Leidsche Rijn Magazine 23

TESTEN MET VERSTAND Ik las enkele weken geleden de resultaten van een super interessant Engels onderzoek. Ze hadden honderd mannen gevraagd een zwangerschapstest te doen. Deze mannen moesten urine opvangen in een potje en daarna doopte een laborante daar een teststaafje in. Wat bleek? Enkele van deze mannen waren zwanger. Huh? Hoe kan dat?

Het tweede deel van het onderzoek bestond uit een zwangerschapstest bij vrouwen die bewezen zwanger (echo) waren. Plasje in potje, laborante met teststrip en hupsakee ... enkele zwangere vrouwen bleken volgens deze test niet zwanger. Huh? Wanneer je de bijsluiter van een zwangerschapstest erbij pakt, lees je dat ‘de betrouwbaarheid van deze test 99% is’. Wat betekent dat? Nou, dat onder gecontroleerde omstandigheden, in een laboratorium, door een ervaren laborante, die zich aan een strak en streng protocol houdt en urine onderzoekt die precies op de juiste dag en het juiste moment wordt onderzocht, de zwangerschaps­ test een goede voorspellende waarde heeft om in te schatten of je zwanger bent of niet.

Maar aan al deze voorwaarden wordt no way voldaan in de praktijk. Zijn de handen gewassen? Hoe is de test bewaard in huis? Wat is de temperatuur van de test? Wordt er over de teststrip heen geplast?

Wat is mid-stream urine? Hoeveel urine? Wie doet de test? Op welk moment van de eventuele zwangerschap wordt de test gedaan? Allemaal variabelen die ervoor zorgen dat die betrouwbaarheid echt niet 99% is.

Maar hoe kan een man nu zwanger testen en een zwangere vrouw niet-zwanger?

Dat heeft te maken met de sensitiviteit en specificiteit van de test. De sensitiviteit van een test is het percentage terecht positieve uitslagen onder de ‘zieke’ personen. Wanneer de sensitiviteit van een test hoog is (bijvoorbeeld 97%), wil dat zeggen dat van de zwangere vrouwen die die test afnemen en positief testen 97% inderdaad zwanger blijkt te zijn. Maar 3% dus niet! Dat noemen we vals-negatief.

De specificiteit van een test is het percentage terecht negatieve testuitslagen onder de ‘niet-zieke’ personen. Wanneer de specificiteit van een test hoog is (bijvoorbeeld 98%), wil dat zeggen dat van de absoluut niet-zwangere vrouwen 2% toch zwanger blijkt te zijn volgens de test. Dat noemen we valspositief.

Niet één test ter wereld kent een sensitiviteit én specificiteit van 100%. Bij elke test (zwangerschap, Q-koorts, SOA’s, ringworm, maar ook COVID-19) heb je kans op vals-negatieve en vals-positieve uitslagen. Onvermijdelijk.

Moraal van dit verhaal: 1) Laat je altijd goed voorlichten over een test, voordat je deze ondergaat.

2) De huisarts, GGD-arts, internist, dierenarts of wie dan ook is verantwoordelijk voor de communicatie en interpretatie van de uitslag van die test.

Gebruik je verstand, test met verstand.