະ

ເຈົາ້ ໜາ້ ທີ່

ເມືອງ

(ສວ ໍ ອງ, ້ ງການກະສິກາເມື ່ ນຫຼາຍກໍ່ ຈະເປັນເຈົາ້ ໜາ້ ທີ່ ຈາກຫອ

ນາຍບາ້ ນ

ແຕອ ່ າດຈະລວມມີ

ຫອ ້ ງການປົກຄອງເມືອງຮວ ່ ມຢູນ ່ ໍາ) ຈະເປັນຜູເ້ ຊັ ນສ ັນຍາ ກ ັບ ພໍ່ ຄາ້ , ເຊິ່ ງໝາຍຄວາມວາ່ ຊາວກະສິກອນເອງ ແມນບໍ່ ັ ້ ນອກຈາກນນ, ັ້ ຍ ັງບໍ່ມີການລະບຸລາຄາສິນຄາ້ ທີ່ ຈະຊື-້ ຂາຍ ່ ໄດປ ້ ະກອບສວ ່ ນຫຍ ັງໃນການເຮັດສ ັນຍານນ.

້ າດມີຄວາມເປັນໄປໄດ,້ ແຕມ ກ ັນໃນສ ັນຍານນອີ ທ ັ ້ ກດ ວ ີ ່ ງໃດແດ ິ ້ ງຕໍ່ ລອງ ້ ຍ (ເຖິງແມນວ ່ າ່ ການຕໍ່ ລອງນີອ ່ ສ ່ ່ ີຈະຕອ ້ ). ກ ັນໃນສ ັນຍານີ?

າ້ ນຈະເປັນຜູຮ ສວ ່ ້ ວບຮວມປັດໃຈຂາເຂົ້າຕາ່ ງໆໃນການປູກພືດ ່ ນໜຶ່ ງໃນສ ັນຍາແມນນາຍບ

່ ັ ກາ່ ວນນໃຫ ສ ໍາລ ັບຊາວກະສິກອນເອງທັງໝ ົດ. ຫຼງັ ຈາກນນ, ກ ັ ້ ພໍ່ ຄາ້ ຈະເປັນຜູກ ັ້ ້ ະກຽມປັດໃຈຂາເຂົ້າດງ ້ ັບ ນາຍ

ບາ້ ນເພື່ ອນ ໍາໄປແຈກຢາຍໃຫຊ ້ ັບຄາ່ ນາຍໜາ້ ຈາກການແຈກຢາຍ, ເຊິ່ ງກໍ່ ຖ ື ້ າວບາ້ ນ. ນາຍບາ້ ນຈະເປັນຜູທ ້ ່ ີໄດຮ

້ ,ເພາະບາງຄງເມື່ ວາ່ ເຂົາກໍ່ ເປັນຄ ົນກາງຜູທ ູ ຄາ່ ເພີ່ ມ. ຍ ັງມີຫຼາຍໆບ ັນຫາເກີດຂຶນ ັ້ ອ ້ ໍາອິດໃນສາຍພົວພັນຕອ ່ ງໂສມ ້ ນ ້ ະລິດຕະພນ ມາເກັບຊືເ້ ລີຍກໍ່ ມ,ີ ໃນກໍລະນີ ເກີດ ຮອດຍາມເກັບຊືຜ ັ ແລວ ັ ມາຊາ້ ຫຼື ບາງຄງອາດບໍ່ ັ້ ໍ້ ດ ້ ພໍ່ ຄາ້ ຊາພ

ບ ັນຫາແບບນີ,້ ຊາວກະສິກອນ ພດ ັ ບໍ່ ມີທ່ ີເພິ່ ງ (Jouve: 2009). ໃນສະຖານະການແບບນີ,້

ຈານວນສະເລ ຍ ໍ ່ ມປູກພືດຕາມທີ່ ່ ຂອງຊາວກະສິກອນທີ່ ປະຕິເສດບໍ່ ເຂົ້າຮວ

ພໍ່ ຄາ້ ຕອ ົວທີ່ມີແຫຼ ງ ັ ້ ໜອ ່ ລາຍຮ ັບຈາກບອ ່ ນອື່ ນ). ການປະຕິເສດອີກ ້ ຍ (ຖາ້ ມີ, ສວ ່ ນຫຼ າຍແມນຄອບຄ ່ ້ ງການນນມີ

17 ທາງໜຶ່ ງກໍ່ ຄຊ ື າວກະສິກອນຈະລ ັກລອບ ຂາຍຜນ ົ ຜະລິດໃຫກ ້ ຍ . ້ າຄາທີ່ ສູງກວາ່ ເລັ ກນອ ້ ັບພໍ່ ຄາ້ ຄ ົນອື່ນທີ່ ໃຫລ

17

້ ຜ ພາຍໃຕເ້ ງື່ ອນໄຂໂດຍລວມ, ອາດຈະເວົ້າໄດວ ງຜູ ັ ້ ຊື່ ສ ັດຕໍ່ກ ັບສ ັນຍາ, ແຕໃ່ ນ ສປປ ລາວ ແມກະທັ ້ າ່ ຊາວກະສິກອນນນບໍ່ ້ ້ ະລິດເອງກໍ່ ຍ ັງບໍ່ຄອ ່ ຍເຊັ ນ

້ ໃນຂອງສ ັນຍາ, ເຊິ່ ງສະຫຼຸ ບກໍ່ ຄບ ສ ັນຍານນ ື ໍ່ ຄອ ັ້ ແລະ ກໍ່ ບໍ່ຄອ ່ ຍມີການຊື່ ສ ັດແຕຢ ່ າ່ ງໃດ! ່ ຍຮູເ້ ນືອ

16

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ເມື່ ອລະບຽບກ ົດໝາຍກໍ່ຍ ັງບໍ່ທັນພຽງພໍ , ການຈ ັດຕງປະຕິ ບ ັດ ແລະ ວິທີການບ ັງຄ ັບທີ່ເໝາະສ ົມຕາ່ ງໆ ກໍ່ ຍ ັງບໍ່ ັ້

່ ັ ນນັ້ ບ ັນດາດ ໍາລ ັດ ແລະ ກ ົດໝາຍຕາ່ ງໆຈຶ່ ງບໍ່ ມີຜນ ທັນມີເທື່ ອ, ດງ ົ ບ ັງຄ ັບໄຊຕ ້ ງການໄດ.້ ້ າມທີ່ ຕອ

ນໄດວ ສະຫຼຸບທີ່ ກາ່ ວມາຂາ້ ງເທິງນນເຫັ ັ້ ່ ມໃນຂະບວນການຕອ ່ ງໂສກ ້ ານຕະຫຼາດໃນທາງ ້ າ່ ມີການເຂົ້າຮວ

້ ນ ູ ທີ່ ກ ົງ (ທາງອອ ້ າກການໃຫຂ ້ ໍມ ້ ມ) ຂອງບ ັນດາຜູນ ້ ໍາພາຍໃນທອ ້ ງຖິ່ ນ ແລະ ເຈົາ້ ໜາ້ ທີ່ ຕາ່ ງໆອີກ ເຊິ່ ງເຫັ ນໄດຈ

້ ຍອ ບ ບິດເບືອນຄວາມເປັນຈິງ ແກຊ ດຂຶນ ໍ ້ ນພຶດຕິກາການເກັ ່ າວກະສິກອນ. ຄວາມບິດເບືອນຂອງຕະຫຼາດແມນເກີ ່

ຄາ່ ທ ໍານຽມຕາ່ ງໆຂອງເຈົາ້ ໜາ້ ທີ່ ຢູແ ່ ຕລ ່ ະຈຸດຂອງໃນຕອ ່ ງໂສກ ້ ານຕະຫຼາດ. ເຊິ່ ງມ ັນກໍ່ເປັນທີ່ ຮ ັບຮູໃ້ ນທົ່ ວປະເທດ

ແລວ ໍ ຽ່ ນມາເປັນການປູກສາລີ ັ ຂອງສິນຄາ້ ນາໆຊະນິດເຊັ່ ນ: ຈາກການລຽ້ ງສ ັດຂະໜາດໃຫຍກ ້ , ໃນສາຍພົວພນ ່ ່ປ ແທນ.

ມ ັນຍ ັງໄດເ້ ຮັດໃຫໂ ້ ນວາ່ ບ ັນດາພໍ່ ຄາ້ ເອງກໍ່ ບ່ ໍ ້ ອກາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນຫຼຸ ດລ ົງນ ໍາອີກຍອ

ສາມາດທີ່ ຈະຄາດເດົາລາຄາຂອງການເກັບຄາ່ ຂ ົນສ່ງົ ສິນຄາ້ ຈາກຈຸດເກັບຊືໄ້ ປຫາຈຸດຂາຍໄດ.້ ເພາະສະນນັ ້ ເຂົາ

ຈຶ່ ງຈະພະຍາຍາມທີ່ ຈະກ ົດໜວ ່ ງລາຄາສິນຄາ້ ຂອງຊາວກະສິກອນລ ົງ. ດວ ້ ຍຄວາມຮ ັບຜິດຊອບອ ັນເລັ ກນອ ້ ຍທີ່ ມີ ບ ຕໍ່ ຊາວກະສິກອນ, ແລະ ຂາດການກວດກາຄວາມສ ົມດູນໃນລະບ ົບ ຈຶ່ ງເຮັດໃຫກ ໍ ້ ານຄວບຄຸມພຶດຕິກາການເກັ

ຄາ່ ທ ໍານຽມນນເປັ ັ ້ ນໄປໄດຍ ້ າກ.

່ ັ ນນ, ດງ ັ້ ຈື່ ງເຫັ ນໄດວ ້ າ່ ຂະບວນການຊວ ່ ຍເຫຼືອທາງດາ້ ນຕະຫຼາດໃນ ສປປ ລາວແມນຍ ່ ັງບໍ່ສາມາດແກໄ້ ຂຄວາມ

ຫຍຸງ້ ຍາກ ໃນດາ້ ນລາຄາສິນຄາ້ ທີ່ ເປັນທ ໍາໃຫແ ່ ດ.້ . ້ ກຊ ່ າວກະສິກອນ ທີ່ ດ ໍາເນີນມາ ແລະ ພວມປະເຊີນໜາ້ ຢູໄ

ການຄວບໜາ້ ທີ່ ຄວາມຮ ັບຜິດຊອບດາ້ ນການເມືອງ ແລະ ເສດຖະກິດ (ເຊັ່ ນ ເຈົາ້ ໜາ້ ທີ່ ເມືອງ, ຜູນ ້ ໍາບາ້ ນ ແລະ

ກຸມ ່ ບາ້ ນ, ແລະ ພໍ່ ຄາ້ ) ປະກ ົດວາ່ ມ ັນເປັນການເຮັດວຽກຊອ ້ ນກ ັນ ຂອງທັງສອງພາກສວ ່ ນ, ເຊິ່ ງມ ັນເຮັດໃຫເ້ ກີດ

ມີບ ັນຫາທາງດາ້ ນການຄຸມ ູ ຄາ່ ເພີ່ ມ. ຄວາມ ັ ຕະຫຼາດ ແລະ ຕອ ້ ຄອງທີ່ ຍາກຈະແກໄ້ ຂໄດ ້ ໃນສາຍພົວພນ ່ ງໂສມ ້ ນ

ນຍ ບໍ່ ສອດຄອ ັ້ ່ ງກ ັນລະຫວາ່ ງນະໂຍບາຍຕາ່ ງໆທີ່ ວາງອອກ ແລະ ສິ່ ງທີ່ ໄດປ ້ ະຕິບ ັດຕ ົວຈິງນນແມ ່ ັງບໍ່ທັນໄດເ້ ອົ າ

ໃຈໃສແ ມ ັ້ ີ ານຈ ັດຕງກຸ ັ້ ມ ້ ກ ່ ຊາວກະສິກອນ ກາ້ ວໄປເຖິງການ ່ ກໄ້ ຂແຕຢ ່ າ່ ງໃດເລີຍ. ຕ ົວຢາ່ ງ ພາກລ ັດນນຢາກໃຫ ສາ້ ງເປັນສະຫະກອນ. ແຕຊ ່ ຈະໄດຮ ້ ັບຜົນປະໂຫຍດຄືແນວໃດຖາ້ ຫາກ ່ າວກະສິກອນທີ່ ເປັນສາມະຊິກພາຍໃນກຸມ ຍ ັງມີການປະຕິບ ັດການຄາ້ ແບບມີຜຊ ື້ ົນດຽວໂດຍທີ່ພໍ່ ຄາ້ ຈະເປັນຜູສ ້ ະໜອງປັດໃຈຂາເຂົ້າ ູ້ ຄ ຜະລິດໂດຍຜາ່ ນນາຍບາ້ ນ?

ແລະ

້ ນ ຮ ັບຊືຜ ົ

3.5 ຜົນໄດຮ ້ ັບຂອງການກະທົບສ ໍາພັນ ນໄດ ້ ພາຍຫຼງັ ທີ່ ໄດວ ັ້ ້ ເິ ຄາະການກະທົບສ ໍາພັນຂອງບ ັນດາໂຄງປະກອບຕາ່ ງໆຂາ້ ງເທິງນນສາມາດເຫັ

ຢາ່ ງຊ ັດເຈນວາ່ ໂອກາດຂອງຄວາມຢູລ ່ ອດ ແລະ ຊອ ່ ງທາງໃນການສາ້ ງຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວ

້ ດ ກະສິກອນ ໂດຍສະເພາະຜູທ ິ ເຫັ ນຂອງຊາວກະສິກອນ ນນຍ ັ ້ ັງມີ ຂອບ ່ ນທີ່ ຈະຮ ັບຟັງຂໍຄ ້ ່ ີທຸກຍາກ ແລະ ບອ

ຈາກ ໍ ັດຢູ(່ ເຊັ່ ນ: ປະຊາຊ ົນຢູເ່ ຂດພູດອຍ, ແມຍິ ່ ງ, ຊ ົນເຜົ່ າ). ຢາ່ ງໃດກໍດ,ີ ເຖິງຈະມີຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຫຼາຍຢາ່ ງ

ປະກອບຢູໃ່ ນສະພາບແວດລອ ່ ງທາງຄວາມເປັນໄປໄດຢ ້ ,ູ່ ຖາ້ ພວກເຮົາຫາກ ່ ັນກໍ່ຍ ັງມີຊອ ້ ມຂອງເຂົາເຈົາ້ ແຕມ

້ ມນເພື່ ຍອມຮ ັບວາ່ ຈຸດປະສ ົງຫຼ ກ ກອນນີແ ອຊວ ັ ໃນການສາ້ ງຕງອ ັ ້ ົງການຈ ັດຕງຂອງຊາວກະສິ ັ້ ່ ່ ຍໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ ສາມາດ

້ , ເພາະສະນນເພື່ ້ ັນຕອ ອອກສິດອອກສຽງ ແລະ ມີອ ໍານາດຕໍ່ລອງຫຼ າຍຂຶນ ອບ ັນລຸຈດ ຸ ປະສ ົງນີມ ັ້ ້ ງໄດໃ້ ຊຄ ້ ວາມ

້ ຕື່ ມອີກ. ແຕກ ພະຍາຍາມຂຶນ ່ ົນໄກ ຫຼື ເວທີຮ ັບຟັງສຽງຂອງຊາວກະສິກອນກໍ່ ຍ ັງບໍ່ທັນປະກ ົດມີຊ ັດເຈນເທື່ອ.

17

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ເວລາໃດຫາກມີເວທີ

ຫຼື

່ ັ ກາ່ ວ ◌ືກ ົນໄກດງ

ຈຶ່ ງຈະເຮັດໃຫຫ ້ ຼາຍພາກສວ ່ ນສືບຕໍ່ ສະແດງຕ ົນອອກ

ຕາງໜາ້ ໃຫຊ ້ ະຍາຍາມຊອກຫາຊອ ່ ງທາງ, ມາດ ້ າວກະສິກອນ, ໃນຂະນະດຽວກ ັນຊາວກະສິກອນເອງກໍ່ ຈະໄດພ

ຕາການເພື່ ອປົກປ້ອງສິດທິການປົກຄອງຕ ົນເອງໄວເ້ ຊັ່ ນກ ັນ.

ມີການລາຍງານແບບບໍ່ ເປັນທາງການໃນ

ສປປ

ລາວ ມີບາງກໍລະນີ ຊາວບາ້ ນໄດສ ້ ຍການຈູດ/ເຜົ າ ຫຼື ທ ໍາລາຍພືດ ້ ະແດງອອກໃນການປົກປອ ້ ງສິດເປັນເຈົາ້ ດວ ້ ທັງໝດ ໃນພື້ນທີ່ ປູກ ຖິມ ົ . ເຊິ່ ງສິ່ ງເຫຼ່ ົ າຖືວາ່ ເປັນຕ ົວຢາ່ ງທີ່ ສະແດງໃຫເ້ ຫັ ນເຖິງການສະແດງອອກທີ່ ຮຸນແຮງຍອ ້ ນ ການຂາດກ ົນໄກ ຫຼື ເວທີສະແດງສິດທິ ແລະ ອ ໍານາດຕໍ່ລອງ ເພື່ ອລດ ົ ຜົນກະທົບໃນທາງລ ົບຂອງຂະບວນການ ຄາ້ ກະສິກາໍ

ທີ່ ມີລະບ ົບຈາ່ ຍຄາ່ ນາຍໜາ້

ກອນນນຕ ັ ້ າ່ ໍ ລງົ ກອ ່ ນທີ່ ເຄີຍເປັນມາ. ໃນພາກຕໍ່ ໄປ,

ອ ັນນ ໍາໄປສູກ ່ ານເຮັດໃຫຄ ້ ວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິ

້ ງຕນ ່ ັ ທີ່ ໄດກ ຈະຍ ົກກໍລະນີສກ ົ້ ຶ ສາດງ ້ າ່ ວມາໃນເບືອ

ຕາ່ ງຊາວບາ້ ນທີ່ ດ ໍາເນີນການສາ້ ງໂອກາດ

ພາບແວດລອ ້ ມທີ່ ຫຍຸງ້ ຍາກ.

ແລະ

ເພື່ ອສະແດງໃຫເ້ ຫັ ນເຖິງຈຸດແຕກ

ຄວາມສາມາດໃນການອອກຄ ໍາຄິດເຫັ ນພາຍໃຕເ້ ງື່ ອນໄຂສະ

4. ກໍລະນີສກ ຶ ສາ 4.1 ກຸມ ່ ຜະລິດຢາງພາລາຂະໜາດນອ ້ ຍທີ່ ບາ້ ນ ຫາດຍາວ ້ ນ ້ ມນໄດ ູ ທີ່ ບາ້ ນ ຫາດຍາວ ໃກກ ອ ໃນກໍລະນີສກ ໍ້ ີ ໃສກ ໍ ມ ຶ ສານີແ ້ ັບເມືອງ ຫຼ ວງນາທາ, ່ ້ ງ ່ ານລ ົງເກັບກາຂໍ

ບວກກ ັບບ ົດລາຍງານຕາ່ ງໆກຽ່ ວກ ັບບາ້ ນ ແລະ ລະບ ົບການຄຸມ ້ ຄອງທີ່ ດີໃນການປູກຢາງພາລາ ແລະ ທາງ ດາ້ ນການຕະຫຼາດ.

18 ້ າກອ ເຖິງແມນວ ່ າ່ ຈະມີການຂຽນລາຍງານກຽ່ ວກ ັບເລື່ອງນີມ ່ ນກໍ່ ຕາມ,

ປະຊາຊ ົນບາ້ ນຫາດຍາວນີເ້ ປັນຊ ົນເຜົ່ າມງ, ົ້

ກໍ່ ຈະຂໍກາ່ ວຄືນອີກເທື່ ອໜຶ່ ງວາ່

ເຖິງແມນຈະຢູ ໃ່ ນສະຖານະການທີ່ ມີການກີດກນການດ ໍາເນີນທຸລະ ັ້ ່

ກິດທີ່ ເປັນເອກະລາດ ຫຼາຍກວາ່ ການສ່ງົ ເສີມກໍ່ ຕາມ ແຕເ່ ຂົາເຈົາ້ ຍ ັງສາມາດຮ ັກສາສິດທິໃນການດ ໍາເນີນທຸລະກິດ

່ ັ ທີ່ ໄດກ ຂອງເຂົາເຈົາ້ ໄວໄ້ ດ.້ ປະຊາຊ ົນບາ້ ນຫາດຍາວເປັນບາ້ ນທີ່ ມີການຈ ັດຕງກຸ ັ້ ມ ້ າ່ ວ ່ ທີ່ ປະສ ົບຜົນສ ໍາເລັ ດຫຼາຍດງ ມາໃນ ຂໍ້ 3.1 ຂາ້ ງເທິງ. ນນແມ ນຍ ັ້ ່ ອ ້ ນວາ່ ພວກເຂົາໄດຕ ້ ັດສິນໃຈດວ ້ ຍຕ ົວເຂົາເຈົາ້ ເອງໃນການປູກຢາງພາລາ

ໃນຊຸມປີ 1990 ( ພາຍຫຼງັ ທີ່ ໄດໄ້ ປທັດສະນະສຶກສາຢູປ ່ ະເທດໄທ ແລະ ຈີນມາແລວ ້ ) ແລະ ເປັນກຸມ ່ ທ ໍາອິດທີ່ ້ ແຂງ. ເຂົາເຈົາ້ ໄດມ ້ ທີ່ ກວາ້ ງຢູແ ພວກເຂົາເປັນກຸມ ປູກໃນເນືອ ໍ້ ີ ານປຶ ກສາ ້ ກ ່ ທີ່ ມີການນ ໍາທີ່ເຂັມ ່ ຂວງ ຫຼ ວງນາທາ.

້ ັນເຮັດ ແລະ ອອກຄ ໍາຄິດຄ ໍາເຫັ ນນ ໍາກ ັນກອ ່ ນຈະຕ ົກລ ົງຕ ັດສິນໃຈເຮັດສິ່ ງໃດໜຶ່ ງ. ເຊິ່ ງການທີ່ ປະຕິ ບ ັດແບບນີມ

້ ົກລງົ ຕາ່ ງໆນນມີ ້ ມນ ້ ົກລ ົງຕາ່ ງໆເຫຼ່ ົ ານີແ ໃຫຂ ັ ້ ຄວາມໂປ່ງໃສ ແລະ ທົ່ ວເຖິງສ ໍາມະຊິກທຸກຄ ົນໃນຊຸມຊ ົນ. ຂໍຕ ້ ໍຕ ່ ຖືກຄວບຄຸມດວ ັ ການຕາ່ ງໆໃນການຄຸມ ໍ ສ ໍາຄ ັນຂອງກຸມ ່ (ເຊັ່ ນ ເຂດການ ້ ຍລະບຽບ ແລະ ຫຼກ ້ ຄອງກິດຈະກາທີ່

ປູກຝັງ, ທັກສະໃນການປາດຢາງ, ແລະ ຈະຊື-້ ຂາຍກ ັບໃຜ). ພອ ້ ່ ີລະເມີດກ ົດລະ ້ ມທັງມີການໃສລ ່ ະບຽບຕໍ່ ຜູທ

ບຽບຕາ່ ງໆນ ໍາອີກ (ເຊັ່ ນ: ການປັບໄໝ ເຫຼ່ ົ ານີເ້ ປັນຕນ). ົ້

18

້ົ ໃຫເ້ ບິ່ ງກໍລະນີສກ ຕະຫຼາດ ຶ ສາຂອງ NAFReC/NAFRI (2009) ວາ່ ດວ ້ ຍ ສະຖາບ ັນປູກຢາງພາລາ ທີ່ ບາ້ ນ ຫາດຍາວ: ການບໍລິຫານ, ຕນຢາງ,

ແລະ ຜູຜ ້ ະລິດ.

18

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

້ ມນຕ ແນນ ັ ້ ບ ໍາລຸງຮ ັກສາ ແລະ ຂະຫຍາຍບາ້ ນປູກຢາງພາລານີແ ່ ອນໃນການສາ້ ງຕງ, ່ ອ ້ ງໄດເ້ ຮັດວຽກໜັກຫຼ າຍໆ

ວຽກ. ແຕສ ັ ສະໃນການປູກຢາງພາລາຢາ່ ງພຽງພໍ ່ ໍາລ ັບປະຊາຊ ົນບາ້ ນຫາດຍາວແລວ ້ ຖືວາ່ ເຂົາເຈົາ້ ໂຊກດີທ່ ີມີທກ

ພວກເຂົາຍ ັງສາມາດຕິດຕໍ່ ກ ັບຮອງເຈົາ້ ແຂວງເພື່ ອໃຫ ້

ເພາະພວກເຂົາມີປະສ ົບການຈາກປະເທດຈີນມາກອ ່ ນ.

ສາມາດໄດຮ ົ້ ກຢາງພາລາຢູພ ່ າຍໃນບາ້ ນ. ອີກຢາ່ ງໜຶ່ ງ, ຊາວ ່ ຍໃນການເລີ່ ມຕນປູ ້ ັບສິນເຊື່ ອໄລຍະຍາວເພື່ ອຊວ

ກະສິກອນຜູທ ັ ້ ພຽງແຕສ ັ ສະໃນການປູກຢາງພາລາເຫຼ່ ົ ານນບໍ່ ່ າມາດຖາ່ ຍທອດຄວາມຮູໃ້ ຫແ ້ ກປ ່ ະຊາຊ ົນໃນ ້ ່ ີມີທກ ບາ້ ນເທົ່ ານນ, ັ້

ແຕກ ໍ ັງມີຄ ົນທີ່ມາເບິ່ ງວິທີການປູກຂອງເຂົາເຈົາ້ ຈາກບອ ່ ່ຍ ່ ນອື່ ນໆອີກເຊັ່ ນມາຈາກແຂວງອ ັດຕະປື .

ຊາວກະສິກອນບາ້ ນຫາດຍາວຍ ັງໄດແ ້ ບງ່ ພື້ນທີ່ ໄວເ້ ພື່ ອປູກເຂົ້າເຊັ່ ນກ ັນ

ເພາະເຂົ້າກໍ່ ເປັນສິ່ ງຈາເປັ ໍ ນໃນ

ການ

ດ ໍາລ ົງຊີວດ ິ ໃນຊວ ົ ຜະລິດຈາກຢາງພາລາ, ເຊິ່ ງອາດໃຊເ້ ວລາປະມານ 8 ປີ ຈ່ ງຶ ເຫັ ນຜົນ. ນີເ້ ປັນສິ່ ງ ່ ງທີ່ ລໍຖາ້ ຜນ ໜຶ່ ງທີ່ ສະແດງໃຫເ້ ຫັ ນເຖິງການລະດ ົມກາລ ໍ ງັ ແຮງທົ່ ວຊຸມຊ ົນຂອງຕ ົນ ແລະ ຈາກແຫຼ ງ ້ ັນລຸເປົ້າໝາຍ ່ ອື່ ນເພື່ ອໃຫບ ຂອງເຂົາເຈົາ້ .

ອີກສິ່ ງໜຶ່ ງທີ່ ສ ໍາຄ ັນຂອງບາ້ ນຫາດຍາວກໍ່ ຄື ພື້ນຖານຄວາມສາມ ັກຄີພາຍໃນກຸມ ່ . ພວກເຂົາຈະຫັກເງິນ

ຈານວນເລັ ກນ ອ ໍ ້ ຍຈາກລາຍໄດທ ້ ່ ີຂາຍຢາງພາລາເພື່ ອເກັບໄວເ້ ປັນກອງທຶນພັດທະນາບາ້ ນ, ເຊິ່ ງໃນເວລາອ ັນຮີບ

ດວ ່ ນ ຫຼື ເວລາມີຄວາມຕອ ້ ງການເງິນເພື່ ອນ ໍາໃຊເ້ ຂົ້າໃນການບໍລິໂພກຕາ່ ງໆນນັ ້ ປະຊາຊ ົນກໍ່ສາມາດກູຢ ້ ືມໄດ ້ ໂດຍບໍ່ ມີດອກເບຍ ່ ຍ ້ . ອີກສິ່ ງໜຶ່ ງທີ່ ໜາ້ ສ ົນໃຈກໍ່ຄື ວິທີການກະກຽມທາງດາ້ ນການຕະຫຼາດຂອງເຂົາເຈົາ້ . ໜວ

້ ອງບາ້ ນ, ເຊິ່ ງປະຈຸບ ັນປະກອບມີ 05 ຄ ົນ, ເຂົາຈະບໍ່ ລໍ ຖາ້ ໃຫພ ເກັບຊືຂ ້ ່ ໍ ຄາ້ ຢາງພາລາທີ່ ມາຈາກຈີນເຂົ້າມາຫາ

້ ະເໜີທ່ ີດີທ່ ີສຸດທີ່ ພວກເຂົາຄວນຈະໄດຮ ເຂົາເຈົາ້ ; ແຕເ່ ຂົາເຈົາ້ ຈະເປັນຜູໄ້ ປຊອກຫາລາຄາ ແລະ ຂໍສ ້ ັບດວ ້ ຍຕ ົນ

ເອງໂດຍການເດີນທາງໄປທີ່ ປະເທດຈີນເລີຍ

ແລະ

ເພື່ ອປ້ອງກ ັນບໍ່ໃຫສ ິ ຄາ້ ຂອງໃຜຜູໜ ້ ນ ່ ເສຍຫາຍ ້ ່ ຶງຕ ົກເຮຍ

້ ດເ້ ປັນຈານວນຫຼ 40ໂຕນ). າຍເທົ່ ານນັ ້ (ເຊັ່ ນ: ຄງລະ ເຂົາເຈົາ້ ຈະຂາຍສິນຄາ້ ໃຫກ ັ້ ໍ ້ ່ ີສາມາດຮ ັບຊືໄ ້ ັບພໍ່ ຄາ້ ຜູທ

້ າ້ ມບໍ່ ໃຫຂ ້ ັງຮ ັບເກັບ ້ ກ ເຂົາເຈົາ້ ຍ ັງມີຂໍຫ ີ . ກຸມ ່ ເກັບຊືອ ້ າຍຢາງພາລາໃນຊວ ່ ງລະດູປາດຢາງໂດຍບໍ່ ຜາ່ ນກຸມ ່ ເກັບຊືຍ ້ າງພາລາຈາກບາ້ ນອື່ ນເຊັ່ ນກ ັນ ຊືຢ

ແຕເ່ ວລາຂາຍໃຫພ ້ ່ ໍ ຄາ້ ເຂົາຈະເອົ າຢາງຂອງບາ້ ນອື່ ນໄວເ້ ປັນອ ັນດ ັບສ ໍາຮອງ

ສະເໝີ. ຈຸດດີອກ ີ ຈຸດໜຶ່ ງຂອງບາ້ ນຫາດຍາວກໍ່ ຄກ ື ານໄດມ ີ ວ ້ ສ ່ ນຮວ ່ ມໃນຕອ ່ ງໂສຂ ້ ອງປັດໃຈນ ໍາເຂົ້າ.

ບ ັນດາ

້ ມນໄດ ຊາວບາ້ ນຈະທ ໍາການກາ້ ເບຍ ວ ແ ົ້ ົ້ ້ ແລະ ຕິດຕາຕນຢາງພາລາດ ້ ຍຕ ົນເອງ. ໃນການຕິດຕາເບຍ ້ ຕນຢາງນີ ່ ້

ນ ໍາໃຊເ້ ພື່ ອຂະຫຍາຍພື້ນທີ່ ປູກພາຍໃນບາ້ ນ, ແຕກ ໍ ັງໄດຂ ່ ່ຍ ້ າຍໃຫບ ້ າ້ ນອື່ ນເຊັ່ ນກ ັນ.

ຜົນໄດຮ ັ ບາ້ ນຫາດຍາວ ້ ັບສ ໍາລບ 350 ຮຕ, ແລະ ຍ ັງໄດຂ ພື້ນທີ່ ການຜະລິດຢາງພາລາຂອງຊາວບາ້ ນທັງຫມ ົດແມນມີ ່ ້ ະຫຍາຍອອກ ອີກປະ

ມານ 650 ຮຕ, ເຊິ່ ງໝາຍຄວາມວາ່ ພາຍໃນບາ້ ນແມນມີ ່ ພື້ນທີ່ ປູກຢາງພາລາກ ັນທຸກໆຫຼ ງັ ຄາເຮືອນ. ພວກເຂົາ

ສາມາດຂາຍຢາງກອ າຍໃຫກ ໍ ້ ນເປັນຈານວນຫຼ ້ ັບພໍ່ ຄາ້ ຊາວຈີນ

້ ອງບາ້ ນເປັນຜູເ້ ຈລະຈານ ໍາເຂົາເຈົາ້ ກຸມ ່ ຜູເ້ ກັບຊືຂ

ເອງ. ການປະຕິບ ັດແບບນີ,້ ເຂົາເຈົາ້ ສາມາດໄດຮ ້ ມທັງສາມາດຊື-້ ຂາຍ ກ ັນເປັນ ້ ັບລາຄາທີ່ເປັນທ ໍາທີ່ສຸດ, ພອ ເງິນສ ົດນ ໍາອີກ - ໂດຍທີ່ ບໍ່ ມີການແບງ່ ປັນສວ ່ ນໃດໆໃຫກ ້ ັບຄ ົນກາງທີ່ຢູໃ່ ນຕອ ່ ງໂສຕ ້ ະຫຼາດ. ໃນສະຖານະການທີ່

19 ມີການຂະຫຍາຍການປູກຢາງພາລາໂດຍການໃຫສ ້ ໍາປະທານທີ່ດິນເຊິ່ ງຈະເປັນລະບ ົບ 2+3 (ມ ັກຈະ ກາຍມາ

ເປັນລະບ ົບສ ໍາປະທານແບບ 1+4 ແລະ 0+5), ແຕປ ່ ະຊາຊ ົນບາ້ ນຫາດຍາວກໍ່ ຍ ັງສາມາດແກໄ້ ຂບ ັນຫາ ແລະ

ສາມາດຮ ັກສາຄວາມເປັນເອກະພາບ ແລະ ຄວາມສາມ ັກຄີຂອງເຂົາເຈົາ້ ໄວໄ້ ດ,້ ແລະ ຍ ັງມີຄວາມກາ້ ວໜາ້ ອີກ 19

້ ມນເປັ ລະບ ົບນີແ ນລະບ ົບການລ ົງທຶນຮວ ່ ່ ມກ ັນລະຫວາ່ ງ ຜູລ ້ ົງທຶນ ແລະ ຊາກະສິກອນ ເຊິ່ ງຊາວກະສິກອນຈະເປັນຜູອ ້ ອກດິນ ແລະ ແຮງງານ, ແລະ

ຜູລ ້ ົງທຶນຈະເປັນຜູອ ້ ອກປັດໃຈນ ໍາເຂົ້າຕາ່ ງໆ, ເຕັ ກນິກການປູກ ແລະ ຕະຫຼາດ.

19

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

(ແຕຢ ່ າ່ ງໃດກໍ່ ຕາມເຂົາເຈົາ້ ກໍ່ ຍອມຮ ັບວາ່

ພາລາ).

ມີຫຼາຍໆຄ ົນກໍ່ຍ ັງເປັນໜີ້ຢໃູ່ ນຊວ ົ ຜະລິດຈາກຢາງ ່ ງເວລາທີ່ ລໍ ຖາ້ ຜນ

ເຖິງຢາ່ ງໃດກໍ່ ຕາມ ກໍ່ ຍ ັງບໍ່ຄວນທີ່ ຈະຍ ົກຍອ ົ ໄດຮ ້ ງຜນ ້ ັບຂອງການຕໍ່ລອງຂອງບາ້ ນຫາດຍາວຫຼ າຍ. ເພາະໃນຂະ

ນະທີ່ ເຂົາເຈົາ້ ສາມາດຮ ັກສາໂອກາດການອອກສິດອອກສຽງໃນການເຈລະຈາຕໍ່ ລອງຂອງເຂົາເຈົາ້ ໄດນ ັ້ ້ ນ,

ເຂົາ

ເຈົາ້ ກໍ່ ເປັນຜູໜ ື້ າຍໃຫຍຂ ່ ອງຊາວຈີນເຊັ່ ນກ ັນ. ອີກຢາ່ ງໜຶ່ ງ, ລາຄາທີ່ ເຂົາເຈົາ້ ໄດ ້ ້ ລ ້ ່ ຶງທີ່ ເກງລາຄາໃນນາມຂອງຜູຊ

ນເປັ ນລາຄາທີ່ ຖືກການ ຮ ັບນນແມ ໍ ົດໄວຢ ັ້ ່ ້ ປ ູ່ ະເທດຈີນແລວ ້ . ເພາະສະນນັ້ ບາ້ ນຫາດຍາວເອງກໍ່ ຍ ັງບໍ່ທັນມີຄວາມ ສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງລາຄາສິນຄາ້ ໄດເ້ ຕັມທີ່ ເທື່ ອ,

ແຕຢ ້ ັບມ ັນກໍ່ເທົ່ າໆ ້ າ່ ລາຄາທີ່ ເຂົາໄດຮ ່ າ່ ງນອ ້ ຍເຂົາກໍ່ ຮໄູ້ ດວ

ກ ັນກ ັບລາຄາທີ່ຊາວກະສິກອນຢູ່ ຢຸນນານ ໄດຮ ພ ັ້ ່ ວກເຂົາໄດເ້ ລືອກທີ່ ຈະສຸມໃສ ່ ການ ້ ັບ. ແນນ ່ ອນແລວ ້ , ຕງແຕ

້ຶ ກ ັບການປຽ່ ນແປງຂອງຕະຫຼ າດສາກ ົນ. ອາດຈະເປັນການຄິດ ໄລ ່ ປູກຢາງພາລາແລວ ້ ງໄດຂ ້ ນ ້ , ພວກເຂົາກໍ່ ຕອ

ຄວາມສຽ່ ງ ຫຼື ບໍ່ ?

ຫົວໜາ້ ກຸມ ັ ້ ນສະຫະກອນເຊັ່ ນກ ັນ, ່ ຂອງບາ້ ນຫາດຍາວຍ ັງສ ົນໃຈທີ່ຈະລ ົງທະບຽນສາ້ ງຕງເປັ

ສາມາດໄດຮ ້ ັບໃບອະນຸຍາດໃຫຂ ້ າຍຢາງພາລາກ ັບພໍ່ ຄາ້ ຈີນໄດໂ້ ດຍກ ົງເລີຍ

ເພາະມ ັນອາດຈະ

(ໂຮງງານຂອງຊາວຈີນ),

ເພາະ

ມ ັນສາມາດຕ ັດຂນຕອນຂອງການທີ່ ຈະໄປຜາ່ ນພໍ່ ຄາ້ ຄ ົນກາງໄດ.້ ໃນທາງດຽວກ ັນ, ເຂົາເຈົາ້ ຍ ັງພະຍາຍາມທີ່ຈະ ັ້

ສາ້ ງໂຮງງານຜະລິດຢາງພາລາເປັນຂອງເຂົາເຈົາ້ ອີກເຊັ່ ນກ ັນ,

ແຕມ ່ ັນກໍ່ບ່ ໍປະສ ົບຜົນສ ໍາເລັ ດໄດເ້ ນື່ ອງຈາກວາ່

ເຂົາບໍ່ ມີທຶນພຽງພໍ ສ ໍາລ ັບການກໍ່ສາ້ ງ ແລະ ຈ ົນເຖິງປະຈຸບ ັນເຂົາກໍ່ ຍ ັງບໍ່ມີທຶນທີ່ ຈະສາ້ ງໃຫສ ້ ໍາເລັ ດໄດ ້ (ສວ ່ ນໜຶ່ ງ ແມນເນື່ ອງມາຈາກລາຄາຢາງພາລາຕ ົກໃນປີ 2008 ແລະ ອີກສວ ່ ້ ູ ່ ີຈະເຂົ້າມາ ່ ອ ້ ນພວກເຂົາບໍ່ ມີຜທ ່ ນໜຶ່ ງແມນຍ

ອາດຈະເປັນຍອ ລ ົງທຶນພຽງພໍ ). ໃນຊວ ັ້ ້ ນແຂວງໄດໃ້ ຫກ ້ ານສ ໍາປະທານສາ້ ງໂຮງງານຜະລິດຢາງ ່ ງດຽວກ ັນນນ,

ພາລາອີກ

3

ແຫງ ່ ;

ເຊິ່ ງມ ັນອາດຈະມີຜນ ົ ກະທົບທາງລ ົບຕໍ່ແຜນການຂອງປະຊາຊ ົນບາ້ ນຫາດຍາວໃນການ

ພະຍາຍາມສ ໍາເລັ ດການກໍ່ ສາ້ ງໂຮງງານນນັ້ ຫຼື ບໍ່ .

4.2 ກຸມ ້ ້ ຍ ທີ່ ແຂວງ ບໍ່ ແກວ ່ ພໍ່ ຄາ້ ສາລີຂະໜາດນອ ງ--ເປັນກຸມ ໄດມ ໍ ີ ານລ ົງຢຽ້ ມຢາມກຸມ ່ ວິສາຫະກິດຂະໜາດນອ ້ ຍທີ່ ສະໜັບສະໜູນໂດຍ ້ ກ ່ ພໍ່ ຄາ້ ຈານວນໜຶ່

້ງ ແຂວງ ບໍ່ ແກວ ໂຄງການ VECO ແຂວງບໍ່ ແກວ ົ້ ້ ທີ່ ເມືອງຫວ ້ ຍຊາຍ ແລະ ເມືອງຕນເຜິ ້ . ບ ັນດາກຸມ ່ ທີ່ ໄດຮ ້ ັບ

ການສະ ໜັບສະໜູນຈາກອ ົງການ VECO ແມນພໍ່ ່ ການຄາ້ ສວ ່ ນໃຫຍແ ່ ມ່ ່ ຄາ້ ທີ່ ເປັນຊາວກະສິກອນ, ບ ັນດາກຸມ

ນປະກອບດວ ້ ນຂາ້ ງມີຖານະດີ, ້ ຍຊາວກະສິກອນຜູທ ້ ່ ີ ຂອ

ບາງຄ ົນກໍ່ມປ ີ ະສ ົບການໃນການເປັນພໍ່ ຄາ້ ຄ ົນກາງມາ

້ ່ ໍຈາເປັ ຸ່ ຈະປະກອບມີຜຖ ກອ ື ນ ໍ ນຕ ອ ັ ້ ນໜວ ່ ຍງານທຸລະກິດແຕຢ ່ າ່ ງໃດ, ແຕກ ່ ມ ູ້ ຫ ຸ້ ; ກຸມ ່ ຈະເປັນຜູ້ ້ ງຕງເປັ ່ ນ. ກຸມ ່ ນີບ ້ ວ ການ ນ ກຕາ່ ງໆດວ ື ນ ໍ ົດຈານວນຫຸ ໍ ໍ ້ ຫ ຸ້ , ແລະ ຈານວນສະມາຊິ ້ ຕໍ່ ຜູຖ ່ ນ ່ ການຄາ້ ເຫຼ່ ົ ານີສ ້ ຍເຂົາເຈົາ້ ເອງທັງໝ ົດ. ກຸມ

ໃຫຍແ ່ ມນສຸ ່ ມໃສສ ່ າລີ,

ເຖິງແມນວ ່ ຂອງດ ົງກໍ່ຕາມເຊັ່ ນ: ່ າ່ ສະມາຊິກບາງຄ ົນຈະມີໂຄຕາ້ ເກັບຊືເ້ ຄື່ ອງປາ

ຫຍາ້

ແຂມ ແລະ ໝາກຕາວ. ສ ໍາລ ັບກຸມ ່ ທີ່ ອ ົງການ VECO ໄດໃ້ ຫກ ້ ານສະໜັບສະໜູນແມນ ່ 17 ກຸມ ່ , ທາງອ ົງການ

້ ວ ້ ັບສິນຕາ່ ງໆໃຫ.້ ກຸມ ໄດຈ ື າ່ ມີ ່ ເຫຼ່ ົ ານີຖ ້ ັດການຝຶກອ ົບຮ ົມ, ການທັດສະນະສຶກສາ ແລະ ໃບອະນຸຍາດໃນການຊືຊ ດີ. ການດ ໍາເນີນງານທີ່ ດີ ແລະ ບາງຄ ົນກໍ່ສາມາດໄດຮ ໍ ້ ັບຜົນກາໄລທີ່

20

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

້ ມນຈະເປັ ນຜູສ ກ ກຸມ ັ້ ່ ້ ະໜອງປັດໃຈນ ໍາເຂົ້າໃຫທ ້ ງັ ໝ ົດເຊິ່ງເລີ່ ມຕງແຕ ່ ານປັບໜາ້ ດິນຕາ່ ງໆ ່ ພໍ່ ຄາ້ ເຫຼ່ ົ ານີແ

ຈ ົນເຖິງ

ການສະໜອງແນວພນ ັ , ຝຸນ ່ , ຢາຂາ້ ຫຍາ້ ຕາ່ ງໆ, ແລະ ພອ ້ ມທັງໃຫຄ ້ ໍາແນະນ ໍາຕາ່ ງໆແກຊ ່ າວກະສິກອນໃນພື້ນ

້ ບ ດ ທີ່ ເຂົາແບງ່ ດິນໃຫ.້ ສິ່ ງທີ່ ໜາ້ ສ ົນໃຈໃນທີ່ນີຄ ື ັນດາກຸມ ້ ະບຸ ່ ້ ໍາເນີນການແບບດຽວກ ັນກ ັບທີ່ໄດລ ່ ພໍ່ ຄາ້ ແມນໄດ

ທີ່

ໄວໃ້ ນຂໍ້ 3.4. ເຊິ່ ງເມືອງຈະການ ີ ວ ໍ ົດພື້ນທີ່ ໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ (ລວມທັງແຂວງກໍ່ ມສ ່ ນຮວ ່ ມນ ໍາ), ໝາຍຄວາມວາ່ ບ ັນດາ ້ ຽງຜູດ ກຸມ ້ ຽວ. ້ ັບຜົນປະໂຫຍດຈາກການທີ່ ໄດເ້ ປັນຜູເ້ ກັບຊືພ ່ ພໍ່ ຄາ້ ຈະໄດຮ

ບ ັນດາປັດໃຈນ ໍາເຂົ້າຕາ່ ງໆແມນຈະ ່

ມອບໃຫນ ້ ັບສະມາຊິກຕາມລາຍການທີ່ ຮວບຮວມໄວ.້ ້ າຍບາ້ ນເພື່ ອແຈກຢາຍໃຫກ

ນາຍບາ້ ນຈະໄດຮ ້ ັບຜົນຕອບ

້ ຫາກເປັນສະມາຊິກຂອງ ແທນເປັນເປີ ເຊັ ນຈາກການແຈກຢາຍສິ່ ງນ ໍາເຂົ້າ ແລະ ຈາກຜນ ົ ຜະລິດທີ່ ໄດ,້ ຍ ົກເວັນ

ກຸມ ່ ພໍ່ ຄາ້ .

ນອກຈາກນນ, ັ້

ຂ ົງເຂດນນເດັ ັ້ ດຂາດ20.

ຊາວກະສິກອນກໍ່ ຍ ັງບໍ່ສາມາດທີ່ ຈະຂາຍຜນ ົ ຜະລິດໃຫກ ້ ັບພໍ່ ຄາ້ ຄ ົນອື່ນທີ່ ເຂົ້າມາຊືໃ້ ນ

ໃນສະຖານະການແບບນີ,້

ເລີຍ,

ຊາວກະສິກອນຖືວາ່ ເປັນຜູທ ່ າ່ ງໃດ ້ ່ ີບໍ່ ມີຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງແຕຢ

ເພາະໄດເ້ ປັນຜູທ ັ ໃຈຂາເຂົ້າ ້ ັບແຕປ ່ ດ ້ ່ ີໄດຮ

ພໍ່ ຄາ້ ຕິດຕໍ່ ມາຫຼ າຍປີ ແລວ ້ .

ແລະ

ນຍ ກໍລະນີທ່ ີຮາ້ ຍແຮງໄປກວາ່ ນນແມ ັ້ ່ ັງມີໜ້ີກ ັບບ ັນດາ

ສາມາດມີລາຍໄດທ ແຕກ ໍ ໍ ັງມີຊາວກະສິກອນບາງຈານວນທີ່ ້ ່ ີດີຈາກການປູກສາລີນ ີ້ ່ ່ຍ

ເຊັ່ ນກ ັນ, ແລະ ໃນລະບ ົບການມອບພື້ນທີ່ ປູກໃຫນ ົ ຜະລິດ ັ ້ ັນສາມາດຢືນຢັນໄດຄ ້ ື ຊາວບາ້ ນສາມາດຂາຍຜນ ້ ນມ

ໄດທ ້ ງັ ໝ ົດ.

ແຕເ່ ຖິງຢາ່ ງໃດກໍ່ ຕາມ,

້ ດຈ ບ ັນດາພໍ່ ຄາ້ ຈະເປັນຜູທ ້ ່ ີປະສ ົບຜົນສ ໍາເລັ ດສະເໝີຖາ້ ຫາກສາມາດຊືໄ ້ າໍ

້ ນໄດວ ແຕກ ນວນຫຼ າຍ--ຍິ່ ງຫຼ າຍເທົ່ າໃດກໍ່ ຍ່ ງດີ ັ ຖານໃດໆທີ່ ສາມາດຢັງຢື ໍ ່ ໍມີຫຼກ ັ້ ິ ເທົ່ ານນ! ້ າ່ ຊາວກະສິກອນຈະໄດ ້ ່ ່ບ

້ ຫຼ າຍກວາ່ ທີ່ ພວກເຂົາຈະໄດຮ ຮ ັບລາຄາທີ່ສູງຂຶນ ້ ງຖິ່ ນ, ້ ັບການສະໜອງຈາກກຸມ ່ ພໍ່ ຄາ້ ໃນທອ ກຸມ ່ ພໍ່ ຄາ້ -ນາຍ

ບາ້ ນ-ເມືອງໄດມ ີ ານພົວພັນກ ັນໃນການຄຸມ ້ ກ ້ ຄອງບໍລິຫານ,

ທັງໆ

ສວ ່ ອ ້ ນ ່ ນໜຶ່ ງແມນຍ

ທີ່ ພໍ່ ຄາ້ ກໍ່ ແມນຄ ່ ົນພາຍໃນ

ທອ ໍ ່ ໍສາມາດແນໃ່ ຈໄດວ ີ ານພວ ົ ພັນກ ັບການນ ໍາທອ ້ ງຖິ່ ນກໍ່ ຕາມ. ອີກຢາ່ ງນື່ ງ ເຖິງວາ່ ກຸມ ້ າ່ ່ ່ບ ້ ກ ້ ງຖິ່ ນແຕກ ່ ພໍ່ ຄາ້ ໄດມ ່ ັ ກາ່ ວແມນຂຶ ້ ກ ັບບຸກຄ ົນທີ່ ເຂົາເຈົາ້ ຈະມີຄວາມຮ ັບ ຜິດຊອບຕໍ່ ຜູຜ ັ ້ າຍນອ ້ ະລິດນນຫຼ ້ ຍພຽງໃດ (ຄາດໄວວ ້ າ່ ສີ່ ງດງ ່ ນ

ເຂົ້າຮວ ່ ມ).

ບ ັນດາກຸມ ັ້ ັກຈະຂາຍສາລີທ່ ີສີແລວ ່ ພໍ່ ຄາ້ ນນມ ້ ໂດຍ ມູນຄາ່ ເພີ່ ມບາງສວ ່ ນ ກໍ່ ຈະຕ ົກໄປເຖິງຊາວກະ

ສິກອນ, ແຕກ ວ ໍ ພ ີ ່ ໍ ຄາ້ ບາງຄ ົນຈະຂາຍສາລີເປັນຝັກໃຫກ ົ . ່ ່ມ ້ ັບໄທເລີຍໂດຍສະເພາະແມນໃນຊ ່ ່ ງລະດູຝນ

້ ່ຍ ຕ ົວຢາ່ ງທີ່ ຍ ົກໃຫເ້ ຫັ ນທີ່ ແຂວງບໍ່ ແກວ ໍ ັງສາມາດສະແດງໃຫເ້ ຫັ ນໄດວ ້ ນີກ ້ າ່ ບ ັນດາພໍ່ ຄາ້ ກໍ່ ຍ ັງຕອ ້ ງພະ

ເຊີນໜາ້ ກ ັບຄວາມບໍ່ແນນ ່ ອນເຊັ່ ນກ ັນ.

້ ມນການປິ ້ າລີຈາກ ດດາ່ ນໄທເພື່ ອຮ ັບຊືສ ບ ັນຫາໃຫຍຂ ່ ່ ອງປີ ຜາ່ ນມານີແ

່ ັ ກາ່ ວນີໄ້ ດຄ ລາວ; ເຖິງຢາ່ ງໃດກໍ່ ຕາມໃນປີ ນກ ີ້ ່ ຍ ໍ ັງມີສ່ ງທີ່ ິ ສາມາດຊວ ື ແ ່ ຍຫຼຸດຜອ ່ ນບ ັນຫາດງ ້ ຢ ູ່ ຂວງບໍ່ ແກວ ້ ໄດມ ້ ໂີ ຮງ

່ ັ ທີ່ ໄດລ ອ ົບສາລີແຫງ ້ ະບຸ ້ ໃຫກ ້ ັບພໍ່ ຄາ້ ຊາວຈີນ ຫຼື ໄທໄດ.້ ຢາ່ ງໃດກໍດ,ີ ດງ ້ 2 ໂຮງໃຫຍ ່ ທີ່ ສາມາດຂາຍສາລີແຫງ ບຄາ່ ທ ໍານຽມ ທີ່ ເປັນທາງການ ແລະ ບໍ່ ເປັນທາງການ ທີ່ ບ ັນດາພໍ່ ຄາ້ ຕອ ໄວຂ ້ ງໄດຈ ້ າ່ ຍ ່ ້ າ້ ງເທິງນນັ້ ແມນການເກັ

ເຊິ່ ງ

ພວກເຂົາກໍ່ ຈະບວກຄາ່ ທ ໍານຽມເຫຼ່ ົ ານີໃ້ ສຕ ົ້ ນຂອງເຂົາເຈົາ້ ພອ ່ ນທຶ ້ ມ.

ເພາະບ ັນດາພໍ່ ຄາ້ ເອງກໍ່ ບ່ ໍສາມາດຕໍ່

້ ັບເຈົາ້ ໜາ້ ທີ່ ເມືອງໄດ,້ ການມີຜນ ລອງ ຄາ່ ທ ໍານຽມເຫຼ່ ົ ານີກ ົ ປະໂຫຍດຈາກຄວາມບໍ່ ໂປ່ງໃສພາຍໃນລະບ ົບ ແມນມີ ່

້ ົກລ ົງຕາ່ ງໆຕາມທີ່ ຕາ່ ງຝາ່ ຍມີຄວາມຕອ ຜົນຕໍ່ ການອອກຂໍຕ ້ ງການ.

ແມແຕ ້ ບ ່ ັນດາຜູຮ ້ ງ່ ັ ມີ,

ພໍ່ ຄາ້ ລາຍໃຫຍຄ ່ ົນ

ລາວເຊັ່ ນ ເຈົາ້ ຂອງໂຮງອ ົບສາລີ, ກໍ່ ຍ ັງບໍ່ມີຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງລາຄາກ ັບບ ັນດາຜູຊ ື້ າວ ໄທ ແລະ ້ ຊ ຊາວຈີນໄດ ້

20

ອ ົງການ VECO ກໍ່ ໄດໂ້ ອລ ້ ົມກ ັບເຈົາ້ ໜາ້ ທີ່ ບາງເມືອງເພື່ ອໃຫຄ ້ ໍາເຫັ ນດີຕໍ່ກ ັບວິທີການແບງ່ ເຂດຕະຫຼາດຫຼາຍກວາ່ ຈະສຸມໃສກ ່ ານແບງ່ ເຂດກຸມ ່ ບາ້ ນເທົ່ າ

ນນ, ໍ່ າມ. ັ ້ ເຖິງແມນຈະຍ ັງມີລະບ ົບການຊື-້ ຂາຍກ ັບພໍ່ ຄາ້ ຄ ົນດຽວຢູກ ່ ່ ຕ

21

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

(ເຖິງແມນວ ັ້ ຕາມ). ພວກເຂົາຕອ ່ າ່ ຈະມີການແຂງ່ ຂ ັນກ ັນທາງດາ້ ນລາຄາລະຫວາ່ ງ 2 ຝາ່ ຍນນກໍ່ ້ ງໄດຍ ້ ອມຮ ັບ

ໃນລາຄາທີ່ ຜູຊ ື້ ະເໜີໃຫສ ້ ະເໝີ. ້ ສ

ພໍ່ ຄາ້ ຊາວລາວບາງຄ ົນກໍ່ຍ ັງຕອ ້ ງເປັນໜີ້ກ ັບພໍ່ ຄາ້ ໄທ,

້ ດ ເຂົ້າແບບຕິດໜີ້ ເຊິ່ ງກໍ່ ມລ ິ ໜີ້ຂອງຊາວກະສິກອນ. ີ ັກສະນະດຽວກ ັນກ ັບການຊືຕ ໂດຍທົ່ ວໄປແລວ ້ ,

ນການ ຄວາມຈາເປັ ັ້ ັ້ ມ ໍ ນສ ໍາລ ັບຊາວກະສິກອນທີ່ ຕອ ່ ່ ຜະລິດສາລີນນແມ ້ ງໄດສ ້ າ້ ງຕງກຸ

ຮ ັບປະກ ັນໄດຂ ົ ຜະລິດໃຫພ ້ ັບອະນຸມ ັດເກັບຊື້ ້ າຍຜນ ້ ່ ໍ ຄາ້ ທີ່ ໄດຮ ແກວ ້ .

້ ດ ຍອ ັ ໃຈນ ໍາ ້ ນການຊືປ

ໂດຍການອະນຸມ ັດຈາກການຈ ັດຕງຂອງແຂວງບໍ່ ັ້

້ ທັງໝ ົດຍອ ້ ມນສິ່ ນີແ ້ ນການຂາດລະບ ົບສິນເຊື່ ອທີ່ ເໝາະສ ົມ ່ ງທີ່ ໄດເ້ ກີດຂຶນ

ໂດຍຊາວກະສິກອນສາມາດ

້ ເຊີ່ ງຈະເຮັດໃຫຊ ຊອກກູຢ ີ ວາມເປັນເອກະລາດຫຼ າຍຂືນ ້ າວກະສິ ກອນມີ ້ ຄ ້ ືມດວ ້ ຍຕ ົນເອງໄດສ ້ ະດວກເພື່ ອໃຫມ

ຖານະດີຂນ ຶ້ , ມີຄວາມສຽ່ ງນອ ້ ຍລ ົງ.

້ ພາຍໃນແຂວງ, ແຕ ່ ຢູແ ົມກຸມ ີ ານປຶ ກສາຫາລືກ ັນກຽ່ ວກ ັບການສາ້ ງຕງສະມາຄ ັ້ ່ ພໍ່ ຄາ້ ຂືນ ້ ໄດມ ້ ກ ່ ຂວງບໍ່ ແກວ

້ຶ ເລີຍ. ເພາະຍ ັງບໍ່ທັນມີຄວາມຊ ັດເຈນ ວາ່ ສະມາຄ ົມຈະຊວ ້ ນ ຸ່ ໃດທີ່ ເຕັມໃຈສາ້ ງຕງສະມາຄ ເບິ່ ງຄືວາ່ ບໍ່ ມີກມ ົມນີຂ ັ້ ່ ຍ

ຸ ໃສນ ໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ ໄດຫ ັ້ ້ ມ ່ ນອາດຈະ ້ ຍ ັງແດ ່ ແລະ ພວກເຂົາກໍ່ ຍ ັງບໍ່ແນໃ່ ຈວາ່ ເວລາ ແລະ ຄວາມພະຍາຍາມທີ່ ໄດສ

ເປັນໄດ ້ ສູງກວາ່ ຜນ ົ ກາໄລກໍ່ ໍ ໄທ, ລາວ ຫຼື ຈີນໄດ)້ .

(ເພາະເຂົາເຈົາ້ ຮ ັບຮູແ ິ ຕໍ່ ລອງລາຄາສິນຄາ້ ທີ່ ຂາຍໃຫພ ້ ່ ໍ ຄາ້ ້ ຈງ້ ວາ່ ຈະບໍ່ ສາມາດມີສດ

4.3 ກຸມ ູ ຽງ ບໍລະເວນ ່ ຜະລິດ ກາເຟ ຢູພ ່ ພ ້ ມນໄດ ຮ ກຸມ ັ ສະໜູນການປູກຢູ່ ເຂດພູພຽງບໍລະເວນ, ໂດຍອ ົງການຮວ ່ ້ ັບການສະໜບ ່ ມ ່ ຜະລິດກາເຟນີແ

່ ັ PCADR-PAB. ນ ັບຕງແຕ ມື ລາວ-ຝຣງ ປ ັ້ ່ ີ 2005 ອ ົງການ PAB ໄດໃ້ ຫກ ້ ານຊວ ່ ຍເຫຼືອກຸມ ່ ຜະລິດກາເຟ 21 ຈານວນ 53 ກຸມ ໍ ໍ ັກຄື: ເມືອງ ປາກຊອ ່ ໃນສອງເມືອງ ທີ່ ແຂວງຈາປາສ ່ ງ ແລະ ເມືອງ ເລົ າງາມ . ໃນປີ

2007,

ກໍ່ ໄດມ ີ ົງການຈ ັດຕງເທື່ ັ ້ ອທີ ້ ອ

2

້ ຄື: ເກີດຂຶນ

ສະມາຄ ົມພັດທະນາກຸມ ່ ຜະລິດກາເຟທີ່ ພູພຽງບໍລະເວນ

AGPC. ອ ົງ ການ AGPC ເປັນອ ົງການທີ່ທ ໍາການອ ົບ ແລະ ສ່ງົ ອອກກາເຟ ແລະ ມີຜໃ້ ູ ຫທ ້ ຶນສະໜັບສະໜູນ ສະນນ,ມ ັ້ ັນຍ ັງເປັນຊວ ່ ງເວລາທີ່ ຍ ັງມີຄວາມສ ົງໃສຢູວ ່ າ່

ເຊັ່ ນກ ັນ;

ຜູຜ ິ ທິຕ່ ໍລອງຢາ່ ງເປັນ ້ ະລິດກາເຟຈະມີສດ

ເອກະລາດ ແລະ ມີຄວາມໝນຄ ັ ້ ົງ ດວ ້ ຍການຄຸມ ້ ຄອງບໍລິຫານຂອງເຂົາເຈົາ້ ເອງໄດ ້ ຫຼື ບໍ່ .

ໃນປີ 2008 ໄດມ າ້ ທາງດາ້ ນເສດຖະກິດ-ສ ັງຄ ົມ22 ກຽ່ ວກ ັບກຸມ ີ ານສຶກສາຄນຄວ ົ້ ້ ກ ່ ຜະລິດກາເຟ. ເຖິງ

້ ະບໍ່ ໄດລ ແມນວ ້ າ່ ງຈະແຈງ້ ່ ັນກໍ່ເຫັ ນໄດຢ ້ ົງເລິກເຖິງຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງກໍ່ ຕາມແຕມ ່ າ່ ໃນການສຶກສານີຈ

່ ັ ກາ່ ວນນແມ ນກ ຸ ອອ ວາ່ ເຂົາເຈົາ້ ຍ ັງມີຈດ ັ້ ່ ຽ່ ວພັນເຖິງການຄຸມ ້ ຄອງ ແລະ ການບໍລິຫານຂອງເຂົາ ່ ນຢູ.່ ຈຸດອອ ່ ນດງ ເຈົາ້ .,

່ ັ ກາ່ ວ, ອີງຕາມບ ົດສຶກສາດງ

ຍອ ້ ນຕອ ້ ງ

ນ ມ ັນຍ ັງສາມາດເຫັ ນໄດຢ ັ້ ່ ່ ມໃນກຸມ ່ ນນແມ ້ າ່ ງຈະແຈງ້ ວາ່ ບາງຄ ົນທີ່ເຂົ້າຮວ

ການໄດຮ ່ ້ ັບຊ ັບສິນທີ່ ຈະມອບໃຫ-້ -ໂດຍສະເພາະແມນ

ເຄື່ ອງສີ

ເມັດກາເຟ

ອາຣາບິກາ້

ຈາກ

້ ັງຊີໃ້ ຫເ້ ຫັ ນແຈງ້ ວາ່ ທັງກຸມ ອ ົງການ PAB. ໃນບ ົດລາຍງານນີຍ ່ ແລະ ອ ົງການ AGPC ຄວນຈະໄດຮ ້ ັບການສະ ໜັບ

21 22

ມີພຽງ 2-3ກຸມ ່ ທີ່ ໄດຮ ້ ັບການສະໜັບສະໜູນທີ່ ເມືອງ ທາ່ ແຕງ ແຂວງ ເຊກອນ

Virginie Diaz Pedregal (2008) “ການສຶກສາທາງດາ້ ນເສດຖະກິດ-ສ ັງຄ ົມຂອງກຸມ ່ ຜູຜ ້ ະລິດກາເຟ ຂອງ PCADR – PAB.” (ມີພຽງບ ົດສະຫຼຸບ

ເທົ່ ານນທີ່ ນພາສາຝຣງັ່ .) ັ້ ເປັນພາສາອ ັງກິດ, ບ ົດລາຍງານຫຼ ັກແມນເປັ ່ 23

ການຕິດຕໍ່ ສວ ່ ນຕ ົວ

22

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ສະໜູນເປັນໄລຍະຍາວໃນການພດ ັ ທະນາອ ົງການຂອງເຂົາເຈົາ້ .

ເຖິງແມນວ ່ າ່ ,

ບາງກຸມ ່ ຈະໄດຮ ້ ັບການຊວ ່ ຍ

ເຫຼືອທາງດາ້ ນການເງິນໜອ ້ ະແດງໃຫເ້ ຫັ ນເຖິງການນ ໍາພາທີ່ດີກວາ່ ແລະ ມີຄວາມສາມ ັກຄີທ່ ີ ້ ຍແຕເ່ ຂົາເຈົາ້ ກໍ່ ໄດສ ດີກວາ່ ກຸມ ່ ອື່ ນໆ.

້ ໄດ,້ ມີ ໃນແງການຕໍ່ ຸ່ ສາມາດຕໍ່ ລອງລາຄາກາເຟໃຫສ ລອງແລວ ່ ້ ງູ ຂຶນ ້ ມ ້ ໍາແນະນ ໍາໃດໆເພື່ອໃຫກ ້ ແມນບໍ່ ່ ມີການໃຫຄ

23 ພຽງແຕບ ່ າງຄ ົນສາມາດໄດຮ ້ ັບລາຄາທີ່ດີກວາ່ ຈາກບ ັນດາພໍ່ ຄາ້ ທີ່ ເຂົ້າມາຕິດຕໍ່ ນ ໍາເຂົາເຈົາ້ ເອງ . ແທຈ ້ ງິ ແລວ ້ ,

້ ນແມ ນ ໃນບ ົດ ສຶກສາກຽ່ ວກ ັບຕອ ັ້ ່ ້ າ່ ວໄວວ ້ າ່ : “ລາຄາຊືນ ່ ງໂສກ ້ ານຜະລິດກາເຟນນັ້ (pp: 13 ແລະ 72) ໄດກ

້ ກ ັບການຕ ົກລ ົງຂອງຜູຊ ຂຶນ ່ າວກະສິກອນເອງແມນບໍ່ ່ ມີຄວາມສາມາດໃນການເຈລະຈາໃດໆ”. ແລະ ້ ື້ ແຕຊ

້ ກ ັບລາຄາຂອງກາເຟສາກ ົນ (ເພາະລາວເຮົາ ກໍ່ ຍ ັງໄດກ ້ າ່ ວຕື່ ມອີກວາ່ (p. 25), “ລາຄາຂອງກາເຟລາວແມນຂຶ ່ ນ ອ ບໍ່ ມີຄວາມສາມາດໃນການເຈລະຈາເນື່ ອງຈາກມີຜະລິດຕະພນ ັ ຈານວນໜ ໍ ້ ຍ, ເຟສາກ ົນໃດໜຶ່ງເລີຍ).”

້ຶ ກ ັບກຸມ ແລະ ບໍ່ ໄດຂ ່ ຜະລິດກາ ້ ນ

ຊາວກະສິກອນຜູທ ່ ັກຈະເປັນຄອບຄ ົວທຸກ ້ ່ ີທ ໍາການປູກກາເຟຕ ົວຈິງແມນມ

ຫຼືບກ ຸ ຄ ົນທີ່

້ື ອ ຂາດເງິນຢູສ ັ ້ ຊາວກະສິກອນບາງຄ ົນມ ັກຈະຂາຍກາເຟຂຽວເພື່ອໃຫໄ້ ດເ້ ງິນຈາກຜູຊ ່ ນ. ້ ກ ່ ະເໝີ ເພາະສະນນ,

້ ັນເຮັດໃຫຄ ຸ ອອ ມ ແນນ ັ ້ ຈດ ໍ ່ ນໄດ.້ ້ ວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງນນມີ ່ ອນແລວ ້ ການກະທາແບບນີ

ຊາວກະສິກອນຜູທ ້ ່ີ

ມີຖານະດີ, ເຊັ່ ນຊາວກະສິກອນບາ້ ນຫາດຍາວ, ຈະມີໂອກາດທີ່ ດີກວາ່ ໃນການຂາ້ ມຂນຕອນຂອງຄ ັ້ ົນກາງໄດ ້ 1 ຫຼື 2 ຂນຕອນ ແລະ ສາມາດຂາຍກາເຟໃຫກ ັ້ ື້ າຍໃຫຍ/່ ຜູຊ ື້ ົກໄດ.້ ແຕເ່ ຖິງຢາ່ ງໃດກໍ່ ຕາມ, ມາດຕະຖານ ້ ັບຜູຊ ້ ລ ້ ຍ ທາງດາ້ ນຄຸນນະພາບກໍ່ ຍ ັງຕອ ໍ ົດວິທີການປັບໄໝສ ໍາລ ັບ ໍ ົດໂດຍຜູຊ ື້ ຄ ້ ານ ູ່ ເື ກົ່ າເຊິ່ ງເຂົາເຈົາ້ ຈະເປັນຜູກ ້ ງຖືກການ ້ ຢ

ຸ ນະພາບຕາ່ ໍ ໂດຍການຕ ັດລາຄາລ ົງ ຫຼື ຕ ັດນາໜັ ສິນຄາ້ ທີ່ ມີຄນ ໍ້ ກຂອງສິນຄາ້ ລ ົງ,ສູງສຸດອາດຈະເຖິງ 20% (p.

72).

ຖາ້ ຫາກຜູຜ ຸ ນະພາບສູງໄດ,້ ເຂົາອາດຈະໄດຮ ້ ະລິດກາເຟສາມາດຜະລິດກາເຟ ອາຣາບິກາ້ ທີ່ ມີຄນ ້ ັບລາຄາທີ່ສູງ ກວາ່ , ແຕຄ ໍ ົດຄຸນນະພາບ ແລະ ລາຄາທີ່ ່ ວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງກໍ່ ຍ ັງມີໜອ ້ ຍຢູຄ ່ ເື ກົ່ າ ເພາະຜູຊ ້ ເື້ ປັນຜູກ ້ ານ

້ ດຍບໍ່ ເນນໃສ ຈະຊືໄ້ ວຢ ກ ຸ ນະພາບສູງ (ເຊັ່ ນ: ື້ າຍໃຫຍທ ັ້ ້ ແ ່ ູ ລວ ້ . ຢາ່ ງໃດກໍ່ ຕາມ, ກໍ່ ຍ ັງມີຜຊ ູ້ ລ ່ ່ ີຈະຮ ັບຊືໂ ່ າເຟທີ່ ມີຄນ

ຈະຮ ັບ ບໍລິສ ັດດາວເຮືອງ, ແລະ ບໍລິສ ັດ ໂອລາມ ຂອງສິງກະໂປທີ່ ໄດເ້ ຂົ້າມາໃນມໍ່ ໆນີ)້ ເພາະພວກເຂົາຕງໃຈທີ່ ັ້

ຊືເ້ ມັດກາເຟສ ົດເພື່ອຜະລິດເປັນກາເຟສ ໍາເລັ ດຮູບ. ນນ, ັ້

ມ ັນອາດຈະມີການແຂງ່ ຂ ັນພາຍໃນກຸມ ່ ຜູຊ ້ ເື້ ອງເຊັ່ ນກ ັນ

້ ຈຶ່ ງເຮັດໃຫຜ ້ ຜ ູ້ ະລິດກາເຟໄດຮ ້ ັບລາຄາຂອງກາເຟສູງຂຶນ

່ັ ດງ

ແຕນ ີ້ ັນເປັນການດ ໍາເນີນການພາຍໃນກຸມ ່ ຜູຊ ້ ື້ ່ ມ

24 ເອງ ແລະ ບໍ່ ໄດກ ໍ ອ ້ ຽ່ ວຂອ ້ ງກ ັບຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ລອງຂອງຊາວກະສິກອນແຕຢ ່ າ່ ງໃດ . ແຕກ ່ ່ຕ ້ ງໄດເ້ ບິ່ ງ

່ ັ ກາ່ ວນີ.້ ແນວໃດຕໍ່ ກ ັບສະພາບແວດລອ ອີກວາ່ ອ ົງການ AGPC ຈະດ ໍາເນີນຂນຕອນຄື ັ້ ້ ມທີ່ ຫຍຸງ້ ຍາກດງ

24

ໄດມ ູ ຄາ່ ເພີ່ ມຂອງກາເຟ ແລະ ສາລີ, ວາ່ ບ ັນດາຜູຊ ີ ໍາແນະນ ໍາ (ທາງດາ້ ນການຕິດຕໍ່ ໂດຍສວ ້ ຄ ່ ນຕ ົວ) ຕໍ່ ກ ັບຕອ ່ ງໂສມ ້ ນ ້ /ື້ ພໍ່ ຄາ້ ລາຍໃຫຍສ ່ າມາດກ ົດດ ັນ

ກຸມ ລ ່ . ່ ຊາວກະສິກອນໄດງ້ າຍໆໂດຍການໃຫ ່ ້ າຄາທີ່ ບໍ່ ທຽ່ ງຕ ົງເພື່ ອທ ໍາລາຍຄວາມສາມ ັກຄີພາຍໃນກຸມ

23

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

5. ຈະເພີ່ ມຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນແນວໃດ? ຄວາມເປັນໄປໄດ,້ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກ

ແລະ ພື້ນຖານອ ັນສ ໍາຄ ັນຕາ່ ງໆ

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຈະມີຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ຫຼື ບໍ່ ? ້ ນ ູ ຕາ່ ງໆໃນ ສປປ ລາວ ແລວ ພາຍຫຼງັ ທີ່ ໄດທ ົ ທວນເບິ່ ງຂໍມ ້ , ເຫັ ນວາ່ ທິດທາງໃນການເປີ ດກວາ້ ງເພື່ ອ ້ ບ

ເພີ່ ມຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນພາຍໃຕເ້ ງື່ ອນໄຂ

ແລະ

ສະພາບໃນປະຈຸບ ັນແມນມີ ່

ທວ ່ ງທາ່ ດີ. ອານາຄ ົດທາງດາ້ ນການພັດທະນາເສດຖະກິດ ແລະ ຕະຫຼ າດແມນມີ ່ ຄວາມໜາ້ ເຊື່ ອຖືໄດ,້ ໂດຍສະ

້ ໄດ.້ ສປປ ມອ ໍານາດທາງດາ້ ນການຕະຫຼາດພາຍໃນຂ ົງເຂດຂຶນ ເພາະແມນການພົ ວພັນກ ັບຈີນ ແມນສາມາດເພີ່ ່ ່

ວງຫຼາຍ. ລາວ ແມນມີ ິ ຄາ້ ຈານວນຫຼ ໍ ່ ຄວາມໄດປ ້ ຽບນອ ້ ຍ ດາ້ ນສິນຄາ້ ກະສິກາໍ ໂດຍສ ົມທຽບກ ັບບອ ່ ນອື່ ນທີ່ ມີສນ

ຖາ້ ເບີ່ ງຕອ ່ ງໂສຂ ້ ອງປັດໃຈຂາເຂົ້າ

ແລະ

ຕອ ົ ຜະລິດແມນຖື ່ ງໂສຂ ້ ອງຜນ ່ ກຄວບຄຸມໂດຍອ ໍານາດເສດຖະກິດ

່ ັ ນນມ ພາກພື້ນ, ດງ ິ ຄາ້ ລາວມີລາຄາແພງ ແລະ ເຮັດໃຫຊ ັ້ ັນຈຶ່ງເຮັດໃຫສ ້ ນ ້ າວກະສິກອນມີໂອກາດສະເໜີລາຄາ

ມີຕາ່ ໍ ແລະ ສິດທິໃນການຕໍ່ ລອງກໍ່ ຕາ່ ໍ ກວາ່ ຄູຄ ດ ່ າ້ ໃນບ ັນດາປະເທດເພື່ອນບາ້ ນອີກ. ຢູສ ່ ປປ ລາວເຮົາແມນຜະລິ ່ ສິນຄາ້ ກະສິກາຕາມຄວາມຕ ອ ັ້ ໍ ້ ງການຂອງບຸກຄ ົນອື່ນເທົ່ ານນ.

ແຕກ ໍ ັງມີຊອ ່ ງທາງທີ່ ດີສ ໍາລ ັບຊາວກະສິກອນລາວທີ່ ຈະຜະລິດສິນຄາ້ ປອດສານພິດ ່ ່ຍ

ໂດຍບ ັນດາປະ

້ ຢູວ ້ ອ ເທດເພື່ ອນບາ້ ນບໍ່ ສາມາດ ຫຼືວາ່ ບໍ່ ຜະລິດເລີຍ. ແຕມ ່ າ່ : ຈະມີຊາວກະສິກອນ ້ ງໃຈເກີດຂຶນ ່ ັນກໍ່ຍ ັງມີຂໍຂ

້ າ້ ຫາກຕະຫຼ າດພາຍໃນຍ ັງມີຂໍຈ ້ າກ ຈານວນເທົ່ າໃດທີ່ ສາມາດເຂົ້າຮວ ໍ ໍ ັດຢູ? ່ ມໃນການຜະລິດສິນຄາ້ ນີຖ ່

ທັງຊາວ

ກະສິກອນ ແລະ ກຸມ ີ ວາມສ ົນໃຈໃນສິນຄາ້ ປອດສານພິດຫຼ າຍ, ເຊິ່ ງໝາຍເຖິງວາ່ ່ ຜູຊ ້ ົມໃຊຢ ້ ໃູ່ ນປະເທດໄທ ກໍ່ ມຄ ຍ ັງມີຜຜ ້ ຍຄວາມອຸດ ົມສ ົມບູນຂອງປາ ່ ໃນ ້ ູ ະລິດລາຍໃຫຍທ ່ ່ ີຜະລິດສິນຄາ້ ທີ່ ຄາ້ ຍກ ັນໃນປະເທດເພື່ອນບາ້ ນ. ດວ

ສປປ ລາວ ທີ່ ມີເຄື່ ອງປ່າຂອງດ ົງທີ່ມີລາຄາແພງ--ໂດຍສະເພາະແມນສິ່ ້ ງການເພື່ ອນ ໍາໄປຜະລິດ ່ ງທີ່ ຊາວຈີນຕອ

້ ນ ເປັນຢາ--ປະຊາຊ ົນທອ ູ ທາງດາ້ ນ ີ . ແຕໃ່ ນທີ່ ນີ,້ ຄວາມສາມາດເຂົ້າເຖິງຂໍມ ້ ກ ້ ງຖິ່ ນກໍ່ ສາມາດຕໍ່ ລອງລາຄາໄດອ

້ ່ຍ ລາຄາທີ່ ຖືກຕອ ໍ ອ ້ ງຖິ່ ນ ້ ນມີຄວາມຜິດພາດຂອງບ ັນດາເຈົາ້ ໜາ້ ທີ່ ທອ ່ ັງເປັນບ ັນຫາທີ່ສ ໍາຄ ັນ, ທັງນີກ ້ ງນນັ ້ ແມນຍ

ໃນລະບ ົບການການ ໍ ົດ ແລະ ການອະນຸມ ັດໂຄຕາ້ .

ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຂອງກຸມ ່ ້ ເປັນພຽງແຕພ ຖາ້ ຫາກຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນເພີ່ ມຂຶນ ່ າບຫຼ ອກລວງ,ມີຄວາມ

ກອນ ເພື່ ອໃຫໄ ຈາເປັ ັ້ ໍ ນບໍ່ ທີ່ ຈະຕອ ້ ດຮ ້ ັບໃນສິ່ງທີ່ ບໍ່ ້ ງໃຫກ ້ ານສະໜັບສະໜູນກຸມ ່ ແລະ ອ ົງການຈ ັດຕງຊາວກະສິ

ສາມາດເປັນໄປໄດ?້ ຈະມີບ ົດບາດທີ່ດີອ ັນໃດ ທີ່ ເຂົາສາມາດປະຕິບ ັດໄດ?້ ມີບ ົດບາດອ ັນໃດ ທີ່ ອ ົງກອນພາຍ

ນອກຕອ ຸ ຍາກຕອ ັງ? ຄອບຄ ົວຜູທ ້ ງປະຕິບ ັດ? ແກນແທຂ ້ ອງບ ັນຫາທັງໝ ົດແມນຫຍ ່ ້ ກ ້ ງຖືກປອ ່ ຍປະລະເລີຍສະເ ສ ໝີບ່ ໍ? ເຖິງແມນວ ໍ ີ ວາມຈາເປັ ໍ ນທີ່ ຈະ ໍ ຄ ່ ່ມ ່ າ່ ກຸມ ່ ມີຄວາມສາມາດນ ໍາຜົນກາໄລມາສູ ່ ະມາຊິກຂອງເຂົາເຈົາ້ ໄດ,້ ແຕກ

ຕອ ້ ອງຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງໃນດາ້ ນເສດຖະກິດເຊັ່ ນກ ັນ. ້ ງໄດເ້ ບິ່ ງຄວາມເປັນໄປໄດຂ

ບໍລິຫານດວ ົ ກະທົບທີ່ ດີຕ່ ໍການສາ້ ງຄວາມເອກະພາບ ້ ຍຕ ົນເອງຈະສາມາດສ່ງົ ຜນ

ແລະ

ກຸມ ່ ທີ່ ມີອ ໍານາດ

ຄວາມສາມ ັກຄີຕາ່ ງໆ,

ເຊັ່ ນບາ້ ນຫາດຍາວ, ອ ັນຊໍ່ ສະແດງໃຫເ້ ຫັ ນຄວາມອາດຈະສາມາດນ◌ໄາໍ ປສູກ ິ ການເປັນຢູໃ່ ຫໝ ັ ້ ົງ ່ ານປັບປຸງຊີວດ ້ ນຄ ແລະ ມີ ຄວາມສາມາດໃນການຕາ້ ນກ ັບສິ່ງຈູງໃຈທີ່ ອາດເຂົ້າມາທັງໃນດາ້ ນບວກ ແລະ ດາ້ ນລ ົບ, ເຖີງແມນວ ່ າ່ .

24

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ມ ັນອາດບໍ່ມີຜນ ົ ຮ ັບຫຍ ັງຕໍ່ກ ັບຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ລອງ,

ສາສິດທິໃນການຕ ັດ ສິນໃຈຂອງຕ ົນເອງໄດ ້ .

25

ແຕກ ່ ່ ເໍ ປັນການປັບປຸງຄວາມສາມາດເພື່ ອທີ່ ຈະຮ ັກ

ໃນຂນບ ັ ້ າ້ ນ, ກຸມ ້ ັບອະນຸຍາດໃຫສ ້ າມາດສາ້ ງ ່ ອາດຈະສາມາດປະສ ົບຜົນທີ່ ດີໄດ ້ ຖາ້ ຫາກພວກເຂົາໄດຮ

້ ານ ຂໍກ ໍ ົດຕາ່ ງໆຂອງພວກເຂົາເອງໄດໂ້ ດຍອີງໃສບ ່ ັນຫາ ແລະ ທຸລະກິດຂອງເຂົາເຈົາ້ ເອງ ໂດຍທີ່ ພວກເຂົາໄດ ້

້ ອ ໍານວຍ ຮ ັບການເອືອ

ແລະ

ໄດເ້ ຮັດສ ັນຍາໃນໄລຍະຍາວ;

້ ມນຫົ ເຊິ່ ງສິ່ ງນີແ ຸ ຄ ົນພາຍ ້ ກ ່ ນທາງໜຶ່ ງທີ່ ເຮັດໃຫບ

ນອກຈະບໍ່ ພະຍາຍາມທີ່ ຈະເຂົ້າມາຈ ັດຕງກຸ ໍ ັງມີຄ ໍາຖາມຢູວ ັ້ ມ ່ າ່ ຊາວກະສິກອນ ່ ່ຍ ່ ໃນນາມຂອງເຂົາເຈົາ້ ເອງ. ແຕກ ຈະມີຜນ ຫຼື ລ ົດຕນທຶ ົ ປະໂຫຍດ/ກາໄລ ໍ ົ້ ນຈາກການເປັນສະມາຊິກກຸມ ່ ນນັ້ ຫຼື ບໍ່ . ມີຫຼາຍ ຕ ົວຢາ່ ງຈາກທົ່ ວໂລກ

ຸ່ ທີ່ ສະແດງໃຫເ້ ຫັ ນວາ່ ຖາ້ ຫາກມີຕ ົວແທນຈາກພາຍນອກເຂົ້າມາເພື່ ອໃຫທ ້ ຶນຊວ ່ ຍເຫຼືອ ຫຼື ໃຫເ້ ງິນອຸດໜູນແກກ ່ ມ

ກຸມ ຍ ັງບໍ່ທັນມີປະສ ົບການເທື່ອນນ, ນດ ັ້ ໍ ັ້ ົນກວາ່ ສະເໝີ. ໃນ ັ ້ ັກຈະຈ ົມຢູໃ່ ນການຄອບງາຂອງໂຄງການນ ່ ເຫຼ່ ົ ານນມ

ຫຼ າຍໆກໍລະນີ,

້າມາເພື່ ອຈູງໃຈໃຫສ ທີ່ ມີຕ ົວແທນຈາກພາຍນອກພະຍາຍາມນ ໍາຜນ ົ ກາໄລເຂົ ໍ ້ ະມາຊິກກຸມ ່ ;

ອາດຈະເຮັດໃຫເ້ ກີດມີການຊະລໍຕ ົວໃນຂະບວນການທີ່ປະຊາຊ ົນຢາກສາ້ ງຕງກຸ ັ້ ມ ່ ຂອງພວກເຂົາເຈົາ້ ເອງ,

ເຊິ່ ງ

ລວມ

້ ັງເກດໄວວ ທັງມາດຕະຖານໃນການດ ໍາເນີນງານຕາ່ ງໆ. ເຊັ່ ນໃນປື້ ມ ໂອສຕອມ (1999: 201) ທີ່ ໄດໃ້ ຫຂ ້ າ່ : ້ ໍສ “ບໍ່ ມີໃຜຈະມອບໜາ້ ທີ່ ຮ ັບຜິດຊອບອ ັນແທຈ ັ້ ້ ງິ ໃຫກ ້ ັບບຸກຄ ົນໃດບຸກຄ ົນນື່ງໄດໃ້ ນໂຄງການໄລຍະສນໂດຍສະເພາະ ການໃຫບ ຸ ຄ ົນພາຍນອກເຂົ້າໄປຈ ັດຕງຊາວກະສິ ກອນໃຫຈ ັ້ ້ ກ ້ ັດການທອ ່ ງທຽ່ ວໃນທົ່ ວເຂດຊ ົນນະບ ົດ”.

ມ ັນເປັນທີ່ ຮູກ ັ້ ມ ່ ພວກເຂົາມ ັກຈະມີແນວຄິດໄປໃນທາງສວ ່ ນຕ ົວອ ັນເປັນ ້ ັນດີວາ່ ເມື່ ອປະຊາຊ ົນຈະຈ ັດຕງກຸ

ຸ ຍາກມ ັກຈະຖືກຕ ັດອອກຈາກກຸມ ພື້ນຖານທີ່ ຄາ້ ຍຄືກ ັນ. ໝາຍຄວາມວາ່ ປະຊາຊ ົນຜູທ ້ ່ ີມີຖານະ ້ ກ ່ , ໃນຂະນະທີ່ ຜູທ

ດີມ ັກຈະຕ ັດຕ ົນເອງອອກຈາກກຸມ ັ້ ຖາ້ ຫາກເບິ່ ງໃນເງື່ ອນໄຂຕາ່ ງໆແລວ ້ ເຫັ ນວາ່ ກຸມ ່ ອາດຈະ ່ ານນ, ່ ເລີຍ. ຍີ່ ງໄປກວ

້ ຕື່ ມໃນສປປ ລາວ, ແຕມ ມີການຂະຫຍາຍຕ ົວຂຶນ ັ ້ າ້ ນໃໝ ່ ່ ັນກໍ່ເຫັ ນໄດເ້ ຖິງຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກໃນບອ ່ ນມີການຈ ັດຕງບ

ຫຼື

ການ

ຮວມບາ້ ນໂດຍທີ່ ເອົ າປະຊາຊ ົນບ ັນດາເຜົ່ າທີ່ ແຕກຕາ່ ງກ ັນມາຮວມຢູນ ່ ໍາກ ັນ

ມ ັນເປັນສິ່ ງທີ່ ຍາກທີ່ ຈະ

ລວມຕ ົວກ ັນແບບນີ.້ ປະຊາຊ ົນທີ່ມາຈາກຊ ົນເຜົ່ າທີ່ ແຕກຕາ່ ງກ ັນນນມ ັ້ ັກຈະຮູສ ຶ ບໍ່ ມີຄວາມສະດວກສະບາຍທີ່ ຈະ ້ ກ

ຕອ ັ ທະ, ໜາ້ ທີ່ ແລະ ສ ັນຍາຕາ່ ງໆໃນລະດ ັບສູງ, ໂດຍສະເພາະຫາກມີໃຜຜູໜ ົ ພັນ ກ ັບ ພນ ້ ່ ຶງຫາກຖືວາ່ ້ ງໄດພ ້ ວ ເຜົ່ າຕ ົນເປັນສວ ່ ນເກີນຂອງເຜົ່ າອື່ ນ.

ກຸມ ່ ຊ ົນເຜົ່ າດຽວກ ັນ.

ສະນນ, ັ້

ມ ັນເປັນສິ່ ງທີ່ ດີກວາ່ ຖາ້ ຫາກໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ ເຮັດວຽກຮວ ່ ມກ ັບຄ ົນໃນ

້ ແຂງ, ້ ່ ີມີການຄຸມ ກຸມ ້ ຄອງດວ ້ ຍຕ ົນເອງຢາ່ ງເຂັມ ່ ເກັບຊືທ

ເຊັ່ ນກໍລະນີຂອງບາ້ ນຫາດຍາວ,

ແມນຈະສາ ່

ອ ູ ຄາ່ ເພີ່ ມໄດ,້ ເພາະຍ ັງສາມາດເປັນຜູສ ມາດປັບປຸງໜາ້ ທີ່ ຂອງເຂົາເຈາໃນຕ ົ້ ້ ະເໜີລາຄາໄດຢ ້ ຍ ູ່ ອ ້ ນວາ່ ພວກ ່ ງໂສມ ້ ນ

ເຂົາສາມາດຕ ັດຂນຕອນການຂາຍໂດຍບໍ່ ປະຊາຊ ົນຄວນຈະໄດຮ ຜາ່ ນພໍ່ ຄາ້ ຄ ົນກາງໄດ ້ 1 ຫຼື 2ຂນຕອນ. ັ້ ັ້ ້ ັບ

້ ່ຄ ໂອກາດໃນການຕ ັດສິນໃຈວາ່ ຈະຂາຍສິນຄາ້ ຂອງເຂົາເຈົາ້ ແນວໃດ ແລະ ຈະຂາຍໃຫໃ້ ຜ. ສິ່ ງທີ່ ສ ໍາຄ ັນໃນທີ່ນີກ ໍ ື ້ ໄດຖ ້ ແຂງຂຶນ ທາງເລືອກ! ຊາວກະສິກອນຈະມີຄວາມເຂັມ ້ າ້ ຫາກເຂົາເຈົາ້ ສາມາດເລືອກ ແລະ ສາມາດຕ ັດສິນໃຈ ໄດດ ້ ວ ້ ຍຕ ົນເອງວາ່ ສິ່ ງໃດຄືທາງເລືອກທີ່ ດີທ່ ີສຸດສ ໍາລ ັບເຂົາເຈົາ້ ໂດຍອີງຕາມເງື່ ອນໄຂ

ແລະ

ແຫຼ ງ ່ ຊ ັບພະຍາ

ກອນຂອງເຂົາເຈົາ້ ທີ່ ມີຢ.ູ່ ເພາະສະນນ, ັ ້ ບ ົດບາດຂອງຕ ົວແທນຈາກພາຍນອກຄວນຈະເປັນການຊວ ່ ຍເຫຼືອຊາວ 25

ຜົນງານທີ່ ປະສ ົບຜົນສ ໍາເລັ ດໄດຮ ໍ ຂອງນ ັກເສດຖະກິດ, ອີລີນໍ ໂອສຕອມ ໄດໃ້ ຫເ້ ຫດຜນ ົ ຕໍ່ ຄວາມເຊື່ ອຖືໃນສະຕິປນ ັ ຍາຂອງປະຊາຊ ົນ ້ ັບລາງວ ັນປະຈາປີ

້ ການແຊກແຊງຂອງລ ັດກໍ່ ຕາມ. ທອ ງມີ ້ ງຖິ່ ນຖາ້ ຫາກມີການຄວບຄຸມແຫຼງ່ ຊ ັບພະຍາກອນ ແລະ ແມກະທັ ້

25

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

້ າ່ ງໆນາໆ. ກະສິກອນໃຫສ ັ້ ງນີຕ ້ າມາດຕ ັດສິນໃຈດວ ້ ຍຕ ົນເອງໄດຫ ້ ຼ າຍກວາ່ ທີ່ ຈະບອກໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ ເຮັດໃນສິ່ ງນນສິ່

້ ນ ້ າມາດເຮັດໄດໂ້ ດຍການເຮັດໃຫຊ ູ ໄດ ້ ແລະ ໂດຍ ການປະຕິບ ັດແບບນີສ ້ າວກະສິກອນສາມາດເຂົ້າເຖິງແຫຼງ່ ຂໍມ

ການສ່ງົ ເສີມໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ ສາມາດວິເຄາະທາງເລືອກຂອງເຂົາເຈົາ້ ດວ ້ ຍຕ ົນເອງ.

ຊາວກະສິກອນຄວນໄດຮ ິ ເຖິງວາ່ ມ ັນມີຄວາມຈາໍ ້ ດ ້ ັບການຊວ ່ ຍເຫຼືອ, ກໍລະນີ ຫາກເຂົາເຈົາ້ ຍ ັງບໍ່ທັນໄດຄ

້ ນ ູ ກອ ເປັນທີ່ ຈະຕອ ່ ນທີ່ ຈະປະກອບດິນ ແລະ ແຮງງານເຂົ້າໃນການປູກ ພືດ ຫຼື ້ ງກວດກາ ແລະ ສອບຖາມຂໍມ

່ ັ ທີ່ ພວກເຮົາໄດຍ ເຂົ້າໃນກິດຈະກາໃດໜຶ່ ງສະເພາະ. ດງ ໍ ້ ົກຕ ົວຢາ່ ງຂອງບາ້ ນຫາດຍາວ ແລະ ບາ້ ນອື່ ນທີ່ ຄາ້ ຍຄື ກ ັນໃຫເ້ ຫັ ນແລວ ້

ເຊິ່ ງເປັນບາ້ ນທີ່ ຜູນ ້ ໍາຂອງຊາວກະສິກອນສາມາດຈ ັດການທັດສະນະສຶກສາດວ ້ ຍຕ ົນເອງເພື່ອ

ຊວ າເຈົາ້ . ໍ ່ ຍໃຫສ ້ າມະຊິກສາມາດຕ ັດສິນໃຈໄດວ ້ າ່ ຈະດ ໍາເນີນການແນວໃດຕໍ່ ກ ັບລະບ ົບກະສິກາຂອງເຂົ ຄວາ້ ຂອງຊາວກະສິກອນບໍ່ ຈາເປັ ໍ ນຕ ອ ັ້ ມ ່ ເປັນທາງການໂລດ, ້ ງມີການຈ ັດຕງກຸ

ການຄນ ົ້

ແຕມ ໍ ນ ຕອ ່ ັນຈາເປັ ້ ງມີແນວຄິດອ ັນ

ກວາ້ ງໄກ ແລະ ມີຄວາມສາມາດໃນການນ ໍາໃຊເ້ ຄື່ ອຄາ່ ຍເສດຖະກິດ-ສ ັງຄ ົມທີ່ມີຢໃູ່ ຫເ້ ປັນປະໂຫຍດ. ມ ັນກໍ່ມ ີ

້ ເພື່ ອຈຸດປະສ ົງທີ່ຈາກ ຄວາມເປັນໄປໄດວ ໍ ັດ, ອາດ ັ້ ນ ົ້ ດຂອງຊາວກະສິກອນ, ກຸມ ່ ທີ່ ສາ້ ງຕງຂຶ ້ າ່ ການຮວ ່ ມກ ັນຄນຄິ ຈະຕ ັດສິນໃຈເຮັດວຽກຮວ ່ ມກ ັນໃນໄລຍະຍາວກໍ່ເປັນໄປໄດ.້

ການສາ້ ງໂຄງສາ້ ງຂອງຕະຫຼ າດກະສິກາ, ໍ ເປັນວິທີໜ່ ຶງທີ່ ຈະຊວ ່ ຍກຸມ ່ ຊາວກະສິກອນໄດ ້ ເພາະເປັນການ

ຊວ ້ ມທັງໃຫຄ ້ ໍາແນະນ ໍາວາ່ ໃນການເພີ່ ມມູນຄາ່ ່ ຍໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ ສາມາດເພີ່ ມມູນຄາ່ ລາຄາສິນຄາ້ ຂອງເຂົາເຈົາ້ ໄດ ້ ພອ

ູ ຄາ່ ເພີ່ ມ. ວິທີການບາງອ ັນຈະມີປະສິດທິຜນ ນຕ ນນແມ ີ ໃສຄ ັ້ ົ ໄດ ້ ້ ງິ ຈາກຕອ ່ ງໂສມ ້ ນ ່ ອ ້ ງໄດອ ້ ງ ່ ວາມຕອ ້ ງການທີ່ ແທຈ

ຖາ້ ຫາກກຸມ ່ ຜະລິດກາເຟ ບໍລະເວນບາງກຸມ ່ , ທີ່ ສາມາດນ ໍາໃຊເ້ ຄື່ ອງສີ ເມັດ ່ ເປັນຜູຈ ້ ັດການເອງ. ຕ ົວຢາ່ ງເຊັ່ ນກຸມ ກາເຟ ອາຣາບິກາ້ ໄດເ້ ປັນຢາ່ ງດີ, ເຊັ່ ນດຽວກ ັນກ ັບພໍ່ ຄາ້ ສາລີທ່ ີນ ໍາໃຊເ້ ຄື່ ອງສີ ສາລີ. ໃນຂະນະດຽວກ ັນນນ, ັ້ ໃນ

ການເພີ່ ມມູນຄາ່ ຂອງຊາວກະສິກອນຜູທ ຸ ຍາກກໍ່ ຍ ັງເປັນໄປໄດຍ ້ ກ ້ າກຢູ.່ ເພາະເຂົາເຈົາ້ ເປັນຄ ົນທີ່ຂາດເຂີນເງິນ

ແລະ ບໍ່ ສາມາດລໍ ຖາ້ ຂາຍຜນ ົ ຜະລິດຕາມລະດູການໄດ:້ ພວກເຂົາເລືອກທີ່ ຈະຂາຍສິນຄາ້ ໃນທັນທີ, ເຖິງແມນ ່

່ ັ ທີ່ ໄດແ ຈະຮູວ ້ າ່ ມ ັນເປັນລາຄາທີ່ ຕາ່ ໍ ກໍ່ ຕາມ. ໃນເວລາດຽວກ ັນ, ດງ ້ ນະນ ໍາໄວຂ ້ າ້ ງເທິງ, ບ ັນດາຊາວກະສິກອນຜູ້

ທຸກຍາກໂດຍສະເພາະຖາ້ ເປັນແມຍິ ່ ງ, ແມນຖື ່ ກຖືເບົາ ຫຼື ມ ັກຖືກຕ ັດອອກຈາກກຸມ ່ ຜູຜ ້ ະລິດ ຫຼື ກຸມ ່ ອື່ ນໆ. ຢາ່ ງ

ໃດກໍ່ ຕາມ, ກຸມ ັ ້ ດີ, ມີການດ ໍາເນີນງານທີ່ ດີ ແລະ ມີການຄຸມ ັ ້ ັກຈະຮວບ ່ ທີ່ ມີການຈ ັດຕງທີ່ ້ ຄອງດວ ້ ຍຕ ົນເອງນນມ

ຮວມສິນຄາ້ ໄວກ ໍ ົວແທນພາຍນອກ. ນອກຈາກນນ, ັ້ ກຸມ ່ ອາດ ້ ອ ່ ນຫຼາຍກວາ່ ທີ່ ຈະຮີບຟ້າວຂາຍເອົ າກາໄລຈາກຕ

ຈະມີວທ ຸ ຍາກໄດ.້ ິ ີ ຫຼື ແນວຄິດອື່ ນທີ່ ຈະຊວ ່ ຍເຫຼືອສະມາຊິກຜູທ ້ ກ

ບ ັນດາຕ ົວແທນຈາກພາຍນອກມ ັກຈະພະຍາຍາມສະໜບ ັ ສະໜູນກຸມ ່ ໃນລະດ ັບທີ

ສອງ

ໂດຍການຈ ັດ

ຕງເປັ ີ ວາມໝາຍທີ່ ດີຕາມທັດສະນະມະຫາພາກ ແລະ ກໍ່ ເປັນການດີທ່ ີຕອ ົ້ ເຊິ່ ງມ ັນກໍ່ມຄ ັ ້ ນສະມາ ຄ ົມເປັນຕນ; ້ ງຮູ້ ້ ມາ. ຍີ່ ງໄປກວ ໄວວ ່ ່ ານນັ້ ກຸມ ່ ທີ່ ຮ ັບການພັດທະນາຕ ົວມ ັນຂຶນ ້ າ່ ສະມາຄ ົມກໍ່ຈະດ ໍາເນີນວຽກແບບດຽວກ ັນກ ັບກຸມ

ຂະໜາດນອ ້ ຍ,

ໝາຍເຖິງກຸມ ່ ໃນທອ ້ ງຖິ່ ນ,

ຊື່ ງຄວາມຕອ ້ ງການສວ ່ ນໃຫຍຂ ່ ອງກຸມ ່ ແມນສະໜອງຕາມຄວາ ່

້ ໄດ.້ ຜົນປະໂຫຍດຂອງ ມຕອ ົ້ ນທີ່ ອາດຈະເກີດຂຶນ ້ ງການຂອງກຸມ ່ ໃນລະດ ັບສອງ ແລະ ພະຍາຍາມຄວບຄຸມຕນທຶ ່ ັ ກາ່ ວ ກຸມ ັ ້ ້ນຖານ. ຖາ້ ບໍ່ ປະຕິບ ັດຕາມເງື່ອນໄຂດງ ່ ຂະໜາດນອ ້ ຍຂນພື ້ ງມີຄວາມໂປງ ່ ໃສຕໍ່ ກຸມ ່ ໃນລະດ ັບສອງ ກໍ່ ຕອ

ກ ຸ່ ຂນພື ແລວ ັ ້ ້ນຖານໄດ.້ ົ້ ່ ມ ້ ແນນ ່ ອນ ກໍ່ ຈະນ ໍາຄວາມລມສະລາຍໄປສູ

26

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ສຸດທາ້ ຍນີ,້

ການສະໜບ ັ ສະໜູນກຸມ ່ ໃນແຕລ ່ ະ

ລະດ ັບດີທ່ ີສຸດນນແມ ນການປ ັ້ ່ ່ອຍໃຫຊ ້ າວກະສິກອນ

ສາມາດ

ຕ ັດສິນໃຈດວ ົ ປະໂຫຍດຂອງເຂົາເຈົາ້ . ພາຍຫຼ ງັ ທີ່ ເຂົາເຈົາ້ ໄດຕ ້ ັດສິນໃຈວາ່ ້ ຍຕ ົນເອງ ແລະ ບໍ່ ຄວນແຊກແຊງຜນ ຈະເຮັດສີ່ ງໃດແລວ ີ ວາມເປັນໄປທີ່ ຈະໃຫກ ້ , ກໍ່ ມຄ ້ ານອ ໍານວຍສະໜັບສະໜູນໃນຫຼ າຍຮູບແບບ. ຢາ່ ງໃດກໍ່ ຕາມ, ້ ທຸກຮູບການແຊງແຊງ. ສີ່ ງທີ່ ສ ໍາຄ ັນແມນຕ ່ ອ ້ ງຫຼີກເວັນ

ບ ັນຫາຂອງພື້ນຖານການສະໜັບສະໜູນທີ່ ສ ໍາຄ ັນຕາ່ ງໆ: ຮ ງທີ່ ຈະກາ່ ວເຖິງຄື ຊາວກະສິກອນໃນ ສປປ ລາວ ນນຈະໄດ ມີບ ັນຫາພື້ນຖານຈານວນໜຶ່ ັ້ ໍ ້ ັບການສະ

້ ໍາຂອງທາ່ ນ ໜັບ ສະໜູນທີ່ ພຽງພໍ ແລວ ່ ມໃນກຸມ ່ ຫຼື ບໍ່ . ອີງຕາມຄ ໍາເຫັ ນຊີນ ້ ຫຼື ຍ ັງ; ພວກເຂົາຈະເລືອກເຂົ້າຮວ

້ ນ ດຣ. ຕີ ທີ່ ໄດກ ູ ນປະກອບມີ 03 ບ ັນຫາຄື: ສິດທິໃນການຄຸມ ົ້ ່ ຂໍມ ່ ້ ຄອງທີ່ ດິນ, ແຫຼງ ້ າ່ ວໄວໃ້ ນເບື້ອງຕນແມ

ດ ແລະ ສ ັນຍາທີ່ເປັນທ ໍາ. ຊາວກະສິກອນມ ັກຈະພບ ັ້ ົ ກ ັບຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຖາ້ ຫາກເຂົາເຈົາ້ ບໍ່ ມີຄວາມໝນໃຈໃນສິ ທິການຄອບຄອງທີ່ ດິນຂອງເຂົາເຈົາ້ . ພວກເຂົາຈະສາມາດຕໍ່ ລອງກ ັບບ ັນດາພໍ່ ຄາ້ ໄດຄ ື ນວໃດ, ໂດຍສະເພາະ ້ ແ

ບ ັນດາພໍ່ ຄາ້ ທີ່ ໄດຮ ້ ັບການຊວ ່ ຍເຫຼືອຈາກເຈົາ້ ໜາ້ ທີ່ , ພວກເຂົາຍ ັງບໍ່ແນໃ່ ຈເລີຍວາ່ ໃນອານາຄ ົດເຂົາຈະສາມາດນ ໍາ

ໃຊທ ້ ່ ີດິນນນັ້ ເພື່ ອທ ໍາມາຫາກິນໄດ ້ ຫຼື ບໍ່ ? ບ ັນຫາການສ ໍາປະທານ, ການແບງ່ ສວ ່ ນສາ້ ງບາ້ ນໃໝ,່ ການ ຮວມ

້ ັງມີຜນ ບາ້ ນ ແລະ ການຈ ັບຈອງທີ່ດິນແມນເປັ ນບ ັນຫາທີ່ຢູໃ່ ນໃຈຂອງຊາວກະສິກອນສະເໝີ, ແລະ ສິ່ ງເຫຼ່ ົ ານີຍ ົ ່

26 ກະທົບຕໍ່ ການຕ ັດສິນໃຈຂອງເຂົາເຈົາ້ ນ ໍາອີກ ເຖິງແມນວ ່ າ່ ເຂົາເຈົາ້ ຈະບໍ່ ທັນໄດສ ້ ະແດງອອກມາເທື່ ອກໍ່ ຕາມ . ຕໍ່

້ ງວດໂດຍສະເພາະແມນພາກ ້ ັນຮຽກຮອ ຸ ພາກສວ ສະຖານະການນີມ ່ ້ ງໃຫທ ້ ກ ່ ນຕອ ້ ງເອົ າໃຈໃສປ ່ ະຕິບ ັດຢາ່ ງເຂັມ

ສວ ່ ນລ ັດ.

່ ັ ກາ່ ວນີ,້ ແມນການ ສິ່ ງສ ໍາຄ ັນອີກຢາ່ ງໜຶ່ ງສ ໍາລ ັບຊາວກະສິກອນ ຫຼື ບຸກຄ ົນອື່ນທີ່ ກຽ່ ວຂອ ້ ງກ ັບບ ັນຫາດງ ່

້ ນ ສາ້ ງໃຫມ ູ ທີ່ ພຽງພໍ ເພື່ ອໃຫກ ີ ຫຼ ງ ັ້ ປະສິດທິຜນ ົ . ໃນ ສປປ ລາວ ໄດມ ີ ຼາຍ ກໍ ້ ແ ່ ຂໍມ ້ ານຕ ັດສິນໃຈຕາ່ ງໆນນມີ ້ ຫ

້ ນ ູ ທີ່ ບໍ່ ຄ ົບຖວ ລະນີທ່ ີຊາວກະສິກອນໄດຮ ້ ງປູກພືດ ້ ັບຂໍມ ້ ນກຽ່ ວກ ັບລາຍໄດຈ ້ າກການທີ່ ຕອ

ກ,

ຂ,

ຄ,

ຫຼື

ຮ.

້ ນ ່ ັ ນນ, ູ ທີ່ ສາມາດກວດກາລາຍລະອຽດໄດ.້ ມ ັນຈະເປັນການ ດງ ໍ ນຕ ອ ັ້ ຊາວ ກະສິກອນຈາເປັ ່ ຂໍມ ້ ງໄດເ້ ຂົ້າເຖິງແຫຼງ

້ ນ ດີຖາ້ ຫາກຊາວກະສິກອນໄດນ ູ ລາ້ ສຸດກຽ່ ວກ ັບລາຄາປັດໃຈຂາເຂົ້າ ້ ໍາໃຊໂ້ ທລະສ ັບມືຖເື ພື່ ອສາມາດຫາຂໍມ

ແລະ

້ າດບໍ່ ສາມາດເພີ່ ມຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງ ລາຄາຜນ ົ ຜະລິດ, ສ ັດລຽ້ ງ ແລະ ເຄື່ ອງປາ ່ ຂອງດ ົງ. ສິ່ ງນີອ

ຊາວກະສິກອນໄດ,້ ແຕຢ ່ າ່ ງນອ ້ ຍມ ັນກໍ່ເຮັດໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ ສາມາດຕ ັດສິນໃຈໄດວ ້ າ່ ຈະເຂົ້າຮວ ່ ມເຮັດໃນກິດຈະກາໍ ໃດ ກິດຈະກํາໜຶ່ ງນນັ ້ ຫຼື ບໍ່ .

້ ັນຕອ ບ ັນຫາທີ່ສ ໍາຄ ັນອ ັນທີ 3 ກໍ່ ຄບ ື ັນຫາການຄຸມ ້ ງໄດອ ້ າໃສການຮວ ່ ມມືໃນ ້ ຄອງບໍລິຫານ. ເຊິ່ ງສິ່ ງນີມ

່ ັ ນນ, ໂອກາດໃນການອອກຄ ໍາຄິດຄ ໍາເຫັນຕໍ່ ລອງລາຄາ ແລະບ ັນຫາຂອງ ການພັດທະນາໄລຍະຍາວ; ຖາ້ ບໍ່ ດງ ັ້ ຊາວກະສິກອນບໍ່ ວາ່ ຈະເປັນລາຍບຸກຄ ົນ

ຫຼື

້ າກ ເປັນອ ົງການຈ ັດຕງນ ໍ ັດຢູ.່ ັ ້ ຈະຍ ັງມີຂໍຈ ັ ້ ນກໍ່

ອໃຫ້ ຕອ ້ ງການສວ ່ ນໃຫຍຂ ່ ອງຊາວກະສິກອນແມນເພື່ ່

26

ຖາ້ ຫາກຄວາມ

ບ ົດລາຍງານ (Zola) ທີ່ ສະໜ ັບສະໜູນໂດຍ ອ ົງການອ ໍານວຍຄວາມສະດວກໃນການພ ັດທະນາການຄາ້ ກໍ່ ໄດກ ້ າ່ ວໄວວ ້ າ່ ຊາວກະສິກອນແມນຍ ່ ັງບໍ່ ແນໃ່ ຈໃນສິດທິການຄຸມ ້

ຄອງທີ່ ດິນ, ເຊິ່ ງໝາຍຄວາມວາ່ ພວກເຂົາເຈົ້າໄດລ ິ ານທີ່ ດິນ ແລະ ດິນ, ຈຶ່ ງເຮັດຄວາມຫາ້ ວຫ ັນຂອງເຂົາຫຼຸດລ ົງ ແລະ ອື່ ນໆ. ບ ົດລາຍງານຂອງ ທາ່ ນ ້ ົງທຶນໜອ ້ ຍໃນການບໍລຫ ້ ມນກ ້ ງຫຼ ັງຂອງການຊຸກຍູກ Fullbrook (2009) ກໍ່ ໄດຊ ີ້ ຈງໃຫເ້ ຫັ ນວາ່ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຫຼາຍໆຢາ່ ງນີແ ໍ້ ັນສະບຽງອາຫານທີ່ ້ ແ ່ ົນລວງທີ່ ຢູເ່ ບືອ ້ ານພ ັດທະນາທີ່ ດິນສ ໍາລ ັບການຄາປະກ ເຮັດໃຫກ ້ ານຕ ັດສິນໃຈ ແລະ ການຄຸມ ້ ຄອງຕ ົນເອງຂອງຊາວກະສິກອນຫຼຸດລ ົງ.

27

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ມີຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຢາ່ ງນອ ້ ຍກໍ່ ໃນລະດ ັບທີ່ພວກເຂົາສາມາດເຈລະຈາໄດ,້

ສາມາດໄດຮ ້ ັບເງື່ອນໄຂ

າດຈະມີຄວາມ ທາງດາ້ ນຕະຫຼ າດທີ່ ເປັນທ ໍາ, ມີສ ັນຍາທີ່ຍຸດຕິທ ໍາ ອີງໃສຄ ັ້ ່ ໍາເວົ້າຂອງທາ່ ນ ດຣ. ຕີ; ສະນນຕະຫຼ

ໂປ່ງໃສ ແລະ ບໍ່ ບິດເບືອນຈາກຄວາມຈິງເທົ່ າທີ່ ເປັນໄປໄດ.້ ພອ ໍ ນຕ ອ ັ ້ ັນຈາເປັ ້ ງໄດພ ້ ະຍາຍາມໃນການ ້ ມກ ັນນນມ ້ ຽງຜູດ ປຽ່ ນແປງນະໂຍບາຍຕາ່ ງໆທີ່ ສາມາດລ ົບລາ້ ງລະບ ົບການເກັບຊືພ ້ ຽວ ແລະ ລະບ ົບການອະນຸມ ັດໂຄຕາ້ ນ ໍາ ້ ່ຈ ້ ັດແຍງ່ ຕາ່ ງໆເຫຼ່ ົ ານີກ ອີກ. ຂໍຄ ໍ ນທີ່ ຕອ ໍ າເປັ ້ ງໄດເ້ ອົ າໃຈໃສໄ່ ປພອ ້ ມໆກ ັນກ ັບນະໂຍບາຍຕາ່ ງໆຕໍ່ ກ ັບທີ່ດິນ. ທາ້ ຍສຸດ,

້ ມານນ, ້ ດ ການຍ ົກເອົ າຂໍຄ ັ້ ິ ເຫັ ນອ ັນແຕງ່ ຕາ່ ງຂືນ

ແບບການສະໜັບສະໜູນຕາ່ ງໆທີ່ ຖືວາ່ ເຮັດໃຫເ້ ກີດມີຜນ ົ ຮ ັບທີ່ດີນນັ ້ ້ ກອນໃນຫຼາຍລະດ ັບທີ່ແຕກຕາ່ ງກ ັນໄດຮ ້ ັບປະໂຫຍດເພີ່ມຂືນ

ແມນຢາກສະແດງໃຫ ເ້ ຫັ ນວາ່ , ່

ຕອ ໍ ້ ງເຫັ ນໄດເ້ ຖີງຈານວນຂອງ

ແນໃສລ ົ ຜອ ່ ດ ່ ນກີ່ ງກາ້ ນສາຂາ

ແລະ

ທຸກຮູບ ຊາວກະສິ ລະດ ັບ

ຂອງບ ັນດາປັດໃຈ ທີ່ ເປັນອ ັນກີດກນັ້ ທວ ່ ງດຶງອ ໍານາດໃນການຕໍ່ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ. ໃນຂະນະດຽວກ ັນນີ,້

ກໍ່ ຕອ ີ ານການ ໍ ົດ ກ ົນໄກ ທາງການຄາ້ ແລະ ການລງົ ້ ກ ້ ງໄດຮ ້ ັບຮູວ ້ າ່ ການປັບຕ ົວຂອງເສດຖະກິດພາກພື້ນໄດມ ທຶນໄວໝ ່ ຊາວກະສິກອນຂອງລາວ ເຮົາຈະຢືນໃນ ພື້ນທີ່ ອ ັນ ້ ງເຫັນໄດໃ້ ຫແ ້ ຈງ້ ນນັ ້ ແມນ: ້ ົດແລວ ້ . ທີ່ ສ ໍາຄ ັນຕອ

່ ັ ກາ່ ວ. ໃດ ພາຍໄຕກ ້ ົນໄກດງ

28

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

6 ເອກະສານອາ້ ງອີງ Aude, N. et al. (2008) “ການວິເຄາະແບບມສ ູ ຄາ່ ເພີ່ ມຂອງ ສາລີ ໃນ ສປປ ລາວ,” PCADR/PASS. ີ ວ ່ ນຮວ ່ ມຂອງຕອ ່ ງໂສມ ້ ນ ວຂອງກຸມ ບ ົວຫອມ, et al. (2008) “ເງື່ ອນໄຂທີ່ ພາປະສ ົບຜ ົນສ ໍາເລັ ດ ແລະ ຄວາມລມເຫຼ ື ງຊ ໍາເໜືອ, ຶ ສາທີ່ ເມອ ົ້ ່ ຊາວກະສິກອນ: ກໍລະນີສກ ແຂວງຫົວພັນ.” ຕິດຕາມຈາກການສ ໍາມະນາການຄນຄວ າ້ ນະໂຍບາຍ – 22 ທັນວາ. 2008, NAFRI, ວຽງຈ ັນ, ສປປ ລາວ. ົ້

Castella, J. C. et al. (2008) “ການບໍລິຫານ ການປ່ຽນແປງ ຈາກ ກຸມ່ ຊາວກະສິກອນ ມາເປັນ ສະຫະກອນ ໃນ ສປປ ລາວ” ການຕິດຕາມການ ສ ໍາມະນາການຄນຄວ າ້ ນະໂຍບາຍ - 22 ທັນວາ 2008, NAFRI, ວຽງຈ ັນ, ສປປ ລາວ – 22 ທັນວາ. 2008, NAFRI, Vientiane, Lao PDR. ົ້

Chanthavong, N. et al. (2009). “ສະຖາບ ັນປູກຢາງພາລາ ທີ່ ບາ້ ນ ຫາດຍາວ: ການບໍລິຫານ, ຕນຢາງ, ຕະຫຼາດ ແລະ ຜູຜ ຶ ົ້ ້ ະລິດ .” ກໍລະນີສກ

ສາ ຂອງ NAFReC/NAFRI

Diaz Pedregal, Virginie (2008) “ການສຶກສາທາງດາ້ ນເສດຖະກິດ-ສ ັງຄ ົມຂອງກຸມ່ ຜູຜ ້ ະລິດກາເຟ ຂອງ PCADR – PAB.” Joost Foppes (2007) “ການປັບປຸງການຄຸມ ້ ຄອງໃນການເກັບຊືເ້ ຄື່ ອງປ່າຂອງດ ົງຢູແ ່ ຂວງຊຽງຂວາງ.”

ຂວາງ.

ສํາລບ ັ ອ ົງການ GPAR ແຂວງຊຽງ

Fullbrook, David (2007) “ການເຮັດສ ັນຍາຂອງຊາວກະສິກອນຢູ່ ສປປ ລາວ: ກໍລະນີສກ ຶ ສາ ແລະ ບ ົດລາຍງານ.” ສ ໍາລ ັບ SWGAB

(ສະໜັບສະໜູນໂດຍ LEAP).

Fullbrook, David (2009) “ການຄາປະກ ັນສະບຽງອາຫານແບບອອນໄລ. ອອນໄລໃນສາທາທລະນະ ັນສະບຽງອາຫານ.” ການຄາປະກ ໍ້ ໍ້

29/01/2010.

Galindo J. and Sallee B. (2007) “ການວິເຄາະແບບມີສວ ່ ນຮວ ່ ມຂອງຕອ ່ ງໂສກ ້ ານສະໜັບສະໜູນຂອງ ກາເຟ ໃນ ສປປ ລາວ,” ສ ໍາລ ັບ Groupe de Travail Café. ຜ Jouve, Emmanuel (2009) “ບ ົດລາຍງານກຽ່ ວກ ັບຕອ ູ ຄາ່ ເພີ່ ມ ແລະ ອ ົງການຈ ັດຕງຂອງຜູ ັ້ ້ ະລິດ” ່ ງໂສມ ້ ນ ພັດທະນາເຂດພູສງູ (SWGUP).

ສํາລບ ັ ໜວ ່ ຍງານ

້ າ່ ດວ ກອນ ເຫຼັ້ມທີ.23, Nr. 1 ແລະ ໂດຍສະເພາະຫວ LEISA Magazine (2007). ທັດສະນະກຽ່ ວກ ັບອ ົງການຈ ັດຕງຊາວກະສິ ົ ຂໍວ ັ້ ້ ຍ

“ການເຂົ້າເຖິງອ ົງການຈ ັດຕງຊາວກະສິ ກອນ ແລະ ຕະຫຼ າດ” ຂຽນໂດຍ J. Hellin et al. ັ້

້ົ ນທາງສ ັງຄ ົມ: ແນວຄວາມຄິດທາງຄາ່ ນິຍ ົມ ຫຼື ພື້ນຖານ?” ໃນໜງັ ສື P. Dasgupta ແລະ I Serageldin, Ostrom, Elinor (1999) “ຕນທຶ

eds. ຕນທຶ ົ້ ນທາງສ ັງຄ ົມ: ທັດສະນະໃນຫຼາຍໆມຸມມອງ. World Bank, Washington.

Senyavong, V. (2009) “ບ ົດລາຍງານກຽ່ ວກ ັບການພັດທະນາສະມາຄ ົມສາລີ: ແຂວງ ບໍ່ ແກວ ້ .” ສ ໍາລ ັບໂຄງການ VECO ແລະ LEAP. Shi, Weiyi (2009) “ບ ົດລາຍງານກຽ່ ວກ ັບ ການລ ົງທຶນໂດຍກ ົງຂອງຕາ່ ງປະເທດ.” ໜວ ່ ຍງານພັດທະນາເຂດພູສງູ (SWGUP) Soydara, V. and Ketphanh S (2005) “ໂອກາດທາງດາ້ ນຕະຫຼາດສ ໍາລ ັບສິນຄາ້ ເຄື່ ອງປາ ້ ົມ.” ໃນການປັບປຸງ ່ ຂອງດ ົງ: ກໍລະນີ ໜໍ່ ໄມຂ ຊີວດ ິ ການເປັນຢູໃ່ ນ ສປປ ລາວ NAFRI/NAFES/NUOL Vientiane.

້ ໃສແ Zola, Anthony (2009) ຂອບການສຶກສາທຸລະກິດກະສິກາຂ ໍ ັກ ໍ າ້ ມຊາດໃນ ສປປ ລາວ: ເນັນ ່ ຂວງຈາປາສ

29

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ເອກະສານຊອ ້ ນທາ້ ຍທີ 1: U

ເອກະສານອາ້ ງອີງ ຄວາມເປັນມາ U

ສາມາດເຮັດໃຫປ ໃນການລ ົງທຶນໃສກ ໍ ້ ະຊາຊ ົນໃນຊຸມຊ ົນທີ່ຢູຊ ່ ົນນະບ ົດ ່ ານກະສິກາໍ ແລະ ການດູດແຮຈ ່ າກແຫຼງ່ ທາມະຊາດ

ໃນ ສປປ ລາວ ໄດຮ ້ ຼ າຍໆ ້ ັບຜົນປະໂຫຍດ. ບໍ່ ວາ່ ຈະເປັນຢາງພາລາ, ສາລີ, ກາເຟ ແລະ ຜັກປອດສານພິດ, ເຮັດໃຫຫ

້ ແລະ ມີໂອກາດໃນການຈາ້ ງງານຫຼາຍຂຶນ ້ , ດງ່ ັ ທີ່ ເຫັ ນໄດກ ຄອບຄ ົວທີ່ທ ໍາການກະສິກາມີ ໍ ລາຍໄດເ້ ພີ່ ມຂືນ ໍ ໄ ື ດມ ້ ່ຄ ້ ໂີ ອກາດໃນ ການຫາຕະຫຼາດໃໝອ ີ ດວ ໍ ່ ໍໝາຍເຖິງໝ ົດທຸກໆຄ ົນທີ່ຈະໄດຮ ່ ກ ້ ຍ. ແຕກ ່ ່ບ ້ ັບຜ ົນປະໂຫຍດນີ,້

ບາງຄອບຄ ົວກໍ່ຍ ັງມີຜ ົນກະທົບ

້ ໄ ທາງລ ົບເຊັ່ ນກ ັນ. ຜົນທີ່ ຕາມມາທາງສ ັງຄ ົມ ແລະ ສະພາບແວດລອ າ່ ງມໍ່ ໆມານີຄ ໍ ື ດມ ີ ວາມສູນ ້ ມໃນການຄາ້ ກະສິກາຫວ ້ ຄ

້ ເສຍສິດໃນການນ ໍາໃຊທ ິ ເພີ່ ມຂຶນ ັນສະບຽງອາຫານຫຼຸດລ ົງ, ມີໜ້ີສນ ໍ້ ້ ານຄາປະກ ້ ່ ີດິນ ແລະ ຜ ົນຜະລິດຈາກປ່າ, ເຮັດໃຫກ ແລະ ມີການແນະນ ໍາໃຫນ ້ ໍາໃຊສ ້ ານເຄມີຕາ່ ງໆເຂົ້າມາພອ ້ ມ.

ຕໍ່ ກ ັບບ ັນຫາເຫຼ່ ົ ານີ,້ ກະຊວງກະສິກາໍ ແລະ ປ່າໄມໄດ ້ ແ ້ ຈງ້ ການອອກມາວາ່ ລາວເຮົາຍ ັງຕອ ້ ງການຫຼາຍກວາ່ ການລ ົງທຶນໃສ ່

ການກະສິກາ, ໍ ຄືຍ ັງມີຄວາມຕອ ່ າວກະສິກອນນ ໍາອີກ. ທາ່ ນ ດຣ. ຕີ ພົມມະສ ັກໄດກ ້ າ່ ວໄວໃ້ ນກອງ ້ ງການ ການລ ົງທຶນໃສຊ ປະຊຸມໂລກວາ່ ດວ ໍ້ ັນສະບຽງອາຫານວາ່ : ້ ຍການຄາປະກ

້ າຍເຖິງການທີ່ ຄາປະກ ໃນການລ ົງທຶນໃສຊ ໍ້ ັນວາ່ ເຂົາເຈົາ້ ຈະມີສດ ິ ໃນການຄອບຄອງທີ່ ດິນຢາ່ ງເຕັມທີ່ , ເພື່ ອ ່ າວກະສິກອນນີໝ ້ ນ ູ ໄດ ້ ຄາປະກ ໍ້ ັນວາ່ ເຂົາເຈົາ້ ໄດເ້ ຮັດສ ັນຍາທີ່ເປັນທ ໍາ,ໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ ສາມາດເຂົ້າເຖິງແຫຼງ່ ຂໍມ

ການບໍລກ ິ ານທາງດາ້ ນສຸຂະພາບ, ການສຶກສາ ແລະ ການສ່ງົ ເສີມຕາ່ ງໆ .

ແລະ

ເພື່ ອປັບປຸງການເຂົ້າເຖິງ

27

ນພື້ນຖານໃນ ທາ່ ນ ດຣ. ພົມມະສ ັກ ຍ ັງໄດກ ່ ຊ ັບພະຍາກອນທ ໍາມະຊາດແມນເປັ ່ ້ າ່ ວອີກວາ່ ສະພາບແວດລອ ້ ມ ແລະ ແຫຼງ

ການດ ໍາລ ົງຊີວດ ິ ຂອງປະຊາຊ ົນສວ ັ ້ ທັງ 02 ວິກດ ິ ການຄື ບ ັນຫາການປຽ່ ນແປງທາງ ່ ນໃຫຍໃ່ ນ ສປປ ລາວ. ເພາະສະນນ,

ດາ້ ນພູມອາກາດ ແລະ ຄວາມບໍ່ ໝນຄ ັ ້ ົງທາງດາ້ ນສະບຽງອາຫານຈຶ່ ງເປັນຜົນກະທົບອ ັນຮຸນ ່ ແຮງຕໍ່ ກ ັບປະຊາຊ ົນລາວ. ເພິ່ ນ

ຍ ັງໄດກ ້ າ່ ວຕື່ ມອີກວາ່ :

້ າດຈະເປັນສິ່ ງທີ່ ກະຕຸນ ວິກດ ິ ການນີອ ້ ໃຫພ ້ ວກເຮົາຕອ ້ ງຊອກຫາວິທີການປັບປຸງຄວາມສາມາດໃນການປັບຕ ົວ,

ຫຼຸດຜອ ່ ນ

້ ົງ ແລະ ປັບປຸງຄວາມສາມາດໃນການປັບຕ ົວຂອງລ ັດຖະບານ, ມີການພັດທະນາຊາວກາມະກອນ ຄວາມບໍ່ ໝັນຄ ແລະ ໍ ຊາວກະສິກອນພອ ້ ມ.

ໃນບ ົດສຶກສາຄນຄວ າ້ ຕາ່ ງໆທີ່ ສະໜັບສະໜູນໂດຍໜວ ອ ົ້ ່ ຍປະສານງານທຸລະກິດກະສິກາໍ (SWGAB) ແມນໄດ ່ ້ ງີ ໃສຄ ່ ວາມ

ຈາເປັ ໍ ນເຫຼ່ ົ ານີ.້ ເຂົາເຈົາ້ ຈະຊອກຫາວິທີທາງໃນການປັບປຸງຄວາມສາມາດໃນການປັບຕ ົວໂດຍໄວ, ຫຼຸດຜອ ັ້ ົງ ່ ນຄວາມບໍ່ ໝນຄ

ແລະ ປັບປຸງຄວາມສາມາດໃນການປັບຕ ົວ. ນອກຈາກນນ, ັ້ ຕໍ່ ກ ັບຄວາມຮຽກຮອ ັ ້ ບ ົດ ້ ງໃນການລ ົງທຶນໃສຊ ່ າວກະສິກອນນນ, ່ ັ ກາ່ ວແມນຈະສຸ ສຶກສາດງ ມໃສຊ ີ ດ ິ ການເປັນຢູຂ ່ ່ ວ ່ ອງຊາວກະສິກອນກຸມ ່ ນອ ້ ຍ, ສະໜູນວຽກງານສ່ງົ ເສີມ ແລະ ການຄນຄວ າ້ ກະສິກາອີ ົ້ ໍ ກດວ ້ ຍ.

ພອ ້ ມທັງໄດເ້ ອົ າໃຈໃສຕ ່ ່ ໍບ ົດບາດການສະໜ ັບ

ບ ົດລາຍງານທ ໍາອິດທີ່ ສ ໍາຄ ັນຂອງໜວ ່ ຍປະສານງານທຸລະກິດກະສິກາໍ (SWGAB) ແມນບ ່ ົດລາຍງານກຽ່ ວກ ັບ ການເຮັດ ້ ໃນ ສປປ ສ ັນຍາຂອງຊາວກະສິກອນ (Fullbrook, ຕຸລາ 2007) . ໃນບ ົດລາຍງານໄດມ ູ ທີ່ ສະແດງໃຫເ້ ຫັ ນສິ່ ງທີ່ ເກີດຂຶນ ີ ບ ້ ຮ

27

້ ກາ່ ວໂດຍຜູແ ຂຶນ ໍ້ ັນສະບຽງອາຫານ, ທີ່ ໂຣມ, 16-18 ພະຈິກ 2009. ບ ົດຖະແຫຼ ງ ້ ທນຈາກ ສປປ ລາວ ໃນກອງປະຊຸມໂລກວາ່ ດວ ້ ຍ ການຄາປະກ

້ ອ ການ ແມນໄດ ລ ່ ້ ວມກ ັບແນວຄວາມຄິດຂອງໃນບ ົດລາຍງານນີພ ້ ມ.

30

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ລາວ ປົນກ ັນຫຼ າຍຮູບ; ເຊິ່ ງມ ັນກໍ່ປະກ ົດວາ່ ຊາວກະສິກອນບາງຄ ົນສາມາດໄດຮ ້ ັບຜ ົນປະໂຫຍດຈາກການເຂົ້າເຖິງຕະຫຼາດທີ່

້ ກງອີກ. ພວກເຂົາໄດຮ ໍ ້ ັດມີໜ້ີ ແລະ ຖືກພໍ່ ຄາ້ ສໍໂ ້ ັບຈາກການເຮັດສ ັນຍາດງ່ ັ ກາ່ ວ, ແຕບ ່ າງຄ ົນກໍ່ຊາພ

້ ະເໜີທ່ ີດີກວາ່ ການທີ່ ຈະເຮັດເປັນສວ ໃນການເຮັດສ ັນຍາເປັນກຸມ ຮ ່ ແມນຈະສາມາດໄດ ່ ້ ັບຂໍສ ່ ນບຸກຄ ົນ. ສອບກໍລະນີຂອງຜູປ ູ ສາລີທ່ ີແຂວງ ້ ກ

ບໍ່ ແກວ ້ ແລວ ້ ,

ພາຍຫຼ ັງທີ່ໄດກ ້ ວດ

ຜູຂ ້ ຽນບ ົດລາຍງານຂອງໜວ ່ ຍປະສານງານທຸລະກິດກະສິກາໍ

້ ແຂງຂຶນ ້ ໄດຖ (SWGAB) ໄດສ ້ ະຫຼຸບໄວດ ້ ງ່ ັ ນີ:້ “ຕ ໍາແໜງ ່ ໃນການເຮັດການຄາ້ ຂອງເຂົາເຈົາ້ ອາດຈະເຂັມ ້ າ້ ຫາກເຂົາເຈົາ້ ຮວ ່ ມ ມືກ ັນໃນການຕໍ່ລອງກ ັບພໍ່ ຄາ້ ໄທ”

້ ມນຄື ການປະຕິບ ັດການເຮັດສ ັນຍາກະສິກາເຫຼ ໍ ່ ົ ານີແ ່ ກ ັນກ ັບສິ່ງທີ່ ພາກສວ ່ ນອື່ ນໆໃນໂລກໄດປ ້ ະຕິບ ັດກ ັນ.

ຕາມສິ່ ງທີ່ ສ ໍາຄ ັນນນບໍ່ າ້ ງຕງອ ກອນ, ັ ້ ແມນການສ ັ ້ ົງການຈ ັດຕງຊາວກະສິ ັ້ ່

ເຖິງຢາ່ ງໃດກໍ່

ແຕແ ມຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງ. ່ ມນການເພີ່ ່

່ ັ ທີ່ ບ ົດລາຍງານກຽ່ ວກ ັບການເຮັດສ ັນຍາກະສິກາໄດ ດງ ບ ັນດາພໍ່ ຄາ້ ໍ ລ ໍ ົນກາໄລທີ່ ໍ ້ ະບຸໄວວ ້ າ່ : “ປະເພດ ແລະ ຈານວນຂອງຜ ້ ກ ັບຄວາມເຂັມ ້ ແຂງໃນການຕໍ່ ລອງຂອງເຂົາເຈົາ້ ເອງ.”28 ຂະໜາດນອ ນຂຶ ັ້ ້ ຍຕອ ້ ງການນນແມ ່ ນ

້ ່ ໍໝາຍເຖິງ ການປັບປຸງຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງ. ແຕໃ່ ນສິ່ ງກ ົງ ໃນການສາ້ ງຕງອ ກອນນີບ ັ ້ ົງການຈ ັດຕງຂອງຊາວກະສິ ັ້

້ ນນຄື ກ ັນຂາ້ ມທີ່ ເກີດຂຶນ ັ້

ຊາວກະສິກອນຖືກບ ັງຄ ັບໃຫເ້ ຂົ້າຮວ ໍ ົນປະໂຫຍດເທົ່ າ ່ ມໃນກຸມ ່ ເພື່ ອເປັນເຄື່ ອງມືໃນການເກັບກາຜ

ກອນມ ັກຈະແຍກຊາວກະສິກອນຜູທ ຸ ຍາກອອກຈາກກຸມ ນນ. ັ້ ັ ້ ເຊິ່ ງໄດມ ້ ເີ ອກະສານອາ້ ງອີງວາ່ ອ ົງການຈ ັດຕງຊາວກະສິ ້ ກ ່ ສະເ ໝີ.

້ ັນນິຖານທີ່ ວາ່ ລ ັດຖະບານມີແນວໂນມ ກອນ ແລະ ກໍ່ ຕອ ອີງໃສ ່ 02 ຂໍສ ັ້ ້ ທີ່ ຈະສ່ງົ ເສີມອ ົງການຈ ັດຕງຊາວກະສິ ້ ງການໃຫ້

ຊາວກະສິກອນກຸມ ່ ນອ ້ ຍໄດຮ ້ ັບຜ ົນປະໂຫຍດສູງສຸດ,

ກໍ່ ມຄ ີ ໍາຖາມໜຶ່ງທີ່ ຕອ ້ ງການຄ ໍາຕອບຄື:

ດວ ້ ຍເງື່ ອນໄຂໃດແດທ ່ ່ ີອ ົງ

ການຈ ັດຕງຊາວກະສິ ກອນຈະສາມາດນ ໍາຜນ ກອນຜູທ ັ້ ົ ປະໂຫຍດມາສູຊ ່ າວກະສິກອນໄດ,້ ໂດຍສະເພາະແມນຊາວກະສິ ່ ້ ່ ີ ທຸກ

ຍາກໃນເຂດຊ ົນນະບ ົດ?

ອີກຄ ໍາຖາມຫນຶ່ງທີ່ ຄວນເອົ າໃຈໃສຕ ື ກກໍ່ ຄ:ື ່ ່ ມອີ

ມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນກຸມ ່ ນອ ້ ຍ ໄດ?້

ແລະ

ສິ່ ງໃດຄືຂຈ ໍ ້ າກ ໍ ັດ

ມີວທ ິ ີອ່ ນອີ ື ກບໍ່ ແລະ

ທີ່ ຈະສາມາດປັບປຸງຄວາມສາ

ໂອກາດໃນການປັບປຸງວິທີການເຫຼ່ ົ ານີ້

້ ມນຈະໄດ ບ ັນດາຄ ໍາຖາມເຫຼ່ ົ ານີແ ຮ າ້ ໂດຍຜູຊ ົ້ ້ ັບການຄນຄວ ້ ຽ່ ວຊານທີ່ ມີປະສ ົບປະການບວກກ ັບມີພື້ນຖານທາງດາ້ ນສ ັງຄ ົມວິ ່

ທະຍາ. ກໍລະນີຂອງອ ົງການຈ ັດຕງຊາວກະສິ ກອນທັງ 03 ກໍລະນີທ່ ີໄດຮ ັ້ ້ ັບການກວດສອບແລວ ້ ມີຄ:ື ສະມາຄ ົມຜະລິດກາ

ເຟ ທີ່ ແຂວງ ຈາປາສ ໍ ັກ, ກຸມ ່ ພໍ່ ຄາ້ ແລະ ສະມາຄ ົມ ສາລີ ທີ່ ແຂວງ ບໍ່ ແກວ ້ , ແລະ ບາ້ ນຫາດຍາວ, ເຊິ່ ງເປັນ ບາ້ ນ ຜະລິດຢາງພາລາກຸມ ່ ທ ໍາອິດຢູທ ່ າງພາກເຫນືອຂອງລາວ.

ຜ ົນຄນຄວ າ້ ຈາກຫຼາຍໆບ ົດລາຍງານໃນ ົ້

ສປປ

ລາວ

ທີ່ ໄດ ້

ຄນຄວ າ້ ກຽ່ ວກ ັບປັດໃຈຕາ່ ງໆທີ່ ກຽ່ ວຂອ ງ່ ໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນນນຈະໄດ ຖ ົ້ ໍ ັ້ ື ຮວບຮວມໄວໂ້ ດຍຜູ້ ້ ງກ ັບຕາແຫນ ້ ກ

້ ນ ້ ານ ຊຽ່ ວຊານ, ເຊິ່ ງລວມເຖິງລະບ ົບຂໍມ ູ ຂອງຕະຫຼາດ, ການປະຕິບ ັດການຄາ້ ແບບມພ ີ ່ ໍ ຄາ້ ຄ ົນດຽວ, ຂໍກ ໍ ົດຄວາມຕອ ້ ງການ

ບ ັດຂອງ ຕາ່ ງໆ, ເຄື່ ອຄາ່ ຍທາງສ ັງຄ ົມ, ສິດທິຄວາມຮ ັບຮູໃ້ ນກຸມ ັ້ ່ ຊາວກະສິກອນ ແລະ ຫຼ ັກການຕາ່ ງໆໃນການຈ ັດຕງປະຕິ ນ ັກລ ົງທຶນທັງຫຼາຍ.

ຜ ົນໄດຮ ນບ ົດລາຍງານທີ່ສາມາດໃຫຄ ັ້ ້ ັບນນຈະເປັ ້ ໍາແນະນ ໍາກຽ່ ວກ ັບວີທີທ່ ີຕ ົວແທນຂອງລ ັດຖະບານ ແລະ ບ ັນດາໂຄງການ

ພັດທະນາຕາ່ ງໆຈະສາມາດຊວ ່ ຍໃນການປັບປຸງຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນກຸມ ່ ນອ ້ ຍ, ແລະ ວິທີການ

ຫຼີກລຽ້ ງຜ ົນກະທົບທາງລ ົບຂອງອ ົງການຈ ັດຕງຊາວກະສິ ກອນ. ັ້

28

ສຸນ ັນທາ ເສດບູນສາງ (2008), ການຫຼຸດຜອ ່ ນຄວາມທຸກຍາກໃນໂລກ: ການເຮັດສ ັນຍາກະສິກ ໍາ ແລະ ການຮວ ່ ມມືພາຍໃນຂ ົງເຂດ, ADBI ບ ົດ

ຄນຄວ າ້ No. 89 ົ້

31

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ເອກະສານຊອ ້ ຍທາ້ ຍທີ 02: U

ຕາຕະລາງການປະຕິບ ັດງານ ແລະ ການສ ໍາພາດບຸກຄ ົນທີ່ສ ໍາຄ ັນຕາ່ ງໆ ວ ັນທີ 19.01 20.01

ສະຖານທີ່

ກິດຈະກາໍ

ນະຄອນຫຼວງວຽງຈ ັນ

ເດີນທາງມາຮອດວຽງຈ ັນ. ປະຊຸມກ ັບທີມງານໂຄງການ LEAP

ນະຄອນຫຼວງວຽງຈ ັນ

ປະຊຸມກ ັບທາ່ ນ ດຣ. ລິນຄ ໍາ, ສູນຄນຄວ າ້ ນະໂຍບາຍ NAFRI; ົ້

(Andrew Bartlett, Rakesh Munankami, ອາທິກອນ) ທາ່ ນ Joost Foppes, ຊຽ່ ວຊານ

ທາ່ ນ ບຸນລຽບ, ອະດິດຫົວຫນາ້ ໂຄງການ PAB; 21.01

ນະຄອນຫຼວງວຽງຈ ັນ

ດຣ. Barbar Boeoni, ຫົວຫນາ້ ອ ົງການ SDC.

ປະຊຸມກ ັບທາ່ ນ ສີນກ ຸ , ຫົວຫນາ້ ສະມາຄ ົມກາເຟລາວ;

ທາ່ ນ Rik Delnoije, SNV ທີ່ ປຶ ກສາທາງດາ້ ນການຄຸມ ້ ຄອງ ການສາ້ ງຄວາມສາມາດ.

ທາ່ ນ

ນ

Anne

Sophie

Gindroz,

Helvetas.

22.01

ນະຄອນຫຼວງວຽງຈ ັນ

ຫົວຫນາ້ ອ ົງການ

ປະຊຸມທາ່ ນ ອານ ົນ, ທີ່ ປຶ ກສາພິເສດຂອງ ລ ັດຖະມ ົນຕີ ກະຊວງ

ກະສິກາ; ໍ

ທາ່ ນ Niels Morel, ຜູປ ້ ະສານງານ PCADR.

ດຣ ສີສະຫຼຽວ ສະແຫວງສຶກສາ, ຮອງຜູອ ້ ໍານວຍການ ບໍລິສ ັດ ຜະລິດຕະພນ ັ ກະສິກາໍ ລາວ.

Richard Hackman, CIDSE ແລະ Glen Hunt, JVC. 23.01 24.01 25.1

ນະຄອນຫຼວງວຽງຈ ັນ ນະຄອນຫຼວງວຽງຈ ັນ ແຂວງຫຼວງນາທາ ໍ້

ປະຊຸມກ ັບທາ່ ນ Andrew Bartlett ແລະ Randy Arnst. ສຶກສາເອກະສານຕາ່ ງໆ

ເດີນທາງໄປຫຼວງນາທາ, ໍ້ ແຂວງ,

ສານພິດ.

ທາ່ ນ

ພົບກ ັບຮອງຫົວຫນາ້ ພະແນກກະສິກາໍ

ສ ົມຈ ັນ;

ລົງຢຽ້ ມຢາມບາ້ ນທີ່ ປູກຜັກປອດ

ພົບ ດຣ Klaus Goldnick, CIM Regional Planing 26.01

ແຂວງຫຼວງນາທາ ໍ້

DPI ທີ່ ປຶ ກສາຢູສ ໍ້ ່ ະຖາບ ັນແຜນການ ຫຼວງນາທາ

ລ ົງຢຽ້ ມຢາມບາ້ ນຫາດຍາວ, ບຸກຄ ົນອື່ນໆ.

ພົບກ ັບທາ່ ນ

ລາວ

ລີ

ແລະ

ປະຊຸມກ ັບຮອງຫົວຫນາ້ ຫອ ໍ ອງຫຼວງນາທາງ, ໍ້ ້ ງການກະສິກາເມື ທາ່ ນ ບຸນແກວ ້ .

ພົບກ ັບທາ່ ນ ນາງ ຢຸນເຊຍ ລີ, ນ ັກສຶກສາຄນຄວ າ້ ກຽ່ ວກ ັບເຄື່ອ ົ້

ຂາ່ ຍ ເສດຖະກິດຂອງຊ ົນເຜົ່ າ ອາຄາ່ .

32

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

27.01 28.01

ແຂວງຫຼວງນາທາ ຫາ ແຂວງບໍ່ ໍ້

ແກວ ້

ແຂວງ ບໍ່ ແກວ ້

ຢຽ້ ມຢາມບາ້ ນນາແດງໃຕ ໍ້ ້ (ສາລີ; ຢາງພາລາ)

ເດີນທາງໄປແຂວງ ບໍ່ ແກວ ້

ພົບກ ັບທາ່ ນ Staurt Ling, ຫົວຫນາ້ ໂຄງການ VECO ທາ່ ນ ບຸນມີ, ຫົວຫນາ້ ພະແນກກະສິກາໍ ແຂວງ ບໍ່ ແກວ ້

ທາ່ ນ ນາງ ປິ່ ນແກວ ້ , ຫົວຫນາ້ ກຸມ ່ ພໍ່ ຄາ້ , Hom Hian ຂອງ ້ງ; ເມືອງຕນເຜິ ົ້

ທາ່ ນ ສຸທນ ັ ແລະ ທາ່ ນ ບຸນຍ ົງ, ຫົວຫນາ້ ກຸມ ່ ພໍ່ ຄາ້ ທີ່ ບາ້ ນສີ

້ງ . ດອນຍາງ, ເມືອງ ຕນເຜິ ົ້ 29.01

ແຂວງ ບໍ່ ແກວ ້

ພົບທາ່ ນ ຄ ໍາສອນ, ທາ່ ນ ສະມຸດ ແລະ ທາ່ ນ ຄ ໍາຫຼາ້ , ຫົວຫນາ້ ກຸມ ້ ຍຊາຍ. ່ ພໍ່ ຄາ້ ທີ່ ປາກຍາວ ເມືອງຫວ

ລ ົງຢຽ້ ມຢາມບາ້ ນເຜົ່ າ

ຄະມຸ,

ຂອງ ເມືອງ ຫວ ້ ຍຊາຍ.

ບາ້ ນຫວ ້ ຍເຕີຍຢູເ່ ຂດບາ້ ນດາ່ ນ

ພົບກ ັບທາ່ ນ ສ ົມສີ, ພໍ່ ຄາ້ ລາຍໃຫຍທ ່ ່ ີບາ້ ນໂພນສະຫວາ່ ງ ໃນ

30.01

ເດີນທາງຈາກ

ບໍ່ ແກວ ້

ນະຄອນຫຼວງວຽງຈ ັນ 31.01

ນະຄອນຫຼວງວຽງຈ ັນ

01.02

ນະຄອນຫຼວງວຽງຈ ັນ

02.02

ນະຄອນຫຼວງວຽງຈ ັນ

ບາງກອກ 03.02

ເບີລິນ

ເອກະສານຊອ ້ ນທາ້ ຍທີ 03 U

ເຂດບາ້ ນດາ່ ນ.

ຫາ ເດີນທາງກ ັບມານະຄອນຫຼວງ

້ ັບທາ່ ນ Andrew Bartlett ສະຫຼຸບຫຍໍກ

ກະກຽມບ ົດນ ໍາສະເໜີ

ສະເໜີບ ົດຂອງຜນ ົ ໄດຮ ົ້ ສະຫຼຸບຫຍໍເ້ ທື່ ອສຸດທາ້ ຍ ້ ັບເບື້ອງຕນ.

- ມືເ້ ດີນທາງກ ັບປະເທດ ກ ັບມາຮອດ ເບີລິນ

33

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ບ ົດຖະແຫຼງການຂອງທາ່ ນ ດຣ. ຕີ ພົມມະສ ັກ,

ຮອງລ ັດຖະມ ົນຕີ ກະຊວງກະສິກາໍ ແລະ ປ່າໄມ ້

ຮອງຫົວຫນາ້ ຜູແ ້ ທນຂອງ ສາທາລະນະລ ັດ ປະຊາທິປະໄຕ ປະຊາຊ ົນລາວ ທາ່ ນໄດກ ້ າ່ ວຕໍ່ ກອງປະຊຸມໂລກວາ່ ດວ ັນສະບຽງອາຫານ ໍ້ ້ ຍ ການຄາປະກ 16-18 ພະຈິກ 2009, ໂຣມ, ປະເທດອິດຕະລີ

ຮຽນພະນະທາ່ ນຜູມ ີ ຽດ, ້ ກ ຮຽນບ ັນດາແຂກຜູມ ີ ຽດ ້ ກ ຮຽນທາ່ ນຍິງ ແລະ ທາ່ ນຊາຍທີ່ ນ ັບຖື, ້ ມາຖະແຫຼງການໃນຄງນີ ຂາ້ ພະເຈົາ້ ຮູສ ັ ້ .້ ຶ ເປັນກຽດທີ່ ສຸດທີ່ ໄດມ ້ ໂີ ອກາດເປັນຜູຕ ້ າງຫນາ້ ລ ັດຖະບານລາວຂຶນ ້ ກ

ມໂລກ ວາ່ ກອ ັ້ ້ ັດຕງກອງປະຊຸ ່ ່ ໍອ ົງການ FAO ທີ່ ໄດຈ ່ ນອື່ ນໝ ົດຂາ້ ພະເຈົາ້ ຂໍສະແດງຄວາມຂອບໃຈອ ັນຍິ່ງໃຫຍຕ ້ຶ . ້ ນ ດວ ັນສະບຽງອາຫານ ນີຂ ໍ້ ້ ຍ ການຄາປະກ

່ ັ ທີ່ ພວກເຮົາຮ ັບຮູກ ດງ ໍ້ ັນສະ ້ ັນແລວ ້ ວາ່ ມີ 02 ບ ັນຫາໃຫຍທ ່ ່ ີໂລກເຮົາພວມພະເຊີນຫນາ້ ຢູຄ ່ ື ບ ັນຫາການຄາປະກ

້ ມນຕ ບຽງອາຫານ ແລະ ການປ່ຽນແປງທາງດາ້ ນພູມອາກາດ. ທັງສອງບ ັນຫານີແ ່ ອ ້ ງໄດຮ ້ ັບການແກໄ້ ຂ ແລະ

ປ່ຽນແປງຢາ່ ງຮີບດວ ່ ນ.

້ ບ ັນຫາໄພອຶດຫິວໃນ ສປປ ລາວແມນຕ ່ ອ ້ ງການ ການປະສານງານ, ການຊວ ່ ຍເຫຼືອ ແລະ ການຮວ ່ ມມືທ່ ີເຂັມ ແຂງຈາກພາກສວ ້ ງເຊິ່ ງກໍ່ ລວມມີ ສະຖາບ ັນຂອງລ ັດຖະບານ, ່ ນທີ່ ກຽ່ ວຂອ

ບ ັນດາອ ົງການຈ ັດຕງ, ັ້

ພາກສວ ່ ນ

ເອກະຊ ົນ, ສະຖາບ ັນການສຶກສາ, ຊຸມຊ ົນໃນທອ ັ້ ຊ ້ ຽ່ ວຊານລາວ ແລະ ຕ ົວແທນສາກ ົນ ້ ງຖິ່ ນ, ອ ົງການຈ ັດຕງຜູ ່ ັ ກາ່ ວນີ.້ ຕາ່ ງໆເຂົ້າມາຊວ ່ ຍໃນການແກໄ້ ຂບ ັນຫາດງ

ທາງດາ້ ນບ ັນຫາການປຽ່ ນແປງຂອງພູມອາກາດ, ສປປ ລາວ ກໍ່ ໄດກ ີ ວ ້ ສ ່ ນຮວ ່ ມໃນກິດ ້ ະກຽມຕ ົນເອງເພື່ອໃຫມ

ຈະກາຕ ໍ າ່ ງໆທີ່ ກຽ່ ວຂອ ້ ງກ ັບການປ່ຽນແປງພູມອາກາດ ແລະ ການປ່ຽນແປງຕາ່ ງໆ. ບ ັນຫາທີ່ພືດຜົນທາງດາ້ ນ

ກະສິກາຫຼ ໍ ຸ ດລ ົງກໍ່ເປັນບ ັນຫາທີ່ສ ໍາຄ ັນອ ັນຫນຶ່ງ.

ເນື່ ອງຈາກລະດູການຂອງຝົນມີການປຽ່ ນແປງ,

ຈຶ່ ງເຮັດໃຫປ ້ ະ

ເທດລາວເຮົາປະສ ົບກ ັບບ ັນຫາທາງດາ້ ນກະສິກາທີ່ ໍ ບໍ່ ສະຫມາ່ ໍ ສະເຫມີ. ສະພາບແວດລອ ້ ມ ແລະ ແຫຼງ ່ ຊ ັບພະຍາ

ກອນທ ໍາມະຊາດກໍ່ຖວ ິ ຂອງປະຊາຊ ົນລາວ ື າ່ ເປັນພື້ນຖານໃນການດ ໍາລ ົງຊີວດ

ແລະ

ທັງເປັນພື້ນຖານຍຸດທະ

້ ໄຟ, ອາຫານ ສາດໃນການພດ ື າ່ ເປັນບອ ັ ທະນາຂອງປະເທດອີກດວ ້ ່ ີພັກອາໃສ, ໃຫເ້ ຊືອ ່ ນທີ່ ໃຫທ ້ ຍ. ປ່າ ກໍ່ ຖວ

ແລະ ລາຍໄດໃ້ ຫແ ້ ກ ່ ປະຊາຊ ົນເຊັ່ນກ ັນ.

ຮຽນບ ັນດາທາ່ ນ ຍິງ ແລະ ທາ່ ນຊາຍ ທີ່ ນ ັບຖື,

34

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ຂະແຫນງການກະສິກາໍ ແລະ ປາ ນຂະແໜງທີ່ ສ ໍາຄ ັນໃນການຊວ ັ ທະນາອ ັດຕາສະເລຍ ່ ຍພດ ່ ຕໍ່ ຫົວຄ ົນ ່ ໄມແມ ້ ນເປັ ່

GDP

ແລະ

ສະພາບເສດຖະກິດໂດຍລວມ,

ໂດຍສະເພາະຊວ ່ ຍໃນການຜະລິດສະບຽງອາຫານຂອງລ ັດຖະ

ບານ ແລະ ເປົ້າໝາຍການຫຼຸດຜອ ່ ນຄວາມທຸກຍາກນ ໍາອີກ.

ການກະສິກາຂອງປະເທດລາວແມ ນໄດ ຮ ໍ ໍ ່ ້ ັບຜົນກະທົບຈາກການຫຼຸດລງົ ຂອງການກະສິກາໂລກ,

ໂດຍສະເພາະ

ອນໄຂຂອງການນ ໍາເຂົ້າບ ັນດາປັດໃຈນ ໍາເຂົ້າສ ໍາລບ ແມນການສະໜອງເງື່ ັ ການຜະລິດກະສິກາໍ ແລະ ສປປ ລາວ ່

ກໍ່ ຍ ັງຕອ ້ ງພະເຊີນຫນາ້ ກ ັບໄພພິບ ັດທີ່ຮຸນແຮງຕາ່ ງໆໃນປີ 2008 ແລະ

2009 ນ ໍາອີກ,

ເຊິ່ ງມ ັນໄດມ ້ າງເພ ້

ລະບ ົບຊ ົນລະປະທານຈານວນຫຼ າຍ ແລະ ຍ ັງໄດທ ໍ ໍ ກປະມານ 42,000 ຮຕ. ເຖິງຢາ່ ງ ້ ໍາລາຍພື້ນທີ່ ກະສິກາອີ

້ ມນ ໃດກໍ່ ຕາມ, ການຜະລິດກະສິກາໍ ແລະ ການປະມ ົງກໍ່ຍ ັງເປັນທີ່ ພໍ ໃຈຢູໃ່ ນຊວ ່ ່ ງ 2-3 ປີ ຫຼງັ ຜາ່ ນມານີ.້ ນີແ ້ ແລະ ການມີແຜນການທີ່ ດີໃນການລ ົງທຶນທາງດາ້ ນການກະສິກາໍ ແລະ ຂະແໜງ ຍອ ້ ນການຄອ ່ ຍໆເພີ່ ມຂຶນ

ການພັດທະນາຊ ົນນະບ ົດ.

ຮ ຕາມການຄາດຄະເນຜນ ົ ແມນອາດຈະສາມາດໄດ ົ ຜະລິດຂອງເຂົ້າທັງໝດ ່ ້ ັບ

3.2

ຕອ ໂຕນໃນປີ 2009 ແລະ ດວ ໍ ັ ້ ງ ເຮັດໃຫສ ້ ງການ ແລະ ພຽງ ້ າມາດມີປະລິມານເຂົ້າຕາມຈານວນທີ່ ້ ຍເຫດນນຈຶ່ ພໍ ໄດ.້

ຮຽນບ ັນດາແຂກຜູມ ີ ຽດ, ້ ກ ໃນຂະນະທີ່ ປະຊາຊ ົນໄດຮ ້ ັບຜົນປະໂຫຍດຈາກການລ ົງທຶນໃນດາ້ ນກະສິກາໍ ແລະ ການພັດທະນາແຫຼ ງ ່ ຊ ັບພະ

ນ, ຍາກອນທາມະຊາດນ ໍ ັ້

ມ ັນກໍ່ຍ ັງມີຄວາມກ ັງວ ົນຕໍ່ກ ັບຜົນກະທົບທາງສ ັງຄ ົມ

ແລະ

ສະພາບແວດລອ ້ ມຢູ.່

ຄວາມກ ັງວ ົນນີ້ ໄດກ ໍ້ ດ ັ ສູງ ້ າຍມາເປັນບ ັນຫາສ ໍາຄ ັນເຊັ່ ນກ ັນ ເພາະລາຄາສິນຄາ້ ຫຼຸ ດລ ົງ ແຕລ ່ າຄາອາຫານຊາພ ້ ; ດວ ້ ່ ງຶ ສາມາດເວົ້າໄດວ ຂຶນ ັ ້ ພຽງແຕນ ້ ຍເຫດນີຈ ້ າ່ ການຮວມຕ ົວກ ັນພາຍໃນຂ ົງເຂດ ແລະ ທົ່ ວໂລກນນບໍ່ ່ ໍາ ມາ

້ ອີກດວ ເຊິ່ ງຜນ ານນ, ັ ້ ົງເພີ່ມຂຶນ ົ ກາໄລເທົ່ ໍ ັ້ ແຕຍ ີ າ່ ໃຊຈ ້ ຍ. ່ ັງສາມາດເຮັດໃຫມ ້ ຄ ້ າ່ ຍ ແລະ ຄວາມບໍ່ ໝນຄ

ພວກເຮົາທັງໝດ ົ ເຫັ ນດີນ ໍາກ ັນວາ່ ຄວາມສ ໍາຄ ັນຂອງວິກດ ິ ການທາງດາ້ ນສະບຽງອາຫານໃນປະຈຸບ ັນແມນຜົ ່ ນຂອງ

ການລ ົງທຶນໃນໄລຍະ 20 ປີ ໃນຂະແໜງການກະສິກາໍ ແລະ ຄວາມບໍ່ ເອົ າໃຈໃສຂ ່ ອງຂະແໜງການເອງ. ເຖິງ ຂາ້ ພະເຈົາ້ ຈຶ່ ງຂໍເພີ່ ມເຕີມອີກໜອ ້ ຍໜຶ່ ງວາ່

ຢາ່ ງໃດກໍ່ ຕາມ,

ມ ັນກໍ່ເປັນສິ່ ງທີ່ ສ ໍາຄ ັນທີ່ຈະຕອ ້ ງລງົ ທຶນໃສຊ ່ າວ

້ ມນໝາຍເຖິ ງການຄາປະກ ກະສິກອນນ ໍາອີກ. ໃນການລ ົງທຶນ ໃສຊ ິ ໃນການ ັນວາ່ ເຂົາເຈົາ້ ມີສດ ໍ້ ່ ່ າວກະສິກອນນີແ ຄອບຄອງທີ່ ດິນໄດຢ ໍ ແລະ ສາມາດເຂົ້າເຖິງແຫຼງ ່ ້ າ່ ງເຕັມທີ່ , ເພື່ ອໃຫແ ້ ນໃ່ ຈວາ່ ເຂົາເຈົາ້ ໄດເ້ ຮັດສ ັນຍາທີ່ເປັນທາ,

້ ນ ູ ໄດ,້ ພອ ຂໍມ ້ ມທັງຊວ ່ ຍປັບປຸງຄວາມສາມາດທີ່ ຈະເຂົ້າເຖິງການບໍລິການທາງດາ້ ນສຸຂະພາບ, ການສຶກສາ ແລະ ການສ່ງົ ເສີມຕາ່ ງໆ.

້ ະເປັນສິ່ ງຊຸກຍູໃ້ ຫພ ່ ັ ກາ່ ວນີຈ ວິກດ ິ ການດງ ້ ວກເຮົາໝ ົດທຸກຄ ົນຕອ ້ ງຊອກຫາຊອ ່ ງທາງໃນການປັບປຸງຄວາມສາ

ມາດໃນການປັບຕ ົວ, ຫຼຸດຜອ ັ ຖະບານ, ມີການພດ ັ ່ ນຈຸດອອ ່ ນ, ແລະ ປັບປຸງຄວາມສາມາດທີ່ ເໝາະສ ົມຂອງລດ ທະນາແຮງງານ

ແລະ

ຊາວກະສິກອນ,

ເພື່ ອໃຫເ້ ຂົາເຈົາ້ ສາມາດປັບຕ ົວໄປຕາມການປ່ຽນແປງຢາ່ ງໄວຂອງ

້ ເນື່ ອງຈາກການຜູກມ ັດກ ັນກ ັບພາກສວ ສະພາບແວດລອ ່ ນເອກະຊ ົນ ແລະ ຕະຫຼາດພາຍໃນຂ ົງເຂດ ້ ມທີ່ ເກີດຂຶນ

ແລະ ຍອ ້ ນການປ່ຽນແປງຂອງສະພາບອາກາດເຊັ່ ນກ ັນ.

35

ຄວາມສາມາດໃນການຕໍ່ ລອງຂອງຊາວກະສິກອນ: ຄວາມເປັນໄປໄດ ້ ແລະ ຄວາມຫຍຸງ້ ຍາກຕາ່ ງໆ

ອີກເທື່ ອໜຶ່ ງ,

ຂາ້ ພະເຈົາ້ ຂໍສະແດງຄວາມຂອບໃຈຕໍ່ ອ ົງການ

FAO

້ ນ ໃນການເປີ ດກອງປະຊຸມທີ່ ສ ໍາຄ ັນນີຂ ຶ້

ບ ັດ ແລະ ສາ້ ງວະລະກອງປະຊຸມ ແລະ ຫວ ັງວາ່ ພວກເຮົາໝດ ັ້ ົ ທຸກຄ ົນຈະໄດເ້ ຮັດວຽກຮວ ່ ມກ ັນເພື່ອຈ ັດຕງປະຕິ ້ ໃສບ ສ ໍາລ ັບປີ ຕ່ ໍໄປ ທີ່ ອາດຈະເນັນ ັນສະບຽງອາຫານ ແລະ ການປຽ່ ນແປງທາງດາ້ ນ ໍ້ ່ ັນຫາທາງດາ້ ນການຄາປະກ

ກ ພູມອາກາດ ແລະ ຫັນປ່ຽນວິກດ ັ້ ິ ການເຫຼ່ ົ ານນໃຫ ້ າຍເປັນໂອກາດເພື່ ອອານາຄ ົດຂອງພວກເຮົາໝົດທຸກຄ ົນ. ຂໍຂອບໃຈ.