Alternatieve tijdvakken

Detail van de poster van The Black Archives, bedoeld voor het onderwijs.

Wel zionisme, niet de Holocaust

Met een alternatieve invulling van de ‘tien tijdvakken’ wil organisatie The Black Archives het geschiedenisonderwijs minder eurocentrisch maken.

De ‘tijd van steden en staten’ (1000- 1500) wordt de ‘tijd van grote rijken in Azië, Afrika en Amerika’. De ‘tijd van ontdekkers en hervormers’ (1500- 1600) verandert in een van ‘explosieve uitwisseling’ en op de plek van ‘regenten en vorsten’ (1600-1700) komt ‘kolonialisme en handelskapitalisme’: The Black Archives heeft de ‘tien tijdvakken’ die tijdens geschiedenislessen worden gebruikt een nieuwe, wereldhistorische invulling gegeven. Die is samengevat op een poster, gericht op ‘het bevorderen van onderwijs rondom wereldgeschiedenis, verzwegen perspectieven en het aanzwengelen van een gesprek hierover op verschillende niveaus’. Nederlands onderwijs is te eurocentrisch, is het idee, en daarom komen bijvoorbeeld de Assyrische beschaving, middeleeuws Timboektoe en Mogol-India niet aan bod. Op de poster staan ze wel: elk tijdvak heeft een wereldkaart met daarop zulke thema’s. Daarnaast is er veel aandacht voor zwarte bladzijden als de slavenhandel, de verdeling van Afrika onder Europese mogendheden op de conferentie van Berlijn (1884-1885) en het Cultuurstelsel in Nederlands-Indië. Deels overlappen de zwarte bladzijden met stof die al op scholen aan bod komt. De slavenhandel, bijvoorbeeld, staat nadrukke lijk op de posters. Andere onderwerpen ontbreken juist. De Holocaust is de meest opvallende afwezige, terwijl het zionisme wel wordt genoemd – in het ‘tijdperk van emancipatie en onderdrukking’. Ook de regimes van Stalin en Mao staan er niet op. De Russische Revolutie weer wel, in de ‘tijd van wereldoorlogen en zelfbeschikking’. In de selectie lijkt de focus te liggen op misdragingen van Nederlanders of blanken met Nederlandse roots. Dat zou althans verklaren waarom de Zuid-Afrikaanse apartheid en de Indonesische Onafhanke lijkheidsoorlog een plaats hebben gekregen in de periode na 1945, terwijl bij Vietnam alleen vermeld staat dat het in 1945 onafhankelijk werd. De oorlog daar, en de bijbehorende misdaden, komen niet aan bod. De Koude Oorlog als geheel staat weer wel vermeld, bij de Sovjet-Unie. De poster vloeit onder meer voort uit een project op De Correspondent waarin Black Archives-medewerker Miguel Heilbron en andere auteurs ‘verzwegen geschiedenissen’ behandelden. ‘Het zijn verhalen die iedereen volgens ons zou moeten kennen,’ schrijft Heilbron, ‘omdat ze de manier beïnvloeden waarop we in Nederland omgaan met grote thema’s als ongelijkheid, racisme, discriminatie en identiteit.’

→ UIT DE MEDIA

→ ‘Vrouwen hadden vroeger minder invloed dan nu het geval is. Dat valt niet te ontkennen. Waarom voerden vrouwen in de negentiende en twintigste eeuw anders hun emancipatiestrijd? Om dan nu een canon op te stellen die vrouwen uit het verleden een grotere plaats geeft, is de geschiedenis naar je hand zetten.’ Hoofdredactioneel commentaar, Reformatorisch Dagblad, 1 juni 2019

→ ‘Er is genoeg kans om er meer vrouwen in te verwerken. Maar het is nu eenmaal Thorbecke die de Grondwet heeft vernieuwd. En Willem van Oranje was bepalend voor het ontstaan van Nederland en niet zijn echtgenote Charlotte van Bourbon.’ Ton van der Schans, voorzitter van de vereniging voor leraren geschiedenis, NRC, 7 juni 2019

→ ‘Nu is het een brave D66’er die aandacht wenst voor thema’s die in háár kringen en vogue zijn. Maar wat als er ooit een heel ander slag politicus aan het bewind komt? Die, ik noem maar wat, zo’n commissie verzoekt in de Canon de zegeningen van het boreale tijdperk aan bod te laten komen?’ Elma Drayer in de Volkskrant, 6 juni 2019

→ ‘Ik ben altijd geïntrigeerd geweest hoe dat toch kan. Dat de Joden – zo’n dapper strijdbaar volk – als makke lammetjes gewoon door de gaskamers werden gejaagd.’ Toine Beukering, Eerste Kamerlid namens het FvD, De Telegraaf, 8 juni 2019