2015
Voorwoord Het Stedelijk Ontmoetingscentrum ‘Jonge Ouders’ is een samenwerkingsverband ten behoeve van de
Buro, Het Friesland College en Stenden Hoge-
naar andere instellingen, het begeleiden in het
(aanstaande) jonge ouders, die voor hun 24e een kind hebben gekregen. Het S-OJO is een plek waar ze
school. Concreet betekent dit dat het OJO een
behalen van een startkwalificatie en alle andere
elkaar kunnen ontmoeten, om zo hun netwerk te versterken en vereenzaming te voorkomen. Tevens
stedelijke functie heeft gekregen, waarbij alle
werkzaamheden en vormen van ondersteuning
wordt begeleiding geboden om schooluitval te voorkomen, een startkwalificatie te behalen en de ar-
ondersteuning aan jonge ouders vorm wordt
of coaching, zijn opgenomen als resultaat in
beidsmarkt te betreden. Een belangrijk aspect van deze ontmoeting is dat hij plaatsvindt binnen een
gegeven door de samenwerkende organisa-
dit jaarverslag.De ontwikkelingen die in 2015
leerbedrijf van Stenden Hogeschool. Succesfactoren hierin zijn ondersteuning en ontmoeting met leef-
ties. Vanuit iedere organisatie zijn professionals
zijn ingezet gaan in 2016 door. De jonge ouders
tijdsgenoten (studenten), geen professionals maar professionals in opleiding die al lerend de jonge ou-
ingezet en gekoppeld aan de student medewer-
kunnen ook in dit jaar weer rekenen op prakti-
ders tegemoet treden. Met deze werkwijze wordt in belangrijke mate voorkomen dat jonge ouders een
kers.
sche ondersteuning, coaching en een activitei-
beroep moeten doen op de hulpverlening. Gezamenlijk hebben we een grote groep jonge ouders in beeld.
ten aanbod waarbij hun vraag centraal staat. De Gemeente Heerenveen, waar het OJO een plaats heeft in het Friesland college, richt zich
Met dank aan alle medewerkers van het
ook op preventie. ‘Ze voelt zich verantwoorde-
Ontmoetingscentrum ‘Jonge Ouders’.
Een belangrijke vindplaats
Een effectieve manier van werken
Het S-OJO ziet de school als belangrijke vind-
Gebleken uit de resultaten die terug te vin-
plaats van de jonge ouders. Deze laagdrempeli-
den zijn in dit jaarverslag, is dat bovenstaande
ge aanpak van het S-OJO om vanuit de visie ‘de
samenwerking en de werkwijze een effectieve
MBO school als vindplaats’ netwerk- en sys-
manier van werken is. We hebben een plek in
teemsteun te organiseren, zodat de jonge ou-
de preventie -ketensamenwerking gekregen,
ders een startkwalificatie kunnen halen, werkt
zoals o.a. blijkt uit samenwerking met verlos-
goed. Jonge ouders vinden in de praktijk via het
kundigen, het project vroegsignalering en de
MBO gemakkelijk de weg naar het Ontmoe-
samenwerking met de sector Sociale Zaken
tingscentrum. Hierdoor krijgen de jonge ouders
Leeuwarden.
opgebouwd.
Aangepaste ondersteuningsstructuur
Het jaar 2015 is een jaar geweest waarin het
de gelegenheid om mee te doen in de huidige participatiesamenleving.
Door de decentralisatie van zorg vanaf 2015 zijn
lijk voor het tijdig bieden van passende ondersteuning en zetten in op het bouwen aan een stevige relatie met deze aanbieders’ (Beleidsplan zorg voor jeugd Heerenveen 2014). Het OJO is een aanbieder voor ondersteuning aan jonge ouders en hun kinderen en heeft een goede samenwerking met de Gemeente Heerenveen
S-OJO een professionaliseringsslag heeft gemaakt. Er is ingezet op het uitbreiden van het
Eén gezicht, één plan
de Gemeenten verantwoordelijk voor bijna alle
De doelstelling van het Stedelijk Ontmoe-
ondersteuning aan mensen. De ondersteuning
tingscentrum – preventief werken en zo nodig
aan jonge ouders valt dan ook binnen dit taken-
vroeg- interventie, past uitstekend bij de hui-
pakket. Gemeente Leeuwarden heeft ingezet
dige tendens van ‘nieuwe zorg’. Vraag gestuurd
op een stedelijke aanpak voor jonge ouders in
werken waarbij de jonge ouder wordt geacti-
co-creatie met diverse partijen in aanvulling op
veerd om gebruik te maken van eigen krachten/
de wijk- en schoolgerichte aanpak. Ze ziet het
mogelijkheden is een van de uitgangsprincipes
belang voor preventieve ondersteuning aan
van het S-OJO. Deze werkwijze maakt dat de
deze specifieke doelgroep. De ondersteunings-
toename naar geïndiceerde zorg reduceert. De
structuur voor jonge ouders in Leeuwarden
jonge ouders worden gekoppeld aan studenten,
is het afgelopen jaar aangepast, zodat deze
deze medewerkers kunnen als generalist ge-
efficiënter ingezet kan worden en daardoor
typeerd worden. Op alle leefgebieden is ken-
nog beter aansluit bij de wensen en behoeften
nis aanwezig zodat de jonge ouders te maken
van de jonge ouders, en aansluit op het nieuwe
krijgen met één persoon. Of te wel ‘één gezicht
preventiebeleid van de Gemeenten.
waarvan 58 actief participeren.
Vanaf 2015 werkt het S-OJO vanuit een gebun-
In dit jaarverslag kunt u de resultaten (facts)
één plan’. delde aanpak met Wellzo jongerenwerk, het
professioneel netwerk in Heerenveen. Veel,
Manager
nieuwe jonge ouders hebben de weg naar het
Anneke Kramer- Oostra
S-OJO gevonden. Eind december 2015 heeft het S-OJO in totaal 587 jonge ouders geregistreerd. Hiervan participeren er nog 275 jonge ouders actief tijdens activiteiten of individuele trajecten. Uitgesplitst betekent dit: In Leeuwarden 476 jonge ouders geregistreerd waarvan 217 actief participeren. In Heerenveen 111 jonge ouders geregistreerd
vinden die in 2015 zijn behaald. De ondersteuning aan de jonge ouders, het verwijzen
Inhoud 1. Het Stedelijke Ontmoetingscentrum 'Jonge ouders’....7
5 Resultaten methodische werkwijze.......................................... 39
1.1 Doelgroep................................................................................................................. 7
5.1 Methodische werkwijze...................................................................................39
1.2 Visie........................................................................................................................... 7
5.2 Leerlijn...................................................................................................................39
1.3 Doelstelling.............................................................................................................9 1.4 Werkwijze................................................................................................................9 1.5 Leerbedrijf............................................................................................................. 11
2 Inhoudelijke uitgangspunten.......................................................... 13
6 Resultaten onderwijs............................................................................... 41
2.1 Leeuwarden...........................................................................................................13
6.1 Stagiaires en medewerkers 2015....................................................................... 41
2.2 Heerenveen............................................................................................................13
6.2 Resultaten onderzoek stagiaires en medewerkers...................................42
2.3 Personeelsoverzicht........................................................................................... 14 2.4 Organisatiestructuur......................................................................................... 14 2.5 Organogram 2015................................................................................................17
3 Resultaten 2015 gericht op het aanbod................................19
7 Resultaten Jonge Ouders..................................................................... 47
3.1 Activiteiten.......................................................................................................... 20
7.1 Geregistreerde jonge ouders..............................................................................47
3.2 Individuele ondersteuning en begeleiding.............................................. 26
7.2 Geregistreerde jonge ouders 2015.................................................................. 48
3.3 Voorlichting en workshops............................................................................ 30
7.3 Ondersteuning richting de arbeidsmarkt en monitoring
3.4 Outreachend werken..........................................................................................31
Leeuwarden 2015................................................................................................. 48 7.4 Resultaten Social Media..................................................................................... 49
4 Netwerk resultaten 2015.................................................................... 35
8 FinanciĂŤn..................................................................................51
Het Stedelijke Ontmoetingscentrum 'Jonge ouders'
1
Het Stedelijke Ontmoetingscentrum 'Jonge ouders’ 1.1 Doelgroep Onder het begrip jonge ouders verstaan wij: Zwangere meiden, aanstaande vaders en jonge ouders die voor hun 24e levensjaar hun eerste kindje hebben gekregen tot en met 27 jaar.
1.1.1 Beschrijving van de doelgroep Er zijn in Nederland veel jonge ouders die het prima redden, al dan niet gesteund door hun partner en/of familie. Maar er zijn ook jonge ouders die wel degelijk hulp nodig hebben van derden. Voor deze kwetsbare groep (degenen die het moeilijker hebben) zijn de problemen vaak terug te voeren op het sociaal isolement waarin de jonge vrouwen raken (Keinemans 2010). De problemen die deze jonge ouders ondervinden zijn complex. De jonge vrouwen worden zwanger op een moment dat ze volop in ontwikkeling zijn naar volwassenheid. Op hun schouders rust een dubbele taak: terwijl ze zelf nog jongere zijn, moeten ze al ouder zijn van
hun kind. In sommige gevallen betekent het voor de moeder het einde van de relatie met de vriend. Ze wordt dan niet alleen moeder, ze wordt een alleenstaande moeder. Vervolgens komt ze voor een scala aan dilemma’s te staan wat betreft werk, opleiding, zorg voor het kind, reacties uit de omgeving, huisvesting en uitkering. Bij veel jonge ouders is daarnaast sprake van een ‘multi-problem situatie’: ze hebben een ongestructureerd leven, een afgebroken schoolopleiding, weinig steun van familie, relatieproblemen, huisvestingsproblemen, geldproblemen en nauwelijks een inkomen. Dit heeft effecten op het leven van ouder en kind (www. fiom.nl bezocht in maart 2010 & Kramer-Oostra 2014).
1.2 Visie Stedelijke Ontmoetingscentrum Jonge Ouders is een samenwerkingsverband ten behoeve van de (aanstaande) jonge ouders, met als doel een laagdrempelig ontmoetingscentrum voor jonge
Mw. M. van der Zwaag, medewerkster van het S-OJO, beschrijft de doelgroep als volgt: ‘De jonge ouders zijn een doelgroep die sterk uiteenloopt in achtergrond, karakter en leefsituatie. Kortom de draaglast en draagkracht varieert. De overeenkomst van alle jonge ouders die het S-OJO bezoeken is dat ze versterkt (empowert) willen worden in hun Eigen Kracht. Dit is niet een expliciete vraag die ze stellen maar het is een gevolg van de ontmoeting binnen het centrum. Jonge ouders komen bij het Ontmoetingscentrum en delen ervaringen uit met andere ouders waardoor ze elkaar versterken en wanneer ze om informatie en advies vragen aan de medewerkers worden ze door hen versterkt. Kenmerkend voor de doelgroep is dat ze om ondersteuning vragen op één of meerdere leefgebieden, dit kan zijn op het gebied van: huisvesting, financiën, sociaal functioneren, psychisch functioneren, zingeving, lichamelijk functioneren, praktisch functioneren en dagbesteding’ (M van der Zwaag maart 2011)
Jaarverslag 7
1.3 Doelstelling
ouders te creëren, waar ze een plek hebben om
lening. Het S-OJO ziet de school als belangrijke
elkaar te ontmoeten. Het biedt hen de moge-
vindplaats van de jonge ouders. Deze laagdrem-
lijkheid elkaar te ontmoeten, hun netwerk te
pelige aanpak van het OJO om vanuit de visie ‘de
versterken en vereenzaming te voorkomen.
MBO school als vindplaats’ netwerk- en sys-
Tevens wordt begeleiding geboden om school-
teemsteun te organiseren, zodat de jonge ou-
uitval te voorkomen, een startkwalificatie
ders een startkwalificatie kunnen halen, werkt
te behalen en de arbeidsmarkt te betreden.
goed. Jonge ouders vinden in de praktijk via het
Belangrijk aspect van deze ontmoeting is dat
MBO gemakkelijk de weg naar het Ontmoe-
hij plaatsvindt in een leerbedrijf van Stenden
tingscentrum. Hierdoor krijgen de jonge ouders
Hogeschool. Succesfactoren hierin zijn on-
de gelegenheid om mee te doen in de huidige
dersteuning en ontmoeting met leeftijdsge-
participatiesamenleving. De groep jonge ouders
noten (studenten), geen professionals maar
die niet in beeld is bij andere instanties (uit-
professionals in opleiding die al lerend de jonge
kering, school, OJO, wijkteam) wordt door het
ouders tegemoet treden. Met deze werkwijze
aanpak Trotse Ouders opgespoord.
wordt in belangrijke mate voorkomen dat jonge ouders een beroep moeten doen op de hulpver-
8 Jaarverslag
Het S-OJO biedt ondersteuning bij het creëren van een netwerk rondom de jonge ouders, zodat ze wederom zelfstandig en zelfredzaam worden. Hierin worden professionals, studenten (MBO-HBO), maar ook vrijwilligers ingezet. We bieden praktische ondersteuning en houden een oogje in het zeil. We faciliteren in praktische behoeften. Op basis van de vragen en behoeften die de jonge ouder zelf heeft, wordt gekeken welke ondersteuning en faciliteiten nodig zijn. De vragen kunnen uiteenlopend zijn en liggen op het terrein van: ervaringen uitwisselen, opvoedingsondersteuning, scholing, financiën, sociale relaties en wonen, maar ook aandacht. Door het netwerk te verstevigen, en/of waar nodig op te bouwen, voorkomen of doorbreken we het sociale isolement van de jonge ouders. De jonge ouders geven zelf aan op welke gebieden zij steun wensen: hun vragen staan centraal. Door de ondersteuning probeert het
krijgt. Alle activiteiten, de gesprekken, de ondersteuning, het outreachend opsporen en het winkeltje vinden hier hun huisvesting.
1.4 Werkwijze In 2015 zijn in Leeuwarden de vier organisaties overgegaan tot bundeling van de activiteiten voor jonge ouders in een Stedelijk Ontmoetingscentrum. Vanaf 2015 treden we op als één organisatie, waarbij we de succesfactoren willen handhaven en tevens aansluiten bij de 3D ontwikkelingen in Leeuwarden. Het OJO Heerenveen wordt gemonitord vanuit het S-OJO en aangestuurd door de manager van het S-OJO als geheel. Het leerbedrijf is hierbij een belangrijke werkwijze, waarbij jongeren ingezet worden voor jongeren. Daarbij is het uitgangspunt dat een aparte aanpak van de doelgroep jonge ouders in aanvulling op de wijk- en schoolgerichte een toegevoegde meerwaarde is in de preven-
S-OJO te voorkomen dat alledaagse problemen
tieketen. Uitgangspunt is het voorkomen dat
uitgroeien tot ernstige en langdurige.
jonge ouders in aanraking (moeten) komen met de hulpverleningen in een werkwijze die
Het S-OJO is één centraal stedelijk punt met
er op gericht is de positie van de jonge ouders
een integrale aanpak waar het gehele aanbod
te versterken. Dit doen wij door een bundeling
aan ondersteuning voor de jonge ouders vorm
in het aanbieden van de activiteiten die gericht
Jaarverslag 9
zijn op het versterken van hun eigen netwerk en mogelijkheden om (zelfstandig) richting te geven aan hun eigen leven. Alle activiteiten en het winkeltje geven we vorm in een centraal ontmoetingscentrum waar de jonge ouders in Leeuwarden alle dagen de mogelijkheid hebben om naar binnen te kunnen lopen. En in Heerenveen 2 dagen in de week. De bundeling van activiteiten biedt mogelijkheden welke we willen uitbouwen. De huisvesting van het pand ligt naast of in het Friesland College, een belangrijke ‘vindplaats’ van jonge ouders. Ze kunnen tussen de lessen door binnenlopen. Uit gesprekken met jonge ouders is gebleken dat huisvesting in of vlakbij het MBO voor hen het binnenlopen bij het ontmoetingscentrum eenvoudiger maakt. De drempel wordt als laag ervaren.
1.4.1 Kernbegrippen zijn: Laagdrempelige voorziening dag op ieder moment binnen kunnen stappen,
in de organisatie en dragen op deze manier
dit kan zijn voor informatie, advies of het op-
verantwoordelijkheid (Kramer-Oostra, 2008).
zoeken van contact. Ze hoeven hiervoor geen
Studenten worden ingezet als buddy’s en bie-
afspraak te maken.
den op deze manier praktische ondersteuning en houden een oogje in het zeil. Ze faciliteren
Ondersteuning in dagelijkse gang van zaken
in praktische behoeften. Op basis
Wanneer een jonge ouder problemen onder-
van de vragen en behoeften die
vindt op één van de leefgebieden, wordt een afspraak met hem of haar gepland zodat er actie kan worden ondernomen rondom het probleem. Een ontmoetingsplek
ontmoetingscentrum. Bij sommige gevallen is
ten van hun sociale netwerk en het in contact
dit niet nodig, er is voldoende netwerk en vang-
komen en blijven met anderen.
net beschikbaar. Bij sommige gevallen gaat het om niet willen of niet kunnen wegens een
Empowerment
beperking, stoornis of een gemiste kans. Door
Het ontwikkelen van een positief zelfbeeld en
op de doelgroep die niet of nauwelijks in beeld zijn bij de hulpverlening. De voorlichtingsactiviteiten op scholen zijn geïntegreerd in de aanpak zodat er meerdere scholen bereikt kunnen worden. Tevens willen we insteken op de jonge vaders, welke moeilijk
het omgaan met veranderingen in de situatie. Vraaggericht werken
tijkgericht onderzoek aanbevelingen meegeven over deze leerbedrijf constructie. Deze werkwijze maakt dat de toeleiding van jonge ouders naar school, werk of vrijwilligerswerk hiermee geoptimaliseerd kan worden. Tevens biedt het de jonge ouders de mogelijkheid onder begeleiding te oefenen in de praktijk.
gekeken welke ondersteuning en faciliteiten nodig zijn. Studenten stimuleren de jonge ouders om
die manier steviger en zelfstandiger richting te kunnen geven aan hun leven. De samenwerking geeft mogelijkheid tot het uitbouwen van het leerbedrijfprincipe. Het idee is om meerdere opleidingen te betrekken bij deze ontwikkelingen. Het ligt in de mogelijkheid om de jonge ouders die een opleiding volgen of vrijwilligers werk moeten
Er wordt altijd gehandeld vanuit de vraag van
verrichten (in beweging moeten
de jonge ouder.
komen richting de arbeidsmarkt) hier meer op in te zetten. Hierbij
Community building
wordt gedacht aan de verschil-
Met elkaar bezig zijn tijdens verschillende
lende opleidingen, bijvoorbeeld;
activiteiten waarbij de jonge ouders een groep
pedagogische medewerker, administratief medewerker, hout-
Leeuwarden gedacht aan het ontwikkelen van
Gezinsondersteuning
ledikantjes etc. van het winkeltje
activiteiten voor jonge vaders waarbij er moge-
Wanneer er bij jonge ouders vragen ontstaan
lijk gebruik gemaakt kan worden van de techni-
zijn over de opvoeding of andere zaken rondom
sche ruimten binnen het Nordwin College
het gezin, dan kan het S-OJO hier een coaching-
van het outreachend opsporen. Er wordt in
en Pedagogiek kunnen door middel van prak-
de jonge ouder zélf heeft, wordt
gaan vormen en weten wat ze aan elkaar hebben.
aansluiten bij het huidige aanbod, door de inzet
Hbo studenten van de opleidingen SPH, MWD
hun netwerk te verstevigen om op
kunnen ontmoeten. Dit zorgt voor het vergro-
opgezocht. Het “Trotse Ouders” team richt zich
Hbo-studenten. Deze bevinden zich in een contextrijke leeromgeving, ze draaien volop mee
Niet alle jonge ouders vinden de weg naar het
werken wordt de moeilijk te bereiken doelgroep
Het S-OJO is een leerbedrijf voor Mbo- en
Het S-OJO is een plek waar de jonge ouders over
Het is een plek waar de jonge ouders elkaar
middel van outreachend en vindplaatsgericht
1.5 Leerbedrijf
bewerking (jonge vaders die de kunnen opknappen.
straject op inzetten.
10 Jaarverslag
Jaarverslag 11
Resultaten in het onderwijs
2
Inhoudelijke uitgangspunten 2.1 Leeuwarden Het S-OJO wordt vorm gegeven als één orga-
2.2 Heerenveen Het OJO in Heerenveen wordt vorm gegeven
nisatie, die werkt vanuit één fysieke plek. De
door Stenden Hogeschool, het Friesland Colle-
organisatie wordt aangestuurd door een stuur-
ge en de gemeente Heerenveen (CJG). Ook hier
groep, bestaande uit vertegenwoordigers van
wordt gewerkt vanuit één fysieke plek in de
Wellzo, Het Buro, het Ontmoetingscentrum
school. Het OJO heeft in Heerenveen een goede
Jonge Ouders, Stenden Hogeschool, de ge-
ketensamenwerking met o.a. de ’meitinkers’,
meente Leeuwarden en het Friesland College.
die verdeeld zijn over de woonservicezones, het
Vanaf 1 januari 2016 zal WELLZO in Leeuwarden
VerloskundigSamenwerkingsVerband (VSV) en
de rol van de penvoerder invullen. Dit betekent
de Caleidoscoop jongerenwerk. Binnen deze
dat WELLZO, samen met de manager S-OJO,
ketensamenwerking zijn preventie en vroegsig-
namens de vier partners het formele aanspreek-
nalering de belangrijkste pijlers. De organisatie
punt is voor de gemeente Leeuwarden, zorg
wordt aangestuurd door dezelfde stuurgroep
draagt voor een integrale aanvraag voor een
als Leeuwarden met uitzondering van Wellzo.
subsidie en de verantwoording daarvan. WEL-
Stenden Hogeschool is eindverantwoordelijk
LZO draagt zorg voor een jaarplan, jaarverslag
voor het OJO. Dit betekent dat de manager
en sluitende begroting en is verantwoordelijk
ook hier het eerste aanspreekpunt is voor de
voor de personele bezetting en continuïteit van
gemeente Heerenveen en verantwoordelijk is
het S-OJO. De inzet van stagiaires en ontwikke-
voor het jaarverslag, een sluitende begroting en
ling van het leerwerkbedrijf voor HBO en MBO
continuïteit in de personeel bezetting.
scholen in Leeuwarden wordt geborgd, ook in de nieuwe situatie.
Jaarverslag 13
2.3 Personeelsoverzicht Vanuit de verschillende organisaties zijn onderstaande personen bij het project betrokken. Vanuit Stenden hogeschool zijn vier personen betrokken bij het S-OJO.
Mw. A. Schokker Head of School Social Work and Arts Therapies.
Mw. A. Kramer-Oostra
Binnen het Buro zijn er twee personen betrokken bij het S-OJO
Mw. H. De groot Projectleider
Mw. A. Brouwer Maatschappelijk werkster Medewerkers/Stagiaires (Het overzicht is te vinden onder paragraaf ‘resultaten stagiaires’.)
Manager S-OJO
2.4 Organisatiestructuur
Mw. M. v/d Zwaag
Door de kanteling naar een participatie samen-
Sociaal werker jonge ouders
leving en de daarmee verbonden veranderingen
Mw. H. Dijkstra Onderzoeker Stenden Hogeschool Binnen het Friesland College zijn drie personen betrokken bij het S-OJO.
Dhr. P. v.d Heijden
binnen het S-OJO, is het afgelopen jaar de organisatiestructuur hierop aangepast. In deze paragraaf is de organisatie structuur beschreven.
2.4.1 Stuurgroep De stuurgroep bestaat uit de bestuurders van de organisaties die tezamen het S-OJO vormen.
Doelstelling stuurgroep: Stuurgroep bespreekt doelstelling en algemene beleidslijnen van het Ontmoetingscentrum en besluit daarover. Stuurgroep is gesprekspartner voor gemeente voor ontwikkelingen betreffende Jonge Ouders.
2.4.2 Afstemmingsgroep De afstemmingsgroep is bestemd voor een vertegenwoordiging vanuit de verschillende organisaties, te noemen: Wellzo, Het Buro, Gemeente Leeuwarden, Stenden Hogeschool en het Friesland College.
»»
Stuurgroep beslist over deelname, star-
ten of beëindigen samenwerking instel-
lingen van Stedelijk Ontmoetingscen-
trum Jonge Ouders;
»»
Stuurgroep maakt afspraken over on-
men van ondersteuningsvormen en onderwijs
derlinge taakverdeling instellingen;
en toekomstperspectief creëren.
»»
Stuurgroep stelt samenwerkings
-overeenkomst vast; »»
Stuurgroep doet subsidieaanvraag ge-
meenten, stelt begroting en jaarplan
vast en rapporteert over voortgang.
Doelstelling afstemmingsgroep: Het volgen en initiëren van ontwikkelingen ten behoeve van de ondersteuning voor de jonge ouders en hun systeem, het op elkaar afstem-
»»
Bespreken van het samen-
werkingsverband; »»
Bespreken van de diverse te bedienen
doelgroepen jonge ouders;
»»
Afstemming over de inzet van expertise;
»»
Afstemming m.b.t. de samenwerking in
de ketenzorg; »»
Ontwikkelingen volgen en initiëren
(sociale innovatie);
Mw. A. de Groot
»»
Het volgen en initiëren van onder-
Zorgcoördinator Studenten Service Centrum
zoekslijnen.
Mw. C. Lourens-Oterdoom
2.4.3 Ketensamenwerking
Directeur Studenten Service Centrum
Zorgcoördinator Studenten Service Centrum Binnen Welzijn Centraal zijn er twee personen betrokken bij het S-OJO.
Mw. E. De Haan Manager Jeugd & Onderwijs
Mw. Z. plemp van Duivenland
De keten bestaat uit een representatieve vertegenwoordiging van de organisaties uit de stuurgroep van het S-OJO en de nauw betrokken organisaties. De samenstelling van de keten wordt gedragen door de stuurgroep en zijn vakbekwame mensen die praktische ervaring hebben in het werken met de doelgroep jonge ouders.
Jongerenwerker
14 Jaarverslag
Jaarverslag 15
2.5 Organogram 2015 Stedelijk OJO
Gemeente Leeuwarden
aires en vrijwilligers. De manager is verbonden met de opdrachtgever en de stuurgroep.
Jonge ouders
Jonge Ouders Sociale wijkteams
hiërarchisch leiding aan de professionals, stagi-
Fier Fryslân
Scholen systeem
* Daar waar gemeente Leeuwarden staat kunt u ook gemeente Heerenveen lezen. Met de wijkteams wordt in Heerenveen de woonservicezones bedoeld.
Het S-OJO gaat uit van het Bottum-up perspec-
Stuurgroep
tief. Dit houdt in dat de belangen, wensen en
De stuurgroep neemt besluiten ten aanzien
behoeften van de jonge ouder leidend zijn in de
van het samenwerkingsverband, bespreekt de
geboden ondersteuning vanuit de organisatie.
te bedienen doelgroep, maakt afspraken over
Tevens vindt om de drie maanden de jonge
de werkwijzen en de inzet van expertise, volgt
ouderraad plaats en wordt het aanbod van het
en initieert de ontwikkelingen ten behoeve van
S-OJO mede hierop afgestemd.
de ondersteuning voor de jonge ouders en hun systeem.
Stagiaires en vrijwilligers De stagiaires en vrijwilligers leveren een bij-
Afstemmingsgroep
drage aan de ontwikkeling van de beroepsme-
De afstemmingsgroep volgt en evalueert de
thodiek en de wetenschappelijke verankering
ontwikkelingen van het S-OJO, ze geven des-
hiervan. Door onder meer praktijk gestuurd
kundig advies over de ondersteuning aan jonge
onderzoek te verrichten, praktijktheorieën te
ouders en bieden input betreffende de ontwik-
ontwikkelen en nieuwe vragen en ontwikkelin-
kelingen. De afstemmingsgroep staat in verbin-
gen te doordenken op de consequenties voor
ding met de stuurgroep en brengt haar experti-
bestaand beleid en de methodiek. Van de sta-
se ten behoeve van de doelgroep in.
giaire en vrijwilliger wordt verwacht dat ze een aandeel hebben in het organiseren van activiteiten en coachingsgesprekken ten behoeve van
Doel ketensamenwerking:
de doelgroep. Stagiaires en vrijwilligers draaien
Een stevig gecoördineerde samenwerking vanuit een integrale aanpak, het waarborgen en effi-
mee in de organisatie rondom het S-OJO en
ciënter inzetten van de ondersteuningsstructuur aan jonge ouders, die aansluit bij hun wensen en
vallen onder de verantwoording van de mede-
behoeften.
werkers en manager.
Subdoelstellingen:
Professionals MBO & HBO
»»
Investeren in het versterken van de generalistische ondersteuning aan de jonge ouders.
De professional moet verantwoording afleg-
»»
Het versterken van collectieve voorzieningen en het verbeteren van de leefbaarheid in de
gen aan de manager. De professional is mede-
wijken door middel van samenwerking met de wijkteams.
»»
Snelle signalering en bespreking van problemen met specialisten uit de wijk- en scholenteams
en Fier Fryslân
»»
Snellere interventies en hulp op maat bij vragen en problemen, om zo het beroep op gespeci-
Stagiaires
Vrijwilligers
contacten met het werkveld, de jonge ouders en het netwerk en geeft hiërarchisch leiding aan de
Professionals MBO & HBO
Manager
verantwoordelijk voor het onderhouden van
Stuurgroep
Afstemmingsgroep
stagiaires en vrijwilligers.
aliseerde ondersteuning te verminderen
Manager
»»
Een bijdrage leveren aan de zelfredzaamheid van de jonge ouder, zodat deze in staat is zelf-
De manager bewaakt overstijgend en strate-
standig en verantwoord voor het gezin te zorgen en deze te onderhouden
»»
Bieden van ondersteuning waardoor lange-termijn problemen bij jonge ouders voorkomen
worden door beschermende factoren te vergroten en risicofactoren te verkleinen.
16 Jaarverslag
Jonge Ouders
gisch de voortgang van het ontmoetingscentrum als geheel. De manager moet verantwoording af leggen aan de stuurgroep en geeft
Jaarverslag 17
Resultaten 2015 gericht op het aanbod
3
Resultaten 2015 gericht op het aanbod
In deze paragraaf zijn de resultaten die behaald zijn in Leeuwarden en Heerenveen terug te vinden. Het aanbod van het Ontmoetingscentrum is te verdelen onder vier elementen. 1. Activiteiten Jaarlijks
Kwartaal
Maandelijks
Wekelijks
Uitje
Zwangerschapsgym
Lunchbijeenkomst
23+ groep Leeuwarden
Kerstdiner
Zwemmen
Jonge moedergroep Heerenveen
Jonge ouderraad
Activiteit
Inloop
Jonge moedergroep Heerenveen
Winkeltje
Leeuwarden
2. Individuele ondersteuning en begeleiding »»
Individuele coachingstrajecten als: opvoedingsondersteuning, praktische ondersteuning,
financiële ondersteuning, huiswerktrajecten etc.
»»
Re-integratie
»»
Intake
3. Voorlichting en workshops »»
Seksuele voorlichting
»»
Voorlichting over de leefwereld van de
»»
Prenatale voorlichting op scholen en
jonge ouders
jonge ouders
»»
Voorlichting werkveld S-OJO op scholen
»»
Voorlichten met betrekking tot kind en
binnen het sociaal opleidingsdomein en
veiligheid, kinderziekten, gezonde voe-
wijk en dorpen teams en hulpverlenings-
ding ouder en kind, combinatie school
instanties
en kind.
»»
Inloopspreekuur bij Bonnehus en
»»
Financiële voorlichting
Dochter&Zn (voor jonge ouders over het
»»
Diverse vraaggerichte workshop aan
S-OJO)
jonge ouders en scholen
Jaarverslag 19
4. Outreachend werken
Specificatie van alle activiteiten 2015 Activiteit
Leeuwarden
Heerenveen
Lunchbijeenkomst
1.
13 januari
1.
16 januari
2.
3 februari
2.
6 februari
3.
10 maart
3.
13 maart
4.
14 april
4.
10 april
5.
19 mei
5.
22 mei
6.
2 juni
6.
5 juni
7.
15 september
7.
18 september
8.
6 oktober
8.
9 oktober
9.
3 november
9.
6 november
10.
1 december
10.
4 december
1.
19,20 januari
1.
23 januari
Het S-OJO heeft in 2015 diverse activiteiten georganiseerd. Centraal tijdens deze activiteiten stonden;
2.
16,17 februari
2.
20 februari
het elkaar ontmoeten/netwerk vergroten, ervaringen van het ouderschap delen en de combinatie
3.
23,24 maart
3.
27 maart
school, kinderen en opvoeden. De meerwaarde van de activiteiten is onder andere zichtbaar in het
4.
20,21 april
4.
24 april
feit dat jonge ouders elkaar leren kennen tijdens de activiteiten en elkaar ook buiten het S-OJO weten
5.
25,26 mei
5.
29 mei
te vinden. Op deze manier wordt het sociale netwerk en de relaties van de jonge ouder opgebouwd
6.
15,16 juni
6.
29 juni
en versterkt. Medewerkers hebben tijdens de activiteiten de gelegenheid om de interactie tussen
7.
28,29 september
7.
25 september
ouder en kind te observeren en er kan geïntervenieerd worden op het handelen van de jonge ouder in
8.
26,27 oktober
8.
30 oktober
individuele coaching gesprekken.
9.
16,17 november
9.
4,11 december
10.
14,15 december
»»
Outreachend werken, de straat op, de supermarkt in om jonge ouders aan te sporen
»»
Jonge ouders (waar zorgen om zijn) die onder de radar verdwijnen actief opsporen, bemoei-
zorg. »»
Jonge ouders vanuit de vroegsignalering actief benaderen
»»
Wijkgerichte activiteiten als specialist (deelname wijkteam Noord)
»»
Huisbezoek
Er wordt gerapporteerd aan de hand van de vier elementen; activiteiten, individuele ondersteuning en begeleiding, voorlichting en workshop en outreachend werken.
3.1 Activiteiten
Ouder-kind zwemmen
Ieder jaar organiseert het S-OJO uitjes voor de jonge ouders en wordt het kerstdiner of, in Heerenveen, de kerstbrunch georganiseerd. Deze activiteiten zijn zeer geliefd bij de jonge ouders. In 2015 hebben we er voor gekozen om in totaal in Leeuwarden 50 personen per activiteit persoonlijk uit te nodigen, waardoor de activiteiten ook vol zaten. In Heerenveen hebben gemiddeld 30 personen aan
Jonge moedergroep
Iedere vrijdagochtend
Eens per maand
23+ groep
Iedere donderdagochtend
Eens per twee weken op vrijdag ochtend
de uitjes deelgenomen. Het observeren en rapporteren en daarna middels een individueel coachingsgesprek interveniëren staat hierbij centraal. Door middel van de activiteiten wordt gewerkt aan een aantal algemene doelstellingen;
Valentijns feest
11 februari
13 februari
Beautymiddag
18 maart
20 maart
22 april
17 april
»»
Jonge ouders elkaar laten ontmoeten op een ontspannen wijze, zodat daarmee het netwerk
Themamiddag gezonde
uitgebreid kan worden met gelijkgestemden
voeding
»»
Het aanbieden van vraaggerichte informatie en advies op een laagdrempelige manier
Fotoshoot
13 mei
15 mei
»»
De jonge ouder in haar eigen kracht zetten
»»
Het voorkomen of doorbreken van sociaal isolement door actieve participatie te vragen
Uitje
24 juni
26 juni
»»
De jonge ouder ondersteunen bij het behalen van een startkwalificatie
Zomerfeest
9 september
11 september
Uitje
23 oktober
Lampion knutselen
11 november
Themamiddag samen
25 november
27 november
17 december
18 december
spelen kun je leren Kerstfeest
20 Jaarverslag
Jaarverslag 21
3.1.1 Jonge ouderraad In 2015 heeft twee keer een jonge ouderraad plaatsgevonden. De jonge ouderraad bestaat uit twee medewerkers van het S-OJO en een aantal jonge ouders die ondersteuning krijgen vanuit het S-OJO. Het S-OJO vindt het belangrijk aan te sluiten bij de belangen van jonge ouders. Tijdens de jonge ouderraad geven jonge ouders hun mening over de afgelopen activiteiten en geven ze aan waar zij de komende tijd behoefte aan hebben en wat hun wensen zijn. Om activiteiten beter te laten aansluiten op de wensen en behoeften van de jonge ouders, is het goed om te weten wat de ervaringen en meningen van de jonge ouders zijn. Op deze manier wordt de kwaliteit van de activiteiten
des wordt er geen zwemmen aangeboden. On-
de vloer van het zwembad omhoog gaan. De
broodjes, diverse soorten beleg en drinken. De
der begeleiding kunnen jonge ouders met hun
kinderen kunnen dan zelf in het zwembad
lunchbijeenkomst is voor de jonge ouders een
baby’s en kinderen zwemmen. Dit vindt plaats
staan, als hier behoefte aan is. Het afgelopen
laagdrempelige manier om elkaar te ontmoeten.
in groepsverband en op deze manier kan het
jaar hebben alle zwemgroepen 10 keer plaats
Tijdens het lunchen kunnen zij ervaringen en
netwerk van de jonge ouders worden vergroot.
gevonden, zowel in Leeuwarden als in Hee-
tips met elkaar uitwisselen. Bij de lunchbijeen-
Er mogen maximaal 12 jonge ouders deelne-
renveen. Vanaf oktober 2015 is in Heerenveen
komst zijn twee medewerkers van het S-OJO
men aan deze activiteit. Het zwemmen is een
een behoorlijke toename in opkomst te merken,
aanwezig om het gesprek aan te gaan met de
middel om kinderen op vroege leeftijd te leren
via de vroegsignalering kwam er een behoorlijk
jonge ouders. De bijeenkomst wordt vaak druk
wat water met hen doet en de hechting tussen
aantal jonge moeders bij, die door het ontmoe-
bezocht en een opvallend gegeven is dat ook
ouder en kind wordt door het zwemmen ver-
tingscentrum zijn gestimuleerd het water in te
de vaders gemakkelijk aansluiten. In het eerste
sterkt. Er gaan altijd twee medewerkers van het
gaan met de baby’s
halfjaar van 2015 werden tijdens de lunchbijeen-
S-OJO mee naar het zwemmen. Eventueel gaat
komsten thema’s behandeld gekoppeld aan het
een van de medewerkers ook het water in. Voor
3.1.4 Lunchbijeenkomst
de medewerkers van het S-OJO is deze activiteit
Eén keer in de maand wordt er bij het S-OJO een
is ervoor gekozen om de ontmoeting centraal
een gelegenheid om de interactie tussen ouder
lunchbijeenkomst georganiseerd. Er wordt dan
te zetten. Uit de jonge ouderraad is gebleken
en kind te observeren en eventueel gerichter te
gezorgd voor een uitgebreide lunch met verse
dat de jonge ouders toch graag informatie en
thema van de maand. Door de grote opkomst
kunnen interveniëren. Vanaf 2015
advies willen. In 2016 wordt voor
vindt het ouder en kind zwemmen
een ander tijdstip en andere
in Leeuwarden in twee groepen
aanpak gekozen waarin beide
jonge ouderraad opgestart.
plaats. Op maandag voor de baby’s
elementen op advies van de
van 0-1 jaar en op dinsdag voor
jonge ouders aan bod zullen
3.1.2 Zwangerschapscursus
kinderen van 1-4 jaar. In 2016 zal ie-
komen. Gemiddeld aantal be-
dere laatste dinsdag van de maand
zoekers tijdens de lunchbijeen-
gewaarborgd en kan het S-OJO beter inspelen op de wensen en behoeften van de jonge ouders. In 2016 wordt ook in Heerenveen een
Speciaal voor aanstaande moeders onder de 23 jaar wordt er door het S-OJO vier keer per jaar een zwangerschapscursus georganiseerd in samenwerking met Margriet Wieldraaijer van RondGeboorte. In de cursus worden ademhalings- en ontspanningstechnieken aangeleerd, krijgen jonge moeders houdings- en bewegingsinstructies en worden ze voorbereid op de bevalling. Van de 48 jonge moeders die zich hadden opgegeven voor de zwangerschapscursus hebben er 35 actief deelgenomen. De overige jonge moeders zijn of een aantal keer geweest of helemaal niet.
komst is 17 jonge ouders zowel in Leeuwarden als in Heerenveen.
3.1.5 De 23+ groep Er is gebleken dat ouders, ouder dan 23 jaar, behoefte hebben aan ondersteuning, advies en aan het leggen van contact met andere jonge ouders. Om in wensen en behoeften tegemoet te komen, is in 2012 de 23+ groep gestart. Iedere donderdagochtend van 09:30 tot 12:00 uur vindt de 23+
3.1.3 Ouder en Kind Zwemmen Iedere laatste maandag en dinsdag van de maand, vindt er ouder en kind zwemmen plaats in Leeuwarden. In Heerenveen is dit iedere laatste vrijdag van de maand. In de vakantieperio-
22 Jaarverslag
groep plaats. Deze groep is voor jonge ouders van 23 tot 28 jaar, die voor hun 24e verjaardag een kindje hebben gekregen. Tijdens deze bijeenkomsten wordt er aandacht geschonken aan het thema van deze maand. De ene keer ge-
Jaarverslag 23
beurt dit op informatieve wijze, de andere keer
wordt gelachen met elkaar en geleerd van
is de bijeenkomst creatief. De creatieve thema’s
elkaar. In 2015 zijn er 5 bijeenkomsten geor-
dienen vooral als ontspanning voor de jonge
ganiseerd, waarbij het aantal bezoekers per
ouders. Tijdens de activiteiten is er ruimte om
bijeenkomst oploopt. Op de laatste bijeenkomst
met elkaar in gesprek te gaan over verschillende
waren 8 jonge moeders aanwezig.
onderwerpen. Na de bijeenkomst is er de gele-
3.1.7 De Snuffelwinkel
genheid om te winkelen in het snuffelwinkeltje. De kinderen zijn tijdens de 23+ groep welkom bij de 23+ groep. Het aantal deelnemers aan
Leeuwarden
deze groep bestaat uit 281 deelnemers (dit zijn
De Snuffelwinkel is in samenwerking met
het totaal aantal bezoekers en niet de unieke
Wellzo en het S-OJO opgezet. Sinds septem-
deelname).
ber 2014 bevindt de Snuffelwinkel zich in een ruimte binnen het S-OJO. Door de Snuffelwinkel
De doelstelling van de 23+ groep is als volgt:
kan er op een laagdrempelige manier contact
»»
Het aanbieden van vraaggerichte onder
worden gelegd met (nieuwe) jonge ouders en
steuning en advies;
kunnen jonge ouders uitgenodigd worden voor
»»
Jonge ouders, door middel van specifie-
de activiteiten die worden aangeboden. De
ke aandacht, elkaar op een ontspannen
jonge ouders kunnen binnen lopen bij de winkel
wijze laten ontmoeten, zodat daarmee
voor gratis benodigdheden voor hun kind(eren)
het netwerk uitgebreid kan worden met
zoals kleding, schoenen, speelgoed, enz. De
gelijkgestemden;
spullen uit de Snuffelwinkel worden aangele-
»»
Een bijdrage leveren aan de zelfred-
verd door particulieren. De jonge ouders heb-
zaamheid van de jonge ouder, zodat hij/
zij in staat is zichzelf en het gezin econo-
misch en zelfstandig te onderhouden.
Oppasfunctie Sinds de zomer 2015 zijn twee studentmedewerkers van het S-OJO bezig om het oppassen tijdens de 23+ groep te professionaliseren. De bedoeling is om de oppas meer invulling te geven, zowel educatief als creatief. Er wordt gebruik gemaakt van een oppasmap, hierin staan alle kinderen die bij de oppas komen. Allergieën en andere zaken waar aandacht voor moet zijn staan hierin vermeld. Daarnaast worden de bijzonderheden per oppasdag beschreven. Het speelgoed aanbod is onder de loep genomen met als doel in te zetten op meer educatief speelgoed. De oppasochtend wordt in twee delen gesplitst; het eerste uur wordt er gezamenlijk geknutseld aan de tafel en het tweede uur mogen de kinderen vrij spelen. Deze invulling
24 Jaarverslag
wordt nog verder geoptimaliseerd in 2016.
3.1.6 Jonge moedergroep
inloop voor de jonge moeders aansluitend op de jonge moedergroep binnen het S-OJO. Bij grotere problemen en of signalen kan er worden doorverwezen naar het wijkteam. Deelname
Leeuwarden
jonge moedergroep 239 jonge moeders (dit
Iedere vrijdagochtend organiseert S-OJO de
zijn het totaal aantal bezoekers en niet de unie-
jonge moedergroep (JMG). Deze ochtend is
ke deelname).
ingericht voor (aanstaande) moeders t/m 23 jaar. De activiteiten zijn gericht op ontmoeten en
Heerenveen
ondersteuning. Het biedt de jonge moeder een
Sinds oktober 2015 is de Jonge Moedergroep
plek waar ze met andere jonge moeders in con-
opgestart in Heerenveen. Op dinsdagmiddag (1
tact kan komen, waar ze ervaringen kan uitwis-
keer in de 2 weken) van 14.15 tot 16.15 kunnen
selen en nieuwe vriendschappen kan aangaan.
zwangere meiden en moeders, met een kindje
De medewerkers creëren een dusdanige veilige
onder de twee jaar, naar de bijeenkomst komen.
setting dat jonge moeders met hun vragen en/
Tijdens deze bijeenkomsten is er voor de jonge
of problemen bij hun terecht kunnen. Daarnaast
moeders de gelegenheid vragen te stellen over
wordt er 1 keer in de maand gebruik gemaakt
allerlei onderwerpen. Ook worden er workshops
van de expertise van Verloskundige praktijk
gegeven. De onderwerpen van deze workshops
Pia Prins en Kraamzus om de jonge moeders
sluiten aan bij de vragen van de moeders. Het
gericht advies te kunnen geven. Zij houden een
is vooral een hele gezellige middag waar veel
ben de gelegenheid om een bezoek te brengen aan de Snuffelwinkel van maandag tot en met donderdag. In het Snuffelwinkeltje is een jonge moeder werkzaam als vrijwilliger. Zij helpt bij het uitzoeken en sorteren van de kleding en spullen die aangeleverd worden. Ook wordt er geholpen met het winkeltje op orde houden. Naast kleding, schoenen en speelgoed komen er ook regelmatig grote items binnen, zoals maxi cosi’s, kinderwagens, wipstoeltjes en dergelijke. Voor deze grotere items wordt gewerkt met een reserveringslijst. Ouders kunnen zich inschrijven voor datgene wat zij zoeken en zodra dit binnenkomt wordt er contact met hen opgenomen. Op die manier worden de binnengekomen spullen op een eerlijke manier verdeeld onder de jonge ouders. De jonge ouders die graag het Snuffelwinkeltje willen bezoeken zijn niet verplicht mee te draaien met de activiteiten van het S-OJO, maar zij moeten wel binnen de doelgroep van het S-OJO vallen. Gezamenlijk is het aantal
Jaarverslag 25
eens per maand gehouden in het Kinderdagver-
dividualiseerde en multiculturele samenleving.
bij een visie waarin jonge ouders zich bewust
blijf Friesma State te Grou. De inhoud van deze
Keuzes moeten zij zelf maken en daarbij kan
zijn van zichzelf, hun naasten en hun positie in
Heerenveen
bijeenkomsten is vraaggericht en sluit aan bij de
iemand helpen die al verder is en met wie een
de samenleving. Dit sluit aan bij de tendens van
In 2015 is de snuffelwinkel in Heerenveen aan
inhoud van de JMG bijeenkomsten van Heeren-
jonge ouder zich wil identificeren, bijvoorbeeld
‘nieuwe zorg’. Het werken naar een autonoom
het Geerts Willigenplein in samenwerking met
veen en Leeuwarden. Wegens het succes van de
de peer mentor. Deze werkwijze werkt drem-
zelfstandig individu, die gezonde verantwoor-
CASA op vrijdagmiddag geopend. De winkel, die
bijeenkomsten in Grou heeft het S-OJO ervoor
pelverlagend bij het ontstaan van een vertrou-
ding kan nemen voor zichzelf, het kind en het
zich bevindt in het jeugdhonk van CASA, kan
gekozen in 2016 tevens een bijeenkomst op te
wensrelatie, het vergroot een gevoel van vei-
gezin, komt tot stand door de jonge ouders te
van 14:15 tot 16:15 worden bezocht door jonge
starten in Akkrum. Gezien werd dat veel jonge
ligheid waardoor de jonge ouder zijn hulpvraag
wijzen op en te begeleiden in deze grote ver-
ouders. Het ontmoetingscentrum werkt op
moeders, die bekend zijn bij het S-OJO en onze
gemakkelijker stelt. De medewerker is deels een
antwoordelijkheid. Tijdens de peer gesprekken
deze manier samen met CASA en heeft regel-
samenwerkingsverbanden, woonachtig zijn in
raadgever en een rolmodel waarmee een jonge
worden jonge ouders gestimuleerd om zelf de
matig contact met laatstgenoemde over bezoe-
Akkrum. De inhoud van deze bijeenkomsten zal
ouder zich kan identificeren. De ondersteuning
regie in handen te houden, hun netwerk uit te
kers en openingstijden. Door de substantiële
aansluiten bij de inhoud van de bijeenkomsten
heeft als doel dat de jonge ouder zich kan ont-
breiden en ondersteuning vanuit dit netwerk in
toename in het aantal bezoekers op de vrijdag
in Grou. Verloskundigenpraktijk It Bertehûs is
wikkelen op het gebied van opvoeding, scho-
te zetten. Wanneer dit onvoldoende blijkt te zijn
op het ontmoetingscentrum en het lager aantal
de locatie voor deze bijeenkomsten.
ling, financiën etc. waardoor het sociaal func-
kan doorverwijzing naar het wijkteam plaats-
tioneren en daarmee het welzijn van de jonge
vinden. De Social Work stagiaire wordt door de
ouder en het gezin verbetert. Peer support past
beschreven werkwijze opgeleid als generalist,
bezoekers uitgekomen op 389 in 2015.
bezoekers in de winkel, is er besloten de winkel enkel te openen op afspraak. In de praktijk betekent dit dat jonge ouders contact op kunnen nemen met het ontmoetingscentrum voor een afspraak op vrijdag in de winkel. Een van de medewerkers zal dan aanwezig zijn in de winkel om de jonge ouder te ontvangen. Op deze manier kan het S-OJO zijn medewerkers optimaal inzetten tijdens drukbezochte activiteiten en is er daarnaast ook tijd en aandacht voor jonge ouders die de winkel willen bezoeken. Deze nieuwe ontwikkeling is ook kortgesloten met CASA. Er is in 2015 weinig gebruik gemaakt van de winkel, dit aanbod wordt in 2016 heroverwo-
3.2 Individuele ondersteu- ning en begeleiding 3.2.1 Peer Support In 2015 zijn alle jonge ouders die het S-OJO bezocht hebben gekoppeld aan een medewerker (peer mentor). De jonge ouder wordt ondersteund vanuit het principe van Peer Support. Elkaar helpen en ondersteunen is de kern van Peer Support. Oplossingsgericht werken en
gen.
eigen kracht staan cen-
3.1.8 Kennis en expertise centrum
zijn leeftijdsgenoten uit
’Het S-OJO wil de kennis en expertise meer inzetten in de sociale wijk- en dorpenteams. In samenwerking met de wijk- en dorpenteams is gestart met S-OJO bijeenkomsten voor jonge ouders organiseren in de wijk of het dorp waarin het S-OJO haar kennis en expertise omtrent de doelgroep deelt en de doelgroep in eigen omgeving kan aansluiten bij bijeenkomsten. Nieuw zijn daarom de S-OJO bijeenkomsten die in Grou samen met het dorpenteam worden georganiseerd. Deze bijeenkomsten worden
26 Jaarverslag
traal. De medewerkers het sociaal opleidingsdomein HBO en MBO en herkennen gelijkenissen met betrekking tot hun ontwikkelingsfase en leefsituatie bij de jonge ouders. Voor de adolescent die zijn weg zoekt is keuzes maken gecompliceerd in deze mondiale, geïn-
immers hij/zij moet op alle leefgebieden informatie en advies kunnen geven. Een hulpverlener op alle leefgebieden is daarbij een belangrijk uitgangsprincipe, zowel van de werkwijze als generalist als het werken vanuit peer support.
3.2.2 Opvoedingsondersteuning De jonge ouders die het S-OJO bezoeken krijgen preventieve opvoedingsondersteuning Triple P universeel en selectief (niveau 1&2). Op niveau één ontvangen jonge ouders informatie over opvoeding in het algemeen en het stimuleren van de ontwikkeling bij kinderen. Tijdens bijeenkomsten wordt thematisch gerichte informatie aangeboden over veel voorkomende opvoedingsvragen (niveau 2) afgestemd op impliciete en expliciete hulpvragen. Bij kortdurende individuele ondersteuning vindt verdieping van de hulpvraag plaats en volgt advies op maat. Jonge ouders leren door deze vorm van opvoedingsondersteuning gebruik te maken van dagelijkse situaties in het gezin, om zo hun kinderen emotioneel te ondersteunen en hun sociale competentie en probleemoplossend vermogen te stimuleren. De basisprincipes van het positief pedagogisch programma worden op deze wijze
Jaarverslag 27
Leeuwarden het S-OJO gevraagd onderzoek te
het moment dat jonge ouders hun praktische
doen naar ‘welke ondersteuning en stimu-
vragen niet kunnen beantwoorden met de hulp
lansen jonge vaders nodig hebben, zodat zij
vanuit hun eigen netwerk, komt het S-OJO in
Een aantal jonge ouders geeft aan behoefte te
ook verantwoordelijkheid kunnen nemen
beeld. Voorbeelden van praktische ondersteu-
hebben aan een individueel coaching traject. Dit
voor de opvoeding’. Het S-OJO bereikt nu
ning geboden door het S-OJO in 2015 zijn:
is een intensiever traject met de peer mentor en
vooral meiden, maar gaat zich, met deze vraag
professional. Er vindt een leefgebieden scree-
in het achterhoofd, meer richten op jongens/
»»
Ondersteuning bij het schrijven van
ning plaats om met de jonge ouder ondersteu-
jonge vaders middels het starten van een jonge
brieven aan instanties;
ningsvragen op te sporen op het gebied van
vadergroep. De bedoeling is dat er in februari
»»
Gesprekken met jonge ouders ter voor-
scholing, werk, huisvesting, financiën, sociaal
2016 een pilot start van 5 maanden waarbij de
bereiding op informatie aanvraag bij
functioneren, psychisch functioneren, lichame-
jonge vaders een keer per maand bijeenkomen.
instanties;
lijk functioneren, zingeving en praktisch functi-
Na deze bijeenkomsten wordt er geëvalueerd
»»
Sollicitatietraining;
oneren. Veelal is het algeheel functioneren toe-
of het doel bereikt is en of de jonge vadergroep
»»
Ondersteuning bij financiële
reikend, maar is er bij de jonge ouder behoefte
voortgezet kan worden. De eerste stappen
administratie;
aan het structureren en inzichtelijk maken van
voor de vadergroep zijn gezet in oktober 2015.
»»
Hulp bij het vinden van kinderopvang;
hun persoonlijke situatie. Dit in combinatie met
Het S-OJO heeft hiervoor contact gezocht
»»
Het snuffelwinkeltje (babyuitzet, kle-
een het vergroten van de eigen kracht door een
met Cambuur Verbindt, om in samenwerking,
ding, kindermeubels, etc.)
steuntje in de rug te bieden. Deze vorm van
informatie en advies te geven tijdens deze
»»
Ondersteuning bij vragen rondom de
ondersteuning draagt bij aan het daadwerkelijk
bijeenkomsten, waarbij er afwisseling komt
zwangerschap;
zelfstandig en duurzaam kunnen participeren
tussen informatieve activiteiten en praktische
»»
Informatie aanbieden met betrekking
in de maatschappij. De vragen en behoeften
sportieve activiteiten. Doelstelling is dat we
tot het organiseren van praktisch functi-
van de jonge ouder staan centraal, hun moge-
middels deze groep antwoord kunnen geven op
oneren.
lijkheden vormen de basis waarop de invulling
de onderzoeksvraag.
door de medewerkers gehanteerd.
3.2.3 Individuele coaching trajecten
van ondersteuning en de faciliteiten vanuit het
Door het bieden van bovenstaande praktische
S-OJO aansluiten. Op het moment dat gesig-
3.2.5 Praktische ondersteuning
naleerd wordt dat hulpverlening gewenst is,
Praktische ondersteuning is naast opvoe-
ouders versterkt. Een bijkomend effect is dat
worden partners vanuit de ketensamenwer-
dingsondersteuning en de individuele coa-
jonge ouders datgene wat ze geleerd hebben
king ingeschakeld door middel van een warme
chingstrajecten een essentieel onderdeel van
delen en overdragen aan andere jonge ouders.
overdracht. Het resultaat van deze werkwijze is
het aanbod waarin het S-OJO faciliteert. In de
dat jonge ouders minder snel in de geïndiceer-
afgelopen jaren hebben de
de zorg terecht komen. De preventieve aanpak
medewerkers tijdens de coa-
sluit aan bij de behoefte van de jonge ouder en
ching trajecten en activiteiten
de visie vanuit de transitie
gesignaleerd welke behoefte
3.2.4 Jonge vaders
aan praktische ondersteuning er bij de jonge ouders leeft. Op
ondersteuning wordt de eigen kracht van jonge
3.2.6 Re- integratie Vanaf januari 2012 is er een samenwerking gestart met sector Sociale Zaken Leeuwarden. In deze samenwerking zijn er in 2015 zeven alleenstaande ouders met een WWB ( Wet, werk en bijstand) uitkering door sector Sociale Zaken Leeuwarden verwezen naar het S-OJO waar ze begeleid zijn met als doel uitstroom naar een opleiding of reguliere arbeid. Dit betekent dat de jonge ouders werkzaamheden verrichten die nuttig zijn voor de samenleving of een opleiding volgen. Het totaal resultaat van de re- integratietrajecten is dat zes jonge ouders die deelnemen aan re-integratietrajecten actief participeert in de samenleving. Eén jonge ouder is teruggekoppeld naar de gemeente. Tijdens de re-integratie maakt het S-OJO gebruik van haar reguliere methodiek, het traject heeft echter een verplichtend karakter vanuit de WWB. Na een evaluatie is er besloten deze samenwerking in 2015 voort te zetten en de dienstverlening regulier aan te bieden. Het traject is bestemd voor de volgende doelgroep: ‘Jonge alleenstaande ouders met een WWB uitkering in de leeftijd van 18 tot 27 jaar’. De re-integratie trajecten hebben een meerwaarde voor de werkzaamheden en de werkwijze van de student medewerkers. De jonge ouders die een traject volgen hebben een andere benadering nodig; er moet meer gedacht worden vanuit een verplicht kader. Dit vraagt een andere attitude van de student medewerker. De re-integratie trajecten brengen extra
De gemeenteraad heeft medio november
werkzaamheden met zich mee; er
2015 een motie aangenomen waarin gevraagd
komen vaker dan voorheen jonge
wordt om een integraal plan, waarin de nadruk
ouders binnen lopen, nu vaak vanuit
wordt gelegd op een preventieve aanpak van
een gerichte afspraak. Opvallend is
de problemen met Antilliaanse Nederlanders
dat de student medewerker zich door
in Leeuwarden. In dit kader heeft de gemeente
de re-integratietrajecten (nog) breder
28 Jaarverslag
Jaarverslag 29
kan ontwikkelen als generalist. De re- integra-
hus en vanaf half 2015 ook met verloskundige
tietrajecten vereisen naast de ‘normale onder-
praktijk Pia Prins en Home Care Verloskunde. Bij
steuning’ en kennis van de acht leefgebieden een
de info-momenten zijn medewerkers van het
uitgebreider kennispalet op het gebied van werk,
S-OJO aanwezig, Stevig Ouderschap en Kraam-
inkomen en financiën.
Zus. Doordat er medewerkers van het S-OJO aanwezig zijn, wordt het voor de jonge ouders
3.3 Voorlichting en workshops
makkelijker gemaakt om op de uitnodiging voor
In 2015 is het Stedelijk S-OJO meerdere malen
zij kunnen hier terecht met hun vragen. Vanuit
gevraagd voorlichtingen te geven. Vanuit Pi-
de info-momenten heeft het OJO 20 jonge
ter Jelles Ynsicht (vo) zijn er twee klassen bij het
moeders gesproken, alle twintig zijn in meer of
S-OJO geweest voor een voorlichting over het
mindere mate actief geweest binnen het OJO.
aangeboden activiteiten in te gaan. Tijdens deze bijeenkomsten krijgen jonge ouders informatie over het aanbod van deze organisaties en
werk en de doelgroep. Verder zijn er twee bijeen-
3.4 Outreachend werken
komsten gegeven op het Piter Jelles Ynsicht aan de derde klas. Dit was een seksuele voorlichting met daaraan sluitend een voorlichting over grenzen aangeven, ‘nee’ zeggen en verliefd worden. Vanuit het Friesland College is er een zesdelige voorlichting aangevraagd voor de entree opleiding. Dit naar aanleiding van de samenstelling van de klas, veel jonge ouders, en de problematiek die dit oplevert. Op de Friese Poort en Friesland College Heerenveen zijn verschillende voorlichtingen gegeven aan leerlingen van de sociale opleidingen. Dit over de doelgroep jonge ouders en over het werksegment. Op het Comenius Zamenhoff hebben we wederom deelgenomen aan hun projectweek “Handen af van hulpverleners”. Hierin zijn voorlichtingen gegeven aan zeven klassen over het werken als hulpverlener met de doelgroep jonge ouders. In Heerenveen zijn een drietal voorlichtingen gegeven op het Friesland College aan de opleidingen onderwijsassistent en Pedagogisch Werk. Een jaarlijks terug komende voorlichting zijn de voorlichtingen op het Nordwin College. Hierin zijn de lessen over Jonge Ouders opgenomen in hun programma binnen het vak ‘burgerschap’. Deze voorlichtingen zijn gegeven op mbo niveau 1 en 2 aan twee jongens-
30 Jaarverslag
3.4.1 Project ‘Vroeg signalering jonge moeders’
groepen en twee meidengroepen. Een aantal
men van een minimaal inkomen. Om zo verant-
jonge ouders vertelt tijdens deze voorlichtingen
woord en functioneel mogelijk met het inkomen
over hun ervaringen met het zijn van een jonge
om te gaan, geeft het ontmoetingscentrum
ouder. Vanuit Stenden Hogeschool is er een
financiële voorlichting gericht op financiën
Leeuwarden
uitwisselingsproject met Finland. De uitwisse-
en budgettering. Hebben de jonge ouders er
Vanaf 1 januari 2011 is het OJO in samenwer-
lingsstudenten vanuit Finland zijn in april bij het
behoefte aan, dan wordt na deze voorlichting
king met verloskundige praktijken, Wellzo, de
Stedelijk Ontmoetingscentrum “Jonge Ouders”
in kaart gebracht wat de inkomsten, uitga-
gemeente Leeuwarden en Stichting Ambulante
geweest voor een voorlichting over de organi-
ven, mogelijke betalingsachterstanden en/of
Fiom gestart met het project ‘Vroeg signalering
satie en het leerbedrijf. In november zijn er drie
schulden zijn. Vragen als; hoeveel geld komt er
jonge moeders’. Het gaat om een standaard
klassen vanuit de entree opleiding Horeca en
elke maand binnen, wat zijn de vaste en varia-
meldingsprocedure voor elke jonge moeder
Handel bij het S-OJO geweest voor voorlichtin-
bele lasten en zijn er openstaande betalingen,
onder de 23 jaar en dient tegelijkertijd om de
gen over de doelgroep en de werkwijze die wij
helpen de jonge ouders om inzicht te krijgen in
jonge moeder op weg te helpen. In dit project
hier hanteren. In deze klassen zaten ook een
hun huidige financiële situatie en komen aan
worden alle zwangeren onder de 23 jaar door
aantal jonge ouders. Naast al deze voorlichtin-
de orde in de voorlichting. Indien blijkt dat er
de Leeuwarder verloskundigen Dochter&Zn en
gen op de scholen heeft het S-OJO een goede
sprake is van schulden problematiek, wordt er
Bonnehus, Pia Prins en Home Care verloskunde
samenwerking met het opvoedpunt Leeuwar-
doorverwezen naar de schuldhulpverlening. Bij
gemeld bij het S-OJO. Hiervoor is een protocol
den en de GGD. Met enige regelmaat worden
een doorverwijzing naar de schuldhulpverlening
ontwikkeld door Fiom, in samenwerking met de
deze organisaties benaderd om voorlichting te
kan de medewerker tijdens dit traject de jonge
gemeente Leeuwarden. Na aanmelding zullen
geven in groepsverband aan de 23+ groep en de
ouder ondersteunen.
de medewerkers van het S-OJO contact op ne-
JMG. Deze voorlichtingen richten zich met name op thema’s als kind en veiligheid, kinderziekten, gezonde voeding etc.
3.3.1 Financiële voorlichting
men met de jonge moeder om haar te informe-
3.3.2 Inloop spreekuur Bonnehus en Dochter&Zn. Het inloop spreekuur wordt georganiseerd in samenwerking met Dochter&Zn en het Bonne-
ren over het specifieke ondersteuningsanbood voor jongere ouders in Leeuwarden. Daarnaast zal de jonge moeder uitgenodigd worden voor de activiteiten die worden georganiseerd. Deze
Er zijn veel jonge ouders die rond moeten ko-
Jaarverslag 31
werkwijze biedt tegelijkertijd de mogelijkheid om
Er wordt gewerkt aan een goede samenwer-
veelal gebruik gemaakt van facebook en bezoe-
zicht te krijgen op deze kwetsbare doelgroep en
king voor een goede overdracht van o.a. Antil-
ken aan verschillende organisaties zoals kinder-
tijdig in te grijpen mochten zich ergens proble-
liaans gerelateerde jonge ouders met de voor-
opvangen, wijkteams etc. Het gehele jaar door
men voordoen. In 2015 zijn er 26 nieuwe aan-
malige teamleider die nu als generalist binnen
wordt er gekeken of er andere jonge ouders ge-
meldingen van jonge moeders binnengekomen
wijkteam Noord werkzaam is. In overleg met de
schikt zijn om aan te sluiten bij het team. Vanuit
door middel van het project ‘Vroeg signalering
Gemeente is besloten dat de medewerker één
de opsporing wordt gemerkt dat er steeds meer
jonge moeders’.
dag in de week zitting neemt in het Wijkteam
jonge ouders op de hoogte zijn van het S-OJO.
Noord. De jonge ouders kwamen in begeleiding
Door de samenwerking worden ouders die al
Heerenveen
bij de medewerker en in andere gevallen werd
bekend zijn of waren er snel uitgefilterd. Het
In Heerenveen bestaat al enige tijd een verlos-
er advies gevraagd betreffende de doelgroep.
‘Trotse Ouders team’ kan zich nog meer richten
kundig samenwerkingsverband (VSV) tussen
Afgelopen jaar is gebleken dat er meer behoefte
op naamsbekendheid, maar ook op opsporing
het verloskundig team van het ziekenhuis Tjon-
is aan de expertise op gebied van jonge ouders
van jonge ouders die wel in beeld zijn geweest
gerschans en de vrijgevestigde verloskundigen
in andere wijkteams. Ook het investeren in het
en nu onder de radar vliegen. Zo kan het out-
rondom het ziekenhuis. Sinds begin 2012 nemen
opzetten en neerzetten van het Stedelijk Ont-
reachend werken blijvend geïmplementeerd
ook de kraamzorginstellingen uit de regio deel
moeting heeft ervoor gezorgd dat de intensiteit
worden. Ook het gebruik maken van de doel-
en zijn er goede contacten met het OJO, Centrum
van zitting in het wijkteam minder is verlopen.
groep zelf kan voor nog meer aansluiting bij de
voor Jeugd en Gezin (CJG) van de Gemeente Hee-
Er zijn vanuit het wijkteam in 2015 één gezin en
doelgroep. In 2015 zijn er door ‘Trotse Ouders
renveen. 2015 was een jaar waar veel aandacht
twee alleenstaande jonge moeders begeleidt
team’ 12 jonge ouders opgespoord.
is gevestigd op een uitbreiding van deze samen-
door de medewerker. Deze worden in 2016
werking. Door bijvoorbeeld deel te nemen aan de
verder begeleidt vanuit het
georganiseerde Bolle Buiken Beurs (onderdeel
S-OJO. Vanaf 1 januari
CJG) heeft het S-OJO contact gemaakt met meer-
2016 zal deze medewer-
dere organisaties in Heerenveen voor een even-
ker werkzaam zijn van-
tuele samenwerking. De procedure van de vroeg-
uit Wellzo binnen het
signalering is gelijk aan die in Leeuwarden met als
S-OJO en zal de functie
resultaat dat er 16 nieuwe aanmeldingen van
omschrijving verande-
jonge moeders zijn binnen gekomen middels de
ren naar aansluitfunc-
vroegsignalering.
tionaris op het gebied
3.4.2 Wijkgerichte activiteiten en Trotse ouders
van jonge ouders. Trotse Ouders
Vanaf januari 2013 is er zitting genomen in
In 2015 is een jonge
wijkteam noord, in april is dat geëvalueerd en
moeder, die vanuit het
op dit moment werkt iedereen nog steeds aan
wijkteam in begeleiding
de beste manier van inbedding. Tot op heden is
zat, aangesloten bij het
het nog niet helemaal gelukt de werkwijze van
‘Trotse Ouders team’.
trotse ouders over te kunnen dragen en of aan
Samen met een stagi-
de andere teamleden te kunnen leren. Vanuit Het
air vanuit de opleiding
Buro heeft inmiddels een nieuwe medewerker de
Maatschappelijk Werk
functie van projectleider Trotse Ouders overge-
en Dienstverlening en
nomen. Zij neemt ook zitting in wijkteam Noord.
een medewerker vormen zij het team. Hierin wordt
32 Jaarverslag
Jaarverslag 33
Netwerk resultaten 2015
4
Netwerk resultaten 2015
4.1.1 Samenwerking Friesland College Een grote groep jonge ouders die zich aansluit bij het S-OJO volgen een opleiding aan het Friesland College. Er is een goede structuur betreffende de samenwerking tussen het S-OJO en de coördinatoren van het servicecentrum cursisten in Leeuwarden en Heerenveen en deze samenwerking is in 2016 voortgezet. De jonge ouders die een opleiding volgen worden 2 maandelijks besproken door de manager en de coördinatoren. Tijdens dit overleg worden de zorgsituaties besproken en er worden afspraken gemaakt. Hierdoor kunnen wij werken aan het voorkomen van voortijdige schooluitval. In het schooljaar 2014/2015 zijn er 81 jonge ouders van het Friesland College waarvan is bekend dat zij een opleiding hebben gevolgd ( 61 in
werpt Jonge Helden de flyers voor het S-OJO. Dit houdt in: flyers voor de lunchbijeenkomsten, het ouder en kind zwemmen of andere activiteiten. Deze samenwerking wordt in 2016 voortgezet. School als Werkplaats (SaW) Sinds september 2014 heeft het S-OJO een samenwerkingsverband met het SaW op het Friesland College te Leeuwarden. In dit project zijn diverse Social Workers uit de tweede lijn aanwezig op de MBO-school, gezamenlijk vormen zij een team. Samen met de docent kijken ze naar de cursist en zoeken een oplossing voor de problemen en vragen die er zijn. Cursisten kennen de SaW-ers. Deze lopen door de school en leggen contact met de cursisten waardoor sneller een vertrouwensrelatie ontstaat en din-
Leeuwarden en 20 in Heerenveen).
gen gemakkelijker besproken kunnen worden.
Samenwerking Jonge Helden
heeft als doel om de (aanstaande) jonge ouders
Het leerbedrijf Jonge Helden is gestationeerd in het Friesland College. De studenten van het leerbedrijf Jonge Helden zijn MBO studenten van het Friesland College en HBO studenten van de NHL. De werkzame studenten focussen zich op het vormgeven en ontwikkelen van multimedia: huisstijlen, logo’s, brochures, posters, websites, mediagames en mediasimulaties. In 2012 is er een plezierig samenwerkingsverband ontstaan tussen het S-OJO en het leerbedrijf Jonge Helden voor de ontwikkeling van kerstkaarten, voor het netwerk, de jonge ouders en een film over de belevingswereld van de jonge ouders van het S-OJO. Sinds eind 2013 ont-
De samenwerking tussen het S-OJO en SaW te verwijzen naar het Ontmoetingscentrum, zodat jonge ouders kunnen aansluiten voor activiteiten en om het netwerk rondom te vergroten. Tevens kunnen zij terecht bij het S-OJO voor de eventuele hulpvragen. Gezamenlijk zetten we ons ervoor in om schooluitval te reduceren. In 2015 zijn er concrete afspraken gemaakt met de projectleider SAW om een studentmedewerker van het S-OJO mee te laten participeren in het SAW-team.
4.1.2 Samenwerking Friese Poort Binnen SAV Friese Poort bevindt het S-OJO zich in de buitenste ring van ondersteunende partijen. Jonge ouders worden doorverwezen naar
Jaarverslag 35
het S-OJO voor ondersteuning en het aansluiten
aansluit functionaris een aantal uren per week
Als organisatie die gericht is op de ondersteu-
mogelijkheid om toch gebruik te maken van het
bij de activiteiten. Er zijn samenwerkingsafspra-
aanwezig zal zijn op de school
ning en begeleiding van jonge ouders willen we
ondersteuningsaanbod. Met deze beweging
maximaal aansluiten bij de wijkgerichte benade-
deelt het ontmoetingscentrum haar kennis en
ring in Leeuwarden. De doelgroep benadering
expertise met het dorpenteam
ken gemaakt om te gaan werken met een monitoringslijst van schoolgaande jonge ouders. Tevens zijn er afspraken gemaakt voor jaarlijkse presentaties binnen de diverse opleiding op de Friese Poort, waardoor de bekendheid groter
4.1.3 Samenwerking S-Team Nordwin College en ROC Friese Poort ( techniek en ICT)
van jonge ouders is een aanvulling op de werkwijze van de wijkteams. De wijkteams kunnen
Overige netwerk resultaten Heerenveen
Op de bovengenoemde scholen wordt er
S-OJO vragen om incidentele activiteiten op te
Vanuit het OJO is er in samenwerking met een
wordt en de lijnen hierdoor korter en eenduidi-
gewerkt met teams van vrijwilligers en pro-
zetten voor de jonge ouders in de wijk mits er
verloskundige ook aandacht voor preventieles-
ger. Tevens is het S-OJO onderdeel van het ZAT
fessionals vanuit Het Buro die de studenten
behoefte aan is. Een concreet voorbeeld hiervan
sen om jongeren er van bewust te maken wat
(zorg- en Adviesteam) overleg. In dit overleg
ondersteunen bij knelpunten op verschillen-
is een recente samenwerking met het dorpen-
jong ouderschap inhoud en op welke manier
wordt er door professionals informatie uitge-
de leefgebieden. Vanuit het S-OJO is er goed
team in Grou, waarbij in 2015 gezamenlijk 4
ongepland jong ouderschap door anticonceptie
wisseld en afspraken afgestemd over de zorg
contact met de verschillende S-Teams. In 2015
bijeenkomsten voor de doelgroep georgani-
voorkomen kan worden. Er zijn 2 lessen gege-
voor de cursisten. Het schooljaar 2014/2015 zijn
is er een kennismaking geweest waarbij van
seerd werden. Deze bijeenkomsten worden eens
ven in 2015 bij het Friesland College.
er 17 jonge ouders van de Friese Poort door
beide kanten iedereen aanwezig was. Ook zijn
per maand gehouden in het Kinderdagverblijf
verwezen naar het S-OJO. Dit aantal zal in 2016
er afspraken gemaakt die inhouden dat als
Friesma State te Grou. De inhoud van deze bij-
In Heerenveen is het OJO betrokken bij de
aanmerkelijke kunnen stijgen doordat de maat-
het S-Team studenten in begeleiding heeft die
eenkomsten is vraaggericht, maar sluit ook aan
invulling van het prenataal programma. Tijdens
schappelijk werkster van het S-OJO als
(aankomend) jonge ouder zijn, er contact gelegd
bij de inhoud van de JMG bijeenkomsten van
de Bolle Buiken Beurs is het OJO vertegenwoor-
kan worden met het S-OJO. Andersom kan het
Heerenveen en Leeuwarden.
digd met een stand. In 2015 heeft het ontmoetingscentrum 4 keer deelgenomen aan
S-OJO contact met het S-Team opnemen als Heerenveen
deze beurs. Daarnaast heeft het OJO in 2015
betreffende scholen een opleiding
Ook in Heerenveen is er in 2015 gewerkt aan
een actieve rol gespeeld in het ontwikkelen
volgen. Tevens wordt er op het
een goede samenwerking met de gemeente.
van een vernieuwd prenataal programma voor
Binnen de CJG teams is het OJO bekend en er
de gemeenten, door middel van een evaluatie
is contact gelegd met de ‘meitinkers’, die zijn
onderzoek. Het onderzoek omvat onder andere
verdeeld over de woonservicezones binnen de
een behoeftepeiling onder aanstaande ouders,
gemeente Heerenveen. Deelname aan de Bolle
zodat een prenataal programma ontwikkeld kan
Buiken Beurs heeft geleid tot vergroting van
worden dat aansluit bij de wensen en behoeften
het organisatienetwerk rondom zwangerschap
van aanstaande ouders. Met de verwachting dat
en bevallen. Er is een goede samenwerking met
deelname aan het programma toeneemt en er
Caleidoscoop, wat heeft geleid tot een intensi-
sprake zal zijn van eenduidig informeren.
er jonge ouders zijn die op één van de
Nordwin door het S-OJO voorlichting gegeven.
4.1.4 Samenwer- king gemeenten Leeuwarden In 2015 is gewerkt aan betere samenwerking met de wijkteams en het dorpenteam. Er zijn gesprekken gevoerd met de teamleiders en met de programmamanager van de Coöperatie Amaryllis. De maatschappelijk werker vanuit S-OJO is één dag per week werkzaam binnen het wijkteam Noord.
36 Jaarverslag
vering van het contact met de jongerenwerkers. Hierdoor leiden er signalen vanuit het OJO of
Bovenstaande ontwikkelingen hebben bijgedra-
Caleidoscoop in een eerder stadium tot een
gen aan het in beeld krijgen van jonge ouders.
preventieve aanpak in de wijken/dorpen. Mede
Een duidelijke groei is zichtbaar geworden. Het
hierdoor is ook in de gemeente Heerenveen de
aantal geregistreerde jonge ouders bedraagt
beweging gemaakt naar de woonservicezone in
111 waarvan 58 actief participeren (17 vaders)
Akkrum. Vanaf januari 2016 is ook hier de start
door middel van activiteiten en/of een onder-
gemaakt met maandelijkse bijeenkomsten in
steuningstraject.
de Verloskundigenpraktijk It Bertehûs. Jonge ouders die, door afstand of lage inkomsten, niet in de gelegenheid zijn om naar Heerenveen te komen, krijgen middels deze bijeenkomst de
Jaarverslag 37
Resultaten methodische werkwijze
5
Resultaten methodische werkwijze 5.1 Methodische werkwijze
5.2 Leerlijn
Binnen het S-OJO wordt gewerkt aan verster-
Een belangrijke resultaat van 2015 is de ont-
king van het netwerk van jonge ouders om
wikkeling van een leerlijn voor de student-
hen zo vanuit eigen krachten met behulp van
medewerkers. De leerlijn is ontwikkeld zodat
het netwerk om hen heen (ouders, vrienden,
de basiskennis verstevigd, vergroot en geïn-
andere jonge ouders) richting te laten geven
tegreerd wordt in het ondersteuningsaanbod.
aan hun eigen leven. Deze methode zou om-
Er wordt ingezet op het opbouwen van kennis
schreven kunnen worden als “versterk je net-
rondom de basismethodiek, de presentie-
werk”. In 2015 is een werkwijze ontwikkeld
benadering. Hierna volgt het ondersteunen
die beschreven staat in een handboek. In het
middels de oplossingsgerichte benadering en
handboek wordt het onderliggende theoreti-
het inzetten van steunstructuren middels het
sche kader gekoppeld aan de werkwijze van het
systeemgericht werken. In de leerlijn wordt een
S-OJO. Hiermee wordt een beeld gegeven van
verdiepingsslag gemaakt middels trainingen
de wijze waarop het werken volgens de presen-
van vakgebonden informatie en een training
tietheorie, de netwerkbenadering/Eigen Kracht
gespreksvaardigheden, waarbij de aandacht
en de preventieve benadering wordt vormgege-
uitgaat naar vaardigheden die een appèl doen
ven binnen het S-OJO. De studentmedewerker
op actief burgerschap bij jonge ouders. Gedu-
wordt bij het S-OJO uitgedaagd actief te zijn
rende het schooljaar 2016/2016 wordt de leerlijn
in het vinden van antwoorden door met de
door ontwikkelend waarbij er voor de studenten
jonge ouder op onderzoek uit te gaan. Tijdens
iedere maandagochtend een training op het
intervisiemomenten en scholingsbijeenkom-
programma staat.
sten is er ruimte voor reflectie op het handelen, verdieping en verdere uitwerking van thema’s. De beschreven werkwijze is op te vragen bij de manager van het S-OJO.
Jaarverslag 39
Resultaten onderwijs
6
Resultaten onderwijs
6.1 Stagiaires en medewerkers 2015 Aantal stagiairs / medewerkers School
Resultaat
Continuering stage 2016
Stenden Hogeschool Tweedejaars SPH voltijd
2
1 voldoende
1
Module 3.2 werk in uitvoering
8
5 voldoende
3
Module 3.3 Minor ComCare
3
Vierdejaars SPH voltijd
9
7 geslaagd
2
Derdejaars MWD voltijd
7
1 voldoende
6
Derdejaars Communicatie voltijd
2
Noordelijk Hogeschool LWD 2
Friesland college Derdejaars SMD voltijd
3
Grafisch ontwerper
6
Zakelijke dienstverlening
2
2 voldoende
1 6
2 voldoende
Friese poort
40 Jaarverslag
Opleiding schoonheidsspecialist
15
Opleiding fotografie
6
Aantal stagiaires 2015
63
Jaarverslag 41
6.2 Resultaten onderzoek stagiaires en medewerkers
4e-jaars SPH studenten, afstudeerscriptie
In het jaar 2015 hebben studenten van de op-
Een inventariserend onderzoek naar de ervarin-
Een behoefte onderzoek naar muzische in-
van de jonge ouders wordt versterkt om op
leiding SPH binnen het moduul ‘werk in uitvoe-
gen en de behoeften van de jonge ouders en de
strumenten die een appel doen op zelfregie
basis daarvan tot aanbevelingen te komen die
ring’, middels praktijkgericht onderzoek materi-
medewerkers van het S-OJO met betrekking tot
en persoonlijk leiderschap.
aal ontwikkelt ten behoeve van het OJO.
de online ondersteuning. De inzet is inzicht krij-
3e–jaars SPH studenten ‘werk in uitvoering’ Inventariseren onderzoek opvoedvaardigheden
aan het S-OJO voor het ontwikkelen van een
Behoefte onderzoek versterken van zelfregie Heerenveen.
plan van aanpak voor het vrijwilligerswerk in de Onderzoek ‘online ondersteuning
Snuffelwinkel.
jonge ouders’
Een onderzoek dat inzicht geeft in de wijze waarin het S-OJO in Heerenveen de zelfregie
bijdragen aan het verstevigen van jonge ouders in de participatie samenleving. Er wordt geke-
gen in de werkwijze die het S-OJO in Leeuwar-
Doelstelling van dit onderzoek richt zich op
ken naar de manier waarop het S-OJO zich bezig
den hanteert met betrekking tot de chatfunctie
het inzicht krijgen in de wensen en behoeften
houdt met de zelfregie van de jonge ouders,
van Facebook, om aan de hand hiervan aanbe-
aangaande actiefburgerschap van jonge ouders,
tevens wordt er gezocht naar eventuele verbe-
velingen te geven zodat de chatgesprekken met
om op basis van de uitkomsten aanbevelingen
teringen.
jonge ouders geoptimaliseerd kunnen worden.
te geven aan het S- OJO voor het ontwikkelen, dan wel optimaliseren, van participerende activiteiten. Dit zodat jonge ouders worden gesti-
Een onderzoek naar het tekort aan opvoedvaardigheden bij jonge ouders en welke evidence
Inventariserend onderzoek naar de inzet van
based methoden en methodieken er rond het
de presentiebenadering
werk
muleerd om persoonlijk leiderschap en zelfregie verder te ontwikkelen
Een onderzoek dat inzicht geeft in de wijze
onderwerp opvoedingsondersteuning bestaan. De conclusies naar aanleiding van dit onder-
Ten behoeve van de professionalisering van de
zoek hebben geleid tot een muzisch- agogisch
werkwijze van het S-OJO, heeft dit onderzoek
Een behoefte onderzoek met betrekking tot
middel welke in de praktijk door de OJO- mede-
als doel het inzicht geven aan de bestuurders
de invulling van de jonge moedergroep.
werkers kan worden toegepast.
van het S-OJO in de bijdrage van de presentie benadering in de toegepaste werkwijze.
Inventariseren onderzoek informatie behoefte JMG
Behoefte onderzoek inzetten sociaal net-
Onderzoek naar de inzet van jonge ouders als vrijwilliger in de snuffelwinkel
waarop het sociaal netwerk van de jonge ouders geïntegreerd kan worden in de huidige werkwijze van het S-OJO.
Een onderzoek naar de wensen en behoeften van de jonge moeders die de jonge moeder-
Onderzoekslijnen professionals Stedelijk
groep bezoeken met als doelstelling aanbeve-
Ontmoetingscentrum ‘Jonge Ouders’
lingen te kunnen geven voor de invulling en vormgeving van de JMG, om zo goed mogelijk
Onderzoekslijn Master Social Work
aan te sluiten bij de wensen en behoeften van
Een onderzoek naar de behoeften betreffende een informatie bijeenkomst vanuit de vraag
Dit onderzoek geef inzicht in de richtlijnen van
van de jonge moeder groep. De conclusie en
de wetgeving binnen de gemeente Leeuwarden
uit een narratieve onderzoekbenadering. Het
aanbevelingen van dit onderzoek hebben geleid
als het gaat om de participatiewet, de behoefte
onderzoek geeft inzicht in de werkwijzen die
tot een bijeenkomst waarin met inzet van een
van de jonge ouders op het gebied van vrij-
Behoefte onderzoek prenatale voorlichting in
muzisch- agogisch middel informatie over de
willigerswerk binnen de Snuffelwinkel en de
de gemeente Heerenveen
opvoeding van zeer jonge kinderen is gegeven.
methodes en basishouding die van belang zijn
Een onderzoek dat geeft inzicht in de wen-
in Leeuwarden belangrijk vinden in de catego-
bij het begeleiden van jonge ouders tijdens het
sen en behoeften van de (-aanstaande) jonge
rale ondersteuning aan de jonge ouders, om op
vrijwilligerswerk. Ook wordt er inzicht gege-
ouders ten aanzien van prenatale voorlichting
basis hiervan tot aanbevelingen te komen die
ven in de taken en vaardigheden die de jonge
in de gemeente Heerenveen, zodat op basis
bijdragen aan het ontwikkelen van een geza-
ouders kunnen ontwikkelen dan wel vergroten
daarvan er aanbevelingen en conclusies worden
menlijke methodiek waarmee school- en maat-
tijdens het doen van vrijwilligerswerk binnen
gegeven die de prenatale voorlichting kan opti-
schappelijke uitval van jonge ouders geredu-
de Snuffelwinkel van het S-OJO. Op basis van
maliseren zodat het OJO kan aansluiten met een
ceerd kan worden.
deze uitkomsten worden aanbevelingen geven
passend prenataal aanbod.
42 Jaarverslag
de deelnemers.
Een inventariserend ontwikkel onderzoek van-
de co-creërende partijen, die samenwerken in het stedelijk ondersteuningspunt jonge ouders
Jaarverslag 43
Onderzoekslijn Lectoraat Stenden Hogeschool Om vanuit het Stedelijk Ontmoetingscentrum te kunnen komen met een nieuwe methodische werkwijze ten behoeve van de ondersteuning aan de jonge ouders, is er onderzoek gedaan naar de werkzame factoren met betrekking tot de ingezette interventies van de verschillende organisaties zodat deze uiteindelijk samenvloeien in een gezamenlijke aanpak en methodiek waarmee wordt aangesloten bij de ondersteunings- en begeleidingsbehoefte van de jonge ouders. In dit onderzoek is met name de afstemming gezocht op de ondersteunings- en begeleidingsvragen van de jonge ouders binnen het Stedelijk ontmoetingspunt, en waar deze aan moet voldoen? De resultaten uit beide onderzoeken vormen de basis van de nieuwe werkwijze waarmee school- en maatschappelijke uitval van jonge ouders gereduceerd kan worden. Daarnaast is op grond van de uitkomsten een leerlijn voor MBO- en HBO-studenten ontwikkeld opdat zij kunnen beschikken over de kennis en vaardigheden om jonge ouders volgens de gezamenlijke werkwijze te ondersteunen en begeleiden.
44 Jaarverslag
Jaarverslag 45
Resultaten Jonge Ouders
7
Resultaten Jonge Ouders
Onderstaande tabellen geven resultaten weer van alle jonge ouders die bij het S-OJO in beeld zijn. In paragraaf 6.1 wordt de groei en ontwikkeling weergegeven die het S-OJO in zes jaar tijd heeft doorgemaakt. Paragraaf 6.2 geeft weer hoeveel jonge ouders actief waren binnen het OJO in 2015. In 2015 waren er 275 actieve jonge ouders bij het S-OJO, waarvan een groot deel 23 jaar of ouder is. De afbeelding in 6.2 is geen weergave van de absolute aantallen die de activiteiten hebben bezocht.
7.1 Geregistreerde jonge ouders 500 Jonge vaders <20
400
Jonge vaders >20 300
Jonge moeders <20 Jonge moeders >20
200
100
7.2
0
Geregistreerde ouders 2015 â&#x20AC;&#x192; 2010 2011 2012 jonge 2013 2014 2015
Geregistreerde Jonge ouders
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Jonge moeders <20
10
10
34
40
32
28
Jonge moeders >20
40
91
216
317
391
436
Jonge vaders <20
1
0
0
1
6
2
Jonge vaders >20
16
16
15
15
63
121
Totaal
67
117
265
373
492
587
Deelname moeders
Deelname vaders
46 Jaarverslag
Jaarverslag 47
7.2. Geregistreerde jonge ouders 2015
Onderstaand de resultaten van de ondersteuningstrajecten richting arbeidsmarkt, scholing, vrijwilligerswerk of participatie
Actief
4
7
Cursisten Friesland College Heerenveen
20 61 17
hebben plaatsgevonden. Ook kan er contact worden gelegd met (nieuwe) jonge ouders. Facebook-account. Dit betekent dat het S-OJO een bedrijfspagina heeft en een persoonlijke
Ondersteuningstrajecten
pagina. De twee pagina’s zijn aan elkaar gekop-
Cursisten van het Friesland college
peld. De bedrijfspagina kan men ‘liken’ en men kan bevriend zijn met de persoonlijke pagina.
Leeuwarden
61
Activiteiten worden aangeboden via de bedrijfs-
Heerenveen
20
pagina en worden vervolgens gedeeld op de
Overige scholen
20
Leeuwarden en Heerenveen. Velen hebben een
Ondersteuning vrijwilligerswerk
4
WWB uitkering en moeten in beweging komen
Ondersteuning aan jonge ouders in uitkering om te participeren
7
werk, school of betaald werk zijn. Voor jonge ouders is de drempel naar betreden arbeids-
gedeeld en beeldmateriaal van activiteiten die
Het S-OJO maakt gebruik van een gekoppeld
17
richting de arbeidsmarkt. Dit mag vrijwilligers-
S-OJO maakt gebruik van de volgende Social Twitter. Via de Social Media wordt informatie
Friese poort
de jonge ouders in de provincie, met name in
van sluit het S-OJO aan bij de jonge ouder. Het
Overige scholen
Ondersteuning participatie (uitkeringsgerichtigden)
heeft het S-OJO contact met een groot deel van
op de Social Media en met het gebruik hier-
Media: de website, Facebook, Whatsapp en
Ondersteuning vrijwilligerswerk
ten vanuit de sector Sociale Zaken Leeuwarden
laagdrempelige manier contact gelegd met de
Cursisten Friese poort
20
Naast de zeven officiële re- integratie trajec-
gebruikt. Via deze Social Media wordt op een
De doelgroep jonge ouders brengt veel tijd door
312
7.3. Ondersteuning richting de arbeidsmarkt en monitoring Leeuwarden 2014
voor alle internet-toepassingen die worden
doelgroep en met het professionele netwerk.
Cursisten Friesland College LWD
275
Het S-OJO maakt nu vijf jaar gebruik van Social Media. Social Media is de verzamelnaam
7.3.1 Ondersteuningstrajecten arbeidsmarkt Uitstroom
7.4 Resultaten Social Media
persoonlijke pagina. Jonge ouders kunnen zich opgeven voor de activiteiten via Facebook door te melden dat ze aanwezig zijn bij het evenement. Deze manier van opgeven verloopt soepel en snel. Bedrijfspagina S-OJO
Totaal ondersteuningstrajecten
129
394 likes
Persoonlijke pagina S-OJO 182 vrienden
markt groot: opvang kinderen, het op orde brengen en inzichtelijk maken van de financiën, en daadwerkelijk op zoek gaan naar een baan of passende opleiding. Gemeenten en instanties bereiken hen vaak niet. Vanuit de bestaande contacten (niet met een instelling, maar met leeftijdgenoten) kan het Ontmoetingscentrum met jonge ouders in gesprek gaan en hen in beweging krijgen.
48 Jaarverslag
Jaarverslag 49
Financiën
Financiën
8
Het Ontmoetingscentrum is voor haar inkomsten afhankelijk van subsidiegelden vanuit de gemeenten. Het betreft te ontvangen geldbedragen (vlottend kapitaalgoed) ook wel ‘budgetfinanciering’ genoemd. Budgetfinanciering betekent dat een maximumbedrag wordt toegekend aan het S-OJO ten behoeve van activiteiten, begeleiding van jonge ouders en andere prestaties. Het S-OJO is een non-profit organisatie. De afzetmarkt van het OJO bestaat niet alleen uit de relatie met de jonge ouders, de jonge ouder is tevens dienstgebruiker en betaalt geen financiële bijdrage voor het dienstaanbod. Het S-OJO moet haar doelstellingen vooral waarmaken ten opzichte van de subdieverlener.
8.1.1 Financieel overzicht Leeuwarden 2015 * De bijdrage van de gemeente Leeuwarden is de sommatie
Leeuwarden
-2015
Subsidie LWD*
125.000
Eigen bijdrage Stenden
25.000
moetingscentrum Jonge
Eigen bijdrage Friesland college
24.000
Ouders
Fondsen
11.400
Wellzo
€ 45.000,-
Het Buro
€ 40.000,-
Je Maintedrai
2.500
Gezondheidsactiviteiten Gemeente Leeuwarden
5.600
Re-integratie Gemeente Leeuwarden
3.300
Totaal baten
van de bijdragen aan; Stenden Hogeschool/Ont-
€ 40.000,-
185.400
Personeel (Stenden, FC, SWC en Buro)
142.000
Kosten huisvestiging
32.000
Kosten instellingslasten
12.000
Totaal lasten
186.000
Resultaat*
-600
* Het negatieve resultaat van €600 komt ten laste van Stenden Hogeschool
Jaarverslag 51
8.1.2 Financieel overzicht Heerenveen 2015 De onderstaande financiële verantwoording is een overzicht van de gemaakte kosten van het Ontmoetingscentrum Jonge Ouders in 2015 in Heerenveen. Een gedetailleerd overzicht van de gemaakte kosten is beschikbaar bij de manager
Factsheet Moeders
Vaders
-20 = 28 +20 =436
587
van het OJO.
312 uitstroom
275 actief
Heerenveen
-2015
Subsidie Heerenveen*
20.000
Eigen bijdrage Stenden
19.000
Eigen bijdrage Friesland college
26.000
Fondsen
0
Snuffelwinkel
Totaal baten
65.000
Totaal aantal bezoeken
Kosten activiteiten
4.000
Kosten huisvestiging
14.000
Vroegsignalering
Kosten instellingslasten
9.000
Personeel (Stenden, FC)
41.000
Totaal lasten
68.000
Resultaat*
-3.000
* Het negatieve resultaat van €3.000 komt ten laste van Sten-
-20 = 2 +20 = 121
Totaal
S-OJO IN GETALLEN
Totaal aantal aanmeldingen
389
42
Zwangerschapscursus
35
Verloskundigen info
20
Totaal aantal deelnemers
Deelnemers bijeenkomst
ONDER STEUNINGS TRAJECTEN
Friesland college Aantal cursisten
Friese poort
17
Overige scholen
25
Aantal cursisten
129
81
Aantal cursisten
Vrijwilligerswerk
4
Ondersteuning
den Hogeschool
Jonge moeder groep Totaal aantal deelnemers
23+ groep Totaal aantal deelnemers
244
Participatie uitkering
7
Ondersteuning jonge ouders
281
FACTS VAN HET LEERBEDRIJF HBO
32
MBO
31
Stagecontinuering
52 Jaarverslag
21
Vrienden
Stage voldoende afgerond
18 Aantal onderzoeken
12
Bedrijfspagina
Studentenmedewerkers
182
Likes
394
Persoonlijke Facebook
Jaarverslag 53
Colofon Uitgave: Stedelijk Ontmoetingscentrum 'Jonge Ouders' Marowijnestraat 14- 18 8931 BT Leeuwarden Maart 2015 Tekst: Anneke Kramer-Oostra Fotografie: Stedelijk Ontmoetingscentrum Jonge Ouders Ontwerp & ontwikkeling Lauren Visser (Merkmonsters) Kor Wijnja (Merkmonsters)
54 Jaarverslag
Contactgegevens Hoofdlocatie Adres:
Marowijnestraat 14-18
8931 BT Leeuwarden Telefoon:
058-2803291 / 06-23271014
Contactpersoon
Mw. A. Kramer-Oostra
Manager
Locatie Heerenveen (Friesland College) Adres:
Abe Lenstra Boulevard 29
8448 JA Heerenveen Telefoon: 06-22973094 Contactpersoon:
M. v/d Zwaag Social Worker jonge ouders
E-mail: Ontmoetingscentrumjongeouders@gmail.com Facebook: http://www.facebook.com/ontmoetingscentrum.jongeouders Website: www.ontmoetingscentrumjongeouders.nl
Het ontmoetingscentrum â&#x20AC;&#x153;Jonge Ouderâ&#x20AC;? is een initiatief van
En wordt mede mogelijk gemaakt door