MRC 2010. ບ ົດ ລາຍ ງານ ສະພາບການໃນອາ່ ງແມນ ສະຫຼຸ ບ. ່ ຳ້ ຂອງ ປີ 2010, ບ ົດ
ຄະນະ ກຳ ມາ ທິການແມນ ່ ຳ້ ຂອງ, ນະຄອນຫຼ ວງວຽງຈ ັນ. ISBN 978-993-2080-58-8
© ຄະນະກຳມາທິການແມນ່ ຳ້ ຂອງ ຕູ້ ປນ 6101, ໜວ ສຖ ເໜືອ, ເມືອງ ສໂ ຕະບອງ, ີ ານ ີ ຄດ ່ ຍ 18 ບາ້ ນ ນະຄອນຫຼ ວງວຽງ ຈ ັນ 01000, ສປປ ລາວ ອີເມວ: mrcs@mrcmekong.org www.mrcmekong.org Design by Silkworm Books • www.silkwormbooks.com Print and bound in Thailand by O. S. Printing House, Bangkok
ເອກະສານ ນີ້ ມີເປັນພາສາ ອ ັງກິດ, ພາສາ ກຳປູເຈຍ, ພາສາ ໄທ ແລະພາສາ ຫວຽດນາມ. ຖາ້ ວາ່ ຕອ ຂມ ູ ເພີ່ ມເຕີມໃຫຕ ໍ້ ນ ິ ຕ່ ໍໄດທ ້ ງການ ້ ດ ້ ່ ີ: mrcs@mrcmekong.org ້ ບ ົດລາຍ ງານ ສະພາບການໃນອາ່ ງແມນ ຳ ຂອງ ສະ ບ ແ ລະບ ດາ ວໂຫຼ ດໄດຟ ັບນີ ົດສະຫຼຸ ບນ ີ້ ຍ ັງສາມາດ ່ ້ ້ ຣີ ຈາກ ເວັບໄຊຂອງ ຄະນະ ກຳມາ ທິການ ແມນ ່ ຳ້ ຂອງທີ່ www.mrcmekong.org
ຄຳນຳ
ປ
ະຊາກອນ ປະມານ 60 ລາ້ ນ ຄ ົນ ອາ ໃສ ຢ ຕ ແມນ ູ່ າມອາ່ ງ ່ ຳ້ ຂອງ
້ ໄດ ້ ຕໍ່ ກ ັບສ່ ງ ຂືນ ໃສ ຢໃູ່ ນອາ່ ງໂຕງ່ ແມນ ິ ທ່ ີມຊ ີ ວ ີ ດ ິ ທີ່ ອາ ່ ຳ້ ຂອງ ແລະຍ ັງ
ຢາ່ ງ ຕ່ ໍເນື່ ອງໄດນ ູ່ ານປບ າ່ ງໃຫຍຫ ັ ປຸງຢ ້ ຳໄປສກ ່ ລວງ ໃນມາດຕະຖານ
ຂອງບ ນ ັ ດາປ ະເທດສະມາຊິ ກ ພາຄີ ຂ ອງຄະນະກ ຳມາທິ ກ ານ
ຕອນລມ ຸ່ ແລະ ໃນຂະນະທ່ ີການຂະຫຍາຍຕ ົວທາງ ເສດຖະກິດ
ໃຫ ຮ ເູ້ ຖິງຈຸດປະສ ົງ ໃນການຫຼຸ ດຜອ ຄວາມທຸກ ຈ ົນ ຂອງ ລ ັດຖະບານ ້ ່ ນ
ການ ດຳລ ົງ ຊວ ໃນ ຊຸມ ປີຜາ່ ນມາ, ແຕ ວ ປະຊາກອນຈຳນວນຫລາຍ ີ ດ ິ ່ າ່
ແມນ ທງັ ໝ ົດ ລວ ແລວ ຕ ່ ສະ ແດງ ເຈດຈຳນ ົງ ໃນ ການ ສາ້ ງ ່ ຳ້ ຂອງ, ຊຶ່ ງ ້ ນ ້ ແ
ປະຊາຊ ົນສວ ັ ່ ນໃຫຍທ ່ ່ ີ ອາໄສຢູໃ ່ ນອາ່ ງແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ມີຄວາມຜູກພນ
ແລວ ນຳ ເອົ າອາ່ ງໂຕງ່ ແມນ ຍດ ຸ ທ ະສາດ ້ ໂດຍການ ່ ຳ້ ຂອງບ ັນຈຸເຂົ້າໃນ
ທີ່ ອາໃສຢູ່ໃນອາ່ ງແມນ ູໃນຄວາມທຸກຈ ົນ. ່ ຳ້ ຂອງ ຍ ັງດຳລງົ ຊິວິດຢ່
່ ມ ຜ ົນ ປະ ໂຫຍດ ເພີ ເຕີມ, ຈາກຜ ົນ ປະ ໂຫຍດ ໃນແຫຼ ງ ມ ຢ ີ ູ່ ່ ທຳມະຊາດທ່ ີ
ຢ່າງໃກສ ້ ິດກ ັບແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ແລະ ອາໄສແຫຼ ງ ່ ຊ ັບພະຍາກອນໃນ
ພັດທະນາ ເສດຖະກິດ ຂອງ ບ ັນ ດາ ປະ ເທດ ເລົ່ ານນັ ້ .
ການດຳລ ົງຊິວດ ິ ຂອງເຂົາເຈົາ້ .
ປະເທດສະມາຊິກ ເພື່ ອສາ້ ງຍຸດທະສາດພດ ັ ທະນາອາ່ ງ ໂດຍອີງ
ແມນ ່ ຳ້ ຂອງເພີ່ ອເປັນ ສິ່ ງຄຳ້ ປະກ ັນທາ່ ງດາ້ ນສະບຽງອາຫານ ແລະ ້ ຄະ ນະ ກຳມາ ທິການ ແມນ ໄດ ກ ມາ ນ ັບ ແຕ ປ ໍ ງຂື ັ້ ນ ່ ຳ້ ຂອງ (MRC) ້ ່ຕ ່ ີ
1995 ແ ລະ ມີໜາ້ ທ ່ ີໃນການຊວ ່ ຍເຫຼືອ ບ ັນດາລ ັດຖະບານຂອງປະເທດ
ທີ່ ຢ ໃ ູ່ ນອາ່ ງແມນ ຸ່ (ປະເທດກຳປເູ ຈຍ, ສປປ ລາວ, ໄ ທ ່ ຳ້ ຂອງຕອນລມ ແລະ ຫ ວຽດນາມ) ຄຸ ມ ອງ ນຳ້ ແ ລະ ຊ ັບພະຍາກອນທີ່ກຽ່ ວຂອ ້ ຄ ້ ງກ ັບໃນ
ອາ່ ງ ແ ມນ ື ຍ ົງ ແລະ ນຳໃຊ ້ ແຫຼ ງ ່ ຳ້ ຂອງໃຫຍ ້ ນ ່ ຊ ັບພະຍາກອນເລົ່ ານີ້
ຄ ະນະກຳມາທິການແມນ ັງ ດຳເນີນ ການຮວ ່ ຳ້ ຂອງ ກຳ່ລ ່ ມກ ັບບ ັນດາ
ໃສກ ຄມ ຸ້ ຄອງ ຊ ັບພະຍາກອນ ແຫລງ ນຳ້ ແບບ ປະສ ົມ ປະສານ ຊຶ່ ງ ່ ານ ່
ມ ັນແ ມ ນ ັ ດາສິ່ ງທ້າ ທ າຍຂ ອງ ່ ສ ວ ່ ນໜ່ ຶ ງຂ ອງກ ານໂ ຕ ້ ຕ ອບກ ັບບ ນ
່ ັ ກາ່ ວຈະສຳ ຊ ັບພະຍາກອນແຫລງ , ຍຸດ ທະສາດດງ ເລັ ດພາຍໃນ ່ ນຳ້ ທາ້ ຍປີ 2010 ນ້.ີ
ເຊັ່ ນດຽວກ ັນກ ັບອາ່ ງແມນ ເປັນຕອ ິ ່ ຳ້ ອື່ ນໆ, ມ ັນເປັນສ່ ງຈຳ ້ ງໄດ້
້ ເພື່ ອ ຊວ ້ ະຊາກອນ ຫຼຸດພົນອອກ ຈາກຄວາມທຸກຈ ົນ. ມນ ີ ວາມ ັ ມຄ ່ ຍໃຫປ ສຳຄ ັນ ຫຼາຍທີ່ ບ ັນດາ ຜ ທ ມ ອ ໃນ ການ ຕ ັດສິນ ໃຈ ສາມາດ ໄ ດ ຮ ີ ຳນາດ ູ້ ່ ີ ້ ັບ
ຕ ັດສິນໃຈເລືອກ ເອົ າທາງເລືອກ ທ່ ີດ ກ າ່ ແ ລະການພ ັດທະນາ ບາງຢາ່ ງ ີ ວ
ຂະແໜງ ການທ່ ີກຽ່ ວຂອ ທ່ ີດກ ກ ັບ ີ ຽ່ ວ ້ ງກ ັບນຳ້ ແລະ ມີຄວາມເຂົ້າໃຈ
ຖ ົກ ຖຽງກ ັນຢ.ູ່ ບ ົດລາຍງານ ນ ີ້ ສະໜອງຂມ ູ ສຳຄ ັນ ໃ ຫກ ຖ ົກຖຽງ ໍ້ ນ ້ ານ ຊຶ່ ງ ກຳ່ລ ັງ ເກີດຂ ນ ຜທ ູ້ ່ ີມ ສ ີ ວ ຮວ ບ ັນດາ ປະ ເທດ ື້ ລະຫວາ່ ງບ ັນດາ ່ ນ ່ ມ ໃນ
ຂໍ້ມນ ູ ຂາ່ ວສານທີ່ ທນ ັ ເວລາ ແລະ ຖືກຕອ ້ ງຊ ັດເຈນກຽ່ ວກ ັບບ ັນດາ ຜ ົນ ກະທົບທ ່ ີການ ພ ັດທະນາ ຂະ ແໜງການ ເລົ່ າ ນຈ ່ ໍ ກ ັບ ເສດຖະກິດ, ີ້ ະມີຕ
ສະພາບແວດ ລອ ແລະ ປະຊາຊ ົນ. ເພື່ ອ ເປັນ ການ ສະໜອງ ຕາມ ້ ມ
ຈຸດປະສ ົງເລົ່ ານ້,ີ ຄະນະກຳມາທິການແມນ ົ ່ ຳ້ ຂອງໄດຈ ້ ັດພິມ ບດ
ລາຍງານ ສະພາບການໃນອາ່ ງແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ປີ 2010. ບ ົດສະຫຼຸ ບນີ້ ້ ໃ ່ ັ ກາ່ ວ ຊີໃ້ ຫເ້ ຫັ ນເຖິງເນືອ ນສຳຄ ັນບາງ ອ ັນຂອງ ບ ົດລາຍ ງານ ດງ
ທີ່ ໄດ ສ ເໜີ ຂນ ມາ , ໂດຍ ສະ ເພາະແມນ ສາ້ ງເຂື່ ອນ ໄຟຟ້າ ື້ ້ ະ ່ ແຜນການ ນຳ້ ຕ ົກ ທີ່ ໄດສ ເໜີສາ້ ງຕາມ ລຳ ນຳ້ ຂອງ, ແມນ ັງເປັນຂຂ ໍ້ ັດແຍງ່ ້ ະ ່ ກຳ່ລ
ໃນອາ່ ງແມນ ້ ມ ່ ຳ້ ຂອງກຽ່ ວກ ັບໂອກາດ ແລະ ຄວາມສຽ່ ງ ທີ່ ມາພອ ກ ັບການ ພ ັດທະນາ ຕາ່ ງໆໃນ ອະນາຄ ົດ.
ບນ ັ ຫາທ້າ ທາຍຕາ່ ງໆທ່ ີ ໄດອ ົ ລາຍງ ານນ ີ້ ຈ ະ ້ ະທິ ບາຍໃ ນບ ດ
ຮຽກຮອ ງານໃນອະນາຄ ົດ ເພື່ ອຕິດຕາມ, ື ະສານ ້ ງເຖິງການຮວ ່ ມມປ
ບ ົດລາຍງານ ສະພາບການໃນອາ່ ງແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ສະບ ັບທີສອງ
ສຶກ ສາຄ ນ ົ້ ຄວ າ້ ແ ລະຄຸມ ັ ຫາ ້ ຄ ອງໃ ນຊຸ ມ ປີ ທ່ ີ ຈ ະມ າເຖິງ ນ້ .ີ ບ ນ
ກຽ່ ວຂອ ້ ງກ ັບນຳ້ ລວມທັງການປະມງົ , ປາ່ ໄມ້, ກະສິກຳ, ຄຸນນະພາບນຳ້ , ດີນບໍລເິ ວນນຳ້ , ການເດີນເຣືອ ແລະ ການຄາ້ , ການປຽ່ ນແປງທາງດາ້ ນ
້ ເຊື່ ອແນວາ່ ການເນັນ ້ ໜັກໃສ ່ ບ ັນຫາ ແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ແລະຂາ້ ພະເຈົາ
ຍກ ົ ໃ ຫ້ ເຫັ ນ ເຖິງ ສະພາບຂ ອງສາຍນ ຳ້ ແລະຊ ບ ັ ພະຍາກອນທີ່
ດີນຟ້າອາກາດ ແລະ ການຄຸມ ົ ເຊີ່ ງ ້ ຄອງໄພນຳ້ ຖວ ້ ມ ແລະ ການພບ
ກນ ັ ແລະກ ນ ັ ຂອງບ ນ ັ ດາຂະແໜງການແລະບ ນ ັ ຫານີ້. ໃນອ ່າ ງ ແມນ ຸ່ . ບ ດ ູ າ່ ນໄດຮ ົ ລາຍງານນ ີ້ ຈະຊວ ່ ຳ້ ຂອງຕອນລມ ່ ຍໃຫ້ຜ ້ອ ້ ັບ
ທາ້ ທາຍຫລາຍຢາ່ ງໄດປ ້ ະກອບເປັນວ ຽກຫລ ັກຂອງ ຄະນະກຳມາທິການ
ທາ້ ທາຍ ເລົ່ າ ນນ ບ ົດ ລາຍ ງານ ນ ີ້ ຈະ ຊວ ຊຸກຍູປ ເດັນ ເລົ່ າ ນອ ັ ້ ໃນ ີ້ ອກ ່ ຍ ້ ະ ສູມ ໃຫຮ ູ້ ລາຍ ຂນ ຶ້ ຕ່ ມ ື ອກ ີ . ່ າຫາຊ ົນ ້ ັບຮຫ
ການດຳລ ົງ ຊວ ລາ້ ນຄ ົນ ແມນ ກ ັບການ ີ ດ ິ ຂອງປະຊາກອນນ ັບ ື້ ່ ຂນ
ຄຸມ ອງອາ່ ງນຳ້ ຢາ່ ງລະມດລະວ ວາ້ ງ ັ ັງ ໃນສະພາວະແວດລອ ້ ຄ ້ ມທ່ ີເປີດກ
້ ໜັກໃຫເ້ ຫັ ນເຖິງ ການ ວິທະຍາຂອງລະບ ົບແມນ ່ ຳ້ ຂອງ, ໂດຍເນັນ
ແລະໂປງ ່ ໃສ. ທາ້ ຍສດ ຸ ນ ,້ ີ ຂາ້ ພະເຈົາ້ ມີຄ ວາມໝນ ັ ້ ໃຈວາ່ ບ ົດລາຍງານ ສະພາບການໃນອາ່ ງແມນ ີ ່ ຳ້ ຂອງ ປີ 2010 ຈະເປັນເອກະສານອາ້ ງອງ
ຂອງມ ະນຸດ ໃ ນປ ະຈຸບ ນ ັ ແ ລະ ໄ ພອ ນ ັ ຕະລາຍທ່ ີ ແ ມ ນ ່ ຳ້ ຂອງ
ສຳລ ັບອກ ຼາຍໆປີທ ່ ີຈ ະມາເຖິງ, ແ ລະມນ ້ືນຖານສຳລ ັບ ີ ຫ ັ ຈະຊວ ່ ຍເປັນພ
ຂໍ້ມ ນ ູ ຂ າ່ ວສານກ ຽ່ ວກ ັບສະພາບຄວາມເປັ ນ ຢູ່ ທາງດ າ້ ນນ ິເວດ
ປັບຕວ ົ ຂອງແມນ ່ ຳ້ ຂອງຕໍ່ ກ ັບຄວາມກ ົດດ ັນທີ່ ເກີດຈາກການກະທຳ ່ ັ ກາ່ ວ ຍ ັງອະທິ ບາຍຫຍໍ້ເຖີງ ກຳ່ລງັ ປະເຊີນໜາ ້ ຢ່.ູ ບ ົດລາຍງານດງ
ບ ັນດາສີ່ງ ທາ ທາຍໃນການການ ພດ ໃນ ອາ່ ງໂຕງ່ ແມນ ັ ທະນາ ້ ່ ຳ້ ຂອງ
ຕອນລມ ຸ່ – ຊຶ່ ງລວມທັງ ການພດ ັ ທະນາໄຟຟ້ານຳ້ ຕ ົກ, ການປ່ຽນ
ທີ່ ມຄ ຸ ຄາ່ ສຳລ ັບການວາງແຜນຍດ ຸ ທະສາດໃນຂ ົງເຂດແມນ ີ ນ ່ ຳ້ ຂອງ
ນະໂຍບາຍພດ ນາ ຊ ັບພະຍາກອນແຫ ລງ່ ນຳ້ ທີ່ ອງ ໃສ ຄ ຮ ຢ ູ້ າ່ ງ ັ ທະ ິ ່ ວາມ ແທຈ ້ ງິ .
ການນຳໃຊ້ທີ່ ດນ ິ ແລະ ການປ່ຽນແປງທາງດາ້ ນດີນຟ້າອາກາດ. ສິ່ ງເລົ່ ານ ີ້ ຈະຖ ກ ື ສຶບ ກວດກາທົບ ທວນຄືນ ໃໝ່ໃ ນ ບ ດ ົ ລ າຍງ ານ
ສະພາບການໃນອາ່ ງໂຕງ່ ແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ໃນປີ ຕ່ ໍໄປ.
ຄວາມເຂົ້າໃຈກຽ່ ວກ ັບສະພາບຊ ັບພະຍາກອນແຫຼ ງ ່ ນຳ້ ໃນອາ່ ງ
ນຳ້ ຂອງ ຈະຊວ ໃຫ ເ້ ຫັ ນ ພາບລວມຂອງຄວາມສຽ່ ງທ່ ີ ອາດ ຈະເກີດ ່ ຍ
ທາ່ ນ ເຈເຣີມ ີ ເບີດ (Jeremy Bird)
ຫົວໜາ້ ກອງ ເລຂາ ຄະນະ ກຳມາ ທິການ ແມນ ່ ຳ້ ຂອງ
4
ສະພາບລວມ
ບດົ
ລາຍງານ ສະພາບການໃນອາ່ ງແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ຂອງ ຄະນະ
ກຳມາທິ ກ ານແມ ນ ຸ ປະສ ງົ ເພື່ ອ ັ ນ ້ີ ມີຈ ດ ່ ຳ້ ຂອງສະບ ບ
ສະໜອງພາບລວມຂອງ ສະພາບການຂອງອາ່ ງ ແມນ ຸ່ ່ ຳ້ ຂອງຕອນລມ ທາງດາ້ ນປະຊາກອນ ແ ລະ ການດຳລ ົງຊວ ອງພວກເຂົາ, ສະພາບ ີ ດ ິ ຂ ແວດລອ ລະ ເສດຖະກິດ. ການສກ າ້ ແ ລະ ການຕດ ຶ ສາຄນຄວ ົ້ ິ ຕາມ ້ ມ ແ
້ ປະເທດໄທ ບໍ່ ມ ກ ີ ານປຽ່ ນແປງ ແ ລະ ໃນປະເທດຫວຽດນາມ ເພີ່ ມຂືນ ປະມານ 10 ສວ ່ ນຮອ ້ ຍ.
ໂດຍລວມແລວ ີ ດ ິ ດີຂນ ື້ ແຕວ ້ ມາດຕະຖານການດຳລງົ ຊວ ່ າ່
ສະພາບຄວາມທກ ຸ ຈ ົນ ໂດຍສະເພາະແມນ ່ ຢ ູ່ເຂດຊ ົນນະບ ົດຍ ັງຄ ົງ ເດີມ. ດ ັດສະນພ ີ ດ ັ ທະນາການຂອງມະນຸດ (Human Development
ນ ັບຕງ ັ ້ ແຕ ່ ບ ົດລາຍງານ ສະພາບການໃນອາ່ ງແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ສະບ ັບທຳ
Index (HDI)), ຊຶ່ ງ ມ ັນ ແມນ ັດ ແທກຄວາມ ກາ້ ວໜາ້ ໂ ດຍ ການ ່ ເຄື່ ອງມືວ
ໂນພາບ ຂອງສະພາບການ ແລະ ທາ່ ອຽ່ ງຂອງ ບ ັນດາຕ ົວຊບ ີ້ ອກ
ແລະ ມາດຕະຖານຂອງການດຳລງົ ຊີວິດ, ແມນ ື້ ໃນທຸກໆ ່ ດີຂນ
ອິດ ທ ່ ີໄດຖ ້ ກ ັດ ພິມໃນ ປີ 2003 ນນັ ້ ໄດສ ້ ະໜອງ ຂມ ໍ້ ນ ູ ທ ່ ີຊ ວ ສາ້ ງ ມະ ື ຈ ່ ຍ
້ ນ ສຳຄ ັນຈຳນວນໜ່ ຶງ. ໂດຍອງ ຕາມຂໍມ ູ ດ ັງກາ່ ວ, ບ ົດລາຍງານນຈ ີ ີ້ ່ ງຶ ຄາດ ຄະເນລວ ສະ ແດງໃຫເ້ ຫັ ນເຖິງ ບ ັນຫາ ທາ້ ທາຍ ຕາ່ ງໆ ່ ງໜາ້ ເພື່ ອ
້ື ກ ັບບ ັນດາ ທີ່ ອາດ ເກີດຂ ນ ປະ ເທດ ໃນ ອາ່ ງແມນ ່ ຳ້ ຂອງ.
ການຂ ະຫຍາຍຕ ວ ົ ຂ ອງບ ນ ັ ດາຕ ວ ົ ເມືອ ງ ໃ ນບ ນ ັ ດາປ ະເທດ ໃນອາ່ ງແມນ ຸ່ ແມນ ີ າ່ ອຽ່ ງສູງ ເພາະວາ່ ປະຊາຊ ົນ ່ ຳ້ ຂອງຕອນລມ ່ ມທ
ນຳ ໃຊ ້ ບ ັນດາ ຕ ົວ ຊ ບ ຕາ່ ງໆ ເຊັ່ ນ ວາ່ ອາຍຸຍນ ີ້ ອກ ື ສະເລັ່ ຍ, ຄວາມຮູ້ ປະເທດ ໃນອາ່ ງແມນ ຕອນ ລມ ຸ່ . HDI ຂອງ ປະ ເທດ ໄທ ແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ່ ສງູ ກວາ່ ຕ ົວເລກ ສະ ເລຍ ທະວີບອາຊີ ເລັ ກນ ອ ປະ ເທດ ່ ຂອງ ້ ຍ ແລະ ຂອງ
ຫວຽດນາມ ແມນ ກ ັບ ຕ ົວເລກ ສະເລຍ ທ່ ີ ຕ ົວເລກ ່ ໃກຄ ້ ຽງ ່ , ໃນຂະນະ ຂອງສປປ ລາວ ແ ລະ ປະ ເທດ ກຳປູເຈຍ ແ ມນ ່ ຕຳ່ ກວາ່ . ການ ດຳລ ົງຊວ ດາ້ ນ ສະບຽງອາຫານ ີ ດ ິ ແລະ ການຮ ັບປະກ ັນທາງ
ໄດມ ເຂດ ຊ ົນນະບ ົດ ເພື່ ອຊອກ ຫາໂອກ າດ ທຳ ມາ ີ ານອ ົບພະຍ ົບຈາກ ້ ກ
ຂອງປະຊາຊ ົນໃນເຂດຊ ົນນະບດ ົ ສວ ່ ນຫລາຍ ທີ່ ອາໃສຢູ່ໃນອາ່ ງ
ຫາ ກນ າກ ການ ຂະຫຍາຍຕ ົວຂອງ ບ ັນດາ ສນ ູ ກາງ ຕ ົວເມືອງ. ຂ ະນະທີ່ ິ ຈ
ແມນ ັ ຢາ ິ ກ ັບແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ແມນ ່ ຕິດພນ ່ ງໃກສ ້ ດ ່ ຳ້ ຂອງ ແລະ ສາຂາ
ປະຊາຊ ົນສວ ່ ນຫລາຍຂອງ ປະຊາກອນ 60 ລາ້ ນກວ ່ າຄ ົນ ທີ່ ອາໃສ
ຂອງມ ັນ . ແ ມ ນ ົ ຜ ະລິ ດ ່ ຳ້ ແ ມ ນ ່ ແ ຫລ ່ງ ທີ່ ມ າຂ ອງປ າ ແ ລະ ຜ ນ
ອ ັດຕາການຂະຫຍາຍຕວ ົ ຂອງ ປະຊາຊ ົນໃນເຂດຊ ົນນະບດ ົ ຈະ
ເປັນແຫຼ ງ ່ ນຳ້ ສຳລ ັບການປູກພືດ, ແລະ ເປັນເສັ ້ນທາງການສ ັນຈອນ
ໃນ ອາ່ ງ ແມນ ຍ ັງ ຕງຖິ່ ຖານ ຢ ເູ່ ຂດ ຊ ົນ ນະ ບ ົດ, ຄາດ ຄະເນວາ່ ັ ້ ນ ່ ຳ້ ຂອງ
ຫຼຸ ດລ ົງ ໃນ ຊວ ທດ ສະ ວ ັດ ທ່ ີ ຈະມ າ ເຖິງ ນ້.ີ ຕ ົວ ເລກ ນ ສ ແດງ ໃຫ ເ້ ຫັ ນ ົ ີ້ ະ ່ ງ
້ ວາ່ ປະຊາກອນ ໂດຍ ລວ ມ ໄດ ເ້ ພີ່ ມຂືນ ປະມານ 8 ສວ ຮອ ່ ນ ້ ຍ ທຽບ
ແຫລງ ອ່ ນໆສຳລ ເປັນອາຫານ ແລະ ການສາ້ ງລາຍ ໄດ້, ມ ັນ ຶ ັບ ່ ນຳ້ ທີ່ ນຳສິນຄາ້ ໄປ ສ ຕ ູ່ ະຫຼ າດ. ຄວາມຜູກພັນ ອ ັນ ສະໜິດ ແໜນ ແມນ ້ ກ ັບ ່ ຳ້ ນີ້ ໝາຍຄ ວາມ ວ າ່ ປະຊາຊ ນ ົ ຈ ະຕ ກ ົ ຢູ່ໃ ນສ ະພາວະອ ອ ່ ນໃ ຫວ
ໃສຕ ລາຍ ງາຍ ໃນ ປີ 2003 (55 ລາ້ ນ) ເຖິງແມນ ່ ົວເລກ ່ ວາ່ ແນວໂນມ ້
ຖາ້ ຫາກວາ່ ແມນ ່ ຳ້ ແ ລະ ລະບ ົບ ນເິ ວດ ວທ ຂອງ ດນ ຸມ ຳ້ ເຊື່ ອມ ິ ະຍາ ິ ຊ ່ ນ
ຂອງການຂະຫຍາຍຕ ົວ ມີຄວາມແຕກຕາ່ ງກ ັນໃນແຕລ ່ ະປະເທດ.
ສະພາບລ ົງ.
້ 25 ສວ ປະຊາກອນ ໃນ ອາ່ ງ ແມ ນ ຕອນ ລມ ຸ່ ໄດ ເພີ່ ຮອ ່ ຳ້ ຂອງ ້ ມຂືນ ່ ນ ້ ຍ ໃນປະເທດກຳປເູ ຈຍ, ປະມານ 6 ສວ ່ ນຮອ ້ ຍໃນ ສປປ ລາວ, ໃນ
ຄວາມຫຼາກຫຼາຍຂອງລະບ ົບນເິ ວດວິທະຍາ ໃນອາ່ ງແມນ ່ ຳ້ ຂອງ
ເປັນ ທ່ ີຢູ ອ ໃສ ຂອງ ພືດ ພນ ນາໆ ຊະນິດ, ພອ ທງັ ຍ ັງ ມີ ັ ແລະ ສ ັດ ່ າ ້ ມ
5
້ ຍໆ. ລະບ ົບ ການຄນພົບ ສາຍ ພ ັນ ໃໝໆ ່ ເລື ອ ນເິ ວ ດວິທະຍາ ຂອງດິນ ົ້
້ ເລືອ ້ ຍໆ ຍອ ການສ ັນຈອນຕາມແມນ ມນ ່ ຳ້ ຂອງ ແ ່ ກຳລ ັງເພີ່ ມຂືນ ້ ນ
ຊຸມ ຳ້ ມີຄນ ຸ ປະໂຫຍດຢາ່ ງຫຼວງຫຼາຍ ເຊັ່ ນ ການປອ ່ ນ ້ ງກ ັນນຳ້ ຖວ ້ ມແລະ
້ ທາງເຊື່ ອມ ວາ່ ແ ມນ ດກ ້ າຍມາເປັນ ເສັນ ຕ່ ໍອ ັນ ສຳຄ ັນ ໃນການ ່ ຳ້ ຂອງ ໄ
ປະເມີນຄຸນຄາ່ ທາງເສດຖະກິດຂອງຄຸນປະໂຫຍດທີ່ ໄດກ ັ້ ້ າ່ ວມານນ
ເນື່ ອງ ໃນ ຂະ ແໜງ ການທອ ຳ ລ ັງຂະຫຍາຍຕ ົວ. ໃນ ບາງເຂດ ່ ງທຽ່ ວທ່ ີກ
ການບຳບ ດ ັ ນ ຳ້ ເສຍ . ປະຈຸບ ນ ັ ນີ້ ໄດ ມ ີ ວາມພະຍາຍາມ ທີ່ ຈ ະ ້ ຄ ເພື່ ອໃຫຄ ຸ ຄາ່ ເລົ່ ານປ ກອບ ເປັນປັດໃຈສຳລ ັບການຕ ັດສີນໃຈ. ີ້ ະ ້ ນ
ຂ ົນສ່ງົ ສນ ສາກ ົນ ແລະ ມ ັນຍ ັງ ໄດຮ ຕ່ ໍ ີ ຄາ້ ິ ົມເພີ່ ມຂນ ື້ ຢາ່ ງ ້ ັບຄວາມນຍ
້ ທາງ ້ ທາງ ຂອງອາ່ ງ ນຳ້ ຂອງ, ການຂ ົນສ່ງົ ທ າງນຳ້ ແ ມນ ຂ ົນສ່ງົ ເສັນ ່ ເສັນ
ການຕດ ງ ຄວາມ ິ ຕາມສາຍນຳ້ ຂອງແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ສະແດງໃຫເ້ ຫັ ນເຖິ
ດຽວ, ຫຼື ແ ມນ ສ່ງົ ທ ່ ີມ ປ ົນ ທ່ ີສ ດ ຸ ທີ່ ສາມາດນຳໃຊ້ ີ ະສິດທິຜ ່ ເສັ ້ນທາງຂ ົນ
ຕໍ່ ກ ັບ ແມນ ໃນ ປະຈຸບ ັນ. ຄຸນນ ະພາ ບຂອງນຳ້ ຢູໃ່ ນ ຫລາຍສະຖານີ ່ ຳ້ ຂອງ
້ ຈຶ່ ງເຮັດ ເນື່ ອງຈາກມາດຕະຖານຂອງການດຳລ ົງຊວ ີ ດ ິ ເພີ່ ມຂືນ
ສາມາດຕ່ ໍ ສູ ກ ຄວາມ ກ ົດ ດ ັນ ທ່ ີ ເກີດ ຂນ ຈາກການກະທຳຂອງ ມະນຸດ ໄດຕ ປ.ີ ຶ້ ້ ັບ ້ ະຫຼ ອດ ແມ ນ ່ ຍ ງັ ດີ ຢູ່ ,
ຍກ ົ ເວັ ້ ນ ແ ຕ ່ ຢູ່ ເຂດສ າມລ ່ ຽ ມປ າກແມ ນ ່ ຳ ້ ຂອງ
ບອ ທາດອາຫານສງູ ຊ່ ງກາຍ ເປັນ ສາຍເຫດ ຂອງ ບ ັນຫາ. ຶ ່ ນທີ່ ມີລະດ ັບ
ຊີບພະຈອນ ນຳ້ ຖວ ປະຈຳ ປີຂ ອງ ແມນ ສບ ່ ໃຫ ້ ວາມ ສຳຄ ັນ ື ຕ ໍ ຄ ້ ມ ່ ຳ້ ຂອງ ຍ ັງ
ຕໍ່ ກ ານປະມງົ ເຖິງແ ມນ ດມ ້ ກ ີ ານລາຍງານຈຳນວນໜ່ ຶງ ເຖິງກ ານ ່ ວາ່ ໄ
ໃຫເ້ ກິດມີຄວາມຕອ ້ ງການທາງດາ້ ນພະລ ັງງານ, ສະນນັ ້ ມ ັນຈ່ ງຶ ສາ້ ງ ໂອກາດໃຫແ ພະລ ັງງານໄຟຟ້ານຳ້ ຕ ົກໃນ ສປປ ລາວ ້ ກ ່ ການສາ້ ງ ແລະ ໃ ນ ປະ ເທດ ກຳປູເຈຍ. ບ ັນດາ ລ ັດຖະບານ ຂອງ ປະ ເທດ ໃນອາ່ ງແມນ ຮ ດ ູ້ ວ ີ າ່ ່ ຳ້ ຂອງ ຮ ັບ
ຫລຸດລ ົງຂອງ ຈຳນວນ ປາ ທ່ ີຈ ັບໄດ້. ເຖິງຢາ່ ງໃດ ກ່ ຕ ການ ໍ າມ, ສະພາບ
ການພັດທະນາທາ່ ແ ຮງທາງເສດຖະກິດ ຈາກລະບ ົບແມນ ມນ ່ ຳ້ ຂອງ ແ ່
້ ຊ ມີຄ ວາມ ຕອ ໃຊໄ ້ ມ້ ແ ລະ ດິນເຂດ ປາ່ ເພີ່ ມຂືນ ່ ງ ້ ກ ີ ານ ຶ ເຮັດໃຫມ ້ ງການ
ຊີວດ ານເປັນຢ .ູ່ ແ ຕວ ່ າ່ ໂ ອກາດເລົ່ ານ ີ້ ຕອ ີ ວາມດນ ຸ່ ດຽ່ ງກ ັບ ຜ ົນ ິ ກ ້ ງມຄ
ຂອງ ປາ ມໃ້ ນ ອາ່ ງແມນ ທິດທາງບວກ ປານ ໃດ, ຍອ ວາ່ ມ ັນ ່ ໄ ່ ບ່ ໍຢໃູ່ ນ ້ ນ ຕ ັດໄມທຳລາຍ ປ່າ ແ ລະ ເຮັດໃຫປ ໂຊມ. ້ ້ ່າໄມເ້ ຊື່ ອມ
ການກະເສດແມນ ຸ ທາງ ີ ວາມສຳຄ ັນທ່ ີສດ ່ ວຽກງານອ ັນໜ່ ຶງ ທີ່ ມຄ
ດາ້ ນເສດຖະກິດ ໃນເຂດອາ່ ງແມນ ຸ່ ແລະ ການ ່ ຳ້ ຂອງຕອນລມ
ວິທີກ ານທ່ ີຍ ນ ົງ ໃນການຫຸ ຼດຜອ ົນ ແ ລະ ໃນ ການປບ ື ຍ ັ ປຸງ ່ ນຄວາມທຸກຈ ້ ກະທົບ ທ່ ີ ອາດ ຈະ ເກີດຂືນ ກ ັບ ສະພາບ ແວດ ລອ ປະມ ົງ ແລະ ້ ມ, ການ ການ ດຳລ ົງຊວ ປະຊາຊ ົນ. ີ ດ ິ ຂອງ ບ ົດລາຍງານ ສະພາບການໃນອາ່ ງແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ສະບ ັບນີ້ ສ ັງລວມ
ປູກຝ ັງ ລຽ້ ງສ ັດ ແ ມນ ໜ່ ຶງ ທີ່ ນ ຳ ໃຊນ ້ ຳ້ ຫຼ າຍ ທ່ ີສ ດ ຸ . ເຂົ້າ ແ ມນ ່ ວຽກງານ ່
້ມນ ເອົ າຄວມຮູທ ູ ຕາມເວລາ ຊຶ່ ງມ ັນ ີ ູ່ແລວ ້ ່ ີ ມຢ ້ , ສະແດງໃຫ ້ເຫັ ນຂໍ
ຜະລິດຕະພນ ັ ຫຼກ ັ ທີ່ ປະຊາຊ ົນນຳໃຊເ້ ປັນອາຫານ ແລະ ຍ ັງເປັນ
ຈະເປັນແຫຼ ງ ັ ບ ັນດາລດ ັ ຖະບານ, ບ ັນດາຜູ້ ່ ຊ ັບພະຍາກອນ ສຳລບ
ແຫຼງ່ ລາຍຮ ັບອ ັນສຳຄ ັນ ຂອງປະຊາຊ ົນໃນເຂດຊ ົນນະບ ົດ ໃນຂ ົງເຂດ
ຈ ັດການຊ ັບພະຍາກອນນຳ້ ແລະ ພາກສວ ່ ນກຽ່ ວຂອ ້ ງຕາ່ ງໆ ໃນ
້ ໃນທກ ອາ່ ງແມນ ດເ້ ພີ່ ມຂືນ ຸ ໆປະເທດ ນ ັບຕງ ່ ມ ຸ ັ ້ ແຕຊ ່ ຳ້ ຂອງ. ຜ ົນຜະລິດໄ
້ ປີ 1990 ເພາະວາ່ ໄ ດມ ້ ກ ີ ານ ປບ າງ ດາ້ ນ ເຕັກໂນ ໂລ ຊີ ແ ລະ ເນື ອ ັ ປຸງທ ທີ່ ດນ ມນ ເຂົ້າເຖິງ. ິ ສວ ີ ະບ ົບຊ ົນລະປະທານ ່ ນຫຼາຍ ແ ່ ມລ
ອາ່ ງແມນ ່ ຳ້ ຂອງ.
6
ປະຊາຊົນ ແລະ ຄວາມທຸກຈົນ ໃນອ່າງແມ່ນຳ້ ຂອງຕອນລ່ມ ຸ
ປ
ະຊາຊ ນ ທີ່ ອ າໄສໃ ນເຂດພ ູມ ສ ນ ົ ຫຼ າ ຍລ ້າ ນຄ ນ ົ ັ ຖານ ທີ່
ເຖີງແມນວ ໄ ດຂ ້ ະຫຍາຍຕ ົວຢາ່ ງໄວວາ ໃນຊວ ່ າ່ ເສດຖະກິດ ່ ງສອງ
ແຕກຕາ່ ງກ ັນ ໃນອາ່ ງແມນ ຸ່ ແມນ ່ ຳ້ ຂອງຕອນລມ ່ ອາໄສນຳ້
ທົດສ ະ ວ ັດ ະ ເທດ ກຳປເູ ຈຍ ຍ ັງ ເປັນປ ະ ເທດ ໜ່ ຶງ ທ່ ີທ ກ ຸ ຈ ົນ ທ່ ີຜ າ່ ນມາ, ປ
ແລະ ຜນ ລິດທາງແຫລງ ົ ຜະ ່ ນຳ້ ເປັນອາຫານ, ເປັນແຫຼ ງ ່ ລາຍຮ ັບ,
ທີ່ ສດ ຸ ໃນໂລກ. ໂດຍສະເລຍ ່ ແລວ ້ 35 ສວ ່ ນຮອ ້ ຍຂອງປະຊາກອນ
ເປັ ນໂອກາດໃນການດຳລງົ ຊີວິດ ແລະ ເປັ ນວິຖີຊີວິດຂອງພວກ ເຂົາ. ປະຊາກອນ ຈຳນວນຫຼ າຍ ອາໄສຢ ໃ ສະພາບ ແວດ ລອ ທ່ ີ ບ່ ໍ ູ່ ນ ້ ມ ເໝາະສ ົມ ຊື່ ງມີນຳ້ ສະອາດ ແລະ ສຸຂາອະນາ ໄມທ່ ີຈຳກ ັດ. ເຊັ່ ນດຽວ
ກ ັນນນ ັ ້ ປະຊາກອນຈຳນວນຫຼາຍກໍ່ ປະສ ົບກ ັບ ຄວາມບ່ ໍ ແນນ ່ ອນ, ເຊັ່ ນ ວາ່ ໄພນຳ້ ຖວ ແລະ ໄພພິບ ັດ ອ່ ນໆ ມທ ແລະ ື , ບໍ່ ີ ່ ີດີນທຳກີນ ້ ມ
ຜນ ຂອງໂລກ. ລະດ ັບການອາໄສ ົ ຕ່ ໍເນື່ ອງຈາກວິກດ ິ ການເສດຖະກິດ ແຫຼ ງ ູ ສຳລບ ັ ການດຳລງົ ຊວ ີ ດ ິ ແລະ ສະບຽງ ່ ຊ ັບພະຍາກອນນຳ້ ທີ່ ສງ ອາຫານ ໝາຍຄວາມວາ່ ປະຊາຊ ົນເລົ່ ານນ ວາມອອ ັ ້ ມີຄ ່ ນໄຫວສູງ ໃນ ເວລາທ່ ີແຫຼ ງ່ ຊ ັບພະຍາກອນ ເລົ່ ານນັ ້ ຫຼຸ ດລ ົງ ຫຼື ເຊື່ ອມ ໂຊມ ລ ົງ.
ອ ງົ ການສ ະຫະປ ະຊາຊ າດເພື່ ອກ ານພ ດ ັ ທະນາ ຈ ັດປ ະເພດ
້ ຄວາມທຸກຈ ດຳລ ົງ ຊວ ຕ ູ່ ຳ່ ກ ວາ່ ເສັນ ົນ ແຫງ່ ຊ າດ ໃນເຂດ ຊ ົນນະບ ົດ ີ ດ ິ ຢ
່ ັ ກາ່ ວເກືອບຮອດ 80 ສວ ຫຼ າຍແຫງ ່ ອ ັດຕາສວ ່ ນດງ ່ ນຮອ ້ ຍ. ການ ້ , ວ ຂະຫຍາຍຕ ົວທາງ ເສດຖະກິດ ແ ມນ ເພີ່ ມຂືນ ຽກງານກະສິກຳ ່ ກຳລ ັງ
ແມນ ງານ ຂະ ແໜງການ ຫຼກ ັ , ຊຶ່ ງມກ ີ ານຈ ັດຈາ້ ງແຮງງານປະມານ ່ ວຽກ 70 ສວ ີ າຍຸຍືນ ່ ນຮອ ້ ຍ. ປະມານ 24 ສວ ່ ນຮອ ້ ຍຂອງປະຊາຊ ົນມອ
ສະເລັ່ ຍບໍ່ ເກີນ 40 ປີ, ໃນຂະນະທ່ ີ 35 ສວ ຮອ ່ ນ ້ ຍ ຂາດການເຂົ້າເຖິງ
ແຫຼ ງ ໄດ ຮ ການ ປບ ດີ ແລະ 36 ສວ ຮອ ຂອງ ເດັກນອ ັ ປຸງ ່ ນຳ້ ທີ່ ້ ັບ ່ ນ ້ ຍ ້ ຍ ອາຍຸຕຳ່ ກວາ່ 5 ປີ ມີນຳ້ ໜັກຕ ົວຫຸ ຼ ດຄາດໝາຍ.
ໃນ ສປປ ລາວ ກໍ່ ເຊັ່ ນດຽວກ ັນ, ຄວາມທຸກຈ ົນຍ ັງມຢ ີ ົ ໄປ, ູ່ທ່ ວ
ຊຶ່ ງ 35 ສວ ຊວ ຢ ຕ ີ ດ ິ ່ ນຮອ ້ ຍຂອງປະຊາຊ ົນ ແມນ ່ ດຳລ ົງ ູ່ ຳ່ ກວາ່ ເສັ ້ນ
ບ ັນດາ ປະ ເທດ ໃນ ອາ່ ງ ແມນ ຕອນ ລມ ຸ່ ທງັ ໝດ ວາ່ ເປັນ ‘ປະ ເທດ ົ ່ ຳ້ ຂອງ
ຄວາມທຸກຈ ົນແຫງ ົ ບໍ່ ມນ ີ ຳ ່ ຊາດ. ເຄິ່ ງໜຶ່ ງຂອງຄ ົວເຮືອນທງັ ໝດ
ທີ່ ມກ ີ ານພດ ັ ທະນາການຂອງມະນຸດໃນລະດ ັບປານກາງ’ ຊຶ່ ງດ ັດສະນີ
ສະອາດ ໃຊ ້ ແລະ ເຄິ່ ງໜຶ່ ງຂອງຈຳນວນໝບ ູ່ າ້ ນທງັ ໝ ົດ ບໍ່ ມີຖະໜົນ
ພດ ຂອງ ມະນຸດ ໄດ້ ດີຂນ ຢາ ສະໝຳ່ ສະ ເໝີ ໃນ ຊວ ັ ທະນາການ ື້ ່ ງ ່ ງ ທົດສ ະ ວ ັດທ່ ີຜາ່ ນ ມາ.
ຢາ່ ງ ໃດ ກ່ ຕ ທຽບ ໃສ ່ ດ ັດ ສະ ນພ ການ ຂອງ ມະນຸດ ໍ າມ, ຖາ້ ີ ດ ັ ທະນາ
ທີ່ ສາມາດເຂົ້າເຖິງໄດ ້ ໃນຊວ ແໜນ ຸ ຂອງ ່ ງລະດູຝ ົນ. ຄວາມໜາ ້ ສງູ ສດ ຄວາມທຸກຈ ົນ ແ ມນ ່ ເຂດພູສ ງູ ໃນພາກໃຕ ້ ລຽບຕາມຊາຍແດນ ່ ພ ົບຢູໃນ ຕິດກ ັບປະເທດຫວຽດນາມ. ອ ັດຕາທ່ ີຕ ຳ່ ກ ວາ່ ແ ມນ ູ່ າ້ ນ ່ ພ ົບຢໃູ່ ນເຂດໝບ
ສະ ເລຍ າ່ ມ ຄ ີ ວາມແຕກ ຕາ່ ງກ ັນ ຫຼາຍ ທ ງັ ພ າຍ ໃນ ປະເທດ ແ ລະ ່ ເຫັ ນວ
ພູດອ ຍ ໃນ ພາກ ເໜືອ ແລະ ເຂດ ທ່ ີມຄ ທ່ ີສດ ຸ ແມນ ີ ວາມທຸກຈ ົນໜອ ້ ຍ ່
ລະຫວາ່ ງປະ ເທດ.
ຢູໃ ເມືອງໃຫຍ ່ ແລະ ອອ ແອມ ຕ ົວ ່ ນເຂດຊຸມຊ ົນໜາແໜນ ້ ໃນຕ ົວ ້ ມ ້ ດັດສະນີພັດທະນາການຂອງມະນຸດໃນບັນດາປະເທດອ່າງແມ່ນ້ຳຂອງຕອນລຸ່ມ (1990–2006)
ດັດສະນີພັດທະນາການຂອງມະນຸດ 1990
1995
2000
2007
-
0.540
0.547
0.593
ສປປ ລາວ
0.478
0.524
0.563
0.619
ປະເທດໄທ
0.712
0.745
0.761
0.783
ປະເທດຫວຽດນາມ
0.590
0.672
0.711
0.725
ປະເທດກຳປເູ ຈຍ
ສະເລ່ຍໃ ນທະວີບອ າຊີ
0.724
7
້ ໃນຊຸມປີຜາ່ ນມາ, ໂດຍ ເມອ ື ງໃຫຍ່. ອາຍຸຍືນສະເລຍ ່ ໄດເ້ ພີ່ ມຂືນ
້ ຈາກ 54 ປີ ໃນ ສະເພາະແມນ ່ ຢ ູ່ໃນ ສປປ ລາວ, ຊຶ່ ງໄດເ້ ພີ່ ມຂືນ
ລະຫວາ່ ງປະ ຊາ ຊ ົນ ໃນ ເຂດ ຊ ົນນະບ ົດ ແ ລະ ເທດສະບານ ຊຶ່ ງ ອ ັດຕາ ຄວາມທກ ຸ ຈ ົນແມນ ລະ 18 ສວ ່ 45 ສວ ່ ນຮອ ້ ຍ ໃນເຂດຊ ົນນະບ ົດ ແ ່ ນ
ປີ 2000 ມາເປັນ 64 ປີ ໃນປີ 2007, ແ ຕວ ່ າ່ ທັງ ສປປ ລາວ ແລະ
ຮອ ເທດສະບານ. ບ ັນດາຊ ົນເຜົ່ າ ຍ ັງ ບ່ ໍທ ນ ດມ ້ ສ ີ ວ ໃນ ຜ ົນ ັ ໄ ້ ຍໃນເຂດ ່ ນ
ປະເທດກຳປູເຈຍ ຍ ັງຫຸ ຼດຕ ົວເລກສະເລຍ ່ ຊຶ່ ງແມນ ່ 69 ປີ ສຳລ ັບ
ປະໂຫຍດຫຼ າຍຢາ່ ງ ຈາກການພ ັດທະນາໃນທດ ະວ ັດຜາ່ ນມາ, ໂ ດຍ ົ ສ
ປາຊີຟິກ.
ດຳລ ົງຊວ ເຂົາ ໄດຮ ອ ັດຕາ ທ່ ີຕຳ່ . ີ ດ ິ ຂອງພວກ ້ ັບການພັດທະນາໃນ
ບ ັນດາປະເທດທ່ ກ ີ ຳລ ັງພ ັດທະນາ ໃນທະວີບອາຊຕ ີ າເວັນອອກ ແລະ
ເງື່ ອນໄຂດາ້ ນສຂ ຸ ະພາບຂອງເດັ ກນອ ້ ຍ ໃນປະເທດກຳປູເຈຍ
່ ມາດຕະຖານການ ສະເພາະ ແມນ ່ ປະຊາຊ ົນທ່ ີຢູໃ ່ ນເຂດຊ ົນນະບ ົດ ທີ ສາມລຽ່ ມປາກແມນ ່ ຳ້ ຂອງໃນປະເທດຫວຽດນາມເປັ ນຂ ົງເຂດ
ແລະ ສປປ ລາວ ຍ ັງ ຖວ ື າ່ ຂາດເຂີນ ແມວ້ າ່ ໄດມ ້ ກ ້ ຂ ີ ນ ີ ານປບ ັ ປຸງໃຫດ ື້
ກະສິກຳທີ່ ມ ປ ໜາແໜນ ທ່ ີ ສດ ຸ , ຊຶ່ ງມີປະຊາກອນ ຫຼາຍ ກວາ່ 17 ີ ະຊາຊ ົນ ້
ກວາ່ ເກົ່ າ ໃນ ຊຸມ ປີຜາ່ ນມາ. ນ ັບ ຈາກ ປີ 2000 ເຖິງ ປີ 2006 ອ ັດຕາ
ລາ້ ນຄ ົນ (21 ສວ ຮອ ເທດ ຫວຽດນາມ). ່ ນ ້ ຍ ຂອງປະຊາກອນຂອງປະ
ກາ ນຕາຍ ຂອງ ເດັກນອ ເກີດ ໃໝ ່ ໃນ ປະ ເທດ ກຳ ປ ເູ ຈຍ ຫຼຸ ດ ລ ົງ ຈາກ ້ ຍ
ເຂດສາມ ລຽ່ ມ ນ ີ້ ໄດກ ເປັນເຂດ ກະສິກຳ ທ່ ີມຄ ສຳຄ ັນທ່ ີສດ ຸ ໃນ ີ ວາມ ້ າຍ
88 ສວ ມະຊາດ 1000 ຄ ົນ ມາເປັນ 65 ່ ນຮອ ້ ຍ ຕໍ່ ການເກີດຕາມທຳ
ປະເທດ, ຊຶ່ ງປະກອບເປັນ 50 ສວ ົ ຜະລິດທາງພືດ ່ ນຮອ ້ ຍຂອງຜນ
ສວ ຈາກ 92 ມາ ເປັນ 59, ແ ຕ່ ່ ນຮອ ້ ຍ ແລະ ໃນ ສປປ ລາວ ຫຼຸ ດລ ົງ
່ ີສູງ ວາ່ ທງັ ສອງ ປະ ເທດນີ້ ຍ ັງ ມ ອ ທ ກວາ່ ອ ັດຕາ ສະ ເ ລຍ ີ ັດຕາ ່ ສຳລ ັບ ທະວີບອາຊີຕາ ເວັນອອກສຽງ ໃຕ ້ ຊຶ່ ງແມນ ຮອ ່ 27 ສວ ່ ນ ້ ຍ. ໃນປະເທດໄທ ແ ລະ ປະເທດຫວຽດນາມ, ອ ັດຕາການພ ັດທະນາການ ແມນ ີ ວາ່ . ປະເທດໄທໄດບ ່ ຢໃູ່ ນລະດ ັບທ່ ີດກ ້ ັນລເຸ ປົ້າໝາຍຂອງສະຫະ ສະຕະ ວ ັດທັງ 9 ເປົ້າໝາຍ ກອ ໃນ ປີ 2015. ອ ັດຕາ ສວ ່ ນຄາດໝາຍ ່ ນ ຂອງປະຊາຊ ົນທ່ ີດຳລ ົງຊວ ີ ດ ິ ຢຫ ູ່ ຸ ຼ ດເສັ ້ນຄວາມທຸກຈ ົນ ໄດຫ ້ ຸ ຼ ດລ ົງຈາກ
27 ສວ ໃນ ປີ 1999 ມາເປັນ 12 ສວ ຮອ ໃນ ປີ 2004. ່ ນຮອ ້ ຍ ່ ນ ້ ຍ
ປະເທດຫວຽດນາມ ໄດມ ີ ວາມຄບ ື ໜາ້ ອ ັນໃຫຍຫ ້ ຄ ່ ຼ ວງ ໃນການ
ຂາ້ ມຜາ ົ ເລກຂອງປະຊາຊ ົນທ່ ີ ຢູ່ຫຸ ຼ ດ ເສັ ້ນ ່ ນຄວາມທຸກຈ ົນ ຊຶ່ ງຕວ ຄວາມທຸກຈ ົນແຫງ່ ຊ າດ ໄ ດຫ ້ ຸ ຼດລ ົງຈາກ 75 ສວ ່ ນຮອ ້ ຍໃນປີ 1990 ມາ ເປັນ 16 ສວ ໃນ ປີ 2006, ແ ຕວ ແຕກ ຕາ່ ງຫຼາຍ ີ ວາມ ່ ນຮອ ້ ຍ ່ າ່ ມ ັນຍ ັງມຄ
ອາຫານ ທ່ ີສຳຄ ັນ ແລະ 60 ສວ ຂອງຜ ົນຜະລິດປາ. ່ ນຮອ ້ ຍ
8
ການດຳລົງຊີວິດຂື້ນກັບອ່າງນຳ້ ທີ່ອຸດົມສົມບູນ
ລ
ະບ ບ ົ ນ ິເວດວິ ທ ະຍາ ຂອງອ ່າ ງແ ມ ນ ່ ຳ້ ຂອງ ທີ່ ມ ີ ຄ ວາມ
ຫຼ າ ກຫຼ າ ຍ ແ ມ ນ ັ ກ ານດ ຳລງົ ຊີວິດ ທີ່ ມຫ ີ ຼ າ ຍ ່ ພ້ື ນ ຖານສ ຳລບ
ຮູບແບບ ແລະ ມ ັນໃຫ້ຄວາມຮ ັບປະກ ັນທາງດາ້ ນສະບຽງອາຫານ ສຳລ ບ ັ
ປະຊາກອນຊ ນ ົ ນະບ ດ ົ ສ ່ວ ນຫຼ າຍ
ທີ່ ອ າໃ ສໃນອ ່າ ງ
ນຳ້ ຂອງ. ທົ່ ງນາທີ່ ມີນຳ້ ຖວ ັ ປູກເຂົ້າ ້ ມໃນແຕລ ່ ະປີ ຖືກນຳໃຊສ ້ ຳລບ
້ ແລະ ແຫຼ ງ ແລະ ຍ ັງເປັນບອ ່ ນລຽ້ ງປາ ທີ່ ສະໜອງແຫຼ ງ ່ ທາດຊີນ ່ ລາຍຮ ັບສຳລ ບ ັ ປະຊາຊ ນ ົ ໃນເຂດຊ ນ ົ ນະບ ດ ົ ໃ ນອ າ ່ ງນ ຳ້ ຂອງນີ້. ຂ ົງເຂດປ່າອ ັນກວາ້ ງໃຫຍ ່ ແມນແຫຼ ງ ັ ພອ ່ ່ ຂອງຊີວະນາໆພນ ້ ມທັງ
ສະໜອງຟື ນ ແລະ ຜະລິດຕະພນ ັ ອື່ ນໆ ໃຫແ ້ ກປ ່ ະຊາຊ ົນທີ່ອາໄສຢູ່ ໃນຂ ົງເຂດນນັ ້ .
ການກະສກ ໄສດນ ຸ ມສ ແມນ ິ ຳ ອາ ິ ທ່ ີອດ ົ ມບູ ົ ນຈາກ ່ ຳ້ ການກະສິກຳ ແມນ ຸ ທາງດາ້ ນ ່ ຫນຶ່ ງໜາ ້ ວຽກທ່ ີ ມີຄວາມສຳຄ ັນທ່ ີ ສດ
້ . ໃນ ສປປ ລາວ, ລະບ ົບການຜະລິດທ່ ີສຳຄ ັນ ແມນ ່ ກຳລ ັງເພີ້ມຂືນ
ລາ້ ນ ເຮັກຕາ ຖືກນຳ ໃຊເ້ ຂົ້າໃນ ການ ປກ ູ ເຂົ້າ – ຊຶ່ ງ ມນ ັ ແມນ ່ ອາຫານຫຼ ັກ
້ ທີ່ ເຮັດໄຮ່, ຊຶ່ ງສວ ສືບຕ່ ໍ ຂະຫຍາຍຕ ົວ. ຂອບເຂດເນືອ ່ ນຫຼາຍແມນ ່
້ ທ ເສດຖະກິດ ໃນ ອາ່ ງແມນ ລມ ຸ່ . ເນືອ ່ ີກ ະສິກຳຫຼາຍກວາ່ 10 ່ ຳ້ ຂອງຕອນ
ສຳລບ ັ ປະຊາຊ ົນສວ ່ ນຫຼາຍທ່ ີ ອາໃສໃນຂ ົງເຂດນ້.ີ ຢູ ່ໃນເຂດທ່ ີ ໄດ້
ທີ່ ສດ ຸ ແມນ ູກເຂົ້ າໃນເຂດທ່ ງົ ພຽງໃນລະດູຝນ ົ , ຊຶ່ ງກຳລງັ ່ ການປ ພວ ູ ຝ ັງແບບເຄື່ ອນທ່ ີໄດຫ ົ ພນ ັ ເຖິງການປກ ້ ຸ ຼ ດລ ົງ. ໃນເຂດສາມລຽ່ ມໃນ
ຜ ົນຜະລິດຫ ຼາຍ ສດ ຸ , ຊຶ່ ງ ແມນ ສາມ ລຽ່ ມ ແມນ ່ ຳ້ ຂອງ, ຊາວກະສິກອນ ່ ເຂດ
້ ທ່ ີກະສິກຳ ໄ ປະ ເທດ ຫວຽດນາມ, ເຖິງແມນ ດຫ ົງໃນ ຊວ ່ ວາ່ ເນືອ ້ ຸ ຼ ດລ ່ ງ
ຫຼ າຍ ກວາ່ 5 ໂຕນ/ ເຮັກ ຕາ. ໃນ ປີ 2005, ຜນ ເກ ບ ເຂົ້າ ໃນ ເຂດ ົ ັ ກຽ່ ວ
ໃຫມີ ຜະລິດຫຼາຍ ຂນ ກ່ ຕ ສາມາດ ໃນ ການ ື້ . ເຖິງຢາ່ ງໃດ ໍ າມ, ຄວາມ ້ ຜ ົນ
ອາດເຮັດການຜະລິດໄດ ້ 3 ຄງ ັ ້ ຕ່ ໍ ປີ. ຜນ ົ ເກັບກຽ່ ວແມນ ່ ໄດ ້ 1 ເຖິງ
ອາ່ ງ ແມນ ຕອນ ລມ ຸ່ ໄດ ປ ໂຕນ, ຜນ ົ ຜະລິດ ່ ຳ້ ຂອງ ້ ະມານ 33.8 ລາ້ ນ
້ 2 ທົດ ສະ ວ ັດ ຜາ່ ນ ມາ, ຄວາມ ສາມາດ ໃນ ການ ຜະລິດ ທ່ ີ ເພີ້ ມຂືນ ພາ ້ ນ ້ ຜະລິດທ ່ ີເພີ້ມ ຂືນ ີ້ ແ ມນ ນຳ ໃຊຢ ້ າຂາ້ ແ ມງ ໄມຫ ້ ຼາຍຂືນ ່ ພ ົວພັນເຖິງການ
ກວາ່ ເຄິ່ ງໝື່ ງ ແມນ ່ ຜະລິດໄດໃ້ ນປະເທດຫວຽດນາມ. ການຂາຍ
ແລະ ຍອ ັ ້ ທົ່ ງນານຳ້ ແຫງ ້ ນແນວນນ ້ ຫຼາຍແຫງ ່ ໃນເຂດສາມລຽ່ ມ
ປະຊາກອນຫຼ າຍ ກວາ່ ເຄິ່ ງໜຶ່ ງ ທີ່ ອາ ໃສ ລຽບ ຕາມ ແມນ ່ ຳ້ ຂອງ.
ການລຽ້ ງປາອີກຕໍ່ ໄປ. ໃນພາກຕາເວັນອ ອກສຽ່ງເໜືອຂ ອງປະເທດໄທ,
້ ຂືນ ້ ປ ໄດເ້ ພີມ ະມານ 3 ສວ ີ 1990. ໃນປະເທດ ົ້ ມປ ່ ນຮອ ້ ຍ ນ ັບຈາກຕນຊຸ
້ ທີ່ ເກັບກຽ່ ວເຂົ້າ ໃນ ຫຼື ປູກເຂົ້າປະສ ົມກ ັບພືດເນີນສູງ. ເນືອ ປະ ເທດ ໄທ
ເຂົ້າຍ ັງ ແມນ ຮ ັບ ທ່ ີ ພບ ເຫັ ນ ຫຼ າຍໃນ ເຂດ ຊ ົນນະບ ົດ ສຳລ ັບ ົ ່ ແຫຼ ງ ່ ລາຍ
ໃນໝ ົດທຸກໆປະເທດໃນອາ່ ງແມນ ຕອນລມ ຸ່ , ຜ ົນຜະລິດເຂົ້າ ່ ຳ້ ຂອງ
ກຳປູເຈຍ, ການ ປກ ູ ເຂົາ້ ແ ລະ ຜົນ ຜະລິດເຂົາ້ ທ ັງ ລະດູຝ ົນ ແ ລະ ລະດູແ ລງ້
ປາກແມນ ປະ ເທດ ຫວຽດນາມ ຈຶ່ ງຖືໄ ດວ ້ າ່ ບ ່ ໍເໝາະສ ົມ ສຳລ ັບ ່ ຳ້ ຂອງໃນ ້ ທີ່ ປູກຝ ັງຫຼ າຍກວາ່ 80 ສວ ເນືອ ່ ນຮອ ້ ຍຖືກນຳໃຊເ້ ຂົ້າໃນການປູກເຂົ້າ ໄດຫ ໜ່ ຶງ ໃນ ລະຫວາ່ ງປີ 2000 ເຖິງປີ 2005. ້ ຸ ຼ ດລ ົງໜອ ້ ຍ
9
ການປກ ູ ເຂົ້າ ຍ ັງຈະເປັນພ ື້ນຖານຂອງການກະສິກຳ ໃນອາ່ ງ
ທາ່ ອຽ່ ງອ ັນ ສຳຄ ັນໃນວຽກ ງານກະສິກຳໃນອາ່ ງແມນ ມນ ່ ຳ້ ຂອງ ແ ່
ແມນ ຸ່ ໃນທດ ົ ສະວ ັດທ່ ີ ຈະມາເຖິງນ້.ີ ຄາດວາ່ ການ ່ ຳ້ ຂອງຕອນລມ
້ ຢ ການເພີ້ມ ຂືນ າ່ ງກວາ້ ງຂວາງ ຂອງການປກ ູ ພ ືດເພື່ ອເປັນສິນຄາ້ ເຊັ່ ນ
້ ນ ີ້ ຈະໄດມ ຂະຫຍາຍຕ ົວຂອງປະຊາກອນ. ການຜະລິດທ່ ີເພີ້ມຂືນ ້ າ
້ ຂືນ ້ ແ ລາຄາ ນຳ້ ມນ ລະ ຄວາມຕອ ໃນ ການ ສ່ງົ ອ ອກ ນຳ້ ມນ ັ ທ່ ີເພີມ ັ ້ ງການ
ຜະລິດໃນຊວ ັ ປຸງໃຫ້ພຽງພໍ ກ ັບ ການ ່ ງ 20 ປີ ຂາ້ ງໜ້ານີ້ ຈະປບ
ຈາກເຂດການຜະລິດທີ່ ມ ລ ີ ະບ ົບຊ ົນລະປະທານທີ່ໃຫຍ ກ ່ ວາ່ ເກົ່ າ ແ ລະ ຈາກ ການ ເພີ້ມຜ ົນການ ເກັບກ ຽ່ ວ.
ຂະແໜງຊ ົນລະປະທານ ແ ມນ ຳໃຊນ ້ ຳ້ ຫຼາຍທ່ ີສ ດ ຸ ່ ຂະແໜງການທ່ ີນ
ໃນ ອາ່ ງ ແມ ນ ຕອນ ລມ ຸ່ , ຊຶ່ ງ ນຳ ໃຊ ແຫຼ ມານ 41.8 ຕື້ ່ ຳ້ ຂອງ ້ ງ ່ ນຳ້ ຈືດປະ ແມັດກອ ໃຊນ ກວາ່ ເຄິ່ ງໜຶ່ ງ ແມນ ສາມ ້ ນຕໍ່ ປ.ີ ການນຳ ້ ຳ້ ຫຼ າຍ ່ ຢທ ູ່ ່ ີ ເຂດ ລຽ່ ມ ປ າກແມນ ່ ຳ້ ຂອງໃນປະເທດຫວຽດນາມ, ຕາມມາດວ ້ ຍ ປະເທດໄທ,
ສປປ ລາວ ແ ລະ ປະເທດກຳປູເຈຍ. ເຂດທ່ ີມ ຊ ີ ົນລະປະທານ ຂອງທັງ ້ ຍໆ 4 ປະ ເທດ ໃນ ເຂດ ອາ່ ງແມນ ຕອນ ລມ ຸ່ ໄ ດຂ ້ ະຫຍາຍ ອອກ ເລືອ ່ ຳ້ ຂອງ
ນ ັບຕງ ປະ ເມີນຫ ວາ່ ງບໍ່ ດ ົນ ມານ ີ້ ກຽ່ ວກ ັບ ວຽກງານ ັ ້ ແຕປ ່ ີ 1990. ການ ຊ ົນລະປະທານ ໃນເຂດອາ່ ງ ແມນ ຸ່ ພບ ົ ວາ່ ມີໂຄງການ ່ ຳ້ ຂອງຕອນລມ
ຊ ົນລະປະທານຫຼ າຍ ກວາ່ 15,000 ແ ຫງ່ , ນ ັບຈາກ ຂະໜາດ ນອ ້ ຍ ຈ ົນ ຮອດຂະໜາດໃຫຍ່, ແລະ ນ ັບຈາກຊ ົນລະປະທານນຳ້ ລິນ ຈ ົນຮອດ ຊ ົນລະປະທານ ທ່ ີໃຊໂ້ ປ້ມນຳ້ .
ຄຽງຄູກ ້ ຼ ັກສຳລ ັບການປກ ູ ເຂົາ້ ແ ລວ າຍ ັງໃຫຄ ້ ນ ຸ ່ ັບການນຳໃຊຫ ້ , ທົ່ ງນ
ປະ ໂຫຍ ດອີກຫ ຼາຍ ຢາ່ ງ ເຊັ່ ນ ວາ່ ເປັ ນບ ອ ່ ອງ ປາ ແ ລະ ສ ັດອື່ນໆ ່ ນຢູຂ ເຊັ່ ນຫອຍ ແ ລະ ກ ົບ, ຊຶ່ ງພວກມນ ຫຼງ່ ອາຫານທ່ ີສ ຳຄ ັນ. ທົ່ ງນ າ ັ ເປັນແ
ເລົ່ ານນັ ້ ຍ ັງເຮັດໜາ້ ທ່ ີອ ັນ ສຳຄ ັນ ໃນ ການ ຫຸ ຼ ດຜອ ໄພນຳ້ ຖວ ່ ນ ້ ມ.
ວາ່ ຕນຢາງ ແລະ ພືດທ່ ີໃຫພ ົ້ ື , ສວ ້ ະລ ັງງານອ່ ນໆ ່ ນໜ່ ຶງແມນ ່ ຍອ ້ ນ
ຊີວະພາບ ໄປສຕ ູ່ ະຫຼ າດປະເທດ ເພື່ ອນບາ້ ນ. ການຂະຫຍາຍຕ ົວຂອງ ວຽກງານກະສິກຳ ເຮັດໃຫເ້ ກີດບ ັນຫາທາ້ ທ າຍຫຼາຍຢາ່ ງ ທາງດາ້ ນການ ສູນເສຍ ຊີວະນານາພນ ປກ ຸ ຂອງ ປ່າໄມ້, ຊຶ່ ງວຽກ ງານ ັ ແລະ ການ ົ ຄມ ກະສິກຳ ແມນ ັ ຂອງການຕ ັດໄມທ ່ ສາຍເຫດຫຼກ ້ ຳລາຍປ່າໄມ ້ ໃນເຂດ ອາ່ ງ ແມນ ຕອນ ລມ ຸ່ . ໃນ ໄລຍະ ຊຸມ ປີ ບ່ ໍ ດ ົນ ມາ ນ້,ີ ການ ຖາງ ປ່າ ່ ຳ້ ຂອງ ້ ທີ່ ປົກຫຸມ ສຳລ ັບກະສິກຳ ເຮັດໄຫມ ີ ນ ົ ກະທົບຕ່ ໍກ ັບເນືອ ້ ຜ ້ ປ່າໄມ ້ ຫຼ າຍ ກວາ່ ການ ຕ ັດໄມ້.
10
ປາ່ ໄມ້ແມ່ນກຸນແຈສຳຄັນ ຂອງການຄຸ້ມຄອງອ່າງໂຕ່ງແບບຍືນຍົງ
ກ
ານພ ັດທະນາເສດຖະກິດ, ທັງໃນລະດ ັບສາກ ົນ ແ ລະ ໃນລະດ ັບ
ສຳຮອງ (ປູກຄ ນ ລະ ການ ປກ ູ ພ ືດຊ ະນິດດ ຽວ ກຳ່ລ ັງ ື /ປາ່ ທົດແທນ) ແ
ຊາດ, ແມນ ົ ກະທົບອ ັນໃຫຍ ່ ເຮັດໃຫເ້ ກີດມີຜນ ່ ຫລວງ ຕໍ່ ກ ັບປ່າ
ຂະຫຍາຍຕ ົວ.
ໄມ ້ ຂອງບນ ຸ່ ແມນ ັ ດາປະເທດລມ ົ ຂອງ ່ ຳ້ ຂອງ. ການຂະຫຍາຍຕວ ປະຊາກອນ, ການຂະຫຍາຍການພດ ັ ທະນາ ແລະ ຜນ ົ ກະທົບທາງ ້ ວ ດາ້ ນ ນະ ໂຍບາຍ ທັງໝດ ແລວ ແຕ ມ ອ ທິພນ ຕ່ ໍກ ັບ ທັດສະນີ ົ ນີລ ີ ດ ິ ົ ້ ນ ້ ່ ຍະ ພາບ ຂອງ ປ່າໄມ້.
້ ທີ່ ເນືອ ປ່າໄມ ້ ໃນ ບ ັນດາ ປະ ເທດ ອາ່ ງແມນ ລມ ຸ່ ມີ 54 ່ ຳ້ ຂອງຕອນ
້ ທ່ ີທງັ ໝ ົດ. ລາ້ ນ ເຮັກຕາ ແລະ ປະກອບ ເປັນ 43 ສວ ຮອ ຂອງ ເນືອ ່ ນ ້ ຍ ້ ເຖິງ ແມນ ເນືອ ທ່ ີ ປ່າ ໄມ້ ທີ່ ໄດ ຖ ຳນ ົດ ໃຫ ເ້ ປັນເຂດປ່າສ ະຫງວນ ື ກ ່ ວາ່ ້ ກ
້ ເກືອບ ຮອດ 1 ສວ ເພີ້ມຂືນ ລະຫວາ່ ງປີ 1990 ເຖິງປີ 2005 ່ ນ 3 ໃນ
ໃນແຕລ ່ ະປີ ປະເທດຫວຽດນາມສູນເສຍ 10 ສວ ່ ນຮອ ້ ຍຂອງ
ປາ່ ໄມຫຼ ້ ັກທີ່ຍ ັງເຫຼືອຢູ່ ໃນລະຫວາ່ ງປີ 1990 ເຖິງປີ 2005, ໃນຂະນະທີ່
ປະເທດກຳປູເຈຍ ສູນເສຍ 6 ສວ ່ ນຮອ ້ ຍໃນແຕລ ່ ະປີ. ການປ່ຽນແ ປງທາງດາ້ ນຊ ັບພະຍາກອນປ່າໄມ ້ ໃນປະເທດໄທ ແລະ ປະເທດ ຫວຽດນາມ ເຮັດໃຫ້ເກີດມກ ີ ານປ່ຽນແປງຕາ່ ງໆ ໃນ ສປປ ລາວ ແລະ ໃນ ປະ ເທດ ກຳປູເຈຍ. ໃນ ປະ ເທດ ຫວຽດນາມ, ຊຶ່ ງ ເປັນບ ອ ທ່ ີ ມີ ່ ນ
ຄວາມຕອ າງດາ້ ນຜະລິດຕ ະພັນຈາກປາ່ ສ ງູ , ໂ ຄງການປກ ູ ປ າ່ ້ ງການ ທ ້ ແ ້ ທ ທີ່ ເຂັມ ຂງ ແ ມນໝາຍ ເຖິງວາ່ ເນືອ ່ ີປ າ່ ທ ງັ ໝ ົດ ກຳ່ລ ັງຂະຫຍາຍຕ ົວ. ່
ເພາະວາ່ ໄດ ຮ ການ ສະໜັບ ສະ ໜນ ູ ຈາກນະ ໂຍບາຍ ປົກປັກຮ ັກສາ ້ ັບ
ອຸດສະຫະກຳເຟີນ ເິ ຈີ ໄ ດຂ ້ ະຫຍາຍຕ ົວ ອອກ, ສວ ຫຼາຍແມນ ່ ນ ່ ຍອ ້ ນການ
້ ທ່ ີ ຂອງປ່າໄມຫ ປ່າ, ແຕວ ັ (ທີ່ ບ່ ໍ ໄດຖ ື ລບ ົ ກວນ) ໃນຂ ົງ ່ າ່ ເນືອ ້ ຼກ ້ ກ
ຜະລິດຕະພັນເຈຍ ສອງ ເທົ່ າ ໃນ ຊວ ະ ວ ັດທ່ ີຜາ່ ນ ມາ. ົ ສ ້ ັ ເກືອບ ່ ງທດ
ສະພາບແວດລອ ້ ມ ແລະ ມາດຕະການ ເພື່ ອສ່ ງົ ເສີມການຟ້ື ນຟູ ເຂດນ ີ້ ໄດສ ື ຕໍ່ ຫຸ ຼ ດລ ົງ. ຄຸນນະພາບຂອງຊ ັບພະຍາກອນປ່າໄມ ້ ກໍ່ ້ ບ ກຳ່ລ ັງຫຸ ຼ ດລ ົງ ຍອ ດຖ ສະພາບ ໄປເປັນ ປາ ື ປຽ່ ນ ້ ນວາ່ ປາ ່ ໄມຫ ້ ຼ ັກ ໄ ້ ກ ່ ໄມ້
ຂະຫຍາຍຕ ົວໃນປະເທດຫວຽດນາມ, ໃນຂະນະທ່ ີປ ະເທດໄທ ໄ ດເ້ ພີ້ມ
ໃນປະເທດ ໄທ, ມາດຕະການປກ ອ ມ ້ ທ ່ ີໄ ດຈ ້ ັດຕງປະຕິ ບ ັດ ົ ປ ັ້ ້ ງປາ່ ໄ
ໃນຊວ ີ ົນບ ັງຄ ັບໃຊຢ ່ ງ 2 ທົດສະວ ັດຜາ່ ນມາ ແມນ ່ ຍ ັງມຜ ້ ່.ູ ເຖິງແມນ ່
້ ທ່ ີ ປ່າໄມໂ້ ດຍລວມ ກຳ່ລງັ ຫຸ ຼ ດລງົ , ແຕວ ວາ່ ເນືອ ູ ່ າ່ ອ ັດຕາການສນ ້ ອ ເສຍ ປາ ຸ ຼ ດລ ົງ ຊາ້ ໆເຊັ່ ນ ກ ັນ. ການປໄ ູ້ ມສ ້ ັກ ແ ລະ ໄ ມເ້ນືອ ອ ່ ໄມ ້ ກໍ່ ຫ ່ ນ
ປະກອບ ເປັນອ ົງ ປະກອບ ໜ່ ຶງ ຂອງ ຊ ັບພະຍາກອນປາ່ ໄ ມແ ້ ຫງ່ ຊ າດ ທີ່
ເນື້ອທີ່ປົກຫຸ້ມຂອງປ່າໄມ້ ໃນບັນດາປະເທດໃນອ່າງແມ່ນ້ຳຂອງຕອນລ່ມ ຸ 20 –
1990 2000 2005
18 – Area (millions ha)
16 – 14 –
ກວາ້ ງໃຫຍ ່ ແ ລະ ຂະຫຍາຍຕ ົວ, ຊຶ່ ງລວມທັງ 1.1 ລາ້ ນເຮັກຕາ ຂອງ ການ ປກ ູ ປ ່າສະຫງວນ.
ສປປ ລາວ ແລະ ປະເທດ ກຳປູ ເຈຍ ຍ ັງ ຢ ໃ ໄລຍະ ຕນ ົ້ ຂອງ ູ່ ນ
້ ທ ການ ພ ັດທະນາ ປາ ປະ ເທດ ກຳປູເຈຍ, ເນືອ ່ ີປກ ູ ປ າ ັ ມີ ່ ໄມ້. ໃນ ່ ຍ ັງບ່ ໍທນ
12 –
້ມຂືນ ້ ຫຼ າຍ ແຕ ກ ເທື່ ອ ລະ ໜອ ໃນ ຂະ ນະ ທ່ ີ ອ ັດ ຕາ ການ ຖາງ ປ່າ ່ ່ ເໍ ພີ ້ ຍ,
10 – 8–
ທຳມະຊາດ ຍ ັງ ມ ໃນ ສປປ ລາວ, ການ ປກ ູ ປ່າ ແມນ ສ ຢ່.ູ ີ ງູ ່ ຢູໃ່ ນ
6–
້ ເຖິງແມນ ້ ທ່ ີປກ ອ ັດຕາ ສວ ັງເພີ້ມຂືນ ູ ປ່າຍ ັງມໜ ີ ອ ່ ນທ່ ີກຳ່ລ ່ ວາ່ ເນືອ ້ ຍ.
4– 2– 0 –l
l Cambodia
l Lao PDR
l Thailand
l Viet Nam
ຖາ້ ວາ່ ກ ານທຳລາຍປາ່ ຍ ັງສບ ່ ໍໃນອ ັດຕາສວ ື ຕ ່ ນຂອງປີ 2000–2005,
້ ເປັນ 2.7 ລ ປະເທດກຳປູເຈຍ ຈະສນ ູ ເສຍປາ່ ໄ ມເ້ ພີ້ມຂືນ າ້ ນເຮັກຕາໃນ
11
ປີ 2020, ສປປ ລາວ ແ ລະ ປະ ເທດໄທ ຈະ ສນ ູ ເສຍ 1.1 ລ າ້ ນເຮັກຕາ ແລະ 800,000 ເຮັກຕາ ຕາມລຳດ ັບ, ໃນຂະນະທ່ ີ ປະເທດ ຫວຽດນາມ
ຈະ ເພີ້ມ ການປົກຄ ມ ຸ ຂ ອງປາ່ ໄ ມ ້ – ສວ ຫຼາຍແມນ ່ ນ ່ ຈາກການພ ັດທະນາ ການ ປກ ູ ຝ ັງ – ໃ ຫເ້ ປັນ 4.4 ລາ້ ນ ເຮັກຕາ. ໃນ ສປປ ລາວ, ປະເທດກຳປູເຈຍ ແລະ ປະເທດຫວຽດນາມ, ເຂດປ່ າ ສະຫງວນ ທີ່ ຕິ ດ ກ ັບເຂດພ ດ ັ ທະນາ ແມ ນ ົ ຢູ່ພ າຍໃຕ ້ ່ ຕກ
ໄພຂ່ມົ ຂຕ ູ່ ່ ໍການສນ ູ ເສຍ ຊີວະນາໆພນ ັ ແລະ ແຫຼ ງ ່ ຊ ັບພະຍາກອນ.
ໄມ້, ສ ັດປ່າ ແລະ ເຄື່ ອງປ່າຂອງດ ົງ ແມນ ຸ ຄນຢ ື ຂດ ົ້ ່າງ ່ ກຳລງັ ຖກ
້ ທ່ ີ ດິນ ແ ລະ ຊ ວ ເນືອ ່ ຍໃ ນກ ານຈ ະເລີ ນ ເຕີບ ໂ ຕຂ ອງພື ດ ແ ລະ ການຈູດປ່າໄດເ້ ຮັດໃຫ້ ຈຳນວນໄມທີ່້ ເປັນຟື ນຫລຸດລງົ . ແຕວ ່ າ່ ໃນ ແຕລ ູ ເສຍປາ່ ໄ ມຂ ້ ະໜາດ ່ ະປີ ການຈູດປາ່ ທີ່ ບໍ່ ຄວບຄຸມນຳໄປສູກ ່ ານສນ
້ ໃນ ໃຫຍໄ່ ດ້. ເມື່ ອຖະໜົນຫົນທາງ ແລະປະຊາກອນເພີ້ ມຂືນ ຂ ົງ ເຂດ ຫາ ຶ ອາດເປັ ນໄປໄດວ ີ ານແກໄ້ ຂ, ່ ງໄກສອກຫຼີ ກ ຈ່ ງ ້ າ່ , ຖາ້ ວາ່ ບ່ ໍ ມກ
້ ໃນຊຸມປີຂາ້ ງໜາ້ ນ້,ີ ຊຶ່ ງ ຄວາມຖ່ ຂ ມຂືນ ມ ັນຈະເພີ້ ີ ອງໄຟປ່າ ຈະເພີ້ ມທະວີ ການ ເຊື່ ອມໂຊມ ຂອງ ປ່າໄມຢ ້ າ່ ງຫຼີກລຽ້ ງບໍ່ ໄດ້. ເຄື່ ອງປາ່ ຂ ອງ ດ ົງ, ເຊັ່ ນ ວາ່ ຫວາຍ ແ ລະ ໄ ມປ ະ ໝນ ູ ໄພ ້ ອ ່ ງ, ພືດສ
ຮຸນແຮງ, ເຮັດໃຫ້ເກີດຜນ ົ ເສຍຫາຍຕ່ ໍ ກ ັບ ທີ່ ຢູ່ອາໃສ ແລະ ການ
ແລະ ນຳ້ ມ ັນສະກ ັດ ແມນ ອ ັນສຳຄ ັນ ຂອງປະຊາຊ ົນ ທ່ ີ ່ ແຫຼ ງ ່ ລາຍຮ ັບ
ໃຫກ ລອ ລະ ຍ ັງເປັນການທຳລາຍ ິ ານທາງສະພາບສີ່ ງແວດ ້ ານບໍລກ ້ ມ ແ
ອາໃສ ຢູກ ແມນ ັ ຄ ົນ ໃນເຂດອາ່ ງ ່ ັບປ່າໄມ ້ ຫຼ າຍພນ ່ ຳ້ ຂອງຕອນລຸມ ່ ,
ການລຽ້ ງຊີບຂອງ ປະ ຊາຊ ົນ ທອ ຖ່ ນອີ ິ ກດວ ້ ງ ້ ຍ.
ໃ ນຂ ະນະດ ຽວກ ັນ ການຕ ດ ັ ໄມ ຢ ້ ່າ ງຮຸນ ແຮງ , ເຮັ ດ ໃ ຫ້ເກີດ
ພອ ້ ມດຽວກ ັນ ມ ັນກ່ ເໍ ປັນຕາໜາ ່ ງປ້ອງກ ັນໄພ ໃນເວລາຂາດເຂີນ.
້ື ລະບ ົບ ການ ຜະລິດ ທ່ ີ ຍນ ຍ ົງ ໄ ດ ຖ ພ ັດທະນາ ຂນ ມາ ສຳລ ັບ ຜະລິດ ື ື ້ ກ
ໄຟປ່ າ ຊຶ່ ງເປັ ນ ສ າຍເຫດສ ຳຄ ນ ັ ຂອງກ ານສ ູນ ເສຍປ່ າ ແ ລະ
ຕະພນ ັ ຈຳນວນໜຶ່ ງ ແຕວ ັ ຜະລິດຕະພນ ັ ອ່ ືນໆ ເຊັ່ ນວາ່ ່ າ່ ສຳລບ
ນິເວດວິທ ະຍາ . ຊາວກ ະສິກ ອນ ນຳໃ ຊ ້ໄ ຟ ເພື່ ອຖາງປ່ າ ເປີ ດ
ຫຼ າຍ, ຊຶ່ ງມ ັນມຜ ຸ ສະຫະ ກຳອ ັນລຳ້ ຄາ່ ນີ.້ ີ ົນກະທົບຕ່ ໍກ ັບອດ
ສ ້າ ງໃຫ້ ມ ີ ຜ ນ ົ ກ ະທົບ ຮ ຸນ ແ ຮງຕ່ ໍ ກ ບ ັ ຄວາມໝ ນ ັ ້ ຄ ງົ ຂ ອງລ ະບ ບ ົ
ຫວາຍ, ການເກັບກຽ່ ວທ່ ີ ເກີນຂອບເຂດ ແມນ ົ ເຫັ ນແຜ່ ່ ບ ັນຫາທ່ ີ ພບ
12
ການປະມົງທີ່ໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນໂລກ
ກ
ໃນ ປີ 2008, ປະກອບ ດວ ໂຕນ ຈາກ ປາທຳມະຊາດ ແລະ ້ ຍ 2.1 ລາ້ ນ
ອ ັນ ສຳຄ ັນທີ່ໄດຮ ສ ັດ ແລະ ເປັນ ແຫຼ ງ ຂອງ ຈຸລະ ທາດ ້ ັບຈາກ ່ ສຳຄ ັນ
1.7 ລາ ົ ້ ນໂຕນ ຈາກປາລຽ້ ງ. ມູນຄາ່ ທາງດາ້ ນເສດຖະກິດທງັ ໝດ
ອາຫານ. ການບໍລິໂພກປາ ແລະ ຊ ັບພະຍາກອນແຫຼ ງ ່ ນຳ້ ອຶ່ ນໆ ໃນ
ສະຫະລ ັດ ຕໍ່ ປ.ີ
ໃນອ ັດຕາ ການ ບໍລິໂພກ ທີ່ ສງູ ທ່ ີສດ ຸ ໃນ ໂລກ.
ານປະມງ ມນໜຶ່ ົ ໃນອາ່ ງແມນ ົ ຳ້ ຈືດ ທີ່ ່ ຳ້ ຂອງ ແ ່ ງໃນການປະມງນ
ໃຫຍທ ່ ່ ີສ ດ ຸ ໃນ ໂລກ, ຊຶ່ ງ ຜ ົນ ຜະ ລດ ງູ ສ ດ ຸ ປະ ມານ 3.8 ລ າ້ ນໂຕນ ິ ສ
້ ດລາ ຂອງ ການ ປະມ ົງໃນອາ່ ງ ແມນ ມນ ່ ຳ້ ຂອງ ແ ່ ປະມານ 5.6–9.4 ຕືໂ
ການປ ະມ ົງໃ ນອ ່ າ ງແມ ນ ່ ້ຳ ຂອງ
ເຂົ້າກ ັບມູນຄາ່ ທາງເສດຖະກິດນ້.ີ ການປະມ ົງໃນແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ຍ ັງ ສາມາດຮອງຮ ັບວິສາຫະກິດ ຫຼ າຍສິບພນ ັ ຫວ ົ ໜວ ່ ຍ, ນ ັບຈາກຮາ້ ນຄາ້ ຈ ົນເຖິງ ຮາ້ ນຂາຍອາຫານ ຊຶ່ ງສະໜອງ ອຸປະກອນການປະມ ົງ ໃຫ້ ຄອບຄ ົວທ່ ີເຮັດກ ານປະມ ົງ ຈ ົນເຖິງຜ ສ ູ້ າ້ ງ ແລະຜຂ ູ້ າຍເຮືອສ ຳລ ັບການ
ໃ ນ
ອາ່ ງແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ເລີ້ມຈາກ 29 ເຖິງ 39 ກກຼ ຕໍ່ ຄ ົນຕ່ ໍປີ ຊຶ່ ງແມນ ່ ໜ່ ຶງ
ຄວນເພີ່ ມເຕີມ ມູນ ຄ າ່ ທາງດ າ້ ນການປະມ ົງລ ຽ້ ງຊີບ ຊຶ່ ງແມ ນ ່ ແຫຼ ງ ່ ອາຫານຂອງປະຊາຊ ົນຫຼາຍລາ້ ນຄ ົນ ທີ່ ອາໃສໃນອາ່ ງແມນ ່ ຳ້
ມີໜ້ າ ທ່ ີ ໃ ຈກາງ
້ີ ການຫຼ່ ໍ ລຽ້ ງ ປະຊາກອນໃນອາ່ ງນຳ້ ຂອງ. ປາ ແມນ ່ ແຫຼ ງ ່ ທາດຊນ
ການ ປະມງ ອາ່ ງແມນ່ ຳ້ ຂອງ ຕອນ ລມ ຸ່ ສວ ມນການປະມ ງ ົ ໃນ ົ ່ ນຫຼາຍ ແ ່ ຂະໜາດນອ າ່ ງ ້ ຍແບບຄອບຄ ົວ,ຊຶ່ ງໃຫຜ ້ ົນຜະລິດ ເກືອບທັງໝ ົດ. ທົ່ ວອ ແມນ່ ຳ້ ຂອງ, ບ ັນດາ ຊາວປະມງົ ລາຍ ງານ ວາ່ ຈຳນວນປາທີ່ ຫາໄດກ ັງ ້ ຳ່ລ ຫຼຸດລ ົງ, ຂະໜາດ ສະ ເລຍ ລະ ອ ັດຕາ ສວ ຂອງຊະນິດປາຂະໜາດ ໃຫຍ ່ ່ ແ ່ ນ ກໍ່ ຫຸ ຼ ດລ ົງເຊັ່ ນກ ັນ. ເຖິງແມນ ຕດ ຫາປາ ໄດ (dai) ິ ຕາມ ການ ່ ວາ່ ການ ໃນ ທະ ເລ ສາບ (Tonle Sap) ໃນ ຊວ ມາ ສ ະ ແດງ ໃຫເ້ ຫັ ນວາ່ ່ ງ12 ປີຜາ່ ນ
ປະມ ົງ. ການໃຫນ ້ ຳ້ ໜັກຕໍ່ ມູນຄາ່ ທາງດາ້ ນເສດຖະກິດການປະມ ົງໃນອາ່ ງ ແມນ ສຳຄ ັນຂອງການປະມ ົງ ຕໍ່ ເສດຖະກິດຄ ົວເຮືອນ. ່ ຳ້ ຂອງ ຄືຄວາມ ໃນ ສປປ ລາວ, ປະຊາ ກອນ ຫຼາຍກວາ່ ເຄິ່ ງ ກຽ່ ວຂອ ການ ້ ງກ ັບການ ປະມ ົງ, ແລະ ການ ປະມ ົງ ສາ້ ງລາຍ ຮ ັບໃຫຄ ເຮືອນ ໄດ ້ 20 ສວ ້ ົວ ່ ນ
ການບໍລິໂພກຜະລິດຕະພັນປາໂດຍປະມານ ໃນອາງ ຕອນລມ ຸ່ ່ ແມນ ່ ຳຂອງ ້ (2008) ປະ ເທດ
ຮອ ປະ ເທດລາວ, ການປະມ ົງ ຍິ່ ງມ ຄ ສຳຄ ັນ ີ ວາມ ້ ຍ. ໃນພາກໃຕຂ ້ ອງ
ກຳປູເຈຍ
ຫຼ າຍ ແລະ ປະຊາຊ ົນ 80 ສວ ຮອ ເຮັດກ ານ ປະມ ົງ. ລາຍ ຮ ັບຈາກ ່ ນ ້ ຍ
ສປປ ລາວ ໄທ
ການປະມງົ ສາມາດນຳໄປຊເມັ ື້ ດພ ັນເຂົ້າ ໃນຕອນ ທາ້ ຍ ຂອງລະດູແ ລງ້ ແລະ ຄຸນ ຄາ່ ຂອງ ມ ັນ ຍ ັງ ສາມາດ ວ ັດ ແທກ ໄດໂ້ ດຍ ບ ົດບາດຄວາມ ສຳຄ ັນໃນການຮ ັບປະກ ັນດາ້ ນສະບຽງອາຫານ ແ ລະ ໂພສະນາການ.
ນອກ ທະ ເລ ປາ + OAAs
ຜະລິດຕະພັນ ລວມສ ັດນຳ້ ຈາກ ທະ ເລ*
ປາ
OAAs
555
121
676
185
45
230
3
232
740
196
937
134
1070
13
689
ຫວຽດນາມ
746
173
920
140
1059
ລວມ
2217
535
2752
294
3045
13
ຈຳນວນປາທີ່ ຫາໄດທ ໄດ ຫ ມ ັນ ໄດ ໃ້ ຫສ ້ ງັ ຫມ ົດບໍ່ ້ ຸ ຼ ດລ ົງ, ້ ັນຍານເຕືອນ
ຄາດ ຄະ ເນວາ່ 70 ສວ ຂອງ ປາ ທ່ ີ ຈ ັບ ໄດ ທ ໝດ ໃນ ອາ່ ງ ົ ່ ນຮອ ້ ຍ ້ ງັ
ກຽ່ ວກ ັບການປະມ ົງທ່ ີເກີນຂອບເຂດ – ໝາຍເຖິງການຫຼຸ ດລ ົງຂອງ
ແມນ ແມນ ປາທີ່ ອ ົບພະຍ ົບຕາມ ລະດູ ການ. ພັນ ປາ ເລົ່ າ ນ້ີ ່ ຳ້ ຂອງ ່ ເປັນ
ຈຳນວນປາຂະໜາດໃຫຍ ່ ແລະ ຈຳນວນປາຂະໜາດນອ ້ ຍທີ່ ມີຢເູ່ ປັນ
ແມນ ຢໃູ່ ນ ອ ັນຕະລາຍຈາກ ແຜນການກໍ່ ສ າ້ ງເຂື່ ອນຕາມລຳນຳ້ ຂອງ. ່ ຕ ົກ
ຈຳນວນຫລວງຫລາຍກໍ່ ໄດຫ ້ ຸ ຼ ດລ ົງເຊັ ນດຽວກ ັນ. ການສຶກ ສາເປັ ນ ເວລາ 3 ປີ ກ ຽ່ ວກ ັບ ກ ານຈ ັບປ າ ຕ າມ ລຳແມນ ບ ັນດາ ຜຫ ເພື່ ອການ ຄາ້ ສະ ແດງ ໃຫເ້ ຫັ ນວາ່ ່ ຳ້ ຂອງ ໂດຍ ູ້ າປາ ບໍ່ ມທ ຽ່ ງທີ່ ສະໝຳ່ສະ ເໝີຕາມ ໄລຍະ ເວລາ, ແຕກ ຫາປາ ປາກ ົດ ີ າ່ ອ ່ ານ
ຜ ົນ ຜະລິດປ າ ທ່ ີມ ທ ຽ່ ງຫຼຸດລ ົງຢາ່ ງຫລວງ ຫຼາຍນີ້ ຈະ ມຜ ີ ົນ ກະທົບອ ັນ ີ າ່ ອ ໃຫຍຫ ດາ້ ນ ເສດຖະກິດ ແລະ ສ ັງຄ ົມ ໃ ນ ທ່ ວ ົ ອາ່ ງ. ່ ຼ ວງ ທາງ
ເຖິງແ ມນ ມ ່ ວາ່ ຜ ົນຜະລິດປາສວ ່ ນໃຫຍແ ່ ມນໄດ ່ ້ າຈາກປາທຳມະຊາດ
້ ຍໆ. ຕາມໃນອາ່ ງນຳ້ ຂອງ, ແ ຕກ ບ ົດບາດ ສຳຄ ັນ ຂນ ື້ ເລືອ ່ ານລຽ້ ງປາແມນ ່ ມີ
ວາ່ ມ ຄ ີ ວາມກຽ່ ວພ ັນກ ັບການອ ົບພະຍ ົບຂອງປາ ຊຶ່ ງກຽ່ ວຂອ ້ ງກ ັບລະດ ັບ
ການ ຂະຫຍາຍຕ ົວ ຂອງການລຽ້ ງປາໃນຫວາ່ ງບ່ ໍ ດ ົນ ມານ ີ້ ເປັນອ ັນ ພ ນ ົ້
ແລະ ການໄຫຼ ຂອງແມນ ່ ຳ້ .
ເດັ່ ນ, ຊຶ່ ງມີຜ ົນ ຜະລິດທ ງັ ໝ ົດ ໃ ນ ປີ 2008 ຄາດ ຄະ ເນ ໄດປ ້ ະມານ 1.9
ຕອບສະໜອງກ ັບການປະມ ົງໄດດ ູ ປາຈຳນວນຫຼວງ ້ ີ ເພາະວາ່ ມີລກ
ລາ້ ນ ໂຕນ ແມນ ສາມ ລຽ່ ມປາກ ແມນ ແຜ່ ່ ຢເູ່ ຂດ ່ ຳ້ ຂອງ. ປາລຽ້ ງ ມີຂາຍ
ສະພາບແວດລອ ີ ຳ້ ຖວ ້ ມໃນເຂດຮອ ້ ນ ທ່ ີມນ ້ ມເປັນຈ ັງຫວະ ແມນ ່
້ື ້ ຫຼ າຍ ທີ່ ເກີດ ຂນ ໃນ ແຕລ ປີ ໃນ ເຂດ ເນືອ ທ່ ີ ດນ ກວາ້ ງທ່ ີ ມ ີ ນຳ້ ຖວ ິ ່ ະ ້ ມ ຕາມລະດູການ. ການປ່ຽນແປງຕ່ ໍ ສະພາບສ່ ງແວດ ລອ ີ ້ ມເລົ່ ານີ້ ເຊັ່ ນ
ການ ສາ້ ງ ເຂື່ ອນໄຟຟ້າ, ຝາຍ ແລະ ພື້ນ ຖານ ໂຄງ ລາ່ ງ ອ່ ນໆ ໂດຍ ື ,
ການກ ັກຂ ັງນຳ້ ເພື່ ອເອົ າໄວໃ້ ຊແ ື , ການຈ ັດການກ ັບປ່າໄມທ ້ ນວອ່ ນ ້ ່ ີ
ລາ້ ນໂຕນ, ຫຼາຍກວາ່ ປ ີ 2000 ຫາ້ ເທົ່ າຕ ົວ. ໃນຈຳນວນນີ້ ປະມານ 1.6
ຫຼ າຍ ໃນຕະຫຼ າດຕ ົວເມືອງ ໃນປະເທດໄທ ແລະ ໃນ ສປປ ລາວ. ້ ຫຼາຍເຊັ່ ນນ ີ້ ແມນ ການເພີ້ມຂືນ ຸ ແລະ ິ , ປາດກ ່ ຍອ ້ ນການລຽ້ ງປານນ ກຸງ້ . ໃນປະເທດຫວຽດນາມ ຜນ ົ ຜະລິດລວມຍອດ ໃນປີ 2008 ໄດເ້ ຖິງປະມານ 1.9 ລາ ົ . ້ ນໂຕນ, ຊຶ່ ງຫຼາຍກວາ່ ປີ 2000 ຫາ ້ ທບ
ຖືກນຳ້ ຖວ ົ ກະທົບ ້ ມ, ການທຳລາຍປ່າໃນເຂດອາ່ ງໂຕງ ່ , ແລະ ຜນ
ການສ່ງົ ອອກປາລຽ້ ງໄດປ ໂຕນ ຕ່ ໍປີ. ້ ະມານ 1 ລາ້ ນ
ຜນ ົ ຜະລິດຂອງປາຫຼຸ ດລ ົງ ແລະ ຈະເຮັດຈຳນວນປາທີ່ ຈ ັບໄດນ ັ ້ ຫຸ ຼ ດ ້ ນ
ຜົນຜະລິດປາໃນເຂດສາມລ່ຽມປາກແມ່ນ້ຳຂອງໃນປະເທດຫວຽດນາມ, ບໍ່ລວມທັງການປະມົງຂະໜາດນອຍ ້
ລ ົງ. ບ ົດບາດຂອງສະພາວະນຳ້ ຖວ ້ ມເປັນການກະຕຸນ ້ ເຮັດໃຫມ ້ ີການວາງ
້ ໄຂຂ ເຖິງ ເຂດເນືອ ທ່ ີ ນຳ້ ຖວ ່ ອງປາ, ຄວາມສຳຄ ັນທີ່ເຮັດໃຫປ ້ າເຂົ້າ ້ ມ ແລະ ຄວາມຈຳເປັນສຳລ ັບປາທີ່ຈະອ ົບພະຍ ົບຈາກສະຖານທ່ ີອ າໃສໜື່ ງ
ໄປສ ະຖານທ່ ີ ອ າໃສອື່ ນ ສະແດງໃຫ້ເ ຫັ ນ ຄວາມສ ຳຄ ນ ັ ໃນກ ານ ສະຫງວນ ການປ່ຽນແປງຕາມທຳມະຊາດໃນລະບ ົບ ອ ທ ຸ ກ ົ ກະ ສາດ ຂອງແມນ ່ ຳ້ , ທັງພາຍໃນປີ ແລະ ລະຫວາ່ ງປີ ຕ່ ໍ ປີ, ເພື່ ອເປັນການ ສະຫງວນ ຄວາມ ຫຼາກ ຫຼາຍ ຂອງ ຊະນິດປ ່າໃຫຍ ື ຍ ົງ. ້ ນ
1,600,000 – Production (tonnes/year)
ທາງ ມ ົນ ລະ ພິດ ໃນ ທອ ຖ່ ນ ອ ເປັນສ າຍ ເຫັ ດ ເຮັດ ໃຫ້ ິ ລວ ້ ງ ້ ນແລວ ້ ແຕ ່ າດ
1,400,000 – 1,200,000 – 1,000,000 – 800,000 – 600,000 – 400,000 – 200,000 – 0 –l
l 2000
l 2001
Brackish culture
l 2002
l 2003
l 2004
Freshwater culture
l 2005
l 2006
l 2007
l 2008
Inland commercial capture
14
ນຳ້ ແລະດີນບໍລີເວນນຳ້
ຄ
ວາມອດ ຸ ົມສ ົມບູນຂ ອງແມນ ນ ັບຫລາຍໆປັດໃຈ, ຊຶ່ ງຮວມທັງ ື້ ກ ່ ຳ້ ຂ ຄຸນ ນະພາ ບນຳ້ , ການ ໄຫຼ ຂອງ ແມນ ແລະ ສະພາບ ແວດລອ ່ ຳ້ ້ ມ
ຂອງຝ່ ງັ . ການຂື້ນ ລ ງົ ຂ ອງແ ມ ນ ັ ໃ ຈ ່ ຳ້ ຂອງໃນແຕ ລ ່ ະປີ ແ ມ ນ ່ ປ ດ
ສຳຄ ັນ ຂອງ ຄວາມ ອາດ ສາມາດ ໃນ ການ ໃຫຜ ຜະລິດສງູ ຂອງ ແມນ ້ ົນ ່ ຳ້ ແລະ ດນ ບໍລິ ເວນ ນຳ້ ແລະ ຍ ັງ ກ່ ໃໍ ຫ ເ້ ກີດທີ່ ຢູອ ິ ່ າໄສທີ່ ສຳຄ ັນ ແລະ
ເປັນອາຫານສຳລ ັບພືດພັນ ແລະ ສ ັດນາໆຊະນິດ. ເນື່ ອງຈາກການພັ ້ , ຈຶ່ ງຈຳເປັນຕອ ດທະນາໃນອາ່ ງແມນ ່ ຳ້ ຂອງເພີ້ມຂືນ ້ ງມີການຕິດຕາມ
ຢາ່ ງຕໍ່ ເນື່ ອງ ເພື່ ອຄນຫາເຖິ ງຜ ົນກະທົບຕາ່ ງໆ ຕໍ່ ກ ັບຄຸນນະພາບນຳ້ , ົ້ ເຂດທ່ ີມ ລ ີ ັກສະນະພິເສດທາງ ດາ້ ນຊີວະນາໆພັນ ແລະ ທີ່ ຢູອ ່ າໃສຕາມ ເຂດ ດນ ແມນຳ້ ິ ບໍລິເວນນຳ້ ຂອງ ່ ຂອງ.
ຄຸນນ ະພາ ບນຳ້ ການ ຕດ ຄນ ຸ ນະພາ ບນຳ້ ເປັນ ປະຈຳ ນ ັບ ແຕ ປ ແດງ ໃຫ້ ິ ຕາມ ່ ີ 1985 ສະ
ຂອງບ ັນດາສາຂາແມນ ົ ທ່ ີນະຄອນຫຼ ວງວຽງຈ ັນ ່ ຳ້ ຂອງ, ແລະ ຍ ັງພບ
ແຕບ ່ າງເຂດທ່ ີຢ ໄ ຕ ົວເມືອງຫຼື ບອ ດກ ະສິກຳແບບ ູ່ ກກ ັບໃຈກາງ ່ ນທ່ ີເຮັ
ຄຸນ ນະພາ ບນຳ້ ທີ່ ວ ັດ ແທກ ຈາກ ເກືອບ ໝ ົດທຸກສະຖານ ນຕ ດ ີ ິ ຕາມ
້ ເຫັ ນ ວາ່ ແມນ ໂດຍ ລວມ ຍ ັງມີ ຄນ ຸ ນະພາບນຳ້ ທີ່ ດີ ຍ ົກ ເວັນ ່ ຳ້ ຂອງ
້ ຂນ ເລັ່ ງລ ັດຫຼື ມີການລຽ້ ງປາຫຼ າຍ. ຄວາມເຂັມ ຸ້ ຂອງ ທາດ ອາຫານ ຢູ່
ສະຖາ ນຕ ດ ທງັ ໝ ົດ ທ່ ີ ມຢ ຕ ລຳ ນຳ້ ຂອງ ແມນ ໃ່ ນ ອ ັດຕາ ທ່ ີ ີ ິ ຕາມ ີ ູ່ າມ ່ ຍ ັງຢູ ້ ແຕຢ ຕຳ່ ຍ ົກເວັນ ່ ບ ູ່ າງສະຖານນ ີ ໃນເຂດສາມລຽ່ ມປາກແມນ ່ ຳ້ ຂອງ,
ບອ ັງມີລ ະດ ັບຂອງທາດອາຫານບາງອ ັນ ສູງສ ົມຄວນ, ນ ອ ີ້ າດເປັນ ່ ນທ່ ີຍ ຍອ ີ ະຊາຊ ົນໜາແໜນ ້ ນມປ ້ ແລະ ມີການເຮັດກະສິກຳແບບເລັ່ ງລ ັດ.
ແລະ ທ ່ ີແມນ ສ ັກ (Bassac) ໃນ ປະ ເທດ ກຳປູເຈຍ. ່ ຳ້ ບາ
ລຽບຕາມລຳນຳ້ ຂອງ ແມນ ັ ້ “ດີເລີດ” ສຳລບ ັ ການປກ ົ ປັກ ່ ຈ ັດຢ ່ ູຂ ນ
ຮ ັກສາສດ , ັ ນຳ້ ໃນລະຫວາ່ ງປີ 2000–2008. ເຖິງຢ່າງໃດກ່ ຕາມ ໍ
ສະຖານະພາບ ແ ມນ ີ ວາມແຕກຕາ່ ງກ ັນ ໃນບາງສາຂາແມນ ່ ມຄ ່ ຳ້ , ຊຶ່ ງ ຄຸນນະພາ ບນຳ້ ຖືກຈ ັດ ຢໃູ່ ນ ເກນ ທ່ ີ “ດີປານກາງ”, ນນໝາຍ ຄວາມ ວາ່ ັ້
ສ ັດບາງຈຳພວກ ອາດໄດຮ ້ ັບໄພ ອ ັນຕະລາຍ ຫຼື ໄ ດຮ ້ ັບຜ ົນກະທົບ. ນີ້
ທາ່ ອ ຽ່ ງຂອງລະດ ັບທາດຟົດສ ະຟໍ ແ ລະ ທາດນໂ ິ ຕຼແຊນ ໃນເຂດ ສາມ
້ ນໃຫ ຢັງຢື ເ້ ຫັ ນເຖິງ ຜ ົນ ກະທົບຈ າກການພ ັດທະນາກະສກ ີ ຳ ແ ລະ ການ
ລຽ່ ມປາກ ແມນ ແດງ ໃຫເ້ ຫັ ນວາ່ ຄຸນນະພາ ບນຳ້ ກຳ່ລ ັງຊຸດ ່ ຳ້ ຂອງ ສະ
ນຳ ໃຊປ ຸ ເຊັ່ ນດຽວ ກ ັບການ ຂະຫຍາຍຕ ົວຂອງເມືອງ ໃຫຍ່. ້ ໋ຍ
້ ຫຼາຍຂືນ ້ ໃນ ຍ ັງ ຢຫ ູ່ ຸ ຼດລະດ ັບ ມາດຕະຖານ ແຫງ່ ຊ າດ ແ ຕວ ່ າ່ ມ ນ ັ ໄດເ້ ພີມ
ສະຖານະພາບຂອງສະພາບແວດລອ ີ ວ ີ ດ ິ ໃນນຳ້ ້ ມ ທີ່ ບ ັນດາສິ່ງທ່ ີມຊ
ນນ ອງອາ່ ງ ແມນ ກກ ັ ້ ແມນ ົ ຢສ ່ ພບ ູ່ ວ ່ ນເທິງຂ ່ ຳ້ ຂອງ ໃ ້ ັບປາກແມນ ່ ຳ້ ຂອງ
ຂອງບ ັນດາສ່ ງ ິ ທ່ ີ ມຊ ີ ະວທ ິ ະຍາ – ີ ວ ີ ດ ິ ເລົ່ ານ້.ີ ການຕິດຕາມທາງຊວ
້ ຂຸນ ໂຊມ ລ ົງ. ຄວາມ ເຂັມ ຂອງ ທາດ ອາ ໂມ ນຽມ ຕາມ ລຳ ແມນ ້ ່ ຳ້ ຂອງ
້ ຂຸນ ້ ລະຫວາ່ ງປີ 2000 ເຖິງປີ 2008, ຊຶ່ ງ ບອ ທ່ ີມ ຄ ີ ວາມ ເຂັມ ສງູ ຂຶນ ່ ນ ້ ເພີ່ ມ
ໃນ ຂະນະ ທ່ ີ ການ ຕດ ຄນ ຸ ນະພາ ບນຳ້ ສະ ແດງ ໃຫ ເ້ ຫັ ນ ເຖິງ ິ ຕາມ
ອາ ໃສຢ່,ູ ມ ັນບ່ ໍໄດປ ຸ ົມສ ົມບູນ ້ ະເມີນໂດຍກ ົງ ສະຖານະພາບຄວາມອດ
15
ຊຶ່ ງແມນ ຸ ົມສ ົມບູນຂອງກມ ຸ່ ສ່ ງ ິ ທ່ ີ ມຊ ີ ວ ີ ດ ິ ຕນຕໍ ົ້ ່ ການຕິດຕາມຄວາມອດ
– ໃຫຮ ູ້ ທາງ ນເິ ວດວທ ິ ະຍາ ຂອງແມນ ີ ລະດ ັບໜຶ່ງ. ້ ສະພາບ ່ ຳ້ ໄດອ ້ ກ
ມ ກ ຸ ສ ະຫະກ ຳ ໃ ນອ າ່ ງ ີ ານພ ບ ົ ເຫັ ນ ນ ຳ້ ເປື້ ອ ນທີ່ ເກີດ ຈາກອ ດ ແມນ ຕອນ ລມ ຸ່ , ໂດຍ ສະ ເພາະແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ່ ໃນ ນະຄອນຫຼ ວງວຽງຈ ັນ
ໃນຊ ວ ່ ງໄລຍະເວລາ 5 ປີ ໃນ 60 ສະຖານນີ ການຕິ ດ ຕາມ
ແລະ ນະຄອນຫຼວງພະນ ົມເປັນ, ແ ລະພົບ ເຫັ ນທ ່ວ ປ ໃນພາກຕາເວັນ ົ ໄ
ສະພາບສີ່ ງແວດລອ ຕາ່ ງໆ ແລະ ການຕິດຕາມທາງຊີວະວິທະຍາ ້ ມ
ອອກສຽ່ງເໜືອຂ ອງ ປະ ເທດ ໄທ ແ ລະ ເຂດ ສາມລຽ່ ມປາກແມນ ່ ຳ້ ຂອງ.
ຊີໃ້ ຫເ້ ຫັ ນວາ່ ບ ັນດາແມນ ັ ຂອງ ອາ່ ງແມນ ່ ຳ້ ສາຍຫຼ ກ ່ ຳ້ ຂອງຕອນລຸມ ່ ບໍ່
ໂດຍລວມແລວ ຸ ສ ະຫະກຳ ແ ມນຍ ຈຳກ ັດ ້ , ການບຳບ ັດນຳ້ ເສຍຈາກອດ ່ ັງ
ໄດຮ ້ ັບຜ ົນກະທົບຮຸນແຮງຈາກການພັດທະນາ ຊ ັບພະຍາກອນແຫຼງ່ ນຳ້
ແລະ ການຈ ັດການ ການຖມ ຸ ສະຫະກຳ ທີ່ ເປັນ ື້ ຂອງເສຍຈາກອດ
້ ສິ່ ງ ຫຼື ຈາກການຖີມ ເສດ ເຫລືອ ລ ົງ ນຳ້ ເຖິງແມນວ ໍ ີ ່ າ່ ບາງເຂດ ກໍ່ ມ
ອ ັນຕະລາຍ ແ ມນ ນ ຽງພໍ. ມາ ຮອດປະຈຸບ ັນນ,້ ີ ນຳ້ ເປື້ ອນຈາກ ັ ພ ່ ຍ ັງບ່ ໍທ
ການສະແດງ ອາການຂອງຄວາມ ເຊື່ ອມ ໂຊມໃຫເ້ ຫັ ນແລວ ້ .
ອຸດສະຫະ ກຳ ແມນ ຫ ຕາມ ບໍລິ ເວນ ໂຮງຈ ັກ ໂຮງງານ ແລະ ີ ລາຍ ່ ມ
ສະແດງໃຫເ້ ຫັ ນມ ົນລະພິດທາງທຳມະຊາດທີ່ ທີ່ ມີໃນຕະກອນ ແລະ
ຊຸມປ ີ ທ່ ີຈະມາເຖິງ ເພາະວາ່ ຂະ ແໜງການ ນຈ ີ້ ະຂະຫຍາຍຕ ົວຂນ ື້ .
ການສຶກສາໃນເຂດສາມລຽ່ ມປາກແມນ ່ ຳ້ ຂອງໃນຫວາ່ ງບໍ່ ດ ົນມານີ້
ສິ່ ງທ່ ີມຊ ນ ນຳ້ (ຈຸລະ ພືດ, ສ ັດ ເປື ອກ ແຂງ ແລະ ປາ) ຊຶ່ ງມທ ີ ວ ີ ດ ິ ໃ ີ າດ
ເດເດ ເຕ (DDT) ເປັນທາດເບື່ ອຕນຕໍ ົ້ .
ງູ ຂ ນ ມນ ນ ເຂດ ທ່ ີມ ກ ີ ານ ເດີນເຮືອ ລະດ ັບ ທາດ ເຫຼັ ກທີ່ ສ ື້ ແ ່ ພ ົບເຫັ ນໃ
ໜາ ແໜນ ແໜນ ີ ນ ົ ລະເມືອງໜາ ້ ແລະ/ຫຼື ເຂດທ່ ີມພ ້ ສວ ່ ນຫຼາຍແມນ ່
ຢູ ່ເບື້ອງລຸມ ່ ຂອງນະຄອນຫຼ ວງພະນ ົມເປັນ ແລະ ໃນເຂດສາມລຽ່ ມ ປາກແມນ ່ ຳ້ ຂອງ. ການພດ ຸ ສະຫະກຳ ໃນອາ່ ງ ແ ມນ ຕອນ ັ ທະນາທາງດາ້ ນອດ ່ ຳ້ ຂອງ
້ ລຸມ ໃ ຕນ ວ ມ ກ ຢາ ົ້ ແຕ ີ ານເພີ້ມຂືນ ່ ຍ ັງແມນ ່ ຢ ູ່ ນໄລຍະເລີ້ມ ່ າ່ ່ ງໄວວາ.
ຄວາມຕອ ຸ ສະຫະກຳ ຄາດວາ່ ຈະ ັ ນຳໃຊເ້ ຂົ້າໃນອດ ້ ງການນຳ້ ສຳລບ ເພີ້ ມຫຼ າຍຂນ ຸ່ , ື້ ໃນໝດ ົ ທຸກປະເທດທ່ ີ ຢູ່ໃນອາ່ ງແມນ ່ ຳ້ ຂອງຕອນລມ
ໂດຍສະເພາະ ແ ມນ ່ ສປປ ລາວ ແລະ ປະເທດກຳປູເຈຍ, ໃນຊວ ່ ງ ທົດສະວ ັດໜາ້ ທ ່ ີຈະມາເຖິງນ.້ ີ
້ ງ ້ ໃນ ເບືອ ລມ ຸ່ ຂອງເຂດ ຕ ົວເມືອງ ໃຫຍ່. ບ ັນຫານ ີ້ ຄາດ ວາ່ ຈະເພີ້ມຂືນ
16
ດນ ນຳ້ ິ ບໍລິເວນ ດນ ບໍລິ ເວນນຳ້ ມີບ ົດບາດ ສຳຄ ັນ ຕໍ່ ກ ັບ ການ ດຳລ ົງ ຊວ ຂອງ ຜູ ທ ິ ີ ດ ິ ້ ່ ີຢູ່
ຂອງທົ່ ງນາ ໃນປະເທດກຳປູເຈຍ, ປະເທດຈີນ, ສປປ ລາວ ແລະ
ອາໃສ ໃນ ອາ່ ງ ແມ ນ ແລະ ຕໍ່ ກ ັບການ ພດ ເສດຖະກິດັ ທະນາ ່ ຳ້ ຂອງ
ປະເທດຫວຽດນາມ, ປະກອບມີປາ 145 ຊະນິດ, ກຸງ້ -ປູ 11 ຊະນິດ,
ສ ັງຄ ົມຂອງຂ ົງເຂດນ.້ ີ ແມນ ະ ບ ັນດາແມນ , ຫວ ່ ຳ້ ຂອງ ແລ ່ ຳ້ ສາຂາ ້ ຍ,
ຫອຍ 15 ຊະນິດ, ສ ັດເລືອຄານ 13 ຊະນິດ, ສ ັດເຄິ່ ງນຳ້ ເຄິ່ ງບ ົກ 11
ໜອງ, ຄອງ, ບຶງ ໃຫກ ້ ານສະໜັບສະໜຸນຕ່ ໍ ລະບ ົບນເິ ວດວິທະຍາ, ເຊັ່ ນວ ັງປາ, ທົ່ ງ ຕນ ຝ່ງັ . ົ້ ອໍ້ແລະ ປາ ່ ໄມແ້ ຄມ
ການສຶກສາໃນຫວາ່ ງບໍ່ ດ ົນມານີ້ ສະແດງໃຫເ້ ຫັ ນວາ່ ປະຊາຊ ົນ
ທີ່ ອາໃນຢູຕ ່ າມເຂດຊ ົນນະບ ົດ ມີການບໍລິໂພກ ພືດ-ສ ັດຫຼ າຍຊະນິດ ທີ່ ຈ ັບໄດ ້ ຫຼື ຫາໄດໃ້ ນເຂດດິນບໍລິເວນນຳ້ . ລະບ ົບນິເວດວິທະຍາ
ຊະນິດ, ແມງໄມ ້ 11 ຊະນິດ ແລະ ພືດ 37 ຊະນິດ. ບ ັນດາຊະນິດ ພນ ແມນ ມ ຈາກ ເຂດ ທ່ ີຢູ ອ ໃສ ທ່ ີ ຫຼາກຫຼ າຍ ທັງ ຈາກ ັ ສ ັດເລົ່ ານີ້ ່ ໄດ ້ າ ່ າ
ພື້ນທີ່ ນຳ້ ຖວມ ້ ຖາວອນ ແລະ ນຳ້ ຖວ ້ ມຕາມລະດູການ, ຊຶ່ ງປະກອບ ດວ ້ ຍ ແມນ ່ ຳ້ ທີ່ ໄຫຼ ຕະຫຼ ອດ, ໜອງນຳ້ , ບຶງ ແລະ ປ່ານຳ້ ຖວ ້ ມ.
ນອກຈາກ ການໃຊນ ້ ຳ ໂ ້ ດຍກ ົງເຂົ້າໃ ນການ ປກ ູ ເຂົ້າ ແ ລະ ກ ານ ປະມ ົງ ນຳ້ ຈືດ, ກໍຍ ັງ ມກ ີ ານ ນຳ ໃຊທ ້ າງ ອອ ໍລເິ ວນນຳ້ ຊຶ່ ງ ອາດ ຈະ ບ່ ໍ ້ ມຂອງ ດິນບ
ເຫັ ນໄ ດຈ ້ ະແຈງ້ ແ ຕວ ່ າ່ ຢາ່ ງໜອ ັງມີຄ ວາມ ສຳຄ ັນ. ດ ນ ໍລເິ ວນ ັ ຍ ິ ບ ້ ຍມນກໍ ່ ັ ນນັ ້ ນຳ້ ແບບທຳມະຊາດ ສາມາດດດ ູ ຊມ ຶ ເອົ ານຳ້ ຖວ ້ ມໄດ ້ ຊຶ່ ງຖາ້ ບໍ່ ດງ
ມ ັນອາດຈະເກີດນຳ້ ຖວ ຸ ແຮງໄດ ້ ໃນຊວ ົ . ຍ ົກຕ ົວຢາ່ ງ ້ ມຮນ ່ ງລະດູຝນ ້ ທ່ ີໜາ້ ນຳ້ ອອກເປັນ ທະເລສາບ ໃນປະເທດກຳປູເຈຍ ຂະຫຍາຍເນືອ
4 ເຖິງ 5 ເທົ່ າ ໃນຊວ ົ . ຖາ້ ວາ່ ບ່ ໍມຄ ີ ວາມສາມາດໃນການ ່ ງລະດູຝນ
ດູດ ຊມ ຕາມ ທຳ ມະ ຊາດ ນ້,ີ ນະຄອນຫຼ ວງ ພະນ ົມ ເປັນ ອາດ ຈະ ຖກ ຶ ື ນຳ້ ຖວ ຸ ແຮງທກ ຸ ໆປ.ີ ້ ມຮນ ເມືອ ງໃ ຫຍ ່ ຫຼ າ ຍແ ຫ່ງ ຢູ່ໃ ນອ າ ່ ງນ ຳ້ ຂອງ , ຊຶ່ ງປ ະກອບດ ວ ້ ຍ ນະຄອນຫຼວງ ວຽງ ຈ ັນ ແ ລະ ນະ ຄອນ ຫຼວງ ພະນ ົມ ເປັນ, ປອ ນຳ້ ເສຍຈາກ ່ ຍ ຕ ົວ ເມືອງ ລ ົງໃສ ເ່ ຂດດິນ ບໍລິ ເວນ ນຳ້ ແບບທຳມະຊາດຂະໜາດໃຫຍ ່ ສະນນັ ້ ມ ັນຈຶ່ງຖືກບຳບ ັດໃນລະດ ັບໃດໜື່ງ ກອ ໄຫຼ ລ ົງສແມ ູ່ ນ ່ ນ ່ ຳ້ ຂອງ.
ເນື່ ອງຈາກວາ່ ດິນບໍລິເວນນຳ້ ເກີດຂນ ື້ ໃນຂ ົງເຂດຂາ້ ມຜາ່ ນ ຊຶ່ ງ
ລະບ ົບ ນ ເິ ວດ ວທ ອງ ໃສ ນ ຫນ ໄປ ເປັນລະບ ົບ ນ ເິ ວດ ິ ະຍາ ທີ່ ີ ັ ປ່ຽນ ່ ຳ້ ຈະ
ວິທະຍາທີ່ ອີງໃສດ ິ ເທື່ ອລະກາ້ ວ, ຄວາມແຕກຕາ່ ງທ່ ີ ມເີ ລັ ກນອ ່ ນ ້ ຍ ທາງດາ້ ນປະລິມານ, ເວລາ ຫລືໄລຍະເວລາຂອງການໄຫລຂອງ ນຳ້ ສາມາດເຮັດໃຫເ້ ກີດມກ ີ ານປ່ຽນແປງເລິກເຊິ່ ງ ທາງດາ້ ນທຳມະ ຊາດຂອງດນ , ສ ັດ ແລະ ິ ບໍລິເວນນຳ້ ແລະ ພືດທີ່ ມລ ີ ັກສະນະພິເສດ ຂະບວນການ ຫນ ຕາ່ ງໆ. ັ ປຽ່ ນ
17
ຄວາມຫຼາກຫຼາຍທາງດ້ານຊີວະນາໆພັນ
ອາງ ່
ແມນ ແມນ ໃນ ຈຳ ນວນ ຂ ົງ ເຂດ ທີ່ ມ ຄ ຫຼາກ ີ ວາມ ່ ຳ້ ຂອງ ່ ໜ່ ຶງ ຫຼາຍ ທາງ ດາ້ ນ ຊວ ນາໆພັນຫຼາຍ ທ່ ີສ ດ ຸ ໃນ ໂລກ ແ ລະຍ ັງ ີ ະ
ເປັນໜ່ ຶງ ໃນເຂດທ່ ີ ຕ ົກຢໃູ່ ນອ ັນຕະລາຍຕ່ ໍການເຊື່ ອມໂຊມຫຼ າຍທ່ ີສດ ຸ .
ລະບ ົບ ນ ເິ ວດ ວທ ດນ ບໍລິ ເວນ ນຳ້ ແລະ ຂອງ ປ່າ ໄມ ້ ໃນ ອາ່ ງ ິ ະຍາຂອງ ິ ແມນ ອ ໃສ ອ ັນ ຫຼາກຫຼາຍ ສຳລ ັບ ການຢຮ ່ ຳ້ ຂອງ ເປັນບ ່ ນຢູອ ່ າ ູ່ ວ ່ ມກ ັນ
ຂອງ ພືດ ແລະ ສ ັດ ທີ່ ໜ າ້ ອ ັດສະຈ ັນ ໃຈ. ການ ປະ ເມີນໃ ນ ຫວາ່ ງ ບ່ ໍດ ົນ
ມານ ີ້ ກຽ່ ວກ ັບ ພືດ-ສ ັດ ທີ່ ອາ ໃສຢໃູ່ ນເຂດອະນຸພາກພື້ນແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ໃຫ ຮ ວ ູ້ າ່ ມີ ພືດ 20,000 ຊະນິດ, ສ ັດລຽ້ ງ ລກ ູ ດວ ນ ົມ 430 ຊະນິດ, ້ ້ ຍ ນ ົກ 1200 ຊະນິດ, ສ ັດເລືອຄານ ແລະ ສ ັດເຄິ່ ງບ ົກເຄິ່ ງນຳ້ 800
ຊະນິດ, ແລະ ປາ 850 ຊະນິດ, ຊຶ່ ງ ຊະນິດ ໃໝ່ ຍ ັງ ຖກ ື ຄນພ ົ້ ບ ົ ຢູ ່ ້ຶ ຂອງການພັດທະນາ ຕະຫລອດມາ. ເຖິງຢາ່ ງໃດ ກ່ ຕ ຂນ ໍ າມ, ການເພີ່ ມ
້ ລ ົງຕາມແມນ ເມື່ ອບ່ ໍມຄ ີ ວາມສາມາດ ອ ົບພະຍ ົບຂືນ ່ ຳ້ , ປາອາດຈະມີ ໂອກາດ ໜອ ໃນ ການປະສ ົມພນ ັ . ້ ຍ
ບ ັນດາ ທ່ ງົ ພຽງ ຂອງ ແມນ ຕອນ ລມ ຸ່ ຍ ັງ ເປັນເຂດ ທ່ ີຮ ັກສາທີ່ຢູ່ ່ ຳ້ ຂອງ
ອາໃສດງ ັ ້ ເດີມຂອງນ ົກນຳ້ ໂດຍ ປາ ົ້ ກ, ດນ ິ ບໍລິເວນນຳ້ ແລະ ່ ໄມລ ້ ມລູ
ທົ່ ງຫ ຍາ້ ທີ່ ຖ ກ ຳ້ ຖ ວ ານ ແ ລະ ທີ່ ຢູອ ່ າໃສຕາມແຄມຝ່ງັ . ື ນ ້ ມຕາມລະດູກ ທະ ເລສາບແມນ ອ ັນ ໃຫຍຫ ນ ົກນຳ້ ຈຳນວນ ີ ວາມສຳຄ ັນ ່ ມຄ ່ ຼ ວງ ຕໍ່ ກ ັບ
້ ທ່ ີທ່ ງົ ຫຼ ວງຫຼາຍ ແລະ ໃນປີ 2006 ລ ັດຖະບານ ກຳປູເຈຍ ກຳນ ົດເນືອ ຫຍາ້ ຫຼ າຍກວາ່ 258 ກມ2 ເພື່ ອປກ ົ ປັກຮ ັກສາເຂດທ່ ີຢູອ ່ າໃສນ ີ້ ຈາກ ການ ປ່ຽນ ສະພາບ ມາເປັນບອ ປກ ູ ເຂົ້າ. ່ ນ
ເຖິງແມນ ່ ວາ່ ແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ແລະ ບ ັນດາແມນ ່ ຳ້ ສາຂາຍ ັງຄ ົງຮ ັກສາ
ເຂດ ທ່ ີຢູອ ໃສ ຕາມ ແຄມ ຝ່ງັ ນຳ້ ຈຳນວນ ໜ່ ຶງ ແລະ ບ ັນດາຝຸງນ ົກ ໃນ ່ າ
ທາງດາ້ ນເສດຖະກິດ, ການຂະຫຍາຍຕ ົວຂອງປະຊາກອນ ແ ລະ ການ
ເຂດ ອາຊີຕ າເວັນອ ອກສຽງໃຕ ້ ໃຫຍ ້ ັງ ຄ ົງ ຢໃູ່ ນສະພາບເດີມ, ທ ່ ີຢູອ ່ າໃສ
ທີ່ ຢູ ອ ໃສ ຂອງ ນ ົກທີ່ ສຳຄ ັນ ຫຼາຍ ແຫງ ໄດ ຊ ໂຊມ ລ ົງ ຈາກການ ່ າ ່ ້ ຸ ດ
້ ເລື້ອຍໆ ຊຶ່ ງ ຖານຂອງຄ ົນ ທ່ ີເພີ້ມຂືນ ເຮັດໃຫມ ້ ີ ການສ ັນຈອນຂອງ
້ ເຮັດໃຫມ ບໍລິໂພ ກທີ່ ເພີ້ມຂືນ ສ່ ງແວດ ລອ ີ ົນກະທົບຕ່ ໍກ ັບສະພາບ ີ ້ ຜ ້ ມ.
ຂອງນ ົກ ໃນເຂດດນ ິ ບໍລິເວນນຳ້ ກຳ່ລ ັງຖນ ື ນຳໃຊ ້ ໃນການຕງຖິ່ ັ ້ ນ
ລະບາຍນຳ້ ອອກຈາກເຂດດິນບໍລິເວນນຳ້ , ການລຽ້ ງສ ັດໃຫກ ິ ຫຍາ້ ້ ນ
ເຮືອຈ ັກເປັນປະຈຳ. ດນ ິ ບໍລິເວນນຳ້ ແລະ ທົ່ ງຫຍາ້ ໃນເຂດສາມ
ອາ່ ງເກັບນຳ້ , ການນຳໃຊຢ ິ ີ ການ ້ າຂາ້ ແມງໄມ ້ ແລະ ການປ່ຽນວທ
ແບບເລັ່ ງລ ັດຂະໜາດ ໃຫຍ່.
ຈາກກ ັນ ກໍ່ ເຊັ່ ນ ດຽວກ ັນ . ນ ົກ ມຄ ີ ວາມສຽ່ ງ ຕ່ ໍກ ານ ຖກ ບເອົ າໄ ຂ່, ການ ື ເກັ
ສ ັດເລືອຄ ານບາງຈຳພວກ ທີ່ ໜ າ້ ເບິ່ ງໜາ້ ຊ ົມ ທີ່ ສ ດ ຸ ໃນໂລກ ແ ລະ ຕ ົກຢູ່
ເກີນຂອບເຂດ, ການຂດ ຸ ຄນຖ ົ້ າ່ ນຈາກຕນ ົ້ ໄມທ ື ທບ ັ ຖ ົມ, ການສາ້ ງ ້ ່ ີຖກ ເຮັດກະສິກຳ. ການເຊື່ ອມໂຊມ ແລະ ການ ແບງ່ ແຍກ ທ່ ີຢູອ ໃສອອກ ່ າ ້ ແ ລາ້ ເນືອ ລະ ການ ຄາ້ ຂາຍ.
ຊະນິດຂອງປາທ່ ີ ມຄ ີ ວາມຫລາກຫລາຍໃນແມອ ່ າ່ ງແມນ ່ ຳ້ ຂອງ
ລຽ່ ມປາກແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ກໍ່ ໄໍ ດຮ ້ ັບໄພອ ັນຕະລາຍ ຈາກວຽກງານກະສິກຳ ອາ່ ງແມນ ແມນຖິ່ ່ ຳ້ ຂອງ ່ ນທ່ ີຢູອ ່ າໃສຂອງສ ັດເຄິ່ ງບ ົກເຄິ່ ງນຳ້ ແລະ ໃນ ສະພາບທີ່ ໄກຈ ຕວ ່ າ່ ຈຳນວນ ຫຼາຍ ໄ ດຖ ້ ກ ໂດຍ ື ທຳລາຍ ້ ະສູນພ ັນ ແ ້ ແ ການລາ່ ເນືອ ລະ ການຄາ້ ຂາຍ. ເຕົ່ ານຳ້ ແ ລະ ເຕົ່ າເຄິ່ ງບ ົກເຄິງນຳ້ ,
ລວມມີ ຊະນິດປາໃຫຍ ່ ຈຳນວນໜຶ່ ງ ຊຶ່ ງຈຳນວນຂອງມ ັນປາກ ົດ
ງ ູ ແລະ ສ ັດເລືອຄານຈຳນວນຫຼ າຍ ຖືກລາ່ ເພື່ ອເປັ ນອາຫານ ຫຼື
ວາ່ ກຳ່ລງັ ຫຸ ຼ ດລງົ , ລວມທັງ ປາບຶກ (Pangasianodon gidas) ທີ່
ຂາຍເພື່ ອເປັນອາຫານ ຫຼື ເພື່ ອເຮັດຢາ ໃນຕະຫຼາດທອ ້ ງຖິ່ ນ. ສ ັດເລືອ
ໃກຈ ູ ພນ ັ . ຍງັ ມຄ ີ ວາມອນ ັ ຕະລາຍຫຼ າຍຕ່ ໍ ກ ັບ ປາໃຫຍຫ ້ ະສນ ່ ຼ າຍ
ຊະນ ດ ິ ທີ່ ອ ບ ົ ພະຍ ບ ົ ຕ າມລ ະດູກ ານ ໃ ນແມ ນ ່ ຳ້ ຂອງ ລວມທັງ
ການພັດທະນາພື້ນຖານໂຄງລາ່ ງ, ເຊັ່ ນເຂື່ ອນ ປຽ່ ນແປງການໄຫຼຂອງ
້ ທາງ ນຳ້ ຕ າມ ທຳມະ ຊາດ ແລະ ກີດກ ນ ການ ອ ົບພະຍ ົບຂອງ ປາ. ໃນ ັ ້ ເສັນ
ຄານແມນສ ່ ັດການຄາ້ ທີ່ ມີອ ັດຕາສວ ່ ນຫຼາຍ ທີ່ ສຸດໃນປະເທດຫວຽດນາມ
ແລະ ວິທີກ ານ ລາ່ ໃນ ບາງ ຂ ົງ ເຂດ ແ ມນເປັ ນແບບ ບ່ ໍຍ ນ ລະ ເປັນ ື ຍ ົງ ແ ່ ອ ັນຕະລາຍ ຕ່ ໍກ ັບການ ຢລ ສ ັດບາງ ຊະນິດ. ູ່ ອດຂອງ
18
ການເຊື່ອມຕໍ່ທາງນຳ້ ສຳລັບການຄ້າຂາຍ ແລະ ການຂົນສົ່ງ
ເ
ປັນ ເວລາຫຼາຍ ພນ ປີ ທ່ ີ ແມນ ໄດ ເ້ ປັນ ເສັ ້ນທາງ ສຳຄ ັນ ສຳລ ັບ ັ ່ ຳ້ ຂອງ
ໃນການ ປບ ສ ັນຈອນ ທາງແມນ ວາມ ປອດ ໄພ, ໄ ດມ ້ ີ ັ ປຸງໃຫກ ້ ານ ່ ຳ້ ຄ
ປະຊາ ຊ ົນ ແລະ ສິນຄາ້ ລະຫວາ່ ງ ຫຼາຍ ຕ ົວເມືອງ ລຽບ ຕາມ ແຄມ
ການ ສຳ ຫຼວດ ແລະ ປັກຫ ຼກ າຍ ຊອ ນຳ ັ ໝ ່ ງທາງການສ ັນຈອນ ໂດຍ
້ ທາງການຄາ້ ລ ຕໍ່ ທ ່ ີສ ຳຄ ັນ ສຳລ ັບເສັນ ະຫວາ່ ງປະເທດ ແ ລະ ຍ ັງເປັນ
ສະຫວາ່ ງ ແກເ່ ຮືອບກ ັ ໃຫ ້ສາມາດສ ັນຈອນຈາກ ນະຄອນຫຼ ວງ
ຝ່ງັ ແມນ ຸ ມນ ື້ ີ້ ແມນ ່ ຳ້ ຂອງ. ມາຮອດທກ ່ ຳ້ ນີໄ້ ດກ ້ າຍມາເປັນ ຈຸດເຊື່ ອມ
ໃຊ ເຄື່ ທນ ສະ ໃໝຈຳນວນໜ່ ຶງ. ໃນ ປະຈຸ ບ ັນ ນ ີ້ ໄດມ ັ ີ ານໃສແ ້ ອງມື ້ ກ ່ ສງ
ທີ່ ນ ຍ ສຳລ ັບ ນ ັກ ທອ ທຽ່ ວ. ໃນ ເວລາ ຂ ົນ ສ່ງົ ສ ນ ະໜາດ ໃຫຍ ່ ໄ ປ ິ ົມ ິ ຄາ້ ຂ ່ ງ
ພະນ ົມເປັນ ເຖິງເຂດສາມລຽ່ ມປາກແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ໄດຕ ້ ະຫຼ ອດ 24
ມີປະສິດທິຜນ ທາງ ຖະໜົນ ພອ ເປັນມດ ົ ຫຼາຍກວາ່ ການຂ ົນສ່ງົ ິ ້ ມທງັ
ຊຶ່ ງເຮັດໃຫແ ແມນ ້ ຕລ ່ ະຊວ ່ ງຂອງ ່ ຳ້ ຂອງ ສອດຄອ ່ ງກ ັບແມນ ່ ຳ້ ສາກ ົນ
ເຖິງແ ມນ ວາມຫຍຸງ້ ຍາກ ທີ່ ເກີດຈ າກ ການປຽ່ ນແປງລະດ ັບ ່ ວາ່ ມີຄ
ເຊັ່ ນ ຕາຕະລາງເດີນເຮືອເອເລັ ກໂຕຼນກ ິ ແລະ ລະບບ ົ ຊອກຫາ
ນຳ້ ຕາມ ລະດູ ການ ແລະ ເກີດ ຈາກເຂດ ນຳ້ ທີ່ ຄ ັບ ແຄບ ແລະ ເຂດ
ອ ັດຕະໂນ ມ ັດ ເພື່ ອ ຊວ ອຳນວຍ ຄວາມ ສະດວກ ໃ ຫກ ສ ັນຈອນມີ ່ ຍ ້ ານ
ໄລຍະ ໄກ, ການ ຂ ົນສ່ງົ ທາງນຳ້ ແມນ ໜ່ ຶງທ່ ີຖກ ື ກວາ່ ແລະ ່ ທາງເລືອກ ກ ັບ ສ່ ງ ິ ແວດລອ ້ ມດີກວາ່ .
ນຳ້ ວ ົນ, ມ ກ ີ ານ ຂ ົນ ສ່ງົ ສ ນ ກວາ່ 300,000 ໂ ຕນ ຜາ່ ນ ແມນ ິ ຄາ້ ຫຼາຍ ່ ຳ້ ຂອງ
ລະຫວາ່ ງຂຸນມ ງ ິ ປະເທດຈນ ລະ ບາງກອກ ໃນແຕລ ີ ແ ່ ະປ.ີ ປະລິມານ
້ ຫຼາຍ ສິນຄາ້ ຈາກການຂ ົນສ່ງົ ທາງນຳ້ ເພີ້ມຂືນ ກວາ່ 2 ທົບ ພາຍ ໃນ ເວລາ 4 ປີ ຈ ົນຮອດ ປີ 2008. ການຄາ້ ທາງນຳ້ ໃນບ ັນດາປະເທດໃນອາ່ ງແມນ ່ ຳ້ ຂອງຕອນລຸມ ່ ,
້ ຢາ່ ງຫລວງຫລາຍເຊັ່ ນກ ັນ. ຫວຽດນາມ ແລະ ກຳປູເຈຍ ແມນໄດ ່ ້ ເພີ່ ມຂຶນ ປະລິມານສິນຄາ້ ແຕລ ມ ່ ະປີ ຜາ່ ນນະຄອນຫລວງພະນ ົມເປັນແມນເພີ່ ່
້ ເກືອບສອງເທົ່ າຕ ົວ ຈາກ 278,000 ໂຕນ ໃນປີ 2005 ເຖິງ ຂຶນ
ຊ່ ວ ອງໝາຍການເດີນເຮ ອ ົ ໂມງ. ເຊັ່ ນດຽວກ ັນກ ັບ ການຕິດຕງເຄື່ ັ້ ື ້ ນ ອື່ ນໆ ດວ ູ ຂາ່ ວສານທີ່ ທນ ີ ະບ ົບຂໍມ ັ ສະໄໝ, ້ ຍການສະໜອງໃຫມ ້ ລ
ຄວາມ ປອດ ໄພ ແລະ ມີປະສິດທິຜ ົນ. ຂໍ້ຕ ກ ົ ລ ງົ ທ າງກ ົດໝາຍກ ຽ່ ວກ ັບ ການຂ າ້ ມຜ່າ ນຊ າຍແ ດນ ສຳລບ ັ ຄວາມມີອິດສະລະພາບໃນການເດີນເຮືອ ຊວ ່ ຍໃຫ ້ຂອບ ເຂດອ ັນຈະແຈງ້ ສຳລ ັບ ການຂ ົນສ່ງົ ລະຫວາ່ ງປະເທດໃນຂ ົງເຂດນີ້.
ດວ ້ ຍເຫດນີ້, ຄະນະກຳມາທະການແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ຈຶ່ ງໄດປ ້ ະສານງານ
ກ ັບ ປະເທດກຳປູເຈຍ ແລະ ປະເທດຫວຽດນາມ ເພື່ ອ ສາ້ ງຂ ຕ ໍ້ ົກລ ົງ
ກຽ່ ວກ ັບການ ຂ ົນສ່ງົ ທາງນຳ້ – ເປັນການແກໄ້ ຂບ ັນຫາ ການ ພວ ົ ພັນ ທາງເສດຖະກິດ ສອງຝາ່ ຍ – ເຊັ ນຮ ັບຮອງ ເອົ າ ໃນເດືອນທນ ັ ວາ
430,000 ໂຕນ ໃນປີ 2009. ສຳລ ັບເຂດປາກແມນ ່ ຳ້ ຂອງຫວຽດນາມ,
2009.
ຈາກ 1,145,000 ໂຕນ ໃນປີ 2005 ເຖິງ 2,643,000 ໂຕນ ໃນປີ 2008.
ເດີນເຮືອ ແມນ ່ ການເພີ່ ມມ ົນລະພິດ ເນື່ ອງຈາກເຮືອຂ ົນສ່ ງົ ທີ່ ໃຊ້
້ ຢາ່ ງພົນເດັ່ ້ ້ ມີການເພີ່ ມຂຶນ ນ ໂດຍປະລິມານສິນຄາ້ ທັງໝ ົດໄດເ້ ພີ່ ມຂຶນ
້ ຂອງການ ຜ ົນກະທົບທາງລ ົບ ທີ່ ອາດເກີດຂນ ມຂຶນ ື້ ຈາກການເພີ້
19
້ ເພີງ ຈະນຳໃຊແ ້ ນຳ້ ມ ັນເປັນເຊືອ . ເຖີງແມນວ ້ ມນ ່ ຳ້ ຫລາຍຂືນ ່ າ່ ການ
ແມນ ຕອນເທິງ (ສວ ລະຫວາ່ ງ ຫວ ່ ຳ້ ຂອງ ່ ນຫຼາຍແມນ ່ ເດີນທາງ ້ ຍຊາຍ
້ ລະຫວາ່ ງປະ ເທດຫວຽດນາມ ແລະ ປະເທດກຳປູເຈຍ ໄດເ້ ພີ້ມຂືນ
ສະດວກກວາ່ ແລະ ເປັ ນຈດ ຸ ໝາຍປາຍທາງຂອງນ ັກທ່ອງທ່ຽວທີ່
ຢາ່ ງໄວວາ ໃນ ຊວ ສາມ ປີຜາ່ ນມາ, ມີ ພຽງມາດ ຕະການ ປກ ົ ປັກ ່ ງສອງ
ໄດຮ ິ ົມ. ປະເທດກຳປເູ ຈຍ ມີນ ັກທອ ້ ັບຄວາມນຍ ່ ງທຽ່ ວ 71,889 ຄ ົນ
ເລັ ກນອ ້ ຍເທົ່ ານນັ ້ . ການເກັບນຳ້ມ ັນ ແລະ ອາຍແກດ ໋ ໃນສາງ ຕາມ
ປະເທດ ຫວຽດນາມ ມ ີ 157,198 ຄ ົນ ເຂົ້າມາ ຢຽ້ ມຢາມ ທາງ ເຮ ອ ື .
ຂ ົນສ່ ງົ ນ ຳ້ ມ ັນ , ອາຍແກ ດ ັ ຈ າກນ ຳ້ ມ ັນດິບ ໋ ແ ລະ ຜະລິ ດ ຕ ະພ ນ
ຮ ັກສາສ່ ງ ິ ແວດລອ ິ ຄາ້ ທ່ ີເປັນອ ັນຕະລາຍພຽງ ້ ມ ເພື່ ອຈ ັດການກ ັບສນ
ແລະ ຫຼ ວງພະບາງ). ແມນ ຸ່ ສາມາດເດີນທາງໄດ້ ່ ຳ້ ຂອງຕອນລມ
ເຂົ້າປະເທດໂດຍທາງນຳ້ ໃນປີ 2008, ໃນຂະນະທ່ ີ ໃນປີດຽວກ ັນ
ແຄມແມນ ່ ຳ້ ໃນປະເທດກຳປູເຈຍ ແລະ ປະເທດຫວຽດນາມ ແມນ ່ ບນ ຸ ະກອນ ັ ຫາຫຼ ກ ັ ຊຶ່ ງຫຼ າ ຍແ ຫ່ງ ຂ າດແ ຜນສ ຳຮອງ ຫຼື ບໍ່ ມ ອ ີ ປ ແລະ ຊ ັບພະຍາກອນທ່ ີ ເໝາະສ ົມ ໃນການຣ ັບມືກ ັບກໍລະນີນຳ້ມ ັນ
ມູນຄ່າພົວພັນ ຂອງຮູບຕ່າງໆ ຂອງການຂົນສົ່ງໃນຂົງເຂດແມ່ນ້ຳຂອງ. 600 –
ຮ່ ວ ຸ ເສີນ . ໃ ນຕ່ ໍ ໜ້າ ມີຄ ວາມຈ ຳເປັ ນ ຕ ອ ົ ສ ກ ີ ານລ ງົ ທຶ ນ ເພີ້ ມ ້ ງມ ກ
500 –
ເຕີມ ເພື່ ອສະໜອງຊ ັບພະຍາກອນທີ່ ຈຳເປັນສຳລບ ັ ປ້ອງກ ັນ ແລະ
ຮ ັບມືກ ັບ ມ ົນລະພິດຈາກນຳ້ ມ ັນຮ່ວ ົ ໄຫຼ, ເພື່ ອຮ ັກສາທ່າເຮືອທ້ອງ
400 –
ຖິ່ ນ ແລະ ເພື່ ອຮ ັບປະກ ັນວາ່ ໃຫ້ມຄ ີ ວາມສອດຄອ ່ ງ ແລະ ມີ
300 –
ການຈ ັດຕງປະຕິ ບ ັດການຕິດຕາມ ໃນ ລະດ ັບຂ ົງເຂດ ແລະ ໃນ ລະດ ັບ ັ້
200 –
ທອ ຖ່ ນ ິ . ້ ງ
100 –
ການພັດທະນາໄຟຟາ້ ນຳ້ ຕ ົກ ຕາມລຳ ແມນ່ ຳ້ ອາດ ຈະເຮັດໃຫລ ້ ະດ ັບ
0 –l
້ ຂືນ ້ ໃນຊວ ນຳ້ ເພີມ ູ ລງ້ , ຊຶ່ ງອາດຊວ ່ ງລະດແ ່ ຍໃຫຄ ້ ວາມສາມາດໃນການ
l
Distance (Km)
l
US$ per TEU1
US$ per 1000 TEU-Km
ຂ ົນ ສ່ງົ ທາງເຮືອ ມີ ປະສິດທິພາບສງູ ຂນ ແລະ ມີ ຜນ ປະໂຫຍດທາງ ື້ ົ
■ IWT
530
155.44
293.06
້ . ດາ້ ນ ເສດ ຖະກິດ ຫຼ າຍຂືນ
■ Rail
435
175.51
403.48
■ Road
251
106.17
422.97
້ ຕາມສາຍແມນ ການທ່ອງທ່ຽວ ແມນ ່ ກຳລງັ ເພີ້ມຂືນ ່ ຳ້ . ມີນ ັກ
ທອ ່ ງທຽ່ ວ ລະຫວາ່ ງ 20,000 ເຖິງ 25,000 ຄ ົນ ເດີນທາງຕາມລຳ
TEU = 20-foot equivalent unit
1
20
ບັນຫາທ້າທາຍໃນອະນາຄົດ
ລ
ະບ ບ ົ ຂ ອງແ ມ ນ ັ ຫາ ່ ຳ້ ຂອງ ກຳລ ງັ ຈ ະປະເຊີນ ໜ້າ ກ ັບ ບ ນ
ທາ ແວດລອ ົ້ ທາງດາ້ ນສະພາບ ້ ທາຍຕນຕໍ ້ ມ ຫຼ າຍບ ັນຫາ ໃນ
ຊວ ່ ງທົດສະວ ັດທ່ ີ ຈະມາເຖິງນ້.ີ ການສາ້ ງພະລງັ ງານນຳ້ ທີ່ ໄດວ ້ າງ
ລດ ັ ຖະບານໝດ ົ ທຸກ ປ ະເທດໃ ນອາ່ ງແ ມນ ່ ຳ້ ຂອງຕ ອນລມ ຸ່ ມີ ຄວາມປະສງົ ໃນການພດ ັ ທະນາຊ ັບພະຍາກອນແ ຫຼ ່ງ ນ ຳ້ ສຳລບ ັ ຊ ົນລະປະທານ, ພະລ ັງງານໄຟຟ້ານຳ້ ຕ ົກ ແລະ ການນຳໃຊອ ື ້ ່ ນໆ
ແຜນໄວ້, ການ ຂະຫຍາຍ ຊ ົນລະປະທານ ແລະ ການ ຂ ົນ ສ່ງົ ທາງນຳ້
ເພື່ ອສາ້ ງຜ ົນປະໂຫຍດໃຫ້ ແກຜ ຸ ຈ ົນຫຼ າຍລາ້ ນຄ ົນ ທີ່ ອາໃສໃນ ່ ທ ູ້ ກ
ພອ ົ ກະທົບຈາກ ການປ່ຽນແປງສະພາບອາກາດ ຈະມຜ ີ ນ ົ ້ ມທງັ ຜນ
ເຂດຊ ົນນະບ ົດ. ໃນເວລາດຽວກ ັນ ບ ັນດາລ ັດຖະບານ ກໍ່ ຮ ັບຮວ ູ້ າ່
ສະທອ ້ ນຢາ່ ງໃຫຍ ່ ຫລວງ ຕໍ່ ກ ັບສະພາບແວດລອ ້ ມຂອງແມນ ່ ຳ້ ແລະ
ຄວາມຈຳເປັນທ ່ ຈະຕ ອ ີ ້ ງພັດທະນາຊ ັບພະຍາກອນແຫລງ່ ນຳ້ ແລະໄດຮ ້ ັບ
ອາດ ເປັນອ ັນຕະລາຍ ຕ່ ໍກ ັບ ການ ດຳລ ົງ ຊວ ອງ ຜຄ ີ ດ ິ ຂ ູ້ ົນທີ່ອາໃສລະບ ົບ
້ ດູນກ ັບຄວາມຕອ ຽ້ ງຊີບເພີມ ີ ້ ງການຕ ົວຈງິ ຂອງຊາວກະສິກອນ ຜູທ ້ ່ ຫາລ
ໃນບາງກລ ໍ ະນີ ອາດມອ ີ ັນຕະລາຍຕ່ ໍ ກ ັບລະບ ົບສ ັດນຳ້ ໃນອາ່ ງແລະ ເລົ່ າ ນນັ ້ .
ຜ ົນ ປະ ໂຫຍ ດສຳລ ັບປະຊາຊ ົນ ທ່ ອ ໃສ ໃນ ເຂດ ຊ ົນນະບ ົດ ຕອ ສ ີ າ ້ ງໃຫ ້ ົມ
ເຕີມຈາກ ການປູກຝ ັງໂດຍການຫາປາ ແລະ ການຊອກຫາອາຫານ ແລະ ສິ່ ງຂອງອ່ ນໆ ປາ່ ໄມ ້ ແ ລະ ຈາກເຂດດິນບໍລເິ ວນນຳ້ . ື ຈາກ
ພະລງງານໄຟຟ ໃຊພ ັ ົ ນຳ ັ ້ານຳ້ ຕກ ້ ະລງງານ ຂອງແມນ ສ່ ງແວດ ລອ ົ ປກ ັ ຮກສາ ັ ີ ່ ຳ້ ແລະ ປກ ້ ມ ແມນ ໄດ ກ ເປັນ ເຂດ ໜ່ ຶງ ທ່ ີ ມ ບ ທ່ ີ ສດ ຸ ໃນ ໂລກ ສຳລ ັບ ີ ົດບາດ ່ ຳ້ ຂອງ ້ າຍ ການພ ດ ັ ທະນາໄຟຟ້ າ ນ ຳ້ ຕ ກ ົ . ໃ ນອ ່າ ງແ ມ ນ ່ ຳ້ ຂອງຕ ອນເທງ ,
ປະເທດຈນ ີ ກຳລ ັງຈ ັດຕງ ັ ້ ປະຕິບ ັດການກໍ່ສາ້ ງເຂື່ ອນໄຟຟ້ານຳ້ ຕ ົກ 8
ຄວາມ ກາ້ ວໜາ້ ຢ າ່ ງ ໄວວາ ຂອງການ ສາ້ ງ ເຂື່ ອນ ພະລ ັງງານ ທາງນຳ້
ຕາມ ແມນ ສຳຄ ັນ ຂອງ ການ ປະ ເມີນ ັ ້ ໃຫເ້ ຫັ ນເຖິງ ຄວາມ ່ ຳ້ ສາຂາ ເຫນນ
ຜ ົນກະທົບສະສ ົມ ຂອງບ ັນດາເຂື່ ອນຕາມສາຂາແມນ ່ ຳ້ , ຊຶ່ ງປະກອບ
ໂຄງການ ຊຶ່ ງຈະເຮັດໃຫກ ໄຫຼ ຂອງ ນຳ້ ປ່ຽນແປງ ຈາກ ລະດູຝ ົນໄປ ້ ານ ສູ ລ ໃນ ອາ່ ງແມນ ຕອນ ລມ ຸ່ , ກຳລ ັງ ມ ແ ສາ້ ງ ເຂື່ ອນ ີ ຜນ ່ ະດູແລງ້ . ່ ຳ້ ຂອງ ໃໝ່ ທັງຕາມລຳນຳ້ຂອງ ແລະ ຕາມບ ັນດາສາຂາຂອງແມນ ່ ຳ້ ຂອງ.
ຄວາມອາດສາມາດຂອງໂຄງການເຂື່ອນພະລັງງານທາງນ້ຳ ທີ່ມີຢູ່ໃນປະຈຸບັນ, ທີ່ກຳ່ລັງສຶກສາຢູ່ ແລະ ທີ່ມີແຜນ/ມີການສະເໜີໃນອ່າງແມ່ນ້ຳຂອງຕອນລ່ມ ຸ
ທາ່ ແຮງຂອງພະລ ັງງານໄຟຟ້ານຳ້ ຕ ົກທີ່ໄດຄ ້ າດຄະເນໃນແມນ ່ ຳ້ ຂອງ
ຄວາມ ອາດ ສາມາດ ( ເມກາ ວ ັດ)
ຕອນລມ ຸ່ ແມນ ່ 30,000 ເມກາວ ັດ, ໃນນີ້ 10 ສວ ່ ນຮອ ້ ຍ ໄດພ ້ ັດທະນາ
ຮຽບຮ ອ ້ ຍແລ ້ວ ຕາມສາຂາຂອງແມ ນ ່ ຳ້ ຂອງ . ໃນປີ 2009 ຖານ
້ ນ ຂໍມ ູ ໄຟຟາ້ ນຳ້ ຕ ົກຂອງ ຄະນະກຳມາທິການແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ໄດລ ້ ະບຸວາ່ ມີ ໂຄງການຕາ່ ງໆ ແລວ ົ 124 ແຫງ ້ ທັງໝດ ່ , ມີທງັ ກຳ່ລ ັງກໍ່ສາ້ ງ ແລະ
ມີທ່າ ແຮງອາດຈະສ າ້ ງໃນອະນາຄ ດ ົ , ຫຼ າ ຍກວ າ່ 70 ສ ວ ່ ນຮ ອ ້ ຍ ແມນຢູ ່ ໃ່ ນ ສປປ ລາວ ແລະ 10 ສວ ່ ນຮອ ້ ຍແມນຢູ ່ ປ ່ ະເທດກຳປູເຈຍ. ບ ົດສະເໜີໃໝຂ ່ ອງພາກເອກະຊ ົນສຳລ ັບແຜນການສາ້ ງເຂື່ ອນໄຟຟ້າ ນຳ້ ຕ ົກ ມີທງັ ຫມ ົດຢາ ໜອ ່ ນ ຕາມລຳແມນ ່ ຳ້ ຂອງຕອນ ່ ງ ້ ຍ 11 ເຂື່ ອ ລຸມ ່ .
ປະ ເທດ ປະ ເທດ ກຳປູເຈຍ
ທີ່ ມີຢໃູ່ ນ ປະຈຸບ ັນ
ທີ່ ກຳ່ລ ັງ ສຶກສາຢູ່
ທີ່ ມີແຜນ/ ມີການສະເໜີ
ລວມ
1
—
5589
5590
ສປປ ລາວ
662
2558
17,686
20,906
ປະ ເທດ ໄທ
745
—
—
745
ປະ ເທດ ຫວຽດນາມ
1204
1016
299
2519
ລວມ
2612
3574
23,574
29,760
21
ດວ ້ ຍ ຜ ົນກະທົບຕ່ ໍກ ັບ ລະບ ົບການໄຫຼ ຂອງແມນ ່ ຳ້ ສາຂາ, ທາງຜາ່ ນ
ໃນຂະນະທ່ ີ ການສາ້ ງເຂື່ ອນ ຈະ ໃຫໂ ້ ອກາດ ໃນການປບ ງຸ ການ ັ ປ
ຂອງປາ, ຄຸນນ ະພາ ບນຳ້ ແ ລະ ການໄຫຼຂ ອງຕະກອນ. ຜ ົນກະທົບສ ະ
ສ ັນຈອນທາງນຳ້ ໂ ດຍການສະໜອງ ລະດ ັບ ຄວາມ ເລິກຂ ອງນຳ້ ເຊື່ ອ ຖື
ສາ້ ງເຂື່ ອນໄຟຟ້ານຳ້ ຕກ ຸ່ ສືບຕ່ ໍ ົ ໃນເຂດອາ່ ງແມນ ່ ຳ້ ຂອງຕອນລມ
ໄລຍະ ໄກທາງນຳ້ ແ ລະ ການ ຂ ົນ ສ່ງົ ທ າງນຳ້ ຂາ້ ມ ຊາຍ ແດນ. ເຊັ່ ນດຽວ
່ ອງຈາກ ສ ົມ ນ ີ້ ຈະ ກາຍເປັນບ ັນຫາສຳຄ ັນ ເນ ວາ່ ຈຳນວນ ໂຄງການ ື ້ ໃນ ເພີ້ມຂືນ ອະນາຄ ົດອ ັນ ໃກນ ້ ້.ີ
ຜ ົນກະທົບຕນຕໍ ່ ີອ າດເກີດຂ ນ ົ້ ທ ື້ ຈາກການພັດທະນາໄຟຟ້ານຳ້ ຕ ົກ
້ ຂ ແມນ ຂືນ ອງການໄຫຼຂ ອງນຳ້ ໃນລະດູແ ລງ້ ເພາະວາ່ ນຳ້ ທີ່ ່ ການເພີ້ມ
ໄດ ້ ແ ລະ ສະໝຳ່ສະ ເໝີ, ເຂື່ ອນ ຍ ັງ ສາມາດ ເປັນອ ປ ຸ ະສ ັກ ຕໍ່ ການ ຂ ົນ ສ່ງົ ກ ັນ ບນ ັ ດາສ່ ິງກດ ີ ຂວາງຕາ່ ງໆທັງໝດ ົ ເຊັ່ ນເຂື່ ອນ, ຈະລບ ົ ກວນ ການວາງ ໄຂ ່ ແລະ ການ ອ ົບພະ ຍ ົບຂອງ ປາ.
ຖືກ ກ ັກ ເກັບ ໄວ ໃ້ ນ ລະດູຝ ົນ ແມນ ນຳ ໃຊ ເ້ ພື່ ອ ປ່ ນ ໄຟຟ້າ ໃນ ເດືອນ ື ັ ່ ຖກ ຕໍ່ ມ າ. ການຫຸ ຼດລ ົງຂອງການໄຫຼໃນລະດູຝ ົນ ແ ມນ ີ ັດຕາສວ ອ ່ ມອ ່ ນທ່ ີນ ້ ຍ
ຫຼ າຍ. ມ ັນບ່ ໍແມນ ່ ພຽງແຕເ່ ປັນການແຈກຢາຍ ແລະ ປະລິມານການ ໄຫຼຕ າມ ລະດູກ ານ ເທົ່ າ ນນັ ້ ທີ່ ມ ຄ ີ ວາມ ສຳຄ ັນ ແຕຊ ເວລາຂອງ ການ ່ ວ ່ ງ ເລີ້ມຕນລະດູ ການ ຕາ່ ງໆ ປຽ່ ນ ແປງ ໜອ ຫຼາຍ ຈາກ ປີໜ່ ຶງສູອ ົ້ ີ ປີ ໜ່ ຶງ ້ ຍ ່ ກ
ທີ່ ມີການປຽ່ ນແປງພຽງເລັ ກນ ອ ີ ົນກະທົບໃຫຍຫ ່ ຼວງ ຕໍ່ ກ ັບ ້ ຍ ສາມາດມຜ ສະພາບ ແວດລອ ຈະເກີດຂ ນ ດ້. ື້ ໄ ້ ມ ກໍ່ ອາດ
ຜ ົນ ກະທົບໄລຍະ ຍາວອກ ມນ ເກັບກ ັກ ີ ອ ັນໜ່ ຶງ ຈາກເຂື່ ອນ ແ ່ ການ
ຕະກອນ. ແມນ ນຳພາ ເອົ າ ຕະກອນ ຈຳນວນ ຫຼວງ ຫຼາຍ ທີ່ ອດ ຸ ົມ ່ ຳ້ ຂອງ ສ ົມບູນໄປ ດວ ອາຫານ ຊຶ່ ງມຄ ມສຳຄ ັນ ສຳລ ັບ ຄວາມ ອາດ ີ ວາ ້ ຍທາດ ສາມາດໃນການໃຫຜ ົ ຜະລິດຂອງດິນບໍລິເວນນຳ້ , ເຊັ່ ນວາ່ ທະເລ ້ ນ ສາບ ແລະ ສາມລຽ່ ມປາກແມນ ັ ້ , ການຫຸ ຼ ດຜອ ່ ຳ້ ຂອງ. ສະນນ ່ ນ
ຈຳນວນ ຕະກອນ ຕາມ ລຳ ນຳ້ ທີ່ ອາດ ຈະ ເກີດ ຂນ ແມນ ຮນ ຸ ື້ ຈຶ່ ງ ່ ບ ັນຫາ ແຮງ. ປະມານເຄິ່ ງໜຶ່ ງຂອງຈຳນວນຕະກອນທງັ ໝດ ົ ທີ່ ໄຫຼ ໄປສູ່ ອາ່ ງ ແມນ ຕອນ ລມ ຸ່ ແມນ ຈາກ ແມນ ຕອນ ເທິງ. ຄາດ ່ ຳ້ ຂອງ ່ ມາ ່ ຳ້ ຂອງ ຄະເນວາ່ ບນ ັ ດາເຂື່ ອນໄຟຟ້ານຳ້ ຕກ ົ ທີ່ ກຳລງັ ກໍ່ ສາ້ ງ ໃນແຂວງ ຢຸນນານ ໃນປະເທດຈນ ີ ຈະເກັບກ ັກຕະກອນ ປະມານ 90 ສວ ່ ນ ຮອ ເຂື່ ອນ ອ່ ນໆ ທີ່ ມ ແ ສາ້ ງ ຕາມ ື ີ ຜນ ້ ຍຂອງຈຳນວນຕະກອນເລົ່ ານີ້. ລຳ ນຳ້ ຂອງ ໃນ ປະ ເທດ ລາວ ພອ ທງັ ເຂື່ ອນ ຕາມ ລຳແມນ ້ ມ ່ ຳ້ ສາຂາຈະ
ເພີ້ມຜ ົນ ກະທົບນຕ ີ້ ່ ມອີ ື ກ.
Upper Mekong Basin Lower Mekong Basin Mekong mainstream Mekong tributary Chinese dams Mainstream dams (planned)
,
Tributary dams (existing under construction and planned)
22
ການ ກະກຽມຕ່ ໍຜນ ການ ປຽນ ສະພາບ ອາກາດ ົ ກະທບ ົ ຈາກ ່ ແປງ ຄາດຄ ະເນວ າ ່ ອາ ່ ງແ ມ ນ ່ ຳ້ ຂອງຕ ອນລຸ່ມ ແ ມ ນ ່ ໜ່ ຶ ງໃ ນຂ ງົ ເຂດ ທີ່ ຈ ະໄດຮ ້ ັບ ຜນ ະທົບຫ ຼ າຍ ທ່ ີ ສ ດ ຸ ຈາກການ ປ່ຽນ ແປງສະພາບ ອາກາດ. ົ ກ
ນນັ ້ . ບ ັນດາພືດ-ສ ັດ ມີກ ານພ ົວພັນຢາ່ ງໃກສ ້ ດ ອງ ິ ກ ັບການເໜັ ງຕງ ີ ຂ ແມນ ໄປຕາມ ີ ານປບ ັ ປ່ຽນ ່ ຳ້ . ຮູບແບບການໄຫຼ ຕາມລະດູການ ທີ່ ມກ
ຄະນະກຳມະການລະຫວາ່ ງປະເທດ ກຽ່ ວ ກ ັບການປ່ຽນແປງສະພາບ
ການປ່ຽນແປງຂອງສະພາບອາກາດ ອາດຈະມອ ີ ດ ິ ທິພນ ົ ສຳຄ ັນ ຕໍ່
ອາກາດ (IPCC) ລະບຸວ າ່ ອຸນຫະພູມ ພ້ອມທັງປະລິ ມານນ ຳ້ ຝ ນ ົ
ກ ັບ ສວ ຂອງ ພືດ-ສ ັດ ແລະ ຜນ ລະບ ົບ ນ ເິ ວດ ົ ຜະລິດຂອງ ່ ນປະກອບ
ແລະ ປະລິ ມານການໄຫຼ ປະຈຳປີ ຈະເພີ້ ມຂື້ນ ແລະ ລະດ ັບນ ຳ້
້ , ຊຶ່ ງ ທະເລຈະສງ ູ ຂ ືນ ຈະກະທົບຕ່ ໍ ເຂດສາມລຽ່ ມປາກແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ຢ່າງຮນ ຸ ແຮງ. ການປຽ່ ນແປງຄາດຄະເນ ຂອງປະລິມານນຳ້ ຝ ົນ ແ ລະ ອຸນຫະພູມ
ວິທະຍາ. ້ ຂອງອນ ການປະສ ົມປະສານກ ັນລະຫວາ່ ງ ການເພີ້ມຂືນ ຸ ຫະພູມ ແລະ ການຫຼຸ ດລ ົງຂອງປະລິມານນຳ້ ຝນ ົ ໃນບາງຂ ົງເຂດຂອງອາ່ ງ ນຳ້ ຂອງ ອາດສ່ ງົ ຜນ ົ ໃຫ ້ປະລິມານການໄຫຼ ຫຸ ຼ ດລງົ ແລະ ລະດ ັບ
ຈະມທ ີ າ ່ ແຮງກະທົບຕ່ ໍ ກ ັບ ການໄຫຼ ຂອງແມນ ່ ຳ້ ຂອງ ເຮັດໃຫ້ມ ັນ
້ ທ່ ີ ດນ ນຳ້ ໄຕດ ິ ກ່ ຫ ໍ ຸ ຼ ດລງົ ເຊັ່ ນກ ັນ, ຊຶ່ ງຈະເຮັດໃຫ້ ເນືອ ິ ບໍ ລິເວນນຳ້ ້ ນ
ເພີ້ມ ປະລິມານ ນຳ້ ໃນ ລະດູແ ລງ້ ຊຶ່ ງ ຈະ ມຜ ີ ົນ ປະ ໂຫຍ ດຕໍ່ ກ ັບວຽກ ງານ
້ ນນ ຫຼ າຍຂືນ ເກີດ ການ ປ່ຽນ ແປງ ຢູ ໃ ເຂດ ດນ ັ ້ ອາດ ິ ບໍລິເວນນຳ້ ບາງ ່ ນ
້ ທັງໃນ ້ ຈະ ເພີ້ມຂືນ ລະດູຝ ົນ ແ ລະ ໃນ ລະດູແ ລງ້ . ການ ໄຫຼທ່ ີເພີ້ມ ຂືນ ້ ຄວາມສຽ່ ງ ກະສິກຳ ແ ຕວ ່ າ່ ມ ນ ຕ່ ໍຜ ົນກະທົບຈາກນຳ້ ຖວ ັ ຍ ັງຈະເພີມ ້ ມ ໃນ
ຊວ ລມ ຸ່ ແ ມນ ກຣະແຈ ແລະ ຢໃູ່ ນ ່ ງລະດູຝ ົນ. ເຂດຕອນ ່ ຳ້ ທີ່ ຢູແ ່ ຂວງ
ບາງ ແຫງ່ ຫຸ ຼ ດລ ົງ ໃນຂະນະທ່ ີພາກສວ ື ຂອງອາ່ ງທີ່ ໄດຮ ່ ນອ່ ນ ້ ັບນຳ້ ຝ ົນ ແຫງ່ ໄດ້.
ການ ພິຈາລະນາ ກຽ່ ວກ ັບ ວິທີການ ປບ ປ່ຽນ ແປງ ັ ຕ ົວເຂົ້າກ ັບການ
ເຂດສາມລຽ່ ມປາກແມນ ີ ວາມສຽ່ ງເປັນພ ິເສດ. ລ ັກສະນະ ່ ຳ້ ຂອງ ຈະມຄ
ສະພາບ ອາກາດແນວໃດນນັ ້ ຈຳ ເປັນຕ ອ ຄຳນຶງເຖິງ ປັດໃຈ ອ່ ນໆ ື ຂອງ ້ ງ
ຂອງຄວາມ ສຽ່ ງ ຍ ັງ ມ ຄ ແຕກ ຕາ່ ງ ກ ັນ ໃນ ແຕລ ຈດ ຸ ຂອງ ອາ່ ງ ີ ວາມ ່ ະ
ການປຽ່ ນແປງ ໃນ ເຂດອາ່ ງ ແມນ ຕອນລມ ຸ່ . ມ ະໂນພາບແຜນການ ່ ຳ້ ຂອງ
ແມນ ່ ຳ້ ຂອງ.
ໃນເຂດສາມລຽ່ ມແມນ ຸ ກຽ່ ວກ ັບໄພ ່ ຳ້ ຂອງ, ປັດໃຈສຳຄ ັນທ່ ີ ສດ
ນຳ້ ຖວ ຄະເນ ວາ່ ແ ມນ າກ ລະດ ັບ ນຳ້ ທະເລ ທ່ ີສ ງູ ຂ ນ ື້ . ຕ ົວ ້ ມ ຄາດ ່ ເກີດຈ
ພັດທະນາອາ່ ງ ໄ ດຖ ້ ກ າ້ ງຂນ າສຳລ ັບ ຂ ົງເຂດ ນ ີ້ ໂ ດຍອງີ ຕ າມ ແ ຜນ ື ສ ື້ ມ ພັດທະນາ ຂອງ 4 ປະ ເທດ ແມນ ພ ັດທະນາ ຊຶ່ ງປະກອບ ່ ຳ້ ຂອງ. ແຜນ ດວ ໄຟຟາ້ ນຳ້ ຕ ົກ ແ ລະ ຊ ົນລະປະທານ ທີ່ ຄ າດ ການ ້ ຍ ການສາ້ ງເຂື່ ອນ
ເລກ ຄາດ ຄະ ເນວາ່ ປະມານ 30 ສວ ຮອ ເຂດ ສາມ ລຽ່ ມປາກ ່ ນ ້ ຍ ຂອງ
ໄວ ໃ້ ນ ອກ ຂາ້ ງໜາ້ , ສ ົບ ທບ ກ ັບ ໜຶ່ ງໃນມະໂນພາບການ ປ່ຽນ ີ 20 ປີ ົ
ແມນ ໃນ ປະ ເທດ ຫວຽດນາມ ຈະຖກ ນຳ້ ຖວ ື ່ ຳ້ ຂອງ ້ ມ ຖາ້ ວາ່ ລະດ ັບ
ແປງ ສະພາບ ອາກາດ ຂອງ ຄະນະ ກຳມະການ ລະຫວາ່ ງປະເທດ ກຽ່ ວ
ປີ 2100.
ຈຳນວນໜຶ່ ງຂອງການ ປຽ່ ນ ແປງສະພາບ ອາກາດ ຕໍ່ ກ ັບ ການ ໄຫຼຂອງນຳ້
ນຳ້ ທະ ເລ ສູງ ຂນ ແມັດ ຊຶ່ ງ ຄາດການ ວາ່ ອາດ ຈະ ເກີດ ຂນ ກອ ື້ 1 ື້ ່ ນ ບ ັນຫາ ໂລກ ຮອ ວາ່ ຈະເຄື່ ອນ ຍາ້ ຍ ພືດ-ສ ັດ ບາງຈຳພວກ ້ ນ ຄາດ
້ ໄ ຂືນ ປທາງພາກເໜືອ ຫຼື ໄ ປເຂດທ່ ີສ ງູ ກ ວາ່ ໃນເຂດພສ ູ ງູ ເນື່ ອງຈາກ ວາ່ ພືດ-ສ ັດບາງ ຊະ ນດ ປບ ້ ັບ ອຸນຫະພູມໃດ ໜ່ ຶງເທົ່ າ ິ ສາມາດ ັ ຕ ົວໄດກ
ກ ັບການ ປຽ່ ນ ແປງ ສະພາບ ອາກາດ (IPCC) ຊີໃ ້ ຫເ້ ຫັ ນວ າ່ ຜ ົນ ກະທົບ ອາດຈະ ທດ ພດ ໄຟຟ້ານຳ້ ຕ ົກນີ້. ເຫດຜ ົນ ົ ແທນໂດຍ ແຜນການ ັ ທະນາ
ຕນ ົ້ ຕໍ ແມນ ົ ແລະ ່ ຍອ ້ ນການກ ັກເກັບນຳ້ ໄວໃ ້ ນເຂື່ ອນໄຟຟ້ານຳ້ ຕກ ເຂື່ ອນ ຊ ົນລະ ປະທານ.
23
ຜນ ຄມ ຸ້ ຄອງ ໄພນຳ ົ ກະທບ ົ ແລະການ ້ ຖວມ ້ ລ ົມມລ ໍ ະສມ ຸ ເຂດຮອ ແ ມນ ຸ່ ມີປ ະລິມານນຳ້ ຝ ົນ ້ ນ ໃນອາ່ ງ ່ ຳ້ ຂອງຕອນລມ
ປະຈຳ ລະດູສ ງູ , ສ່ງົ ຜ ົນ ໃຫເ້ ກີດມ ຈ ີ ັງຫວະ ນຳ້ ຖວ ໃນແຕລະປີ ແ ລະ ມີ ້ ມ
2 ລະດູທ່ ີແຕກຕາ່ ງກ ັນ – ລະດູຝ ົນ ແລະ ລະດູແລງ້ . ເຖິງແມນ ່ ວາ່
ໄພນຳ້ ຖວ ຽ່ ວເຂົ້າ ເສຍຫາຍຫຼາຍຮອ ້ ມສາມາດເຮັດໃຫ້ ຜ ົນການເກັບກ ້ ຍ ລາ້ ນໂດລາ. ຄວາມຫຍຸງ ້ ຍາກຂອງປະຊາກອນທີ່ ໜາແໜນ ້ ແລະ
ຄວາມ ອດ ຸ ົມສ ົມບູນ ຂອງ ທ່ ງົ ນຳ້ ຖວ ຄວາມ ວາ່ ປະຊາຊ ົນ ັ ້ ໝາຍ ້ ມນນ
ໄພນຳ້ ຖວ ເຮັດໃຫເ້ ກີດ ການ ເສຍ ຫາຍ ຮນ ຸ ແຮງ, ແຕ່ ້ ມຫລາຍ ສາມາດ
ຈຳນວນ ຫຼ ວງຫຼ າຍຈະ ມ ຄ ມສຽ່ ງ ຕ່ ໍ ກ ັບ ໄພ ນຳ້ ຖວ ໂດຍ ສະ ເພາະ ີ ວາ ້ ມ,
ວາ່ ນຳ້ ຖວ ມະ ດາ’ ກໍ່ ນຳ ຜ ົນ ປະໂຫຍດ ໃຫຍຫ ້ ມ ‘ທຳ ່ ຼ ວງມາໃຫ້.
ໃນປະ ເທດ ກຳປ ເູ ຈຍ ແລະ ໃນເຂດ ສາມ ລຽ່ ມ ປາກແມນ ໃນ ່ ຳ້ ຂອງ
ມູນ ຄາ່ ສະເລຍ ໄພ ນຳ້ ຖວ ຮນ ຸ ແຮງ ໃນ ເຂດ ອາ່ ງ ແມນ ່ ຂອງ ້ ມ ່ ຳ້ ຂອງ
ຕອນ ລມ ຸ່ ຄາດ ຄະ ເນປະມານ 60–70 ລາ້ ນ ໂດລາ ສະຫະລ ັດຕ່ ໍປ,ີ ໃນ
ປະເທດ ຫວຽດນາມ. ເຖິງ ຢາ ກ່ ຕ ສ ັນເຂດ ການ ນຳ ໃຊ ທ ດນ ໍ າມ, ການຈ ັດ ິ ສາມາດ ່ ງໃດ ້ ່ ີ
ຂະນະທ່ ີ ມູນຄາ່ ສະ ເລຍ ົ ະຕິ ່ ປະຈຳປີ ຂອງລາຍຮ ັບຈາກນຳ້ ຖວ ້ ມປກ
ຫຼຸ ດຜອ ່ ນຄວາມສຽ່ ງໄພນຳ້ ຖວ ້ ມ ໃນລະດ ັບຊຸມ ຊ ົນ ແ ລະ ຊ ວ ່ ຍ
ໄດຫ ທາ້ ທາ້ ຍ ແມນ ້ ຼ າຍກວາ່ 100 ເທົ່ າ. ບ ັນຫາ ່ ການຫຼຸ ດຜອ ່ ນ ມູນຄາ່
ນຳ້ ຖວ ິ ແມນ ້ ມອ ັນຕະລາຍທີ່ ນຳໃຊເຂົ ້ ້າໃນການຈ ັດສ ັນເຂດທ່ ີ ດນ ່ ມີ
ປະຈຳປີ ສາມາດບ ັນລຸ 8–10 ຕື້ໂດລາສະຫະລ ັດ, ໝາຍຄວາມວາ່ ແລະ ຜນ ລ ົບ ຈາກໄພນຳ້ ຖວ ົ ກະທົບທາງ ົ ້ ມ ໃນຂະນະທ່ ີ ຮ ັກສາຜນ
ໃນກ ານປ ກ ົ ປ ກ ັ ຮ ັກສາດິນ ບໍ ລິ ເ ວນນ ຳ້ , ໃ ນຂ ະນະທ່ ີ ແ ຜນທ່ ີ ໄ ພ
ຄວາມສຳຄ ັນ ຕ່ ໍກ ານວາງແຜນກລ ຸ ເສີນ ແລະ ວາງມາດຕະການ ໍ ະນີສກ
ປະ ໂຫຍ ດທີ່ ໄດກ ັ ້ າໃວ້. ້ າ່ ວມານນເອົ
ຄຸມ ໄພນຳ້ ຖວ . ້ ຄອງ ້ ມ
ຕາມລຳ ນຳ້ ຂອງ ແລະ ສາຂາ ຂອງ ແມນ ໃນ ເຂດ ຕອນ ເທິງ ທ່ ີ ່ ຳ້ ຂອງ
ຕາ້ ນນຳ້ ຖວ ອງ ້ ມ ສາມາດຫຸ ຼ ດຜອ ່ ນ, ແຕວ ່ າ່ ບ່ ໍໄດກ ້ ຳຈ ັດ, ຜ ົນກະທົບຂ
ຂອງ ໄພ ນຳ້ ຖວ ລຳ ນຳ້ ຂອງ ໄ ດຄ ຫຸ ຼ ດລ ົງ ໃນ ເຂດ ຕອນລຸມ ້ ມຕາມ ້ ອ ່ ຍໆ ່
ບາ້ ນ, ດງ່ ັ ທ ່ ີໄດ ເ້ ກີດຂ ນ ສາມ ລຽ່ ມປາກ ແມນ ປະເທດ ື້ ໃນເຂດ ່ ຳ້ ຂອງ ໃນ
ໃນ ເຂດ ຕອນ ທ່ ີ ລມ ຸ່ ຂອງ ປະ ເທດ ກຳປູ ເຈຍ ແລະ ເຂດ ສາມ ລຽ່ ມປາກ
ທີ່ ມປ ີ ະສິດທິ ພາບ ຊຶ່ ງໂດຍລວມແລວ ີ ນ ົ ກະທົບໜອ ້ ມ ັນມຜ ້ ຍຕ່ ໍ ກ ັບ
ໃນປີ 2008, ພາຍຸເຂດຮອ ຸ ແຮງ ໄດກ ້ ນຮນ ້ ່ ໃໍ ຫເ້ ກີດໄພນຳ້ ຖວ ້ ມ
ແມນ ໄຫຼ ເຂົ້າ ສປປ ລາວ ແລະ ປະເທດໄທ. ຄວາມຮນ ຸ ແຮງ ່ ຳ້ ຂອງ ຂອງນະຄອນຫຼ ວງວຽງຈ ັນ. ສະພາບນຳ້ ຖວ ດາ’ ຢູ່ ້ ມນ ີ້ ແມນ ່ ‘ທຳມະ ້ ໜອ ແມນ່ ຳ້ ຂອງ. ນ ຳ້ ຖວ ປະ ເທດ ກຳປູເຈຍ ້ ມກະທັນຫັນເກີດຂຶນ ້ ຍທີ່ ສຸດໃນ ແລະ ປະ ເທດ ຫວຽດນາມ.
ການສະກ ັດກນນ ລະ ການພັດທະນາໂຄງສາ້ ງ ັ ້ ຳ້ ຖວ ້ ມ ການສາ້ ງ ແ
ໄພນຳ້ ຖວ ຕ ີ ່ ໍກ ັບອາຄານ ແ ລະ ພື້ນຖານໂຄງ ລາ່ ງ. ການຍ ົກຍາ້ ຍ ້ ມ ທີ່ ມ ຫວຽດນາມ, ແມນ ຕະການ ຄມ ຸ້ ຄອງ ໄພ ນຳ້ ຖວ ໃນ ຂນທ ຖ່ ນ ັ້ ອ ິ ່ ມາດ ້ ມ ້ ງ
ສີ່ ງແວດລອ ຸ ຊຸມຊ ົນທັນທີຈາກຜ ົນ ້ ມ. ມ ັນໃຫກ ້ ານຊວ ່ ຍເຫຼືອບ ັນເທົ າທກ ກະທົບຂອງ ໄພນຳ້ ຖວ ຂະນະ ທ່ ີ ຍ ັງ ຄ ົງ ຮ ັກສາ ຜ ົນ ປະ ໂຫຍ ດ ທາງ ້ ມ, ໃນ
ການ ຄມ ຸ້ ຄ ອງ ຄວາມສຽ່ ງຈາກໄພນຳ້ ຖວ ້ ມ ກຽ່ ວຂອ ້ ງເຖິງ ແນວຄິດ
ເສດຖະກິດ ແລະ ມີທາ່ ແຮງທີ່ ເປັນ ມາດ ຕະການ ຫຸ ຼ ດຜອ ຄວາມ ສຽ່ ງ ່ ນ
ຂອງຊຸມຊ ົນທີ່ ສຽ່ ງຕໍ່ ໄພນຳ້ ຖວ ້ ມເພື່ ອວາ່ ພວກເຂົາຈະສາມາດດຳລງົ
ມາດຕ ະການໂ ຄງສ າ້ ງ ຄ ມ ຸ້ ຄ ອງຄ ວາມສ ຽ່ ງທ່ ີ ເປັ ນ ໂຄງສ າ້ ງ
້ ໃ ລິເລີມ ນຂນທ ການປບ ົວເຂົ້າກ ັບ ສະພາບນຳ້ ຖວ ັ້ ອ ິ ເພື່ ອເພີ້ມ ັ ຕ ້ ງຖ່ ນ ້ ມ
ຊີວດ ິ ໃນເວລານຳ້ ຖວ ົ ກະທົບທ່ ີ ເປັນປະໂຫຍດ ້ ມ ແລະ ຮ ັກສາຜນ
ຈາກ ນຳ້ ຖວ ້ ມ. ຜ ົນເສຍຫາຍຈາກໄພນຳ້ ຖວ ້ ມຕາມລຳນຳ້ ຂອງ ສວ ່ ນຫຼາຍແມນ ່ ມີ
ຈຸດສມ ຸ ຢປ ຫວຽດນາມ ແລະ ປະ ເທດ ກຳປູເຈຍ ຊຶ່ ງເປັນບອ ທ່ ີ ູ່ ະເທດ ່ ນ
ທີ່ ອາດ ຈະ ເກີດຂນ ອະນາຄ ົດ. ື້ ໄດໃ້ ນ
‘ຄວບ ຄມ ຸ ’ ນຳ້ ຖວ ເຊັ່ ນ ວາ່ ເຂື່ ອນ, ມີ ຜ ົນ ກະທົບໜອ ຕ່ ໍ ກ ັບ ການ ້ ມ, ້ ຍ
ຄຸມ ້ ຄອງຄວາມສຽ່ ງທ່ ີ ເກີດຈາກ ນຳ້ ຖວ ້ ມ, ໂດຍສະເພາະແມນ ່ ໃນ ປະເທດ ກຳປູເຈຍ ແ ລະ ໃນ ເຂດ ສາມ ລຽ່ ມປາກ ແມນ ປະເທດ ່ ຳ້ ຂອງ ໃນ ຫວຽດນາມ.