จดหมายข่าว
ภาพจาก : หนังสือ National Parks in Thailand
ปีที่ 4 ฉบับที่ 11 สวัสดี สมาชิกสมาคมฯ ทุกท่าน
เรื่องในเล่ม มุมข่าวสมาคม
2 ศึกษาดูงานอเมริกา ตอนที่ 3
4 สัมผัสธรรมชาติ
8 อุทยานแห่งชาติน�้ำพุร้อน Hot Springs National Park
14 19
ในนามของสมาคมอุทยานแห่งชาติและคณะกรรมการ บริหารทุกคน ผมขอถือโอกาสนี้สวัสดีปีใหม่และขอส่ง ความสุขมายังทุกท่านและครอบครัว วาดหวังสิง่ ใดก็ขอให้ ได้สิ่งนั้นตลอดปี 2559 ทุกประการ รอบปีที่ผ่านมา ความเคลื่อนไหวเกี่ยวกับการอนุรักษ์ ธรรมชาติและทรัพยากรป่าไม้ของบ้านเราเป็นอย่างไรบ้าง นัน้ ผมได้เรียนให้สมาชิกทราบมาเป็นระยะๆ ในจดหมาย ข่าวนี้ ซึง่ พอสรุปได้วา่ มีทงั้ ทางบวกและทางลบปะปนกันอยู่ ปัญหาที่สะสมและเรื้อรังมายาวนานหลายเรื่องได้รับการ แก้ไขหรืออยู่ระหว่างการแก้ไขโดยหน่วยงานรับผิดชอบ แต่บางปัญหาก็ดูเหมือนว่ายังไม่มีท่าทีว่าจะแก้ไขหรือ ปรับปรุงอย่างไรให้ถกู ต้องชอบธรรมและมีมาตรฐานสูงขึน้ อย่างไรก็ดี ภาพรวมของการอนุรักษ์ทั้งประเทศ โดยส่วน ตัวผมว่า มีแนวโน้มดีขึ้นเพราะมีสิ่งบ่งชี้ที่อาจกล่าวได้ว่า จะเป็ น จุ ด เปลี่ ย นส� ำ คั ญ ในเชิ ง บวกอาทิ การที่ น ายก รัฐมนตรีได้มอบหมายให้ กอ.รมน.ร่วมกับกระทรวง ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมจัดให้มี “แผนแม่บท การพิทักษ์ทรัพยากรป่าไม้ของชาติ ระยะ 10 ปี” เพื่อให้ หน่วยงานที่เกี่ยวข้องน�ำไปปฏิบัติให้บรรลุเป้าหมายของ การมีปา่ ไม้สมบูรณ์อย่างน้อยร้อยละ 40 ของพืน้ ทีป่ ระเทศ โดยมี 4 ยุทธศาสตร์ และโครงการอีก 52 โครงการ การ รือ้ ฟืน้ จัดตัง้ “คณะกรรมการป่าไม้แห่งชาติ” ขึน้ มาควบคุม และก�ำกับการอนุรักษ์ทรัพยากรป่าไม้ของประเทศอย่าง เคร่งครัด เป็นต้น ในปี 2559 สมาคมอุทยานแห่งชาติยังคงมุ่งมั่นเดินหน้า ด�ำเนินกิจกรรมต่างๆ ตามเจตนารมณ์ของการจัดตั้ง โดย
มกราคม-มีนาคม 2559 ได้กำ� หนดแผนการด�ำเนินงานในเรือ่ งต่างๆ ตามความเห็น ชอบของสมาชิกในคราวประชุมใหญ่สามัญประจ�ำปีเมือ่ วัน ที่ 27 พฤศจิกายน ศกก่อน และต้องขอเรียนมายังสมาชิก ทุกท่านด้วยความยินดีวา่ ในวันประชุมใหญ่ดงั กล่าวสมาคมฯ ได้รับการบริจาคด้านทุนทรัพย์จากคุณสุชาดา ยุวบูรณ์ (ที่ปรึกษาสมาคม) เป็นเงิน 150,000 บาท และต่อมาเมื่อ สัปดาห์สุดท้ายของเดือนธันวาคม บริษัท มีเดียแอสโซซิ เอตเต็ด จ�ำกัด ได้มอบเงินจ�ำนวน 500,000 บาท ให้ทาง สมาคมฯในฐานะผูจ้ ดั ท�ำบทความอุทยานแห่งชาติในภาค เหนือตอนบน จ�ำนวน 9 แห่ง ลงในหนังสือ “มหัศจรรย์ อุทยานไทย แอ่วม่วน กินล�ำ” ของธนาคารกรุงเทพ เพื่อ แจกเป็นของขวัญปีใหม่ให้แก่ลูกค้าธนาคาร นั่นแปลว่า สมาคมฯ จะยังมีงบประมาณส�ำหรับการด�ำเนินกิจกรรม ต่ า งๆที่ เ ป็ น ประโยชน์ ต ่ อ งานอนุ รั ก ษ์ ธ รรมชาติ แ ละ ทรัพยากรป่าไม้ตลอดปี 2559 ได้ค่อนข้างแน่นอนจึงต้อง ขอขอบคุณทั้งสองท่านที่เอ่ยนามข้างต้นมา ณ ที่นี้ด้วย ก่อนจะจบ ผมอยากเชิญชวนอีกครัง้ ให้สมาชิกทัง้ ทีม่ าและ ที่ไม่มีโอกาสมาร่วมประชุมใหญ่สามัญประจ�ำปีดังกล่าว ได้ช่วยกันแสดงความคิดเห็นและ/หรือข้อเสนอแนะ เกี่ยวกับท่าทีและบทบาทของสมาคมฯ ของเรา ว่าควรจะ ปรับไปในทิศทางไหนและอย่างไร จึงจะเหมาะสมใน สถานการณ์ทงั้ ในปัจจุบนั และอนาคตทีไ่ ม่ไกลจนเกินไปนัก และจะขอบคุณเป็นอย่างสูงหากท่านมีเวลาเขียนบทความ มาลงในจดหมายข่าว เพื่อเป็นการแบ่งปันความคิดและ ข้อมูลกับเพื่อนสมาชิกและผู้สนใจทั่วไปด้วย สุรเชษฎ์ เชษฐมาส 1 มกราคม 2559
มสมาคม ุมข่าว
ก
ารประชุมใหญ่สามัญประจ�ำปี
2558
สมาคมอุทยานแห่งชาติ ได้จัดประชุมใหญ่สามัญ ประจ�ำปี 2558 เมื่อวันศุกร์ที่ 27 พฤศจิกายน 2558 ณ ห้อง ประชุมจงรักปรีชานนท์ ชัน้ 2 ตึกวนศาสตร์ 72 ปี คณะวนศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
เริ่มประชุม เวลา 09.30 น. โดยมี ผศ. สุรเชษฎ์ เชษฐมาส นายสมาคม อุทยานแห่งชาติ เป็นประธานที่ประชุม ดร.จงรัก วัชรินทร์รัตน์ คณบดี คณะวนศาสตร์ กล่าวต้อนรับ ในฐานะผู้ให้การสนับสนุนพื้นที่จัดการ ประชุมแก่สมาคมอุทยานแห่งชาติ กล่าวต้อนรับ กรรมการสมาคมฯ รอง อธิบดีกรมอุทยานแห่งชาติฯ (นายสมหมาย กิตยากุล และนายอดิศร นุชด�ำรง) ผู้ตรวจราชการกรมอุทยานแห่งชาติฯ (ดร.ทรงธรรม สุขสว่าง) ผู้เข้าร่วมประชุม กล่าวยินดีกับการด�ำเนินงานของสมาคมอุทยานแห่ง ชาติที่ได้ด�ำเนินงานภายใต้หลักวิชาการโดยแท้จริง และคณะวนศาสตร์ พร้อมที่จะร่วมด�ำเนินงานต่างๆ ในฐานะองค์กรทางวิชาการที่ยึดมั่นใน อุดมการณ์ของการอนุรกั ษ์ทรัพยากรป่าไม้ ธรรมชาติ สัตว์ปา่ และอุทยาน แห่งชาติ เช่นเดียวกัน
นายสมาคมอุทยานแห่งชาติ กล่าวเปิดการประชุม แนะน� ำเกี่ยวกับ เจตนารมณ์ ข องการจั ดตั้งสมาคม เรียนเชิญ ดร.ทรงธรรม สุ ข สว่ า ง (ผูแ้ ทน นาย ธัญญา เนติธรรมกุล รองอธิบดีกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ปา่ และพันธุ์พืช) เป็นวิทยากรบรรยาย ในหัวข้อเรื่อง ธรรมมาภิบาลกับการ บริหารจัดการอุทยานแห่งชาติของไทย ประธานแจ้งในทีป่ ระชุมเรือ่ งบทบาทของสมาคมอุทยานแห่งชาติตอ่ การ บริหารจัดการอุทยานแห่งชาติและพืน้ ทีอ่ นุรกั ษ์ประเภทอืน่ ยึดมัน่ ในการ อนุรกั ษ์และจัดการอุทยานแห่งชาติ พืน้ ทีค่ มุ้ ครองของประเทศบนพืน้ ฐาน วิชาการและหลักการทีถ่ กู ต้อง ต่อจากนัน้ ประธานได้แนะน�ำผูม้ อี ปุ การคุณ ต่อสมาคมอุทยานแห่งชาติ ให้ที่ประชุมรับทราบ
นายชลธร ช�ำนาญคิด คณะกรรมการสมาคมฯ ได้นำ� เสนอกิจกรรมการ ด�ำเนินงานของสมาคมฯ ในรอบปีที่ผ่านมา ดังนี้
ผลงานด้านวิชาการ เสวนาทางวิชาการร่วมกับคณะวนศาสตร์ เรื่อง ทรัพยากร ป่าไม้ของชาติ: สถานภาพและแนวโน้มการเปลี่ยนแปลง เมื่อวันที่ 22 สิงหาคม 2557
• •
สัมมนาทางวิชาการร่วมกับศูนย์วจิ ยั ป่าไม้ เรือ่ ง วิพากษ์ ร่าง พ.ร.บ. อุทยานแห่งชาติฉบับปรับปรุง เมือ่ วันที่ 9 พฤษภาคม 2558
• จัดท�ำบทความ แนะน�ำอุทยานแห่งชาติภาคเหนือตอนบน จ�ำนวน 9 แห่ง ในหนังสือ มหัศจรรย์อุทยานไทย แอ่วม่วน กิน๋ ล�ำ ของธนาคารกรุงเทพฯ ตีพมิ พ์เผยแพร่ ช่วงปีใหม่ 2559
ผลงานด้านการให้ความรู้และทัศนศึกษา จัดอบรมให้ความรู้เรื่อง การบริหารจัดการอุทยานแห่งชาติ ส�ำหรับผูบ้ ริหารและหัวหน้าอุทยานแห่งชาติ จ�ำนวน 29 คน ก่อนการไปศึกษาดูงาน ณ สหรัฐอเมริกา (31 พฤษภาคม – 11 มิถุนายน 2557)
ส�ำหรับผูบ้ ริหารระดับกลางและหัวหน้าอุทยานแห่งชาติ เมือ่ เดือนสิงหาคม 2557
•
• พัฒนาหลักสูตรฝึกอบรม “การบริหารจัดการอุทยานแห่งชาติ”
• จัดทัวร์พิเศษ (CEO nature trip) ครั้งที่ 1 ส�ำหรับผู้บริหาร ระดับสูงขององค์กรธุรกิจภาคเอกชน ไปที่อุทยานแห่งชาติ กุยบุรี อุทยานแห่งชาติเขาสามร้อยยอด และวนอุทยาน ปราณบุรี ระหว่างวันที่ 11–21 ธันวาคม 2557
• จัดทัวร์พิเศษ (CEO nature trip) ครั้งที่ 2 ส�ำหรับผู้บริหาร
ระดับสูงขององค์กรธุรกิจภาคเอกชน ไปที่ เขตรักษาพันธุ์ สัตว์ป่าภูเขียวและ อุทยานแห่งชาติน�้ำหนาว ระหว่างวันที่ 6–8 มีนาคม 2558
• จัดทัวร์พิเศษ (CEO Nature trip) ครั้งที่ 3 ส�ำหรับผู้บริหาร ระดับสูงขององค์กรธุรกิจภาคเอกชน ไปที่อุทยานแห่งชาติ ดอยผ้าห่มปกและอุทยานแห่งชาติดอยสุเทพ-ปุย จังหวัด เชียงใหม่ ระหว่างวันที่ 16-19 ตุลาคม 2558
ผลงานด้านการบริหารงานสมาคมฯ ประชุ ม คณะกรรมการสมาคมฯ ปี 2557 จ� ำ นวน 4 ครั้ ง ปี 2558 จ�ำนวน 5 ครั้ง
และอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ กับกรมส่งเสริมคุณภาพ สิง่ แวดล้อม ทะเบียนเลขที่ 8/2558 วันที่ 29 กรกฎาคม 2558
•
• จดทะเบียนเป็นองค์กรเอกชนด้านการคุ้มครองสิ่งแวดล้อม
การจัดตัง้ สมาคมฯสาขาภาคเหนือ ได้แต่งตัง้ ให้ นายภุชงค์ • จัดท�ำจดหมายข่าว สมาคมอุทยานแห่งชาติ จ�ำนวน 10 ฉบับ • อินสมพันธ์ เป็น อุปนายกสมาคมฯ สาขาภาคเหนือ ในขั้น • จัดท�ำบทความทางวิชาการเรื่อง บทวิเคราะห์และข้อเสนอ ต้นให้ด�ำเนินการจัดตั้ง อนุกรรมการสมาคมฯ สาขาภาค แนะในการแก้ ร่าง พ.ร.บ. อุทยานแห่งชาติ เหนือเพื่อด�ำเนินการไปพลางก่อน
2 จดหมายข่าวอนุรักษ์ธรรมชาติ
มสมาคม ุมข่าว
• ตั้งแต่ วันที่ 16 กันยายน 2558 ได้บรรจุแต่งตั้งเจ้าหน้าที่
ปฏิบตั งิ านประจ�ำสมาคม จ�ำนวน 1 ราย คุณสุรภา นอขุนทด
แผนงานที่ 2 ด้านการประสานให้เกิดการจัดการอุทยาน แห่งชาติต้น แบบ ประกอบด้วย 2 กิจกรรม คือ
• มอบทุนการศึกษาให้นิสิตวนศาสตร์ จ�ำนวน 1 ทุน เป็นเงิน
• กิจกรรมที่ 1 ศึกษาวิจัยเชิงปฏิบัติการเพื่อออกแบบระบบ
• ที่ปรึกษาสมาคมฯได้สนับสนุนทุนการศึกษาให้แก่บุตรของ
• กิจกรรมที่ 2 ประสานผลักดันให้เกิดระบบการจัดการลุม่ น�้ำ
20,000 บาท
•
สื่อความหมายธรรมชาติในพื้นที่อุทยานแห่งชาติต้นแบบ
เจ้าหน้าทีก่ รมอุทยานแห่งชาติฯ ทีไ่ ด้รบั บาดเจ็บหรือเสียชีวติ ในพื้นที่อนุรักษ์ ในการปฏิบัติหน้าที่ จ�ำนวน 5 ทุนๆ ละ 600,000 บาท แผนงานที่ 3 ด้านการบริหารจัดการพื้นที่คุ้มครองให้ สนับสนุนการปฏิบัติงานของเจ้าหน้าที่ดังนี้ เป็นไปตามหลักชาการจัดการทีถ่ กู ต้อง ประกอบด้วย 4 กิจกรรม คือ กิจกรรมที่ 1 จัดท�ำหลักสูตรและจัดการฝึกอบรมเพือ่ เพิม่ พูน บริจาคเงินให้อุทยานแห่งชาติกุยบุรี เป็นเงิน 5,000 บาท ความรู้ให้กับสมาชิก บริจาคเงินให้อุทยานแห่งชาติน�้ำหนาว เป็นเงิน 20,000
•
•
•
•
• กิจกรรมที่ 4 จัดประชุมทางวิชาการหรือการบรรยายให้ความรู้
บาท กิจกรรมที่ 2 ผลักดันให้เกิดการปรับปรุงกฎหมายทีเ่ กีย่ วกับ ั ว์ปา่ ภูเขียว เป็นเงิน 5,000 การจัดการอุทยานแห่งชาติ ให้เป็นไปตามปรัชญาการจัดการ บนพืน้ ฐาน บริจาคเงินให้เขตรักษาพันธ์สต บาท และ เครือ่ ง GPS จ�ำนวน 5 เครือ่ ง คิดเป็นเงิน 60,000 วิชาการที่เหมาะสม บาท กิ จ กรรมที่ 3 จั ด ท� ำ บทความทางวิ ช าการสู ้ ส าธารณะ ช่วยเหลือเจ้าหน้าที่ ที่ได้รับบาดเจ็บหรือเสียชีวิต ดังนี้ อย่างน้อย 2 เดือน ต่อ 1 เรื่อง นายสุพจน์ กลัดเนินกลุ่ม อุทยานแห่งชาติน�้ำตกพาเจริญ
เสียชีวิต เป็นเงิน 10,000 บาท (พ.ย. 2557) นายรณชิต วงศ์ใหญ่ อุทยานแห่งชาตินำ�้ ตกพาเจริญ บาดเจ็บ เป็นเงิน 5,000 บาท (พ.ย. 2557) ุ ยานแห่งชาติแม่วงก์ บาดเจ็บ เป็นเงิน 5,000 เจ้าหน้าทีอ่ ท บาท ก.พ. 2558 )
อย่างน้อยปีละ 2 ครั้ง
เหรัญญิกของสมาคมฯ (นางอนุชยา ช�ำนาญคิด) ได้รายงานงบดุล ประจ�ำปี 2557 พร้อมรายละเอียด เอกสารการตรวจสอบงบดุล จากผู้ตรวจสอบ บัญชี ให้กบั ให้กบั สมาชิกและผูเ้ ข้าร่วมประชุมรับทราบ และ รายงานผล การเงินในปี 2558 ถึง ณ เดือน ตุลาคม 2558 มียอดเงินคงเหลือธนาคาร ส�ำหรับแผนการด�ำเนินการของสมาคม ปี 2558-2559 สมาคมฯ ออมทรัพย์ กรมป่าไม้ จ�ำนวน 174,215 บาท ธนาคารไทยพาณิชย์ จ�ำกัด ได้พิจารณา มุ่งเน้นการด�ำเนินงานตามแผนงาน 3 ด้าน ดังนี้ จ�ำนวน 50,917 บาท และ เงินสดหมุนเวียน และใช้จ่ายการจัดประชุม แผนงานที่ 1 ด้านการส่งเสริม เผยแพร่ประชาสัมพันธ์ ใหญ่ จ�ำนวนแสนกว่าบาท และได้แจ้งที่ประชุมว่า วันนี้ สมาคมฯ ได้รับ การสนับสนุน เงินบริจาค จ�ำนวน 150,000 บาท จาก คุณสุชาดา ยุวบูรณ์ สมาชิกสัมพันธ์ ประกอบด้วย 3 กิจกรรมคือ ทีปรึกษาสมาคม เพื่อใช้ในกิจการตามเจตนารมณ์ ของสมาคมต่อไป กิจกรรมที่ 1 การขยายเครือข่ายสมาคม สมาคมจะขยายสาขาสมาคมฯ ให้ครบ ทั้ง 4 ภาค ภายใน 4 ปี การคัดเลือกผู้ตรวจสอบบัญชี ประจ�ำปี 2559 ที่ประชุม เห็นชอบ ให้ สาขาสมาคมที่ 1 ประจ� ำภาคเหนือ ตั้งส� ำนักงานที่จังหวัดเชียงใหม่ นางสาวอารยา บุญยะศิรินันท์ ผู้สอบบัญชี ทะเบียนเลขที่ 1531 เป็น ผู้สอบบัญชีของสมาคมอุทยานฯ จะเปิดท�ำการภายในปี พ.ศ. 2558 เลิกประชุมเวลา 12.30 น. กิจกรรมที่ 2 การบริหารจัดการสมาชิกสัมพันธ์
•
•
่ สมาชิก จัดท�ำระบบฐานข้อมูลสมาชิก และ รณรงค์เพือ่ เพิม
สมาคม ั สมาชิกสมาคม อย่างน้อยปีละ 2 ครัง้ จัดทัศนศึกษาให้กบ
• กิจกรรมที่ 3 การประชาสัมพันธ์และเผยแพร่
ปรับปรุงและบริหาร web site และ facebook ของสมาคม จัดท�ำจดหมายข่าวสมาคม อย่างน้อย 3 เดือน ต่อ 1 ฉบับ
และเอกสารเผยแพร่องค์ความรู้
มกราคม-มีนาคม 2559 3
อเมริกา ตอนที่ 3
จากจดหมายข่าวสมาคมฯ ฉบับที่แล้ว ได้กล่าวถึงการไปศึกษาดูงานที่อุทยานแห่งชาติแห่งแรกของโลกและ ของประเทศสหรัฐอเมริกา นั่นก็คือ Yellowstone National Park ฉบับนี้จะเป็นการไปเยือน Grand Teton National Park พวกเราได้ศึกษาดูงานการจัดการเกี่ยวกับ Visitor Center at Colt Bay และการจัดการการท่องเที่ยวสัตว์ป่า
G กา ตอนที่ 3 ดูงานอเมริ
rand Teton National Park ประกาศจัดตัง้ เมือ่ ค.ศ. 1929 ต่อมา Jackson Hole Monument ได้จัดตั้งขึ้นในปี ค.ศ. 1943 ทั้งสอง พื้นที่ได้ประกาศรวมเป็น Grand Teton National Park ในปี 1950 John มายขาวสมาคมฯ ฉบับที่แลJr.ว Memorial ไดกลาวถึงParkway การไปศึประกาศจั กษาดูงานที ุทยานแห ชาติ่อ D. Rockefeller, ดตั่อ้งในปี 1972งเพื เป็นเกียรติแฐก่อเมริ JohnกาD.นัRockefeller, Jr. ซึง่ ท�ำคุณประโยชน์ บริจาคทีPark ด่ นิ และของประเทศสหรั ่นก็คือ Yellowstone National ให้แก่ระบบอุ งชาติ Memorial Parkwayศนีึกบ้ ษาดู ริหารจั ดการเพือ่ดเป็ น ไปเยือน Grand Tetonทยานแห่ National Park พวกเราได งานการจั การ งนันBay ทนาการภายใต้ Tetonองเที National Center atแหล่ Colt และการจัดGrand การการท ่ยวสัตวPark ปา
Grand Teton National Park เป็นส่วนหนึง่ ของ GYE ใกล้ชมุ ชน Teton National Park ประกาศจัดตั้งเมื่อ ค.ศ. 1929 ตอมา Jackson เมือง Jackson ในรัฐ Wyoming เป็นอีกอุทยานแห่งชาติที่เป็นไอคอน ent ไดจัดด้ตัานการต่ ้งขึ้นในปอสู้ค.ศ. ้งสองพื ้นที่ไดรักปษ์ระกาศรวมเป น ตGrand และแก้1943 ไขปัญทัหาเพื ่อการอนุ เช่น การเลี้ยงสั ว์และ al Park ในป 1950 John D. Rockefeller, Jr. Memorial Parkway กินหญ้าของสัตว์เลี้ยงในพื้นที่อุทยานแห่งชาติ ซึ่งท�ำให้เกิดผลกระทบ ป 1972 เพืต่่ออเปสั ตนว์เกีปย่ ารติ แกท ยานแห่ John ง ชาติ D. โรคระบาดบรู Rockefeller,เ ซลโลซิ Jr. ส ในสัซึ่งตทํว์า ในอุ การใช้งปชาติ ระโยชน์ พื้นที่ในฤดูParkway หนาว การจันีด้บการพื ล่ง จาคที่ดินให(brucellosis) แกระบบอุทยานแห Memorial ริหารจั้นทีด่โการ (openGrand space)Teton การจัดการไฟป่ า การน� ำกลับมาของหมาป่า (wolf) และ ทนาการภายใต National Park
การติดตามคุณภาพน�้ำและอากาศ Teton National ของ GYE ชุมชนเมือง Jacksonฐ ปัPark ญหาทีเป่เนกิดสขึว้นนหนึ ที่ผ่า่งนมาได้ แก่ เรืใกล ่องงบประมาณของภาครั กู จ�ำกัดลงมาก งชาติ ได้แก้ไขปัอสูญแหานี โ้ ดยขอความช่ วยเหลื g เปนอีกอุทีทถ่ ยานแห งชาติทซึี่เง่ ปอุนทยานแห่ ไอคอนด านการต ละแก ไขปญหาเพื ่อการอ วยงานที วมในด้ รักงษ์ชาติ และการท่ เลี้ยงสัตวแจากหน่ ละกินหญ าของสั่เป็ตนวแนวร่ เลี้ยงในพื ้นทีา่อนการอนุ ุทยานแห ซึ่งทําอใหงเทีเกิ่ยดวผล กลุ่มงชาติ ผู้มีส่วนได้ ส่วนเสีย และประชาชนที วด้านการอนุรักษ์ การใช ในอุทยานแห โรคระบาดบรู เซลโลซิสในสั่มตีตื่นวตั(brucellosis)
ฤดูหนาว การจัดการพื้นที่โลง (open space) การจัดการไฟปา การนํา า (wolf) และการติ ดตามคุ ณภาพน้ าวอนุ รักษ์ธําและอากาศ รรมชาติ 4 จดหมายข่
ซึ่ ง าร
าะ ด าร ซึ่ง
ณ 98 าง มี ปา
G r a n d T e t o n N a t i o n a l P a r k มี ก า ร จั ด การ สิ่ ง อ�ำนวยความสะดวก โดยเฉพาะบ้านพัก ร้านค้า ร้านอาหาร โดยการสัมปทาน โดยมีห้องพัก 803 ห้อง พื้นที่กางเต็นท์รองรับได้ 1,206 หน่วย นอกจากนั้น ยังมีศูนย์บริการนักท่องเที่ยว 2 แห่ง และศูนย์ย่อยที่เปิดบริการเฉพาะช่วงฤดูร้อนอีก 3 แห่ง มีเส้นทาง เดินเท้าระยะทางรวมกัน 389.46 กิโลเมตร เป็นต้น ซึ่งจัดการโดย อุทยานแห่งชาติเอง
และการบริการต่างๆ นอกเขตอุทยานแห่งชาติ เป็นการกระจายรายได้สู่ ท้องถิน่ ทีด่ ี และลดผลกระทบจากการพัฒนาและการมีสงิ่ ก่อสร้างบ้านพัก ในอุทยานแห่งชาติ ควรน�ำแนวคิดนีไ้ ปใช้กบั ประเทศไทย โดยสนับสนุนให้ อุทยานแห่งชาติประสานความร่วมมือกับท้องถิน่ พัฒนาชุมชนทีม่ ศี กั ยภาพ ในการรองรับการบริการท่องเทีย่ วทีอ่ ยูบ่ ริเวณทางเข้าอุทยานแห่งชาติ เพือ่ พัฒนาระบบการให้บริการท่องเที่ยวนอกอุทยานแห่งชาติให้มากขึ้นและ ลดจ�ำนวนการให้บริการที่พักในอุทยานแห่งชาติลง เพื่อลดผลกระทบต่อ ทรัพยากรและสิง่ แวดล้อมภายในอุทยานแห่งชาติ นอกจากนัน้ การบริการ น�ำเที่ยวชมสัตว์ป่าเป็นการจัดให้บริการโดยภาคเอกชน แต่เข้ามาใช้พื้นที่ ในอุทยานแห่งชาติประกอบกิจกรรม ควรน�ำแนวคิดนีไ้ ปพัฒนาปรับใช้กบั ประเทศไทย ให้ มี ก ารบริ ก ารน� ำ เที่ ย วชมสั ต ว์ ป ่ า โดยภาคเอกชนที่ ไ ด้ มาตรฐานมากขึ้น
จุ ด เด่ น เอกลั ก ษณ์ ส� ำ คั ญ ของอุ ท ยานแห่ ง ชาติ นี้ คื อ เทือกเขา Teton ซึ่งยาวประมาณ 64.37 กิโลเมตร และกว้าง ประโยชนต11.27-14.48 อชุมชนใกลกิเคีโลเมตร ยง ยอดเขาที่สูงที่สุดที่ระดับความสูง 4,198 เมตรจากระดับทะเลปานกลาง นอกจากนัน้ ยังมีหบุ เขา Jackson นาเปนเมืองทHole องเทีทีม่ ่ยขี วนาดใหญ่ รองรับเรืกว้่อางที ่พัก อาหารและการบริการตางๆ นอก ง 20.92 ไมล์ ยาว 88.51 กิโลเมตร ทีร่ ะดับ • ศึกษาแนวทางการจัดการกระเช้าลอยฟ้า (Jackson Hole ละการมีสิ่งกความสู อสรางงบจากทะเลปานกลางประมาณ านพักในอุทยานแหงชาติ2,073 ควรนํเมตร าแนวคิ ้ไปใชกับ มีแม่ดน�้ำนีSnake Mountain ResortบAerial ณ Teton ทีแห ่มีศงักชาติ ยภาพในการรองรั ่องยูซึบ่งทริเป็ยานแห เวณทางเข น และยับงการบริ มีทะเลสาบอี หลายแห่ นแหล่งงชาติ ท่อางเที ว ้น และลดจํ เพืไหลผ่ ่อพัฒานาระบบการให บริกการท ารทอกองเที งเที่ย่ยวที วนอกอุ ใอุหทม่ยยาน ากขึ านวนการให ริการทีTram ่พักในอุWay ทยานแห งชาติลVillage ง เพื่อลดผลกระทบตอ ชมสั่งตแวดล ว์ป่าอและภู มิทัศทน์ยานแห จ� ำนวนนั องเที่ยวในปี ค.ศ.การนํ 2011 ทรัพยากรและสิ มภายในอุ งชาติกท่นอกจากนั ้น การบริ าเที่ยวชมสัต วปาเปนการจั ดใหบำริเนิกนารโดยภาคเอกชน แตเขนามาใช พื้นขอใช้ ที่ในอุปทระโยชน์ ยานแหงใชาติ เป็นการด� การทีภ่ าคเอกชนลงทุ ทัง้ หมด น ประมาณ 2.59 ล้ า นคน ประกอบกิจกรรม ควรนําแนวคิดนี้ไปพัฒนาปรับใชกับประเทศไทย ใหมีการบริการนําเทีในพื ่ยวชมสั ปาโดยภาคเอกชนที ่ไดมาตรฐานมากขึ ้น Forest เดิมมีกระเช้า ้นที่ปต่าวสงวนแห่ งชาติ Briger-Teton National
ลอยฟ้าน�ำนักเล่นสกีขึ้นสู่ยอดเขาอยู่แล้ว สร้างตั้งแต่ปี 1966 แต่เมื่อ เริม่ เก่าและมีความจุในการบรรทุกผูโ้ ดยสารน้อย จึงมีการสร้างขึน้ ใหม่ให้ ทันสมัย มีขนาดบรรทุกคนได้มากขึน้ 2 เท่า ความเร็วเฉลีย่ 9.66 กิโลเมตร ต่อชั่วโมง รวมถึงใช้เวลาเพียง 9 นาที ในการขึ้นสู่ยอดเขาที่ระดับความสูง ตามแนวดิ่ง 1,261.57 เมตร เริ่มสร้างเดือนเมษายน 2007 และเปิดใช้ บริการเดือนธันวาคม 2008 ใช้งบประมาณประมาณ 31 ล้าน USD ส�ำหรับ • ศึกษาแนวทางการจัดการกระเชาลอยฟา (Jackson Hole Mountain Resort Aerial ณ Teton อVillage รายละเอี ยดเกีTram ่ยวกับรูWay ปแบบและการก่ สร้างสามารถดูรายละเอียดที่ ความจุของห้องผู้โดยสาร 100คน +1 ต่อครั้ง และ เปนการดําเนินการที่ภาคเอกชนลงทุนทั้งหมด ขอใชประโยชนในในพื้นที่ปTramformation.com าสงวนแหงชาติ Briger-Teton National Forest เดิมมีกระเชาลอยฟานํา บรรทุกคนขึ้นไปยอดเขาด้วยอัตรา 650 คน ต่อชั่วโมง
เลนสกีขึ้นสูยอดเขาอยูแลว สรางตั้งแตป 1966 แตเมื่อเริ่มเกาและมีความจุในการบรรทุกผูโดยสารนอย จึงมีการสรางขึ้นใหมใหทันสมัย มีขนาดบรรทุกคนได กขึ้น 2 เทา ความเร็วเฉลี่ย 9.66 กิโลเมตรตอชั่วโมง รวมถึงใชเวลาเพียง 9 นาที ในการขึ้นสูยอดเขาที่ระดับความสูงตามแนวดิ่ง 1,261.57 เมตร เริ่มสรางเดือน ษายน 2007 และเปดใชบริการเดือนธันวาคม 2008 ใชงบประมาณประมาณ 31 ลาน USD สําหรับรายละเอียดเกี่ยวกับรูปแบบและการกอสรางสามารถดู ละเอียดที่ Tramformation.com ความจุของหองผูโดยสาร 100คน +1 ตอครั้ง และบรรทุกคนขึ้นไปยอดเขาดวยอัตรา 650 คน ตอชั่วโมง สรุปประเด็นการศึกษาดูงานที่ส�ำคัญ • การท่องเทีย่ วสัตว์ปา่ และการท่องเทีย่ วในอุทยาน แห่งชาติ Grand Teton มีประโยชน์ต่อชุมชนใกล้เคียง
ตัวอย่างเช่น Teton village และเมือง Jackson โดย ทัง้ สองเมืองนีไ้ ด้พฒ ั นาเป็นเมืองท่องเทีย่ ว รองรับเรือ่ งทีพ่ กั อาหาร
มกราคม-มีนาคม 2559 5
ที่ขายตั๋วและทางขึ้นกระเช้าลอยฟ้า
ขายตั๋วและทางขึ้นกระเชาลอยฟา
ที่ขายตั๋วและทางขึ้นกระเชาลอยฟา
รายละเอียดสเปคของกระเช้าลอยฟ้าตัวเก่าและตัวใหม่
แนวกระเช้าอยู่นอกอุทยานแห่งชาติ
แผนที่แสดงขอบเขตอุทยานแห่งชาติ (เส้นสีแดง) และต�ำแหน่งกระเช้าลอยฟ้า
6 จดหมายข่าวอนุรักษ์ธรรมชาติ
ที่ขายตั๋วและทางขึ้นกระ
สรุปประเด็นการศึกษาดูงาน ทีส่ ำ� คัญ ผลกระทบจากการสร้างกระเช้า ลอยฟ้ามีน้อยกว่าการสร้างถนนขึ้นไปสู่ ยอดเขา แต่ผลกระทบที่ควรค�ำนึงถึงคือ การจั ด การการท่ อ งเที่ ย วและการ หมุนเวียนปริมาณนักท่องเทีย่ วทีข่ นึ้ ไปบน ยอดเขาไม่ให้แออัดอยูท่ ใี่ ดทีห่ นึง่ ส�ำหรับ กระเช้าลอยฟ้านี้ วัตถุประสงค์หลักเพือ่ น�ำ นักเล่นสกีขึ้นไปเล่นสกีจากยอดเขาลงมา ซึ่งต้องมีการก�ำหนดบริเวณที่เล่นสกีและ เหมาะสมกั บ ปริ ม าณนั ก สกี ที่ ข นขึ้ น ไป ต่อวัน ส่วนในช่วงฤดูร้อนส่วนใหญ่ขึ้นไป ชมทิวทัศน์แล้วลงมา มีบางส่วนที่เดินไป ในเส้นทางเดินป่าทีจ่ ดั ไว้ให้ แต่ตอ้ งมีการ ลงทะเบียนและได้รับอนุญาตก่อนล่วง หน้าในบางเส้นทาง กระเช้าลอยฟ้าน่าจะเป็นทางเลือกหนึ่ง ส�ำหรับเปิดโอกาสให้ทกุ คนสามารถเข้าถึงแหล่งธรรมชาติได้อย่าง เท่าเทียมกัน ภายใต้ขอ้ แม้ทตี่ อ้ งมีมาตรการการจัดการอย่าง เหมาะสมกับปริมาณคนที่มากขึ้นในแหล่งท่องเที่ยวจาก ความสะดวกสบายดังกล่าว
ขอตัดตอนสุดท้ายไว้ฉบับหน้านะคะ เนื่องจากไม่สามารถลงให้ จบในฉบับนี้ได้ อย่าลืมติดตามดูว่าผลสรุปของการดูงานอุทยาน แห่งชาติประเทศสหรัฐอเมริกาครัง้ นีข้ องเราจะเป็นอย่างไรบ้างค่ะ ดร. ดรรชนี เอมพันธุ์ หัวหน้าภาควิชาอนุรักษวิทยา คณะวนศาสตร์ และ ดร. ปิยรัตน์ วงศ์อรินทร์ ฉิมโฉม เลขาธิการสมาคมฯ 30 พฤศจิกายน 2558
มกราคม-มีนาคม 2559 7
สัมผัสธรรมชาติ
ล้วอะไรล่ะ ที่ท�ำให้ชีวิตต้องประสบกับการสูญพันธุ์ตลอดมา ย่อมไม่ใช่การ ระเบิดของ Krakatau ซึง่ ไม่นบั เป็นการระเบิดของภูเขาไฟทีเ่ ลวร้ายทีส่ ดุ ทีไ่ ด้รบั การบั น ทึ ก ไว้ ใ นประวั ติ ศ าสตร์ ด ้ ว ยซ�้ ำ ที่ เ หนื อ กว่ า ก็ เ ช่ น การระเบิ ด ที่ Tambora ที่อยู่ห่างจาก Krakatua ไป 1,450 กิโลเมตร ทางตะวันออกของ Krakatua บนเกาะ Sumbawa ในหมูเ่ กาะอินโดนีเซีย การระเบิดครัง้ นัน้ ท�ำให้ เถ้าถ่านและหินถูกพ่นขึน้ ไปในอากาศมากกว่าการระเบิดของ Krakatua ถึง 5 เท่า ท�ำลายสิ่งแวดล้อมมากกว่าและฆ่าคนนับหมื่น เมื่อประมาณ 7,500 ปีก่อน เกิดการระเบิดครั้งใหญ่ขึ้นที่ศูนย์กลางของตอนเหนือของเกาะ การสู ญพันครัธุ์ ง้ นัน้ ได้พน่ เอาเถ้าวัตถุขนึ้ ไปบนอากาศถึง 1,000 ลูกบาศก์กโิ ลเมตร ผลจากการระเบิดท�ำให้เกิดปล่องรูปไข่เส้นผ่านศูนย์กลาง สุมาตรา Tambora Volcano ภาพจาก http://www.classichistory.net/ 65 กิโลเมตร ผูค้ นซึง่ อาศัยอยูบ่ นเกาะในขณะนัน้ จะรูส้ กึ อย่างไร เมือ่ ผุได้ดปขึ้นระสบกั ของภู นแรงกว่ มาในวันบนัการระเบิ ้นไดไหลผดานบ านพัเกขาไฟที เจาหนาม่ ทีคี ่อุทวามรุ ยานแห งชาติหลัากระกะตั งหนึ่งจนทํวา แล ว อะไรล ะ ที ่ ท ํ า ให ช ี ว ิ ต ต อ งประสบกั บ การสู ญ พั น ธุ ต ลอดมา ย อ ม ถึง 100 เท่า และนัน่ เอง คือ ต้นต�ำนานทีว่ า่ ด้วยเทพเจ้า และรับวันสิน้ โลกทีไ่ ด้ผกู พันเข้ากับวัฒนธรรมและประเพณีของชนเผ่านับแต่นนั้ ไมใชการระเบิดของ Krakatau ซึ่งไมนับเปนการระเบิดภูเขาไฟที่เลวรายที่สุด ใหไหมเปนจุลไป เจาหนาที่คนนั้นเลาใหผมฟงวา คืนกอนเกิดเหตุตอนเวลาตี ยินเสียงผูหญิงรองเพลงฮาวายโบราณ ซึ่งปจจุบันหาฟงไดจากเทป ที่ไดรับการบันทึกไวในประวัติศาสตรดวยซ้ํา ที่เหนืภาพจาก อกวาก็เช: น การระเบิดที่ สองเขาได เมื่ อ ยีม่ สีคิ บนรปีอกงกั่ อนนผมได้ งการสื่ อ ความหมาย https:/en.wikipedia.org/ เทานั้นเพราะไม อีกแลวไ ปฝึ เสียกงรอบรมเรื องที่เศรา่ อและโหยหวนนั ้นปลุกเขา Tambora ที่อยูหางจาก Krakatua ไป 1,450 กิโลเมตร ทางตะวั น ออกของ wiki/Mount_Tambora (Interpretation) ที่ Hawaii เป็นครั้งแรก ก็เคยเห็นปรากฏการณ์ที่ว่ามา มา สักพักหนึ่งก็เงียบไป ตอนเชาเขาตื่นขึ้นมาดวยความประหวั่นวาคงจะมี Krakatua บนเกาะ Sumbawa ในหมูเกาะอินโดนีเซีย การระเบิดครั้งนั้น ขึนี้น้ ธารลาวาไหลเป็ นทางไปบนพื้นดิน ไหลไปทางไหนไฟก็ลุกไหม้ไปเป็น สิ ่ ง เลวแล ว เกิ ด ขึ ้ น และแล วในเวลาประมาณ 10 นาฬิกา ลาวาก็ผุดขึ้นมาจาก ทําใหเถาถานและหินถูกพนขึ้นไปในอากาศมากกวาการระเบิดของ Krakatua ทางจนกระทัง่ ลงทะเลไป ตรงจุดทีล่ าวาไหลลง ปล อ งภู เ ขาไฟเก า แล ว ไหลลงมากลื นกินบานพักของเขา ถึง 5 เท า ทํ า ลายสิ่งแวดล อมมากกว า และฆา คนนับหมื่น เมื่ อ ประมาณ ไปในทะเลเกิดเป็นไอน�้ำเหมือนกาน�้ำเดือด 7,500 ปกอน เกิดการระเบิดครั้งใหญขึ้นที่ศูนยกลางของตอนเหนือของเกาะสุ แล้วมีไอน�้ำพุ่งออกมาจากพวยกายังไงยังงั้น ตรงจุ ด นั้ น มี ฝู ง ปลามากลุ ้ ม รุ ม กั น อยู ่ เ ป็ น มาตรา ครั้งนั้นไดพนเอาเถาวัตถุขึ้นไปบนอากาศถึง 1,000 ลูกบาศกกิโลเมตร จ�ำนวนมหาศาลเนือ่ งจากพลังงานความร้อนที่ ผลจากการระเบิดทําใหเกิดปลองรูปไขเสนผานศูนยกลาง 65 กิโลเมตร ผูคน ได้จากลาวาท�ำให้แพลงก์ตอนเกิดและเจริญ ซึ่งอาศัยอยูบนเกาะในขณะนั้นจะรูสึกอยางไร เมื่อไดประสบกับการระเบิด อุกกาบาต (Meteorite) ภาพจาก:างรวดเร็ http://fosseorite.com/ เติบโตอย่ ว ฝูงปลาจึงมารุมเพื่อกิน ของภูเขาไฟที่มีความรุนแรงกวากระกะตัวถึง 100 เทา และนั่นเอง คือ ตน แพลงก์ตอนกันอยูต่ รงนัน้ ลาวาทีไ่ หลลงไปใน ตํานานที่วาดวยเทพเจา และรับวันสิ้นโลกที่ไดผูกพันเขากับวัฒนธรรมและ ทะเลก็จะเย็นตัวลงแล้วรวมตัวกันเป็นของแข็ง ประเพณีของชนเผานับแตนั้น เป็ น เม็ ด ทรายแล้ ว ถู ก กระแสน�้ ำ พั ด พาไป ดูเหมือนวาการระเบิดอยางชนิดที่เรียกวาทําลายลางนี้จะเกิดขึ้นซ้ํา ทับถมทีช่ ายหาด แต่จะว่าไปแล้วตอนแรกก็ยงั ภูเขาไฟ Tambora ตั้งอยูม่บบาวา นเกาะซั มบาวานโดนี ประเทศอิ โดนีเซีงยจาก ด ของมั น ก็ เ หมื อ นกั บ เขาไฟ Tambora ตัซ้้งํ าอยูเลบานเกาะซั ประเทศอิ เซียลัมีกคนษณะการเกิ วามสู แล ว ตลอดอายุ เ วลาของโลก ไม่ได้เป็นเม็ดทรายหรอก ผมลองจับดูบางชิ้น เขาไฟ บนเกาะซั มกบาวา ประเทศอิ เซีนยทีมี่ 10ความสู งจาก คอยูวามสู งจากระดั ้ำทะเล 2,850 ะดั บน้ําTambora ทะเล 2850ตัมี้งเมตร ภูเขาไฟลู มีไบดน�เคยระเบิ ดขึน้นโดนี ในวัเมตร เมษายน ะดั บ น้ า ํ ทะเล 2850 เมตร ภู เ ขาไฟลู ก มี ไ ด เ คยระเบิ ด ขึ ้ น ในวั น ที ่ 10 เมษายน ปรากฏการณ อ่ืนๆในธรรมชาติ โดยมันจะค ยๆ เกิดขึ้นทีละเล็กละนอยคลาย กมีได้เคยระเบิ ดขึ้นในวันที่ 10 เมษายน พ.ศ. อ2358 .ศ. 2358ภูเขาไฟลู ยังเป็นเหมือนแผ่นบางๆ กรอบๆ ต่อเมื่อถูก .ศ. 2358: https://en.wikipedia.org/wiki/Mount_Tambora าพจาก กั บ ค อ ยๆ รวบรวมพลั ง งานที ล ะนิ ด ละหน อ ย เมื ่ อ เวลาผ า นไปนานเข า มั น ก็ เหยียบย�่ำหรือนานไปจึงแตกสลายกลายเป็น าพจาก : https://en.wikipedia.org/wiki/Mount_Tambora ดูเหมือนว่าการระเบิดอย่างชนิดที่ รวบรวมพลังงานไดมากพอที่จะสําแดงเดชขึ้นมาได การระเบิดของภูเขาไฟก็ ทราย ทรายที่นี่ก็แปลกกว่าที่บ้านเราเพราะ เรียกว่าท�ำลายล้างนี้จะเกิดขึ้นซ�้ำแล้วซ�้ำเล่า จะเริตลอดอายุ ่มจากการที ่อยูดีๆ ก็มีควันขึ้นมาจากปลองตรงโนน มีลาวาไหลออกมา เวลาของโลก ลักษณะการเกิดของมันก็เหมือนกับปรากฏการณ์ Triceratops ภาพจาก : http://animalia-life.com/triceratops.html ตรงนี บางที่ก็มีสายธารลาวาไหลออกมาทํ ที่ตกอกตกใจกั แตบก็ไค่มอมยๆ ี อืน่ ้ ๆในธรรมชาติ โดยมันจะค่อยๆ เกิดาขึใหน้ เทีปลนะเล็ กละน้อยคล้นายกั อะไรเกิ ดขึ้นมากกว านั้นละนิดละหน่อย เมื่อเวลาผ่านไปนานเข้ามันก็รวบรวม รวบรวมพลั งงานที พลังงานได้ ่จะส�ำแดงเดชขึ ้นมาได้ การระเบิ เขาไฟก็จะ เมื่ อ ยีม่ สากพอที ิ บ ป ก อ นผมได ไ ปฝ ก อบรมเรื ่ อ งการสืด่ อของภู ความหมาย เริม่ จากการทีอ่ ยูทีด่ ่ ๆี Hawaii ก็มคี วันขึเปน้ นมาจากปล่ น มีลาวาไหลออกมา (Interpretation) ครั้งแรก ก็อเงตรงโน้ คยเห็นปรากฏการณ ที่วามานี้ ตรงนี้ บางที่นก็ทางไปบนพื มีสายธารลาวาไหลออกมาท� ำให้เป็ลนุกทีไหม ่ตกอกตกใจกั ธารลาวาไหลเป ้นดิน ไหลไปทางไหนไฟก็ ไปเปนทาง น แต่ก็ไม่่งลงทะเลไป มีอะไรเกิดขึตรงจุ ้นมากกว่ นั้น จนกระทั ดที่ลาาวาไหลลงไปในทะเลเกิ ดเปนไอน้ําเหมือน กาน้ําเดือดแลวมีไอน้ําพุงออกมาจากพวยกายังไงยังงั้น ตรงจุดนั้นมีฝูงปลามา รักษ์ธรรมชาติ กลุ8มรุมจดหมายข่ กันอยูเปนจําาวอนุ นวนมหาศาลเนื ่องจากพลังงานความรอนที่ไดจากลาวา
ภูเ ระ พ. ภา
Amm ภาพจ
โดนีเซีย การระเบิดครั้งนั้น าการระเบิดของ Krakatua คนนับ หมื่ น เมื่ อประมาณ ลางของตอนเหนือของเกาะสุ ง 1,000 ลูกบาศกกิโลเมตร นยกลาง 65 กิโลเมตร ผูคน มื่อไดประสบกับการระเบิด 0 เทา และนั่นเอง คือ ตน กพันเขากับวัฒนธรรมและ
สิ่งเลวแลวเกิดขึ้น และแลวในเวลาประมาณ 10 นาฬิกา ลาวาก็ผุดขึ้นมาจาก ปลองภูเขาไฟเกาแลวไหลลงมากลืนกินบานพักของเขา
วาทําลายลางนี้จะเกิดขึ้นซ้ํา ารเกิ ด ของมั น ก็ เ หมื อ นกั บ กิดขึ้นทีละเล็กละนอยคลาย มื่อเวลาผานไปนานเขามันก็ ได การระเบิดของภูเขาไฟก็ เป็นทรายที่เกิดจากลาวาซึ่งมีแร่ธาตุอยู่หลายชนิดจึงมีสีคล�้ ำจนถึง ตรงโนน มีลาวาไหลออกมา ด�ำ ไม่ขาว เพราะเป็น Calcium carbonate เหมือนบ้านเรา ดูแล้ว ที่ตกอกตกใจกัน แตกเหมื ็ไมมอี นไม่ค่อยสะอาด หาดทรายของ Hawaii จึงไม่ค่อยมีชื่อเสียง
เหมือนเกาะเสม็ดบ้านเราที่มีหาดทรายขาวเหมือนแป้งดูแล้วสะอาด รื่ อ งการสื่ อ ความหมาย สะอ้านน่านั่งน่านอน
ดังนี้ว่า
หากมีเศษซากของเทหวัตถุที่หลงเหลือ หลังจากผ่านบรรยากาศของโลกและส่วนใหญ่ได้เผาไหม้ไปแล้วเพียง แค่ขนาดเท่าสนามฟุตบอลพุ่งเข้าชนโลก ความรุนแรงของมันจะ เท่ากับการที่เอาระเบิดปรมาณูทุกลูกในโลกนี้มากองรวมกันแล้วจุด ขึ้นพร้อมกันซึ่งก็หมายถึงความตายที่จะมาถึงทุกชีวิตบนผิวโลก ค�ำถามคือ แล้วเราจะรูห้ รือไม่วา่ เมือ่ ไรเทหวัตถุบนฟ้าจะเข้ามาชนเรา ค�ำตอบก็คือ มีทั้งที่รู้และไม่รู้ ด้วยวิทยาการในปัจจุบันเราอาจตรวจ พบเทหวัตถุขนาดใหญ่ๆ ได้และตรวจสอบวงโคจรของมันได้วา่ จะชน โลกหรือไม่ แต่เทหวัตถุขนาดเล็กและโคจรมาจากที่ไกลๆ ในอวกาศ ยังยากทีจ่ ะตรวจพบและป้องกันได้ เช่นเดียวกับอุกกาบาตทีต่ กลงมา ทีเ่ มืองหนึง่ ของประเทศรัสเซียในปี 2013 ได้สร้างความเสียหายให้กบั บ้านหลายหลังก็มาแบบไม่รู้เนื้อรู้ตัว
ยเห็นปรากฏการณที่วามานี้ ผลจากอดีตความเชื่อในเรื่องสิ่งลึกลับหรืออ� ำนาจเหนือ หนไฟก็ลุกไหมไปเปน ทาง ธรรมชาติ นทะเลเกิดเปนไอน้ําเหมื อน ยงั คงปรากฏอยูจ่ นถึงวันนี้ ธารลาวาทีไ่ หลผุดขึน้ มาในวันนัน้ ยังงั้น ตรงจุดนั้นมีฝูงปลามา ได้ไหลผ่านบ้านพักเจ้าหน้าที่อุทยานแห่งชาติหลังหนึ่งจนท�ำให้ไหม้ ชนโลกอย่างจังแล้วก่อให้เกิดหุบเขา Diablo ใน Arizona อีกลูกหนึง่ งานความรอนที่ไดจากลาวา เป็นจุลไป เจ้าหน้าที่คนนั้นเล่าให้ผมฟังว่า คืนก่อนเกิดเหตุตอนเวลา ยิง่ น่ากลัวกว่าเพราะมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางถึง 3,200 เมตร เป็นผู้ ร็ว ฝูงปลาจึงมารุมเพืตี่อสกิองเขาได้ น ยนิ เสียงผูห้ ญิงร้องเพลงฮาวายโบราณ ซึง่ ปัจจุบนั หาฟังได้ ให้ก�ำเนิดแอ่งกระทะ Chubb ที่ Ungava, Quebec ประเทศแคนาดา ลก็จะเย็นตัวลงแลวรวมตั ว จากเทปเท่ านั้นถัเพราะไม่ มีคนร้คงเป องกันน้นําอีพุกลาวาที แล้ว่พเสี งร้องทีอ่เงฟศร้า าทีและ ดจากธารลาวาก็ ุงขึ้นยไปบนท ่นี้ก็ตอง สิง่ เหล่านีเ้ ป็นสิง่ ทีน่ า่ กลัวและไม่อาจหลีกเลีย่ งได้เช่นกัน ดพาไปทับถมที่ชายหาดโหยหวนนั แต ระวั้นงปลุ ละเพราะสิ ่เกิดสัตามมาก็ คือ่งการระเบิ ดครัตอนเช้ ้งใหญซึ่งาจะทอดเวลาออกไป กเขาขึ่ง้นทีมา กพักหนึ ก็เงียบไป เขาตื่นขึ้นมา โลกเราก็เหมือนเป้าบินขนาดใหญ่ทลี่ อยอยูใ่ นอวกาศ จูๆ่ ก็ อก ผมลองจับดูบางชิ้นยัง อีก เล็ กนอ ยแตเ วลาที่ ว า เล็ กนอยนี้ ก็ไม มี ใครรู ว า จะนานเทาไร เหตุ การณ ด้วยความประหวัน่ ว่าคงจะมีสงิ่ เลวร้ายแล้วเกิดขึ้น และแล้วในเวลา ย่ําหรือนานไปจึงแตกสลาย ระเบิดที่รุนแรงเทากระกะตัวจะเกิดขึ้นหนึ่งหรือสองครั้งในหนึ่งศตวรรษ การ มีลูกกระสุนปืนลอยมาปะทะเข้าอย่างจังอย่างไม่รู้เนื้อรู้ตัวก่อให้เกิด ประมาณ 10 นาฬิกา ลาวาก็ผุดขึ้นมาจากปล่องภูเขาไฟเก่าแล้ว ราะเปนทรายที่เกิดจากลาวา ระเบิดชนิดมโหฬารอยางที่เกิดที่ Toba ยิ่งเนิ่นนานออกไป อาจจะเกิดหนึ่ง บาดแผลและทิ้งร่องรอยเอาไว้มากมายหลายแห่งบนผิวโลก แผล ไหลลงมากลืนกินบ้านพักของเขา ขาว เพราะเปน Calcium ครั้งในเวลาหลายลานปแตไมรูวาตอนไหน แตไมวาจะอยางไร มันก็เปนสิ่งที่ เหล่านี้เมื่อตกสะเก็ดก็ดูเหมือนหลุมตื้นๆ ที่กว้างใหญ่มีขอบเห็น คอยสะอาด หาดทรายของ ไมอาจจะหลีกเลี่ยงได ถัดจากธารลาวาก็คงเป็นน�้ำพุลาวาที่พุ่งขึ้นไปบนท้องฟ้า ที่ ชัดเจน ก่อนหน้านี้เราเชื่อกันว่าเป็นปากปล่องภูเขาไฟแต่เมื่อความรู้ ดบานเราที่มีหาดทรายขาว นี้ก็ต้องระวังละเพราะสิ ่งที่เดกิของภู ดตามมาก็ ือ การระเบิดกครั ซึ่งจะงเขา เรื่องดาราศาสตร์เริ่มพัฒนามากขึ้นและจากการส�ำรวจเราได้พบแร่ สถิติการระเบิ เขาไฟนี้คสามารถจะประยุ ตใช้งไใหญ่ ดกับการพุ ลจากอดีตความเชื่อในเรื่อง กเล็ตกถุน้จากฟากฟ อยแต่เาวลาที ่ว่าเล็อซากให กน้อยนี ้ก็ไนม่บนผิ มีใครรู ้ว่า่มจะ เราเห็ วโลกที ีขนาด ธาตุทไี่ ม่มใี นโลกทีบ่ ริเวณขอบของกระทะ ท�ำให้เราเริม่ รูว้ า่ มันเกิดขึน้ ซึ่งหลงเหลื ยูจนถึงวันนี้ ธารลาวาทีทอดเวลาออกไปอี ่ไหล ชนโลกของเทหวั ฝุน เปรนะเบิ กรวด งเปนกอานกระกะตั เหตุการณ เหลานีด้เขึกิ้นดขึหนึ ้นทุ่งกหรื ป อเทห จากเทหวัตถุบนฟากฟ้าที่น่าจะถล่มลงมาเมื่อหลายล้านปีก่อน หาก นานเท่าไรตั้งแต เหตุเปกนารณ์ ดทีจนถึ ่รุนแรงเท่ วจะเกิ
สองครั้งในหนึ่งศตวรรษ การระเบิดชนิดมโหฬารอย่างที่เกิดที่ Toba จะถามว่าความรุนแรงของมันจะมีขนาดไหน นักวิทยาศาสตร์มคี ำ� ตอบ ยิ่งเนิ่นนานออกไป อาจจะเกิดหนึ่งครั้งในเวลาหลายล้านปีแต่ไม่รู้ว่า จากค�ำอธิบายข้างต้น เราหลับตาก็มองเห็นได้ว่าไม่ว่าการ ตอนไหน แต่ไม่ว่าจะอย่างไร มันก็เป็นสิ่งที่ไม่อาจจะหลีกเลี่ยงได้ ระเบิดของภูเขาไฟหรือการถล่มของอุกกาบาตลงบนผืนโลกทุกครัง้ ใน สถิติการระเบิดของภูเขาไฟนี้สามารถจะประยุกต์ใช้ได้กับ 10 หรือ 100 ล้านปี คือ ความยิง่ ใหญ่ทสี่ นั่ สะเทือนโลกได้อย่างแท้จริง การพุง่ เข้าชนโลกของเทหวัตถุจากฟากฟ้าซึง่ หลงเหลือซากให้เราเห็น เป็นการเปลี่ยนแปลงสภาพบรรยากาศอย่างรุนแรง มันได้ท�ำลาย บนผิวโลกที่มีขนาดตั้งแต่เป็นฝุ่น เป็นกรวด จนถึงเป็นก้อน เหตุการณ์ สรรพชีวิตที่ได้อาศัยอยู่บนผิวโลกกันอย่างหนาแน่นในเวลานั้นจน เหล่านี้เกิดขึ้นทุกปี เทหวัตถุเหล่านี้พุ่งเข้ามาด้วยความเร็ว 15-75 แทบจะหมดสิ้น เหตุการณ์นี้อาจจะได้เคยเกิดขึ้นเมื่อตอนปลายของ กิโลเมตรต่อวินาที ส่วนใหญ่แล้วจะมีขนาดเล็ก ขนาดไข่ไก่จนถึงเท่า ยุค Mesozoic หรือเมือ่ ประมาณ 65 ล้านปีกอ่ น ท�ำให้ไดโนเสาร์และ ลู ก ฟุ ต บอลซึ่ ง นั บ จ� ำ นวนรวมกั น ทั่ ว โลกแล้ ว ก็ มี ไ ม่ ม ากนั ก เพราะ สิง่ ทีม่ ชี วี ติ ทีม่ อี ทิ ธิพลในช่วงเวลานัน้ บางกลุม่ สูญพันธุไ์ ปด้วยกัน Luis ส่วนใหญ่จะลุกไหม้แล้วกลายเป็นฝุ่นผงเสียหมด และการค้นหา Alvarez และนักฟิสิกส์อีกสามคนจากมหาวิทยาลัย Berkeley ที่ เทหวัตถุเหล่านีก้ ท็ ำ� ได้ดว้ ยการเดินเท้าเท่านัน้ เทหวัตถุขนาดใหญ่จริงๆ ปฏิบตั งิ านอยูใ่ นปี 1979 เป็นผูใ้ ห้ค�ำตอบในเรือ่ งนี้ พวกเขาพบความ ที่ยังคงหลงเหลือเป็นก้อนขนาดใหญ่เมื่อสัมผัสผิวโลกมีน้อยมาก ที่ ผิดปรกติจากความเข้มข้นของ Iridium ซึ่งเป็นธาตุชนิดหนึ่งในกลุ่ม ใหญ่ทสี่ ดุ หนัก 5,000 กิโลกรัมตกที่ Norton County, Kansas ประเทศ Platinum และพบว่ามันมีความเข้มข้นสูงมากในชัน้ หินทีแ่ ยกหินทีเ่ กิด สหรัฐอเมริกา เมื่อวันที่ 18 กุมภาพันธ์ 1948 แต่ที่ใหญ่ยักษ์ซึ่งหลาย ในยุค Older Mezozoic ออกจากยุค Younger Cenozoic ยิง่ ไปกว่านั้น ล้านปีจะเจอสักทีกเ็ ช่นลูกหนึง่ ทีมขี นาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 1,250 เมตร เมื่อพิจารณาจากชั้นหินที่แยกชั้นของยุค Cretaceous ซึ่งเป็นยุค
มกราคม-มีนาคม 2559 9
ทีม่ อี ายุนอ้ ยทีส่ ดุ ของมหายุค Mesozoic กับยุค Tertiary ซึง่ เป็นยุคที่ เก่าแก่ที่สุดของมหายุค Cenozoic ออกจากกันที่เรียกกันว่า K–T Boundary (K และ T เป็นอักษรย่อของยุคทั้งสอง) พบว่า ฟอสซิลที่ พบเปลีย่ นแปลงจากยุคทีไ่ ดโนเสาร์ครองโลกและมีสตั ว์เลีย้ งลูกด้วย นมเพียงเล็กน้อย เป็นไม่มไี ดโนเสาร์อยูเ่ ลย เหลือแต่สตั ว์เลีย้ งลูกด้วย นมที่ขยายพันธุ์ขึ้นอย่างมาก โดยที่ Iridium เป็นโลหะหนักคล้ายกับ เหล็ก ดังนั้นในช่วงเวลาการสร้างพื้นโลกมันจึงจมตัวลงไปอยู่ที่แกน กลางของโลก การพบมันที่ K–T Boundary จึงนับเป็นเรื่องที่ผิดปกติ Volcano ภาพจาก http://www.classichistory.net/ Tamboraคณะส� ำรวจจาก Berkeley สังเกตเห็นว่า Iridium ถูกพบว่า มีมากในอุกกาบาตและการค�ำนวณทางคณิตศาสตร์จากความผิด ปกติของประชากรสัตว์โลกในช่วงเวลานัน้ ได้ฉายภาพเหตุการณ์ทเี่ กิด ขึ้นอย่างชัดเจนดังนี้
อุกกาบาต (Meteorite) ภาพจาก: http://fosseorite.com/ อุกกาบาต (Meteorite) ภาพจาก: http://fosseorite.com/
เมื่อ 65 ล้านปี ก่อน
มีอุกกาบาตที่เกิดจากดาวเคราะห์ น้อยขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 10 กิโลเมตร พุ่งเข้าชนโลก ด้วยความเร็ว 72,000 กิโลเมตรต่อชัว่ โมง ความรุนแรงของ การปะทะท�ำให้เกิดแรงระเบิดมหาศาลซึง่ ท�ำให้แรงระเบิด Triceratops ภาพจาก จากลูกระเบิ ดที:่เกิhttp://animalia-life.com/triceratops.html ดจากการคิดค้นของมนุษย์ไม่ว่าจะเป็น ระเบิดนิวเคลียร์หรือระเบิดอื่นใดในโลกกลับกลายเป็น เหมือนของเด็กเล่นไป การกระแทกนี้ทำ� ให้โลกทั้งโลกสั่น สะเทือนระเบิดฝุ่นทรายจ�ำนวนมหาศาลขึ้นสู่อากาศ ไฟ ประลัยกัลป์ลุกไหม้ คลื่น Tsunami ถล่มทะลายชายฝั่ง เมฆฝุ่นทรายทะมึนที่เหมือนผ้าห่อศพนี้ห่อหุ้มโลกและ บรรยากาศเอาไว้อย่างมิดชิดไม่ให้แสงจากดวงอาทิตย์สอ่ ง กระทบผิวโลกได้ และก็ยงั เก็บกักความร้อนจากภายในโลก เอาไว้เหมือนเรือนกระจก เมือ่ ฝุน่ ทรายตกลงสูพ่ นื้ โลกด้วย แรงโน้ ม ถ่ ว งท� ำ ให้ เ กิ ด ชั้ น ของ Silt หนาประมาณครึ่ ง เซนติเมตร ทีม่ สี ายแร่ Iridium ฝังอยู่ หลังจากนัน้ ฝนกรดก็ สาดลงมาชะล้างเศษซากทั้งหลายอยู่นานนับเดือน นับปี ความเปลี่ยนแปลงอย่างรุนแรงและรวดเร็วทั้งหลายเหล่า นีไ้ ด้รว่ มกันท�ำลายล้างสิง่ ทีม่ ชี วี ติ บนผิวโลกทัง้ พืชและสัตว์ ไปแทบหมดสิ้นรวมทั้งไดโนเสาร์ด้วย 10 จดหมายข่าวอนุรักษ์ธรรมชาติ
นอกเหนือจากความผิดปรกติของ Iridium ที่เกิดขึ้นบนผิวโลกที่ Alvarez และคณะค้นพบแล้ว การพุ่งชนของอุกกาบาตที่มีความรุนแรง ระดับนี้น่าที่จะหลงเหลือหลักฐานอื่นๆ ที่ดูผิดปกติหรือดูเหมือนไม่น่าเป็น ไปได้อกี บ้าง และในทีส่ ดุ หลังจากทีม่ กี ารท�ำวิจยั ตามหลังเพือ่ พิสจู น์แนวคิด ของ Alvarez รวมทั้งการค้นคว้าและถกเถียงกันอย่างเอาเป็นเอาตาย ใน ทีส่ ดุ ก็คน้ พบกุญแจอีกดอกหนึง่ ทีจ่ ะไขปริศนานี้ นัน่ คือ ความผิดปกติทเี่ กิด ขึ้นกับผลึกของแร่ควอตซ์ นัก Geochemistry รู้มานานแล้วว่า เมื่อแร่ ควอตซ์ได้รบั ความกดดันอย่างรุนแรงเช่นเหตุการณ์ทเี่ กิดขึน้ ในช่วงเวลานัน้ จะท�ำให้แร่ควอตซ์เกิดอาการ “ช็อก” คือ จะเกิดการแตกที่พื้นผิวของผลึก ซึง่ สามารถตรวจสอบได้ ดว้ ยกล้องจุลทรรศน์ทใี่ ช้ฟลิ เตอร์โพลาไรซ์ตดิ ตัง้ ให้ ภูเขาไฟ Tambora ตั้งอยูบนเกาะซัมบาวา ประเทศอินโดนีเซีย มีความสูงจาก ตัดขวางกั น ลั2850 กษณะพื ้นผิวเช่ ้นของแร่ คนวอตซ์ ก็ปรากฏขึ้นในบางส่วน ระดับน้ําทะเล เมตร ภูเขาไฟลู กมีไนดเนัคยระเบิ ดขึ้นในวั ที่ 10 เมษายน พ.ศ. 2358 ของภาพจาก K-T Boundary ด้วยเช่นกัน ดังนัน้ ลักษณะเช่นนีจ้ งึ เป็นเครือ่ งสนับสนุน : https://en.wikipedia.org/wiki/Mount_Tambora ทฤษฎีของ Alvarez เป็นอย่างดี เมื่อทฤษฎีของ Alvarez และคณะถูกเผยแพร่ออกไปในวงกว้าง ซึง่ ถือได้วา่ เป็นการน�ำเสนอแนวความคิดใหม่ทจี่ ะตอบปัญหาการสูญพันธุ์ ของไดโนเสาร์และสิ่งที่มีชีวิตอื่นๆ เมื่อ 65 ล้านปีก่อน ผลที่ตามมาก็คือ มี ทัง้ ผูท้ เี่ ห็นว่า มีความเป็นไปได้และทีม่ ากกว่าก็คอื ผูท้ พี่ ยายามทีจ่ ะล้มล้าง แนวความคิดนี้ ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่อาจหลีกเลี่ยงหรือท�ำเป็นไม่เอาใจใส่ได้ ผู้ที่ เสนอแนวความคิดก็จะต้องพยายามหาเหตุผล หรือท�ำการศึกษาเพิ่มเติม เพื่อแสดงให้เห็นว่าแนวคิดนี้มีความเป็นไปได้มากกว่าแนวคิดอื่นๆ ฝ่าย ผู้ที่ไม่เห็นด้วยก็ต้องพยายามหาเหตุผลมาหักล้างให้จงได้ ดังนั้น ใน ระหว่างทศวรรษ 1980 นั้น ได้มีบทความเกี่ยวกับเรื่องนี้ทั้งที่เห็นด้วยและ คัดค้านมากกว่า 2,000 เรื่อง จากผู้เชี่ยวชาญด้านต่างๆ นับร้อยๆ คน การ ปะทะกันทางความคิดในเรือ่ งนีเ้ กิดขึน้ ในการสัมมนาทางวิทยาศาสตร์ การ ถกเถี ย งด้ ว ยวาจากั น ต่ อ หน้ า หรื อ การหั ก ล้ า งกั น ด้ ว ยหลั ก ฐานต่ า งๆ ปลิวว่อนอยู่ในหน้าหนังสือวารสารทางวิทยาศาสตร์ และยังก่อให้เกิดการ วิ จั ย ทางห้ อ งทดลองและห้ อ งสั ม มนาส�ำ หรั บ งานวิ จั ย ขึ้ น มากมายใน มหาวิทยาลัยต่างๆ แนวความคิดใหม่ๆ นัน้ จะต้องได้รบั การพิสจู น์แล้วพิสจู น์เล่า ถ้า ถูกต้องจริงก็จะสามารถยืนอยู่ได้หรืออาจจะต้องดัดแปลงเล็กน้อย แต่ถ้า ไม่ดจี ริงก็จะถูกตีจนตกไป โดยมากแล้วก็มกั จะเงียบหายไปเมือ่ ผูเ้ สนอแนว ความคิดนั้นตายหรือเกษียณไป ในกรณีนี้ฝ่ายผู้คัดค้านมีสมมติฐานที่ Ammonite พันธุ Asteroceras น่ภาพจาก าเชื่อถื: อhttps://en.wikipedia.org/wiki/Ammonoidea พอที่จะท�ำให้คนอื่นๆ ต้องเงี่ยหูฟัง เขาเสนอว่าทุกๆ 10 หรือ 20, 30 ล้านปี การระเบิดของภูเขาไฟชนิดท�ำลายล้างที่ยิ่งใหญ่กว่ากระกะตัว หรือขนาดเดียวกับกระกะตัวแต่เกิดขึ้นหลายๆ แห่ง จะเกิดขึน้ มาสักครัง้ หนึ่งซึ่งจะสามารถท�ำให้เกิดความผิดปกติขึ้นที่ K-T Boundary ได้เช่นกัน และทุกวันนี้ยังคงมีภูเขาไฟระเบิดและน�ำ Iridium ขึ้นมาสู่พื้นดิน ซึ่งพบได้ ในเถ้าถ่านของมัน ในขณะเดียวกันความรุนแรงในระดับนัน้ ก็สามารถทีจ่ ะ ช็อกแร่ควอตซ์ได้เช่นกัน ผูเ้ ชีย่ วชาญด้านภูเขาไฟและผูเ้ ชีย่ วชาญด้านอืน่ ๆ ยังได้ยกเหตุผล ที่ท�ำให้สมมติฐานที่ว่าอุกกาบาตชนโลกลดความน่าเชื่อถือลงไปอีก ด้วย การกล่าวเห็นด้วยกับเรื่องที่ว่า การสูญพันธุ์ของสิ่งที่มีชีวิตจ�ำนวนมากได้ เกิดขึ้นในตอนปลายของยุค Cretaceous แต่มิใช่โดยฉับพลันทันที ช่วง
s.html
Ammonite พันธุ Asteroceras Ammonite พันธุ์ Asteroceras ภาพจาก : https://en.wikipedia.org/wiki/Ammonoidea
ภาพจาก : https://en.wikipedia.org/wiki/Ammonoidea
เวลาของการสูญพันธุ์ได้เกิดขึ้นอย่างช้าๆ ทั้งบนและล่าง K-T Boundary ตัวอย่างเช่น ไดโนเสาร์มีจ�ำนวนลดลงในช่วง10 ล้าน ปีก่อนหมดยุค Cretaceous จากการขุดซากของมันที่มลรัฐ Montana และทางตอนใต้ของมลรัฐ Alberta พบว่า ก่อนหมดยุค Cretaceous ประมาณ 10 ล้านปี พบไดโนเสาร์อยู่ 30 ชนิดและ ลดลงเรื่อยๆ จนเหลือ 13 ชนิด ก่อนหมดยุค โดยเฉพาะอย่างยิ่ง พวกไดโนเสาร์ที่ มี เ ขา เช่ น Triceratops เป็ น พวกสุ ด ท้ า ยที่ เหลืออยู่มากที่สุด รูปแบบคล้ายๆ กันนี้ก็เช่น พวก ammonoids และหอยที่มีห้องเก็บอากาศซึ่งเป็นต้นแบบของ Nautilus หรือ พวก Inoceramid pelecypods ซึ่งเป็นหอยสองฝามีชนิดหนึ่งที่ มีขนาดใหญ่มาก ฝาของมันใหญ่กว่า 1 เมตร ทีเดียว และพวก rudists ซึ่ ง เป็ น หอยสองฝาอี ก ชนิ ด หนึ่ ง ที่ ส ร้ า งแนวปะการั ง มากมายจากเปลือกของมัน อีกหลายกลุ่มของ foraminiferans สัตว์ทะเลทีม่ รี ปู ร่างคล้ายอะมีบา ซึง่ สามารถออกแบบสร้างโครง กระดูกทีเ่ ป็นแคลเซียมได้อย่างประณีตยอดเยีย่ มไร้เทียมทานซึง่ ค่อยๆ สูญพันธุ์ไปทีละชนิดสองชนิดในเวลาล้านๆ ปี บางชนิดก็ หายไปก่อนหมดยุค Cretaceous บางชนิดก็คอ่ ยหายไปภายหลัง ซึ่งทั้งหมดนี้ถูกทดแทนด้วย foraminiferans ที่เกิดขึ้นมาใหม่ หลายล้านปีหลังจากนั้น (สมัยนี้ที่รู้จักกันดีก็คือ แพลงก์ตอน) ส�ำหรับแมลงข้ามผ่าน K-T Boundary มาชนิดไม่บบุ สลาย แมลง ทุกสายพันธุ์ต่างก็รอดพ้นการสูญพันธุ์มาได้ไม่ว่าจะเป็นพวก Coleoptera (ด้วงปีกแข็ง) Diptera (แมลงวัน ฯลฯ) Hymenoptera (ผึ้ง ต่อ แตน และมด) และ Lepidoptera (ผีเสื้อกลางวันและ ผีเสื้อกลางคืน) ซึ่งถึงแม้ว่าจะไม่รอดมาทั้งหมดทุก family แต่ พวกที่มีความส�ำคัญในระดับต้นๆ นั้นก็รอดมาได้หมด เช่น พวก มด (Formicidae) ด้วงงวง (weevils) และ soldier flies (Stratiomyidae) จะอย่างไรก็ตาม ในขณะนี้ยังไม่เห็นภาพที่ ชัดเจนของการสูญพันธุ์ในระดับ species โดยเฉพาะอย่างยิ่ง พวกแมลงวันบ้าน (Musca domestica) เนื่องจากยังค้นพบ ฟอสซิลในยุค Cretaceous น้อยเกินไป การสูญพันธุ์ที่เกิดขึ้นข้ามผ่าน K–T Boundary นี้ ได้มี ความเห็ น ที่ แ ตกต่ า งกั น ออกเป็ น หลายฝ่ า ยและถกเถี ย งกั น อย่ า งรุ น แรง นักโบราณคดีก็เล่าเป็นฉากๆ ว่า เกิดจากการ
ระเบิดของภูเขาไฟอย่างต่อเนื่องกันเป็นเวลาหลายล้านปีก่อนถึงยุค Cretaceous แต่ละครั้งที่เกิดขึ้นก็ท�ำให้เกิดฝุ่นผงกระจายขึ้นไปห่อหุ้ม โลก ไฟประลัยกัลป์ล้างโลก ฝนกรดและยุคน�้ำแข็ง เหตุการณ์อันหนัก หนาสาหัสเหล่านีไ้ ด้รว่ มด้วยช่วยกันท�ำลายชีวติ ในสายพันธุต์ า่ งๆ ทัง้ ทาง ตรงและทางอ้อม ทางตรงก็เป็นทีร่ กู้ นั อยูแ่ ล้ว ทางอ้อมก็คอื มันได้ท�ำให้ สภาพภูมิศาสตร์ของโลกเปลี่ยนไป ซึ่งหลายเหตุการณ์ก็เป็นการจ�ำกัด พื้นที่หากินของสัตว์ลงท�ำให้เกิดความอดอยากล้มตายจนลดจ� ำนวน ลงอย่างมาก โดยเฉพาะสัตว์บางชนิด เช่น ไดโนเสาร์ ammonoid และ foraminiferans ได้รบั ผลกระทบอย่างหนัก พวกแมลงและพืชได้รบั ผลก ระทบน้อยกว่า ซึ่งมีความเป็นไปได้ว่าอาจจะเกิดจากจ�ำนวนที่มากกว่า และลักษณะรูปร่างการด�ำเนินชีวติ เช่น พวกแมลงมีความสามารถจ�ำศีล อยู่ได้นับเดือนหรือบางพวกอยู่ได้เป็นปีๆ นักวิทยาศาสตร์บางพวกทีเ่ ชือ่ ถือในสมมติฐาน ดาวหางทลาย โลก แต่ก็พิจารณาหลักฐานการค้นพบใหม่ๆ ในเรื่องการสูญพันธุ์ร่วม ด้วย จึงได้ปรับโมเดลของตนเองเสียใหม่ แทนที่จะเกิดการถล่มจาก อุกกาบาตครัง้ ใหญ่เพียงครัง้ เดียว ก็เป็นการเกิดขึน้ หลายๆ ครัง้ ในหลาย ล้านปี ซึง่ เขาเชือ่ ว่าท�ำให้เกิดการสูญพันธุอ์ ย่างช้าๆ ทัง้ ทางด้านบนและ ด้านล่างของ K-T Boundary
Foraminiferans (10 Species) ภาพจาก : http://gallery.usgs.gov/ Foraminiferans (10 Species) ภาพจาก : http://gallery.usgs.gov/
แต่กไ็ ม่ใช่วา่ นักโบราณคดีทกุ คนจะปฏิเสธสมมุตฐิ านเรือ่ งการ ระเบิดครัง้ ใหญ่ทยี่ งิ่ ใหญ่กว่ากระกะตัวหรืออุกกาบาตทีถ่ ล่มโลกครัง้ ใหญ่ เพียงครัง้ เดียวเสียเมือ่ ไร พวกเขาได้พยายามศึกษาต�ำแหน่งของฟอสซิล ทีอ่ ยูใ่ กล้ K-T Boundary เมือ่ ได้มกี ารขุดค้นมากขึน้ และปรากฏหลักฐาน มากขึ้นจากฟอสซิลที่พบ ดูเหมือนว่า หลักฐานจะโอนเอียงไปทาง สมมุติฐานที่ว่า ไดโนเสาร์ และ ammonoid สูญพันธุ์ไปในทันทีทันใด เมื่อเกิดระเบิดขึ้น ไม่ว่าจะมาจากภูเขาไฟหรืออุกกาบาตก็ตาม ข้อมูล ของ feraminiferans ยังคงก�ำกวมและขัดแย้งกัน แต่ถ้าดูหลักฐานจาก พืชจะดูได้ง่ายกว่า ฟอสซิลของพืชมีปริมาณมากกว่าและสื่อให้เห็นได้ แมกโนเลี ยดอกใหญ (Magnolia grandflora) ภาพจาก ชัดเจนกว่ า โดยเฉพาะอย่ างยิง่ ละอองเรณู ของมัน: ทีท่ บั ถมลงบนพืน้ ท้อง https://en.wikipedia.org/wiki/Magnolia#/media/File:Magn%C3%B2lia_a_Verban ทะเลสาบปี ia.JPGแล้วปีเล่า ปรากฏว่า มีความเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็ว รุนแรง และทันทีทันใด ท�ำให้ละอองเรณูลดลงอย่างรวดเร็วที่ K-T Boundary ในพืน้ ทีต่ ะวันตกเฉียงเหนือของอเมริกา หลังจากนัน้ ปริมาณ ละอองเรณูของเฟินก็โดดพรวดขึ้นมาในบันทึกการพบฟอสซิล ตามมา ด้วยการกลับมาของพืชมีดอกในทันทีทนั ใด แต่การกลับมาครัง้ นีม้ คี วาม แตกต่างออกไปจากเดิม เพราะปรากฏว่า มีชนิดไม้ดอกเพิ่มขึ้นอย่าง
มกราคม-มีนาคม 2559 11
มากมาย จ�ำนวนไม้ดอกทีล่ ดลงชัว่ คราวเมือ่ เปรียบเทียบกับเฟินทีเ่ พิม่ ขึ้นสอดคล้องกันกับเหตุการณ์ที่เกิดใน K-T Boundary เพราะเมื่อ อากาศหนาวเย็นลงและแสงทีล่ ดลงจากเหตุทฝี่ นุ่ ละอองทีเ่ กิดจากการ ระเบิดคลุมโลกอยูอ่ ย่างน้อยก็หนึง่ หรือสองปี พวกพืชใบกว้างในป่าดง ดิบสูญพันธุ์ไปจนเกือบหมด ยกเว้นพวกที่อยู่อย่างกระจัดกระจายยัง คงมีทายาทสืบทอดมา เช่น พวกสารภี (Magnolia) และพวกกุหลาบป่า miniferans (Rhododendron) (10 Species) ภาพจาก แต่ในซี: กhttp://gallery.usgs.gov/ โลกใต้ผลกระทบทีม่ ตี อ่ พืชมีนอ้ ยกว่าทาง ซีกโลกเหนือมาก
Foraminiferans (10 Species) ภาพจาก : http://gallery.usgs.gov/
โนเลียดอกใหญ (Magnolia grandflora) ภาพจาก grandiflora) : แมกโนเลี ยดอกใหญ่ (Magnolia ภาพจาก : https://en.wikipedia.org/wiki/Magnolia#/media/ แมกโนเลี ย ดอกใหญ (Magnolia grandflora) ภาพจาก : s://en.wikipedia.org/wiki/Magnolia#/media/File:Magn%C3%B2lia_a_Verban https://en.wikipedia.org/wiki/Magnolia#/media/File:Magn%C3%B2lia_a_Verban File:Magn%C3%B2lia_a_Verbania.JPG PG ia.JPG
ในปัจจุบน ั
นักโบราณคดีเริม่ ค่อยๆ ยอมรับสมมุติฐานเรื่องการเกิดมหันตภัยครั้งยิ่งใหญ่เพียงครั้ง เดียวในมหายุค Mesozoic ในขณะที่การค้นหาหลักฐานยังคง ด� ำ เนิ น ต่ อ ไปอย่ า งไม่ ห ยุ ด ยั้ ง ท่ า มกลางมหากาพย์ แ ห่ ง วิ ท ยาศาสตร์ แต่ ห ลั ก ฐานที่ ชั ด เจนว่ า เกิ ด อะไรกั น ขึ้ น แน่ ? น่าจะมาจากหลักฐานที่เหลืออยู่จากเหตุการณ์นั้น เช่น ปล่อง ภูเขาไฟหรือหลุมอุกกาบาตที่จะต้องเหลืออยู่บนผิวโลกที่ไหน สักแห่งทีส่ ามารถวัดอายุยอ้ นกลับไปยังตอนทีเ่ กิด K-T Boundary ได้หากเกิดเหตุการณ์เช่นนัน้ ขึน้ จริง แต่เนือ่ งจากพืน้ ผิวสองในสาม ของโลกถูกปกคลุมด้วยน�้ำ ดังนั้น ส่วนที่เหลืออยู่เมื่อเหตุการณ์ สิ้นสุดลงก็น่าจะอยู่ในลักษณะของปากปล่องหรือแอ่งกระทะ ขนาดใหญ่ที่ซ่อนตัวอยู่ใต้พื้นมหาสมุทร ในปี 1990 มีการค้นพบ หลุ ม ที่ มี ค วามเป็ น ไปได้ เ พราะได้ พ บการช็ อ กของแร่ ค วอตซ์ กระจายเป็นบริเวณกว้างและชั้นหินที่มีลักษณะพิเศษเฉพาะตัว อยู่ในทะเลแคริเบียนทางตะวันตกเฉียงใต้ของเกาะตาฮิติที่หนึ่ง และทางใต้ของคิวบาตะวันตกอีกที่หนึ่ง ทั้งสองแห่งนี้อยู่ห่างกัน 1,350 กม. ซึง่ ถึงแม้วา่ ในขณะนีย้ งั ไม่สามารถชีช้ ดั ลงไปได้ทเี ดียว แต่การส�ำรวจทางธรณีวทิ ยาก็คงด�ำเนินต่อไปทัง้ ในบริเวณดังกล่าว และทีอ่ นื่ ๆ ด้วย สิง่ เหล่านีไ้ ด้นำ� เราเข้าสูข่ อ้ เท็จจริงอันส�ำคัญยิง่ ทีว่ า่ การสูญพันธุ์ ในยุค Cretaceous เป็นเพียงหนึ่งในห้าเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นภายใน 500 ล้านปีที่ผ่านมาและก็ยังมิใช่เหตุการณ์ที่เลวร้ายที่สุด ยิ่งไปกว่านั้น การ สูญพันธุ์ก่อนหน้านี้ก็มิได้เกิดจากอุกกาบาตหรือภูเขาไฟระเบิด การสูญ พันธุ์ทั้งห้าครั้งนั้น เกิดขึ้นไล่เรียงล�ำดับกันไปตามเวลาในการพัฒนาการ ของโลกจนถึ ง ปั จ จุ บั น มั น เกิ ด ขึ้ น ในยุ ค Ordovician 440 ล้ า นปี Devonian 365 ล้านปี Permian 245 ล้านปี Triassic 210 ล้านปีและ Cretaceous 65 ล้านปี ตามล�ำดับ การสูญพันธุก์ อ่ นหน้ายุค Cretaceous นั้น เกิดจากการเปลี่ยนแปลงอย่างรุนแรงของสภาพบรรยากาศของโลก เอง ด้วย เฮอริเคนขนาดใหญ่หรือพายุฝนฟ้าคะนองอย่างรุนแรงใน อาณาเขตที่ไม่กว้างนัก
สิ่งที่มีชีวิตที่แสดงให้เห็นถึงอัตราการสูญพันธุ์ที่ชัดเจนที่สุดคือ สิง่ ทีม่ ชี วี ติ ทีอ่ ยูใ่ นทะเล ตัง้ แต่พวก mollusks และ arthropods จนถึงปลา wiki/Rhododendron#/media/File:Alpenroos.jpg เนือ่ งจากซากทีเ่ กิดจากการตายอย่างฉับพลันทันทีได้จมลงสูก่ น้ ทะเลหรือ มหาสมุทรและถูกทับถมจนกลายเป็นฟอสซิลในขณะทีย่ งั ไม่ทนั เน่าเปือ่ ย เมือ่ ได้พจิ ารณาจากตัวอย่างของสัตว์ทะเลจ�ำนวนมากทีเ่ ก็บรวบรวมโดย มีความเป็นไปได้ว่าอาจจะเกิดทั้งอุกกาบาตถล่มโลกและ John Sepkoski และ David Raup แห่ง University of Chicago และคน ภูเขาไฟระเบิดครั้งใหญ่ขึ้นในเวลาเดียวกัน อุกกาบาตขนาดเส้นผ่าน อื่นๆ อัตราการสูญพันธุ์ของสิ่งมีชีวิตเมื่อดูตาม family ในแต่ละครั้งตาม ศูนย์กลาง 10 กม. พุ่งเข้าชนโลกด้วยความเร็วหลายพันกิโลเมตรต่อ สถิติที่เก็บได้จะอยู่ที่ประมาณ 12% ยกเว้นในยุค Permian ที่สูญพันธุ์ไป ชั่วโมง ซึ่งไม่เพียงแต่เขย่าโลกและก่อให้เกิดความมืดมนอนธการ แต่ ถึง 54% วิธีทางสถิติท�ำได้ด้วยการนับจ�ำนวน family ที่ถูกท�ำลายไปและ มัRhododendron นยังไปกระตุกกลไกของภู เขาไฟทั ่วโลกให้ ferrugineum ภาพจาก : เริ่มต้นท�ำงาน นั่นก็คือ ศึกษาอย่างละเอี ย ดถี่ ถ ้ ว นถึ ง จ� ำ นวนชนิ ด พั น ธุ ์ ที่ อ ยู ่ ใ น family นั้ น ๆ ภูhttps://en.wikipedia.org/wiki/Rhododendron#/media/File:Alpenroos.jpg เขาไฟเป็นตัวหลักในการท�ำให้ไดโนเสาร์และสัตว์ทะเลทีม่ คี วามอ่อน การสูญพันธุ์ครั้งส�ำคัญในยุค Permian ได้ถูกประมาณการว่า มีสิ่งที่มี ไหวต่อการเปลีย่ นแปลงของบรรยากาศต้องสูญพันธุไ์ ป แต่ทงั้ นีท้ งั้ นัน้ ชีวิตสูญพันธุ์ไป 77-96% ของชนิดพันธุ์ของสัตว์ที่อยู่ในทะเล Raup ได้ ก็ดว้ ยแรงกระตุน้ จากอุกกาบาตนัน่ เองในห้วงเวลาทีต่ อ่ มาเราเรียกว่า ให้ความเห็นว่าถ้าการค�ำนวณนี้ถูกต้องและแม่นย�ำก็หมายความว่า K-T Boundary Rhododendron ferrugineum ภาพจาก : Rhododendron ferrugineum ภาพจาก : https://en.wikipedia.org/ https://en.wikipedia.org/wiki/Rhododendron#/media/File:Alpenroos.jpg
12 จดหมายข่าวอนุรักษ์ธรรมชาติ
พวกสัตว์ทอี่ ยูบ่ นผิวดินก็คงจะต้องสูญพันธุไ์ ปแทบหมดสิน้ สัตว์ ทะเลพวก Trilobite และ Placoderm ซึง่ ครองความเป็นใหญ่อยู่ ในท้องทะเลในยุคแรกๆ ได้สูญพันธุ์ไป บนบกสัตว์เลื้อยคลาน พวก mammal-like ที่ต่อมากลายเป็นบรรพบุรุษในยุคต้นๆ ของ มนุษย์ก็ถูกท�ำลายล้างไปแทบหมดสิ้น มีหลงเหลืออยู่ได้เพียง ไม่กี่ชนิด แมลงและพืชแทบไม่ได้รับผลกระทบใดๆ แม้ในการ ท�ำลายล้างในเวลาต่อๆ มา ไม่มีการพบ Iridium ในชั้นหินที่เกิดขึ้นในช่วงเวลา แห่งการท�ำลายล้างทั้งสี่ครั้งแรก นั่นคือ พยานยืนยันได้ว่าไม่มี อุกกาบาตถล่มโลกที่รุนแรงจนท�ำให้เกิดการสูญพันธุ์ของสิ่งที่มี ชีวติ ในช่วงเวลานัน้ มีการระเบิดของภูเขาไฟอย่างรุนแรงบริเวณ ตอนเหนือของไซบีเรียกลางในยุค Permian ซึ่งดูเหมือนว่า มี ความรุนแรงมากพอที่จะเปลี่ยนแปลงสภาพบรรยากาศได้ แต่ก็ ไม่มีบทพิสูจน์ที่สามารถเชื่อมโยงเหตุการณ์นี้เข้ากับการลด จ�ำนวนลงของสิ่งที่มีชีวิตได้ ถ้าเช่นนั้นมันเกิดอะไรขึ้น? Steven Stanley และบรรดาผองนักโบราณคดีได้ฉายภาพเหตุที่เกิดขึ้น ให้ เ ห็ น ว่ า สาเหตุ ห ลั ก ของการท� ำ ลายล้ า งนั้ น มาจากการ เปลีย่ นแปลงสภาพบรรยากาศอย่างยาวนาน อย่างค่อยเป็นค่อยไป และน�ำไปสู่การสูญพันธุ์ เริ่มต้นด้วยพวกสิ่งที่มีชีวิตขนาดเล็กที่ อาศัยอยู่ในบริเวณเส้น equator ในเขตร้อนที่มีจ�ำนวนมหาศาล เริ่มลดจ�ำนวนลงในห้วงเวลาที่เกิดวิกฤตเช่นพวกที่เป็นนักสร้าง แนวปะการังอย่างสาหร่ายและฟองน�ำ้ ซึง่ มีความเปราะบางมาก พวกมันตายเป็นหย่อมๆ ขนาดมหึมากระจายทั่วไปบนผืนโลก ทิ้งเอาไว้แต่แนวปะการังที่ไร้ชีวิตเหลือแต่เพียงโครงร่างขนาด ใหญ่ที่จะผุพังและถูกพัดพาออกไปโดยคลื่น หรือไม่ก็ถูกทับถม โดยชั้นหิน แนวปะการังที่เป็นฟอสซิลนี้แห่งหนึ่งเกิดขึ้นที่ด้าน ตะวันตกของออสเตรเลียเมื่อ 350 ล้านปีก่อน ซึ่งยังคงต้านทาน การผุพังและคงสภาพเป็นภูมิทัศน์อันโดดเด่นให้เห็นได้จนถึง ปัจจุบันนี้ สิ่งที่มีชีวิตที่มีขนาดเล็กในเขตโซนร้อนที่สามารถรอด ชีวิตอยู่ได้ก็ถูกผลักดันให้รวมกลุ่มกันอยู่ที่บริเวณเส้นศูนย์สูตร ในระหว่างที่เกิดวิกฤต ธารน�้ำแข็งก็ขยายตัวมากขึ้น
ครั้งยิ่งใหญ่ตอนแรกๆ ในยุค Ordovician, Devonian และ Permian พื้นดิน ทัง้ หมดได้รวมตัวกันเป็นทวีปขนาดใหญ่เพียงสองทวีปได้แก่ Pangaea ทีอ่ ยูท่ าง เหนือ และ Gondwanaland ซึ่งอยู่ทางซีกโลกใต้ และได้เคลื่อนไปอยู่ที่ขั้วโลก ใต้ในช่วงปลายยุค OrdovicianและDevonian ท�ำให้พื้นดินปกคลุมไปด้วยน�้ำ แข็งซึ่งท�ำให้เกิดวิกฤตการณ์ขึ้นกับสิ่งที่มีชีวิตในเวลาเดียวกัน ในยุค Permian ทวีป Pangeae ได้เคลือ่ นขึน้ ไปทางเหนือท�ำให้เกิดน�ำ้ แข็งขึน้ ปกคลุมทัง้ ทางเหนือ และทางใต้ของแผ่นทวีป เมื่อน�ำ้ จับตัวกันกลายเป็นน�ำ้ แข็งระดับน�้ำทะเลก็ลด ลงซึ่งก็ท�ำให้อาณาเขตของทะเลภายในแผ่นทวีปซึ่งยังคงอบอุ่นและเป็นที่อยู่ อาศัยของสัตว์ทะเลได้ ลดพื้นที่ลงอย่างรวดเร็ว ไม่ปรากฏหลักฐานว่า ทวีปได้มีการเคลื่อนตัวและเป็นสาเหตุให้โลก เย็นตัวลง ในช่วงปลายยุค Mesozoic ดังนั้น เราจึงมุ่งความสนใจไปยังอิทธิพล ทีเ่ กิดจากอุกกาบาตและภูเขาไฟระเบิด ปัจจุบนั นีพ้ นื้ ดินของโลกเรียงรายกันเป็น เค้าโครงที่สนับสนุนให้เกิดความหลากหลายในระดับสูง แผ่นทวีปได้แยกออก จากกันท�ำให้เกิดสภาพทางภูมิศาสตร์ที่แตกต่างกันหลายลักษณะ บ้างก็เป็น แนวหาดยาวเหยียดขนานด้วยแนวเขตน�้ำตื้นในเขตร้อน มีเกาะแก่งเกิดขึ้นเป็น กลุ่มๆ มากมาย หลังจาก 65 ล้านปีมานี้ ไม่ปรากฏว่า มีหลักฐานแสดงว่ามี อุกกาบาตถล่มหรือภูเขาไฟระเบิดอย่างรุนแรงเกิดขึ้นและมีพลังมหาศาลพอที่ จะเปลี่ยนแปลงผิวโลกอีกเลย ดังนั้น จึงไม่มีอ�ำนาจใดๆ ที่จะท�ำลายแก่นแกน ของชีวิตที่เราเรียกว่า ความหลากหลายทางชีวภาพได้
Triceratops ภาพจาก : http://animalia-life.com/triceratops.html
ในระหว่างการเกิดวิกฤตสี่ครั้งแรก โลกได้ประสบกับ การเปลีย่ นแปลงของอุณหภูมทิ ลี่ ดต�ำ่ ลงอย่างรุนแรงและรวดเร็ว ท�ำให้สงิ่ ทีม่ ชี วี ติ หลายสายพันธุต์ อ้ งตายไปและกดดันให้อกี หลาย สายพันธุล์ ดจ�ำนวนลงอย่างมหาศาล สายพันธุเ์ หล่านีจ้ งึ อ่อนแอ ลงและต้องเสีย่ งต่อการสูญพันธ์จากสาเหตุอนื่ ทีเ่ กิดตามมาภาย หลัง ค�ำถามทีเ่ กิดขึน้ กับผมทันทีก่ ค็ อื ว่า ถ้าการทีโ่ ลกเย็นลงเป็น ตัวการส�ำคัญที่ท�ำให้สิ่งที่มีชีวิตต้องจบชีวิตลง แล้วอะไรล่ะ คือ สาเหตุที่ท�ำให้โลกเกิดเย็นตัวขึ้นอย่างรุนแรง เหตุการณ์ดังกล่าว เกิดขึ้นได้อย่างไร? ค�ำตอบที่ได้มาจากนักธรณีวิทยาซึ่งหาข้อสรุปจาก ข้อเท็จจริงทีเ่ กิดขึน้ ได้วา่ เกิดจากการเคลือ่ นทีข่ องผืนดินและชาย ขอบทะเลในระหว่างทีท่ วีปเคลือ่ นที่ ในช่วงเวลาของการสูญพันธุ์
สุรชัย ท้วมสมบูรณ์ 3 ตุลาคม 2558 มกราคม-มีนาคม 2559 13
อประจำ�ฉบั ุทยานแห่งชาติเด่น บ
Hot Springs National Park อุทยานแห่งชาติน�้ำพุร้อน เป็นอุทยานแห่งชาติแห่งหนึ่งของ ประเทศสหรัฐอเมริกาในตอนกลางของรัฐอาร์คนั ซอใกล้กบั เมือง น�้ ำ พุ ร ้ อ น เขตสงวนน�้ ำ พุ ร ้ อ น แต่ เ ริ่ ม แรกถู ก ก่ อ ตั้ ง ขึ้ น โดย กฎหมายฉบับหนึ่งของรัฐสภาสหรัฐ เมื่อวันที่ 20 เมษายน ปี 1832 และพื้นที่ดังกล่าวได้รับการจัดตั้งเป็นอุทยานแห่งชาติ เมื่อวันที่ 4 มีนาคม ปี 1921 นับเป็นอุทยานแห่งชาติที่มีขนาด พืน้ ทีเ่ ล็กทีส่ ดุ ในประเทศสหรัฐอเมริกา ตัง้ แต่ทอี่ ทุ ยานแห่งชาติ น�้ำพุร้อนเป็นเขตสงวนที่เก่าแก่ที่สุดของประเทศ อุทยานแห่งนี้ เป็นแห่งแรกที่ได้รับย่านสหรัฐ (US quarter) เป็นของตนเอง ในเดือนเมษายนปี 2010 อันเป็นส่วนหนึ่งของชุดย่านสวยงาม แห่งอเมริกา (the America the Beautiful Quarters series) น�้ำพุร้อนไหลมาจากลาดเนินด้านทิศตะวันตกของภูเขาน�้ำพุร้อนอันเป็น ส่วนหนึ่งของเทือกเขาอัวชิต้า ในอุทยานแห่งชาติน�้ำพุร้อน ไม่ได้รับการ สงวนรั ก ษาไว้ ใ นสถานะที่ ไ ม่ ถู ก เปลี่ ย นแปลงไปดั ง ที่ เ ป็ น อยู ่ ต าม ปรากฏการณ์ธรรมชาติของน�้ำผิวดิน แต่น�้ำพุร้อนกลับได้รับการจัดการ ไปเพื่ออนุรักษ์การผลิตน�้ำร้อนส�ำหรับสาธารณประโยชน์ บรรดาภูเขา ภายในอุทยานแห่งชาติยังต่างได้รับการจัดการภายในแนวปรัชญาการ อนุรกั ษ์เช่นนี้ เพือ่ ทีจ่ ะให้มกี ารสงวนรักษาระบบอุทกวิทยา (hydrological system) ซึง่ ป้อนปริมาณน�้ำให้แก่นำ�้ พุ (springs) ต่างๆ บรรดาผูค้ นต่าง พากั น ไปใช้ ป ระโยชน์ น�้ ำ พุ ร ้ อ นในการอาบน�้ ำ บ� ำ บั ด รั ก ษาโรค (therapeutic baths) เป็นเวลามากกว่า 200 ปีมาแล้ว ในการบ�ำบัด รักษาโรคไขข้ออักเสบและอาการเจ็บป่วยอื่นๆ พื้นที่ซึ่งพัฒนาขึ้นมา จนเป็นทีร่ จู้ กั กันดีในชือ่ สถานทีต่ ากอากาศอเมริกนั สปา ซึง่ ดึงดูดไม่เพียง ผู้คนที่ร�่ำรวยมั่งคั่งเท่านั้นแต่ยังรวมถึงผู้ยากไร้แสวงหาสุขภาพที่ดีจาก ทั่วโลกอีกด้วย
อุทยานแห่งชาติรวมถึงส่วนต่างๆ ของตัวเมืองน�ำ้ พุรอ้ นอันท�ำให้เป็นหนึง่ ในบรรดาอุทยานแห่งชาติที่เข้าเยี่ยมชมได้ง่ายที่สุดแห่งหนึ่ง มีเส้นทาง เดินระยะไกลและพื้นที่ค่ายพักแรมหลายต่อหลายแห่ง การอาบน�้ำพุ มีให้บริการในบรรดาสิ่งอ�ำนวยความสะดวกต่างๆ ที่เสียค่าใช้จ่ายเป็น พิ เ ศษ พื้ น ที่ โ รงแถวส� ำ หรั บ ห้ อ งอาบน�้ ำ ทั้ ง หมดเป็ น ย่ า นภู มิ ลั ก ษณ์ ประวัติศาสตร์แห่งชาติ ประกอบด้วยเป็นชุดโรงอาบน�้ำที่หรูหรายิ่งใหญ่ ที่สุดในทวีปอเมริกาเหนือซึ่งรวมถึงบรรดาตัวอย่างของสถาปัตยกรรม ยุคทองชุบ (Gilded Age) ทีโ่ ดดเด่นเป็นจ�ำนวนมาก โรงอาบน�ำ้ เป็นแถว ฟอร์ดได๊ซท์ ำ� หน้าทีเ่ ป็นศูนย์ผมู้ าเยีย่ มชมของอุทยานแห่งชาติ โรงอาบน�้ำ บัค๊ สต๊าฟฟ์ และโรงอาบน�ำ้ ควาพอว์เป็นสิง่ อ�ำนวยความสะดวกเพียงเท่าที่ ยังคงเปิดด�ำเนินการเป็นโรงอาบน�้ำในปัจจุบันนี้ อาคารสิ่งก่อสร้างอื่นๆ ซึง่ เป็นแถวในปัจจุบนั ในสถานะปัจจุบนั ทีถ่ กู ตกแต่งฟืน้ ฟูภายในอาคาร หรือถูกน�ำไปใช้ประโยชน์อื่นๆ เท่าที่ขีดความสามารถจะกระท� ำได้ อุ ท ยานแห่ ง ชาติ ก ลายเป็ น สถานที่ นิ ย มเพิ่ ม มากขึ้ น ในปี ที่ ผ ่ า นมา เมื่อไม่นานมานี้ และมีจ�ำนวนผู้มาเยี่ยมชมมากกว่า 1.5 ล้านคน ในปี 2003 รวมถึงผู้มาเยี่ยมชมที่ไม่ประสงค์พักผ่อนอีกเกือบ 2.5 ล้านคน
The Fordyce Bathhouse is Hot Springs National Park’s Visitor Center and Historic Museum
Goat Rock Trail is a beautiful walk any time of the year
14 จดหมายข่าวอนุรักษ์ธรรมชาติ
วันที่ 24 สิงหาคม ปี 1818 อินเดียนชนเผ่าควาพอว์ ยกผืนดินรอบๆ น�้ำพุร้อนให้แก่ประเทศสหรัฐอเมริกา ตามสนธิสัญญาฉบับหนึ่ง ภายหลังอาร์คันซอกลาย ฐานะเป็ น ดิ น แดนที่ บ ริ ห ารกั น เองในปี 1 819 สภา นิติบัญญัติแห่งดินแดนอาร์คันซอร้องขอในปี 1820 ให้บรรดาน�้ำพุและพื้นที่เทือกเขาใกล้เคียงได้รับการ ก�ำหนดเป็นเขตสงวนของประเทศ สิบสองปีตอ่ มาในปี 1832 รัฐสภาสหรัฐสมัยประชุมที่ 22 ก่อตั้งเขตสงวน แห่งชาติขนึ้ ให้อำ� นาจรัฐบาลทีป่ กครองประเทศท�ำการ คุ้มครองแหล่งน�้ำร้อนและก�ำหนดให้เมืองน�้ำพุร้อน ได้รบั เกียรติเป็น “อุทยานแห่งชาติ” แห่งแรกทีจ่ ะได้รบั การก�ำหนดส�ำหรับการคุ้มครองเช่นนั้นโดยรัฐบาล เขตสงวนน�้ำพุร้อน (Hot Springs Reservation) ได้รบั การประกาศก�ำหนดเพือ่ สาธารณชนใช้ประโยชน์ ในฐานะอุทยานแห่งหนึง่ เมือ่ วันที่ 16 มิถนุ ายน ปี 1880
อุทยานแห่งชาติ
การค้นพบและการคุ้มครอง
ผูบ้ กุ เบิกส�ำรวจชาวสเปนชือ่ เฮอร์นานโด เดอ โซโท่ เป็นชาวยุโรปคนแรก ทีไ่ ด้เห็นอะไรๆ ซึง่ ชนเผ่าอเมริกนั พืน้ เมืองอ้างว่าเป็นหุบเขาแห่งไอระเหย (Valley of the Vapors) เมื่อเขาและคณะเดินทางถึงพื้นที่ในปี 1541 บรรดาสมาชิกของชนเผ่าพืน้ เมืองอเมริกนั หลายต่อหลายชนเผ่าพากันมา ชุมนุมในหุบเขาเป็นเวลานานกว่า 8,000 ปีมาแล้ว เพื่อเพลิดเพลินกับ คุณสมบัติในการรักษาโรคให้หายของน�้ำพุร้อน ประมาณคริสต์ศตวรรษ ที่ 18 ชนเผ่ า แค็ ด โด้ ตั้ ง รกรากในพื้ น ที่ ตามมาด้ ว ยชนเผ่ า ช็ อ คทอว์ เชอโรกี และชนเผ่ า อื่ นๆ มีข้อตกลงกันระหว่างชนเผ่า ต่ า งๆ นั้ น ว่ า ต่างพากันวางอาวุธแล้วเข้าร่วมใช้ประโยชน์น�้ำพุในการรักษาโรคโดย สันติขณะอยู่ในบริเวณหุบเขา ในปี 1673 บาทหลวงมาร์เค็ทท์ และ จอลเลียต ส�ำรวจบุกเบิกพื้นที่แล้ว อ้างว่า พืน้ ทีน่ นั้ เป็นของฝรัง่ เศส สนธิสญ ั ญากรุงปารีสปี 1763 ยกดินแดน คืนให้แก่สเปน อย่างไรก็ตาม ในปี 1800 การครอบครองพืน้ ทีค่ นื กลับไป เป็นของฝรั่งเศสอีกจนกระทั่งถึงการซื้อดินแดนลูยเซียนาในปี 1803 ในเดือนธันวาคมปี 1804 จอร์จ ฮันเต้อร์ และ วิลเลีย่ ม ดันบาร์ ด�ำเนินการ บุกเบิกส�ำรวจเข้าไปในพืน้ ทีน่ ำ�้ พุ ได้พบกระท่อมซุงโดดเดีย่ วหลังหนึง่ และ ที่ก�ำบังส�ำหรับพักอาศัยอย่างพื้นๆ จ�ำนวนหนึ่งซึ่งผู้คนใช้ประโยชน์ ระหว่างเข้ามาเยือนพื้นที่น�้ำพุเพื่อใช้คุณสมบัติรักษาโรค ในปี 1807 จีน เอ็มมานูอาล พรู้ดโฮมม์ กลายเป็นผู้ตั้งรกรากคนแรกของเมืองน�้ำพุร้อน สมัยปัจจุบัน แม้ว่าภายหลังจากที่เขาฟื้นฟูสุขภาพด้วยการอาบน�ำ้ ร้อน และรับประทานอาหารในท้องถิ่นเป็นเวลาสองปีแล้ว เขาเดินทางกลับสู่ บ้านในดินแดนลูยเซียนา ไม่นานหลังจากนั้น จอห์น เพอร์ซิฟุล และ ไอแซค เคทส์ ก็เดินทางมาถึง แล้วตั้งหลักแหล่งในเขตสงวนด้านทิศ ตะวันออกเฉียงใต้ของเมืองน�้ำพุร้อนในคริสต์ศตวรรษที่ 19
แม้ว่าอุทยานแห่งชาติน�้ำพุร้อนเป็นอุทยานแห่งชาติที่ เก่าแก่ทสี่ ดุ ซึง่ ได้รบั การจัดการโดยระบบอุทยานแห่งชาติ โดยกฎหมายของรัฐสภาในปี 1922 ชื่อของพื้นที่ได้รับ การเปลีย่ นแปลงอย่างเป็นทางการจากเขตสงวนน�ำ้ พุรอ้ นไปเป็นอุทยาน แห่งชาติน�้ำพุร้อน เมื่อขยายขนาดพื้นที่ออกไปมากกว่า 3.645 ตาราง กิโลเมตร พื้นที่อุทยานแห่งชาติรวมภูเขาน�้ำพุร้อน ภูเขาทิศเหนือ ภูเขา ทิศตะวันตก ภูเขาก้อนน�้ำตาล และอุทยานทะเลสาบวิททิ่งตัน ต่อมา อุทยานแห่งชาติขยายพื้นที่ออกไปเป็น 20.25 ตารางกิโลเมตร บรรดาน�้ำ พุ ร ้ อ นต่ า งรวมกลุ ่ ม กั น ใกล้ เ ชิ ง เขาน�้ำ พุ ร้อนโดยมีปริมาณ น�ำ้ พุรอ้ นไหลออกมามากกว่าครึง่ ล้านแกลลอนต่อวัน น�้ำร้อนถูกแจกจ่าย ให้แก่โรงอาบน�้ำ (bathhouses) หลายต่อหลายแห่ง พร้อมด้วยรายได้ที่ เกิดขึ้นส่งเข้ากระทรวงการคลังของสหรัฐอเมริกา มีถนนหนทางและ เส้นทางเดินนับหลายต่อหลายไมล์ทั่วทั้งภูเขา อุทยานแห่งชาติเปิด ด�ำเนินการตลอดทั้งปี
Hot spring water cascade pool at Arlington Lawn, north end of Bathhouse Row NPS photo by Gail Sears
มกราคม-มีนาคม 2559 15
โรงอาบน�้ำโรงแรกเป็นสิ่งก่อสร้างใหญ่กว่ากระท่อมไม้ซุงและกระท่อม แปรงสีฟันเล็กๆ ไม่มากนัก ตั้งไว้เหนือฐานที่ถูกขุดเจาะลงไปในหินเพื่อ รับน�ำ้ ร้อนทีไ่ หลมาจากแหล่งน�้ำพุตา่ งๆ ในไม่ชา้ สิง่ อ�ำนวยความสะดวก เพื่ อ การอาบน�้ ำ ที่ ป ระณี ต กว่ า ก็ ถู ก พั ฒ นาขึ้ น มาพร้ อ มด้ ว ยร่ อ งไม้ (wooden troughs) ซึง่ น�ำส่งน�้ำร้อนจากน�้ำพุจากเชิงเขาเข้าสูโ่ รงอาบน�้ำ ซึ่งตั้งเรียงรายตามชายฝั่งด้านตะวันออกของล�ำธารน�้ำพุร้อน หินปูน (tufa) บางส่วนซึง่ ปกคลุมเชิงภูเขาถูกขุดเจาะเพือ่ ให้เกิดความสะดวกแก่ โรงอาบน�ำ้ ทัง้ หลาย ถนนหนทางแคบๆ ตามแนวด้านตะวันตกของล�ำธาร น�้ำพุร้อนถูกตัดเชื่อมเข้ากับสะพานแคบๆ เข้าสู่โรงอาบน�้ำแต่ละโรง ภายหลังการถูกก�ำกับควบคุมโดยตรงจากรัฐบาลซึ่งปกครองประเทศ ในปี 1877 การปรับปรุงที่ส�ำคัญก็เกิดขึ้น ล�ำธารถูกลาดคลุมด้วยบรรดา โค้งหินและเหนือถนนหนทางขึ้นไปถนนกว้าง 30.48 เมตร สายหนึ่ง ถูกสร้างขึ้น บรรดาผู้บุกรุกที่ดินทั้งหมดถูกขับไล่ กวาดล้างท�ำลายขยะ ออกไปแล้วเริ่มก่อสร้างระบบประปากลางขึ้นแห่งหนึ่ง สิ่งนี้ส�ำเร็จ สมบูรณ์ประมาณปี 1890 ในปี 1950 หอคอยกลางคอยจ�ำกัดอุณหภูมิ สู ง สุ ด ของน�้ ำ ให้ อ ยู ่ ใ นระดั บ ที่ ป ลอดภั ย ดั ง นั้ น โรงอาบน�้ำ แต่ ล ะโรง จึงไม่ต้องสร้างระบบท�ำความเย็นน�้ำของตนเองอีกต่อไป
Rector Bathhouse, 1860s National Park Service image from HOSP archives
ภูมอิ ากาศดีตลอดทัง้ ปี ระดับความสูงของเมืองอยูท่ ี่ 182.88 เมตรเหนือ ระดับทะเลปานกลาง พร้อมด้วยเนินเขาต่างๆ สูงขึน้ ไปอีก 182.88 เมตร ในระยะเวลาแรกๆ เมืองน�้ำพุร้อนเป็นสถานที่ตากอากาศในฤดูร้อนแต่ บรรดาโรงแรมต่างๆ ในทุกวันนีเ้ ปิดด�ำเนินการตลอดช่วงฤดูหนาวอีกด้วย เนือ่ งจากบรรดาลูกค้าทางภาคเหนือพากันหลบหนีฤดูหนาวเข้ามาพักทีน่ ดี่ ว้ ย
ระหว่ า งช่ ว งเวลายอดนิ ย มสู ง สุ ด ของบรรดาน�้ ำ พุ ร ้ อ นจนกระทั่ ง คริสตทศวรรษที่ 195 คนไข้ที่เข้ามารักษาโรคเป็นจ�ำนวนมากเข้ามาพัก อุทยานแห่งชาติเปิดด�ำเนินการลานค่ายพักแรมส�ำหรับสาธารณชนขึน้ ที่ เป็นเวลาสามสัปดาห์ หกสัปดาห์หรือนานกว่านั้นเป็นแหล่งธุรกิจขนาด ร่องเขากัลป์พา ประมาณ 3.22 กิโลเมตร จากตัวเมืองน�้ำพุร้อน ใหญ่ส�ำหรับโรงแรม บ้านพักประจ�ำแพทย์รักษาโรคและร้านขายยา หลายต่อหลายแห่ง เมือ่ การบ�ำบัดรักษาโรคในแต่ละวันกินเวลาเพียงหนึง่ หรือสองชั่วโมงเท่านั้น เวลาที่เหลือทั้งวันจึงสร้างโอกาสต่างๆ ส�ำหรับ ธุรกิจนานัปการในเมือง
ประเพณีการอาบน�้ำ
เป็นทีเ่ ชือ่ ถือกันว่าน�ำ้ ร้อนจากน�ำ้ พุเป็นประโยชน์แก่การรักษาโรคผิวหนัง และโรคเลือด อาการทางประสาท โรคไขข้อ และโรคที่เกี่ยวข้องใกล้ชิด กันตลอดจน “โรคหลากหลายของสุภาพสตรี” ในรายที่เป็นวัณโรคและ โรคปอดชนิดต่างๆ ตลอดจนโรคอักเสบประการต่างๆ การใช้น�้ำร้อนจาก น�้ำพุได้รับการประเมินว่าก่อให้เกิดการบาดเจ็บและในรายต่างๆ เป็น จ�ำนวนมากเป็นอันตรายอย่างยิ่ง Camping at Gulpha Gorge Campground
เมืองแห่งน�้ำพุร้อน
เมื อ งแห่ ง น�้ำ พุ ร ้ อ น (นิ ติ บุ ค คลจั ด ตั้ ง ขึ้ น ปี 1 851 ถู ก ปกครองภายใต้ กฎหมายของรัฐและของเทศบาล ส�ำนักบริการอุทยานแห่งชาติไม่เข้าไป ด� ำ เนิ น การยุ ่ ง เกี่ ย วกั บ การควบคุ ม หรื อ ก� ำ กั บ ดู แ ลในกิ จ การใดๆ ที่ เชือ่ มโยงกับเมือง อาคารต่างๆ ของเมืองตัง้ อยูใ่ กล้ชดิ เพียงข้ามถนนกลาง (Central Avenue) จากแถวโรงอาบน�้ำ (Bathhouse Row) แล้วขยาย ยืดยาวเลยไกลออกไปจากหุบเขาแคบๆ ในที่ซึ่งน�้ำพุร้อนตั้งอยู่แล้ว กระจายตัวออกไปในที่ราบโล่งด้านทิศใต้และทิศตะวันออก
16 จดหมายข่าวอนุรักษ์ธรรมชาติ
Quapaw Bathhouse, on historic Bathhouse Row
ขั้นตอนการอาบน�้ำในระยะแรกๆ เป็นเพียงการนอนแช่ลงในแอ่งน�้ำ ตามธรรมชาติ (natural pools) ของน�้ำพุร้อนและน�้ำเย็นจากล�ำธารเป็น เวลานานๆ ระหว่างคริสตทศวรรษที่ 182 การอาบน�้ำทีไ่ ด้รบั ไอระเหยดิบ เหนือน�้ำพุร้อนแล้วผู้อาบน�้ำหายใจสูดเอาไอน�้ำเข้าไปเป็นเวลานานๆ อ่ างอาบน�้ำท� ำ ด้ วยไม้ถูกน�ำ เข้ามาเสริมตามโรงอาบน�้ำ บางแห่ ง ใน คริสตทศวรรษที่ 183 บรรดาแพทย์รักษาโรคเริ่มเข้ามาเกี่ยวข้องใน คริสตทศวรรษที่ 185 แม้ว่าผู้เข้ามาเยี่ยมชมเป็นจ�ำนวนมากมิได้เข้ามา ใช้บริการเหล่านี้ ผูม้ าเยีย่ มชมมักพักอยูเ่ ป็นเวลาหนึง่ สัปดาห์ขนึ้ ไปถึงสอง เดือน ภายหลังสงครามกลางเมือง การอาบน�้ำในอ่างอาบน�้ำเป็นเวลา 15 ถึง 20 นาที เป็นที่แพร่หลายทั่วไป ระหว่างคริสตทศวรรษที่ 187 กฎเกณฑ์การอาบน�้ำเริ่มมีแตกต่างหลาก หลายมากขึ้น และแพทย์ผู้รักษาโรคก�ำหนดประเภทการอาบน�้ำต่างๆ ส�ำหรับคนไข้ ช่วงเวลาการอาบน�้ำส�ำหรับการอาบในอ่างมีตั้งแต่หกถึง สิบนาที และเวลาที่อาบในไอน�้ำ (steam bath) สั้นลงเป็นสองนาทีและ อาบได้เพียงหนึ่งครั้งต่อวัน การบ�ำบัดรักษาโรคมีทั้งการดื่มน�้ำและลงอาบในน�้ำซึ่งก่อให้เกิดเหงื่อ มากมายที่ได้รับการประเมินว่า เป็นตัวการส�ำคัญในการต่อสู้กับโรคภัย ไข้เจ็บ ค�ำแนะน�ำของแพทย์ผรู้ กั ษาโรคซึง่ คุน้ เคยกับการใช้ประโยชน์จาก น�้ำพุร้อนได้รับการประเมินว่า เป็นสิ่งจ�ำเป็นเพื่อหลีกเลี่ยงความเสียหาย ใดๆ ในรายต่างๆ เป็นจ�ำนวนมากตัวยาเป็นที่ต้องการก่อนใช้ประโยชน์ จากน�้ำพุร้อน แม้ได้รับการสังเกตว่า ปริมาณของตัวยาที่ใช้ไปนั้น “เพียง พอที่จะท�ำให้คนดีๆ ล้มป่วยลงได้”
คริสตทศวรรษที่ 188 การอาบน�้ำแบบรัสเซียและแบบชาวเตอรกีกถ็ กู น�ำ เข้ามาบริการ ตลอดจนในคริสตทศวรรษที่ 189 การอาบน�้ำแบบเยอรมัน ฉีดแรงด้วยเข็มและการฉีดพ่นด้วยน�้ำร้อนแบบชาวไอริช (เน้นล�ำน�ำ้ ร้อน หรือเย็นมักฉีดพ่นลงบนแผ่นหลัง) มีบริการเสริมเข้ามา แม้ว่ารายละเอียดต่างๆ ของการให้บริการเป็นหน้าที่ของผู้เปิดบริการ โรงอาบน�้ำ หัวหน้าอุทยานแห่งชาติเป็นผู้ก�ำหนดกฎเกณฑ์ต่างๆ ใน คริสตทศวรรษที่ 193 การอาบในอ่างอาบน�ำ้ ไม่ควรเกินกว่า 20 นาที และ การอาบด้วยฝักบัวไม่เกินกว่า 90 วินาที ระหว่างทศวรรษถัดมาเวลา อาบน�้ำด้วยฝักบัวถูกลดลงมาเหลือนาทีเดียวด้วยอุณหภูมิของน�ำ้ สูงสุด ก�ำหนดไว้สำ� หรับบริการหลายต่อหลายชนิด ภายหลังการอาบน�ำ้ ครัง้ หนึง่ ทีป่ ระมาณ 37 °C คนไข้ควรใช้เวลาอีก 2-5 นาที ในตูอ้ บไอน�ำ้ ซึง่ ใช้เวลา 15 นาทีตอ่ ชุด (เปียก ร้อน หรือเย็น) ตามมาด้วยการอาบน�ำ้ ฝักบัวฉีดด้วย เข็มและการนวดเบาๆ และเช็ดตัวด้วยแอลกอฮอล์ ในปี 1980 ผูส้ อื่ ข่าว คนหนึง่ อธิบายการอาบน�้ำครัง้ หนึง่ เป็นเวลา 20 นาที 2 นาที ในการอาบ ไอน�้ำร้อน 15 นาที ห่อหุ้มร่างกายด้วยชุดร้อน (hot packs) แล้วพักผ่อน ในห้องเย็นเป็นเวลา 20-30 นาที บรรดาสิง่ อ�ำนวยความสะดวกสมัยใหม่ ในปัจจุบันมุ่งเน้นไปที่แบบสปาหรือบริการในสระอาบน�้ำ
การอาบน�้ำร้อนปกติกระท�ำได้วันละครั้งเป็นเวลาติดต่อกันสามสัปดาห์ เมือ่ การพักฟืน้ เป็นสิง่ จ�ำเป็น (มักเป็นเวลาอีกหนึง่ สัปดาห์ทนี่ ำ�้ พุรอ้ นซัลเฟ่ อร์ใกล้แม่นำ�้ อัวชิตา้ ) ต่อมาท�ำการอาบน�ำ้ ร้อนอีกสามสัปดาห์ ช่วงทีส่ อง ตามมาอีกด้วยการเว้นจากการอาบน�้ำร้อนเป็นเวลาหลายวัน การพัก อาศัยอยูต่ ามปกติทแี่ หล่งน�ำ้ พุรอ้ นจึงมีได้นานตัง้ แต่หนึง่ ถึงสามเดือนแต่ หลายต่อหลายคนก็พักอาศัยอยู่เป็นเวลาถึงหนึ่งปีหรือนานกว่านั้น กระบวนการดังที่อธิบายไว้ในปี 1878 เป็นการอาบน�ำ้ ร้อนที่ 32-35 °C เป็นเวลาประมาณ 3 นาที (นับเวลาด้วยนาฬิกาทราย) แล้วจากนีต้ ามมา ด้วยการอาบอีกสามนาทีดว้ ยทัง้ ตัวแช่อยูใ่ นน�ำ้ ร้อนแต่ศรี ษะอยูใ่ นกล่อง ไอน�ำ้ หรือหากก�ำหนดการบ�ำบัดรักษาทีเ่ บากว่า นัง่ บนกล่องไอน�ำ้ ซึง่ คลุม ด้วยผ้าห่มผืนหนึง่ ในระหว่างนีผ้ อู้ าบน�ำ้ ยังดืม่ น�ำ้ ร้อนจากหม้อต้มกาแฟ ของโรงอาบน�้ำ ภายหลังเวลาแปดถึงสิบนาทีของการบ�ำบัดรักษาผู้อาบ น�ำ้ จะถูกเช็ดร่างกายจนแห้งไปทัว่ ตัว จากลูกค้าทีค่ ลุมตัวไปด้วยผ้าห่มที่ ยังร้อนก็เดินกลับไปสู่ที่พักอาศัยของตนโดยทันที เพื่อนอนราบลงเป็น เวลาอย่างน้อยที่สุดอีกครึ่งชั่วโมงเพื่อปล่อยให้ร่างกายค่อยๆ เย็นลงสู่ อุณหภูมปิ กติ การหลับไปในขัน้ ตอนนีไ้ ด้รบั การประเมินว่าเป็นอันตรายได้ บรรดาโรงอาบน�้ำเริ่มใช้ตู้อบไอน�้ำ (vapor cabinets) ประมาณปี 1884 ผู้อาบน�้ำนั่งในตู้อบไอน�้ำเป็นเวลา 10-20 นาที พร้อมด้วยฝาปิดอย่าง มิดชิดรอบล�ำคอของผูอ้ าบโดยปล่อยไอน�ำ้ จากน�ำ้ ร้อนทีพ่ งุ่ ขึน้ มาผ่านพืน้ ของตู้อบไอน�้ำด้วยอุณหภูมิประมาณ 43-54 °C เมื่อถึงตอนสิ้นสุด
Quapaw Baths and Spa offers pools with water from the hot springs
โรงอาบน�้ำเสียค่าบริการ
มีโรงอาบน�้ำเกือบยี่สิบสี่รายที่เปิดด�ำเนินการในเวลาเดียวกัน โดยเก็บ ค่าใช้บริการพร้อมกันไปกับโรงอาบน�้ำอีกเก้ารายภายใน “แถวโรงอาบ น�้ำ” ของอุทยานแห่งชาติ (จ�ำนวนผู้ให้บริการเหล่านี้แปรผันไปได้ด้วย เหตุผลทีโ่ รงอาบน�ำ้ ควาพอว์ ปัจจุบนั นีใ้ ช้พนื้ ทีซ่ งึ่ แต่กอ่ นถูกยึดครองโดย โรงอาบน�ำ้ สองแห่ง) โรงอาบน�ำ้ เก้าแห่งมีสว่ นเชือ่ มโยงกับบรรดาโรงแรม โรงพยาบาล หรือสถานบ�ำบัดผู้เป็นโรคเรื้อรังต่างๆ น�้ำที่น�ำมาใช้เป็น อย่างเดียวกันแต่ราคาที่เรียกเก็บส�ำหรับการอาบน�้ำแปรผันไปตาม อุปกรณ์และบรรดาสิ่งอ�ำนวยความสะดวกที่น�ำเข้ามาติดตั้งโดยผู้ให้ บริการแต่ละราย ค่าใช้จ่ายส�ำหรับบริการแก่ผู้เข้ามาใช้บริการอาบน�้ำมี ราคาอย่างเดียวกันและรวมสิ่งที่จ�ำเป็นในการอาบน�้ำ ยกเว้นผ้าเช็ดตัว ผ้าห่ม ชุดอาบน�้ำ ผงซักฟอก ปรอทถูตัว และการจัดการต่างๆ ส�ำหรับ ผู้พิการ
มกราคม-มีนาคม 2559 17
ผูซ้ งึ่ เจ็บไข้ได้ปว่ ยจากโรคต่างๆ เช่นนัน้ ซึง่ เชือ่ มัน่ กันว่า น�ำ้ ร้อนจากแหล่ง น�ำ้ พุรอ้ นมีชอื่ เสียงว่า เป็นประโยชน์ตอ่ การรักษาโรคเหล่านัน้ ได้ อย่างไร ก็ตาม การรับตัวเข้ารักษาพยาบาลมิได้ขยายออกไปสู่รายที่อาการน้อย และรายที่รักษาชั่วคราวผู้ซึ่งควรบ�ำบัดรักษาโรคตามปกติ แต่สงวนไว้ ส�ำหรับคนไข้รายที่มีอาการรุนแรงและดื้อต่อการรักษาผู้ซึ่งต้านทานการ บ�ำบัดรักษาด้วยวิธีผ่อนคลายตามธรรมดาสามัญ ได้รับค�ำยืนยันว่า จะ ฟืน้ จากการเจ็บป่วยอย่างแน่นอนและรวดเร็วด้วยการใช้น�้ำจากน�ำ้ พุรอ้ น
Bathhouse Row and the Grand Promenade
สิง่ อ�ำนวยความสะดวกทีร่ จู้ กั กันในปัจจุบนั นี้ ทีศ่ นู ย์ฟน้ื ฟูการบ�ำบัดรักษา ด้วยน�้ำพุร้อนถูกสร้างขึ้นในปี 1933 เป็นโรงพยาบาลกองทัพบก-กองทัพ เรือแห่งทีส่ อง โรงพยาบาลแห่งนีถ้ กู ใช้ประโยชน์โดยรัฐเป็นเวลานานกว่า 80 ปี โรงพยาบาลนีไ้ ด้รบั การขึน้ ทะเบียนเป็นแหล่งประวัตศิ าสตร์แห่งชาติ
ภัยพิบัติ
Fordyce Bathhouse employees National Park Service image from HOSP archives
ในเดื อ นพฤศจิ ก ายนปี 1864 ส่ ว นใหญ่ ข อง “พื้ น ที่ หุ บ เขา” (พื้ น ที่ ตอนกลางของเมืองตามแนวล�ำธารน�้ำพุร้อน) ถูกเพลิงเผาไหม้ไป – โดย คาดว่าเป็นฝีมือของกองทัพฝ่ายสหภาพ อีก 14 ปีต่อมา—ในวันที่ 5 มีนาคม ปี 1878—เพลิงไหม้ขนาดใหญ่เผาไหม้อีกเป็นเวลานานถึง 8 ชั่วโมง และอาคารสิ่งก่อสร้างเกือบ 180 หลัง รวมทั้งโรงแรม โรงอาบน�้ำ และภัตตาคารต่างๆ เมื่อถึงวันที่ 26 กุมภาพันธ์ ปี 1905 เพลิงไหม้อีก ครัง้ หนึง่ เริม่ ขึน้ ทีโ่ รงแรมแกรนด์เซ็นทรัลบนฝัง่ ถนน Chapel แล้วเผาไหม้ อาคารไป 25 ช่วงตึก ส่วนทิศตะวันตกของเมืองน�้ำพุร้อน เมื่อถึงวันที่ 5 กันยายน ปี 1913 คนงานซักรีดคนหนึง่ ก�ำลังรีดผ้าและเกิดอุบตั เิ หตุเพลิง เริม่ ลุกไหม้ขนึ้ ทีบ่ า้ นเลขที่ 424 ถนน Church แล้วลุกลามไปอย่างรวดเร็ว เนือ่ งจากลมพัดแรงท�ำให้เผาไหม้อาคารไป 60 ห้อง ส่วนด้านทิศใต้ของ เมือง เมื่อถึงวันที่ 14 พฤษภาคม ปี 1923 พายุรุนแรงลูกหนึ่งพัดโจมตี เมื อ ง ด้ ว ยเทื อ กเขาซึ่ ง ล้ อ มรอบเมื อ งทั้ ง สามด้ า น น�้ำ หลากไหลจาก ลาดเขาเข้าท่วมย่านถนนกลางภายในเมืองลึกถึง 2.74 เมตร
ในปี 1929 ราคาส�ำหรับการอาบน�้ำครั้งหนึ่งๆ มีตั้งแต่ 1-1.40 ดอลลาร์ ขณะที่หลักสูตรการอาบน�้ำ 21 ครั้ง มีตั้งแต่ 16-24 ดอลลาร์ มีเสนอให้ บริการที่โรงแรมอาร์ลิงตั้น ฟอร์ดได๊ซ์ บั๊คสต๊าฟฟ์ โรงแรมอิ๊สต์แมน มัวรีซ้ ลามาร์ โรงแรมมาเจซติค ควาพอว์ เฮล อิมพีเรีย่ ล โรงแรมมูด้ ดี้ โอซาร์ค สถานพยาบาลเซ้ ง ท์ โ จเซ้ฟ สุพีเรียร์ สถานบ� ำ บัดโรคเรื้ อ รั ง โอซาร์ ค ร็อคคาเฟลโล่ว์ อัลฮามบรา ไพเธีย่ น (คนผิวสี) และคนตัดไม้แห่งสหภาพ ด้วยปรากฏการณ์ทรี่ นุ แรงยิง่ ขึน้ ไปอีก ฟ้าผ่าอย่างรุนแรงครัง้ หนึง่ เกิดขึน้ (คนผิวสี) ระหว่างมีลมพายุเป็นเหตุให้เกิดเพลิงไหม้ซึ่งท�ำลายอาคารย่านธุรกิจ ในปัจจุบนั นี้ แถวโรงอาบน�ำ้ มีเพียงราย บัค๊ สต๊าฟฟ์ และ ควาพอว์ เท่านัน้ หลายต่อหลายแห่งในตัวเมืองน�้ำพุร้อน เมื่อถึงวันที่ 15 กุมภาพันธ์ ปี ที่เปิดด�ำเนินการ เป็นโรงอาบน�้ำ ฟอร์ดได๊ซ์ ถูกเปิดด�ำเนินการเป็นศูนย์ 1956 น�้ำหลากรุนแรงท่วมย่านถนนกลางด้วยความลึก 0.91 เมตร และ ผูม้ าเยีย่ มชมซึง่ ให้บริการน�ำชมสิง่ อ�ำนวยความสะดวกต่างๆ ซึง่ ถูกบูรณะ น�ำ้ ไหลเชีย่ วกรากเป็นเหตุให้อสังหาริมทรัพย์ทสี่ ำ� คัญเสียหายไปมาก และ ให้ปรากฏตามสภาพดัง้ เดิมทีเ่ คยเป็น และ โอซาร์ค ปัจจุบนั เป็นทีต่ งั้ ของ ในเดือนพฤษภาคมปี 1990 น�ำ้ หลากท่วมรุนแรงปรากฏขึ้นภายหลังฝน พิพธิ ภัณฑ์ของศิลปะร่วมสมัยและสามารถเช่าเป็นโถงเพือ่ การต้อนรับใน ตกหนักเกินกว่า 330 มิลลิเมตร ในเมือง เป็นอีกครัง้ หนึง่ ทีล่ าดเชิงเขาท�ำ งานพิธีต่างๆ ได้ โรงแรมอาร์ลิงตั้น โรงแรมออสตินและศูนย์การประชุม หน้าที่เป็นถุงรองรับคลื่นน�้ำสูงถึง 1.83 เมตร พัดชะล้างตลอดตัวเมือง ตลอดจนโรงแรมน�้ำพุและสปายังให้บริการอาบน�้ำพุรอ้ นต่างๆ ซึง่ ใช้น�้ำพุ น�ำ้ พุรอ้ นเป็นเหตุให้เกิดความเสียหายเป็นวงกว้าง ระหว่างช่วงเวลาทีน่ �้ำ จากอุทยานแห่งชาติอีกด้วย ท่วมสะพาน Carpenter Dam ถูกพัดพาไปกับกระแสน�้ำ เมื่อถึงวันที่ 27 กุมภาพันธ์ ปี 2014 เพลิงไหม้ประทุขึ้นอีกครั้งหนึ่งในเมืองน�้ำพุร้อนเมื่อ โรงพยาบาลกองทัพบกและกองทัพเรือ โรงพยาบาลทั่วไปของกองทัพบกและกองทัพเรือ (ปัจจุบันเป็นศูนย์พัก โรงแรมมาเจสติคบนถนน Park ประชิดเขตด้านนอกของอุทยานแห่งชาติ ฟื้นร่างกาย) ยังได้รับการส่งน�้ำจากแหล่งน�้ำพุร้อนด้วย โรงพยาบาล ท�ำให้เพลิงลุกลามอยูน่ านต้องใช้พนักงานดับเพลิง 75 คน ใช้เวลาถึง 22 หลังนีต้ งั้ อยูเ่ บือ้ งหลังปลายสุดด้านทิศใต้ของแถวโรงอาบน�ำ้ ตามแนวเชิง ชัว่ โมง เพือ่ ดับเพลิงในส่วนทีเ่ ก่าแก่ทสี่ ดุ ของโรงแรมและเมือ่ ถึงทีส่ ดุ แล้ว เขาของภูเขาน�้ำพุร้อน ได้รับการบริหารงานโดยกระทรวงกลาโหมเพื่อ อาคารของโรงแรมทัง้ หลังนัน้ ก็พงั ทลายไป อีกเพียงหนึง่ วันต่อมาตัวเมือง ผลประโยชน์ ข องก� ำ ลั ง พลทางทหาร เจ้ า หน้ า ที่ ข องส� ำ นั ก บริ ก าร น�ำ้ พุรอ้ นก็เกิดเพลิงไหม้ทถี่ กู จุดขึน้ มา เป็นทีเ่ ชือ่ กันว่าบรรดาผูบ้ กุ รุกท�ำให้ สาธารณสุข และบรรดาทหารผ่านศึกเกียรติยศสูงที่ปลดประจ�ำการแล้ว เกิดเพลิงไหม้เหล่านั้น
18 จดหมายข่าวอนุรักษ์ธรรมชาติ
ห้องอาบน�้ำของรัฐบาลไม่เสียค่าใช้จ่าย
โรงอาบน�้ำของรัฐบาลที่บริการให้เปล่าส�ำหรับผู้ยากจนได้รับการก่อตั้ง ขึ้นโดยรัฐสภาเมื่อวันที่ 16 ธันวาคม ปี 1878 บ่อโคลนและสระน�้ำ Ral Hole ถูกปิดกิจการไป และต่อมาโรงอาบน�้ำบริการแบบให้เปล่าโรงแรก ของรัฐบาลก็เปิดด�ำเนินการที่บริเวณนั้น
โรงอาบน�้ำแบบไม่เสียค่าใช้จ่ายปิดด�ำเนินการไปในปี 1957 เมื่อเห็นว่า เป็นการประหยัดกว่ามากในการจัดให้ลกู ค้าทีย่ ากจนจ�ำนวนน้อยกระจาย ไปตามโรงอาบน�ำ้ เพือ่ การค้าทัง้ หลาย ผูย้ ากจนทีส่ มัครเข้ารับบริการอาบน�้ำ ที่ที่ท�ำการอุทยานแห่งชาติและได้รับการอนุมัติแล้วโดยแพทย์คนหนึ่งๆ จะถูกส่งตัวไปยังโรงอาบน�ำ้ ทีเ่ ข้าร่วมโครงการซึง่ โรงอาบน�ำ้ นัน้ ๆ สามารถ เบิกค่าใช้จ่ายได้จากรัฐบาล
ระหว่างคริสตทศวรรษที่ 188 แหล่งน�ำ้ พุรอ้ นเปิดโล่งจ�ำนวนไม่นอ้ ยค่อยๆ เหือดแห้งไป แหล่งน�้ำพุร้อน Corn Hole น�้ำพุร้อนในความนิยมของผู้คน พรรณพืชและพรรณสัตว์ ที่ ใ ช้ ส� ำ หรั บ ช� ำ ระล้ า งเท้ า เหื อ ดแห้ ง ไปในปี 1882 น�้ ำ พุ ร ้ อ นเปิ ด โล่ ง พื้นที่อุทยานแห่งชาติโดยมูลฐานเป็นพื้นที่ป่าไม้ ลาดเขาด้านทิศเหนือ แห่งอื่นๆ ไม่ว่าครอบครองโดยรัฐบาลหรือโดยบรรดาเจ้าของโรงอาบน�ำ้ ของสันเขาและทีร่ าบลุม่ เวิง้ หุบเขาอ�ำนวยให้เกิดถิน่ ทีอ่ าศัยอันเหมาะสม ต่างป้องกันมลภาวะของตนเอง จ�ำนวนการอาบน�้ำเกือบ 100,000 ครั้ง ถูกจัดให้แก่คนยากจน บรรดาผูส้ มัครเข้ารับบริการอาบน�้ำแบบไม่เสียค่า ใช้จา่ ยต้องให้สตั ย์ปฏิญาณว่า เขาเหล่านัน้ ไม่มแี ละไม่สามารถทีจ่ ะจ่าย ส�ำหรับค่าใช้จ่ายเพื่อการอาบน�้ำได้ หากฝ่าฝืนค�ำปฏิญาณก็จะมีความ ผิดทางอาญาทีต่ อ้ งถูกปรับและ/หรือจ�ำคุกด้วย ตัว๋ ออกให้แก่ผทู้ ภี่ ายหลัง ผ่านการตรวจสอบแล้วว่า มีความเจ็บไข้ได้ป่วยจากโรคต่างๆ ซึ่งคาดว่า มีเหตุผลเพียงพอที่จะได้รับประโยชน์จากการอาบน�้ำร้อนแล้ว From atop Hot Springs Mountain Tower,
โรงอาบน�้ ำ แห่ ง ใหม่ แ ห่ ง หนึ่ ง ได้ รั บ การก่ อ สร้ า งขึ้ น ในปี 1904 ด้ ว ย you can see the forested mountains of the park. สิ่งอ�ำนวยความสะดวกที่แยกออกระหว่างลูกค้าผิวด�ำและลูกค้าผิวขาว วัสดุที่ใช้ในการก่อสร้างมีคุณภาพที่เลว โรงอาบน�้ำใหม่อีกแห่งหนึ่งได้ รับการก่อสร้างนอกเขตสงวนและเปิดให้บริการในปี 1922 โรงอาบน�ำ้ แบบให้เปล่าของรัฐบาลเป็นอาคารก่อสร้างด้วยคอนกรีตประดับประดา อย่างเต็มที่เพื่อรองรับผู้อาบน�้ำจ�ำนวนมากภายใต้สภาพที่ถูกสุขอนามัย ในปี 1878 กองทัพบกและกองทัพเรือเปิดร้านแจกจ่ายยาแบบให้เปล่า ที่ชั้นสองของตัวอาคารซึ่งคงเปิดให้บริการได้เพียงสองปีเท่านั้น ในปี 1916 ส�ำนักบริการสาธารณสุขเปิดด�ำเนินการคลินกิ ขึน้ แห่งหนึง่ เพือ่ ตรวจ Grasses play an important role in erosion control. (Goat Rock Trail) สอบและบ�ำบัดรักษาบรรดาผู้ยากจนซึ่งเข้ามาใช้บริการอาบน�้ำแบบให้ NPS photo by Gail Sears เปล่า ส�ำนักบริการอุทยานแห่งชาติออกค�ำเตือนผู้คนทั้งหลายว่าทุกคน จะต้องจัดเตรียมค่าทีพ่ กั และค่าอาหารตลอดจนค่าใช้จา่ ยส�ำหรับเดินทาง ไปและกลับด้วยตนเอง เนื่องจากมีผู้ยากจนซึ่งเข้าใจผิดเป็นจ�ำนวนมาก ของป่าไม้ผลัดใบที่มีไม้โอ๊กและไม้ฮิคกอรี่เป็นพันธุ์ไม้เด่นในป่า ไม้สน เดินทางมาถึงด้วยความเชื่ออย่างผิดๆ ว่าสถาบันเพื่อสาธารณชนเช่นนี้ ครอบง�ำลาดเขาด้านทิศใต้ของสันเขา มีพื้นที่ป่าไม้จ�ำนวน 0.93 ตาราง กิโลเมตร ของป่าไม้โอ๊กและไม้สนทีไ่ ม่มกี ารท�ำไม้ดา้ นทิศเหนือของภูเขา จะรับดูแลค่าใช้จ่ายทั้งหมดที่เกิดขึ้นให้แบบให้เปล่า น�้ำพุร้อน และอีก 0.36 ตารางกิโลเมตร บนภูเขา Sugarloaf ป่าไม้ที่มี ต้นไม้รุ่นเก่าแก่เหล่านี้ประกอบด้วยไม้สนใบสั้น ไม้โอ๊ก blackjack และ ไม้สนขาว ต้นไม้เป็นจ�ำนวนมากมีอายุมากกว่า 130 ปี และมีต้นไม้อีก จ�ำนวนหนึ่งที่มีอายุเกินกว่า 200 ปี
Bandstand above Grand Promenade, 1901 National Park Service image from HOSP archives Green Tree Frog NPS photo by Earl Adams
มกราคม-มีนาคม 2559 19
รับการเก็บและตรวจควบคุมดูแลที่แหล่งกักเก็บน�้ำร้อนกลาง (central reservoir) ซึง่ กระจายปล่อยรวมกันไปให้สำ� หรับการใช้ประโยชน์และการ บริโภคของสาธารณชน ประเภทต่างๆ ของหินในพื้นที่ ได้แก่ หน่วย หินดินดานซึ่งโดยทั่วไปขัดขวางการไหลของน�้ำใต้ดินขณะที่หินเชิร์ต (หินควอตซ์แข็งชนิดหนึ่ง) ที่ร้าว หินโนวาคูไล้ท์ และหน่วยหินทรายซึ่ง โดยทั่วไปส่งเสริมการไหลของน�้ำใต้ดิน
Flowering Dogwood
ควายไบซั่ น ทุ ่ ง ราบ กวางเอ๊ ล ค์ ภ าคตะวั น ออก เสื อ คู ก ้ า พั น ธุ ์ ท วี ป อเมริกาเหนือ และหมาป่าสีแดง ละทิง้ ภูมภิ าคนีไ้ ปหลังจากการตัง้ รกราก ของชาวทวีปยุโรป พรรณสัตว์ในปัจจุบันได้แก่ กวางหางขาว ไก่งวง กระรอก กระต่าย โอพ็อสซั่มพันธุ์เวอร์จิเนีย หมาจิ้งจอกสีเทา หมาป่าคา โยตี้ สกัง๊ ค์ แร้คคูน โกเฟ่อร์ พังพอนหางยาว มิง้ ค์พนั ธุอ์ เมริกนั หนู ชิพ้ มัง้ ค์ กบ และอาร์มาดิลโล่ลายเก้าแถบ นกอพยพบางชนิดพันธุซ์ งึ่ บินตามแนว เส้นทางบินอพยพลุ่มน�้ำมิสซิสซิปปีใช้เวลาส่วนหนึ่งของปีอาศัยอยู่ใน ละแวกนี้
ธรณีวิทยา
บรรดาน�ำ้ พุรอ้ นล้วนตัง้ อยูใ่ นเทือกเขาอัวชิตา้ ของรัฐอาร์คนั ซอภาคกลาง น�้ ำ พุ ร ้ อ นผุ ด ขึ้ น ในช่ อ งว่ า งระหว่ า งภู เ ขาน�้ ำ พุ ร ้ อ น (Hot Springs Mountain) และภูเขาตะวันตก (West Mountain) ในพื้นที่ขนาดยาว 457.20 เมตร และกว้าง 121.92 เมตร ทีร่ ะดับความสูง 175.56-208.18 เมตรจากระดับทะเลปานกลาง น�ำ้ พุรอ้ นทีเ่ ด่นๆ ประกอบด้วยน�ำ้ ร้อน (hot water) จากใต้ดินลึกนับพันๆ ฟุตผสมปนเปไปกับน�้ำใต้ดินชั้นตื้นที่เย็น กว่าบางแห่ง
น�้ำมาจากฝนซึ่งตกลงตามภูเขาต่างๆ ทางทิศเหนือและทิศตะวันออก เฉียงเหนือ เมือ่ ไหลลงสูท่ ตี่ ำ�่ ผ่านร่องหินทีแ่ ตกลึกลงไปประมาณหนึง่ ฟุต ในทุ ก ๆ ปี น�้ ำ ที่ ม าจากชั้ น บรรยากาศ (น�้ ำ ฝน) ซึ ม ลึ ก ลงไปในดิ น ที่ ประมาณความลึกอย่างน้อยที่สุด 1,371.60-2,286 เมตร และบรรลุถึง ชั้นอุณหภูมิที่สูงในส่วนของเปลือกโลก ลึกตามเส้นทางการไหลของน�้ำ ใต้ดนิ ก่อนพุพงุ่ ขึน้ มาตามรอยเลือ่ นและสายรอยร้าว (fracture conduits) ของหินเปลือกโลก ภายใต้ความกดดันของชั้นเปลือกโลกลึก (artesian pressure) น�้ำร้อนพุ่งและผุดขึ้นสู่ผิวดินผ่านชั้นหินทรายน�้ำพุ (Hot Springs Sandstone) ระหว่างร่องรอยเลื่อนไถลทับ (thrust faults) ของ ชั้นเปลือกโลกสองรอยเลื่อนด้วยกันตามลักษณะภูมิประเทศแนวตะวัน ออกเฉียงเหนือหลายรอยด้วยกัน น�้ำฝนจ�ำนวนหนึ่งใกล้น�้ำพุร้อนผสม ปนเปไปกับน�้ำร้อนจากชั้นเปลือกโลกลึกที่พุพุ่งขึ้นมาก่อนกระจายออก ไปจากน�้ำพุ น�้ำฝนที่ไหลลงไปในเปลือกโลกลึกใช้เวลาประมาณ 4,000 ปี ในขณะทีน่ ำ�้ ร้อนจากเปลือกโลกลึกพุพงุ่ ขึน้ มาทีผ่ วิ ดินเป็นน�ำ้ พุรอ้ นใช้ เวลาหนึ่งปีเท่านั้น ความร้อนได้มาจากชั้นหินที่ถูกท�ำให้ร้อนขึ้นตามธรรมชาติเมื่อความลึก ของเปลือกโลกเพิ่มมากขึ้น ส่วนประกอบของน�้ำแสดงให้เห็นว่านี่เป็น น�ำ้ ฝนที่ถูกท�ำให้ร้อนในเปลือกโลกลึกซึ่งไม่เกี่ยวกับการบรรลุถึงแหล่ง แม่เหล็กโลก ดังนั้น จึงไม่มีการกระท�ำของภูเขาไฟเข้ามาเกี่ยวข้องกับ น�ำ้ พุรอ้ นเหล่านี้ ผลก็คอื ได้นำ�้ พุรอ้ นทีเ่ ป็นสารละลายสภาพด่างอ่อนๆ มี รสชาดดีเหมาะแก่การดื่มกินพร้อมด้วยแคลเซียมคาร์โบเนตละลาย เจือปนมาด้วย
ปัจจุบนั มีน�้ำพุรอ้ น 43 แห่ง ในอุทยานแห่งชาติซงึ่ สันนิษฐานว่าจะยังคง ประเภทของหิน มีน�้ำพุไหลอยู่เรื่อยๆ น�้ำร้อน (Thermal water) จากน�้ำพุร้อน 33 แห่งได้ ประเภทของหินในละแวกใกล้เคียงของน�ำ้ พุรอ้ นทีโ่ ผล่ขนึ้ มา ปรากฏได้แก่หนิ ตะกอน (sedimentary rocks) ยุคมิสซิสซิป เปีย้ นไปจนถึงยุคออร์โดวิเชียนพร้อมด้วยข้อยกเว้นมีหนิ อัคนี อายุน้อยกว่า (younger igneous rocks) ในยุคครีเทเชียส โผล่ ขึ้ น มาในที่ เ ล็ ก ๆ สองแห่ ง ประมาณ 9.67-19.31 กิ โ ลเมตร ด้ า นทิ ศ ตะวั น ออกเฉี ย งใต้ ของพื้นที่น�้ ำ พุร้อน (บริเวณน�้ำพุร้อนซัลเฟอร์โพแทสและอ่าวเล็กแม่เหล็กตาม ล�ำดับ) และในสันเขือ่ นเล็กๆ และขัน้ คล้ายธรณีประตูหลาย แห่งด้วยกัน สันเขือ่ นส่วนใหญ่กว้างน้อยกว่า 1.52 เมตร มี สันเขื่อนเล็กๆ ของหินอัคนีประมาณ 80 แห่ง ที่มีความยาว 6.44 กิโลเมตร ด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ของน�ำ้ พุรอ้ น ตอน บนและในที่ ใ กล้ แ ม่ น�้ำอั ว ชิ ต ้ า ไม่ มี ร ่ องรอยระบุว่าการ ปรากฏของหินอัคนีในทีซ่ งึ่ มีนำ�้ พุรอ้ นผุดออกมาจากเปลือก โลกใต้ดิน
20 จดหมายข่าวอนุรักษ์ธรรมชาติ
หินตะกอน (sedimentary rocks) ในละแวกใกล้เคียงของน�้ ำพุร้อน ประกอบด้วยหินดินดาน หินเชิร์ต หินโนวาคูไล้ท์ หินทราย และกลุ่มหิน กรวดมน หินเชลสแตนลีย่ ท์ เี่ ห็นเด่นชัดเป็นหินดินดานสีเขียวถึงด�ำมีรอย ร้าวแยกบางๆ เป็นเนื้อดินเหนียวพร้อมด้วยหินทรายเป็นปริมาณมากที่ ทับถมปะปนกัน (interbedded) อย่างทั่วถึงตลอดการก่อตัวของชั้น หินดินดานดังกล่าว หินทรายเมื่อปรากฏให้เห็นใหม่ๆ เป็นหินแข็งมีเม็ด เล็กละเอียดเป็นหินทรายเฟลด์สปาร์ปนทรายแป้งแต่แตกร่วนได้งา่ ยเป็น ชั้นวัสดุดินเหนียวที่มีรูพรุนและอ่อนมีสีตั้งแต่สีเขียวไปจนถึงสีน�้ ำตาล เกือบทั้งหมดของพื้นที่ลุ่มต�่ำในเมืองน�้ำพุร้อนประกอบไปด้วยหินเชลส แตนลีย่ ์ และพืน้ ทีโ่ ดยรอบภูเขาน�ำ้ พุรอ้ นด้านทิศใต้ ทิศตะวันออกและทิศ ตะวันตก
ระหว่างช่วงเวลาส่วนใหญ่ของยุคพาลีโอโซอิก อะไรๆ ซึ่งกลายมาเป็น เทือกเขาอัวชิตา้ เป็นห้วงท้องทะเลตืน้ ทีซ่ งึ่ ชัน้ ต่างๆ ของหินตะกอนหลาย ต่อหลายชั้นก่อก�ำเนิดขึ้นมา ประมาณ 500 ล้านปีที่ผ่านมา การกระทบ กระทัง่ กันครัง้ หนึง่ ของแผ่นเปลือกโลกทวีปอเมริกาใต้กบั แผ่นเปลือกโลก ทวีปอเมริกาเหนือซึ่งเป็นสาเหตุให้ชั้นหินเชลและชั้นหินทรายแตกร้าว และเกิดรอยแยกซึง่ ก่อก�ำเนิดเทือกเขาต่างๆ จากชัน้ หินทีโ่ ค้งงอตัวเหล่านั้น บรรดาน�ำ้ พุรอ้ นโผล่ขนึ้ มาจากเส้นยอดเขาทีเ่ ลือ่ นพรวดพราดของลาดเขา ทีม่ ว้ นตัวขนาดใหญ่ในเทือกเขาทีค่ ดเคีย้ วไปมาของแนวอัวชิตา้ ทีโ่ ค้งเป็น ประทุ น ลู ก ฟู ก ลาดเขาที่ ม ้ ว นตั ว กลั บ เลื่ อ นพรวดพราดไปตามแนว ทิศตะวันตกเฉียงใต้เข้าสู่เวิ้งแอ่งมาซาร์น มีรอยเลื่อนไถลทับ (thrust faults) สองรอยเลื่อนส�ำคัญที่ยอมรับกันว่ามีแนวโน้มขนานไปกับโค้ง รูปขวานซึ่งจ�ำแนกเขตด้านทิศเหนือและเขตด้านทิศใต้ของพื้นที่ซึ่ง ปลดปล่อยน�้ำพุร้อนออกมา รอยแยกของแผ่นดินด้านทิศเหนือเกือบ ขนานกับแนวถนนน�้ำพุ (Fountain Street) ด้านทิศตะวันออกเฉียงเหนือ ประมาณ 2,804.16 เมตร ไปสู่ฟากภูเขาด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ของ ภูเขา North แล้วจุ่มลงประมาณ 26 องศาเหนือ ที่ขอบเขตด้านทิศเหนือ ของน�้ำพุร้อน
หินทรายน�ำ้ พุรอ้ นอันเป็นสมาชิกของชัน้ หินเชลสแตนลีย่ ใ์ นทีน่ แี้ ละต่อไป หมายถึง หินทรายน�้ำพุร้อน (Hot Springs Sandstone) ประกอบด้วย หิ น ทรายเม็ ด ละเอี ย ดไปจนถึ ง เม็ ด ละเอี ย ดปานกลางพร้ อ มด้ ว ย หินดินดานและหินกรวดมนบางส่วน หินทรายมีสีเทา แข็ง และมีเนื้อ คล้ายหินควอร์ตไซต์ มีความหนาไปจนถึง 1.83 เมตร หินดินดานปรากฏ เด่นตามส่วนบนของหน่วยหินอื่นๆ และเป็นชั้นตกทับถมของกลุ่มหิน กรวดมนตามชั้นที่เป็นก้นด้านล่าง รอยแยกนี้ก่อให้เกิดการก่อตัวของรอยสัมผัสที่ก้นแอ่งของชั้นหินทราย หินโนวาคูไล้ท์อาร์คันซอประกอบด้วยชั้นหินระดับต�่ำ ระดับกลางและ น�้ำพุร้อนและชั้นหินเชลสแตนลี่ย์โดยมีชั้นหินเชลสแตนลี่ย์ก่อตัวเป็นหิ้ง ระดับบน ชั้นหินระดับต�่ำเป็นหินโนวาคูไล้ท์ที่แตกร้าวปริมาณมหาศาล ผนังลอยตัวอยูข่ องรอยแยกนัน้ รอยแยกด้านทิศใต้ยดื ยาวออกไปทางทิศ และเป็นชั้นเด่นของหินชนิดนี้บนภูเขาน�้ำพุร้อนมีความหนาประมาณ ตะวันออกเฉียงเหนือประมาณ 2,743.20 เมตร โดยคร่าวๆ ตามแนวแกน 83.82 เมตร ชัน้ หินระดับกลางเป็นหินดินดานดินเหนียวสีดำ� (black clay ของลาดเขาทีม่ ว้ นตัวแล้วจุม่ ดิง่ เป็นมุม 44 องศาเหนือ มีการเสนอว่ารอย shale) ตกทับถมปะปนเป็นเนื้อเดียวกันกับหินโนวาคูไล้ท์หนาประมาณ แยกรอยหนึ่งแยกตัวออกไปจากรอยแยกด้านทิศใต้โดยมีแนวโน้มเอียง 3 เมตร บนภูเขาน�้ำพุร้อน ชั้นหินระดับบนส่วนใหญ่เป็นหินโนวาคูไล้ท์ ไปทางทิศตะวันตกแล้วเชื่อมกับรอยแยกด้านทิศเหนือ ร่องหุบเขาตาม สีเทาจางไปจนถึงสีด�ำ ประกอบด้วยแร่แคลเซียม ชั้น หินระดับนี้มีความหนาสูงสุดที่ 54.86 เมตร ในพื้นที่ หินดินดาน ล�ำธารโพล์ค และหินดินดานภูเขามิสซูรี่ ปกคลุ ม เหนื อ ชั้ น หิ น เชิ ร ์ ต บิ๊ ก ฟอร์ ค และโดยทั่ ว ไป ประกอบด้วยหินดินดานพร้อมด้วยชั้นบางๆ ของหิน ทรายควอร์ตไซต์เป็นปริมาณน้อย หินดินดานล�ำธาร โพล์ ค เป็ น หิ น ดิ น ดานแกรไฟต์ ที่ แ ตกร้ า วสี ด� ำ หินดินดานภูเขามิสซูรี่มีสีที่แปรผันไปหลากหลาย อีก ทั้งเป็นหินดินดานที่มีเนื้อดินเหนียวอ่อนนุ่ม หินเชิรต์ บิก๊ ฟอร์คปกคลุมเหนือชัน้ หินเชลวอมเบิล้ และ ประกอบด้วยหินเชิรต์ และหินเชิรต์ ปนทรายแป้งเกือบ ทั้งหมดในชั้นต่างๆ หนา 5.08-30.48 เซนติเมตร ซึ่ง แยกออกโดยชั้นฐานบางๆ เล็กๆ ของหินดินดานสีด�ำ หินเชิร์ตเปราะแตกหักง่ายและเป็นรอยแตกร้าวลึก จากการโค้งงอตัว หินเชลวอมเบิ้ลเป็นหน่วยหินทาง ธรณีวทิ ยาเก่าแก่ทสี่ ดุ ซึง่ รองรับอยูด่ า้ นล่างของหน่วย หินทีโ่ ผล่ขนึ้ มาให้เห็นอืน่ ๆ ทัง้ หมด หน่วยหินนีเ้ ป็นหิน เชลเนื้อดินเหนียว แข็งและมีสีด�ำ
มกราคม-มีนาคม 2559 21
Walking trail in Whittington Park.
ธรรมชาติรอ่ งหนึง่ โน้มเอียงไปตามต�ำแหน่งทีต่ งั้ ของรอยแยก รอยแตกที่ กว้างขวาง รอยต่อและรอยแยกต่างๆ ในหินเชิรต์ บิก๊ ฟอร์ค หินโนวาคูไล้ท์ อาร์แคนซอว์ และหินทรายน�ำ้ พุรอ้ นเปิดโอกาสให้นำ�้ ไหลไปในพืน้ ทีน่ ำ�้ พุ ร้อนได้ บรรดาแร่ธาตุทลี่ ะลายลงไปในน�้ำต่างเร่งรัดให้เกิดการก่อตัวของ หินอ่อน (travertine) สีขาวและสีครีมหรือ “หิน tufa” ซึ่งมองเห็นได้ใกล้ ปากปล่องของน�้ำพุร้อนทั้งหลาย
องค์ประกอบของน�้ำ
น�้ำทั้งปวงมาจากแหล่งน�้ำลึกใต้ดินแหล่งเดียวกัน แต่ปรากฏการณ์ที่ผิว ดินของน�้ำพุร้อนแห่งต่างๆ มีแตกต่างกันไป อะไรๆ ที่เรียกกันว่า พุโคลน เดือด (Mud Spring) มีโคลนตมอุ่น (tepid ooze) ที่ซึ่งไม่มีอันตรายใดๆ จากการถูกลวก พุรอ้ นเหล่านีไ้ ด้รบั ชือ่ ต่างๆ เช่น พุแร่แม็กนีเซีย พุแร่เหล็ก ใหญ่ และพุแร่สารหนู น�ำ้ ของพุแร่เหล็กใหญ่พร้อมด้วยแร่เหล็กทีล่ ะลาย ลงในน�ำ้ ย่อมเร่งรัดให้เกิดคราบและสนิมสีเหลืองแกมน�ำ้ ตาล พุแร่สารหนู ในทางตรงกันข้ามกลับไม่มีร่องรอยของแร่ธาตุนั้นให้ตรวจสอบได้แต่ อย่างใด ปัจจุบันน�้ำจากน�้ำพุร้อนจ�ำนวนมากถูกน�ำมารวมเป็นแหล่ง เดียวกัน พร้อมด้วยปริมาณน�้ำทัง้ หมดผันแปรไประหว่าง 2.84-3.60 ลิตร ต่อวัน อุณหภูมเิ ฉลีย่ ของน�ำ้ ประมาณ 61.67 °C อุณหภูมใิ นระดับสูงสุด ได้ตกลงมาประมาณ 2.8 °C นับแต่ทไี่ ด้มกี ารเก็บรักษาบันทึกไว้เป็นต้นมา
น�้ำดื่มได้รับการแจกจ่ายไปทั่วจากเหยือกน�้ำพุร้อน (jug fountains) จ�ำนวนมาก น�้ำร้อนจากน�้ำพุตามธรรมชาติใช้ดื่มได้ น�้ำพุเย็นสองแห่ง (น�้ำพุกลวงแห่งความสุขและน�้ำพุวิททิงตั้น) ได้รับการบ�ำบัดเชื้อโรคโดย การกรองด้วยโอโซน กฎระเบียบของอุทยานแห่งชาติหา้ มเอกชนรายใดๆ จ�ำหน่ายน�้ำพุของอุทยานแห่งชาติ
องค์ประกอบของน�้ำ
สารเคมี ส่วนในล้านส่วน ไบคาร์บอเนต (HCO3_) 130.0 ซิลิกา (SiO2) 53.0 แคลเซียม (Ca2+) 47.0 คาร์บอนไดออกไซด์อิสระ (CO2) 9.7 _ ซัลเฟต (SO42 ) 7.8 ออกซิเจน (O2) 4.5 แมกนีเซียม (Mg2+) 4.9 _ คลอไรด์ (Cl ) 2.2 โซเดียม (Na+) 4.0 โพแทสเซียม (K+) 1.4 ฟลูออไรด์ (F _) 0.26
ในปี 1905 คุณสมบัติในการเยียวยารักษาโรคของน�้ำพุร้อนเท่าที่ได้รับ การก�ำหนดได้แก่แร่เรเดียม และศาสตราจารย์ เบอร์แทรม โบลต์วู้ด แห่ ง มหาวิ ท ยาลั ย เยล ท� ำ การตรวจสอบน�้ ำ พุ นี้ มี ร ะดั บ ที่ วั ด ได้ ข อง กัมมันตภาพรังสีโดยพื้นฐานเนื่องมาจากการละลายของแก๊สเรดอนลง ในน�้ำพร้อมด้วยเรเดียมบางส่วน ในเวลาที่อุปกรณ์การสะสมและการ กระจายตั ว ถู ก ออกแบบเพื่ อ เก็ บ รั ก ษาแก๊ ส เรดอน ขณะที่ ป ั จ จุ บั น นี้ อุปกรณ์นั้นถูกออกแบบเพื่อปล่อยให้แก๊สนี้ระเหยไป ระดับของการ สัมผัสกับการแผ่กัมมันตรังสี (radiation) ซึ่งเป็นผลจากการอาบน�้ำ ปรากฏว่าเท่ากับระดับซึ่งเป็นผลจากการนั่งอาบแสงแดดในช่วงเวลา เท่าๆ กัน น�ำ้ พุรอ้ นในอุทยานแห่งชาติได้รบั การประเมินว่าอยูใ่ นขีดจ�ำกัด ที่ปลอดภัยดีและคล้ายคลึงกับน�้ำพุตามธรรมชาติอื่นๆ ทั่วทั้งโลก
พิชา พิทยขจรวุฒิ 2 ธันวาคม 2558
ภาพทั้งหมดจาก : http://www.nps.gov/hosp/index.htm
22 จดหมายข่าวอนุรักษ์ธรรมชาติ