3. แนวคิด และหลัก การของการท่อ ง เที่ย วเชิง นิเ วศ
3.1 กำา เนิด ของการท่อ งเที่ย วเชิง นิเ วศ (evolution of ecotourism)
กระแสการอนุร ัก ษ์ ธรรมชาติ และสิ่ง แวดล้อ ม รูป แบบการใช้ เวลาว่า งของคน (มี ความต้อ งการท่อ ง เที่ย วมากขึน้ )
การมีส ่ว นร่ว มของ ประชาชนท้อ งถิน ่
การท่อ งเทีย ่ ว เชิง นิเ วศ
Local People
Environment
Visitors Ecotourism
3.2 ความหมายของการท่อ งเที่ย ว เชิง นิเ วศ Ecotouris m Ecology Touris m การท่อ งเทีย ่ ว เชิง นิเ วศ
นิเ วศวิ ทยา
การท่อ ง เทีย ่ ว
TheEcotourism EcotourismSociety Society(1991) (1991) The การเดินนทางไปยั ทางไปยังงแหล่ แหล่งงธรรมชาติ ธรรมชาติ โดยมี โดยมี การเดิ ระสงค์เเพื พื่อ่อเรี เรียยนรู นรู้ถ้ถงึ งึ วัวัตตถุถุปประสงค์ ฒนธรรมและประวั นธรรมและประวัตติศิศาสตร์ าสตร์ธธรรมชาติ รรมชาติดดว ้ ยย วัวัฒ ้ว ความระมัดดระวั ระวังงไม่ ไม่ใให้ ห้เเกิกิดด ความระมั การเปลีย ่ นแปลงหรื นแปลงหรืออทำ ทำาาลายคุ ลายคุณ ณค่ค่าาของระบบ ของระบบ การเปลี ่ย นิเเวศ วศ และในขณะเดี และในขณะเดียยวกั วกันน นิ ่ ยสร้ ยสร้าางโอกาสทางเศรษฐกิ งโอกาสทางเศรษฐกิจจที ที่ส่ส่ง่งผลต่ ผลต่ออการ การ ก็ก็ชช่วว อนุรรักักษ์ ษ์ททรัรัพพยากรธรรมชาติ ยากรธรรมชาติ อนุ และเกิดดประโยชน์ ประโยชน์ตต่อ่อประชาชนท้ ประชาชนท้อองถิ งถิ่น่น และเกิ
3.3 สรุป สาระสำา คัญ หรือ องค์ป ระกอบของ การท่อ งเทีย ่ วเชิง นิเ วศ เป็น แหล่ง ท่อ งเทีย ่ วที่เ ป็น ธรรมชาติ เน้น ที่ค ุณ ค่า และเอกลัก ษณ์ข องสิ่ง แวดล้อ ม มีค วามรับ ผิด ชอบต่อ สิ่ง แวดล้อ ม/ระบบนิเ วศ ให้ก ารศึก ษาเรีย นรู้แ ละ ประสบการณ์ท ี่ม ค ี ุณ ค่า ให้ช ม ุ ชนท้อ งถิ่น มีส ่ว นร่ว ม และได้ ประโยชน์
การใช้ท รัพ ยากรธรรมชาติแ บบ ยั่ง ยืน • คำา นึง ถึง ขีด ความ สามารถในการ รองรับ ได้ข องพืน ้ ที่ • กำา หนดมาตรการ และแผนการจัด การ อนุร ัก ษ์ส งิ่ แวดล้อ ม • มีก ารพัฒ นาสิ่ง อำา นวยความสะดวก เท่า ทีจ ่ ำา เป็น • มีค วามกลมกลืน กับ สภาพ แวดล้อ ม
การจัด การเกี่ย วกับ นัก ท่อ งเทีย ่ ว และผู•้เ กี ่ย วข้อ ง ก จรรยาบรรณนั
ท่ งเทีย ่ ว • อ มาตรการในการควบคุ ม และ ลนัก ท่อ งเทีย ่ ว •ดูแ ความคาดหวั ง และประสบการณ์ท น ี่ ก ั ท่ งเที่มย ่ ทีวพึ • อ กลุ เ่ กีง่ยได้ วข้รอับงกับ การท่อ งเทีย ่ ว - ผู้ป ระกอบการในท้อ งถิ่น และ ต่า งถิ่น - ประชาชนท้อ งถิ่น - เจ้า ของพื้น ที่
…. ภาครัฐ และ ภาคเอกชน
- ผู้ก ำา หนดนโยบายและควบคุม การปฏิบ ัต ิเ กี่ย ว กับ การท่อ งเที่ย วเชิง นิเ วศ - หน่ว ยงานการศึก ษา วิช าการ และ NGOs
ให้ค วามรู้แ ละประสบการณ์ท ี่ม ีค ณ ุ ค่า แก่น ัก ท่อ งเที่ย ว • กิจ กรรมท่อ งเที่ย วที่ ใช้ ทรัพ ยากรธรรมชาติ เป็น ฐาน • ประสบการณ์ก าร เรีย นรู้เ กีย ่ วกับ ธรรมชาติแ ละ วัฒ นธรรมท้อ งถิน ่ • ความรู้ค วามเข้า ใจ เกีย ่ วกับ การท่อ งเที่ย ว ที่ถ ก ู วิธ ี • การสร้า งจิต สำา นึก ใน
ชุม ชนมีส ่ว นร่ว มในการจัด การการ ท่อ งเที่ย ว • กระจายประโยชน์ส ท ู่ อ ้ ง ถิน ่ อย่า งเป็น ธรรม • หน้า ทีใ ่ นการดูแ ลรัก ษา แหล่ง ท่อ งเทีย ่ ว • องค์ก รท้อ งถิน ่ และ ศัก ยภาพในการบริห าร จัด การ • ประสานความร่ว มมือ ระหว่า งรัฐ ภาคเอกชน และชุม ชน • เห็น คุณ ค่า และช่ว ยกัน อนุร ก ั ษ์
สรุ ป
การท่อ งเที่ย วเชิง นิเ วศเป็น รูป แบบหนึง่ ของการท่อ งเทีย ่ วทาง ธรรมชาติ (Nature Tourism) • การท่อ งเที่ย วเชิง นิเ วศที่ค รบทุก องค์ ประกอบจัด เป็น การท่อ งเทีย ่ วเชิง นิเ วศ เต็ม รูป แบบ และมุง่ เน้น การสร้า ง จิต สำา นึก และการปรับ เปลี่ย น พฤติก รรม ของนัก ท่อ งเทีย ่ วในด้า นการอนุร ัก ษ์ ธรรมชาติ สิ่ง แวดล้อ มและวิถ ีช ีว ิต ของ คนท้อ งถิน ่ กิจ กรรมการท่อ งเทีย ่ วเชิง นิเ วศแบบนีเ้ กีย ่ วข้อ งกับ กิจ กรรมการ •
3.4 องค์ ประกอบของการจัดการการท่ องเที่ยว การจัดการรักษาสภาพ แวดล้ อมธรรมชาติ
คุณค่าของธรรมชาติและวิถีชีวิต ประวัติศาสตร์ ที่เกี่ยวข้ องกับธรรมชาติ
บริ การกิจกรรมท่องเที่ยว และกิจกรรมการอนุรักษ์
การระมัดระวังให้ เกิด ผลกระทบน้ อยที่สดุ
บริ การที่พกั อาหาร และยาน พาหนะในพื ้นที่ การให้ ความรู้ ความเข้ าใจผ่าน การสือ่ ความหมายธรรมชาติ
ความยัง่ ยืนของ ทรัพยากรท่องเที่ยว
สิ่งอำานวยความสะดวก ขนาดเล็กที่กลมกลืนกับ สภาพแวดล้ อม
ระบบการท่องเที่ยว เชิงนิเวศ
การร่วมมือของทุก ฝ่ ายที่เกี่ยวข้ อง เน้ นการมีสว่ นร่วมของชุมชน ท้ องถิ่นในการบริ หารจัดการ และ/หรื อดำาเนินการ การติดตามตรวจสอบ การเพิ่มพูนทักษะของ บุคลากรในองค์กร
นักท่องเที่ยวที่สนใจ ธรรมชาติและ กิจกรรมการอนุรักษ์ นักท่องเที่ยวที่สนใจธรรมชาติ และการเรี ยนรู้เกี่ยวกับธรรมชาติ
องค์กรบริ หาร กฎหมาย และ ระเบียบปฏิบตั ิ การกระจายประโยชน์ อย่างเป็ นธรรม
นักท่องเที่ยวที่ให้ ความระมัดระวัง รู้คณ ุ ค่า และให้ ความ เคารพต่อธรรมชาติและวิถีชีวิตท้ องถิ่น
3.5 แนวทางการจัดการการท่ องเที่ยวเชิงนิเวศ 3.5.1 กำาหนดเขตท่ องเที่ยวเชิงนิเวศ •
หลักการของช่ วงชัน้ โอกาสด้ านนันทนาการ ( ROS )
• ศักยภาพของแหล่ งท่ องเที่ยวเชิงนิเวศ
2.5.2 กำาหนดขีดความสามารถในรองรั บได้ ของแหล่ งท่ อง เที่ยว/ การเปลี่ยนแปลงที่ยอมรั บได้ มีก ารดำา เนิน การจัด การภายใต้ข ีด ความ สามารถของระบบ ธรรมชาติใ นการทดแทนฟื้น ฟู ให้ สามารถผลิต และให้ บริก ารต่า งๆที่เ กี่ย วข้อ งได้ต ลอดไป โดย ไม่ล ดถอย หรือ ความสามารถในการรองรับบได้ได้ดด้ า้ านการท่ นการท่อองเที งเที่ ย่ ยววหมายถึ หมายถึงง ขีขีดดความสามารถในการรองรั เสื่อ มโทรมลง (Carrying capacity/ limits of acceptable านวนคนต่ นวนคนต่ออช่ช่ววงเวลาที งเวลาที่ แ่ แหล่ หล่งงท่ท่อองเที งเที่ ย่ ยวนั วนัน้ น้ ๆสามารถรองรั ๆสามารถรองรับบได้ได้ จำจำาchange)
โดยทรัพพยากรไม่ ยากรไม่เเสืสื่ อ่ อมโทรมลงไป มโทรมลงไปและสามารถก่ และสามารถก่ออให้ ให้เเกิกิดด โดยทรั ประสบการณ์ทท่ อ่ องเที งเที่ ย่ ยวที วที่ ม่ มีคีคุณุณค่ค่าาแก่ แก่นนักักท่ท่อองเที งเที่ ย่ ยวว ประสบการณ์
3.5.3 พัฒนาแหล่ งท่ องเที่ยวโดยไม่ ทาำ ลายคุณค่ าของทรั พยากร ท่ องเที่ยว เน้นนการออกแบบที การออกแบบที่ก่กลมกลื ลมกลืนนกักับบ เน้ สถาปัตตยกรรมท้ ยกรรมท้อองถิ งถิ่น่น และใช้ และใช้ววัสัสดุดุ สถาปั ในท้อองถิ งถิ่น่น (local (localarchitecture architectureand andlocal localmaterial) material) ในท้
3.5.4 บำารุ งรั กษาทรั พยากรท่ องเที่ยวและสิ่งอำานวยความสะดวก 3.5.5 ให้ ผ้ ูมาเยือน/นักท่ องเที่ยวได้ เรี ยนรู้ และเข้ าใจเกี่ยวกับ พืน้ ที่ทรั พยากร และวิถชี ีวิต และมีการจัดการเกี่ยวกับนัก ท่ องเที่ยว 3.5.6 มีมาตรการจัดการและป้องกันเกี่ยวกับผลกระทบจากการ ท่ องเที่ยว
3.5.7 เน้ นการผสมผสานการท่ องเที่ยวแบบยั่งยืนสู่แผน พัฒนาระดับท้ องถิ่น ภูมภิ าค และระดับประเทศ 3.5.8 มีการประชาสัมพันธ์ และจัดการด้ านการตลาด 3.5.9 มีข้อมูลพืน้ ฐานและการติดตามตรวจสอบ สำาหรั บใช้ ในการตัดสินใจบริหารจัดการทรั พยากรท่ องเที่ยว 3.5.10 มีองค์ กรรองรั บในการบริหารจัดการด้ านการท่ อง เที่ยว มีการกำาหนดโครงสร้ างและหน้ าที่ขององค์ กร อย่ างชัดเจน 3.5.11 มีการจัดทำาแผนจัดการการท่ องเที่ยวและมี กลไกนำาไปสู่การปฏิบตั พ ิ ร้ อมติดตามตรวจสอบ