ZUIVER (herfst)

ZUIVER Dé glossy over biologisch leven

Geen ‘geitenwollensokken’ op de biologisch-dynamische boerderij ZUIVER Oktober 2013 €4,95

Overleef de herfst met hulp van moeder natuur Vlierbes, gember en kaneel

Superfoods enorme hype: “Ik ben nu veel fitter”

ZUIVER

2

Rubriek

Editorial Z U I V E R

De natuur op haar mooist

Nu de zomer weer voorbij is en de fijne avonden op de terrassen inmiddels tot de verleden tijd behoren, word ik toch een beetje verdrietig. Mijn bruine kleurtje van de vakantie is volledig verdwenen en die paar fijne weekjes vakantie gingen zoals altijd weer veel te snel voorbij.

Mijn jurkjes leg ik weer achter in de kast en mijn lange broeken en vestjes komen tevoorschijn . De herfst staat voor de deur, waarbij ik toch vooral denk aan regen, harde wind en verkoudheid. Maar zoals ieder seizoen heeft de herfst ook zo haar charme aan dit seizoen heb ik fijne jeugdherinneringen. Een van mijn fijnste herinneringen is dat ik als kleine ukkepuk met mijn ouders en broertje graag boswandelingen maakte in de herfst. Want dan was de natuur op haar allermooist. De bladeren aan de bomen hadden allemaal mooie verschillende kleuren, we stampten lekker met onze kleine laarsjes door de regenplassen en we verzamelden kastanjes. En na de wandeling was het dan tijd voor een lekkere kop warme chocolademelk op de bank met iets lekkers. Ook onze redactrice Florien Haverkort trok haar wandelschoenen aan en maakte een boswandeling met haar nichtje en neefje. Haal hier dus vooral inspiratie uit, want het is ontzettend leuk om boswandelingen te maken tijdens de herfstmaanden.

De herfst heeft helaas ook zijn mindere kanten. Zo gaat iedereen massaal aan de keelsnoepjes en aan de zakdoekjes, want met het Hollandse weer kan je weerstand zeker een fikse tik krijgen. Gelukkig vind je in dit nummer tips over hoe je je weerstand goed op pijl kan houden. Daarnaast vind je natuurlijk nog veel meer mooie reportages en artikelen in de nummer. Zo geven we een kijkje achter de schermen bij een biologisch-dynamische boerderij, bakken we een biologische cake en we verzamelen de leukste biologische spulletjes voor je baby.

Tot slot vind je natuurlijk ook de vertrouwde rubrieken in dit nummer. Want biologisch leven: Hoe doe je dat nou precies in de praktijk? In onze rubriek op bezoek bij... lees je hoe onze lezers hun leven biologisch inrichten. Ook de gadgetpagina is weer goed gevuld met biologische hebbedingetjes.

Kortom: wanneer het buiten weer eens oer-Hollands met pijpenstelen uit de lucht komt, kruip dan lekker op de bank met een kop thee en dit nieuwe nummer van ZUIVER.

Ik wens jullie veel leesplezier, EsmĂŠe Bakkenes Hoofdredactrice EsmĂŠe (rechts) met haar moeder en broertje in de Gilze bossen.

3

ZUIVER

Redactie

Rondje redactie

Waar denkt ZUIVER aan bij ‘herfst’?

Esmée Bakkenes Als ik aan de herfst denk ik, denk ik aan fietsen door die vreselijke Nederlandse regenbuien. Wanneer je kletsnat thuis komt, plof je lekker op de bank.

De verwarming gaat weer een paar graadjes hoger en in de avond kunnen de kaarsjes weer gezellig aan. Lekker stoofpotje erbij en een goed glas wijn en ik ben tevreden!

Maar als het vuur bleef branden, het de pompoen langzaam verwarmde en het kleine pompoendekseltje verbrande, dan kon je de herfst ruiken.

die warmte uitstraalt en chocolademelk die in een klein pannetje pruttelt. Dat is het ultieme herfstgevoel.

Yvette van Ek

Ik denk aan koude, winderige dagen en aan dat het vroeg donker wordt.

Maar binnen is het gezellig en lekker warm. Een kop warme chocolade melk. Maar ik denk ook aan lekker hardlopen in het bos, tussen de gevallen gekleurde bladeren. Met zo’n fel ochtendzonnetje erbij.

Tot slot beginnen de eerste schaatswedstrijden al weer in de herfst en dat vind ik leuk om te kijken.

Bij herfst denk ik aan mooie donkerrode blaadjes die bij herfst passen.

Florien Haverkort

4

Herfst. Een tijd van kou, kopjes warme thee, hete baden en nat worden in de storm die buiten woedt. Het is een heerlijke tijd, als je het zelf maar knus maakt.

Een mooie boswandeling maken en daarna de kaarsjes aan, glaasje wijn erbij, een lekker hapje en een leuk tijdschrift voor op de bank. En natuurlijk is dat leuke tijdschrift de onze!

Akke Boonstra Al bij het vallen van het allereerste herfstblad begint het.

Bij de eerste herfstbui, hoe miezerig en schraal ook. Of wanneer de eerste straatwandelaar zijn parapluutje openklapt. Het is mijn neus. Die zet het tijdens de herfst altijd op een lopen. Echte Friezen zijn altijd verkouden, roept mijn moeder altijd. En hoewel ik in Zwolle woon, ben ik natuurlijk nog altijd een Fries. “Mar nei rein komt sinneskyn,” zullen we maar zeggen.

Lisa Boonstra Herfst. Regen, donker en koud.

Maar ook de tijd van Halloween.

Als kind met vriendjes en vriendinnetjes verkleed door de bossen. De spooktocht, waarbij een aantal verkleedde familieleden ons lieten schrikken. Zij waren natuurlijk te herkennen aan hun stem, maar dat was nou juist de charme van de hele spooktocht en Halloween.

Michiel Gritter

Patrick Kieftenbelt Herfst. De tijd van de snelle zonsondergang. De tijd van vallende blaadjes. En de tijd van de klok die een uur achteruit gaat. Het wordt sneller donker waardoor een warme chocolademelk niet misstaat. Als voetbaltrainer gaat dat niet altijd. Het is namelijk de tijd van de eerste stortregen en kletsnat worden op het veld. Heerlijk is dat.

Ik vergeet nooit dat ik als een varkentje uit de modder kwam. Lekker bio.

Sanne van Alderwegen Als kind zat ik op de Vrije School. Ieder jaar holden wij pompoenen uit die we met Sint Maarten als lampion langs de deuren zeulden. Het waxinelichtje dat de pompoen verlichtte werd meer dan eens door regen gedoofd en als het te droog was, dan woei het wel uit.

Erwin Wamelink

Blaadjes waarover je bijna valt, blaadjes die de treinen zo pesten. Maar ook denk ik aan de blaadjes die kleur geven aan de natte dagen. Het weer wordt weer kouder, de verwarming gaat aan. Gezellig met z’n allen binnen aan de, veel te vroeg verkochte, pepernoten. Heerlijk.

Jolien van Gaalen Herfst is de tijd van warme tinten.

Langzamerhand laten de blaadjes hun ware kleur, hun echte gezicht zien.

Fietsend door je woonplaats geniet je van de bonte kleurenpracht. Onderweg begint het steeds harder te waaien.

Blaadjes dansen om je heen en waaien in je gezicht. Dit seizoen betekent ook thuiskomen in een knusse woonkamer

De herfst is weer aangebroken. De blaadjes vallen van de bomen, de temperaturen zakken. Voor velen breekt een tijd van somberheid en zelfs depressie aan. Voor mij breekt een heel andere tijd aan. Eindelijk vertrekt die vreselijke zon met haar vreselijke hitte. Een tijd van verkoeling en nuchterheid. Bovendien ben ik ook nog eens jarig in dit glorieuze seizoen.

Laat maar komen dus, die herfst!

Charlotte Dettmers Herfst. Dan rijd ik te paard in het bos onder kleurrijke bomen waar zo nu en dan een blad naar beneden dwarrelt.

Ja, dat is voor mij wel echt wel het ultieme herfstgevoel. Het liefste nog wat zonnestralen erbij, want die typische regenbuien die je in de herfst vaak hebt vind ik echt vreselijk!

Inhoud

ZUIVER

ZUIVER september/ oktober LEVEN

ETEN

PERSOONLIJK

10 Ecogadgets

14

12

Duurzame kleding hoeft niet duur te zijn

22

Feestdagen in de herfst

23

Jij griept mij niet!

logische en reguliere cake 30 getest

Zo overleef jij dit seizoen

26

Maak het zelf: Quinoa met

32

Baby op komst, deze

livarham, nagelholt en

COLUMNS

gadgets heb je echt nodig

zoetzure groenten

11

6

‘Think global, act local’

populair

18

Er op uit: Het groeit, bloeit

16

en je kunt het eten.

28

Superfoods ongekend Clash of the cakes, bio

Recensie: De Mandarijn in

Zwolle

Op bezoek bij...

Familie Spitzers

Mijn droom voor de 5

mensheid - Sanne

34

Biologisch leven in

Finland - Akke

• Alle gekleurde onderwerpen staan op de cover.

30

26

COLOFON

23 Hoofdredactrice Esmée Bakkenes

Beeldredactie Florien Haverkort

Eindredactie Patrick Kieftenbelt Erwin Wamelink

Webredactie Jolien van Gaalen Akke Boonstra

Vormgeving Sanne van Alderwegen Yvette van Ek Lisa Boonstra

Redactie Michiel Gritter, Charlotte Dettmers, Esmee Bakkenes, Sanne van Alderwegen,

Patrick Kieftenbelt, Yvette van Ek, Erwin Wamelink, Lisa Boonstra, Florien Haverkort, Jolien van Gaalen, Akke Boonstra Technische ondersteuning Ger Bomans, Jan Eijbrink Begeleidend docent Hylke van der Zee

ZUIVER

6

Persoonlijk

Persoonlijk

ZUIVER

‘Think global, act local’ Goed eten is belangrijk, het liefst vers van de boer. ‘Biologisch’ is in. ‘Biologischdynamisch’ is nog een stapje verder. “Denk aan het grotere geheel. Ik wil niet verantwoordelijk zijn voor de tekorten van anderen in de wereld”, aldus Wouter Kamphuis, eigenaar van de biodynamische boerderij ‘t Leeuweriksveld.

Door Lisa Boonstra

E

r staat een koude wind en het zonnetje probeert door te breken, een typische herfstochtend als we op weg zijn naarde biologischdynamische boerderij van de familie Kamphuis. De boerderij staat in Wilhelmsoord, een dorpje vlakbij Emmen, tussen andere boerderijen. Bijna allemaal hebben ze grote schuren voor machines en opslag. Machines zie je niet bij ’t Leeuweriksveld. De naam van het bedrijf prijkt op een houten bord bij de oprijlaan. Hier staan tunnelkassen, varkens en kalfjes en een schuur met de boerderijwinkel. Bij de ingang van de winkel lopen eenden, kippen en konijnen. Wouter staat al buiten. We worden meteen aan het werk gezet.

Op naar de akker om sla en rapensteeltjes te oogsten en wat stengels van suikermais. “Dat vinden de kalfjes en varkens lekker’’, zegt de boer.

Preparaten

Foto’s: Lisa Boonstra

Biologisch-dynamisch (BD) is anders dan reguliere landbouw. Het bekendste verschil is waarschijnlijk dat er bij BD, net als bij biologische landbouw, geen chemische stoffen worden gebruikt om de groenten te laten groeien en deze vrij te houden van ongedierte. Dit betekent niet dat er helemaal geen stimulerende middelen worden gebruikt om de grond vruchtbaar te maken. Bij BD wordt gebruik gemaakt van natuurlijke preparaten.

“Wij hebben twee veelgebruikte preparaten, hoornmest en hoornkiezel”, legt Wouter uit. “De eerste is natuurlijke mest die in koeienhoorns wordt bewaard. Bij het tweede preparaat zit er fijngemalen kiezel in de hoorn. Het is veel werk om van een steen een fijn kiezelpoeder te maken.” Beide preparaten worden een half jaar onder de grond bewaard. Het kiezelpreparaat wordt in de herfst opgegraven en vervolgens spuit de boer dit,

gemengd met water, over de gewassen. Naast deze hoornpreparaten zijn er ook plantaardige preparaten. Een voorbeeld hiervan is kamillebloem in een koeiendarm. “Dit werkt net zoals de slager worst maakt, maar dan met bloemen in plaats van vlees.” Deze gevulde koeiendarmen worden door de compost of mesthoop gemengd en later samen met de mest over het land verspreid. Door deze mengsels op het land of in de compost te gebruiken wordt de grond vruchtbaar en wordt de groei van de planten gestimuleerd.

Bij deze preparaten gaat het niet alleen om de mengsels, in verhouding zijn dit namelijk maar kleine hoeveelheden.

Het gaat vooral om de energetische waarden. Deze energetische waarden staan centraal in de biodynamische leef- en landbouwstijl. Omdat de preparaten geruime tijd in de grond worden bewaard nemen zij kosmische straling op. Deze straling, energie, heeft een positieve werking op de gewassen, maar ook op de mens die deze gewassen eet.

Weersinvloeden Omdat er geen chemicaliën worden gebruikt zijn de groenten die verbouwd worden veel gevoeliger voor de seizoenen. Bij hevige regenval of veel zon zullen sommige groenten snel vergaan.

“De beste seizoenen zijn de lente en de herfst”, vertelt Wouter. In de winter worden er op het land niet veel groenten meer verbouwd. In de plastic

tunnelkassen op het erf bij de schuur wel. Daar staan ze vrij van harde wind, sneeuw en directe vorst. “Het wordt nog steeds heel koud in deze kassen, maar winterharde groenten kunnen we daar verbouwen. Zo hebben we het hele jaar door een afwisseling van zelfgeteelde groenten in de winkel.”

In totaal worden er ongeveer vijftig verschillende soorten groenten op de akker van ‘t Leeuweriksveld verbouwd.

Terug van het land komen we weer bij de boerderij. De kalfjes loeien al, ze staan te wachten op de maisstengels.

Zodra de varkens doorhebben dat er aan de overkant eten is komt ook daar ongeduldig geknor vandaan. Ondertussen is Wouter begonnen met het wassen van de groenten. “De groenten die we vandaag hebben geoogst gaan morgen naar de markt in Emmen of naar andere boeren in Drenthe’’, vertelt hij. “Verder oogsten we ook voor collega boeren en voor de winkel.” De collega boeren, veelal in de noordelijke provincies, hebben een uitwisseling met elkaar waardoor er altijd een grote keuze is aan groenten en fruit in de winkel. Alle gewassen groenten worden naar de koelcel in de schuur verplaatst. Deze koelcel was vroeger een koeienstal.

Oerbedrijf Biologisch-dynamisch is niet alleen een manier van landbouw. Het is voor veel mensen ook een manier van leven. e

7

ZUIVER

Persoonlijk

Deze levens- en landbouwstijl gaan uit van het principe dat de mens bestaat uit ziel, geest en lichaam. De wetenschap en de reguliere landbouw gaan vooral uit van de mens als lichaam.

Mensen die volgens de principes van BD leven houden zich waar het kan bezig met milieu en natuur. Denken aan anderen is ook een belangrijk uitgangspunt. ‘Think global, act local’ is een uitspraak die goed past bij deze manier van leven, zegt Wouter. “Wees je bewust van de dingen die op aarde gebeuren en probeer daar aan mee te helpen door iets te doen wat binnen je eigen omgeving haalbaar is. Doe daar iets aan wat je in je eigen omgeving kunt bereiken”. “Zo eet ik niet teveel vlees. Ik ben niet vegetarisch, dit heb ik wel een jaar geprobeerd, maar als boer heb ik energie nodig die in vlees zit’’, verklaart Wouter.

8

Het ideaal van BD is een gesloten kringloop. “We willen terug naar een oerbedrijf, zelfvoorzienend zijn. Dat is ook een praktisch doel’’, vertelt Kathinka, de vrouw van Wouter, terwijl we een vers kopje kruidenthee drinken in de keuken van het woonhuis “Nu zijn we nog aan het opbouwen.” Wouter beaamt dit, “We willen straks naar vijf koeien, die geven voldoende mest voor de landbouw en leveren daarnaast ook vlees. Alles moet in evenwicht zijn.”

Op dit moment staan er twee kalfjes in de weide naast de boerderij.

Hergebruik Naast groenten en vlees zijn er meer producten die je nodig hebt om comfortabel te leven In de boerderijwinkel van ’t Leeuweriksveld zijn daarom veel andere producten verkrijgbaar. Biologisch bier, zeep, rijst en quinoa, meel en zelfs snoepjes. “Kleding van biologisch katoen wordt in steeds meer grote ketens verkocht. Al moet je je dan wel afvragen of deze kleding ook eerlijk is geproduceerd”, zegt boerin Kathinka.

Ze gaat voor kleding vaak naar de kringloopwinkel. Veel biologische kleding is alleen online te koop, maar ze past liever voordat ze iets koopt. “Hergebruik van spullen en kleding helpt mee om de aarde niet te vervuilen. Er hoeven geen nieuwe grondstoffen te worden verwerkt om dit te maken, het is al gemaakt’’, legt Kathinka uit. Aan zowel ‘biologisch’ als aan ‘kringloop’ hangt vaak een ‘geitenwollensokken’ imago. Maar ook in de kringloopwinkels hangt veel eigentijdse kleding. Op ’t Leeuweriksveld zie je dit imago dan ook niet terug. Het gaat om de balans tussen gezond en comfort. En daarbij rekening houden met de natuur.

Het is dus niet zo dat er geen koffiezetapparaat of computer te vinden is hier.

maan.” Bij de kosmische methode wordt er uitgega anvan de standen van de maan en het sterrenstelsel. Zo zijn er dagen waarop er veel kosmische waarden in de grond stralen.

Op deze manier hebben groenten dan veel energetische waarde, meer dan wanneer je ze op ieder willekeurig moment zou oogsten.

“Hergebruik helpt mee om de aarde minder te vervuilen”

Het bedrijf van Wouter en Kathinka draagt het Demeter keurmerk. Een voorwaarde voor het mogen voeren van dit keurmerk is het gebruik maken van de preparaten. Bij veel bedrijven met dit keurmerk wordt wordt gekeken naar de stand van de maan om de meest geschikte oogst en zaaidagen vast te stellen. Op deze boerderij gebruiken ze dat niet. “Je moet vooral in de gaten houden wat voor jouw bedrijf het beste werkt’’, stelt Kathinka. “Wij kijken meer naar de regen en de zon, dan naar de

Trend Biologisch en biologisch-dynamisch wordt steeds populairder. “Mensen willen weten waar hun voedsel vandaan komt’’, aldus Wouter. Het bedrijf krijgt dan ook steeds meer klanten. Uiteenlopend van jonge moeders met kinderen tot ouderen die de pure smaak van groenten missen. Maar niet alleen bij het bedrijf van de familie Kamphuis is de trend zichtbaar. Er komen steeds meer kramen op markten die biologische producten verkopen, in de supermarkt zijn biologische groenten te verkrijgen. Ook wordt het steeds drukker bij de biologische supermarkten. Steeds meer mensen worden zich bewust van hun eten en hebben best iets meer over voor hun gezondheid zo blijkt als we ’s middags klanten van de boerenwinkel bij het bedrijf ondervragen.

In de middag is de boerderijwinkel open. Bij de deur staat een krat met knaloranje pompoenen. Het is druk, de koelcel staat vol met mensen die groenten uitkiezen. De meeste klanten komen speciaal voor de groenten.

Maar ook veel mensen kopen aanvullende producten zoals groenten- en vruchtensappen. Het palet van groenten en fruit ziet er aantrekkelijk uit. Er liggen tomaten, courgettes, bananen en sinaasappels. Bij elkaar zorgen ze voor een kleurrijk geheel. Aan de andere kant bij de kassa staan de houdbare producten op planken uitgestald.

Naast de deur van de koelcel staan twee koelkasten, hierin liggen vlees en zuivelproducten.

Krachtiger Veel klanten van ’t Leeuweriksveld komen hier al sinds de start van het bedrijf, vijf jaar geleden. Wouter en Kathinka zijn al tien jaar bezig met hun bedrijf, maar op verschillende plekken.

Vijf jaar terug hebben ze deze plek gevonden. Als we aan één van de klanten vragen waarom ze e

Persoonlijk Z U I V E R biodynamische groenten eet heeft ze een duidelijke mening. “Het is tien keer lekkerder en krachtiger dan groenten uit de supermarkt”, zegt de blonde vrouw die Ella heet. Ze is erg te spreken over de winkel en koopt al haar groenten hier. “Laatst ging ik bij de patatboer een frietje halen, maar dat smaakt toch duidelijk minder. Hier aardappels kopen en zelf patat maken geeft veel meer smaak en is nog leuk ook.” Ze pakt haar spullen in en rijdt op haar glimmende fiets het erf af.

Een groot aanbod in de boerderijwinkel van ‘t Leeuweriksveld.

“Het is tien keer lekkerder dan groenten uit de supermarkt” Langzaam keert de rust weer terug in de winkel, het drukste moment is voorbij. Buiten bij de boerderij beginnen de kippen te tokken en eenden te kwaken. Sander komt de winkel uitlopen.

Hij heeft een boodschappentas vol groenten en andere producten Hij doet al zijn boodschappen hier. “Ik leef al tijden biologisch verantwoord, al zo lang als ik mijn vrouw ken’’, zegt hij. “Als je hier koopt hoef je niks weg te gooien, het is kraakvers en blijft heel lang goed.” Over de service van Wouter en Kathinka is hij erg tevreden. “Als je iets wilt hebben wat nog niet in de winkel te koop is zoeken zij voor je uit of het mogelijk is dat te bestellen, erg fijn.”

Na ons gesprek verlaten ook wij de boerderij, heel wat kennis en een bos rapensteeltjes rijker. De volgende klant komt dan net naar de winkel toelopen.

Voor ons rest alleen nog de vraag, hoe we de rapensteeltjes gaan klaarmaken.

Wokken of als stamppot? ¾

6 Biodynamische boerderijen in Nederland op een rijtje

Als Ella wegfietst heeft Marian, een stevigere hippe vrouw, net afgerekend in de winkel. Ze stond al een poosje in de winkel te zoeken naar producten.

“Ik ben pas drie maanden geleden begonnen met biologisch eten en gisteren vertelde een vriendin over dit bedrijf. Ik ben vandaag meteen maar gaan kijken”, vertelt ze enthousiast.

“Omdat ik ziek ben eet ik geen snoep of andere snacks meer. Daarom ben ik bereid best iets extra’s neer te leggen voor gezonde groenten die ook nog eens beter zijn voor de natuur.” Ze vraagt Wouter naar de groenteabonnementen die ’t Leeuweriksveld aanbiedt, en naar de online winkel. Misschien dat ze zo’n abonnement neemt, maar zelf iets uitkiezen vind ze ook wel handig.

De boerderij is weer een klant rijker.

’t Leeuweriksveld Wilhelmsweg 69 (inrit Zandzoom) 7814 VE, Emmen Tel.: 0591-381445 Email: info@leeuweriksveld.nl Website: www.leeuweriksveld.nl

Loverendale Oranjezonweg 1 4356 EH, Oostkapelle Email: jos.pelgrom@loverendale.nl Website: www.loverendale.nl Heeft ook een eigen merk in natuurvoedingswinkels.

De Hooge Weyer Vestjenshoek 3 6095 NT, Baexem Tel.: 0475-0452856 Email: dehoogeweyer@solcon.nl Website: www.dehoogeweyer.nl

De Horsterhof Horsterstraat 1 6921 AM, Duiven Tel.: 0316-0262604 Email: info@horsterhof.nl Website: www.horsterhof.nl

Biologische boerderij De Hoop De Wilgen 7 9148 BB, Hiaure Tel.: 0519-297680 Email: sjoerddehoop@zonnet.nl Website: www.biologischeboerderijdehoop.nl

Stadshoeve Zunderdorpergouw 29 1027 AT, Zunderdorp (Amsterdam) Email: stadshoeve@gmail.com Website: www.hoevehutten.nl

9

ZUIVER

Leven

Ecogadgets Door Michiel Gritter

LED-waterverbruikindicator Voor degenen die hun kraan ongemerkt te lang open laten staan biedt de LEDwaterverbruikindicator een uitkomst. Dit is een opzetstukje dat je op je kraan plaatst. De indicator geeft na de eerste vijftien seconden dat de kraan openstaat een groen licht. Na vijftien tot twintig seconden wordt het licht geel. Na twintig tot vijfentwintig seconden verandert de kleur in rood en daarna gaat het licht knipperen. Met deze LED-waterverbruikindicator zul je de kraan niet gauw meer lang voor niets laten stromen. Bovendien voorziet de indicator zichzelf van stroom door een ingebouwde waterturbine. De gadget is voor €17,95 te koop op Bespaarbazaar.nl

Coronabierglazen Wie zegt dat bier drinken niet op een ecologisch verantwoorde manier kan? Op Ditverzinjeniet.nl vind je een glazenset gemaakt van twee gerecyclede Coronabierflessen. Je drinkt je bier zo uit de onderkant van de fles. Perfect om je vrienden mee te imponeren. Voor €24,95 is de set met twee glazen te bestellen.

Laat dat biologische biertje maar komen!

10 Solarinsecten Leerzaam en leuk voor de kids: insecten die op zonne-energie werken. Deze spinnen of kakkerlakken gaan vanzelf lopen als je ze in de zon zet. Door de zonne-energie vibreert het kleine ingebouwde motortje en beweegt het insect. Op deze manier kunnen kinderen op speelse wijze leren hoe het licht van de zon kan worden omgezet in energie. De Solarinsecten zijn per stuk €6,95 en verkrijgbaar op Ditverzinjeniet.nl

Standby Indicator We doen het allemaal weleens: de computer of televisie in stand-by zetten, zodat je er na een tijdje weer gauw mee aan de slag kunt. Wat veel mensen echter niet weten, is dat een apparaat in stand-by nog behoorlijk wat energie kan slurpen. Dat merk je vervolgens weer op je energierekening. Hiervoor biedt de Standby Indicator een oplossing. Je plugt een apparaat in en vervolgens meet deze gadget hoeveel stroom het apparaat in stand-by gebruikt.

De standby Indicator is voor €10,95 te koop bij Energiewinkel.com

Bewegingssensor Een handige gadget waarmee je flink wat energie kan besparen: de bewegingssensor. Dankzij dit apparaatje hoeft het licht niet meer constant te branden. Zodra je binnen vijf meter van de sensor komt gaat het licht aan en wanneer er geen beweging meer is gaat deze automatisch weer uit. Ook kun je de sensor zo instellen dat de lamp alleen reageert op beweging wanneer het donker of schemerig is. In de bewegingssensor passen spaarlampen tot maximaal twintig watt en eventueel ook gloeilampen tot maximaal zestig watt.

Voor €14,95 koop je de gadget op Bespaarbazaar.nl

Column

ZUIVER

Mijn droom voor de mensheid “Zo. Dus jij eet biologisch? Nou, ik ben ook heel biologisch hoor! Puur natuur dit allemaal.”

Ik glimlach, maar reageer niet op zijn ‘gevatte’ opmerking. Hij is niet de eerste en zal zeker niet de laatste zijn die geen idee heeft hoe hij moet reageren op mijn idealen.

Ik ben een idealist. Een student die biologisch eet. Niet af en toe een pak yoghurt of een tomaat. Nee. Alle levensmiddelen die ik voor mezelf aanschaf zijn biologisch. En daar word ik meer dan eens vreemd op aangekeken. Want biologisch is toch een luxeproduct?

Voor mensen met een bovenmodaal inkomen die van gekkigheid niet meer weten wat ze met hun geld moeten? Nou, niet dus. “Maar Sanne, hoe doe je dat dan?” Nou, gewoon...

Of erger nog: “Ik vind het heel goed dat je dat doet Sanne, maar persoonlijk vind ik het echt te duur.”

Een wijze man zei ooit: “Be the change you want to see in the world.” Het is natuurlijk fantastisch dat ik een pluim krijg omdat ik dagelijks de keuze maak om mijn geld uit te geven aan biologisch voedsel. Maar het steekt mij dat anderen, hoe trots ze dan ook zijn op mij, het niet zo nodig vinden. En vooral: dat het zo zonde zou zijn, van hun dierbare geld.

We lijken de neiging te hebben om altijd maar beter, mooier en vooral meer te willen.

Hebben. Hebben, hebben, hebben. Daarom sleutelen we aan gewassen, strooien we goedkope nepmest over onze planten en vernietigen we jaarlijks tonnen te kromme komkommers.

En kan dat ons iets schelen? Nee. Nee natuurlijk niet. Hallo, hoe moet ik in vredesnaam twee keer per jaar op vakantie als al mijn geld in peperdure boodschappen gaat zitten?

Een koe hoort te grazen. In een weiland vol knapperig groen gras. Daar is een koe voor gemaakt. Een koe is geen zichzelf voortplantende, diarree poepende melkmachine. Geen zakkenvuller. Een koe heeft evenveel recht op een waardig leven als ik. Ik wil dat mijn appel de zon heeft voelen schijnen op haar blozende schilletje. Dat ze is gegroeid in de wind en in de regen. En er mag van mij gerust af en toe van het appeltje gesnoept worden.

Door het kleine rupsje met reuzehonger. Want een rups heeft evenveel recht op eten als ik.

Hoofdschuddend kan ik denken aan de mensen die ik sprak. Die mij duidelijk lieten weten niet geïnteresseerd te zijn in mijn visie. “Aan bespoten eten is nog nooit iemand dood gegaan toch?”. Ik kan dat wel begrijpen. Want waarom zou je iets veranderen als alles goed is zoals het gaat? Maar ik vraag me oprecht af: gaat het wel zo goed?

Er wordt blindelings vertrouwd op uitspraken en onderzoeken van de politiek en de wetenschap. Een ieder die vraagtekens zet bij de betrouwbaarheid van deze twee bronnen wordt al snel aan de schandpaal genageld. Ik weet dat ik de waarheid niet in pacht heb en ben me ervan bewust dat voor zowel biologisch als regulier wel iets te zeggen valt. Maar geen enkele bron heeft de absolute waarheid.

En daarom heb ik een droom. Een droom die niet gaat over het bekeren van de mensheid tot biologisch. Ik ben niet de messias, geen zendeling en ook geen Maarten Luther King. In mijn droom besprenkel ik de mensheid met kleine druppeltjes bewustzijn. We zijn allemaal bewoners van moeder aarde. En dankzij alle schoonheden die zij ons biedt kunnen wij leven. In mijn droom zijn we eindelijk weer dankbaar voor alles wat ons gegeven is.

Liefs,

Sanne

11

ZUIVER

Leven

Duurzame kleding hoeft helemaal niet duur Biologische kleding heeft haar geitenwollensokkenimago van zich afgeschud. De bamboeblouse is hip, het hennephemd is cool.

En het mooiste van alles: eerlijke kleding is gewoon betaalbaar.

Door Akke Boonstra

A

an de Haarlemmerstraat in Amsterdam verscheen enkele jaren geleden een winkel waarin kledingstukken hangen met elk een eigen verhaal. ‘Nukuhiva’, is de naam.

De winkelketen is een idee van Floortje Dessing: mode verkopen die eerlijk is.

Duurzaam. Fair trade. Genoemd naar een eiland in de Polynesische archipel, waar de 3-op-reis-presentatrice zich ooit verwonderde over het respect van de bevolking voor de natuur. Verkoopster Femke Westerhof: “in deze winkel verkopen we dan ook kleren die op een eerlijke manier gemaakt zijn, dat is

dingstukken wat betreft uiterlijk nog nauwelijks van elkaar. Niet langer zijn het de geitenwollensokkendragers die zich druk maken over duurzame kleding. Het tijdperk waarin duurzame kleding oubollig gevonden werd, is voorbij.

En daar is Dubbeld blij mee. Ze wijst op de gevolgen van reguliere kledingproductie. “Kledingproductie zorgt dikwijls voor milieuvervuiling. Afvalwater dat vrij komt bij de productie, zorgt voor sterk verontreinigde rivieren. Ook voor mensen

12

Inti Femke Westerhof toont het vest dat gemaakt is van Alpacawol. Warm en zijdezacht. Het is een product van het Nederlandse modemerk Inti. “Uit Ecuador. De plaatselijke bevolking produceert de truien: ze zorgen voor het alpacawol en bewerken het op een wijze die goed is voor de natuur.

Ze gebruiken geen chemische stoffen, alleen natuurlijke grondstoffen, zoals plaatselijke kruiden.”

De plaatselijke bevolking in Ecuador werkt voor het modemerk Inti. Vrouwen breiden de kleding en hangen aan ieder product een kaartje. Zo kan de koper opzoeken door wie en hoe het product gemaakt is. “Dit is dus een goed voorbeeld van hoe een kledingmerk rekening houdt met mens en natuur.” Kledingstukken krijgen een gezicht.

Steeds meer klanten

Lynsey Dubbeld, auteur van het boek ‘Mode voor morgen’ goed voor zowel mens als natuur.”

Dat die formule aanslaat bij het Amsterdamse winkelpubliek, blijkt uit het aantal keren dat de winkeldeur geopend wordt. Hoe een fris najaarswindje naar binnen waait en de klant een vastbesloten uitdrukking op het gezicht heeft zich daartegen te kleden.

Daar zullen ze vast en zeker in slagen, want aan de rekken hangen dikke vesten. Gemaakt van alpacawol. Ernaast een regenjas gemaakt van gerecyclede frisdrankblikjes.

Mens en natuur Volgens Lynsey Dubbeld, schrijfster van het boek ‘Mode voor morgen’, verschillen ‘eerlijke’ en ‘oneerlijke’ kle-

is het slecht: in de kledingindustrie vindt vaak veel kinderarbeid plaats.

Fair fashion is een goed alternatief om omstandigheden voor mens en natuur te verbeteren.”

De trendanalist merkt op dat er twee soorten van fair fashion zijn. Het ene merk richt op betere omstandigheden voor werknemers in lagelonenlanden. De andere vorm van ‘eerlijke kleding’ richt zich meer op het milieu. “Milieubewuste modemerken besteden dan meer aandacht aan de materiaalkeuze. Ze gebruiken milieuvriendelijke grondstoffen en verf.

Maar je ziet dat consumenten dat eerste aspect, het menselijke aspect, het belangrijkst vinden.”

Animo voor duurzame en eerlijke kleding kwam op in de jaren ‘90, toen er volgens Dubbeld structureel aandacht kwam van bedrijven en organisaties.

Die trend duurt voort tot heden en wordt alleen maar sterker. “Dat is positief voor de populariteit van duurzame en eerlijke kleding.”

“Je betaalt voor de marketing” Volgens Femke Westerhof van Nukuhiva is de kleding in trek bij een steeds groter publiek. “Door de ramp in Bangladesh zijn mensen bewuster gaan winkelen.” Nadat de kledingfabriek in Bangladesh instortte en aan meer dan 900 mensen het leven kostte, merkte Westerhof dat mensen zich meer gingen interesseren in de duurzame kleding van Nukuhivia. De winkel trekt steeds meer klanten. e

Leven

te zijn

bewuster omgaan met kleding ◊ Koop tweedehandskleding. De kringloopwinkel bij je in de buurt hangt er vast vol mee. ◊ Maak je eigen kleding! Dat kan met

ecologische stoffen.

Op Allesduurzaam.nl kun je zien waar je die kunt vinden.

Er komen vooral telkens meer jonge mensen. “Maar mensen zetten uiteraard niet meteen hun hele garderobe om in duurzame kleding. Ze passen hun kledingkast stapje voor stapje aan.”

Eén procent Toch is het volgens Dubbeld lastig om te onderzoeken of duurzame en eerlijke kleding werkelijk in opkomst is bij het grote publiek. Daar is onderzoek naar gedaan, maar vaak doen mensen andere dingen dan wat ze zeggen.”

Wel behoren duurzaamheid en eerlijke arbeidsomstandigheden tot één van de laatste aankoopcriteria. “Slechts één procent van de mensen vindt eerlijke of milieuvriendelijke productie het belangrijkste criterium. Consumenten kiezen kleding eerder op basis van de prijs en op basis van de pasvorm.”

Niet duur Toch hoeft eerlijke kleding niet beslist duurder te zijn dan ‘niet-eerlijke’ kleding. Westerhof laat enkele basic kledingstukken zien: “daar betaal je niet veel meer voor dan bij grote modehuizen.”

“Wanneer je een kledingstuk koopt, betaal je vaak niet voor de stof, maar voor de marketing”, legt Dubbeld uit.

“De productie van duurzame kleding is zeker duurder, vooral wanneer je dat in Nederland doet. Duurzame verf is bijvoorbeeld ook al duurder. Maar hogere productiekosten hoeven niet te leiden tot hogere verkoopprijzen als je bijvoorbeeld minder uitgeeft aan marketing.”

Nieuwe duurzame merken Daardoor is het geen wonder dat de grote kledingmerken inmiddels duurzame kledingstukken aanbieden.

Voor een heel aantrekkelijk prijsje.

Duurzame kleding is niet hetzelfde als dure kleding, bewijzen merken

ZUIVER

◊ Koop multifunctionele kledingstukken ◊ Bestel duurzame kleding op internet. Sites als ecotex.nl en natuurstoffen.nl bieden kleding die gemaakt zijn van duurzaam materiaal.

◊ Koop gelabelde kleding. Duurzame

◊ Was spaarzaam: met de hand of op lage temperaturen

en fair trade draagt als het goed is een duidelijk label: Made-by of Max Havelaar.

◊ Was met een ecologisch wasmiddel

als H&M en WE daarmee. Dubbeld: “Maar veel duurzame merken zijn nog klein. Het zijn startende, jonge bedrijven, die hard moeten knokken om te kunnen blijven bestaan. Dat is dus puur financieel. Ze hebben nog niet de merkbekendheid die H&M wel geniet, waardoor ze nog niet op grote schaal kunnen werken.”

Nieuwe methoden Dubbeld merkt in ieder geval dat steeds meer kledingmerken aandacht besteden aan duurzame en eerlijke mode, steeds meer bedrijven denken daarover na. “En het ene bedrijf richt zich meer op de werkomstandigheden, het andere juist meer op biologische en milieuvriendelijke materialen.

Vezels worden immers ook steeds duurder.”

Het valt Westerhof op dat er steeds meer kledingstukken met speciale grondstoffen de winkel binnenkomen.

“Dit blouseje bijvoorbeeld, is gemaakt van Tenson. Het nieuwste van het nieuwste: stof gemaakt van eucalyptus. Het is heel zacht en past zich aan aan je lichaamstemperatuur. Ideaal.”

Ernaast hangt een regenjas, gemaakt van gerecyclede blikjes. Een strak model, maar het prijskaartje staat de gemiddelde regenjasgebruiker niet toe zijn cape bij beter weer op de bagagedrager achter te laten.

Er is geen eenvoudige oplossing voor duurzame en eerlijke kleding. Je kunt zeggen dat het katoen eerlijk is, want het is goed voor het milieu, maar je haalt het toch uit Azië, want we kunnen in Nederland geen katoen produceren.

Duurzaam is ook niet per definitie anders en wordt niet per definitie op een andere plek gemaakt.”

Volledig duurzame merken bestaan dan ook niet: volledig duurzame en eerlijke kleding is simpelweg onmogelijk. “Modemerken kunnen nog zo mooi op een lijstje staan bij duurzame en verantwoorde merken, maar je hebt natuurlijk nooit een merk dat helemaal duurzaam is. Ik denk ook dat geen enkel merk dat van zichzelf zal beweren.” Maar bedrijven kunnen er volgens Dubbeld wel meer op letten: een oogje in het zeil houden bij zowel de productie als bij de afvalverwerking.

En het maakt natuurlijk uit op wat voor manier de consument uiteindelijk met je kleding omgaat.”

Westerhof van Nukuhiva is positief over de materialen waarvan en de methoden waarop men tegenwoordig kleding maakt. “Bovendien merk je dat mensen steeds bewuster met duurzame kleding omgaan. Ze denken er meer over na. En dat is positief.” ¾

Een illusie Tot slot: is het werkelijk mogelijk om mensen milieuvriendelijke kleding te produceren? “Nee”, antwoordt Dubbeld. “Een kledingstuk kan niet volledig duurzaam zijn.”Nukuhiva aan de Haarlemmerstraat: een winkel met alleen maar fair trade kleding

13

ZUIVER

Eten

Van trend naar hype

Superfoods ongekend populair Je kunt geen tijdschrift meer openslaan, of er staat wel iets over zogenaamde superfoods in. Doutzen Kroes post regelmatig foto’s op haar instagram van sapjes met tarwegras, chiazaad of een yoghurt met goji-bessen. Oprah Winfrey liet in haar show weten dat ze dol is op de superfoods en de natuurwinkels verkopen steeds meer van deze gezonde vitaminebommen. superfoods: waarom is het zo’n hype?

Door Esmée Bakkenes

U

de gezondheid. Zo bevatten ze veel vitaminen, mineralen, anti-oxidanten en nog veel meer”, vertelt Jesse Van der Velde van de website Superfood.nl.

Hij werkt bij deze website die al sinds

“Nu ik dit heb ontdekt, kan ik niet meer zonder”

ontbijt of tussendoor

Hennepzaad smoothie

14

it een onderzoek van 24woman onder een groep vrouwen blijkt dat steeds meer vrouwen gebruik maken van de zogenaamde superfoods. Zo waagde in 2012 nog maar 11 procent van de vrouwen zich regelmatig aan deze trend, in 2013 is dit gestegen naar 33 procent. Inmiddels kan er dus wel gesproken worden van een hype. Maar wat zijn superfoods eigenlijk precies?

“Superfoods is een benaming voor producten die natuurlijk zijn. Ze zijn in de natuur gevonden of ze worden biologisch gekweekt. Maar wat ze echt de naam ‘super’ geeft, is het feit dat ze hele gunstige effecten hebben op

2001 de superfoods verkoopt. “De geschiedenis van deze producten gaat ver terug in de tijd. Zo zou Boeddha hebben geleefd op één hennepzaadje per dag en konden krijgers van vroegere stammen de strijd aan wanneer ze

chiazaad hadden gegeten”, legt Van der Velde uit. Hij merkt dat deze natuurlijke wondermiddeltjes steeds vaker over de toonbank gaan. “Steeds meer mensen hebben deze pareltjes ontdekt.”

Alleskunners Wie zich wil wagen aan het toevoegen van superfoods in zijn of haar maaltijden, hoeft er helemaal niet zo veel moeite voor te doen. “Je kunt de producten aan heel veel maaltijden toevoegen. Zo kun je goji-bessen of chiazaad door de yoghurt gooien, of tarwegras toevoegen aan een smoothie. Het zijn echte alleskunners”, legt van der Velde uit.

Uit hetzelfde onderzoek van 24women blijkt dan ook dat de meeste e

Wat heb je nodig?

2 kopje ongepeld hennepzaad Eventueel mespuntje stevia Snufje Himalayazout 2 cm gember 2 ½ kopje water 3 ongeschilde appels in stukjes 1/4 theelepel kaneel

Hoe maak je het?

Laat de hennepzaad ongeveer acht uur weken. Vermaal het daarna op hoge snelheid in een blender. Zeef het vervolgens in een notenzak en doe het nogmaals in de blender. Tenslotte de overige ingrediënten erbij en zet de blender nog even aan totdat het mengsel lekker smeuïg en glad is.

Bron: www.ekoplaza.nl

Eten

2/3 kop cashewnoten 1/3 kop havervlokken 3 el kokosnectar of honing 1 tl vanillepoeder Snufje roze Himalayazout 2 el cacaopoeder Gojibessen en/of geraspte kokos, ter garnering

Hoe maak je het?

Bron: www.superfood.nl

Maal de cashewnoten in een blender of keukenmachine totdat het een soort meel is. Voeg dan de

vrouwen die superfoods gebruiken, ze toevoegen aan hun ontbijt.

Verslaafd Gebruikers van de gezonde natuurvoedingsmiddelen zijn dolenthousiast.

Marieke Zanger (34), gebruikt nu al enkele jaren chiazaad, hennepzaad, incabessen en meer van deze producten.

“Voordat ik dit at, was ik vaak moe en had ik weinig energie. Ook had ik vaak last van kwaaltjes. Sinds ik gezonder ben gaan eten en de superfoods heb toegevoegd aan mijn maaltijden, is dit echter verleden tijd”, lacht Zanger.

Annemieke Leusink ontdekte nog maar een paar maanden geleden de producten maar is er al helemaal eraan verslaafd. “Ik zit er gewoon lekkerder door in mijn vel en ik ben veel fitter. Nu ik dit eenmaal heb ontdekt, kan ik niet meer zonder.”

Maar waardoor zijn superfoods dan zo’n hype geworden? Volgens Van der Velde hebben consumenten steeds meer behoefte aan natuurlijke, gezonde producten en willen ze weten hoe die producten gemaakt worden.

“Wanneer je superfoods eet, weet je zeker dat dit uit de natuur komt of op een biologische manier is gekweekt.

Ook zijn steeds meer mensen bewust bezig met gezond eten en daar passen de superfoods goed bij”, meent Van der Velde.

Kritische noot Niet iedereen is echter enthousiast over deze gezonde alleskunners. Er zijn ook kritische geluiden te horen over de superfoods. Volgens prof. dr.

Martijn Katan, hoogleraar voedingskunde aan de VU is het een hype die gericht is op het wegnemen van angst

havervlokken toe en maal deze ook kort even mee. Doe vervolgens de nectar of de honing, vanille en carobe- of cacaopoeder erbij en zet de blender aan totdat zich een deeg vormt. Schep dit deeg over in een kom of op een bord en kneed het deeg nogmaals met de handen goed door. Vorm balletjes (ongeveer 15 stuks), druk ze plat tot koekjes en versier ze met goji-bessen.

Laat de koekjes eventueel een uur opstijven in de koelkast of eet ze direct op. In een afgesloten pot zijn de koekjes een paar dagen houdbaar.

bij de mensen. “In de laatste decennia krijgen we steeds meer aandacht voor wat er nou eigenlijk op ons bord ligt. Iedereen wil een gezond, lang leven. Tegelijkertijd komen er steeds meer enge verhalen naar boven over het reguliere voedsel dat we eten. Hierdoor worden mensen angstig en dus grijpen ze naar producten die natuurlijk en gezond zijn of claimen dat ze gezond zijn. Zo hoor je bijvoorbeeld veel verhalen over kunstmest in de landbouw en dat dat slecht zou zijn voor de groenten en fruit, terwijl daar helemaal geen wetenschappelijk bewijs voor is. Veel consumenten besluiten hierdoor om terug te grijpen naar natuurlijke producten. De aanbieders van de superfoods spelen hier handig op in, met als gevolg dat de voedingsmiddelen massaal worden ingeslagen.”

Hij voegt eraan toe: “Bovendien moet je aardig diep in de buidel tasten wanneer je deze producten aan wilt schaffen. Zo betaal je zo’n zeven euro voor 250 gram chiazaad en voor dezelfde hoeveelheid goji-bessen betaal je zo’n negen euro. superfoods betekent superwinst”, meent Katan dan ook. “Het is een hype waar iedereen aan mee wil doen en daar spelen producenten en winkels dan ook handig op in. Goed, je zult er niet slechter van worden, maar het echte nut ervan is ook zeker niet bewezen.”

De meningen over de effecten van de superfoods zijn dus verdeeld. Het is ieders eigen keuze of hij of zij superfoods wil gebruiken. Wij van Zuiver zeggen: probeer het eens een keer en kijk of je verschil merkt! ¾

Chocoladekoekjes met Goji Bessen & kokos

Wat heb je nodig?

ZUIVER

“Superfood is superwinst” Wil je meer lezen over superfoods?

Koop dan het boek Superfoods, van David Wolfe. In dit boek staat alles over de 17 populairste superfoods in de wereld. Te koop voor 27,50 euro bij onder andere bol.com

15

ZUIVER

Eten

Clash of the cakes Het eten van biologisch voedsel is normaal voor de lezers van Zuiver. Veel medebewoners van deze aardbol eten regulier voedsel en weten niet hoe biologisch voedsel smaakt. Om het verschil in kaart te brengen bakken we twee cakes. Uit het onderzoek zal moeten blijken of het biologische voedsel in de smaak valt bij de niet biologische eters. Welke cake zal het beste scoren?

Biologis ch cakemix e cake prijslijs t

roombo ter €2 ,78 eieren(4 x) €2,1 8 €0,96 Regulie re cakemix cake prijslijst

roombo ter €0 ,93 eieren(4 x) €1,1 9 €0,59

Door Patrick Kieftenbelt

D

16

e 50- jarige Freddy Evers en de 51-jarige Sonja Evers wachten samen met hun zoon Roberto op de beide cakes. Alle drie eten ze niet biologisch. De verwachting is dat ze goed het onderscheid kunnen proeven tussen beide. Voordat de drie panelleden aan het smulproces kunnen beginnen moeten er ingrediënten worden gekocht.

Voor de reguliere cake worden de ingrediënten gehaald bij één van de goedkoopste supermarkten van Nederland. Het is een puinhoop in de winkel. Dozen met cakemix staan hoog opgestapeld waardoor het lastig is om een pak mix te vinden waar een goede houdbaarheidsdatum op staat.

Vervolgens liggen ook alle eieren door elkaar waardoor het een puzzel wordt om vier plofkip eieren uit te zoeken.

Gelukkig is de roomboter wel makkelijk te vinden waardoor we snel naar de kassa kunnen. Voor iets meer dan drie euro kan de cake gebakken worden.

Eenmaal in de keuken aangekomen worden de eerste verschillen snel duidelijk. De biologische cakemix is grauwer van kleur. Er lijken meer ingrediënten in de mix aanwezig te zijn.

Een blik op de verpakking leert dat dit niet het geval is. Het mixen van beide producten zorgt ervoor dat de mix die ontstaat erg papperig is.

Toch blijft het biologische product minder lang aan de mixer kleven. Voordat de beide cakemixen in de bakblikken gaan proef ik even. De biologische mix is zoet, het glazuur spat nog net niet van je tanden. De reguliere smaakt eigenlijk nergens na. De suiker lijkt totaal verdwenen waardoor er een lege smaak overblijft. Het beslag van de biologische cake is dus in het voordeel. De stand komt daarmee op 1-1.

Een paar uur later loop ik de biologische supermarkt binnen. Het contrast is groot. Alles ziet er schoon en geordend uit. Er zijn vriendelijke medewerkers aanwezig die de klanten graag helpen. Het contrast op de kassabon is ook groot. Ditmaal niet in het voordeel van de biologische supermarkt.

We betalen ruim zeven euro voor biologische cakemix, roomboter en eieren. We houden de tussenstand bij op het scorebord. De reguliere cake gaat aan de leiding, 1-0.

Als beide mixen in de bakblikken zijn gegoten gaan ze de oven in. De 150 graden warme oven zorgt ervoor dat het beslag van de normale cake uitzet.

De vorm verandert, in vergelijking met de biologische cake, totaal. Als beide cakes uit de oven zijn gehaald en een kwartier later afgekoeld zijn blijkt er direct verschil te zijn ontstaan.

De normale cake is nog nat aan de binnenkant waardoor die een papperig smaakje heeft. Bovendien is de cake erg zacht en is er absoluut geen

sprake van een knapperig korstje aan de bovenkant. Bij de biologische cake is dat wel zo. De binnenkant is goed droog en stevig. De bovenkant is mooi goud-geel gebakken en knapperig.

Het aanzien van de biologische cake is beter.

Met een 1-2 voorsprong gaat de biologische cake naar het testpanel.

Het testpanel krijgt beide cakes voorgeschoteld en ziet de verschillen tussen beide cakes direct. Echter weten zij niet welke cake biologisch en welke regulier is. De cake met het knapperige en goud-gele korstje wordt als de meest lekkere ervaren. Freddy Evers vertelt dat er meer smaak aan de cake zit. “Omdat het een cake is waar geen smaak aan toegevoegd is zoals chocola ben ik blij dat de smaak van suiker naar voren komt. Daardoor lijkt de cake completer en voller.” Zijn vrouw Sonja vult aan.

“De goud-gele cake is smeuïger, het lijkt erop dat de roomboter goed tot zijn recht komt bij deze cake.”

“Bah! Alles blijft plakken”

Gebakken verschil

“De biologische cake smaakt beter, dat had ik niet verwacht”

Zoontje Roberto neemt als eerste een hap van de reguliere cake. Het is voor hem erg aantrekkelijk dat hij een grote, wat lompe, hap kan nemen van de nogal groot afgesneden plakken. ‘Bah!’ roept hij na één hap. Zijn uitleg liegt er niet om. “Alles blijft aan mijn kiezen plakken. Je kan dat ding niet eens normaal eten.” Sonja en Freddy vinden de tweede cake ook erg droog. “Er zit minder smaak aan deze cake. Doordat je de suiker bijna niet proeft zit er geen smaak aan de cake. Een flinke dosis slagroom zou niet misstaan”, aldus Freddy. e

Eten

ZUIVER

Blind kiezen Het proefpanel moet uiteindelijk aangegeven welke cake biologisch is. Alle drie geven ze aan dat de droge cake, die erg zacht is en in de kiezen vast blijft plakken wel biologisch moet zijn.

De gedachten achter deze keuze heeft louter met het vooroordeel van de drie te maken. “Ik heb wel eens gehoord dat er aan biologisch eten minder smaak zit”, zegt Sonja. Ze kijken toch enigszins verbaasd als ze horen dat de knapperige cake met het goud-gele korstje biologisch is. “De biologische cake smaakt veel beter en dat had ik nooit verwacht. Nu ik weet dat biologisch eten zelfs beter kan smaken dan ons ‘normale’ eten, wordt het tijd dat we meer biologisch gaan eten”, aldus Freddy en Sonja.

De winnaar

Foto’s: Patrick Kieftenbelt

De biologische cake komt als glorieuze winnaar uit de strijd. De reguliere cake kleeft aan je kiezen vast en smaakt eigenlijk nergens na. Aan de biologische cake kleeft een prijskaartje.

Toch waren de reacties positief en vooral omdat het voedsel beter smaakt moet dat een stimulans zijn voor het nuttigen van biologisch voedsel. De biologische cake wint de clash of the cakes. ¾

Mixen van het mengsel voor de biologische cake

17

Het mengsel voor de reguliere cake in het bakblik gegoten.

Biologische cupcakes klaar om de oven in te gaan.

Nu een uur wachten op het resultaat.

Het groeit, bloeit e Producten uit de eigen streek of zelf gekweekt consumeren, tegenwoordig ontzettend hip. Maar het kan nog veel hipper. Oogsten zonder zaaien, oftewel wildplukken in het bos. Lukt dat ook echt? Onze redactrice ging op onderzoek uit.

Door Florien Haverkort

18

T

wee kinderen, een lijstje met giftige planten en een bos. Meer is er niet nodig om een middag plezier te hebben en er ook nog iets nuttigs mee te doen. Kinderen vinden het struinen door de bossen heerlijk, ze zien van alles en willen het liefst van alles proeven.

Gaan!

Dat kan ook prima, zo ondervond ik zelf. Een bos is zo gevonden, twee leuke kinderen die mee willen om dingetjes uit de natuur te proeven ook. Samen gingen

we dan ook naar het bos, om een stukje te wandelen en om te kijken wat nou echt lekker is om te eten.

De kinderen vonden het een waar avontuur. De eerste vraag was of echt alles geproefd mocht worden. Helaas moest ik ze meteen teleurstellen. Maar dat gaf gelukkig niks, nadat ik had uitgelegd dat we ook eten mee naar huis konden nemen.

Na een lekker stuk wandelen kwamen we wat dieper in het bos. Daar kon ons plukavontuur

eindelijk beginnen. We begonnen druk te zoeken naar plantjes en vruchtjes, maar in eerste instantie konden we niks vinden wat ons eetbaar leek.

Paddenstoelen Toch liepen we na een tijdje struinen tegen een aantal paddenstoelen aan. “Die kunnen we niet eten, daar zitten kabouters in�, hoorde ik naast me. En inderdaad, hij stond op mijn papier met niet-eetbare dingen. Het was een giftige vliegenzwam, dus niet eetbaar. Gelukkig maar voor de

Persoonlijk

ZUIVER

en je kunt het eten

19

Foto’s: Florien Haverkort

kabouters, bedacht ik me later.

Iets verderop zagen we een groep kleine paddenstoeltjes bij elkaar.

Weer pakten we het lijstje erbij.

“Ja, dit kunnen we plukken!”, hoorde ik enthousiast naast me.

En inderdaad, we hadden eekhoorntjesbrood gevonden. Trots als drie pauwen liepen we verder, op zoek naar meer eetbaars.

Kriebelplant We werden er een beetje hebberig van, dus zochten we gestaag verder. We kwamen er tijdens het wandelen al heel wat tegen, maar

ineens hoorde ik iets naast me.

“Ah, ik zat aan een brandnetel.

Dat jeukt!” Ja, die jeuken. Maar, je kunt ze ook eten! Na een aantal brandnetels geplukt te hebben, dachten we na over wat we er nou precies mee konden doen.

“Ik heb wel eens brandnetelkaas gegeten hoor”, werd er stoer verteld. “En dat kriebelt helemaal niet in je mond.” Ook thee behoorde tot de mogelijkheden, evenals soep. Genoeg te doen dus met een plant die door veel mensen wordt vervloekt.

Bessen Vlierbessen zijn bessen die overal groeien, dus ook in het bos. We kwamen ze tegen, maar hebben ze niet geproefd. De ‘rauwe’ besjes zijn namelijk giftig. De besjes zijn wel te verwerken in jam en sap, daarvoor is het nodig om ze eerst te koken. Voor ons te veel werk, we hebben ze dus netjes laten hangen voor de vogels.

Bramen Ze zijn te koop bij de biologische groenteboer, maar je kunt ze ook vinden in het bos. e

ZUIVER

Peresoonlijk

“Ik wil volgende week weer!”

Wij zagen een heleboel bramenstruiken, maar helaas waren ze allemaal al leeggeplukt. Door de vogels waarschijnlijk, helaas. “Ik vraag wel of mama ze in de winkel koopt, het is niet erg dat ze op zijn”, werd gezegd.

Gelukkig maar, geen teleurgestelde gezichten dus.

Naam: Jorn Leeftijd: 11 jaar Hobby’s: Voetballen en in bomen klimmen Het bos in: “Ik vond het heel leuk.

Ik mocht niet zo heel veel proeven, maar we hebben wel heel veel gezien en bekeken. Ook hebben we veel eikels en kastanjes gevonden, daar hebben we poppetjes mee gemaakt.

Maar het was een hele leuke middag, ik wil volgende week weer!”

Eikels Het hele bos was bezaaid met deze kleine, ovale eetbare nootjes. Wie kent ze niet? Veel mensen weten niet dat ze eetbaar zijn, erg jammer. Pasta of koffie behoren onder andere tot de mogelijkheden. Koken, schil eraf halen, pureren en klaar!

We kwamen er zo ontzettend veel tegen dat we er een tas vol van mee konden nemen. De kinderen kwamen er snel achter dat er ook leuke spelletjes zijn om te doen met eikels. Op het hoedje kan je namelijk fluiten.

“FFFUUUUTTTT”, klonk het naast me.

Oorverdovend, maar erg leuk om je kinderen dit te leren.

20

Kastanjes Onze wandelroute was ten einde, dus we gingen weer op weg naar huis. Onderweg stuitten we op een kastanjeboom. Wat konden we daar nou mee?

We wisten het niet precies, dus we hebben de kastanjes maar meegenomen. Later bleek dat we de verkeerde kastanjes geplukt hadden, helaas. We hadden wilde kastanjes geplukt, terwijl

Naam: Jaëlle Leeftijd: 12 jaar Hobby’s: Schaatsen en volleyballen Het bos in: “Ik wilde gelijk mee. Om te kijken wat je kunt eten in het bos leek me ook wel een keer leuk om te doen. Wat ik jammer vond was dat we niet zoveel hebben gegeten, maar we hebben wel veel meegenomen wat je kunt eten.” we de tamme nodig waren. We kwamen erachter toen we de vorm eens beter bekeken. Wilde kastanjes zijn namelijk bol, tamme kastanjes zijn kleiner en platter. Wilde kastanjes zijn niet eetbaar, want die zijn giftig. Wel konden we er andere leuke dingen mee doen in combinatie met de eikels, zoals te zien is in het kadertje hiernaast.

Thuis aangekomen Eenmaal weer thuis, maakten we de

balans op. We ontdekten dat er eigenlijk heel veel te plukken viel in het bos en dat er eigenlijk best lekkere dingen vandaan gehaald kunnen worden. Het bos is een soort all you can eat buffet voor vegetariërs. Wel was het zo dat we goed ons best moesten doen om iets te vinden, het kwam ons niet zo aanwaaien ondanks de harde wind.

Het was een heerlijke ontdekkingstocht, een goeie tip om te doen op een saaie zondagmiddag! ¾

K N UTS E L T I PS U I T H E T B O S EIKELMANNETJE Benodigdheden 2 Eikels, satéprikkers, viltstift.

Neem een eikel en vier satéprikkers.

Steek de vier satéprikkers als armen en benen in het poppetje. Dit is het lijfje.

Steek een vijfde satéprikker in de bovenkant van de eikel en druk hier de tweede eikel bovenop. Dit is het hoofdje.

Pak de viltstift en teken een gezichtje op het hoofd en voilà, het eikelmannetje is klaar!

KASTANJE-EGEL Benodigdheden 1 kastanje, een viltstift, ongeveer 15 satéprikkers, een schaar.

BOSHERTJE Benodigdheden 1 kastanje, 1 eikel, vijf satéprikkers, een schaar.

Neem de kastanje en druk de satéprikkers er een voor een in op verschillende plekken. Kijk daarbij wat de mooiste kant is van de kastanje, deze kant houdt je vrij. Als alle satéprikkers erin zitten, knip je ze op ongeveer de helft af.

Teken dan met de viltstift een gezichtje op de vrij gelaten kant en klaar!

Begin met de kastanje en drie satéprikkers. Druk de drie satéprikkers zo in de kastanje, dat deze rechtop kan blijven staan. Pak dan de eikel en druk hierin twee satéprikkers, dit is het gewei. Knip de satéprikkers op ongeveer de helft af.

Neem een afgeknipte satéprikkers en druk die in de eikel.

Druk dit geheel nu in de kastanje en klaar!

Geniet van het moment

Advertorial

ZUIVER

‘ Een moment Even Heerlijk warm En alleen voor jezelf ’

Wat is er lekkerder dan een warm en geurend bad op een regenachtige dag, na natgeregend te zijn of na een lange boswandeling. Niets. En daarom heeft Dr. Hauschka een nieuwe lijn badoliën op de markt gebracht die stuk voor stuk weldadig zijn voor lichaam en geest en je even doen vergeten dat de herfst onomstotelijk zijn intrede heeft gedaan.

Amandel ‘Kalmeert en verzacht’

Moor Lavendel ‘Kalmeert en verzorgd’

Een zachte badolie met een warme, zoete geur. Voor het hele gezin en extra geschikt voor mensen met een droge huid.

Tip: amandel bad is ook zeer geschikt voor deelbaden (een hand- of voetenbad bijvoorbeeld).

Ontspannende Lavendel. ‘Moor’ is de benaming voor olie die gewonnen is uit turf.

Tip: heb je een sollicitatiegesprek? Voel je je leeggezogen door de mensen om je heen?

Begin of eindig de dag met een Moor Lavendel om dicht bij jezelf te blijven.

Citroen Lemongrass ‘Activeert en verfrist’.

Salie ‘Verwarmd en verfrist’

Een frisse badolie die verkwikkend werkt zowel voor, als na een lange werkdag.

Tip: Een fijne bijkomstigheid van deze badolie is de samentrekkende werking van citroen. Hierdoor is deze olie ook effectief is tegen cellulite.

Deze badolie reguleert de temperatuur van het lichaam zowel verwarmend als verfrissend en geschikt voor na het sporten.

Tip: salie reguleert de transpiratie en werkt preventief voor eelt en eksterogen, eczeem en vermoeide voeten.

Rozen ‘Harmoniseert en verzacht’.

Dr. Hauschka’s badoliën zijn zeepvrij en schuimen dus niet.

Een zachte badcrème met allure. Harmoniserend en geschikt voor het hele gezin.

Tip: Dr. Hauschka heeft twee badcrèmes. De andere badproducten zijn oliën. Het verschil is dat de crèmes een verkoelende en de olieën en verwarmende werking hebben.

Dosering: 3 dopjes voor 1 bad.

Al deze producten zijn ook voor onder de douche te gebruiken Daarbij is de dosering 7 druppels op een washandje.

Dr. Hauschka is verkrijgbaar bij gezondheidswinkels, Dr. Hauschka’s schoonheidsspecialisten en de grotere natuurvoedingswinkels. Voor alle verkooppunten kijk op: www.drhauschka.nl

ZUIVER

Leven

Halloween

Spannende spinneneieren

Door: Lisa Boonstra

De tijd van feest en bijgeloof, dat is Halloween. Gevierd in het vaak gure herfstweer aan het einde van oktober. Er wordt gedacht dat het feest is ontstaan door het Keltische nieuwjaarsfeest Samhain, waarbij mensen vreugdevuren ontstoken en iedereen kostuums droeg om ronddwalende geesten te weren. In de achtste eeuw heeft Paus Gregorius III 1 november aangewezen als de dag om heiligen te eren, Allerheiligen. Deze dag had een aantal tradities gemeen met het feest Samhain.

De avond ervoor, 31 oktober, werd bekend als ‘All Hallows’ Eve’ of de avond voor allerheiligen. Later werd dit Halloween. Door de jaren heen is Halloween geëvolueerd naar een evenement dat groot gedragen wordt in

de Amerikaanse gemeenschap mede door de kindvriendelijke activiteiten.

Een bekend fenomeen zijn de kinderen die verkleed langs de deuren gaan om snoepjes te halen, het bekende trickor-treating.

Bron: www.makeit-loveit.com De afgelopen jaren is Halloween bekender geworden over de hele wereld en wordt in steeds meer landen gevierd. Dagen worden korter, de nachten langer en mensen luiden het winterseizoen door samen te komen, al dan niet verkleed, en met snoepjes.

Deze zoetigheden zijn vaak niet heel gezond. Maar een gezonde traktatie maken voor een Halloweenfeest is makkelijk. Helemaal met de volgende ideeën. Ook leuk om te doen is een pompoen uithollen, de zogenaamde Jack’o Lantern.

Bananen-kokosspookjes 22

Wat heb je nodig: 6 hardgekookte eieren 6 grote zwarte olijven 4 eetlepels mayonaise 1,5 theelepel mosterd Eventueel wat paprikapoeder Zout en peper Wat moet je doen: Pel de eieren en snij deze doormidden. Je hebt nu 12 helften, haal uit alle eieren de dooiers en doe deze in een kommetje. Prak ze fijn en meng met wat mayonaise, mosterd, zout, peper en paprikapoeder. Snijd de olijven doormidden. Maak van de ene helft acht gelijke plakjes voor de spinnepootjes. De andere helft is het lijfje. Spuit met een spuitzak het mengsel van eierdooiers weer in het ei en plaats de halve olijf recht op het gele mengsel en de pootjes aan de zijkanten. En smullen maar!

Sint-Maarten Bron: www.glutenfreefix.com

Wat heb je nodig: 3 bananen 1 kopje sinaasappelsap Kokospoeder Pure chocolade Wat moet je doen: Smelt de chocolade au bain-marie en snij de bananen doormidden. Je hebt nu zes halve bananen. Als de chocolade is gesmolten dip je de bananen in de sinaasappelsap. Vervolgens dip je de natte bananen in de kokospoeder totdat ze helemaal bedekt zijn. Teken vervolgens met de chocolade twee stipjes naast elkaar en één eronder zodat het op een gezichtje lijkt.

“11 november is de dag dat mijn lichtje branden mag”. Een zin uit een van de vele Sint-Maarten liedjes. Deze feestdag is de naamviering van bisschop Martinus van Tours, vooral bekend als Sint Maarten. Sint-Maarten, het feest, vindt z’n oorsprong in het rooms-katholieke geloof, maar deze band is niet meer erg sterk.

Vroeger ontstak men vreugdevuren.

Nu zijn het voornamelijk kinderen die met mooi versierde lampionnen langs de deur komen en een liedje zingen.

Het feest stond lange tijd bekend als bedelfeest en werd door de armen gevierd. Hierin speelt Sint-Maarten een rol. Het verhaal gaat dat hij tijdens een veldtocht zijn mantel in tweeën sneed en de onderste helft aan een kleumende bedelaar gaf.

In ruil voor het zingen krijgten de kinderen snoep of fruit. Dit fruit is natuurlijk gezond voor de kinderen, maar zij zien liever snoep in hun tassen verdwij-

nen. Een mandarijntje is voor kinderen niet echt een traktatie. “Daar gaan we volgend jaar niet weer langs”, hoor je ze mopperen als ze fruit krijgen. Toch wil je je kinderen niet volstoppen met chemische kleur-, geur- en smaakstoffen en veel suiker. Daarom hier twee makkelijke tips om kinderen van SintMaarten te laten genieten en toch niet de ‘boeman met het mandarijntje’ te worden.

In veel biologische winkels zijn snoepjes te koop die van natuurlijke vruchtensappen worden gemaakt. Een veel verkocht merk is Candy Tree. Maar je kunt ook zelf de keuken in duiken. n

Leven

ZUIVER

Jij griept mij niet!

De wind blaast fluitend om het huis. Steeds vroeger op de avond trek je de gordijnen dicht om de natte treurige duisternis buiten te sluiten. Maar als het weer guurder wordt en de dagen donkerder liggen er belagers op de loer die slechts met moeite buiten te houden zijn; het zijn de hoogtijdagen van bacteriën en virussen.

Door Sanne van Alderwegen

A

ls de dagen beginnen te korten, wordt er al snel smachtend uit gekeken naar de knusse dagen van kerst. Buiten is het guur, binnen is het comfortabel warm. Kaarslicht, een knapperend haarvuur en de geur van dennennaalden prikkelen onze fantasie. Maar vaak als de weken vorderen blijkt dat we de nadering van koning winter ietwat geromantiseerd hebben. Wat we in al ons enthousiasme vergeten, zijn de dagen waarop het hele gezin met griep op bed ligt, de dagen dat zelfs de leraar te ziek is om te werken en de ene collega na de andere met een doos tissues en een strip paracetamol op het werk verschijnt.

Dat we vooral in de wintermaanden massaal ziek worden komt volgens de

wetenschap omdat we in deze tijd van het jaar dicht bij elkaar gaan zitten in verwarmde, slecht geventileerde ruimtes, waardoor er een ideaal klimaat ontstaat voor virussen en bacteriën om gemakkelijk en snel overgedragen te worden.

Kou vatten Al eeuwenlang wordt aangenomen dat we verkouden raken als we onze kleding niet afstemmen op de dalende temperatuur. Ik hoor het mijn moeder nog roepen: “Doe je wel je jas aan?

Straks vat je nog kou!”. Uit ervaring zullen de meesten weten dat je niet zomaar ziek wordt als je even zonder jas naar buiten rent. De wetenschap heeft hier dan ook tot op de dag van vandaag geen bewijs voor kunnen vinden.

Toch is de eeuwenoude waarschuwing niet uit de lucht gegrepen. Niet elke besmetting met een ziektekiem hoeft ziekte te veroorzaken. Wat de wetenschap wel heeft kunnen aantonen is dat wanneer een besmet, gezond persoon (te) snel afkoelt, de kans groter is dat hij of zij ziek wordt.

Winterslaap Er is ook een spiritueel antwoord mogelijk op de vraag waarom we juist in de winter ziek worden. Wij mensen zijn onderdeel van alle organismen op aarde en hebben samen met de natuur een bepaald ritme. Je zou de cyclus van de aarde kunnen opdelen in de seizoenen. Allereerst is er de lente, de tijd van de geboorte. Daarna komt de zomer, de tijd van de groei en het rijpen. Vervolgens komt de vroege herfst, de tijd van het oogsten. En daarna komt de winter, de tijd om te rusten. Neem als voorbeeld een boom.

In de lente duwt zij met al haar kracht de knopjes uit haar takken, die zich langzaam uitvouwen tot blaadjes en bloesems. Die bloesems worden haar

vruchten, de kinderen van de boom.

De blaadjes voorzien de boom van energie, vergelijkbaar met zonnepanelen. In de nazomer en vroege herfst zijn de kinderen van de boom oud genoeg om afstand te nemen van hun moeder.

De taak van de boom zit er voor dit jaar op. Ze laat haar zonnepanelen vallen en rust even uit voordat de cyclus opnieuw begint.

Volgens deze theorie zou de mens een soortgelijke jaarlijkse cyclus doormaken. In de winter doen we een stapje terug zodat we in de lente, de zomer en de vroege herfst weer vol energie zijn. Onze maatschappij is echter niet ingericht op deze cyclus. Wij moeten het hele jaar door op een zelfde niveau presteren. Als je het zo bekijk heeft ziek-zijn dus ook een functie. Je wordt verplicht even een stapje terug te doen, even uit te rusten. Ziek worden is dan het gevolg van een opgebrand lichaam dat niet meer genoeg kracht heeft om de schadelijke indringers probleemloos buiten de deur te houden.

Stressbestendig De spirituele benadering van ziek worden in de winter valt deels wetenschappelijk te verklaren. We raken opgebrand door (teveel) stress en juist stress kan aantoonbaar de kans op ziekte vergroten. Je lichaam reageert op stress door een verscheidenheid aan hormonen los te laten die invloed hebben op onder andere je immuniteit.

Uit een onderzoek van het Amsterdam Medisch Centrum blijkt dat in stressvolle situaties onze witte bloedlichamen in hoeveelheid toenemen maar tegelijkertijd verzwakt zijn. Witte bloedcellen vormen een belangrijk onderdeel van ons immuunsysteem.

Uit het onderzoek is gebleken dat de verzwakte witte bloedcellen minder bacteriën onschadelijk maakten. e

23

ZUIVER

Leven

PA S O P J E W E E R S TA N D !

Als de bekende R weer in de maand is, moeten we, als we niet ziek willen worden, aan onze weerstand denken. Maar wat is dat eigenlijk?

Als wij het over weerstand hebben, gaat het over: “hoe bevattelijk is ons lichaam voor infecties?”. In ons lichaam zit een ingenieus systeem dat ons beschermd tegen slechte bacteriën, virussen, gifstoffen en parasieten: het immuunsysteem. Het systeem bestaat uit een aangeboren deel en een zogenaamd ‘adaptief deel. Dit laatste komt slechts bij een select aantal organismen voor, waaronder de mens. Het zorgt ervoor dat het immuunsysteem kan reageren op specifieke ziekteverwekkers.

24

Het aangeboren deel zorgt er, grof gezegd, voor dat ons lichaam niet levend wordt opgegeten door bacteriën, virussen, parasieten en schimmels. Het adaptieve gedeelte van ons immuunsysteem zorgt er voor dat we niet twee keer van een zelfde griepvirus ziek worden. Het is tevens het gedeelte dat op inentingen reageert. ¾

Grootmoeder is zo gek nog niet...

Huis-, tuin- en keukentips bij de drie meest voorkomende najaarskwaaltjes.

VERKOUDHEID VERKOUDHEID Het verkoudheidsvirus veroorzaakt ontsteking van het slijmvlies in de neus, de bijholten en de keel. Gemiddeld duurt een verkoudheid niet langer dan een week.

GRIEP Griep wordt veroorzaakt door een virus (influenza) en gaat gepaard met (hoge) koorts. Die koorts kan 3 tot 5 dagen aanhouden.

KEELPIJN Wordt meestal veroorzaakt door verkoudheid. Het kan ook door bacteriën of een virus veroorzaakt worden.

Gemiddeld duurt keelpijn drie tot vier dagen.

Neem Neem voldoende voldoende rust, rust, zodat zodat je je lichaam lichaam de de kans kans krijgt krijgt om om zich zich op op nanatuurlijke tuurlijke wijze wijze te te herstellen. herstellen. Het Het is is heel heel normaal normaal als als je je wat wat minder minder energiek energiek bent bent als als je je verkouden verkouden bent. bent.

Probeer Probeer niet niet te te vaak vaak je je neus neus te te snuiten. snuiten.

Door Door het het snuiten snuiten verhoog verhoog je je de de kans kans op op een een bijholteontsteking bijholteontsteking omdat omdat je je het het slijm slijm (met (met daarin daarin het het virus) virus) in in de de holtes holtes kunt kunt persen persen tijdens tijdens het het snuiten. snuiten.

Zorg dat je goed uitziekt. Als de koorts weg is ben je nog niet beter.

De kans bestaat dat de griepverschijnselen terugkomen en het nog langer duurt voordat je beter wordt.

Daarom is het ook verstandig om de koorts niet teveel te onderdrukken met paracetamol (tenzij medisch noodzakelijk). Je lichaam heeft de koorts nodig om het virus te verslaan.

Gorgelen met zoutwater: kook water.

Los er 2 theelepels zout in op. Laat het afkoelen en gorgel een halve minuut en spuug het weer uit. Waarom het werkt?

Het zout zorgt ervoor dat het vocht uit de geïnfecteerde weefsels van de keel wordt gehaald, waardoor het minder pijn doet. Zout werkt bovendien verdunnend op slijm en verwijdert allergenen, bacteriën en schimmels.

Leven Z U I V E R

De natuur weet raad

Gezondheid komt niet (altijd) uit een potje. Voordat je naar de multivitaminen grijpt zet Zuiver hieronder een aantal wonderen uit de natuur op een rijtje die je kunnen helpen bij de strijd tegen de virussen.

VLIERBES Ondersteunen & genezen

GEMBER Ondersteunen & genezen

KANEEL Genezen

Je mag wel zeggen dat de vlierbes een klein gezondheidsbommetje is. Hij bevat veel vitamine A, B en C en is een zeer krachtige antioxidant. Daardoor werkt hij goed tegen de bijwerkingen van stress en geeft met al zijn eigenschappen onze weerstand een flinke duw in de rug. Het is trouwens geen nieuws dat de vlierbes gezond is. Al eeuwen geleden werd de medicinale werking van de vlierbes beschreven door onder andere Hippocrates en door de eeuwen heen is de vlier altijd een middel gebleven dat werd ingezet om de weerstand te ondersteunen.

Producten met/van vlierbessen zijn onder andere verkrijgbaar bij gezondheidwinkels: jams, siropen, theeën en voedingssupplementen.

Gember is een van de meestgebruikte specerijen op aarde. Het is scherp van smaak en bevat een aantal antioxidanten. Ook zijn er een aantal B-vitaminen, vitamine C en diverse mineralen terug te vinden in gember. Het bevorderd onder andere de bloedcirculatie, ondersteunt de vertering en heeft het vermogen om het lichaam vrij te maken van giftige stoffen. Gember kan toegapst worden als kruid, maar je kunt er ook the van zetten. In natuurvoedingswinkels is kant en klare gemberthee verkrijgbaar, maar je kunt ook zelf gemberthee maken.

Laat wat gember ongeveer 20 minuten trekken in heet water. Om de smaak wat te verzachten kun je wat honing toevoegen.

In de Arabische en Chinese ,traditionele, geneeskunde wordt het al eeuwen gebruik als medicijn. In Nederland is de specerij echter een ondergeschoven kindje. Kaneel heeft onder andere een antiseptische en verwarmende werking. Het bevorderd het zweten en helpt daarmee de gifstoffen van het lichaam afvoeren. De anticepische werking komt goed van pas bij bijvoorbeeld keelpijn of een meer dagelijks probleem: een stinkende adem.

Meng een eetlepel honing met een theelepel kaneel. Hap er tijdens de griep elke keer een klein beetje vanaf.

Of los het mengsel op in heet water of een andere drank. Bij een slechte adem of andere mondproblemen kun je met deze drank gorgelen.

Als je ziek bent gaat er niets boven en kommetje kippensoep. Maar waarom is kippensoep zo effectief bij griep en verkoudheid?

wordt nog beter. Cysteïne is bovendien ook nog slijmverdunend, waardoor snot beter loskomt en de virussen met het slijm ons lichaam gemakkelijker verlaten.

de hete ‘smaak’ aan pepers), dit stofje is verwarmend, verbetert de doorbloeding en ondersteunt daarmee het immuunsysteem. Bovendien werkt rode peper pijnverlichtend.

Knoflook en ui: bevatten antivirale en antibacteriële eigenschappen.

Kruidnagel: is bacteriedodend en geeft een licht verdovende werking.

Tomaten: bevatten lycopeen, deze stof heeft een beschermende werking op witte bloedcellen.

Dat is vooral te danken aan het hoofdbestanddeel van kippensoep: kip.

Kippenvlees bevat een eiwit met het aminozuur cysteïne. Dit is een zwavelbevattend aminozuur dat werkt als een antioxidant en daarmee het immuunsysteem helpt onderhouden. Maar het

Om de kippensoep extra (genees)kracht te geven, zou je de volgende ingediënten kunnen toevoegen: Groenten: werken ontstekingsremmend Gember: werkt ontstekingsremmend Rode peper: bevat capaïcine (die geeft

25

ZUIVER

26

Rubriek

Eten

ZUIVER

Quinoa met livarham, nagelholt en zoetzure groenten Door Charlotte Dettmers

Landgoed Rhederoord Landgoed Rhederoord is een groot karakteristiek landhuis, gelegen in het dorpje De Steeg. Het is gebouwd in 1764 en heeft een rijke geschiedenis van haar bewoners. Sinds 2004 is het particulier eigendom, een conferentiehotel met veel mogelijkheden.

In 2004 heeft Eric van Veluwe zijn passie voor koken en liefde voor biologische producten overgedragen naar Rhederoord. Inmiddels wordt er elke dag met liefde en passie gekookt door

koks die gaan voor de beste kwaliteit, de echte pure smaak van biologische producten. Er wordt gekookt met streekproducten, vlees van de Veluwezoom en onbespoten groentes en fruit van de IJsseloevers. Van de moestuin wordt ook graag gebruik gemaakt, veel seizoensgroente worden verbouwd en onderhouden door de parkbeheerders.

Souschef Jeroen van Deursen maakt speciaal voor ZUIVER een heerlijk gerecht met quinoa, livarham en nagelholt.

Foto’s Charlotte Dettmers

R E C E PT

27 Ingredienten Quinoa 200 gram 1 groente bouillon Pompoenpitten Dressing Halve ui Zoetzure groenten: Komkommer Sherry tomaatjes Een wortel Witte wijn azijn Suiker 200 gram Livarham Nagelholt Roodlof 1 stronk Doperwten cress

Bereiding Kook de quinoa 10/15 minuten, doe een blokje groente bouillon erbij voor de smaak. Laat de zaadjes bijna gaar koken, zo zorg je voor een kleine bite.

Zeef vervolgens de quinoa en laat deze uitwasemen. Om de zaadjes op smaak te brengen voeg je er een gesnipperd uitje, kruiden dressing en wat peper en zout aan toe.

Om de komkommer, tomaatjes en wortel op smaak te maken gebruik je witte wijnazijn en suiker. Breng de witte wijnazijn en de suiker aan de kook en laat deze vervolgens afkoelen. Het snijden van de groente kun je geheel op eigen wijze doen, laat je creativiteit de vrije loop. Vervolgens laat je de groente in

de, inmiddels afgekoelde, dressing van witte wijnazijn en suiker weken. Je kunt ervoor kiezen om de sherry tomaatjes ook in de dressing te leggen, maar net zo lekker is het om ze te marineren met een beetje citroenolie.

Opmaak Leg de quinoa in een lange streep op het bord en leg de plakjes nagelholt en livarham er speels tussendoor. Om de kleur in het gerecht te laten variëren kun je ervoor kiezen om het groente verspreid over de quinoa te leggen en tussen het vlees. Om het af te maken is er nog de roodlof en de doperwten cress met de finishing touch de drupjes dressing. Ter inspiratie, zie het voorbeeld!

Waar komen die ingrediënten vandaan?

De koks van Rhederoord maken graag de roodlof, komkommer, tomaten, worgebruik van de moestuin achter het tel en de doperwten cress uit de tuin landhuis. Voor dit recept heeft Jeroen gehaald. Een aantal producten die niet uit de moestuin kunnen komen worden elders gehaald.

De livarham bijvoorbeeld, die wordt door de HANOS geleverd. De bontgekleurde kloostervarkens voeden zich vanouds met Limburgse granen en leven in ambachtelijke omstandigheden. De missie van deze kloosterboerderijen: ‘’smaak als beloning voor goede zorg’’.

Nagelholt is een Achterhoeks streekproduct en je spreekt het dan ook uit als nègelhholt. Het wordt gemaakt van de muis van het rund, een mooie stukje

bilspier dat door de slager zorgvuldig is ingemasseerd met zout. De slager laat het vlees langdurig drogen aan de lucht aan een plank met spijkers, vandaar de naam nagelholt. Het rode vlees wordt tijdens dat proces langzaam roodbruin en krijgt een stevige, bijna harde structuur.

Quinoa is een gewas dat voornamelijk uit Zuid- Amerika komt. Het lijkt erg op een graansoort. De plant heeft zijn eigen natuurlijke beschermstof tegen insecten en ander ongedierte, hierdoor hoeven er geen bestrijdingsmiddelen over de quinoa te worden gespoten.

Daarom is het een volledig biologisch product. ¾

ZUIVER

Eten

De keuze is reuze!

Nederland heeft veel te bieden op het gebied van biologisch eten.

Restaurants, barretjes of snackbars. Voor de natuurvriendelijke mens is het aanbod onuitputtelijk. Hieronder staan een aantal biologische toppers uit de culinaire wereld.

Door Erwin Wamelink

De Kromme Dissel (Heelsum) De Kromme Dissel! Een absolute topper onder de biologische restaurants. Met een gemiddeld menu van € 54 moet je behoorlijk in de buidel tasten, maar dan heb je ook wat. Al meer dan 40 jaar wordt dit restaurant beloond met een Michelinster. Dit is een absoluut record. De kaart van het Gelderse restaurant is zeer uitgebreid. Van de Sint-Jacobsschelp tot ganzenlever met truffel, bij de Kromme Dissel staat het allemaal op de kaart. Voor een 7-gangen menu moet je wel bijna honderd euro neertellen. Wil je daar nog een wijnarrangement bij, dan betaal je nog eens €57,50 extra. Maar zoals al eerder gezegd: dan zit je wel in dé biologische tent van ons land.

Foto: De Kromme Dissel

Natuurlijk Smullen (Amsterdam)

28

Het lijkt een combinatie van niks. Biologisch en een snackbar. Maar in 2008 opende toch de eerste Nederlandse biologische cafetaria haar deuren. ‘Natuurlijk Smullen’ in Amsterdam. Kroketten, hamburgers, friet en kaassoufflés. De biologische snackbar serveert het allemaal. Beweegreden voor de snackbarhouder is: “ook mensen die biologisch eten, houden van snacken” En dit is natuurlijk helemaal waar. Pionier Helen Geul, oprichter van de cafetaria, heeft inmiddels navolging gekregen. Want ‘Natuurlijk Smullen’ is allang niet meer de enige biologisch friettent van ons land.

Foto: Natuurlijk Smullen

Lokaal Ambrosius (Groningen) Biologisch leven is in. Hier wordt op alle mogelijke manieren op ingesprongen. In Groningen is er zelfs een biologisch eetcafé. Lekker borrelen en lunchen, maar dan biologisch. Bij Lokaal Ambrosius is het niet alleen mogelijk om lekker te eten en te drinken, maar het café doet ook dienst als literair en sociaal ontmoetingscentrum. De boeken staan opgestapeld tot aan het plafond. Op de menukaart staat een breed assortiment aan biologische (non-)alcoholische dranken. Daarnaast worden er verschillende soepen, tosti’s en hartige taarten geserveerd. Bij de koffie kun je een lekker stuk zelfgemaakte taart bestellen. Binnenkort wordt de menukaart aangevuld met vegetarische en biologische maaltijden.

Free Fresh Food (Den Haag) Lekker een verse sandwich of de soep van de dag. Free Fresh Food heeft de lekkerste producten, en deze zijn biologisch bereid. De menukaart van Fine Fresh Food in Den Haag bevat alleen maar eerlijke producten. Bij de ‘Green Take Away’ zoals de zaak zichzelf noemt, neem je de verse broodjes en salades mee naar huis, of eet ze lekker op in de zaak. Het uitgebreide assortiment bestaat onder andere uit: diverse wraps met zalm, gerookte kip en verschillende soorten kaas, sandwiches en een aantal soepen zoals spinaziesoep met aardappelen en rode linzensoep met wortel. Free Fresh Food geldt als de Subway voor biologische eters.

Visrestaurant Scherp ( Middelburg) In het centrum van de Zeeuwse hoofdstad Middelburg kunnen liefhebbers van vis hun lol op. Bij biologisch visrestaurant Scherp staan allemaal visproducten uit de streep op het menu. Zalm, garnalen, kreeft, inktvis, schol, zeebaars of mossels: restaurant Scherp heeft het. Maar heb je zin in een stuk eendenborst of gewoon een goed stuk rund, dan ben je bij het Zeeuwse eethuis ook op de juiste plaats. Een 3-gangen menu is met € 35,50 redelijk geprijsd.

Foto: Visrestaurant Scherp

Eten

ZUIVER

Heerlijke lunch met zure nasmaak Potten en pannetjes aan de muur, een rustig muziekje op de achtergrond en vriendelijk personeel. De entree van het knusse restaurant ‘De Mandarijn’ in Zwolle is perfect.

Door Erwin Wamelink

Cijfer: 7 ,5 (Prijs: e

13,45)

H

et biologische restaurant dat ruimte biedt aan een kleine 25 eters heeft een vrij uitgebreide kaart. De locatie van het restaurant is ook bijzonder. De Mandarijn bevindt zich in een heel rustig steegje, maar wanneer je het steegje uitloopt, kom je direct in de winkelstraat midden in het Zwolse centrum. Bij het restaurant is de keuken zichtbaar voor de gasten.

Je kunt precies zien hoe de door jou bestelde maaltijd wordt klaar gemaakt.

Koffie, koekjes en cacao

Foto’s: Erwin Wamelink

De koffie wordt op een mooie manier geserveerd. Natuurlijk krijg je bij een kop koffie een koekje. Naast het koekje krijg je ook nog twee chocolaatjes.

Deze chocolaatjes hebben de vorm van een koffieboon, maar het was wel degelijk pure chocolade. Bijzonder bij deze bak koffie was het bakje vers geklopte slagroom. Je wordt niet afgedaan met een toefje slagroom uit een spuitbus, maar deze slagroom is duidelijk gemaakt in het restaurant zelf Dit proef je duidelijk en geeft de koffie wat extra’s. Het belangrijkste is natuurlijk de koffie zelf. Het is een kop Koffie met een hoofdletter K Sterk en zonder poespas. De presentatie van de koffie was ook om over naar huis te schrij-

ven. Het wordt opgediend in mooi servies, maar hier zijn de meningen natuurlijk over verdeeld.

Bio bitterballen Een link die je niet snel legt is die tussen bitterballen en mosterdsoep. Wanneer je wat verder nadenkt is deze combinatie helemaal zo gek nog niet. Bitterballen worden vaak geserveerd met mosterd. Over de mosterdsoep zullen de meningen ongetwijfeld verdeeld zijn. De smaak van de soep is absoluut niet slecht.

Alleen, naar een paar happen heb je er wel genoeg van. Bij deze lunch is dat niet zo’n probleem omdat je een kleine kop soep krijgt. Wanneer je een grote kop mosterdsoep moet wegwerken, kun je hier nog wel eens moeite mee krijgen. De bitterballen waren voortreffelijk. Geen kleffe bal uit de supermarkt met grote brokken vlees, maar een lekkere knapperige bal. De ragout is heel smaakvol. Absoluut een aanrader.

Wanneer je de soep niet lekker vindt, kun je dit altijd nog gebruiken als saus voor de bitterbal. Naast de soep en de bitterbal krijg je ook een stuk bruin stokbrood. Te nuttigen als brood voor

de bitterbal of om te dippen in de soep

Broodje beenham verkeerd Fijn gesneden beenham op een groot bruin volkoren brood. De beenham is van goede kwaliteit en smaak. Daar is wat mij betreft het meeste mee gezegd. Het brood is in verhouding met het vlees te groot. Overigens is de smaak van het bruine brood prima.

Daarnaast wordt het broodje opgediend met een salade. Het grootste minpunt is de dressing. Het is een zure saus die heel erg overheerst en bij elke hap mijn kaakspieren doet verkrampen. De salade bestaat uit drie stukjes komkommer en twee blaadjes sla. Op zich een prima toevoeging bij het broodje, maar het geheel past niet goed bij elkaar. ¾

29

ZUIVER

Persoonlijk

Op bezoek bij…

Familie Spitzen

Elk nummer gaan we op bezoek bij een gezin die bewust de plofkip laat liggen in de winkel. Sterker nog, daar letten ze niet eens op. Biologische producten en zelf verbouwde gewassen, dat is wat je zal terugvinden in de keukenkasten. Deze week, de familie Spitzen uit Winssen.

Door Charlotte Dettmers

A

chter Arnhem vind je het rustieke dorpje Winssen. Even dwalen door weilanden, boerderijen en een kort sluipweggetje, dan kom je bij het huis van Jeroen en Annemarieke Spitzen. In deze vroege zaterdagochtend zie je de mist nog net wegtrekken en de warme zonnestralen doorbreken. Het erf wordt gedeeld met een ouder echtpaar, daarom staat Jeroen mij op te wachten zodat ik niet bij het verkeerde huis aanbel. De kids, Teun en Anna staan al nieuwsgierig met hun neus tegen het raam te wachten. Ze worden ten slotte niet elke dag geïnterviewd en op de foto gezet!

30

Vanoudsher

Foto’s Charlotte Dettmers

Jeroen en Annemarieke zijn hier negen jaar geleden komen wonen. Ze hebben elkaar ontmoet op de Universiteit in Leeuwarden toen ze de opleiding

diermanagement volgden. ‘’Toen at en leefde ik ook al biologisch, dat heb ik van mijn ouders meegekregen.

Mijn ouders hadden een biologische veehouderij. Ze kende geen rijkdom, hadden geen auto of andere luxe apparaten. Rijkdom zagen ze in eten, daar hadden ze wel veel voor over.

En eigenlijk heb ik Annemarieke onze visie over het biologische levensstijl overgebracht, ze stond er in ieder geval voor open’’, Laat Jeroen weten. ‘’Van huis uit heb ik dat inderdaad niet zo meegekregen als Jeroen, maar mijn ouders hebben wel altijd lokale en streekproducten gehaald. En dat is wat wij nu ook doen. Onze groente komt voornamelijk uit de moestuin en andere producten halen wij bij de supermarkt, maar dan wel met een biologisch keurmerk. Het is een levensstijl, maar die passen wij niet zo drastisch.

Vanmiddag gaan we bijvoorbeeld naar een verjaardag toe, maar dan drinken we ook een gewoon kopje koffie en eten we een gebakje daar maken we echt geen probleem van. Als je ook op dat soort momenten alleen maar biologisch wil eten, dat gaat gewoon niet. Veel van onze vrienden en familie hebben ongeveer dezelfde levensstijl dus eigenlijk komen we die situaties niet vaak tegen’’, vertelt Annemarieke nadat kleine Teun de zelfgebakken cakejes heeft uitgedeeld. Biologisch uiteraard en met appels uit de grote appelboom die in de tuin staat, lekker!

Prijskaartje Over het algemeen is het bekend dat biologische producten duurder zijn dan niet biologische producten. En dat is logisch want de groei van een appel heeft tijd en zorg nodig. Dus de

cakejes die zo overheerlijk zijn, zijn wel iets duurder dan andere cakejes zonder biologische ingrediënten. Jeroen let niet op de prijzen, hij pakt gewoon wat hij nodig heeft.‘’ Als je de gewone kip ziet liggen in de koeling, dan ziet die er wel groter uit dan de biologische kip. Maar als je dan bedenkt dat de gewone kip is opgevuld met water, dan ga ik liever voor minder volume maar betere kwaliteit. En we gooien al zo veel weg, waarom teveel kopen als het ook met minder kan. Met een zak chips per week kan een gezin ook leven, waarom er twee of drie kopen?’’

En daar heeft Annemarieke een punt.

Ze vertellen ook dat seizoengebonden eten ook veel goedkoper is. Als je in de winter aardbeien wil, dan zijn die natuurlijk duur. ‘’Zelfs in mijn studententijd heb ik ook altijd biologisch gegeten en als ik mijn baan zou verliezen zou ook dat geen reden zijn om voor goedkopere niet-biologische producten te gaan. En veel groentes zoals courgettes kunnen wij in deze tijden zelf in de moestuin kweken. Het scheelt natuurlijk ook heel veel dat wij nauwelijks vlees eten. De behoefte is er niet, maar soms maken we toch wat vlees klaar omdat er ook veel goede voedingsstoffen voor de kinderen in zitten‘’, aldus Jeroen.

De kids Of Jeroen en Annemarieke überhaupt kinderen wilden, daar hebben ze goed over nagedacht. ‘’De zorgen over het milieu en de klimaatverandering worden steeds groter. Hoe meer mensen op de wereld hoe meer afval en beschadiging. Maar aan de andere kant, wij kunnen onze kinderen zo opvoeden dat ze nadenken over wat ze kopen e

Persoonlijk

en verbruiken en hopelijk nemen ze dat later ook mee als ze volwassen zijn.

Die discussie hebben we veel gehad, maar uiteindelijk is kinderen krijgen het mooiste wat er is’’, vertellen Jeroen en Annemarieke samen. Met de paplepel ingegoten, zou je zeggen. ‘’Maar dat doen we niet bewust, als ze vlees willen eten prima en later mogen ze ook echt zelf kiezen of ze deze levensstijl zelf oppakken of laten varen. We maken ze natuurlijk wel bewust van waar de eieren vandaan komen en dat de kip die op hun bord ligt dezelfde kip is als in de tuin’’, legt Jeroen uit. Het is ook iets dat je samen doet, samen de appels plukken of samen de groente kweken. Het is wel grappig dat ze in de supermarkt het eco-merkje herkennen op de verpakking. Je geeft ze dus onbewust wel iets mee. We proberen natuurlijk wel dat ze alle voedingsstoffen binnen krijgen zoals af en toe vis en vlees eten. Dit gebeurt zelden, zo’n een keer in de maand, maar dat compenseren we weer door andere voedingsstoffen. We eten het niet zo vaak omdat we er geen behoefte aan hebben en ik vegetariër ben. Ik ben vegetariër geworden tijdens de opleiding diermanagement, toen moesten we een kip opensnijden en dat was vreselijk. Maar ook Anna lijkt erop vegetarisch te zijn, ze moet niets hebben van vlees of kip’’, vertelt Annemarieke terwijl ze nog een rondje koffie doet.

Omgeving en milieu

groendak

Bij biologisch eten blijft het niet. Annemarieke probeert ook verantwoorde kleding te kopen, maar dat blijft moeilijk omdat er niet veel aanbod is. Ze gaat vaak naar H&M of HEMA die tegenwoordig ook een biologisch verantwoorde kledinglijn hebben. Maar een tweedehands winkel volstaat ook, gewoon hier in Winssen!

Producten als spaarlampen, afwasmiddel, wasmiddel, alles is verantwoord aanwezig. Als je vanaf buiten op het

ZUIVER

Jeroen: 35 jaar en is werkzaam op de universiteit in Wageningen Annemarieke: 36 jaar en werkt in Nijmegen bij Ravon als projectleider Anna: 5 jaar en zit in groep 3 Teun: 4 jaar en gaat al naar groep 1 dak kijkt zie je zonnepanelen. Jeroen vertelt dat het een goede investering was geweest: ‘’we zijn nu zelfvoorzienend, en dat is een fijn idee’’.

De auto wordt alleen gebruikt als die echt nodig is. Op de kleine fietsjes gaan de kinderen naar school en ook Jeroen en Annemarieke gaan op de fiets naar hun werk. ‘’Scheelt weer een sportabonnement’’, grapt Jeroen lachend.

Naar buiten En toen werd het geduld van de kinderen wel heel erg op de proef gesteld, snel naar buiten. De haartjes worden nog even gekamd, de rode laarsjes gaan aan en op naar de achterdeur.

Buiten lijkt de tuin in het eerste opzicht een beetje verwilderd. ‘’Dat is juist wat wij helemaal niet erg vinden, laat de natuur en de insecten maar hun gang gaan, niet te erg natuurlijk. Het heeft juist wel iets, net zoals koeien lekker in de wei horen en varkens in een modderpoel. Eigenlijk hoort het bij het ideaalbeeld van een biologische Een groendak is een dak dat begroeit is met planten. Afhankelijk van het soort beplanting en het concept, spreekt men over extensieve en intensieve groendaken.

Intensieve groendaken of daktuinen bestaan net als gewone tuinen uit grassen, kruiden, struiken en soms zelfs bomen. Extensieve groendaken of vegetatiedaken zijn vooral begroeid met mossen, vetplanten (sedums) en kruiden, heel eenvoudig in onderhoud, maar niet beloopbaar.

levensstijl en dat plaatje hoort gewoon te kloppen’’, vertelt Jeroen al lopend richting de moestuin. Onderweg laten Anna en Teun maar wat graag het kippenhok zien en de konijnen. Bang zijn ze zeker niet als we langs een muur lopen met allemaal hooiwagens, ze vinden het wel grappig dat ik zelf met een grote boog om de spinnen heen loop.

Tegenover het kippenhok staat een overkapping met een groendak.

Jeroen wijst ernaar: ‘’Dat hebben we laten doen omdat het dak rot was, ik had er ook golfplaten overheen kunnen doen maar het is een grasdak geworden.’’ Anne komt ernaast staan: ‘’Het is een sedum pap, voor de beestjes.’’

En daar heeft ze helemaal gelijk in, lees maar in het kader hieronder.

Iets verderop ligt een moestuin met daarachter appelbomen en perenbomen. Anne en Teun zijn al druk met het verzamelen van het fruit als het tijd is om te gaan. Na een erg gezellige ochtend met hele lieve mensen vertrek ik met een zak vol peren, appels en een enorme courgette! ¾ Een aantal voordelen van een groendak: ◊ Verhoogt de levensduur van het dak ◊ Betere warmtewering & geluidsisolatie ◊ Verbetert zonnepanelen-rendement ◊ Gezondheid & milieu verbeteren ◊ Biodiversiteit neemt toe ◊ En het ziet er ook nog mooi uit!

Bron: http://www.groendak.info/wat-is-een-groendak

31

ZUIVER

Leven

Baby op komst!

Hoera, je bent in verwachting! Hoog tijd om spullen in te slaan. Maar waar vind je biologische producten voor je kleine spruit? ZUIVER-redacteur Jolien van Gaalen verzamelde enkele verantwoorde hebbedingetjes.

Tot het potje...

Met deze luier, gemaakt van 100% biologische katoen, kan je uk zich lekker uitleven. De luier past zich altijd aan de beweging van de baby aan.

Door het ontwerp gebruik je de luier vanaf de geboorte tot aan het potje!

Voor € 10,55 heb je drie luiers. Tien stuks kosten € 34,10. Merk: Disana.

Meer informatie op Babynatura.nl

Rondrijden in stijl

32

Met deze sportieve kinderwagen kom je overal. Zowel in drukke steden als bij cross-country trips. Alle materialen van de Naturkind Kinderwagen Terra Plus zijn wasbaar en zijn gemaakt van biologisch katoen. Hiermee rijd je je baby rond in stijl! Verkrijgbaar bij Ekobebe voor €679.

Vrolijk en ¨groen!¨

Ruimtebesparend

Duurzame slaapplaats Een baby slaapt heerlijk in een wieg, voor zolang het duurt. Binnen de kortste keren is hij of zij toe aan een nieuw slaapplekje. Dat vinden ze bij AroundKidz ook en daarom hebben zij het Easygrowledikant bedacht. Tegen de tijd dat je dametje of kereltje het nodig heeft, bouw je deze wieg gewoon om tot kinderbed. De wieg is verkrijgbaar in wit en naturel wit. Matrassen levert de fabrikant gratis mee. Kosten: tussen € 799 en € 839.

Twee in één Met deze slabsjaal is je baby klaar voor etenstijd én de herfst. De slab is heel geschikt voor kleine ongelukjes tijdens of na het voeden. Met het sjaaltje zorg je ervoor dat je baby lekker warm blijft in de kinderwagen tijdens een herfstwandeling. Gemaakt van biokatoenen flanel en biokatoenen tricot. Merk: Natur-elle. Te bestellen bij Lieve Pip voor €9,95.

Wat zal je kindje genieten op deze commode. Heerlijk met de beentjes in de lucht na een warm bad, gekieteld worden door mama of papa. Met deze handige inklapbare commode bespaar je ruimte. Het bijgeleverde kussen is vrij van PVC. De commode is gemaakt van beukenhout. Het veiligheidskeurmerk TUV heeft dit ecomeubel goedgekeurd. Deze commode is verkrijgbaar bij Ecodesignmeubel voor € 375.

Kleurrijk slapen en spelen, dat kan met dit behang. Het bestaat uit milieuvriendelijke Bio-Inkten, die volledig biologisch afbreekbaar zijn. Extra leuk: bij www.themabehang.nl kun je ook zelf de ontwerper uithangen en zo je eigen draai geven aan de kinderkamer. De prijs is afhankelijk van de afmetingen van de muur.

Meer inspiratie?

Kijk dan op onze website: www.journalistiekzwolle.nl/tijdschriften

Eten Z U I V E R

Biologisch helemaal niet zo logisch?

De puur& eerlijk-producten die worden verkocht bij de Albert Heijn zijn helemaal niet zo puur en eerlijk. De zogenaamde scharrelproducten hebben nooit mogen scharrelen en de winkelketen is de slager die zijn eigen vlees keurt. Zo omschrijft Foodwatch, Albert Heijn.

Foodwatch is boos: de grote keten misleidt haar klanten met het puur& eerlijk-label. Maar is deze ophef wel nodig?

Door Yvette van Ek

F

oodwatch vindt dat Albert Heijn de klanten laat denken dat ze gezond bezig zijn, terwijl dit niet het geval is. De producten die Albert Heijn verkoopt zouden bol staan van de E-nummers en smaakversterkers: een dooddoener. In biologische producten zouden deze toevoegingen niet mogen zitten. Toch is dit zo.

Misleidend Het puur & eerlijk label is een overkoepelend merk wat staat voor biologisch, fairtrade, duurzame vis, scharrel of ecologisch. Foodwatch claimt dat dit de grootste misleiding van de supermarkt is tegenover de klant. Want hoe kan je nu één merk verzinnen voor al deze soorten? ‘’Dat is precies het probleem met dit logo, het is óf en niet en”, zegt Meike Rijksen, hoofd campagnes van Foodwatch.

Als voorbeeld neemt Foodwatch het puur& eerlijk-label. “Neem bijvoorbeeld de jalapeñoburger. Het hoofdbestanddeel is scharrelvlees, maar er zijn twintig andere ingrediënten aan toegevoegd, waaronder suiker en de smaakversterker gistextract. En het bestaat uit slechts 80 procent vlees; de rest is opgespoten met water. Ik noem dat niet puur en eerlijk.”

Kidneybonen Een ander voorbeeld van Foodwatch op hun eigen website zijn de biologische kidneybonen. Deze zouden ook niet voldoen aan de eisen van de voedselwaakhond. Maar wie de ingrediënten bekijkt ziet dat er kidneybonen*, water, rietsuiker* en zeezout in zo’n biologisch potje zit. Een sterretje betekent dat het ingrediënt van biologische oorsprong is. Alleen het

water en zeezout zijn in dit geval niet van biologische aard. Is dit dan waar wij ons zo druk over maken? Hoe krijg je water biologisch en moet zout dit ook al zijn?

Duurzame vis Een ander voorbeeld van Foodwatch is de P&E duurzame vis: zalm in bladerdeeg. Foodwatch zegt dat hier niks puur&eerlijks aan is, maar wat Albert Heijn zegt is in dit geval waar. Ook al zijn er tal van andere producten aan toegevoegd: de vis is duurzaam gevangen. Hier is geen woord van gelogen.

van de Dierenbescherming en Max Havelaar.”

Ook op de manier van Foodwatch om de supermarktketen aan te vallen is van der Laan niet te spreken: “Als je het over puur&eerlijk hebt, dan vind ik Foodwatch zélf niet puur&eerlijk. Als je een oprechte club bent met bezwaren tegen wat wij doen, dan bel je toch eerst even. Dan zeg je: hallo, wij zijn Foodwatch, kunnen we een keer met jullie praten? Nu gaan ze eerst in de krant vertellen wat er allemaal niet deugt.” ¾

“Onterecht” Albert Heijn vindt de beschuldigingen van Foodwatch heel onterecht: “Albert Heijn heeft bewust gekozen voor één overkoepelend merk omdat consumenten door het grote aantal keurmerken door de bomen het bos niet meer zagen”, zo zegt een woordvoerder.

Albert Heijn-baas Sander van der Laan is fel in zijn reactie op de beschuldigingen tegen ‘zijn merk’. In NRC handelsblad laat hij zich uit tegenover de Foodwatch: “Foodwatch verwijt ons dingen die wij helemaal niet claimen. Wij zeggen niet dat er geen E-nummers in die producten zitten.

Foodwatch kan misschien vinden dat producten met E-nummers niet puur&eerlijk mogen heten, wij denken daar anders over. Nog belangrijker, het gros van onze klanten vindt die E-nummers ook niet zo’n probleem.

De omzet van puur&eerlijk vier keer zo hard als die van de rest van het assortiment. Wat ik ook veelzeggend vind: ‘wij kregen zelfs publiekelijk bijval

Controle puur&eerlijk van externe partijen Biologisch EU blaadje (wettelijk gekeurd door Skal)

Scharrel Beter Leven kenmerk van de Dierenbescherming

Duurzame vis MSC (duurzaam gevangen vis) ASC (verantwoord gekweekte vis)

Fairtrade Fairtrade Max Havelaar

Ecologisch Nordic Ecolabel Der Blaue Enge

33

ZUIVER

Column

Elämä, biologisch leven in Finland Door Akke Boonstra

Honderden bomen omringden mij en overal kraakten de takken. Maar nergens rilden de struiken met meer fanatisme dan waar ik zijn ogen meende te zien. Bovendien rook ik het: de verrotte geur van vis, nog in zijn darmen.

En hoorde ik het? Een ingehouden gegrom, zoals je alvast binnensmonds smult wanneer de gourmet aanstaat, maar je het juiste vlees nog moet kiezen. Ik twijfelde niet langer. Achter de struiken zat een beer.

Viking Tijdens deze vakantie sliepen we in een cottage, ‘in de buurt’ van Nokia.

Daar was geen water. Geen verwarming. Nauwelijks elektriciteit. Sporen van supermarktleven begonnen pas op honderd kilometer afstand. Er was ook geen wc: dat is voor watjes. Eigenlijk hadden wij een emmer. Die we vast en zeker deelden met de beren, in het bos.

Bij het allereerste ochtendzonnestraaltje sprong mijn Finse gastheer Jimmy met een hakbijl door de tuin.

Als een viking, want hij droeg ook een woeste oranje baard. Maar we hadden hout nodig, om ‘s avonds mee te koken en om de sauna te verwarmen.

Geestdriftig plantte hij zijn bijl in de boomstammen, vergezeld door vrolijke ochtendnevelen. Net zolang tot we allemaal ontwaakten op het ritme van zijn houthakfanatisme.

Vrij Waar de bossen een oneindige stilte huisvesten, zijn de Finse steden brui-

send. Fris en veelal modern. In plaats van knusse straten zijn het de talloze parken die de steden kenmerken. Finnen spreken daar graag af, al helemaal in de zomer.

Nog een bewijs dat duurzaam leven hoog in het vaandel staat bij de Finnen: ze zijn gek op tweedehandswinkels.

Dit soort winkels leken bezaaid over Tampere te liggen. Joekels van kringloophallen, waar Finnen gretig tweedehandskleding uit de rekken trekken en je er pas echt bij lijkt te horen wanneer je kleding al door iemand is gedragen.

Maar er zijn ook tal van kleinere kringloopwinkeltjes.

Elämä Dat was, in een biologische notendop, hoe ik mijn biologische leven van twee weken in Finland ervoer. Maar zou dit leven eindigen tussen de kaken van een Finse beer? Hoe ironisch, dacht ik, dat we kort voor de ontmoeting met het monster nog vrolijk ‘elämä’ kwinkeleerden. Dat was de titel van het lievelingslied van de Finse vrienden en betekende: ‘het leven’. Zou de beer juist vreugdevol op dat woord zijn afgerend? Had hij ons, ‘elämä’, in zijn territorium gehoord, gevoeld, geroken?

Belangrijker nog: wanneer zou de beer toeslaan? De stilte duurde nu al seconden, minuten. Was de beer een fervent schaakkampioen: eerst geduldig gadeslaan voordat je je klauwen uitsteekt?

Toen was er nogmaals de wind.

Groen waaide op. Ik hield mijn adem in. Ik moet dood op de grond gaan liggen, dacht ik. Plat en simpelweg niet meer ademen. Zo dood mogelijk. Maar ik voelde teveel paniek om me als lijk te gedragen. Een duizelingwekkende dosis radeloosheid perste zich samen in mijn longen.

Alstjeblieft, eet me niet op! zong ik de beer toe. En in de paar seconden die volgden, beloofde ik hem miljoenen dingen. Ik poets je schoenen! Ik koop kleding voor je bij de tweedehandswinkels! Je mag mee dansen in het park! Maar eet me niet!

De beer gaf geen antwoord. Toen er opnieuw een wind opstak en de bladeren naar de grond toe bogen, zag ik waarom. Al die tijd had ik een knoert van een boom voor beer aangezien.

Foto’s: Akke Boonstra

34

Drie zondaagse seconden eerder hopten we zingend door de Finse bossen.

Dichtbij Nokia, in de buurt van één van de duizend meren. Althans, de Finnen noemden het dichtbij, maar in hun optiek zou Zwolle ook in de buurt van Maastricht kunnen liggen. Uren kun je door het land rijden. In stilte. Wegen waarop je niemand tegenkomt. Er zijn alleen de bomen, alleen de meren die als zachte dekens langs de weg liggen.

Finland is groot en ik voelde me elke dag een beetje kleiner.

Volgende keer Z U I V E R

Volgende keer november/

december

Test: wat is jouw ecologische voetafdruk?

Feest editie

35

Biologisch kerstdiner

Abonnement

Feestkleding -20%

6 keer ZUIVER Nu voor maar 24,95 Bel 059-0394856

of ga naar www.zuiver.nl/abonneren