Jaarverslag Ontmoetingscentrum Jonge Ouders

Page 1

2015


Voorwoord Het Stedelijk Ontmoetingscentrum ‘Jonge Ouders’ is een samenwerkingsverband ten behoeve van de

Buro, Het Friesland College en Stenden Hoge-

naar andere instellingen, het begeleiden in het

(aanstaande) jonge ouders, die voor hun 24e een kind hebben gekregen. Het S-OJO is een plek waar ze

school. Concreet betekent dit dat het OJO een

behalen van een startkwalificatie en alle andere

elkaar kunnen ontmoeten, om zo hun netwerk te versterken en vereenzaming te voorkomen. Tevens

stedelijke functie heeft gekregen, waarbij alle

werkzaamheden en vormen van ondersteuning

wordt begeleiding geboden om schooluitval te voorkomen, een startkwalificatie te behalen en de ar-

ondersteuning aan jonge ouders vorm wordt

of coaching, zijn opgenomen als resultaat in

beidsmarkt te betreden. Een belangrijk aspect van deze ontmoeting is dat hij plaatsvindt binnen een

gegeven door de samenwerkende organisa-

dit jaarverslag.De ontwikkelingen die in 2015

leerbedrijf van Stenden Hogeschool. Succesfactoren hierin zijn ondersteuning en ontmoeting met leef-

ties. Vanuit iedere organisatie zijn professionals

zijn ingezet gaan in 2016 door. De jonge ouders

tijdsgenoten (studenten), geen professionals maar professionals in opleiding die al lerend de jonge ou-

ingezet en gekoppeld aan de student medewer-

kunnen ook in dit jaar weer rekenen op prakti-

ders tegemoet treden. Met deze werkwijze wordt in belangrijke mate voorkomen dat jonge ouders een

kers.

sche ondersteuning, coaching en een activitei-

beroep moeten doen op de hulpverlening. Gezamenlijk hebben we een grote groep jonge ouders in beeld.

ten aanbod waarbij hun vraag centraal staat. De Gemeente Heerenveen, waar het OJO een plaats heeft in het Friesland college, richt zich

Met dank aan alle medewerkers van het

ook op preventie. ‘Ze voelt zich verantwoorde-

Ontmoetingscentrum ‘Jonge Ouders’.

Een belangrijke vindplaats

Een effectieve manier van werken

Het S-OJO ziet de school als belangrijke vind-

Gebleken uit de resultaten die terug te vin-

plaats van de jonge ouders. Deze laagdrempeli-

den zijn in dit jaarverslag, is dat bovenstaande

ge aanpak van het S-OJO om vanuit de visie ‘de

samenwerking en de werkwijze een effectieve

MBO school als vindplaats’ netwerk- en sys-

manier van werken is. We hebben een plek in

teemsteun te organiseren, zodat de jonge ou-

de preventie -ketensamenwerking gekregen,

ders een startkwalificatie kunnen halen, werkt

zoals o.a. blijkt uit samenwerking met verlos-

goed. Jonge ouders vinden in de praktijk via het

kundigen, het project vroegsignalering en de

MBO gemakkelijk de weg naar het Ontmoe-

samenwerking met de sector Sociale Zaken

tingscentrum. Hierdoor krijgen de jonge ouders

Leeuwarden.

opgebouwd.

Aangepaste ondersteuningsstructuur

Het jaar 2015 is een jaar geweest waarin het

de gelegenheid om mee te doen in de huidige participatiesamenleving.

Door de decentralisatie van zorg vanaf 2015 zijn

lijk voor het tijdig bieden van passende ondersteuning en zetten in op het bouwen aan een stevige relatie met deze aanbieders’ (Beleidsplan zorg voor jeugd Heerenveen 2014). Het OJO is een aanbieder voor ondersteuning aan jonge ouders en hun kinderen en heeft een goede samenwerking met de Gemeente Heerenveen

S-OJO een professionaliseringsslag heeft gemaakt. Er is ingezet op het uitbreiden van het

Eén gezicht, één plan

de Gemeenten verantwoordelijk voor bijna alle

De doelstelling van het Stedelijk Ontmoe-

ondersteuning aan mensen. De ondersteuning

tingscentrum – preventief werken en zo nodig

aan jonge ouders valt dan ook binnen dit taken-

vroeg- interventie, past uitstekend bij de hui-

pakket. Gemeente Leeuwarden heeft ingezet

dige tendens van ‘nieuwe zorg’. Vraag gestuurd

op een stedelijke aanpak voor jonge ouders in

werken waarbij de jonge ouder wordt geacti-

co-creatie met diverse partijen in aanvulling op

veerd om gebruik te maken van eigen krachten/

de wijk- en schoolgerichte aanpak. Ze ziet het

mogelijkheden is een van de uitgangsprincipes

belang voor preventieve ondersteuning aan

van het S-OJO. Deze werkwijze maakt dat de

deze specifieke doelgroep. De ondersteunings-

toename naar geïndiceerde zorg reduceert. De

structuur voor jonge ouders in Leeuwarden

jonge ouders worden gekoppeld aan studenten,

is het afgelopen jaar aangepast, zodat deze

deze medewerkers kunnen als generalist ge-

efficiënter ingezet kan worden en daardoor

typeerd worden. Op alle leefgebieden is ken-

nog beter aansluit bij de wensen en behoeften

nis aanwezig zodat de jonge ouders te maken

van de jonge ouders, en aansluit op het nieuwe

krijgen met één persoon. Of te wel ‘één gezicht

preventiebeleid van de Gemeenten.

waarvan 58 actief participeren.

Vanaf 2015 werkt het S-OJO vanuit een gebun-

In dit jaarverslag kunt u de resultaten (facts)

één plan’. delde aanpak met Wellzo jongerenwerk, het

professioneel netwerk in Heerenveen. Veel,

Manager

nieuwe jonge ouders hebben de weg naar het

Anneke Kramer- Oostra

S-OJO gevonden. Eind december 2015 heeft het S-OJO in totaal 587 jonge ouders geregistreerd. Hiervan participeren er nog 275 jonge ouders actief tijdens activiteiten of individuele trajecten. Uitgesplitst betekent dit: In Leeuwarden 476 jonge ouders geregistreerd waarvan 217 actief participeren. In Heerenveen 111 jonge ouders geregistreerd

vinden die in 2015 zijn behaald. De ondersteuning aan de jonge ouders, het verwijzen


Inhoud 1. Het Stedelijke Ontmoetingscentrum 'Jonge ouders’....7

5 Resultaten methodische werkwijze.......................................... 39

1.1 Doelgroep................................................................................................................. 7

5.1 Methodische werkwijze...................................................................................39

1.2 Visie........................................................................................................................... 7

5.2 Leerlijn...................................................................................................................39

1.3 Doelstelling.............................................................................................................9 1.4 Werkwijze................................................................................................................9 1.5 Leerbedrijf............................................................................................................. 11

2 Inhoudelijke uitgangspunten.......................................................... 13

6 Resultaten onderwijs............................................................................... 41

2.1 Leeuwarden...........................................................................................................13

6.1 Stagiaires en medewerkers 2015....................................................................... 41

2.2 Heerenveen............................................................................................................13

6.2 Resultaten onderzoek stagiaires en medewerkers...................................42

2.3 Personeelsoverzicht........................................................................................... 14 2.4 Organisatiestructuur......................................................................................... 14 2.5 Organogram 2015................................................................................................17

3 Resultaten 2015 gericht op het aanbod................................19

7 Resultaten Jonge Ouders..................................................................... 47

3.1 Activiteiten.......................................................................................................... 20

7.1 Geregistreerde jonge ouders..............................................................................47

3.2 Individuele ondersteuning en begeleiding.............................................. 26

7.2 Geregistreerde jonge ouders 2015.................................................................. 48

3.3 Voorlichting en workshops............................................................................ 30

7.3 Ondersteuning richting de arbeidsmarkt en monitoring

3.4 Outreachend werken..........................................................................................31

Leeuwarden 2015................................................................................................. 48 7.4 Resultaten Social Media..................................................................................... 49

4 Netwerk resultaten 2015.................................................................... 35

8 FinanciĂŤn..................................................................................51


Het Stedelijke Ontmoetingscentrum 'Jonge ouders'

1

Het Stedelijke Ontmoetingscentrum 'Jonge ouders’ 1.1 Doelgroep Onder het begrip jonge ouders verstaan wij: Zwangere meiden, aanstaande vaders en jonge ouders die voor hun 24e levensjaar hun eerste kindje hebben gekregen tot en met 27 jaar.

1.1.1 Beschrijving van de doelgroep Er zijn in Nederland veel jonge ouders die het prima redden, al dan niet gesteund door hun partner en/of familie. Maar er zijn ook jonge ouders die wel degelijk hulp nodig hebben van derden. Voor deze kwetsbare groep (degenen die het moeilijker hebben) zijn de problemen vaak terug te voeren op het sociaal isolement waarin de jonge vrouwen raken (Keinemans 2010). De problemen die deze jonge ouders ondervinden zijn complex. De jonge vrouwen worden zwanger op een moment dat ze volop in ontwikkeling zijn naar volwassenheid. Op hun schouders rust een dubbele taak: terwijl ze zelf nog jongere zijn, moeten ze al ouder zijn van

hun kind. In sommige gevallen betekent het voor de moeder het einde van de relatie met de vriend. Ze wordt dan niet alleen moeder, ze wordt een alleenstaande moeder. Vervolgens komt ze voor een scala aan dilemma’s te staan wat betreft werk, opleiding, zorg voor het kind, reacties uit de omgeving, huisvesting en uitkering. Bij veel jonge ouders is daarnaast sprake van een ‘multi-problem situatie’: ze hebben een ongestructureerd leven, een afgebroken schoolopleiding, weinig steun van familie, relatieproblemen, huisvestingsproblemen, geldproblemen en nauwelijks een inkomen. Dit heeft effecten op het leven van ouder en kind (www. fiom.nl bezocht in maart 2010 & Kramer-Oostra 2014).

1.2 Visie Stedelijke Ontmoetingscentrum Jonge Ouders is een samenwerkingsverband ten behoeve van de (aanstaande) jonge ouders, met als doel een laagdrempelig ontmoetingscentrum voor jonge

Mw. M. van der Zwaag, medewerkster van het S-OJO, beschrijft de doelgroep als volgt: ‘De jonge ouders zijn een doelgroep die sterk uiteenloopt in achtergrond, karakter en leefsituatie. Kortom de draaglast en draagkracht varieert. De overeenkomst van alle jonge ouders die het S-OJO bezoeken is dat ze versterkt (empowert) willen worden in hun Eigen Kracht. Dit is niet een expliciete vraag die ze stellen maar het is een gevolg van de ontmoeting binnen het centrum. Jonge ouders komen bij het Ontmoetingscentrum en delen ervaringen uit met andere ouders waardoor ze elkaar versterken en wanneer ze om informatie en advies vragen aan de medewerkers worden ze door hen versterkt. Kenmerkend voor de doelgroep is dat ze om ondersteuning vragen op één of meerdere leefgebieden, dit kan zijn op het gebied van: huisvesting, financiën, sociaal functioneren, psychisch functioneren, zingeving, lichamelijk functioneren, praktisch functioneren en dagbesteding’ (M van der Zwaag maart 2011)

Jaarverslag 7


1.3 Doelstelling

ouders te creëren, waar ze een plek hebben om

lening. Het S-OJO ziet de school als belangrijke

elkaar te ontmoeten. Het biedt hen de moge-

vindplaats van de jonge ouders. Deze laagdrem-

lijkheid elkaar te ontmoeten, hun netwerk te

pelige aanpak van het OJO om vanuit de visie ‘de

versterken en vereenzaming te voorkomen.

MBO school als vindplaats’ netwerk- en sys-

Tevens wordt begeleiding geboden om school-

teemsteun te organiseren, zodat de jonge ou-

uitval te voorkomen, een startkwalificatie

ders een startkwalificatie kunnen halen, werkt

te behalen en de arbeidsmarkt te betreden.

goed. Jonge ouders vinden in de praktijk via het

Belangrijk aspect van deze ontmoeting is dat

MBO gemakkelijk de weg naar het Ontmoe-

hij plaatsvindt in een leerbedrijf van Stenden

tingscentrum. Hierdoor krijgen de jonge ouders

Hogeschool. Succesfactoren hierin zijn on-

de gelegenheid om mee te doen in de huidige

dersteuning en ontmoeting met leeftijdsge-

participatiesamenleving. De groep jonge ouders

noten (studenten), geen professionals maar

die niet in beeld is bij andere instanties (uit-

professionals in opleiding die al lerend de jonge

kering, school, OJO, wijkteam) wordt door het

ouders tegemoet treden. Met deze werkwijze

aanpak Trotse Ouders opgespoord.

wordt in belangrijke mate voorkomen dat jonge ouders een beroep moeten doen op de hulpver-

8 Jaarverslag

Het S-OJO biedt ondersteuning bij het creëren van een netwerk rondom de jonge ouders, zodat ze wederom zelfstandig en zelfredzaam worden. Hierin worden professionals, studenten (MBO-HBO), maar ook vrijwilligers ingezet. We bieden praktische ondersteuning en houden een oogje in het zeil. We faciliteren in praktische behoeften. Op basis van de vragen en behoeften die de jonge ouder zelf heeft, wordt gekeken welke ondersteuning en faciliteiten nodig zijn. De vragen kunnen uiteenlopend zijn en liggen op het terrein van: ervaringen uitwisselen, opvoedingsondersteuning, scholing, financiën, sociale relaties en wonen, maar ook aandacht. Door het netwerk te verstevigen, en/of waar nodig op te bouwen, voorkomen of doorbreken we het sociale isolement van de jonge ouders. De jonge ouders geven zelf aan op welke gebieden zij steun wensen: hun vragen staan centraal. Door de ondersteuning probeert het

krijgt. Alle activiteiten, de gesprekken, de ondersteuning, het outreachend opsporen en het winkeltje vinden hier hun huisvesting.

1.4 Werkwijze In 2015 zijn in Leeuwarden de vier organisaties overgegaan tot bundeling van de activiteiten voor jonge ouders in een Stedelijk Ontmoetingscentrum. Vanaf 2015 treden we op als één organisatie, waarbij we de succesfactoren willen handhaven en tevens aansluiten bij de 3D ontwikkelingen in Leeuwarden. Het OJO Heerenveen wordt gemonitord vanuit het S-OJO en aangestuurd door de manager van het S-OJO als geheel. Het leerbedrijf is hierbij een belangrijke werkwijze, waarbij jongeren ingezet worden voor jongeren. Daarbij is het uitgangspunt dat een aparte aanpak van de doelgroep jonge ouders in aanvulling op de wijk- en schoolgerichte een toegevoegde meerwaarde is in de preven-

S-OJO te voorkomen dat alledaagse problemen

tieketen. Uitgangspunt is het voorkomen dat

uitgroeien tot ernstige en langdurige.

jonge ouders in aanraking (moeten) komen met de hulpverleningen in een werkwijze die

Het S-OJO is één centraal stedelijk punt met

er op gericht is de positie van de jonge ouders

een integrale aanpak waar het gehele aanbod

te versterken. Dit doen wij door een bundeling

aan ondersteuning voor de jonge ouders vorm

in het aanbieden van de activiteiten die gericht

Jaarverslag 9


zijn op het versterken van hun eigen netwerk en mogelijkheden om (zelfstandig) richting te geven aan hun eigen leven. Alle activiteiten en het winkeltje geven we vorm in een centraal ontmoetingscentrum waar de jonge ouders in Leeuwarden alle dagen de mogelijkheid hebben om naar binnen te kunnen lopen. En in Heerenveen 2 dagen in de week. De bundeling van activiteiten biedt mogelijkheden welke we willen uitbouwen. De huisvesting van het pand ligt naast of in het Friesland College, een belangrijke ‘vindplaats’ van jonge ouders. Ze kunnen tussen de lessen door binnenlopen. Uit gesprekken met jonge ouders is gebleken dat huisvesting in of vlakbij het MBO voor hen het binnenlopen bij het ontmoetingscentrum eenvoudiger maakt. De drempel wordt als laag ervaren.

1.4.1 Kernbegrippen zijn: Laagdrempelige voorziening dag op ieder moment binnen kunnen stappen,

in de organisatie en dragen op deze manier

dit kan zijn voor informatie, advies of het op-

verantwoordelijkheid (Kramer-Oostra, 2008).

zoeken van contact. Ze hoeven hiervoor geen

Studenten worden ingezet als buddy’s en bie-

afspraak te maken.

den op deze manier praktische ondersteuning en houden een oogje in het zeil. Ze faciliteren

Ondersteuning in dagelijkse gang van zaken

in praktische behoeften. Op basis

Wanneer een jonge ouder problemen onder-

van de vragen en behoeften die

vindt op één van de leefgebieden, wordt een afspraak met hem of haar gepland zodat er actie kan worden ondernomen rondom het probleem. Een ontmoetingsplek

ontmoetingscentrum. Bij sommige gevallen is

ten van hun sociale netwerk en het in contact

dit niet nodig, er is voldoende netwerk en vang-

komen en blijven met anderen.

net beschikbaar. Bij sommige gevallen gaat het om niet willen of niet kunnen wegens een

Empowerment

beperking, stoornis of een gemiste kans. Door

Het ontwikkelen van een positief zelfbeeld en

op de doelgroep die niet of nauwelijks in beeld zijn bij de hulpverlening. De voorlichtingsactiviteiten op scholen zijn geïntegreerd in de aanpak zodat er meerdere scholen bereikt kunnen worden. Tevens willen we insteken op de jonge vaders, welke moeilijk

het omgaan met veranderingen in de situatie. Vraaggericht werken

tijkgericht onderzoek aanbevelingen meegeven over deze leerbedrijf constructie. Deze werkwijze maakt dat de toeleiding van jonge ouders naar school, werk of vrijwilligerswerk hiermee geoptimaliseerd kan worden. Tevens biedt het de jonge ouders de mogelijkheid onder begeleiding te oefenen in de praktijk.

gekeken welke ondersteuning en faciliteiten nodig zijn. Studenten stimuleren de jonge ouders om

die manier steviger en zelfstandiger richting te kunnen geven aan hun leven. De samenwerking geeft mogelijkheid tot het uitbouwen van het leerbedrijfprincipe. Het idee is om meerdere opleidingen te betrekken bij deze ontwikkelingen. Het ligt in de mogelijkheid om de jonge ouders die een opleiding volgen of vrijwilligers werk moeten

Er wordt altijd gehandeld vanuit de vraag van

verrichten (in beweging moeten

de jonge ouder.

komen richting de arbeidsmarkt) hier meer op in te zetten. Hierbij

Community building

wordt gedacht aan de verschil-

Met elkaar bezig zijn tijdens verschillende

lende opleidingen, bijvoorbeeld;

activiteiten waarbij de jonge ouders een groep

pedagogische medewerker, administratief medewerker, hout-

Leeuwarden gedacht aan het ontwikkelen van

Gezinsondersteuning

ledikantjes etc. van het winkeltje

activiteiten voor jonge vaders waarbij er moge-

Wanneer er bij jonge ouders vragen ontstaan

lijk gebruik gemaakt kan worden van de techni-

zijn over de opvoeding of andere zaken rondom

sche ruimten binnen het Nordwin College

het gezin, dan kan het S-OJO hier een coaching-

van het outreachend opsporen. Er wordt in

en Pedagogiek kunnen door middel van prak-

de jonge ouder zélf heeft, wordt

gaan vormen en weten wat ze aan elkaar hebben.

aansluiten bij het huidige aanbod, door de inzet

Hbo studenten van de opleidingen SPH, MWD

hun netwerk te verstevigen om op

kunnen ontmoeten. Dit zorgt voor het vergro-

opgezocht. Het “Trotse Ouders” team richt zich

Hbo-studenten. Deze bevinden zich in een contextrijke leeromgeving, ze draaien volop mee

Niet alle jonge ouders vinden de weg naar het

werken wordt de moeilijk te bereiken doelgroep

Het S-OJO is een leerbedrijf voor Mbo- en

Het S-OJO is een plek waar de jonge ouders over

Het is een plek waar de jonge ouders elkaar

middel van outreachend en vindplaatsgericht

1.5 Leerbedrijf

bewerking (jonge vaders die de kunnen opknappen.

straject op inzetten.

10 Jaarverslag

Jaarverslag 11


Resultaten in het onderwijs

2

Inhoudelijke uitgangspunten 2.1 Leeuwarden Het S-OJO wordt vorm gegeven als één orga-

2.2 Heerenveen Het OJO in Heerenveen wordt vorm gegeven

nisatie, die werkt vanuit één fysieke plek. De

door Stenden Hogeschool, het Friesland Colle-

organisatie wordt aangestuurd door een stuur-

ge en de gemeente Heerenveen (CJG). Ook hier

groep, bestaande uit vertegenwoordigers van

wordt gewerkt vanuit één fysieke plek in de

Wellzo, Het Buro, het Ontmoetingscentrum

school. Het OJO heeft in Heerenveen een goede

Jonge Ouders, Stenden Hogeschool, de ge-

ketensamenwerking met o.a. de ’meitinkers’,

meente Leeuwarden en het Friesland College.

die verdeeld zijn over de woonservicezones, het

Vanaf 1 januari 2016 zal WELLZO in Leeuwarden

VerloskundigSamenwerkingsVerband (VSV) en

de rol van de penvoerder invullen. Dit betekent

de Caleidoscoop jongerenwerk. Binnen deze

dat WELLZO, samen met de manager S-OJO,

ketensamenwerking zijn preventie en vroegsig-

namens de vier partners het formele aanspreek-

nalering de belangrijkste pijlers. De organisatie

punt is voor de gemeente Leeuwarden, zorg

wordt aangestuurd door dezelfde stuurgroep

draagt voor een integrale aanvraag voor een

als Leeuwarden met uitzondering van Wellzo.

subsidie en de verantwoording daarvan. WEL-

Stenden Hogeschool is eindverantwoordelijk

LZO draagt zorg voor een jaarplan, jaarverslag

voor het OJO. Dit betekent dat de manager

en sluitende begroting en is verantwoordelijk

ook hier het eerste aanspreekpunt is voor de

voor de personele bezetting en continuïteit van

gemeente Heerenveen en verantwoordelijk is

het S-OJO. De inzet van stagiaires en ontwikke-

voor het jaarverslag, een sluitende begroting en

ling van het leerwerkbedrijf voor HBO en MBO

continuïteit in de personeel bezetting.

scholen in Leeuwarden wordt geborgd, ook in de nieuwe situatie.

Jaarverslag 13


2.3 Personeelsoverzicht Vanuit de verschillende organisaties zijn onderstaande personen bij het project betrokken. Vanuit Stenden hogeschool zijn vier personen betrokken bij het S-OJO.

Mw. A. Schokker Head of School Social Work and Arts Therapies.

Mw. A. Kramer-Oostra

Binnen het Buro zijn er twee personen betrokken bij het S-OJO

Mw. H. De groot Projectleider

Mw. A. Brouwer Maatschappelijk werkster Medewerkers/Stagiaires (Het overzicht is te vinden onder paragraaf ‘resultaten stagiaires’.)

Manager S-OJO

2.4 Organisatiestructuur

Mw. M. v/d Zwaag

Door de kanteling naar een participatie samen-

Sociaal werker jonge ouders

leving en de daarmee verbonden veranderingen

Mw. H. Dijkstra Onderzoeker Stenden Hogeschool Binnen het Friesland College zijn drie personen betrokken bij het S-OJO.

Dhr. P. v.d Heijden

binnen het S-OJO, is het afgelopen jaar de organisatiestructuur hierop aangepast. In deze paragraaf is de organisatie structuur beschreven.

2.4.1 Stuurgroep De stuurgroep bestaat uit de bestuurders van de organisaties die tezamen het S-OJO vormen.

Doelstelling stuurgroep: Stuurgroep bespreekt doelstelling en algemene beleidslijnen van het Ontmoetingscentrum en besluit daarover. Stuurgroep is gesprekspartner voor gemeente voor ontwikkelingen betreffende Jonge Ouders.

2.4.2 Afstemmingsgroep De afstemmingsgroep is bestemd voor een vertegenwoordiging vanuit de verschillende organisaties, te noemen: Wellzo, Het Buro, Gemeente Leeuwarden, Stenden Hogeschool en het Friesland College.

»»

Stuurgroep beslist over deelname, star-

ten of beëindigen samenwerking instel-

lingen van Stedelijk Ontmoetingscen-

trum Jonge Ouders;

»»

Stuurgroep maakt afspraken over on-

men van ondersteuningsvormen en onderwijs

derlinge taakverdeling instellingen;

en toekomstperspectief creëren.

»»

Stuurgroep stelt samenwerkings

-overeenkomst vast; »»

Stuurgroep doet subsidieaanvraag ge-

meenten, stelt begroting en jaarplan

vast en rapporteert over voortgang.

Doelstelling afstemmingsgroep: Het volgen en initiëren van ontwikkelingen ten behoeve van de ondersteuning voor de jonge ouders en hun systeem, het op elkaar afstem-

»»

Bespreken van het samen-

werkingsverband; »»

Bespreken van de diverse te bedienen

doelgroepen jonge ouders;

»»

Afstemming over de inzet van expertise;

»»

Afstemming m.b.t. de samenwerking in

de ketenzorg; »»

Ontwikkelingen volgen en initiëren

(sociale innovatie);

Mw. A. de Groot

»»

Het volgen en initiëren van onder-

Zorgcoördinator Studenten Service Centrum

zoekslijnen.

Mw. C. Lourens-Oterdoom

2.4.3 Ketensamenwerking

Directeur Studenten Service Centrum

Zorgcoördinator Studenten Service Centrum Binnen Welzijn Centraal zijn er twee personen betrokken bij het S-OJO.

Mw. E. De Haan Manager Jeugd & Onderwijs

Mw. Z. plemp van Duivenland

De keten bestaat uit een representatieve vertegenwoordiging van de organisaties uit de stuurgroep van het S-OJO en de nauw betrokken organisaties. De samenstelling van de keten wordt gedragen door de stuurgroep en zijn vakbekwame mensen die praktische ervaring hebben in het werken met de doelgroep jonge ouders.

Jongerenwerker

14 Jaarverslag

Jaarverslag 15


2.5 Organogram 2015 Stedelijk OJO

Gemeente Leeuwarden

aires en vrijwilligers. De manager is verbonden met de opdrachtgever en de stuurgroep.

Jonge ouders

Jonge Ouders Sociale wijkteams

hiërarchisch leiding aan de professionals, stagi-

Fier Fryslân

Scholen systeem

* Daar waar gemeente Leeuwarden staat kunt u ook gemeente Heerenveen lezen. Met de wijkteams wordt in Heerenveen de woonservicezones bedoeld.

Het S-OJO gaat uit van het Bottum-up perspec-

Stuurgroep

tief. Dit houdt in dat de belangen, wensen en

De stuurgroep neemt besluiten ten aanzien

behoeften van de jonge ouder leidend zijn in de

van het samenwerkingsverband, bespreekt de

geboden ondersteuning vanuit de organisatie.

te bedienen doelgroep, maakt afspraken over

Tevens vindt om de drie maanden de jonge

de werkwijzen en de inzet van expertise, volgt

ouderraad plaats en wordt het aanbod van het

en initieert de ontwikkelingen ten behoeve van

S-OJO mede hierop afgestemd.

de ondersteuning voor de jonge ouders en hun systeem.

Stagiaires en vrijwilligers De stagiaires en vrijwilligers leveren een bij-

Afstemmingsgroep

drage aan de ontwikkeling van de beroepsme-

De afstemmingsgroep volgt en evalueert de

thodiek en de wetenschappelijke verankering

ontwikkelingen van het S-OJO, ze geven des-

hiervan. Door onder meer praktijk gestuurd

kundig advies over de ondersteuning aan jonge

onderzoek te verrichten, praktijktheorieën te

ouders en bieden input betreffende de ontwik-

ontwikkelen en nieuwe vragen en ontwikkelin-

kelingen. De afstemmingsgroep staat in verbin-

gen te doordenken op de consequenties voor

ding met de stuurgroep en brengt haar experti-

bestaand beleid en de methodiek. Van de sta-

se ten behoeve van de doelgroep in.

giaire en vrijwilliger wordt verwacht dat ze een aandeel hebben in het organiseren van activiteiten en coachingsgesprekken ten behoeve van

Doel ketensamenwerking:

de doelgroep. Stagiaires en vrijwilligers draaien

Een stevig gecoördineerde samenwerking vanuit een integrale aanpak, het waarborgen en effi-

mee in de organisatie rondom het S-OJO en

ciënter inzetten van de ondersteuningsstructuur aan jonge ouders, die aansluit bij hun wensen en

vallen onder de verantwoording van de mede-

behoeften.

werkers en manager.

Subdoelstellingen:

Professionals MBO & HBO

»»

Investeren in het versterken van de generalistische ondersteuning aan de jonge ouders.

De professional moet verantwoording afleg-

»»

Het versterken van collectieve voorzieningen en het verbeteren van de leefbaarheid in de

gen aan de manager. De professional is mede-

wijken door middel van samenwerking met de wijkteams.

»»

Snelle signalering en bespreking van problemen met specialisten uit de wijk- en scholenteams

en Fier Fryslân

»»

Snellere interventies en hulp op maat bij vragen en problemen, om zo het beroep op gespeci-

Stagiaires

Vrijwilligers

contacten met het werkveld, de jonge ouders en het netwerk en geeft hiërarchisch leiding aan de

Professionals MBO & HBO

Manager

verantwoordelijk voor het onderhouden van

Stuurgroep

Afstemmingsgroep

stagiaires en vrijwilligers.

aliseerde ondersteuning te verminderen

Manager

»»

Een bijdrage leveren aan de zelfredzaamheid van de jonge ouder, zodat deze in staat is zelf-

De manager bewaakt overstijgend en strate-

standig en verantwoord voor het gezin te zorgen en deze te onderhouden

»»

Bieden van ondersteuning waardoor lange-termijn problemen bij jonge ouders voorkomen

worden door beschermende factoren te vergroten en risicofactoren te verkleinen.

16 Jaarverslag

Jonge Ouders

gisch de voortgang van het ontmoetingscentrum als geheel. De manager moet verantwoording af leggen aan de stuurgroep en geeft

Jaarverslag 17


Resultaten 2015 gericht op het aanbod

3

Resultaten 2015 gericht op het aanbod

In deze paragraaf zijn de resultaten die behaald zijn in Leeuwarden en Heerenveen terug te vinden. Het aanbod van het Ontmoetingscentrum is te verdelen onder vier elementen. 1. Activiteiten Jaarlijks

Kwartaal

Maandelijks

Wekelijks

Uitje

Zwangerschapsgym

Lunchbijeenkomst

23+ groep Leeuwarden

Kerstdiner

Zwemmen

Jonge moedergroep Heerenveen

Jonge ouderraad

Activiteit

Inloop

Jonge moedergroep Heerenveen

Winkeltje

Leeuwarden

2. Individuele ondersteuning en begeleiding »»

Individuele coachingstrajecten als: opvoedingsondersteuning, praktische ondersteuning,

financiële ondersteuning, huiswerktrajecten etc.

»»

Re-integratie

»»

Intake

3. Voorlichting en workshops »»

Seksuele voorlichting

»»

Voorlichting over de leefwereld van de

»»

Prenatale voorlichting op scholen en

jonge ouders

jonge ouders

»»

Voorlichting werkveld S-OJO op scholen

»»

Voorlichten met betrekking tot kind en

binnen het sociaal opleidingsdomein en

veiligheid, kinderziekten, gezonde voe-

wijk en dorpen teams en hulpverlenings-

ding ouder en kind, combinatie school

instanties

en kind.

»»

Inloopspreekuur bij Bonnehus en

»»

Financiële voorlichting

Dochter&Zn (voor jonge ouders over het

»»

Diverse vraaggerichte workshop aan

S-OJO)

jonge ouders en scholen

Jaarverslag 19


4. Outreachend werken

Specificatie van alle activiteiten 2015 Activiteit

Leeuwarden

Heerenveen

Lunchbijeenkomst

1.

13 januari

1.

16 januari

2.

3 februari

2.

6 februari

3.

10 maart

3.

13 maart

4.

14 april

4.

10 april

5.

19 mei

5.

22 mei

6.

2 juni

6.

5 juni

7.

15 september

7.

18 september

8.

6 oktober

8.

9 oktober

9.

3 november

9.

6 november

10.

1 december

10.

4 december

1.

19,20 januari

1.

23 januari

Het S-OJO heeft in 2015 diverse activiteiten georganiseerd. Centraal tijdens deze activiteiten stonden;

2.

16,17 februari

2.

20 februari

het elkaar ontmoeten/netwerk vergroten, ervaringen van het ouderschap delen en de combinatie

3.

23,24 maart

3.

27 maart

school, kinderen en opvoeden. De meerwaarde van de activiteiten is onder andere zichtbaar in het

4.

20,21 april

4.

24 april

feit dat jonge ouders elkaar leren kennen tijdens de activiteiten en elkaar ook buiten het S-OJO weten

5.

25,26 mei

5.

29 mei

te vinden. Op deze manier wordt het sociale netwerk en de relaties van de jonge ouder opgebouwd

6.

15,16 juni

6.

29 juni

en versterkt. Medewerkers hebben tijdens de activiteiten de gelegenheid om de interactie tussen

7.

28,29 september

7.

25 september

ouder en kind te observeren en er kan geïntervenieerd worden op het handelen van de jonge ouder in

8.

26,27 oktober

8.

30 oktober

individuele coaching gesprekken.

9.

16,17 november

9.

4,11 december

10.

14,15 december

»»

Outreachend werken, de straat op, de supermarkt in om jonge ouders aan te sporen

»»

Jonge ouders (waar zorgen om zijn) die onder de radar verdwijnen actief opsporen, bemoei-

zorg. »»

Jonge ouders vanuit de vroegsignalering actief benaderen

»»

Wijkgerichte activiteiten als specialist (deelname wijkteam Noord)

»»

Huisbezoek

Er wordt gerapporteerd aan de hand van de vier elementen; activiteiten, individuele ondersteuning en begeleiding, voorlichting en workshop en outreachend werken.

3.1 Activiteiten

Ouder-kind zwemmen

Ieder jaar organiseert het S-OJO uitjes voor de jonge ouders en wordt het kerstdiner of, in Heerenveen, de kerstbrunch georganiseerd. Deze activiteiten zijn zeer geliefd bij de jonge ouders. In 2015 hebben we er voor gekozen om in totaal in Leeuwarden 50 personen per activiteit persoonlijk uit te nodigen, waardoor de activiteiten ook vol zaten. In Heerenveen hebben gemiddeld 30 personen aan

Jonge moedergroep

Iedere vrijdagochtend

Eens per maand

23+ groep

Iedere donderdagochtend

Eens per twee weken op vrijdag ochtend

de uitjes deelgenomen. Het observeren en rapporteren en daarna middels een individueel coachingsgesprek interveniëren staat hierbij centraal. Door middel van de activiteiten wordt gewerkt aan een aantal algemene doelstellingen;

Valentijns feest

11 februari

13 februari

Beautymiddag

18 maart

20 maart

22 april

17 april

»»

Jonge ouders elkaar laten ontmoeten op een ontspannen wijze, zodat daarmee het netwerk

Themamiddag gezonde

uitgebreid kan worden met gelijkgestemden

voeding

»»

Het aanbieden van vraaggerichte informatie en advies op een laagdrempelige manier

Fotoshoot

13 mei

15 mei

»»

De jonge ouder in haar eigen kracht zetten

»»

Het voorkomen of doorbreken van sociaal isolement door actieve participatie te vragen

Uitje

24 juni

26 juni

»»

De jonge ouder ondersteunen bij het behalen van een startkwalificatie

Zomerfeest

9 september

11 september

Uitje

23 oktober

Lampion knutselen

11 november

Themamiddag samen

25 november

27 november

17 december

18 december

spelen kun je leren Kerstfeest

20 Jaarverslag

Jaarverslag 21


3.1.1 Jonge ouderraad In 2015 heeft twee keer een jonge ouderraad plaatsgevonden. De jonge ouderraad bestaat uit twee medewerkers van het S-OJO en een aantal jonge ouders die ondersteuning krijgen vanuit het S-OJO. Het S-OJO vindt het belangrijk aan te sluiten bij de belangen van jonge ouders. Tijdens de jonge ouderraad geven jonge ouders hun mening over de afgelopen activiteiten en geven ze aan waar zij de komende tijd behoefte aan hebben en wat hun wensen zijn. Om activiteiten beter te laten aansluiten op de wensen en behoeften van de jonge ouders, is het goed om te weten wat de ervaringen en meningen van de jonge ouders zijn. Op deze manier wordt de kwaliteit van de activiteiten

des wordt er geen zwemmen aangeboden. On-

de vloer van het zwembad omhoog gaan. De

broodjes, diverse soorten beleg en drinken. De

der begeleiding kunnen jonge ouders met hun

kinderen kunnen dan zelf in het zwembad

lunchbijeenkomst is voor de jonge ouders een

baby’s en kinderen zwemmen. Dit vindt plaats

staan, als hier behoefte aan is. Het afgelopen

laagdrempelige manier om elkaar te ontmoeten.

in groepsverband en op deze manier kan het

jaar hebben alle zwemgroepen 10 keer plaats

Tijdens het lunchen kunnen zij ervaringen en

netwerk van de jonge ouders worden vergroot.

gevonden, zowel in Leeuwarden als in Hee-

tips met elkaar uitwisselen. Bij de lunchbijeen-

Er mogen maximaal 12 jonge ouders deelne-

renveen. Vanaf oktober 2015 is in Heerenveen

komst zijn twee medewerkers van het S-OJO

men aan deze activiteit. Het zwemmen is een

een behoorlijke toename in opkomst te merken,

aanwezig om het gesprek aan te gaan met de

middel om kinderen op vroege leeftijd te leren

via de vroegsignalering kwam er een behoorlijk

jonge ouders. De bijeenkomst wordt vaak druk

wat water met hen doet en de hechting tussen

aantal jonge moeders bij, die door het ontmoe-

bezocht en een opvallend gegeven is dat ook

ouder en kind wordt door het zwemmen ver-

tingscentrum zijn gestimuleerd het water in te

de vaders gemakkelijk aansluiten. In het eerste

sterkt. Er gaan altijd twee medewerkers van het

gaan met de baby’s

halfjaar van 2015 werden tijdens de lunchbijeen-

S-OJO mee naar het zwemmen. Eventueel gaat

komsten thema’s behandeld gekoppeld aan het

een van de medewerkers ook het water in. Voor

3.1.4 Lunchbijeenkomst

de medewerkers van het S-OJO is deze activiteit

Eén keer in de maand wordt er bij het S-OJO een

is ervoor gekozen om de ontmoeting centraal

een gelegenheid om de interactie tussen ouder

lunchbijeenkomst georganiseerd. Er wordt dan

te zetten. Uit de jonge ouderraad is gebleken

en kind te observeren en eventueel gerichter te

gezorgd voor een uitgebreide lunch met verse

dat de jonge ouders toch graag informatie en

thema van de maand. Door de grote opkomst

kunnen interveniëren. Vanaf 2015

advies willen. In 2016 wordt voor

vindt het ouder en kind zwemmen

een ander tijdstip en andere

in Leeuwarden in twee groepen

aanpak gekozen waarin beide

jonge ouderraad opgestart.

plaats. Op maandag voor de baby’s

elementen op advies van de

van 0-1 jaar en op dinsdag voor

jonge ouders aan bod zullen

3.1.2 Zwangerschapscursus

kinderen van 1-4 jaar. In 2016 zal ie-

komen. Gemiddeld aantal be-

dere laatste dinsdag van de maand

zoekers tijdens de lunchbijeen-

gewaarborgd en kan het S-OJO beter inspelen op de wensen en behoeften van de jonge ouders. In 2016 wordt ook in Heerenveen een

Speciaal voor aanstaande moeders onder de 23 jaar wordt er door het S-OJO vier keer per jaar een zwangerschapscursus georganiseerd in samenwerking met Margriet Wieldraaijer van RondGeboorte. In de cursus worden ademhalings- en ontspanningstechnieken aangeleerd, krijgen jonge moeders houdings- en bewegingsinstructies en worden ze voorbereid op de bevalling. Van de 48 jonge moeders die zich hadden opgegeven voor de zwangerschapscursus hebben er 35 actief deelgenomen. De overige jonge moeders zijn of een aantal keer geweest of helemaal niet.

komst is 17 jonge ouders zowel in Leeuwarden als in Heerenveen.

3.1.5 De 23+ groep Er is gebleken dat ouders, ouder dan 23 jaar, behoefte hebben aan ondersteuning, advies en aan het leggen van contact met andere jonge ouders. Om in wensen en behoeften tegemoet te komen, is in 2012 de 23+ groep gestart. Iedere donderdagochtend van 09:30 tot 12:00 uur vindt de 23+

3.1.3 Ouder en Kind Zwemmen Iedere laatste maandag en dinsdag van de maand, vindt er ouder en kind zwemmen plaats in Leeuwarden. In Heerenveen is dit iedere laatste vrijdag van de maand. In de vakantieperio-

22 Jaarverslag

groep plaats. Deze groep is voor jonge ouders van 23 tot 28 jaar, die voor hun 24e verjaardag een kindje hebben gekregen. Tijdens deze bijeenkomsten wordt er aandacht geschonken aan het thema van deze maand. De ene keer ge-

Jaarverslag 23


beurt dit op informatieve wijze, de andere keer

wordt gelachen met elkaar en geleerd van

is de bijeenkomst creatief. De creatieve thema’s

elkaar. In 2015 zijn er 5 bijeenkomsten geor-

dienen vooral als ontspanning voor de jonge

ganiseerd, waarbij het aantal bezoekers per

ouders. Tijdens de activiteiten is er ruimte om

bijeenkomst oploopt. Op de laatste bijeenkomst

met elkaar in gesprek te gaan over verschillende

waren 8 jonge moeders aanwezig.

onderwerpen. Na de bijeenkomst is er de gele-

3.1.7 De Snuffelwinkel

genheid om te winkelen in het snuffelwinkeltje. De kinderen zijn tijdens de 23+ groep welkom bij de 23+ groep. Het aantal deelnemers aan

Leeuwarden

deze groep bestaat uit 281 deelnemers (dit zijn

De Snuffelwinkel is in samenwerking met

het totaal aantal bezoekers en niet de unieke

Wellzo en het S-OJO opgezet. Sinds septem-

deelname).

ber 2014 bevindt de Snuffelwinkel zich in een ruimte binnen het S-OJO. Door de Snuffelwinkel

De doelstelling van de 23+ groep is als volgt:

kan er op een laagdrempelige manier contact

»»

Het aanbieden van vraaggerichte onder

worden gelegd met (nieuwe) jonge ouders en

steuning en advies;

kunnen jonge ouders uitgenodigd worden voor

»»

Jonge ouders, door middel van specifie-

de activiteiten die worden aangeboden. De

ke aandacht, elkaar op een ontspannen

jonge ouders kunnen binnen lopen bij de winkel

wijze laten ontmoeten, zodat daarmee

voor gratis benodigdheden voor hun kind(eren)

het netwerk uitgebreid kan worden met

zoals kleding, schoenen, speelgoed, enz. De

gelijkgestemden;

spullen uit de Snuffelwinkel worden aangele-

»»

Een bijdrage leveren aan de zelfred-

verd door particulieren. De jonge ouders heb-

zaamheid van de jonge ouder, zodat hij/

zij in staat is zichzelf en het gezin econo-

misch en zelfstandig te onderhouden.

Oppasfunctie Sinds de zomer 2015 zijn twee studentmedewerkers van het S-OJO bezig om het oppassen tijdens de 23+ groep te professionaliseren. De bedoeling is om de oppas meer invulling te geven, zowel educatief als creatief. Er wordt gebruik gemaakt van een oppasmap, hierin staan alle kinderen die bij de oppas komen. Allergieën en andere zaken waar aandacht voor moet zijn staan hierin vermeld. Daarnaast worden de bijzonderheden per oppasdag beschreven. Het speelgoed aanbod is onder de loep genomen met als doel in te zetten op meer educatief speelgoed. De oppasochtend wordt in twee delen gesplitst; het eerste uur wordt er gezamenlijk geknutseld aan de tafel en het tweede uur mogen de kinderen vrij spelen. Deze invulling

24 Jaarverslag

wordt nog verder geoptimaliseerd in 2016.

3.1.6 Jonge moedergroep

inloop voor de jonge moeders aansluitend op de jonge moedergroep binnen het S-OJO. Bij grotere problemen en of signalen kan er worden doorverwezen naar het wijkteam. Deelname

Leeuwarden

jonge moedergroep 239 jonge moeders (dit

Iedere vrijdagochtend organiseert S-OJO de

zijn het totaal aantal bezoekers en niet de unie-

jonge moedergroep (JMG). Deze ochtend is

ke deelname).

ingericht voor (aanstaande) moeders t/m 23 jaar. De activiteiten zijn gericht op ontmoeten en

Heerenveen

ondersteuning. Het biedt de jonge moeder een

Sinds oktober 2015 is de Jonge Moedergroep

plek waar ze met andere jonge moeders in con-

opgestart in Heerenveen. Op dinsdagmiddag (1

tact kan komen, waar ze ervaringen kan uitwis-

keer in de 2 weken) van 14.15 tot 16.15 kunnen

selen en nieuwe vriendschappen kan aangaan.

zwangere meiden en moeders, met een kindje

De medewerkers creëren een dusdanige veilige

onder de twee jaar, naar de bijeenkomst komen.

setting dat jonge moeders met hun vragen en/

Tijdens deze bijeenkomsten is er voor de jonge

of problemen bij hun terecht kunnen. Daarnaast

moeders de gelegenheid vragen te stellen over

wordt er 1 keer in de maand gebruik gemaakt

allerlei onderwerpen. Ook worden er workshops

van de expertise van Verloskundige praktijk

gegeven. De onderwerpen van deze workshops

Pia Prins en Kraamzus om de jonge moeders

sluiten aan bij de vragen van de moeders. Het

gericht advies te kunnen geven. Zij houden een

is vooral een hele gezellige middag waar veel

ben de gelegenheid om een bezoek te brengen aan de Snuffelwinkel van maandag tot en met donderdag. In het Snuffelwinkeltje is een jonge moeder werkzaam als vrijwilliger. Zij helpt bij het uitzoeken en sorteren van de kleding en spullen die aangeleverd worden. Ook wordt er geholpen met het winkeltje op orde houden. Naast kleding, schoenen en speelgoed komen er ook regelmatig grote items binnen, zoals maxi cosi’s, kinderwagens, wipstoeltjes en dergelijke. Voor deze grotere items wordt gewerkt met een reserveringslijst. Ouders kunnen zich inschrijven voor datgene wat zij zoeken en zodra dit binnenkomt wordt er contact met hen opgenomen. Op die manier worden de binnengekomen spullen op een eerlijke manier verdeeld onder de jonge ouders. De jonge ouders die graag het Snuffelwinkeltje willen bezoeken zijn niet verplicht mee te draaien met de activiteiten van het S-OJO, maar zij moeten wel binnen de doelgroep van het S-OJO vallen. Gezamenlijk is het aantal

Jaarverslag 25


eens per maand gehouden in het Kinderdagver-

dividualiseerde en multiculturele samenleving.

bij een visie waarin jonge ouders zich bewust

blijf Friesma State te Grou. De inhoud van deze

Keuzes moeten zij zelf maken en daarbij kan

zijn van zichzelf, hun naasten en hun positie in

Heerenveen

bijeenkomsten is vraaggericht en sluit aan bij de

iemand helpen die al verder is en met wie een

de samenleving. Dit sluit aan bij de tendens van

In 2015 is de snuffelwinkel in Heerenveen aan

inhoud van de JMG bijeenkomsten van Heeren-

jonge ouder zich wil identificeren, bijvoorbeeld

‘nieuwe zorg’. Het werken naar een autonoom

het Geerts Willigenplein in samenwerking met

veen en Leeuwarden. Wegens het succes van de

de peer mentor. Deze werkwijze werkt drem-

zelfstandig individu, die gezonde verantwoor-

CASA op vrijdagmiddag geopend. De winkel, die

bijeenkomsten in Grou heeft het S-OJO ervoor

pelverlagend bij het ontstaan van een vertrou-

ding kan nemen voor zichzelf, het kind en het

zich bevindt in het jeugdhonk van CASA, kan

gekozen in 2016 tevens een bijeenkomst op te

wensrelatie, het vergroot een gevoel van vei-

gezin, komt tot stand door de jonge ouders te

van 14:15 tot 16:15 worden bezocht door jonge

starten in Akkrum. Gezien werd dat veel jonge

ligheid waardoor de jonge ouder zijn hulpvraag

wijzen op en te begeleiden in deze grote ver-

ouders. Het ontmoetingscentrum werkt op

moeders, die bekend zijn bij het S-OJO en onze

gemakkelijker stelt. De medewerker is deels een

antwoordelijkheid. Tijdens de peer gesprekken

deze manier samen met CASA en heeft regel-

samenwerkingsverbanden, woonachtig zijn in

raadgever en een rolmodel waarmee een jonge

worden jonge ouders gestimuleerd om zelf de

matig contact met laatstgenoemde over bezoe-

Akkrum. De inhoud van deze bijeenkomsten zal

ouder zich kan identificeren. De ondersteuning

regie in handen te houden, hun netwerk uit te

kers en openingstijden. Door de substantiële

aansluiten bij de inhoud van de bijeenkomsten

heeft als doel dat de jonge ouder zich kan ont-

breiden en ondersteuning vanuit dit netwerk in

toename in het aantal bezoekers op de vrijdag

in Grou. Verloskundigenpraktijk It Bertehûs is

wikkelen op het gebied van opvoeding, scho-

te zetten. Wanneer dit onvoldoende blijkt te zijn

op het ontmoetingscentrum en het lager aantal

de locatie voor deze bijeenkomsten.

ling, financiën etc. waardoor het sociaal func-

kan doorverwijzing naar het wijkteam plaats-

tioneren en daarmee het welzijn van de jonge

vinden. De Social Work stagiaire wordt door de

ouder en het gezin verbetert. Peer support past

beschreven werkwijze opgeleid als generalist,

bezoekers uitgekomen op 389 in 2015.

bezoekers in de winkel, is er besloten de winkel enkel te openen op afspraak. In de praktijk betekent dit dat jonge ouders contact op kunnen nemen met het ontmoetingscentrum voor een afspraak op vrijdag in de winkel. Een van de medewerkers zal dan aanwezig zijn in de winkel om de jonge ouder te ontvangen. Op deze manier kan het S-OJO zijn medewerkers optimaal inzetten tijdens drukbezochte activiteiten en is er daarnaast ook tijd en aandacht voor jonge ouders die de winkel willen bezoeken. Deze nieuwe ontwikkeling is ook kortgesloten met CASA. Er is in 2015 weinig gebruik gemaakt van de winkel, dit aanbod wordt in 2016 heroverwo-

3.2 Individuele ondersteu- ning en begeleiding 3.2.1 Peer Support In 2015 zijn alle jonge ouders die het S-OJO bezocht hebben gekoppeld aan een medewerker (peer mentor). De jonge ouder wordt ondersteund vanuit het principe van Peer Support. Elkaar helpen en ondersteunen is de kern van Peer Support. Oplossingsgericht werken en

gen.

eigen kracht staan cen-

3.1.8 Kennis en expertise centrum

zijn leeftijdsgenoten uit

’Het S-OJO wil de kennis en expertise meer inzetten in de sociale wijk- en dorpenteams. In samenwerking met de wijk- en dorpenteams is gestart met S-OJO bijeenkomsten voor jonge ouders organiseren in de wijk of het dorp waarin het S-OJO haar kennis en expertise omtrent de doelgroep deelt en de doelgroep in eigen omgeving kan aansluiten bij bijeenkomsten. Nieuw zijn daarom de S-OJO bijeenkomsten die in Grou samen met het dorpenteam worden georganiseerd. Deze bijeenkomsten worden

26 Jaarverslag

traal. De medewerkers het sociaal opleidingsdomein HBO en MBO en herkennen gelijkenissen met betrekking tot hun ontwikkelingsfase en leefsituatie bij de jonge ouders. Voor de adolescent die zijn weg zoekt is keuzes maken gecompliceerd in deze mondiale, geïn-

immers hij/zij moet op alle leefgebieden informatie en advies kunnen geven. Een hulpverlener op alle leefgebieden is daarbij een belangrijk uitgangsprincipe, zowel van de werkwijze als generalist als het werken vanuit peer support.

3.2.2 Opvoedingsondersteuning De jonge ouders die het S-OJO bezoeken krijgen preventieve opvoedingsondersteuning Triple P universeel en selectief (niveau 1&2). Op niveau één ontvangen jonge ouders informatie over opvoeding in het algemeen en het stimuleren van de ontwikkeling bij kinderen. Tijdens bijeenkomsten wordt thematisch gerichte informatie aangeboden over veel voorkomende opvoedingsvragen (niveau 2) afgestemd op impliciete en expliciete hulpvragen. Bij kortdurende individuele ondersteuning vindt verdieping van de hulpvraag plaats en volgt advies op maat. Jonge ouders leren door deze vorm van opvoedingsondersteuning gebruik te maken van dagelijkse situaties in het gezin, om zo hun kinderen emotioneel te ondersteunen en hun sociale competentie en probleemoplossend vermogen te stimuleren. De basisprincipes van het positief pedagogisch programma worden op deze wijze

Jaarverslag 27


Leeuwarden het S-OJO gevraagd onderzoek te

het moment dat jonge ouders hun praktische

doen naar ‘welke ondersteuning en stimu-

vragen niet kunnen beantwoorden met de hulp

lansen jonge vaders nodig hebben, zodat zij

vanuit hun eigen netwerk, komt het S-OJO in

Een aantal jonge ouders geeft aan behoefte te

ook verantwoordelijkheid kunnen nemen

beeld. Voorbeelden van praktische ondersteu-

hebben aan een individueel coaching traject. Dit

voor de opvoeding’. Het S-OJO bereikt nu

ning geboden door het S-OJO in 2015 zijn:

is een intensiever traject met de peer mentor en

vooral meiden, maar gaat zich, met deze vraag

professional. Er vindt een leefgebieden scree-

in het achterhoofd, meer richten op jongens/

»»

Ondersteuning bij het schrijven van

ning plaats om met de jonge ouder ondersteu-

jonge vaders middels het starten van een jonge

brieven aan instanties;

ningsvragen op te sporen op het gebied van

vadergroep. De bedoeling is dat er in februari

»»

Gesprekken met jonge ouders ter voor-

scholing, werk, huisvesting, financiën, sociaal

2016 een pilot start van 5 maanden waarbij de

bereiding op informatie aanvraag bij

functioneren, psychisch functioneren, lichame-

jonge vaders een keer per maand bijeenkomen.

instanties;

lijk functioneren, zingeving en praktisch functi-

Na deze bijeenkomsten wordt er geëvalueerd

»»

Sollicitatietraining;

oneren. Veelal is het algeheel functioneren toe-

of het doel bereikt is en of de jonge vadergroep

»»

Ondersteuning bij financiële

reikend, maar is er bij de jonge ouder behoefte

voortgezet kan worden. De eerste stappen

administratie;

aan het structureren en inzichtelijk maken van

voor de vadergroep zijn gezet in oktober 2015.

»»

Hulp bij het vinden van kinderopvang;

hun persoonlijke situatie. Dit in combinatie met

Het S-OJO heeft hiervoor contact gezocht

»»

Het snuffelwinkeltje (babyuitzet, kle-

een het vergroten van de eigen kracht door een

met Cambuur Verbindt, om in samenwerking,

ding, kindermeubels, etc.)

steuntje in de rug te bieden. Deze vorm van

informatie en advies te geven tijdens deze

»»

Ondersteuning bij vragen rondom de

ondersteuning draagt bij aan het daadwerkelijk

bijeenkomsten, waarbij er afwisseling komt

zwangerschap;

zelfstandig en duurzaam kunnen participeren

tussen informatieve activiteiten en praktische

»»

Informatie aanbieden met betrekking

in de maatschappij. De vragen en behoeften

sportieve activiteiten. Doelstelling is dat we

tot het organiseren van praktisch functi-

van de jonge ouder staan centraal, hun moge-

middels deze groep antwoord kunnen geven op

oneren.

lijkheden vormen de basis waarop de invulling

de onderzoeksvraag.

door de medewerkers gehanteerd.

3.2.3 Individuele coaching trajecten

van ondersteuning en de faciliteiten vanuit het

Door het bieden van bovenstaande praktische

S-OJO aansluiten. Op het moment dat gesig-

3.2.5 Praktische ondersteuning

naleerd wordt dat hulpverlening gewenst is,

Praktische ondersteuning is naast opvoe-

ouders versterkt. Een bijkomend effect is dat

worden partners vanuit de ketensamenwer-

dingsondersteuning en de individuele coa-

jonge ouders datgene wat ze geleerd hebben

king ingeschakeld door middel van een warme

chingstrajecten een essentieel onderdeel van

delen en overdragen aan andere jonge ouders.

overdracht. Het resultaat van deze werkwijze is

het aanbod waarin het S-OJO faciliteert. In de

dat jonge ouders minder snel in de geïndiceer-

afgelopen jaren hebben de

de zorg terecht komen. De preventieve aanpak

medewerkers tijdens de coa-

sluit aan bij de behoefte van de jonge ouder en

ching trajecten en activiteiten

de visie vanuit de transitie

gesignaleerd welke behoefte

3.2.4 Jonge vaders

aan praktische ondersteuning er bij de jonge ouders leeft. Op

ondersteuning wordt de eigen kracht van jonge

3.2.6 Re- integratie Vanaf januari 2012 is er een samenwerking gestart met sector Sociale Zaken Leeuwarden. In deze samenwerking zijn er in 2015 zeven alleenstaande ouders met een WWB ( Wet, werk en bijstand) uitkering door sector Sociale Zaken Leeuwarden verwezen naar het S-OJO waar ze begeleid zijn met als doel uitstroom naar een opleiding of reguliere arbeid. Dit betekent dat de jonge ouders werkzaamheden verrichten die nuttig zijn voor de samenleving of een opleiding volgen. Het totaal resultaat van de re- integratietrajecten is dat zes jonge ouders die deelnemen aan re-integratietrajecten actief participeert in de samenleving. Eén jonge ouder is teruggekoppeld naar de gemeente. Tijdens de re-integratie maakt het S-OJO gebruik van haar reguliere methodiek, het traject heeft echter een verplichtend karakter vanuit de WWB. Na een evaluatie is er besloten deze samenwerking in 2015 voort te zetten en de dienstverlening regulier aan te bieden. Het traject is bestemd voor de volgende doelgroep: ‘Jonge alleenstaande ouders met een WWB uitkering in de leeftijd van 18 tot 27 jaar’. De re-integratie trajecten hebben een meerwaarde voor de werkzaamheden en de werkwijze van de student medewerkers. De jonge ouders die een traject volgen hebben een andere benadering nodig; er moet meer gedacht worden vanuit een verplicht kader. Dit vraagt een andere attitude van de student medewerker. De re-integratie trajecten brengen extra

De gemeenteraad heeft medio november

werkzaamheden met zich mee; er

2015 een motie aangenomen waarin gevraagd

komen vaker dan voorheen jonge

wordt om een integraal plan, waarin de nadruk

ouders binnen lopen, nu vaak vanuit

wordt gelegd op een preventieve aanpak van

een gerichte afspraak. Opvallend is

de problemen met Antilliaanse Nederlanders

dat de student medewerker zich door

in Leeuwarden. In dit kader heeft de gemeente

de re-integratietrajecten (nog) breder

28 Jaarverslag

Jaarverslag 29


kan ontwikkelen als generalist. De re- integra-

hus en vanaf half 2015 ook met verloskundige

tietrajecten vereisen naast de ‘normale onder-

praktijk Pia Prins en Home Care Verloskunde. Bij

steuning’ en kennis van de acht leefgebieden een

de info-momenten zijn medewerkers van het

uitgebreider kennispalet op het gebied van werk,

S-OJO aanwezig, Stevig Ouderschap en Kraam-

inkomen en financiën.

Zus. Doordat er medewerkers van het S-OJO aanwezig zijn, wordt het voor de jonge ouders

3.3 Voorlichting en workshops

makkelijker gemaakt om op de uitnodiging voor

In 2015 is het Stedelijk S-OJO meerdere malen

zij kunnen hier terecht met hun vragen. Vanuit

gevraagd voorlichtingen te geven. Vanuit Pi-

de info-momenten heeft het OJO 20 jonge

ter Jelles Ynsicht (vo) zijn er twee klassen bij het

moeders gesproken, alle twintig zijn in meer of

S-OJO geweest voor een voorlichting over het

mindere mate actief geweest binnen het OJO.

aangeboden activiteiten in te gaan. Tijdens deze bijeenkomsten krijgen jonge ouders informatie over het aanbod van deze organisaties en

werk en de doelgroep. Verder zijn er twee bijeen-

3.4 Outreachend werken

komsten gegeven op het Piter Jelles Ynsicht aan de derde klas. Dit was een seksuele voorlichting met daaraan sluitend een voorlichting over grenzen aangeven, ‘nee’ zeggen en verliefd worden. Vanuit het Friesland College is er een zesdelige voorlichting aangevraagd voor de entree opleiding. Dit naar aanleiding van de samenstelling van de klas, veel jonge ouders, en de problematiek die dit oplevert. Op de Friese Poort en Friesland College Heerenveen zijn verschillende voorlichtingen gegeven aan leerlingen van de sociale opleidingen. Dit over de doelgroep jonge ouders en over het werksegment. Op het Comenius Zamenhoff hebben we wederom deelgenomen aan hun projectweek “Handen af van hulpverleners”. Hierin zijn voorlichtingen gegeven aan zeven klassen over het werken als hulpverlener met de doelgroep jonge ouders. In Heerenveen zijn een drietal voorlichtingen gegeven op het Friesland College aan de opleidingen onderwijsassistent en Pedagogisch Werk. Een jaarlijks terug komende voorlichting zijn de voorlichtingen op het Nordwin College. Hierin zijn de lessen over Jonge Ouders opgenomen in hun programma binnen het vak ‘burgerschap’. Deze voorlichtingen zijn gegeven op mbo niveau 1 en 2 aan twee jongens-

30 Jaarverslag

3.4.1 Project ‘Vroeg signalering jonge moeders’

groepen en twee meidengroepen. Een aantal

men van een minimaal inkomen. Om zo verant-

jonge ouders vertelt tijdens deze voorlichtingen

woord en functioneel mogelijk met het inkomen

over hun ervaringen met het zijn van een jonge

om te gaan, geeft het ontmoetingscentrum

ouder. Vanuit Stenden Hogeschool is er een

financiële voorlichting gericht op financiën

Leeuwarden

uitwisselingsproject met Finland. De uitwisse-

en budgettering. Hebben de jonge ouders er

Vanaf 1 januari 2011 is het OJO in samenwer-

lingsstudenten vanuit Finland zijn in april bij het

behoefte aan, dan wordt na deze voorlichting

king met verloskundige praktijken, Wellzo, de

Stedelijk Ontmoetingscentrum “Jonge Ouders”

in kaart gebracht wat de inkomsten, uitga-

gemeente Leeuwarden en Stichting Ambulante

geweest voor een voorlichting over de organi-

ven, mogelijke betalingsachterstanden en/of

Fiom gestart met het project ‘Vroeg signalering

satie en het leerbedrijf. In november zijn er drie

schulden zijn. Vragen als; hoeveel geld komt er

jonge moeders’. Het gaat om een standaard

klassen vanuit de entree opleiding Horeca en

elke maand binnen, wat zijn de vaste en varia-

meldingsprocedure voor elke jonge moeder

Handel bij het S-OJO geweest voor voorlichtin-

bele lasten en zijn er openstaande betalingen,

onder de 23 jaar en dient tegelijkertijd om de

gen over de doelgroep en de werkwijze die wij

helpen de jonge ouders om inzicht te krijgen in

jonge moeder op weg te helpen. In dit project

hier hanteren. In deze klassen zaten ook een

hun huidige financiële situatie en komen aan

worden alle zwangeren onder de 23 jaar door

aantal jonge ouders. Naast al deze voorlichtin-

de orde in de voorlichting. Indien blijkt dat er

de Leeuwarder verloskundigen Dochter&Zn en

gen op de scholen heeft het S-OJO een goede

sprake is van schulden problematiek, wordt er

Bonnehus, Pia Prins en Home Care verloskunde

samenwerking met het opvoedpunt Leeuwar-

doorverwezen naar de schuldhulpverlening. Bij

gemeld bij het S-OJO. Hiervoor is een protocol

den en de GGD. Met enige regelmaat worden

een doorverwijzing naar de schuldhulpverlening

ontwikkeld door Fiom, in samenwerking met de

deze organisaties benaderd om voorlichting te

kan de medewerker tijdens dit traject de jonge

gemeente Leeuwarden. Na aanmelding zullen

geven in groepsverband aan de 23+ groep en de

ouder ondersteunen.

de medewerkers van het S-OJO contact op ne-

JMG. Deze voorlichtingen richten zich met name op thema’s als kind en veiligheid, kinderziekten, gezonde voeding etc.

3.3.1 Financiële voorlichting

men met de jonge moeder om haar te informe-

3.3.2 Inloop spreekuur Bonnehus en Dochter&Zn. Het inloop spreekuur wordt georganiseerd in samenwerking met Dochter&Zn en het Bonne-

ren over het specifieke ondersteuningsanbood voor jongere ouders in Leeuwarden. Daarnaast zal de jonge moeder uitgenodigd worden voor de activiteiten die worden georganiseerd. Deze

Er zijn veel jonge ouders die rond moeten ko-

Jaarverslag 31


werkwijze biedt tegelijkertijd de mogelijkheid om

Er wordt gewerkt aan een goede samenwer-

veelal gebruik gemaakt van facebook en bezoe-

zicht te krijgen op deze kwetsbare doelgroep en

king voor een goede overdracht van o.a. Antil-

ken aan verschillende organisaties zoals kinder-

tijdig in te grijpen mochten zich ergens proble-

liaans gerelateerde jonge ouders met de voor-

opvangen, wijkteams etc. Het gehele jaar door

men voordoen. In 2015 zijn er 26 nieuwe aan-

malige teamleider die nu als generalist binnen

wordt er gekeken of er andere jonge ouders ge-

meldingen van jonge moeders binnengekomen

wijkteam Noord werkzaam is. In overleg met de

schikt zijn om aan te sluiten bij het team. Vanuit

door middel van het project ‘Vroeg signalering

Gemeente is besloten dat de medewerker één

de opsporing wordt gemerkt dat er steeds meer

jonge moeders’.

dag in de week zitting neemt in het Wijkteam

jonge ouders op de hoogte zijn van het S-OJO.

Noord. De jonge ouders kwamen in begeleiding

Door de samenwerking worden ouders die al

Heerenveen

bij de medewerker en in andere gevallen werd

bekend zijn of waren er snel uitgefilterd. Het

In Heerenveen bestaat al enige tijd een verlos-

er advies gevraagd betreffende de doelgroep.

‘Trotse Ouders team’ kan zich nog meer richten

kundig samenwerkingsverband (VSV) tussen

Afgelopen jaar is gebleken dat er meer behoefte

op naamsbekendheid, maar ook op opsporing

het verloskundig team van het ziekenhuis Tjon-

is aan de expertise op gebied van jonge ouders

van jonge ouders die wel in beeld zijn geweest

gerschans en de vrijgevestigde verloskundigen

in andere wijkteams. Ook het investeren in het

en nu onder de radar vliegen. Zo kan het out-

rondom het ziekenhuis. Sinds begin 2012 nemen

opzetten en neerzetten van het Stedelijk Ont-

reachend werken blijvend geïmplementeerd

ook de kraamzorginstellingen uit de regio deel

moeting heeft ervoor gezorgd dat de intensiteit

worden. Ook het gebruik maken van de doel-

en zijn er goede contacten met het OJO, Centrum

van zitting in het wijkteam minder is verlopen.

groep zelf kan voor nog meer aansluiting bij de

voor Jeugd en Gezin (CJG) van de Gemeente Hee-

Er zijn vanuit het wijkteam in 2015 één gezin en

doelgroep. In 2015 zijn er door ‘Trotse Ouders

renveen. 2015 was een jaar waar veel aandacht

twee alleenstaande jonge moeders begeleidt

team’ 12 jonge ouders opgespoord.

is gevestigd op een uitbreiding van deze samen-

door de medewerker. Deze worden in 2016

werking. Door bijvoorbeeld deel te nemen aan de

verder begeleidt vanuit het

georganiseerde Bolle Buiken Beurs (onderdeel

S-OJO. Vanaf 1 januari

CJG) heeft het S-OJO contact gemaakt met meer-

2016 zal deze medewer-

dere organisaties in Heerenveen voor een even-

ker werkzaam zijn van-

tuele samenwerking. De procedure van de vroeg-

uit Wellzo binnen het

signalering is gelijk aan die in Leeuwarden met als

S-OJO en zal de functie

resultaat dat er 16 nieuwe aanmeldingen van

omschrijving verande-

jonge moeders zijn binnen gekomen middels de

ren naar aansluitfunc-

vroegsignalering.

tionaris op het gebied

3.4.2 Wijkgerichte activiteiten en Trotse ouders

van jonge ouders. Trotse Ouders

Vanaf januari 2013 is er zitting genomen in

In 2015 is een jonge

wijkteam noord, in april is dat geëvalueerd en

moeder, die vanuit het

op dit moment werkt iedereen nog steeds aan

wijkteam in begeleiding

de beste manier van inbedding. Tot op heden is

zat, aangesloten bij het

het nog niet helemaal gelukt de werkwijze van

‘Trotse Ouders team’.

trotse ouders over te kunnen dragen en of aan

Samen met een stagi-

de andere teamleden te kunnen leren. Vanuit Het

air vanuit de opleiding

Buro heeft inmiddels een nieuwe medewerker de

Maatschappelijk Werk

functie van projectleider Trotse Ouders overge-

en Dienstverlening en

nomen. Zij neemt ook zitting in wijkteam Noord.

een medewerker vormen zij het team. Hierin wordt

32 Jaarverslag

Jaarverslag 33


Netwerk resultaten 2015

4

Netwerk resultaten 2015

4.1.1 Samenwerking Friesland College Een grote groep jonge ouders die zich aansluit bij het S-OJO volgen een opleiding aan het Friesland College. Er is een goede structuur betreffende de samenwerking tussen het S-OJO en de coördinatoren van het servicecentrum cursisten in Leeuwarden en Heerenveen en deze samenwerking is in 2016 voortgezet. De jonge ouders die een opleiding volgen worden 2 maandelijks besproken door de manager en de coördinatoren. Tijdens dit overleg worden de zorgsituaties besproken en er worden afspraken gemaakt. Hierdoor kunnen wij werken aan het voorkomen van voortijdige schooluitval. In het schooljaar 2014/2015 zijn er 81 jonge ouders van het Friesland College waarvan is bekend dat zij een opleiding hebben gevolgd ( 61 in

werpt Jonge Helden de flyers voor het S-OJO. Dit houdt in: flyers voor de lunchbijeenkomsten, het ouder en kind zwemmen of andere activiteiten. Deze samenwerking wordt in 2016 voortgezet. School als Werkplaats (SaW) Sinds september 2014 heeft het S-OJO een samenwerkingsverband met het SaW op het Friesland College te Leeuwarden. In dit project zijn diverse Social Workers uit de tweede lijn aanwezig op de MBO-school, gezamenlijk vormen zij een team. Samen met de docent kijken ze naar de cursist en zoeken een oplossing voor de problemen en vragen die er zijn. Cursisten kennen de SaW-ers. Deze lopen door de school en leggen contact met de cursisten waardoor sneller een vertrouwensrelatie ontstaat en din-

Leeuwarden en 20 in Heerenveen).

gen gemakkelijker besproken kunnen worden.

Samenwerking Jonge Helden

heeft als doel om de (aanstaande) jonge ouders

Het leerbedrijf Jonge Helden is gestationeerd in het Friesland College. De studenten van het leerbedrijf Jonge Helden zijn MBO studenten van het Friesland College en HBO studenten van de NHL. De werkzame studenten focussen zich op het vormgeven en ontwikkelen van multimedia: huisstijlen, logo’s, brochures, posters, websites, mediagames en mediasimulaties. In 2012 is er een plezierig samenwerkingsverband ontstaan tussen het S-OJO en het leerbedrijf Jonge Helden voor de ontwikkeling van kerstkaarten, voor het netwerk, de jonge ouders en een film over de belevingswereld van de jonge ouders van het S-OJO. Sinds eind 2013 ont-

De samenwerking tussen het S-OJO en SaW te verwijzen naar het Ontmoetingscentrum, zodat jonge ouders kunnen aansluiten voor activiteiten en om het netwerk rondom te vergroten. Tevens kunnen zij terecht bij het S-OJO voor de eventuele hulpvragen. Gezamenlijk zetten we ons ervoor in om schooluitval te reduceren. In 2015 zijn er concrete afspraken gemaakt met de projectleider SAW om een studentmedewerker van het S-OJO mee te laten participeren in het SAW-team.

4.1.2 Samenwerking Friese Poort Binnen SAV Friese Poort bevindt het S-OJO zich in de buitenste ring van ondersteunende partijen. Jonge ouders worden doorverwezen naar

Jaarverslag 35


het S-OJO voor ondersteuning en het aansluiten

aansluit functionaris een aantal uren per week

Als organisatie die gericht is op de ondersteu-

mogelijkheid om toch gebruik te maken van het

bij de activiteiten. Er zijn samenwerkingsafspra-

aanwezig zal zijn op de school

ning en begeleiding van jonge ouders willen we

ondersteuningsaanbod. Met deze beweging

maximaal aansluiten bij de wijkgerichte benade-

deelt het ontmoetingscentrum haar kennis en

ring in Leeuwarden. De doelgroep benadering

expertise met het dorpenteam

ken gemaakt om te gaan werken met een monitoringslijst van schoolgaande jonge ouders. Tevens zijn er afspraken gemaakt voor jaarlijkse presentaties binnen de diverse opleiding op de Friese Poort, waardoor de bekendheid groter

4.1.3 Samenwerking S-Team Nordwin College en ROC Friese Poort ( techniek en ICT)

van jonge ouders is een aanvulling op de werkwijze van de wijkteams. De wijkteams kunnen

Overige netwerk resultaten Heerenveen

Op de bovengenoemde scholen wordt er

S-OJO vragen om incidentele activiteiten op te

Vanuit het OJO is er in samenwerking met een

wordt en de lijnen hierdoor korter en eenduidi-

gewerkt met teams van vrijwilligers en pro-

zetten voor de jonge ouders in de wijk mits er

verloskundige ook aandacht voor preventieles-

ger. Tevens is het S-OJO onderdeel van het ZAT

fessionals vanuit Het Buro die de studenten

behoefte aan is. Een concreet voorbeeld hiervan

sen om jongeren er van bewust te maken wat

(zorg- en Adviesteam) overleg. In dit overleg

ondersteunen bij knelpunten op verschillen-

is een recente samenwerking met het dorpen-

jong ouderschap inhoud en op welke manier

wordt er door professionals informatie uitge-

de leefgebieden. Vanuit het S-OJO is er goed

team in Grou, waarbij in 2015 gezamenlijk 4

ongepland jong ouderschap door anticonceptie

wisseld en afspraken afgestemd over de zorg

contact met de verschillende S-Teams. In 2015

bijeenkomsten voor de doelgroep georgani-

voorkomen kan worden. Er zijn 2 lessen gege-

voor de cursisten. Het schooljaar 2014/2015 zijn

is er een kennismaking geweest waarbij van

seerd werden. Deze bijeenkomsten worden eens

ven in 2015 bij het Friesland College.

er 17 jonge ouders van de Friese Poort door

beide kanten iedereen aanwezig was. Ook zijn

per maand gehouden in het Kinderdagverblijf

verwezen naar het S-OJO. Dit aantal zal in 2016

er afspraken gemaakt die inhouden dat als

Friesma State te Grou. De inhoud van deze bij-

In Heerenveen is het OJO betrokken bij de

aanmerkelijke kunnen stijgen doordat de maat-

het S-Team studenten in begeleiding heeft die

eenkomsten is vraaggericht, maar sluit ook aan

invulling van het prenataal programma. Tijdens

schappelijk werkster van het S-OJO als

(aankomend) jonge ouder zijn, er contact gelegd

bij de inhoud van de JMG bijeenkomsten van

de Bolle Buiken Beurs is het OJO vertegenwoor-

kan worden met het S-OJO. Andersom kan het

Heerenveen en Leeuwarden.

digd met een stand. In 2015 heeft het ontmoetingscentrum 4 keer deelgenomen aan

S-OJO contact met het S-Team opnemen als Heerenveen

deze beurs. Daarnaast heeft het OJO in 2015

betreffende scholen een opleiding

Ook in Heerenveen is er in 2015 gewerkt aan

een actieve rol gespeeld in het ontwikkelen

volgen. Tevens wordt er op het

een goede samenwerking met de gemeente.

van een vernieuwd prenataal programma voor

Binnen de CJG teams is het OJO bekend en er

de gemeenten, door middel van een evaluatie

is contact gelegd met de ‘meitinkers’, die zijn

onderzoek. Het onderzoek omvat onder andere

verdeeld over de woonservicezones binnen de

een behoeftepeiling onder aanstaande ouders,

gemeente Heerenveen. Deelname aan de Bolle

zodat een prenataal programma ontwikkeld kan

Buiken Beurs heeft geleid tot vergroting van

worden dat aansluit bij de wensen en behoeften

het organisatienetwerk rondom zwangerschap

van aanstaande ouders. Met de verwachting dat

en bevallen. Er is een goede samenwerking met

deelname aan het programma toeneemt en er

Caleidoscoop, wat heeft geleid tot een intensi-

sprake zal zijn van eenduidig informeren.

er jonge ouders zijn die op één van de

Nordwin door het S-OJO voorlichting gegeven.

4.1.4 Samenwer- king gemeenten Leeuwarden In 2015 is gewerkt aan betere samenwerking met de wijkteams en het dorpenteam. Er zijn gesprekken gevoerd met de teamleiders en met de programmamanager van de Coöperatie Amaryllis. De maatschappelijk werker vanuit S-OJO is één dag per week werkzaam binnen het wijkteam Noord.

36 Jaarverslag

vering van het contact met de jongerenwerkers. Hierdoor leiden er signalen vanuit het OJO of

Bovenstaande ontwikkelingen hebben bijgedra-

Caleidoscoop in een eerder stadium tot een

gen aan het in beeld krijgen van jonge ouders.

preventieve aanpak in de wijken/dorpen. Mede

Een duidelijke groei is zichtbaar geworden. Het

hierdoor is ook in de gemeente Heerenveen de

aantal geregistreerde jonge ouders bedraagt

beweging gemaakt naar de woonservicezone in

111 waarvan 58 actief participeren (17 vaders)

Akkrum. Vanaf januari 2016 is ook hier de start

door middel van activiteiten en/of een onder-

gemaakt met maandelijkse bijeenkomsten in

steuningstraject.

de Verloskundigenpraktijk It Bertehûs. Jonge ouders die, door afstand of lage inkomsten, niet in de gelegenheid zijn om naar Heerenveen te komen, krijgen middels deze bijeenkomst de

Jaarverslag 37


Resultaten methodische werkwijze

5

Resultaten methodische werkwijze 5.1 Methodische werkwijze

5.2 Leerlijn

Binnen het S-OJO wordt gewerkt aan verster-

Een belangrijke resultaat van 2015 is de ont-

king van het netwerk van jonge ouders om

wikkeling van een leerlijn voor de student-

hen zo vanuit eigen krachten met behulp van

medewerkers. De leerlijn is ontwikkeld zodat

het netwerk om hen heen (ouders, vrienden,

de basiskennis verstevigd, vergroot en geïn-

andere jonge ouders) richting te laten geven

tegreerd wordt in het ondersteuningsaanbod.

aan hun eigen leven. Deze methode zou om-

Er wordt ingezet op het opbouwen van kennis

schreven kunnen worden als “versterk je net-

rondom de basismethodiek, de presentie-

werk”. In 2015 is een werkwijze ontwikkeld

benadering. Hierna volgt het ondersteunen

die beschreven staat in een handboek. In het

middels de oplossingsgerichte benadering en

handboek wordt het onderliggende theoreti-

het inzetten van steunstructuren middels het

sche kader gekoppeld aan de werkwijze van het

systeemgericht werken. In de leerlijn wordt een

S-OJO. Hiermee wordt een beeld gegeven van

verdiepingsslag gemaakt middels trainingen

de wijze waarop het werken volgens de presen-

van vakgebonden informatie en een training

tietheorie, de netwerkbenadering/Eigen Kracht

gespreksvaardigheden, waarbij de aandacht

en de preventieve benadering wordt vormgege-

uitgaat naar vaardigheden die een appèl doen

ven binnen het S-OJO. De studentmedewerker

op actief burgerschap bij jonge ouders. Gedu-

wordt bij het S-OJO uitgedaagd actief te zijn

rende het schooljaar 2016/2016 wordt de leerlijn

in het vinden van antwoorden door met de

door ontwikkelend waarbij er voor de studenten

jonge ouder op onderzoek uit te gaan. Tijdens

iedere maandagochtend een training op het

intervisiemomenten en scholingsbijeenkom-

programma staat.

sten is er ruimte voor reflectie op het handelen, verdieping en verdere uitwerking van thema’s. De beschreven werkwijze is op te vragen bij de manager van het S-OJO.

Jaarverslag 39


Resultaten onderwijs

6

Resultaten onderwijs

6.1 Stagiaires en medewerkers 2015 Aantal stagiairs / medewerkers School

Resultaat

Continuering stage 2016

Stenden Hogeschool Tweedejaars SPH voltijd

2

1 voldoende

1

Module 3.2 werk in uitvoering

8

5 voldoende

3

Module 3.3 Minor ComCare

3

Vierdejaars SPH voltijd

9

7 geslaagd

2

Derdejaars MWD voltijd

7

1 voldoende

6

Derdejaars Communicatie voltijd

2

Noordelijk Hogeschool LWD 2

Friesland college Derdejaars SMD voltijd

3

Grafisch ontwerper

6

Zakelijke dienstverlening

2

2 voldoende

1 6

2 voldoende

Friese poort

40 Jaarverslag

Opleiding schoonheidsspecialist

15

Opleiding fotografie

6

Aantal stagiaires 2015

63

Jaarverslag 41


6.2 Resultaten onderzoek stagiaires en medewerkers

4e-jaars SPH studenten, afstudeerscriptie

In het jaar 2015 hebben studenten van de op-

Een inventariserend onderzoek naar de ervarin-

Een behoefte onderzoek naar muzische in-

van de jonge ouders wordt versterkt om op

leiding SPH binnen het moduul ‘werk in uitvoe-

gen en de behoeften van de jonge ouders en de

strumenten die een appel doen op zelfregie

basis daarvan tot aanbevelingen te komen die

ring’, middels praktijkgericht onderzoek materi-

medewerkers van het S-OJO met betrekking tot

en persoonlijk leiderschap.

aal ontwikkelt ten behoeve van het OJO.

de online ondersteuning. De inzet is inzicht krij-

3e–jaars SPH studenten ‘werk in uitvoering’ Inventariseren onderzoek opvoedvaardigheden

aan het S-OJO voor het ontwikkelen van een

Behoefte onderzoek versterken van zelfregie Heerenveen.

plan van aanpak voor het vrijwilligerswerk in de Onderzoek ‘online ondersteuning

Snuffelwinkel.

jonge ouders’

Een onderzoek dat inzicht geeft in de wijze waarin het S-OJO in Heerenveen de zelfregie

bijdragen aan het verstevigen van jonge ouders in de participatie samenleving. Er wordt geke-

gen in de werkwijze die het S-OJO in Leeuwar-

Doelstelling van dit onderzoek richt zich op

ken naar de manier waarop het S-OJO zich bezig

den hanteert met betrekking tot de chatfunctie

het inzicht krijgen in de wensen en behoeften

houdt met de zelfregie van de jonge ouders,

van Facebook, om aan de hand hiervan aanbe-

aangaande actiefburgerschap van jonge ouders,

tevens wordt er gezocht naar eventuele verbe-

velingen te geven zodat de chatgesprekken met

om op basis van de uitkomsten aanbevelingen

teringen.

jonge ouders geoptimaliseerd kunnen worden.

te geven aan het S- OJO voor het ontwikkelen, dan wel optimaliseren, van participerende activiteiten. Dit zodat jonge ouders worden gesti-

Een onderzoek naar het tekort aan opvoedvaardigheden bij jonge ouders en welke evidence

Inventariserend onderzoek naar de inzet van

based methoden en methodieken er rond het

de presentiebenadering

werk

muleerd om persoonlijk leiderschap en zelfregie verder te ontwikkelen

Een onderzoek dat inzicht geeft in de wijze

onderwerp opvoedingsondersteuning bestaan. De conclusies naar aanleiding van dit onder-

Ten behoeve van de professionalisering van de

zoek hebben geleid tot een muzisch- agogisch

werkwijze van het S-OJO, heeft dit onderzoek

Een behoefte onderzoek met betrekking tot

middel welke in de praktijk door de OJO- mede-

als doel het inzicht geven aan de bestuurders

de invulling van de jonge moedergroep.

werkers kan worden toegepast.

van het S-OJO in de bijdrage van de presentie benadering in de toegepaste werkwijze.

Inventariseren onderzoek informatie behoefte JMG

Behoefte onderzoek inzetten sociaal net-

Onderzoek naar de inzet van jonge ouders als vrijwilliger in de snuffelwinkel

waarop het sociaal netwerk van de jonge ouders geïntegreerd kan worden in de huidige werkwijze van het S-OJO.

Een onderzoek naar de wensen en behoeften van de jonge moeders die de jonge moeder-

Onderzoekslijnen professionals Stedelijk

groep bezoeken met als doelstelling aanbeve-

Ontmoetingscentrum ‘Jonge Ouders’

lingen te kunnen geven voor de invulling en vormgeving van de JMG, om zo goed mogelijk

Onderzoekslijn Master Social Work

aan te sluiten bij de wensen en behoeften van

Een onderzoek naar de behoeften betreffende een informatie bijeenkomst vanuit de vraag

Dit onderzoek geef inzicht in de richtlijnen van

van de jonge moeder groep. De conclusie en

de wetgeving binnen de gemeente Leeuwarden

uit een narratieve onderzoekbenadering. Het

aanbevelingen van dit onderzoek hebben geleid

als het gaat om de participatiewet, de behoefte

onderzoek geeft inzicht in de werkwijzen die

tot een bijeenkomst waarin met inzet van een

van de jonge ouders op het gebied van vrij-

Behoefte onderzoek prenatale voorlichting in

muzisch- agogisch middel informatie over de

willigerswerk binnen de Snuffelwinkel en de

de gemeente Heerenveen

opvoeding van zeer jonge kinderen is gegeven.

methodes en basishouding die van belang zijn

Een onderzoek dat geeft inzicht in de wen-

in Leeuwarden belangrijk vinden in de catego-

bij het begeleiden van jonge ouders tijdens het

sen en behoeften van de (-aanstaande) jonge

rale ondersteuning aan de jonge ouders, om op

vrijwilligerswerk. Ook wordt er inzicht gege-

ouders ten aanzien van prenatale voorlichting

basis hiervan tot aanbevelingen te komen die

ven in de taken en vaardigheden die de jonge

in de gemeente Heerenveen, zodat op basis

bijdragen aan het ontwikkelen van een geza-

ouders kunnen ontwikkelen dan wel vergroten

daarvan er aanbevelingen en conclusies worden

menlijke methodiek waarmee school- en maat-

tijdens het doen van vrijwilligerswerk binnen

gegeven die de prenatale voorlichting kan opti-

schappelijke uitval van jonge ouders geredu-

de Snuffelwinkel van het S-OJO. Op basis van

maliseren zodat het OJO kan aansluiten met een

ceerd kan worden.

deze uitkomsten worden aanbevelingen geven

passend prenataal aanbod.

42 Jaarverslag

de deelnemers.

Een inventariserend ontwikkel onderzoek van-

de co-creërende partijen, die samenwerken in het stedelijk ondersteuningspunt jonge ouders

Jaarverslag 43


Onderzoekslijn Lectoraat Stenden Hogeschool Om vanuit het Stedelijk Ontmoetingscentrum te kunnen komen met een nieuwe methodische werkwijze ten behoeve van de ondersteuning aan de jonge ouders, is er onderzoek gedaan naar de werkzame factoren met betrekking tot de ingezette interventies van de verschillende organisaties zodat deze uiteindelijk samenvloeien in een gezamenlijke aanpak en methodiek waarmee wordt aangesloten bij de ondersteunings- en begeleidingsbehoefte van de jonge ouders. In dit onderzoek is met name de afstemming gezocht op de ondersteunings- en begeleidingsvragen van de jonge ouders binnen het Stedelijk ontmoetingspunt, en waar deze aan moet voldoen? De resultaten uit beide onderzoeken vormen de basis van de nieuwe werkwijze waarmee school- en maatschappelijke uitval van jonge ouders gereduceerd kan worden. Daarnaast is op grond van de uitkomsten een leerlijn voor MBO- en HBO-studenten ontwikkeld opdat zij kunnen beschikken over de kennis en vaardigheden om jonge ouders volgens de gezamenlijke werkwijze te ondersteunen en begeleiden.

44 Jaarverslag

Jaarverslag 45


Resultaten Jonge Ouders

7

Resultaten Jonge Ouders

Onderstaande tabellen geven resultaten weer van alle jonge ouders die bij het S-OJO in beeld zijn. In paragraaf 6.1 wordt de groei en ontwikkeling weergegeven die het S-OJO in zes jaar tijd heeft doorgemaakt. Paragraaf 6.2 geeft weer hoeveel jonge ouders actief waren binnen het OJO in 2015. In 2015 waren er 275 actieve jonge ouders bij het S-OJO, waarvan een groot deel 23 jaar of ouder is. De afbeelding in 6.2 is geen weergave van de absolute aantallen die de activiteiten hebben bezocht.

7.1 Geregistreerde jonge ouders 500 Jonge vaders <20

400

Jonge vaders >20 300

Jonge moeders <20 Jonge moeders >20

200

100

7.2

0

Geregistreerde ouders 2015   2010 2011 2012 jonge 2013 2014 2015

Geregistreerde Jonge ouders

2010

2011

2012

2013

2014

2015

Jonge moeders <20

10

10

34

40

32

28

Jonge moeders >20

40

91

216

317

391

436

Jonge vaders <20

1

0

0

1

6

2

Jonge vaders >20

16

16

15

15

63

121

Totaal

67

117

265

373

492

587

Deelname moeders

Deelname vaders

46 Jaarverslag

Jaarverslag 47


7.2. Geregistreerde jonge ouders 2015

Onderstaand de resultaten van de ondersteuningstrajecten richting arbeidsmarkt, scholing, vrijwilligerswerk of participatie

Actief

4

7

Cursisten Friesland College Heerenveen

20 61 17

hebben plaatsgevonden. Ook kan er contact worden gelegd met (nieuwe) jonge ouders. Facebook-account. Dit betekent dat het S-OJO een bedrijfspagina heeft en een persoonlijke

Ondersteuningstrajecten

pagina. De twee pagina’s zijn aan elkaar gekop-

Cursisten van het Friesland college

peld. De bedrijfspagina kan men ‘liken’ en men kan bevriend zijn met de persoonlijke pagina.

Leeuwarden

61

Activiteiten worden aangeboden via de bedrijfs-

Heerenveen

20

pagina en worden vervolgens gedeeld op de

Overige scholen

20

Leeuwarden en Heerenveen. Velen hebben een

Ondersteuning vrijwilligerswerk

4

WWB uitkering en moeten in beweging komen

Ondersteuning aan jonge ouders in uitkering om te participeren

7

werk, school of betaald werk zijn. Voor jonge ouders is de drempel naar betreden arbeids-

gedeeld en beeldmateriaal van activiteiten die

Het S-OJO maakt gebruik van een gekoppeld

17

richting de arbeidsmarkt. Dit mag vrijwilligers-

S-OJO maakt gebruik van de volgende Social Twitter. Via de Social Media wordt informatie

Friese poort

de jonge ouders in de provincie, met name in

van sluit het S-OJO aan bij de jonge ouder. Het

Overige scholen

Ondersteuning participatie (uitkeringsgerichtigden)

heeft het S-OJO contact met een groot deel van

op de Social Media en met het gebruik hier-

Media: de website, Facebook, Whatsapp en

Ondersteuning vrijwilligerswerk

ten vanuit de sector Sociale Zaken Leeuwarden

laagdrempelige manier contact gelegd met de

Cursisten Friese poort

20

Naast de zeven officiële re- integratie trajec-

gebruikt. Via deze Social Media wordt op een

De doelgroep jonge ouders brengt veel tijd door

312

7.3. Ondersteuning richting de arbeidsmarkt en monitoring Leeuwarden 2014

voor alle internet-toepassingen die worden

doelgroep en met het professionele netwerk.

Cursisten Friesland College LWD

275

Het S-OJO maakt nu vijf jaar gebruik van Social Media. Social Media is de verzamelnaam

7.3.1 Ondersteuningstrajecten arbeidsmarkt Uitstroom

7.4 Resultaten Social Media

persoonlijke pagina. Jonge ouders kunnen zich opgeven voor de activiteiten via Facebook door te melden dat ze aanwezig zijn bij het evenement. Deze manier van opgeven verloopt soepel en snel. Bedrijfspagina S-OJO

Totaal ondersteuningstrajecten

129

394 likes

Persoonlijke pagina S-OJO 182 vrienden

markt groot: opvang kinderen, het op orde brengen en inzichtelijk maken van de financiën, en daadwerkelijk op zoek gaan naar een baan of passende opleiding. Gemeenten en instanties bereiken hen vaak niet. Vanuit de bestaande contacten (niet met een instelling, maar met leeftijdgenoten) kan het Ontmoetingscentrum met jonge ouders in gesprek gaan en hen in beweging krijgen.

48 Jaarverslag

Jaarverslag 49


Financiën

Financiën

8

Het Ontmoetingscentrum is voor haar inkomsten afhankelijk van subsidiegelden vanuit de gemeenten. Het betreft te ontvangen geldbedragen (vlottend kapitaalgoed) ook wel ‘budgetfinanciering’ genoemd. Budgetfinanciering betekent dat een maximumbedrag wordt toegekend aan het S-OJO ten behoeve van activiteiten, begeleiding van jonge ouders en andere prestaties. Het S-OJO is een non-profit organisatie. De afzetmarkt van het OJO bestaat niet alleen uit de relatie met de jonge ouders, de jonge ouder is tevens dienstgebruiker en betaalt geen financiële bijdrage voor het dienstaanbod. Het S-OJO moet haar doelstellingen vooral waarmaken ten opzichte van de subdieverlener.

8.1.1 Financieel overzicht Leeuwarden 2015 * De bijdrage van de gemeente Leeuwarden is de sommatie

Leeuwarden

-2015

Subsidie LWD*

125.000

Eigen bijdrage Stenden

25.000

moetingscentrum Jonge

Eigen bijdrage Friesland college

24.000

Ouders

Fondsen

11.400

Wellzo

€ 45.000,-

Het Buro

€ 40.000,-

Je Maintedrai

2.500

Gezondheidsactiviteiten Gemeente Leeuwarden

5.600

Re-integratie Gemeente Leeuwarden

3.300

Totaal baten

van de bijdragen aan; Stenden Hogeschool/Ont-

€ 40.000,-

185.400

Personeel (Stenden, FC, SWC en Buro)

142.000

Kosten huisvestiging

32.000

Kosten instellingslasten

12.000

Totaal lasten

186.000

Resultaat*

-600

* Het negatieve resultaat van €600 komt ten laste van Stenden Hogeschool

Jaarverslag 51


8.1.2 Financieel overzicht Heerenveen 2015 De onderstaande financiële verantwoording is een overzicht van de gemaakte kosten van het Ontmoetingscentrum Jonge Ouders in 2015 in Heerenveen. Een gedetailleerd overzicht van de gemaakte kosten is beschikbaar bij de manager

Factsheet Moeders

Vaders

-20 = 28 +20 =436

587

van het OJO.

312 uitstroom

275 actief

Heerenveen

-2015

Subsidie Heerenveen*

20.000

Eigen bijdrage Stenden

19.000

Eigen bijdrage Friesland college

26.000

Fondsen

0

Snuffelwinkel

Totaal baten

65.000

Totaal aantal bezoeken

Kosten activiteiten

4.000

Kosten huisvestiging

14.000

Vroegsignalering

Kosten instellingslasten

9.000

Personeel (Stenden, FC)

41.000

Totaal lasten

68.000

Resultaat*

-3.000

* Het negatieve resultaat van €3.000 komt ten laste van Sten-

-20 = 2 +20 = 121

Totaal

S-OJO IN GETALLEN

Totaal aantal aanmeldingen

389

42

Zwangerschapscursus

35

Verloskundigen info

20

Totaal aantal deelnemers

Deelnemers bijeenkomst

ONDER STEUNINGS TRAJECTEN

Friesland college Aantal cursisten

Friese poort

17

Overige scholen

25

Aantal cursisten

129

81

Aantal cursisten

Vrijwilligerswerk

4

Ondersteuning

den Hogeschool

Jonge moeder groep Totaal aantal deelnemers

23+ groep Totaal aantal deelnemers

244

Participatie uitkering

7

Ondersteuning jonge ouders

281

FACTS VAN HET LEERBEDRIJF HBO

32

MBO

31

Stagecontinuering

52 Jaarverslag

21

Vrienden

Stage voldoende afgerond

18 Aantal onderzoeken

12

Bedrijfspagina

Studentenmedewerkers

182

Likes

394

Persoonlijke Facebook

Jaarverslag 53


Colofon Uitgave: Stedelijk Ontmoetingscentrum 'Jonge Ouders' Marowijnestraat 14- 18 8931 BT Leeuwarden Maart 2015 Tekst: Anneke Kramer-Oostra Fotografie: Stedelijk Ontmoetingscentrum Jonge Ouders Ontwerp & ontwikkeling Lauren Visser (Merkmonsters) Kor Wijnja (Merkmonsters)

54 Jaarverslag


Contactgegevens Hoofdlocatie Adres:

Marowijnestraat 14-18

8931 BT Leeuwarden Telefoon:

058-2803291 / 06-23271014

Contactpersoon

Mw. A. Kramer-Oostra

Manager

Locatie Heerenveen (Friesland College) Adres:

Abe Lenstra Boulevard 29

8448 JA Heerenveen Telefoon: 06-22973094 Contactpersoon:

M. v/d Zwaag Social Worker jonge ouders

E-mail: Ontmoetingscentrumjongeouders@gmail.com Facebook: http://www.facebook.com/ontmoetingscentrum.jongeouders Website: www.ontmoetingscentrumjongeouders.nl

Het ontmoetingscentrum “Jonge Ouder� is een initiatief van

En wordt mede mogelijk gemaakt door


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.