LSA jaarverslag 2015 by Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners

LSA | Jaarverslag 2015

Voorwoord VERBINDEN EN VERSTERKEN

Onze LSA-achterban is sterk, zet de schouders eronder en maakt zich sterk voor de wijk. En onze achterban is in 2015 flink gegroeid. Steeds meer bewoners zijn actief in hun steden en dorpen, elk vanuit hun eigen expertise. Ook steeds meer jongeren zetten hun beste beentje voor. Dit proces is voortdurend in beweging en alles lijkt van plaats te veranderen. Veel initiatieven poppen op, sommigen blijven, anderen gaan kopje onder. De actieve bewoner pakt zijn kans en probeert van alles uit. Chaotisch? Misschien wel. Maar ik zie meer lef en meer vernieuwing dan ooit! Tijdens de Landelijke Bewonersdag maakten we samen de BewonersAgenda. Tien agendapunten die voor ons belangrijk zijn. Inmiddels hebben meer dan 130 mensen van tientallen (bewoners)organisaties en gemeenten onze agenda onderschreven. Het blijft natuurlijk niet bij het opstellen van een agenda, we gaan er echt mee aan de slag. Op elk agendapunt sloten bewoners, gemeenten en bedrijfsleven BewonersDeals. Zij spraken af een agendapunt in de praktijk uit te werken. Zo wordt er geëxperimenteerd met open data en met de vernieuwde samenwerking tussen bewoners en professionals. We volgen deze deals op de voet. De BewonersAgenda gaat uit van de kracht van actieve bewoners, we pakken de regie. Hierbij is professionele wederkerigheid in de samenwerking lokaal onmisbaar. In de zorg verandert er veel, bijvoorbeeld door de decentralisatie. We zien belangrijke zorgtaken wegvallen en kansen om onze buren te helpen langer thuis te blijven wonen. Ik zie onze achterban steeds meer zorgtaken oppakken. Voor velen van ons een nieuw domein, maar het lukt en iedereen doet het weer anders. Zo ontstaan er zorgcoöperaties en samenwerkingen met de formele zorg. Er ontstaan wijktuinen, waar iedereen groenten kan verbouwen, klussendiensten en vervoersdiensten. Sommige zorginstellingen zoeken op eigen initiatief de samenwerking met buurten en wijken, bijvoorbeeld voor zinvolle dagopvang en het vroeg signaleren van problemen. En zelfs zorgverzekeraars en artsen beginnen te bewegen.

Wijkbewoners promoten een gezonde levensstijl. Bewoners vinden het belangrijk om zorgtaken op zich te nemen. Er is veel onzekerheid onder bewoners die afhankelijk zijn van zorg. Krijgen zij nog wel de zorg die zij nodig hebben en kunnen zij die zorg ook betalen? LSA-leden voelen zich verantwoordelijk voor andere wijkbewoners. Zij dragen eraan bij dat hun buren de juiste zorg krijgen. Voor hen mag niemand buiten de boot vallen. Dan is het noodzakelijk om te verbinden en te versterken. Ook spelen actieve bewoners in op de vluchtelingencrisis. Overal in de wereld steken brandhaarden op en vluchtelingen komen onze kant op. Houden we onze grenzen gesloten of tonen we medemenselijkheid en pakken we actief onze rol? We hebben in 2015 een grote stap gezet met buurtrechten. Het initiatiefvoorstel buurtrechten van Kamerlid Grace Tanamal heeft gezorgd voor brede aandacht voor dit onderwerp in de Kamer. Buurtrechten staat prominent op de agenda en in de Kamer worden constructieve debatten gevoerd. De motie Van Dijk / Voortman is ingediend om het Right to Challenge op te nemen in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Verschillende gemeenten en bewonersinitiatieven experimenteren met dit recht om uit te dagen. En tijdens de Landelijke Bewonersdag sloten we met minister Plasterk de BewonersDeal om het Right to Challenge samen vorm te geven, waardoor het beter toepasbaar wordt. Maar voor ons blijft het daar niet bij. Het Right to Challenge is onderdeel van een heel pakket aan buurtrechten en wij pleiten nog steeds voor de invoering van het hele pakket. We maken grote stappen maar we zijn er nog niet. Gelukkig dragen veel politieke partijen ons een warm hart toe. Ons pleidooi is en blijft, dat we daadwerkelijk kunnen samenwerken aan sterke steden, mooie buurten en dorpen. Als we de regie nemen, maken we de wereld toch een beetje beter. Daarom blijven we verbinden en versterken, ook in 2016.

JOKE BAKKER, VOORZITTER

Voorwoord

Vereniging Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners (LSA)

Jaarverslag 2015

LSA | Jaarverslag 2015

Voorwoord

1 Bijeenkomsten

1-1 Themadagen

1-2 Landelijke Bewonersdag

1-3 Vergaderingen bewonersplatform

1-4 Zomerschool

2 Advies en begeleiding

2-1 Adviesfunctie bureau

2-2 Bijeenkomsten van derden

2-3 Adviezen aan derden

3 Publicaties

3-1 BewonersBerichten

3-2 Websites

3-3 Social media

3-4 Persberichten

3-5 Online publicaties

3-6 LSA Nieuwsflits

4 Projecten en instrumenten

4-1 Beheer je buurthuis

4-2 Buurtrechten

4-3 BewonersBedrijven

4-4 Platform bewoners - politici

4-5 Zorg en bewonersinitiatief

5 Organisatie

5-1 Bewonersplatform

5-2 Bestuur

5-3 Personeel

5-4 Werkzaamheden LSA-bureau

Bijlagen

Ledenlijst Bewonersplatform

Overzicht adoptiekamerleden en hun wijken

3 Leden comitĂŠ van aanbeveling

Inhoud

Al jaren organiseert het LSA kleinschalige bijeenkomsten en grote landelijke dagen. In 2015 is ervoor gekozen niet langer onderscheid te maken tussen landelijke dagen en locatiedagen. In plaats daarvan organiseren we bijeenkomsten rondom een bepaald thema op locaties in het hele land: themadagen. Vier keer kwamen de leden van het LSA samen tijdens een platformvergadering en we hielden een tweedaagse zomerschool in de Randstad. Daarnaast organiseerden we ook in 2015 het evenement voor actieve bewoners, de Landelijke Bewonersdag: Onze toekomst, Onze agenda. In het najaar spraken platformleden met Minister Blok over knellende regels.

LSA | Jaarverslag 2015

1-1 Themadagen Themadagen zijn dagen die in verschillende wijken worden georganiseerd rondom een actueel onderwerp. Op deze dagen worden actuele thema’s besproken en wijkprojecten bekeken die interessant zijn voor iedereen die zich bezig houdt met de verbetering van leefbaarheid. De bijeenkomsten komen tot stand in samenwerking met de bewonersgroep van de betreffende wijk. Op deze manier wordt een bepaald thema uitgediept en kunnen bewoners tegelijkertijd kijken en leren van een collega-bewonersgroep. De uitwisseling van ervaringen, successen en problemen staat centraal.

KORTE BESCHRIJVING:

Professionals worden overspoeld met handreikingen en trainingen om met bewonersinitiatieven om te gaan. Daarom organiseerden wij een bijeenkomst speciaal voor actieve bewoners waarin zij via masterclasses, workshops en snelcursussen praktische tips en handvaten voor hun initiatief kregen. Zo was er tijdens de masterclass ‘Samenwerken met de gemeente’ een menukaart om dit te doen, een schrijfsessie over het maken van een plan van aanpak en een actieve workshop om te leren netwerken. Kijk voor een uitgebreid verslag op de website.

DATUM: 13 februari 2015 LOCATIE: Delftstede - Delft TITEL: Zorg voor je wijk AANTAL BEZOEKERS: 70

DATUM: 6 juni 2015 LOCATIE: Gasfabriek - Alkmaar TITEL: Wijken en dorpen met energie voor de toekomst AANTAL BEZOEKERS: 45

KORTE BESCHRIJVING:

In Delftstede spraken we samen over de (veranderende) rol van bewoners en bewonersinitiatieven binnen de zorg. Vier buurtzorginitiatieven presenteerden zich: Wijzelf zorgcoöperatie - Delft, Zorg voorelkaar – Delft, Laakse Lente - Den Haag en senioren activiteiten Zorgvrijstaat – Rotterdam. De buurtzorginitiatieven legden de deelnemers tijdens het middagprogramma een vraag voor. De adviezen uit deze sessies zijn gebundeld in ‘De Tien Geboden voor Buurtzorginitiatieven’ zoals zorg voor een duidelijke identiteit.

KORTE BESCHRIJVING:

Deze themadag organiseerden we samen met de Vereniging voor Kleine kernen in Noord-Holland. Bewoners uit steden en dorpen inspireerden elkaar op thema’s zoals duurzaamheid, lokaal voedsel, wijkeconomie en gezamenlijk energie besparen. We leerden over een project dat als doel had de energierekening van de hele stad te verlagen en over een duurzame dorpsvisie gecreëerd door bewoners. Aan het eind van de middag blijken bewoners uit steden en dorpen meer overeenkomsten te hebben dan zij in eerste instantie zien.

Kijk voor een uitgebreid verslag op de website. Kijk voor een uitgebreid verslag op de website. DATUM: 28 maart 2015 LOCATIE: ONS – Breda TITEL: Rol van LSA in transitie AANTAL BEZOEKERS: 40

DATUM: 4 september 2015 LOCATIE: Nieuwe Banier – Rotterdam TITEL: Urbania: gedroomde stad van de toekomst AANTAL BEZOEKERS: 45

KORTE BESCHRIJVING:

Deze themadag sloot aan op een van onze platformvergaderingen. We nodigden externe partners uit om mee te denken over de rol van LSA in de transitie. LSA-leden en experts gingen in verschillende ronden het gesprek met elkaar aan. Hoe zien we het LSA? Waar hebben wij behoefte aan? Welke rol zou het LSA moeten nemen in de transitie?

DATUM: 25 april 2015 LOCATIE: Fort Vreeswijk – Nieuwegein TITEL: Buurtinitiatief met groeispurt AANTAL BEZOEKERS: 70

KORTE BESCHRIJVING:

De deelnemers aan deze themadag maakten een reis vanuit de toekomst terug naar het nu om tot hun gedroomde stad te komen. Drie sprekers met een duidelijke toekomstvisie lichtten deze toe: Daan Rovers (filosoof), Joop Hofman (Pop-up city) en Ernst Bergboer (Beien). In het middagprogramma haalden we in groepen input op voor de BewonersAgenda (zie 3-5 Online publicaties). Uit de input bleek vooral een behoefte aan een constante leercirkel. Aan een samenleving waarin iedereen mee mag doen en verschillend mag zijn. Kijk voor een uitgebreid verslag op de website. 1 | Bijeenkomsten

RESULTATEN DATUM: 3 oktober 2015 LOCATIE: Crabbehoeve – Dordrecht TITEL: Sociale wijkteams, natuurlijk mét bewoners AANTAL BEZOEKERS: 50 KORTE BESCHRIJVING:

Het merendeel van de gemeenten heeft een sociaal wijkteam, maar vrijwel overal zonder bewoners. Geïnspireerd door voorbeelden uit Arnhem, Zaandam en Eindhoven discussieerden de deelnemers over samenwerken, bewoners als opdrachtgever voor professionals en het sociaal wijkteam als breekijzer voor de overgeorganiseerde wereld. Dát zij een rol moeten spelen, is duidelijk. Bewoners weten namelijk als geen ander wat er speelt in de wijk en kennen de netwerken beter dan professionals die worden ingevlogen. Maar de ideale rolverdeling verschilt per wijk. Kijk voor een uitgebreid verslag op de website.

DATUM: 21 december 2015 LOCATIE: Districtshuis – Antwerpen (BE) TITEL: Burgers maken de begroting AANTAL BEZOEKERS: 30 KORTE BESCHRIJVING:

In Antwerpen beslisten bewoners over de besteding van 1% van het totale budget van het district Antwerpen, meer dan 1 miljoen euro! Met het ‘Burgerbegroting-spel’ maakten we kennis met deze methodiek. Wat vinden we nu echt belangrijk? Waar investeren we in? In Nederland is dat nog nauwelijks praktijk. In Oldenbroek en Breda bestaat een burgerbegroting en zo’n vijftien gemeenten doen onderzoek. In Amsterdam en in Emmen hebben bewoners inspraak in de besteding van het gemeentelijke budget via budgetmonitoring. Kijk voor een uitgebreid verslag op de website.

LSA | Jaarverslag 2015

De meer thematische opzet van de bijeenkomsten zoals in 2014 is gestart, is in dit verslagjaar succesvol doorgezet. Bewonersgroepen zijn de experts in hun wijken, denk aan buurtzorg, groenonderhoud of beheer van een buurthuis. Door themadagen te organiseren bij hen op locatie, versterken we hun positie en mogelijkheden. Dit zijn dagen waarop bewoners op een laagdrempelige manier van elkaar kunnen leren. Dagen waarop de actieve bewoners zich met hun kennis en ervaring op een positieve manier in de kijker kunnen spelen. Deze bijeenkomsten versterken het netwerk van bewoners en we zien dat zij voldoen aan hun behoefte. De themadagen hadden een goede opkomst, gemiddeld waren er 62 bezoekers. Actieve bewoners zijn de doelgroep van deze themadagen. We zien dat deze themadagen ook interessant zijn voor professionals. Zo’n 20 procent van de bezoekers waren beroepskrachten of gemeentelijke bestuurders. Het grootste deel van de bezoekers (80 procent) waren actieve bewoners. Ongeveer de helft van de bezoekers bestaat uit bewoners die nog niet eerder op een bijeenkomst van het LSA waren geweest. Zij worden nu op de hoogte gehouden van onze activiteiten en een deel van hen is lid geworden van de vereniging. Anders in dit verslagjaar is een verhoging van de financiële bijdrage voor de themadagen. Bewoners die geen lid zijn van het LSA betaalden 15 euro en netwerkleden de helft dus 7,50 (zie 5-1 Bewonersplatform). Professionals betaalden 50 euro en LSA kernleden kwamen gratis.

1-2 Landelijke Bewonersdag Het LSA brengt al 27 jaar actieve bewoners samen tijdens de Landelijke Bewonersdag. Dit verslagjaar kwamen 600 bewoners uit het hele land naar de grootste jaarlijkse bijeenkomst voor actieve bewoners. De Landelijke Bewonersdag was op 28 november 2015 in het Topsportcentrum Almere en had als thema ‘Onze toekomst, Onze agenda’. De dag gingen we naar huis met een concreet eindresultaat: de BewonersAgenda met bijbehorende BewonersDeals. (zie 3.5 Online publicaties) De Landelijke Bewonersdag 2015 werd georganiseerd door het LSA in samenwerking met het ministerie van BZK, de Nederlandse Woonbond, KNHM, gemeente Almere, de Schoor en veel actieve bewoners in en rond Almere. DATUM: 28 november 2015 LOCATIE: Topsportcentrum – Almere TITEL: Onze toekomst, Onze agenda AANTAL BEZOEKERS: 600 KORT VERSLAG:

De titel van de Landelijke Bewonersdag 2015 was ‘Onze toekomst, Onze agenda’ en op de dag werd de BewonersAgenda gemaakt; een oproep aan de samenleving om de doe-democratie te laten werken. Het is een reactie op de Agenda Stad van de overheid. Minister Plasterk was op de grote bewonersbijeenkomst en zegde toe samen met het LSA het Right to challenge beter en begrijpelijker uit te werken en het breder te trekken. Joke Bakker, voorzitter van LSA riep tijdens de dag op om in actie te komen tegen de eeuwige plannenmakers, de hokjesdenkers, de bureaucratie en de doemdenkers. “Laat vandaag van je horen en vertel hoe de samenwerking wel tot stand kan komen!” Na haar woorden werd de aanwezige redactie overspoeld met kaartjes, tweets, mails en telefoontjes. Het is deze actieve bewoners duidelijk, de doe-democratie heeft andere regels nodig om te werken. “Je kunt niet verwachten dat de vitale lokale samenleving gaat bloeien als je de regels niet aanpast. We willen best meer doen, maar dan moet er een andere manier van samenwerken komen met zowel overheden als met organisaties en instituties,” zo verwoordt een van de deelnemers het. Op basis van de agendapunten werden BewonersDeals gesloten. Bewonersgroepen, gemeenten en bedrijfsleven sloegen de handen ineen en sloten deals. Ook minister Ronald Plasterk sloot een deal en wel met het LSA. In het voorjaar van 2016 gaan ze samen nadenken over een goede en passende vorm voor Right to challenge. Aan het eind van de dag werd de BewonersAgenda symbolisch onderschreven door Tjeerd Herrema (wethouder Almere), Han Jetten (de Schoor en de MOgroep), Grace

Tanamal (Kamerlid PvdA), Ronald Paping (Nederlandse Woonbond), Henk Smeeman (KNHM Flevoland), Rismé Oblijn (bewoner Almere) en Joke Bakker (LSA). In de weken daarna volgenden meer dan 120 ondertekenaars hun voorbeeld. Kijk voor een uitgebreid verslag op de website. RESULTATEN:

De naamsbekendheid van de Landelijke Bewonersdag is groot. Het hele jaar door ontvangt het LSA telefoontjes en mailtjes van bewoners die willen weten waar en wanneer de Landelijke Bewonersdag wordt gehouden. Dit keer vond de dag plaats in Almere. Anders dan vorige jaren, was een programmaonderdeel waarbij bezoekers 10 initiatieven in Almere bezochten. Omdat vooraf niet bekend was naar welke initiatieven ze gingen, waren het met recht ‘verrassende ontmoetingen’. Ook dit jaar hadden bewonersgroepen zelf geregeld om samen te reizen vanuit onder meer uit Enschede en Helmond. Wij zijn trots en blij met de enorme betrokkenheid van onze achterban. Natuurlijk zijn ook dit jaar op de Landelijke Bewonersdag weer veel nieuwe contacten gemaakt tussen bewoners en oude contacten zijn aangehaald. Er is kennis gedeeld en veel vrijwilligers hebben hernieuwde energie gekregen om verder te gaan met hun belangrijke werk. In aanloop naar de dag en tijdens de dag zelf is input opgehaald voor de BewonersAgenda. Via kaarten, een levensgrote agenda, e-mail en social media kwamen reacties op de vraag ‘wat heb jij nodig om je initiatief te laten slagen?’ Deze zijn ter plekke door een redactie van LSA-leden gebundeld tot 10 agendapunten. Ook werden op deze agendapunten BewonersDeals gesloten. Bewoners en professionals uit het hele land spraken af een agendapunt samen uit te werken in de praktijk. Aan het eind van 2015 was de BewonersAgenda onderschreven door ruim 120 personen van tientallen (bewoners)organisaties en (lokale) overheid. Op elk agendapunt is minimaal 1 BewonersDeal gesloten. LSA volgt deze deals op de voet en deelt de voortgang op de website www.bewonersagenda.nl/bewonersdeals. Er is veel persaandacht geweest voor de Landelijke Bewonersdag. Zowel landelijke als regionale dagbladen hebben over de dag bericht, evenals lokale radio- en televisiezenders.

1 | Bijeenkomsten

1-3 Vergaderingen bewonersplatform LSA is een vereniging met verenigingsleden. Die leden vormen samen het LSA-platform, dit is het hart van het LSA. Het zijn actieve bewoners uit heel Nederland die samenkomen om activiteiten en projecten te bespreken en te plannen. Op de platformbijeenkomsten in 2015 hebben we geëxperimenteerd met verschillende locaties en vergadervormen om te zoeken naar een manier om nog meer tijd te hebben voor discussie en uitwisseling. Daarom koppelen we themadagen nu aan platformvergaderingen. Deze themadagen zijn uiteraard ook toegankelijk voor niet-leden. IN 2015 WAREN DE PLATFORMVERGADERINGEN OP: 28 MAART 2015 – ONS IN BREDA

met themadag over rol van LSA in transitie 13 JUNI 2015 – ISOLA ROSA IN UTRECHT

jaarvergadering 3 OKTOBER 2015 – CRABBEHOEVE IN DORDRECHT

met themadag over burgerinitiatief en sociale wijkteams 7 NOVEMBER 2015 – HUIS VAN BARTELS IN AMERSFOORT

met aansluitende rondleiding 19 NOVEMBER 2015 – DE MUSSEN IN DEN HAAG

gesprek met minister Blok KORT VERSLAG GESPREK MINISTER BLOK:

Elk jaar vergaderen LSA-leden met de minister. Op 19 november overlegden we in buurthuis de Mussen in de Schilderswijk in Den Haag met minister Stef Blok. Een mooie kans voor leden om zaken direct bij de minister aan te kaarten. Tijdens deze jaarvergadering kwamen twee belangrijke punten naar voren. De minister zegde toe dat wooncorporaties leegstaand commercieel vastgoed dat zij in hun bezit hebben, mogen beheren zoals zij willen. Ook door het beheer te laten doen door kunstenaars, beginnende ondernemers of bewonersgroepen. Van verschillende leden van het LSA komt het signaal dat corporaties de Woningwet gebruiken als excuus om tijdelijke beheerders niet meer toe te laten in hun commercieel vastgoed. Dit kan komen omdat de corporaties zelf de regels niet helder hebben. Minister Blok hielp deze onzekerheid de wereld uit. Tijdelijk beheer mag! Een ander belangrijk punt dat uit het jaarlijkse overleg met de minister naar voren kwam was dat de zoektocht 10

LSA | Jaarverslag 2015

om collectieve wooncoöperaties mogelijk te maken van start gaat. LSA-leden beschreven de voordelen: de kosten kunnen dan omlaag, de zeggenschap en het eigenaarschapsgevoel wordt groter, dit zal het woonklimaat en de sociale cohesie versterken. Minister Blok vindt het naar eigen zeggen ‘levensgevaarlijk’. De minister sluit de korte discussie af met de toezegging: ‘Al zie ik veel risico’s, als er banken zijn die collectieve wooncoöperaties willen financieren, zal ik de mogelijkheden onderzoeken om deze een plek te geven in het woonbestel.’ RESULTATEN

De bijeenkomsten met het platform zijn van groot belang voor onze vereniging. We zijn samen op zoek naar de ideale manier om zoveel mogelijk uit de momenten te kunnen halen dat we samen zijn. Daarom hebben we er in 2015 voor gekozen om de vergaderingen bij verschillende leden in het land te houden en de vergaderingen te koppelen aan themadagen. Dat betekent dat vergaderingen soms in de buurt en soms verder weg zijn. We horen uit de vereniging positieve geluiden over deze aanpak. Zij vinden het positief om bij elkaar te kijken en minder vervelend om ver te reizen als er na de vergadering nog een interessante themadag is. In 2015 is tijdens de vergaderingen een voorstel voor een nieuw lidmaatschap aangenomen. De bewonersgroepen die lid zijn van het LSA en ook stemrecht hebben tijdens de vergaderingen noemen we kernleden. Daarnaast hebben we leden op persoonlijke titel, netwerkleden. Zij zijn nauw betrokken bij het LSA maar hebben geen stemrecht in de vereniging. Op onze platformvergaderingen worden de lopende en aankomende projecten en activiteiten besproken. Zo bespreken we bijvoorbeeld de voortgang van de projecten BewonersBedrijven en Beheer je Buurthuis, vragen we input voor een zorgvoorstel of de Zomerschool en evalueren we de themadagen. De opkomst is gemiddeld 40 personen.

1-4 Zomerschool De Zomerschool is een meerdaagse bijeenkomst exclusief voor LSA-platformleden. Doordat we meerdere dagen samen zijn, biedt de zomerschool de mogelijkheid om wat dieper op onderwerpen in te gaan. Dit jaar organiseerde LSA de jaarlijkse zomerschool op 7 en 8 augustus in Haarlem, Zaandam en Amsterdam. Tijdens de zomerschool komen actuele zaken die actieve bewoners bezighouden aan bod. Met 25 LSA-leden discussieerden we onder andere over buurtrechten, de rol van wijkraden en sociale wijkteams. Daarnaast gingen we op verschillende plekken bij bewonersgroepen kijken, in wijken rondlopen én kregen we een aantal presentaties van bewonerszorginitiatieven. KORT VERSLAG:

We begonnen de in de Haarlemse wijk Rozenprieel in het buurthuis De Tulp (“ja we zijn een beetje tegendraads, alles in deze wijk heet al iets met Roos!”). Over dat bijzondere buurtje leerden we veel, tijdens een toespraak, en tijdens een mooie wandeling door de wijk. We zagen de buurttuin in bewonersbeheer en de Kas: een broedplaats waar alles draait om het vinden van een baan, ondernemen en leren ondernemen. Na de mooie wandeling is het tijd voor een stevig onderwerp. Buurtrechten. Voor deze en de volgende sessie zijn er veel betrokken mensen uit Haarlem naar het buurthuis Samen met de buurt gekomen om mee te praten, te leren en te luisteren. Ties de Ruijter van het LSA vertelt wat buurtrechten zijn en waarom actieve bewoners ze nodig hebben. Dan volgen vier verhalen van actieve bewoners die een maatschappelijk initiatief hebben opgestart en op een of andere manier de buurtrechten hadden kunnen gebruiken. Daarna voerden we een discussie over wijkraden. Mensen van verschillende wijkraden, van welzijnsorganisaties, van de gemeente en een vertegenwoordiger van het ministerie van BZK bespraken de stelling ‘Wijkraden zijn ouderwets en overbodig’. We sloten deze volle dag vol inzichten af met een grote BBQ in Zaandam, totaal verzorgd door de vrijwilligers van BewonersBedrijven Zaanstad. De tweede dag begon met ontbijt gemaakt door de vrijwilligers van BewonersBedrijven Zaanstad en een Lagerhuisdebat over de rol van bewoners in sociale wijkteams. Door middel van stellingen kwamen we letterlijk tegenover elkaar te staan en gingen we het gesprek aan. Na een wandeling langs de buurttuin en de moskee vertrokken we naar De Buurtboerderij in de Amsterdamse Spaarndammerbuurt. De boerderij midden in de stad bestaat al sinds 1880 en is nu eigendom van Stichting Buurtboerderij. In de oude boerderij staan er nog twee presentaties op het programma van informele zorginitiatieven. Eerst presenteert Margo van den Berg haar

initiatief ‘ Burenhulp in de Bosch & Vaart’ en Nanda van Loen vertelt vol passie over het ‘Stadsdorp Westerdok’. Zo kregen de deelnemers aan de zomerschool een kijkje in de keuken bij de meest uiteenlopende initiatieven. Over de zomerschool is een verslag geschreven en verspreid onder onze leden. Het is hier terug te vinden. RESULTATEN

Het waren mooie en leerzame dagen voor onze verenigingsleden die zich ervoor ingeschreven hadden. Onze leden hebben veel ruimte gehad om tips en tricks uit te wisselen en we zijn door elkaar en door derden geïnspireerd geraakt. Door bij elkaar te kijken en met elkaar praten worden we sterker als vereniging en individueel: iedereen is in zijn eigen buurt bezig met nieuwe ideeën en we kunnen hierin veel van elkaar leren. Het betrekken van het netwerk in Haarlem bij onze zomerschool heeft de lokale discussie ondersteund. Het was een geslaagde zomerschool met veel inhoud en nieuwe inzichten.

1 | Bijeenkomsten

Het LSA-bureau krijgt veel advies- en servicevragen via telefoon, e-mail of social media. Van daaruit wordt de vraag doorgegeven aan de juiste LSA-beroepskracht of actieve bewoner met kennis op dat gebied. Ook nemen medewerkers en bestuursleden regelmatig deel aan bijeenkomsten van derden en geven gevraagd en ongevraagd advies.

LSA | Jaarverslag 2015

2-1

2-2

Adviesfunctie bureau

Bijeenkomsten van derden

Alle vragen die op het bureau binnenkomen worden verdeeld en doorgegeven aan de LSA-beroepskracht die het meest geschikt daarvoor is of aan actieve bewoners met kennis op het betreffende gebied. Er komen bij het LSA veel adviesvragen binnen. Veel voorkomende onderwerpen zijn: vragen over vouchers en andere door het LSA ontwikkelde methodieken zoals ABCD en Kan Wél!, vragen over projecten van het LSA en vragen over instrumenten zoals buurtrechten en maatschappelijke bank.

Regelmatig zijn medewerkers, bestuur en leden van het LSA gevraagd een bijdrage te leveren aan workshops, seminars en congressen, een greep uit 2015:

In 2015 was er een sterke toename in vragen over buurtrechten na de verankering van het Right to Challenge in de Wmo en in coalitieakkoorden van verschillende gemeenten. Opvallend is dat wij niet alleen door actieve bewoners maar ook door professionals van overheid, corporaties en instellingen benaderd worden met vragen over Right to Challenge en buurtrechten. (zie 4-2 Buurtrechten)

• OTB-conferentie: presentatie van publicatie Eindrapportage Kennisontwikkeling Experiment BewonersBedrijven, een driejarig onderzoek van OTB/TU Delft in opdracht van LSA en ministerie van BZK (zie 4-3 BewonersBedrijven)

RESULTATEN

• Symposium n.a.v. het uitbrengen van een rapport over legitimiteit in de woningbouwsector: zienswijze van het LSA verwoordt ten overstaan van de verenigde toezichthouders uit de woningbouwsector

Het bureau van LSA krijgt per week ongeveer 20 adviesvragen en heeft er in 2015 dus honderden beantwoord per mail, Twitter en telefoon.

• Wmo-driedaagse: workshop over het Right to challenge in de Wmo • Brainstormsessie ONS Breda met verschillende partners over mogelijkheden van duurzame financiering rond bewonersinitiatief ONS

• Verschillende bijeenkomsten van het netwerk dorpshuizen.nl

• Inspiratiemiddag rondom de nieuwe Woningwet: een plenaire inhoudelijke bijdrage van LSA • Wijkendag in Arnhem: key note speech voor tweehonderd gemeenteambtenaren • Stadsconferentie van het netwerk Amsterdam: workshop • Bijdrage aan workshop begeleidingscommissie wonen in zelfbeheer van Corpovenista • Espria ( zorgconcern van verschillende zorginstellingen): workshop ‘Samenhang in de zorg’ • Zorg Innovatie Forum ‘Economische afwegingen in de zorg’ van de RUG/UMCG/ZIF: presentatie vanuit de optiek van actieve bewoners • CMO Stamm/ZIF academie: presentatie ‘een zorgzame buurt’ • Bewonersplatform Leidschendam-Voorburg: presentatie zorg voor je wijk • Coalitie Erbij: actief deelnemer 2 | Advies & begeleiding

2-3 Adviezen aan derden • Seminar ‘overheid 2.0’ door raadsleden van de oppositie in Veldhoven: spreker in aanwezigheid van vele plaatselijke bewonersinitiatieven • Begeleidingscommissie Burgerkracht in Limburg van de VKKL i.s.m. WUR: meerdere deelnames • Inspiratiedag bewonersinitiatief van stichting Dock in Rotterdam-Noord: spreker en workshop • Netwerk MFA ondernemers voor Bouwstenen voor Sociaal: spreker • bijeenkomsten netwerk & lobby van het NOV ter voorbereiding van een conferentie Agenda Stad • Locality Convention Keep it Local in Liverpool: bijdrage en deelname om inzicht en ontwikkelingen op te halen uit Engeland • Pitchtraject BewonersBedrijven: medeorganisator (zie 4-3 BewonersBedrijven) • Seminar ‘Storytelling en buurtcommunities’ in pakhuis de Zwijger: programma ingevuld en spreker • Kennislab ‘Ruim op die regels’ van Platform 31: deelname • Seminar ‘Ritselmanagement’: deelname • Bestuurlijk overleg met de koepel van Wmo-raden over de toekomst van bewonersinitiatief en -raden

Het LSA adviseert gevraagd en ongevraagd meerdere initiatieven en professionals van overheid, corporaties en instellingen. Leden en medewerkers van LSA hebben in 2015 consequent deelgenomen aan diverse regelmatig terugkerende beleidsvoorbereidende overleggen op het terrein van bewonersinitiatief, onder andere: • Community of Practice ‘Right to Challenge’ georganiseerd door ‘open overheid’ en de gemeenten Rotterdam en Utrecht • Vijfde werkgroep toekomstagenda informele zorg in opdracht van ministerie van VWS • Co-creatie sessies over buurtrechten van het ministerie van BZK • Internationale programma Deepening Democracy met partners uit Nederland, Oeganda en Brazilië over Budgetmonitoring • Eerste cirkel van de GSA kerngroep ‘Natuurlijk Samen voor veilige wijken’ van het ministerie van OCW (met o.a. de daarbij uitvoerende activiteiten in pilotwijken/ methodiekontwikkeling) • Kennisplatform voor woningbouwcorporaties Corpovenista: samen met Van Nimwegen is ter advisering een voorstel gedaan voor het betrekken van actieve bewoners bij de te maken prestatieafspraken • Invulling buurtrechten: intensieve gesprekken met een tiental gemeenten over de invulling van buurtrechten en buurtondersteuning (Utrecht, Eindhoven, Nijmegen, Zwolle, Haarlem, Arnhem, Hilversum, Enschede, Tilburg, Lelystad). (zie 4-2 Buurtrechten) • Gesprekken in de gemeente Haarlem: raadsleden, initiatiefnemers, wethouder en ambtenaren zijn afzonderlijk geadviseerd over lokale samenwerking • Begeleiden en vormgeven van een traject van storytelling vanuit bewonersperspectief: in samenwerking met het ministerie van BZK in het verlengde van de co-creatie sessies omtrent buurtrechten • ‘Position paper’ buurtrechten: opgesteld door LSA ter nadere positiebepaling omtrent de invoering van buurtrechten in Nederland • Bijzonder Statuut: Gesprekken met initiatiefnemers

LSA | Jaarverslag 2015

• Schriftelijk advies opgesteld over de nadere invulling van Agenda Stad voor coördinerend minister Plasterk: naar aanleiding van strategisch overleg met maatschappelijke partners

• Welzijn Diemen: advies over transformatie van twee wijkhuizen naar zelfbeheer

• Interview voor de website van Agenda Stad

• Atelier de Buurvrouw uit Deventer: advies over vormen van BewonersBedrijf

• Werkbezoek van Tweede Kamerleden: onder andere de onderwerpen vrijwilligerswerk en uitkeringsinstanties, beschikbaarstelling maatschappelijk vastgoed en houding en gedrag bij verschillende afdelingen van gemeenten zijn aangekaart • Uitgewerkt beleidsadvies opgesteld voor diverse Tweede Kamerfracties over de invoering van buurtrechten (vanuit het uitgangspunt van subsidiariteit), en een aanjaagfonds ter ondersteuning van buurtinitiatieven, in samenwerking met het platform ‘Meer Democratie’. • Gesprekken gevoerd met onder andere Koepel Wmo raden, Stichting Omzien, IederIn en Vilans ter verkenning van het zorgdomein en de organisaties die hierin actief zijn

• Right to Challenge: advies aan Thijs Harmsen

• Deelname aan kwalitatief onderzoek naar het beschikbaar krijgen van vastgoed voor maatschappelijke initiatieven uitgevoerd door bureau Veldkamp in opdracht van ministerie van BZK. • Onderzoek en schrijfwerk voor het kompas (handreiking) Right to Challenge in de Wmo: medeauteur met Movisie en Vilans in opdracht van ministerie van VWS • Meegedacht over de website buurtwijs.nl die bedoeld is om de kennis van onder andere Movisie breder te ontsluiten • Input gegeven aan Twynstra Gudde voor het co-creatieproces buurtrechten

• Meerdere malen het initiatief tot contact met het ministerie van VWS over de specifieke rol van de actieve bewoners in de informele zorg

• Inventariseren van mogelijke acties i.h.k. van de toekomstagenda informele zorg en ondersteuning, onderdeel ‘actieve burgers aan het roer’

• Advies samen met Movisie en Vilans voor een leerkring en een handreiking Right to Challenge in de Wmo voor het ministerie van VWS

• Overleg met onder andere stichting Omzien over de mogelijkheden voor een landelijk platform en helpdesk zorginitiatieven

• Overleg en samenwerking CEDE uit Aruba voor zelfstandige wijkhuizen en wijkondernemingen

• Overleg met Starters for Communities over de koppeling van starters en buurtinitiatieven

• Gemeente Utrecht geadviseerd over het Right to Bid

• Verschillende gesprekken met Stichting DOEN over mogelijkheden tot co-financiering van bewonersinitiatieven (met uiteindelijk een aantal ge-cofinancierde projecten als resultaat)

• Advies aan Buurthuis Fatima in Weert: zie 4-2 Beheer je Buurthuis • Platformoverleg met minister Blok • Bijdrage geleverd aan de strategiedialoog van de vereniging NOV • Amsterdams Steunpunt Wonen: gesprekken over nauwere samenwerking • Kansenfabriek Schiedam: advies over wijkgerichte functie en inzet bewoners in uitkeringssituatie

• Door middel van gesprekken bijdragen geleverd aan onderzoek Annet Dijkema over de vraag in welke mate BewonersBedrijven bijdragen aan de vitaliteit van wijken, Kennislab Urbanisme over hoe BewonersBedrijven meer gebruik kunnen maken van bedrijfsleven in de regio, Gemeente Den Bosch over de financiële haalbaarheid en duurzaamheid van BewonersBedrijven • Plattelands parlement LvvK: bijdrage geleverd

2 | Advies & begeleiding

Communicatie Het communicatiebeleid van het LSA heeft verschillende doelstellingen. We houden onze achterban op de hoogte van de ontwikkelingen binnen het LSA, binnen het voor actieve bewoners belangrijke overheidsbeleid en om hen op de hoogte te houden van de successen en projecten van andere actieve bewoners. En we communiceren met het doel om (potentieel) ge誰nteresseerden te informeren over de mogelijkheden, rol en de positie van bewoners binnen het bestaande overheidsbeleid. We vragen ook aandacht voor de kracht van bewonersinitiatief om beleidsmakers te be誰nvloeden!

3 16

LSA | Jaarverslag 2015

3-1

3-2

Resultaten

LSA BewonersBerichten

De digitale communicatie speelt een steeds grotere rol ten opzichte van de gedrukte media. Ons communicatiebeleid is erop gericht om de digitale media en de print media elkaar te laten ondersteunen. In 2015 was er extra inzet voor het werven van nieuwe leden. En er was aandacht voor het Right to Challenge binnen de Wmo, buurtrechten in het algemeen en de veranderende rol van actieve bewoners.

Ons kwartaalblad LSA BewonersBerichten besteedt aandacht aan actieve bewoners en de initiatieven die zij opzetten. Dit gebeurt in de vorm van reportages, interviews, kort nieuws en achtergrondverhalen. Een abonnement op het blad is voor bewonersorganisaties en andere direct betrokkenen bij bewonersparticipatie kosteloos af te sluiten via de website. Daarnaast zijn de verschenen nummers te downloaden en door te bladeren op onze website. De uitstraling is veranderd maar de bladformule is hetzelfde gebleven. Korte en langere artikelen worden afgewisseld, er komen veel bewoners aan het woord en ingewikkelde materie wordt op een begrijpelijke wijze verwoord. Binnen de formule wordt veel doorverwezen naar relevante websites.

Dit verslagjaar heeft het LSA een nieuwe look gekregen. We hebben een frisse huisstijl, het blad BewonersBerichten heeft een nieuwe vormgeving en wordt op ander papier gedrukt. Een nieuwe huisstijl betekent een ander logo, een aangepaste website, nieuwe visitekaartjes en een folder voor nieuwe leden die helemaal in de stijl past. In 2015 presenteerden we ook ons nieuw gevormde comité van aanbeveling; een groep prominente personen in maatschappelijke sleutelposities die onze vereniging een warm hart toedragen en de missie van het LSA ondersteunen. Zij hebben allemaal in een kort statement duidelijk gemaakt waarom wij als vereniging van actieve bewoners van belang zijn voor de samenleving. Hun statements zijn te vinden op onze website.

In 2015 kwam de achterban van het LSA ruim aan bod in het blad dat als ondertitel ‘Het vakblad voor bewoners’ draagt. Hoe deze bewonersorganisaties hun wijk representeren en omgaan met de veranderende rol van de overheid is een onderwerp waar meermalen aandacht voor is geweest. Dit verslagjaar verschenen twee themanummers; een themanummer Zorg en een themanummer Buurtrechten. Beide onderwerpen houden actieve bewoners heel erg bezig. De decentralisatie in de zorg biedt hen kansen en moeilijkheden, die uitgebreid en met voorbeelden in dit themanummer beschreven zijn. In 2015 kregen buurtrechten in het algemeen en Right to Challenge in het bijzonder steeds meer voeten in de aarde. Het tweede themanummer beschreef onze lobby voor buurtrechten, praktische toepassingen van het Right to Challenge en de BewonersDeal tussen LSA en minister Plasterk. RESULTATEN

Het kwartaalblad BewonersBerichten wordt door onze achterban goed gelezen. De bladen liggen vaak bij bewonersorganisaties en buurthuizen ter inzage en worden daardoor door meerdere personen gelezen. Het lezen over successen, innovaties maar ook de problemen van andere actieve bewoners blijkt een succesvolle manier van kennisoverdracht aan andere actieve bewoners. Het blad is ook online te bekijken en bevat daar aanklikbare links. Door de mix van media die we inzetten versterken de media elkaar en kunnen geïnteresseerden nog makkelijker de informatie vinden die ze nodig hebben. Het aantal abonnees is nagenoeg gelijk gebleven (1.550) en de bezoeken aan het digitale blad zijn toegenomen met 45 %. Het blad is viermaal uitgekomen, waarvan twee keer als themanummer.

3 | Communicatie

3-3

3-4

Websites

Social media

LSA heeft in totaal drie websites die in 2015 regelmatig van nieuwe informatie voorzien werden. De website www.kanwel.nl is vanaf dit verslagjaar niet meer bijgehouden. We sloten het project in 2014 af. De website bestaat nog als bron van informatie over het project Kan WĂŠl!. De sites bieden veel mogelijkheden om informatie en kennis te delen via social media.

LSA is actief op Twitter en Facebook en vanuit het project BewonersBedrijven is er een Linked-Ingroep met 50 leden opgestart.

RESULTATEN

Lsabewoners.nl Op deze site is heel gerichte informatie over onze organisatie en projecten te vinden. Op de site staan de projecten die het LSA uitvoert duidelijk omschreven, de ontwikkelingen van de projecten worden bijgehouden, onze publicaties zijn allen te bestellen op de site, enkele publicaties zijn online te downloaden, de bijeenkomsten die we organiseren staan op de site, inclusief uitnodigingen en verslagen achteraf. Ook zijn onze nieuwsberichten, onze persberichten en onze nieuwsbrieven te lezen op de site. Het aantal bezoeken aan deze site is in 2015 iets teruggelopen. Bewonersbedrijven.nl Nieuws over BewonersBedrijven en nieuwe inzichten worden gedeeld en BewonersBedrijven zijn op deze site te vinden. Dit verslagjaar heeft de site een restyling gehad. De indeling en opmaak is veranderd waardoor de nieuwtjes en bijeenkomsten meer aandacht krijgen. Ook worden de bij LSA aangesloten BewonersBedrijven uitgebreider en beschreven. Door ook contactgegevens te delen, kunnen bezoekers van de site makkelijker contact opnemen met de initiatiefnemers. Via social media en via ons kwartaalblad LSA Bewonersberichten wordt aandacht gegenereerd voor de site. Het aantal bezoekers is flink toegenomen ten opzichte van 2014 (83 % meer 10.450 versus 5.698) Beheerjebuurthuis.nl De website is ingericht als kennisbank en vindplaats voor inspiratie. Experts dragen bij aan deze kennisbank. Een webredacteur brengt de verhalen van pionierende initiatieven op het gebied van zelfbeheer van wijkaccommodaties uit heel Nederland in beeld. Via een samenwerking met de Dorpshuizen.nl Vraagbaak wordt kennis opgehaald, herschreven en gedeeld. In 2015 is de kennisbank flink gevuld met dossiers over bestuur, beheer, financiĂŤn, programmering en overname. De website had in 2015 ruim 17.000 bezoekers en dat zijn er een kwart meer dan verwacht (laatste vier maanden 2014: 4.500 bezoekers, verwachting 2015: 4.500 x 3 = 13.500).

LSA | Jaarverslag 2015

TWITTER

Het LSA gebruikt het medium Twitter dagelijks en onder meer voor het promoten van de activiteiten van het LSA, het bekendmaken van ontwikkelingen op het gebied van stedelijke ontwikkeling, bewonersinvloed, successen van bewonersgroepen en voor het aanzwengelen van discussies. Omdat we via Twitter makkelijk bereikbaar zijn, zien mensen het als een laagdrempelige mogelijkheid om vragen te stellen. Er zijn meerdere twitteraccounts actief voor het LSA. Voor de vereniging twitteren @lsabewoners, @BewonersBedr en @BeheerBuurthuis. Daarnaast twitteren medewerkers van LSA ook op persoonlijke titel. In 2015 is het aantal volgers van het account @lsabewoners gegroeid van 1.750 naar 2.250. Tweets van het account krijgen veel retweets waardoor het bereik nog veel groter is. Daarnaast staan we op meerdere gezaghebbende lijsten waardoor onze berichten gericht op de goede plekken komen. Dankzij twitter heeft het LSA nieuwe mensen en organisaties aan zich weten te binden. Ook de projecten BewonersBedrijven en Beheer je Buurthuis hebben een eigen twitteraccount. Ze worden actief gebruikt. In 2015 is het account @BewonersBedr gegroeid van 714 naar 913 volgers. Het account @BeheerBuurthuis is gegroeid van 446 naar 700 volgers. FACEBOOK

Het LSA is actief op Facebook, met name om bijeenkomsten en projecten te promoten, contacten op te doen, kennis te delen en aandacht te vragen voor pers- en nieuwsberichten. Ook willen we met ons account aandacht genereren voor projecten en bijeenkomsten van derden. Het aantal likes van onze Facebookpagina is gegroeid van 483 naar 602.

3-5

3-6

Persberichten

Online publicaties

Over belangrijke ontwikkelingen binnen en buiten de vereniging verstuurt het LSA persberichten. In 2015 zochten wij de pers met deze berichten:

Het LSA geeft naast het kwartaalblad LSA BewonersBerichten (zie 3-1) meerdere online publicaties uit. Publicaties van voorgaande jaren zijn te downloaden via onze website. In 2015 publiceerden we:

• Bijeenkomst voor nieuwe bewonersbeweging BEWONERSAGENDA

• Kiezen voor ontmoeting: LSA steunt buurthuizen als stemlokaal • Buren geven samen vorm aan morgen • Bewoners maken Agenda: ‘De spelregels moeten veranderen! • Buurthuizen nieuwe stijl op kennistour door Nederland • Gemeenten niet klaar voor zelforganisatie: daarom buurtrechten

Tijdens de Landelijke Bewonersdag 2015: Onze toekomst, Onze agenda maakten we met honderden actieve bewoners de BewonersAgenda. Een oproep waarin actieve bewoners duidelijk maken wat zij van de samenleving nodig hebben om hun initiatief leuker, beter en sterker te maken. De BewonersAgenda is een reactie op Agenda Stad die het rijk samenstelt. De BewonersAgenda is onderschreven door ruim 120 personen van tientallen (bewoners)organisaties en (lokale) overheid. Op elk agendapunt is minimaal één BewonersDeal gesloten om dit punt in de praktijk uit te werken.

• Spannende pitches: kans op kickstart BewonersBedrijf

Bekijk en onderschrijf de BewonersAgenda op www.bewonersagenda.nl

• Wij hacken de agenda!

TIEN GEBODEN VOOR BUURTZORGINITIATIEVEN

• Landelijke Bewonersdag: Onze toekomst, onze agenda • Zoektocht collectieve wooncoöperaties • Corporaties mogen leegstaand vastgoed beheren hoe ze willen • Honderden actieve bewoners komen samen op Landelijke Bewonersdag

We publiceerden de ‘Tien geboden voor buurtzorginitiatieven’ naar aanleiding van onze themabijeenkomst Zorg voor je wijk. Vier buurtzorginitiatieven presenteerden zichzelf en legden een vraag voor aan de deelnemers. De gesprekken gingen onder andere over de grenzen tussen vrijwilligerswerk, burgerinitiatief en sociaal ondernemers, de meerwaarde van burgerinitiatief, het bewaken van identiteit, het meedoen met aanbestedingen en de houding naar professionals. Uit de discussies en adviezen heeft dagvoorzitter Nico de Boer samen met de deelnemers de ‘Tien geboden voor buurtzorginitiatieven’ opgesteld. QUICKSCAN ZELFBEHEER VAN BUURTHUIZEN

LSA voerde een quikscan uit over zelfbeheer van buurthuizen onder twintig middelgrote en grote Nederlandse gemeenten. Met Beheer je buurthuis zit het LSA er middenin en we zien veel bewonersinitiatieven ontstaan. Om te achterhalen of dit een landelijke ontwikkeling is, legden we twintig ambtenaren vijf vragen voor. Door de antwoorden te leggen naast die van een quickscan die het LSA in 2013 uitvoerde, ter voorbereiding op het project Beheer je buurthuis, zien we duidelijk: er gebeurt meer, zowel aan de kant van creatieve bewoners als bij de overheid. INFOGRAPHIC LEDENENQUÊTE

LSA hield een enquête over buurtrechten onder de leden. Daaruit blijkt dat actieve bewoners buurtrechten willen en mogelijkheden zien om ze te gebruiken. Ze 3 | Communicatie

3-7 LSA Nieuwsflits hebben daar wel ondersteuning bij nodig. De resultaten van deze ledenenquĂŞte zijn gepubliceerd in een infographic. KNELPUNTEN VAN DE DOE-DEMOCRATIE

Naar aanleiding van een werkbezoek van Tweede Kamerleden aan bewonersinitiatieven publiceerden we De knelpunten van de doe-democratie. Tweede Kamerleden Linda Voortman, Grace Tanamal en Mona Keijzer brachten samen met actieve vrijwilligers en LSA-leden een werkbezoek aan Hengelo en Enschede. Niet alleen om te kijken naar wat er goed gaat bij deze mooie bewonersinitiatieven en -organisaties, maar ook om eerlijk te bespreken wat er fout gaat wanneer bewoners een verantwoordelijke rol op willen pakken in deze doe-democratie. SAMENVATTING AGENDA LOKALE DEMOCRATIE

We publiceerden een samenvatting van de Agenda Lokale Democratie die minister Plasterk op 8 januari naar de Tweede Kamer stuurde. Hij doet hierin een reeks voorstellen om de lokale democratie klaar te maken voor de toekomst, zoals de mogelijkheid om buurtrechten te verankeren in nationale wetgeving. Hoewel de notitie van 19 bladzijden behoorlijk toegankelijk geschreven is, hebben wij deze samengevat met de nadruk op punten die wij als LSA belangrijk vinden.

LSA | Jaarverslag 2015

De LSA Nieuwsflits is een digitale nieuwsbrief waarmee wij onze achterban en andere geĂŻnteresseerden op de hoogte houden van belangrijke ontwikkelingen, interessante bijeenkomsten en de meest recente nieuwtjes. We hebben 7 LSA Nieuwsflitsen verstuurd aan ruim 1500 abonnees.

3 | Communicatie

Het LSA voert verschillende projecten uit die ten doel hebben bewoners meer mogelijkheden te geven zeggenschap te krijgen over hun eigen leefomgeving. Hiermee creĂŤren we ruimte voor de actieve bewoners die met hun initiatieven grotendeels op vrijwillige basis hun buurt leuker en leefbaarder maken.

LSA | Jaarverslag 2015

4-1 Beheer je buurthuis Veel bewonersgroepen zijn bezig met het overnemen van buurthuizen en wijkaccommodaties. Vaak omdat deze belangrijke ontmoetingsplekken anders wegbezuinigd worden. Maar er is kennis en kunde nodig voor beheer, onderhoud en exploitatie; kennis en kunde die nu nog vaak ontbreekt. Het LSA startte in april 2014 het project Beheer je buurthuis, om de benodigde kennis te verzamelen en te delen, en vijf pionierende buurthuizen te ondersteunen op weg naar zelfbeheer. Het project is volledig gefinancierd vanuit het VSBfonds en Oranje Fonds, terwijl de Koninklijke Nederlandse Heidemaatschappij in kind ondersteuning biedt, in de vorm van procesbegeleiding aan pioniers en deelname aan de adviescommissie bij selectie van die pioniers. RESULTATEN

In 2015 is de ondersteuning aan de vijf zelfstandige buurthuizen voortgezet. Het LSA tekende praktijkverhalen op in de vorm van interviews en daaruit getrokken lessen over zelfbeheer. Deze praktijkverhalen zijn gepubliceerd op de projectwebsite beheerjebuurthuis.nl. De website fungeert daarnaast als kennisbank; deze is – mede dankzij samenwerking met LVKK-platform Dorpshuizen. nl – verder uitgebouwd. In juli 2015 deed Beheer je buurthuis onderzoek bij ruim twintig middelgrote tot grote Nederlandse gemeentes naar de opkomst van buurthuizen in zelfbeheer en de houding van die gemeentes ten opzichte van zulke initiatieven. De resultaten lees je hier. ‘Offline’ heeft Beheer je buurthuis in juni 2015 het initiatief genomen om een bustour te organiseren, waarbij de ondersteunde pioniers samen met een aantal relevante experts bij elkaar op bezoek gingen om kennis uit te wisselen. In maart 2015 organiseerde het LSA namens Beheer je buurthuis Kiezen voor ontmoeting, waarbij het buurthuizen die werden ingericht als stemlokaal tijdens de Verkiezingen Provinciale Staten en Waterschappen aanmoedigde om gebruik te maken van de situatie en aan bezoekers te laten zien wat zij organiseerden voor de buurt. KORTE BESCHRIJVING VAN RESULTATEN PER PIONIER TILBURG – WIJKCENTRUM IN DE BOOMTAK

In 2015 kreeg Wijkcentrum In De Boomtak steeds meer een voorbeeldfunctie voor andere wijkaccommodaties. Het organiseerde een inspiratiemiddag over zelfbeheer, kreeg andere buurthuizen op bezoek en probeerde zelf via kennisdeling samenwerking op te zetten met soortgelijke initiatieven in de eigen stad. Die voorbeeldfunctie heeft alles te maken met het recente verleden,

waarin In De Boomtak bewoners mobiliseerde om bij te dragen aan de aankoop van een eigen pand. Na die aankoop trad er in 2015 een nieuw bestuur aan, dat zich bezighoudt met verduurzaming en een langetermijnvisie. Zeker met een eigen pand, is het belangrijk dat zaken als een meerjarig onderhoudsplan worden geregeld – een leerproces dat we op de voet volgen en waarbij de KNHM ondersteuning biedt. ROTTERDAM – HER-ONTDEKT

Met de status van pop-up buurthuis, wisten de initiatiefnemers al van begin af aan dat er een einde zou komen aan Her-Ontdekt. In de wetenschap dat in 2016 Her-Ontdekt ophoudt te bestaan, werd aan het einde van 2015 besloten de samenwerking met Beheer je buurthuis niet voort te zetten. Desondanks hebben we veel kunnen leren van het over de schouder meekijken bij de innovatieve mix van meubelbank, werkplaats, repaircafé en buurthuis. Bijvoorbeeld hoe gemeentes en instanties moeite hebben om pop-up-initiatieven te plaatsen, maar ook hoe het werven en begeleiden van vrijwilligers afschrikkend kan werken voor initiatiefnemers die in eerste instantie vooral hun passie willen realiseren. BREDA – ONS IN GEEREN-ZUID

ONS overhandigde in 2015 een cheque van honderdduizend euro aan de gemeente – zoveel bespaarde het buurthuis de gemeente aan uitkeringen. Daarmee is de regelluwe zone die ONS heeft getroffen met het UWV een succes. Mensen met afstand tot de arbeidsmarkt kunnen er werken zonder geld in te hoeven leveren, sparen er voor opleidingsbudget en keren zo werkenderwijs terug op de arbeidsmarkt. In 2015 kwam een einde aan de ondersteuning van procesbegeleider Ernst van Gerven; zijn taak als facilitator in het groepsproces zat erop. Inmiddels is professionele ondersteuning ingeroepen om buurtbewoners te ontlasten van taken die afleiden van het leiding geven aan ONS. VENRAY – ’T SCHÖPKE

Bij ’t Schöpke is in 2015 een duidelijk ondernemingsplan geschreven, een boekhoudsysteem opgezet en zijn er onderlinge prijsafspraken gemaakt met de zorginstelling met wie het gebouw wordt gedeeld. Het wijkcentrum heeft een deal met de gemeente dat het per 2018 volledig zonder subsidie moet draaien; vandaar ook het ondernemingsplan. De pionier heeft het beschikbare ondersteuningsbudget assertief aangesproken, om onder andere een architect in te huren voor een uitbouw aan het pand. Dat moet de zichtbaarheid van het wijkcentrum ten goede komen. Ook riep het hulp in bij het schrijven van een ondernemingsplan. 4 | Projecten en instrumenten

DELFZIJL NOORD – BREDE SCHOOL DELFZIJL NOORD

WEBSITE

Een roerig jaar voor Delfzijl Noord. De gemeente wees twee bewonersgroepen aan om een wijkcentrum op te zetten in een immens bredeschoolgebouw. Er kwam een ondernemingsplan, maar de partijen werden het niet eens over de bestuursbezetting. Eén van de twee groepen viel af; nu ligt de verantwoordelijkheid voor het opzetten van een wijkcentrum in handen van BewonersBedrijf Delfzijl Noord. Een lang doch leerzaam proces voor zowel bewoners als Beheer je buurthuis.

In 2015 werd de projectwebsite www.beheerjebuurthuis.nl verder uitgebreid met kennisartikelen over zelfbeheer en blogverhalen over pionierende wijkaccommodaties. Bezoekers konden er lezen over de voortgang van de vijf pioniers, maar ook over andere bewonersgroepen die op hun eigen manier bezig zijn met zelfbeheer van wijkaccommodaties. Deze praktijkverhalen werden aangevuld met opiniërende stukken, bijvoorbeeld over de kansen van tijdelijk gebruik. Beheer je buurthuis voegde de experts Gerrit Kapteijns, Piet ten Haaf, Maarten Osieck en Maarten Ham toe aan zijn expertpool. De website werd in 2015 ruim 17000 keer bezocht (33.500 paginaweergaven) door bijna 14.000 unieke bezoekers. Doel voor 2016 is om dat bereik te vergroten, via subprojecten en publicaties.

LSA | Jaarverslag 2015

4-2 Buurtrechten Het LSA pleit al jaren voor buurtrechten om meer ruimte te creëren voor lokale initiatieven om de agenda in de buurt te bepalen. Buurtrechten, zowel op nationaal als op lokaal niveau gegarandeerd, moeten bewonersinitiatieven een sterkere positie geven in het samenspel met gemeenten, instellingen en uitvoeringsorganisaties. Nu is het voor actieve bewoners te vaak ploeteren. Bewoners krijgen te maken met wisselende contactpersonen en verschillende loketten. Dat levert verwarring en tegenstrijdigheden op. Actieve bewonersgroepen zijn kleinschaliger ingericht dan de huidige organisatie van de publieke sector. Bewonersgroepen leveren persoonlijker dienstverlening, zonder bijvoorbeeld hoge kosten van management. Ze combineren activiteiten van verschillende domeinen wat leidt tot onverwachte inzichten, verbindingen en positieve effecten. Bewonersinitiatieven passen niet in een bestaand hokje. Volgens LSA is het tijd om dit hokjesdenken niet langer op te dringen en om in plaats daarvan met buurtrechten nieuwe samenwerking mogelijk te maken. Het uitgangspunt is ‘houdt het lokaal’: geef buurtbewoners het opdrachtgeverschap voor lokale voorzieningen en dienstverlening, bepaal niet over hun hoofden heen. Het LSA pleit er daarom voor om zowel nationaal als lokaal buurtrechten vast te leggen. RESULTATEN

In 2015 stelden we een positon paper ter nadere positiebepaling omtrent de invoering van buurtrechten in Nederland. De zes rechten in dit paper bouwen voort op het eerder door het LSA ontwikkelde pakket aan buurtrechten en ondersteuningsmaatregelen waarover de afgelopen jaren intensief gesprekken zijn gevoerd met diverse initiatiefnemers. Uit een enquête onder LSA-leden blijkt dat actieve bewoners buurtrechten willen en mogelijkheden zien om ze te gebruiken. Ze hebben daar wel ondersteuning bij nodig. (zie 3-5 Publicaties) LSA heeft intensieve gesprekken gevoerd met een tiental gemeenten over de invulling van buurtrechten en buurtondersteuning: Utrecht, Eindhoven, Nijmegen, Zwolle, Haarlem, Arnhem, Hilversum, Enschede, Tilburg, Lelystad. Deze gemeenten hebben, aangevuld met nog een paar andere gemeenten, een voorstel van ons ontvangen voor een proeftuin met buurtrechten en buurtondersteuning in meerdere wijken waar bewonersparticipatie niet eenvoudig van de grond komt. We zijn nog met diverse gemeenten in gesprek over de concrete lokale invulling hiervan.

Grace Tanamal heeft gezorgd voor brede aandacht voor dit onderwerp in de Kamer. Buurtrechten staat prominent op de agenda en in de Kamer worden constructieve debatten gevoerd. De motie Van Dijk / Voortman is ingediend om het Right to Challenge op te nemen in de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Verschillende gemeenten en bewonersinitiatieven experimenteren met dit recht om uit te dagen. We organiseerden een werkbezoek voor Grace Tanamal, Linda Voortman en Mona Keijzer aan actieve bewoners in Hengelo en Enschede om de knelpunten waar bewoners tegenaan lopen in de praktijk te bespreken (zie 4-4). Tijdens de Landelijke Bewonersdag sloten we ter plekke met minister Plasterk de BewonersDeal om samen het Right to Challenge vorm te geven en te zoeken naar een goede en passende vorm. Ook tijdens de LSA Zomerschool 2015 kwamen Buurtrechten aan de orde. LSA legde uit waarom buurtrechten belangrijk zijn en vier bewoners vertelden op welk moment zij buurtrechten hadden kunnen gebruiken. Een verslag van deze buurtrechtensessie vind je op de website. Aan het eind van het jaar publiceerden we een themanummer van het blad BewonersBerichten over de stand van zaken rondom buurtrechten. Hierin kwamen verschillende voorbeelden en het standpunt van minister Plasterk over buurtrechten aan bod. En in samenwerking met Movisie en Vilans werkten we in opdracht van het ministerie van VWS aan het Kompas Right to Challenge. Deze handreiking voor gemeenten en bewoners beantwoordt veelvoorkomende vragen over het invoeren en gebruiken van het Right to Challenge. Het kompas wordt begin 2016 gepubliceerd. Ook organiseerden we twee bijeenkomsten rond thema buurtrechten. Op 28 maart 2015 nodigden we externe partners uit om met ons mee te denken over de rol van het LSA in de transitie. Op 4 september 2015 maakten deeelnemers aan Urbania een reis vanuit de toekomst naar het nu om tot hun gedroomde stad te komen. Tijdens het middagdeel van deze bijeenkomst haalden we input op voor de BewonersAgenda. Uit de input bleek vooral een behoefte aan een constante leercirkel. Aan een samenleving waarin iedereen mee mag doen en verschillend mag zijn. (zie 1-1 Themadagen) Kijk voor een uitgebreid verslag op de website. De informatie over buurtrechten wordt gedeeld in het dossier buurtrechten op de website.

We hebben in 2015 versnelling gemaakt met buurtrechten. Het initiatiefvoorstel buurtrechten van Kamerlid 4 | Projecten en instrumenten

4-3 BewonersBedrijven BewonersBedrijven zijn bedrijven in handen van bewoners. Op verschillende plekken in Nederland zetten bewoners een onderneming op om hun wijk economisch, fysiek en sociaal te verbeteren. De winst die BewonersBedrijven maken, vloeit direct terug in de wijk. Sinds 2012 experimenteert het LSA met BewonersBedrijven. Deze BewonersBedrijven verdienen zoveel mogelijk hun eigen geld en komen daarmee dus losser te staan van geefgeld en hun verstrekkers. Bewoners besturen de BewonersBedrijven en zij beslissen of en zo ja, welke beroepskrachten ingehuurd moeten en kunnen worden. Het LSA heeft van de Nationale Postcodeloterij en van Aedes Fonds Werken aan Wonen geld ontvangen waarmee het de BewonersBedrijven een startkapitaal kan schenken. RESULTATEN

In 2015 hebben wij het netwerk van BewonersBedrijven uitgebreid en versterkt. LSA hield ruim 25 kennismakingsgesprekken met bewonersgroepen die ondernemen in hun wijk. Vijf van hen zijn uiteindelijk lid geworden van de vereniging. Daarnaast gingen wij een aantal keer langs bij de BewonersBedrijven die al in ons netwerk zitten voor voortgangsgesprekken en hielden we telefonisch contact met hen. Van de BewonersBedrijven die startkapitaal hebben ontvangen, vragen wij cijfers en jaarrapportages op. Daarom hebben we met hen meer contact. Aan de BewonersBedrijven Crabbehoeve in Dordrecht en Beien in Enschede werd in 2015 startkapitaal toegekend op advies van de onafhankelijke beoordelingscommissie. In dit verslagjaar is een pitchtraject georganiseerd. Naar verwachting presenteren 4 deelnemers aan dit traject hun plannen in 2016 aan de beoordelingscommissie. Met Stichting DOEN hebben we verschillende gesprekken gevoerd over cofinanciering van BewonersBedrijven. Het project heeft de ambitie een vast instrument van het LSA te worden in plaats van een tijdelijk project. RESULTATEN VAN DE BEWONERSBEDRIJVEN MET STARTKAPITAAL BEWONERSBEDRIJF OP EIGEN HOUTJE

BewonersBedrijf Op Eigen Houtje nam de voormalige basisschool de Tondel over en maakte daar een bedrijvenpand van om te zorgen voor samenhang tussen bewoners van de wijk Emmerhout in Emmen. Alle ruimten in het pand waren in 2015 verhuurd en de horeca liep steeds beter. Veel wijkbewoners komen ’s avonds naar het BewonersBedrijf voor de daghap. Door verschillende tegenslagen heeft het bedrijf het financieel moeilijk. Het bestuur heeft zijn functie neergelegd en de Raad 26

LSA | Jaarverslag 2015

van Advies neemt de zaken waar. Een Raad van Advies blijkt dus heel nuttig, ook in deze situatie. STICHTING BEWONERSBEDRIJF BERFLO ES

Het BewonersBedrijf Berflo Es wordt afgekort met Berflo Bedrijf en verdient zijn eigen geld met verschillende projecten zoals het Berflo Naaiatelier en de Berflo Baliebus, een omgebouwde SRV-wagen. Mensen met een vraag of verzoek worden in de Berflo Baliebus gekoppeld aan mensen die kunnen helpen. In 2015 heeft Berflo Bedrijf samen met een plaatselijke huisarts een voormalig schoolgebouw gekocht. In dit pand zijn inmiddels verschillende zorgpartijen gevestigd en er is een tweedehandswinkel geopend. Berflo Bedrijf is 2015 een erkend leerbedrijf geworden. In samenwerking met het ROC van Twente bieden zij een entree-opleiding (AKA) aan. Een entree-opleiding is voor mensen zonder diploma van het voorgezet onderwijs die een beroepsopleiding willen volgen. BEWONERSBEDRIJF MALBURGEN

In de Arnhemse wijk Malburgen nam het BewonersBedrijf Malburgen in 2013 een voormalig verzorgingstehuis in beheer. Dit verzorgingstehuis met 130 eenheden krijgt een tweede leven als Bruishuis en draait zwarte cijfers. In 2015 opende het BewonersBedrijf een ‘zorgstraat’ met zorgbedrijven zoals Driekracht en Siza maar ook Buurtzorg en het sociale wijkteam krijgen onderdak. Alle verdiepingen zijn verhuurd en het Bruishuis heeft meerdere vergaderlocaties bijvoorbeeld met uitzicht op de tiende verdieping. Ook het restaurant Geniet dat gehuurd wordt door zorginstelling Philadelphia is een gewilde vergaderlocatie. Twee vrijwillige beheerders zijn vanuit het BewonersBedrijf doorgegroeid naar een betaalde baan. BEWONERSBEDRIJF HEECHTERP-SCHIERINGEN

In Leeuwarden wil het BewonersBedrijf Heechterp-Schieringen (BBHS) de wijk verbeteren zodat bewoners niet meer wegtrekken. BBHS heeft projecten rondom catering, groenonderhoud, afvalpreventie en schoonmaak. Voor de bewonersgroep was 2015 een overgangsjaar. Het contract van de zakelijk leider werd niet verlengd en het bestuur nam de dagelijkse leiding op zich. De gemeente hevelde in 2015 de groenbudgetten over naar BBHS en de wijkonderneming Bilgaard. Met een grote groep vrijwilligers onderhouden zij nu betaald de groenstroken en pleinen in de wijk. Deze dienst werd eind 2015 uitgebreid met het betaalde onderhoud van enkele particuliere tuinen. Dit overgangsjaar heeft laten zien dat de bewoners in Leeuwarden doorzetters zijn.

BEIEN

Bewonersinitiatief Enschede Noord (Beien) heeft de leegstaande school in de wijk veranderd in een ontmoetingsplek met grote moestuin. In 2015 opende het BewonersBedrijf officieel zijn deuren. De verschillende samenwerkingspartners huren een ruimte in het gebouw, zoals het RIBW en zorggroep Manna. De moestuin is verdeeld in kleinere tuintjes die verschillende bewoners van de wijk onderhouden. In de moderne keuken worden regelmatig kookworkshops georganiseerd. Deelnemers koken onder meer met de producten uit de eigen moestuin en leren verspilling tegen te gaan. Voor de gemeente Enschede organiseerde Beien een drukbezochte buurtconferentie in hun horecagelegenheid. CRABBEHOEVE

In Dordrecht namen bewoners een leegstaande kleuterschool over. Crabbehoeve opende officieel in 2015 en er is een betaalde zakelijk leider aangesteld. Op een creatieve manier is het pand ingericht met opgeknapte tweedehands meubelen en accessoires, in ‘Crabbehoeve-stijl’. De schaakclub huurt wekelijks ruimte in het pand, er is een atelier waar wijkbewoners workshops geven en er is een moderne keuken geïnstalleerd. Het BewonersBedrijf biedt twee avonden per week ruimte aan Resto van Harte. Bewoners met een smalle beurs krijgen een gezonde maaltijd en betalen naar hun eigen mogelijkheden. In de toekomst wil Crabbehoeve ook een eigen horecavoorziening draaien. De vergaderzaal wordt met catering regelmatig gehuurd door professionele partijen waaronder de gemeente Dordrecht, Trivire en Rabobank. WEBSITE

De website bewonersbedrijven.nl bevat alle informatie over het project. Nieuws over BewonersBedrijven, handige tips, handleidingen en kennis van derden worden gedeeld op de website. In 2015 onderging de website een restyling waardoor de nieuwtjes en bijeenkomsten meer aandacht krijgen. Ook worden de bij LSA aangesloten BewonersBedrijven uitgebreider beschreven. Door ook contactgegevens te delen, kunnen bezoekers van de site makkelijker contact opnemen met de initiatiefnemers. Het aantal bezoekers is met 83% flink toegenomen ten opzichte van 2014. In het laatste kwartaal van 2015 is een afspraak gemaakt met Sociaalweb.nl. LSA levert maandelijks een bijdrage in de vorm van een blog, bijvoorbeeld Als gemeente en bewoners samenwerken. Op deze manier bereiken we beroepskrachten en maatschappelijke instellingen uit het sociale domein, die via onze eigen kanalen moeilijker te bereiken zijn.

BIJEENKOMSTEN

Op 23 januari hielden we de bijeenkomst ‘Lokaal en sociaal ondernemen – van moestuin tot BewonersBedrijf’. Deze stond in november 2014 gepland, maar was uitgesteld naar 2015. Ruim 140 actieve bewoners kwamen naar Het Huis in Utrecht voor verschillende workshops over verdienmodellen, crowdfunding en werken met vrijwilligers. Ook deelden twee sprekers uit Londen hun ervaringen met ondernemen in de wijk. We namen 26 bewoners op 29 mei mee op een bustour langs BewonersBedrijven. We startten BewonersBedrijven on Tour in Arnhem bij BewonersBedrijven Malburgen. Met een touringcar gingen we naar Hengelo voor een rondleiding bij BewonersBedrijf Berflo Es en naar Enschede voor een presentatie van Beien. De bus bracht ons weer terug naar Arnhem voor een rondleiding door het Bruishuis en een presentatie van Sona Mahtani. Zij is CEO van een van de oudste BewonersBedrijven (community enterprise) in Londen. Bekijk het verslag op onze website. In dit verslagjaar rondde OTB/TU Delft hun driejarige onderzoek naar BewonersBedrijven af dat in opdracht van LSA en het Ministerie van BZK is uitgevoerd. Veertien BewonersBedrijven werden gevolgd en de resultaten werden gepresenteerd tijdens een landelijke kennis- en inspiratiebijeenkomst op 24 september in het Arnhemse BewonersBedrijf Malburgen. Deze conferentie organiseerde OTB in samenwerking met LSA, Lokale Lente, community van wijkondernemers Amsterdam en het Ministerie van BZK. Bekijk de resultaten van het onderzoek hier. In het najaar organiseerden we een werkbezoek aan Kruiskamp Onderneemt! in Amersfoort. Ondernemende bewoners wisselden ervaringen uit en beantwoordden elkaars vragen. Daarna werden we rondgeleid door de Witte Vlinder, het pand dat de bewonersgroep beheert. Ook organiseerde LSA samen met Koninklijke Nederlandsche Heidemaatschappij (KNHM) het traject ‘Pitchen voor impact in je wijk’. Tien startende BewonersBedrijven doorliepen het traject dat bestond uit een workshop over pitchen, teamrollen en bedrijfsplannen. Ook kreeg elke bewonersgroep begeleiding bij het opstellen van hun ondernemingsplan. Op basis daarvan pitchten vijf groepen hun plan op 12 november voor LSA en KNHM. Op verzoek namen ook Stichting Doen, VSB Fonds, Anton Jurgensfonds en Verre Bergen plaats in het publiek. Vier van de pitchers zullen in 2016 voor de beoordelingscommissie van LSA verschijnen om aanspraak te maken op (co-)financiering. Bekijk het verslag op onze website. 4 | Projecten en instrumenten

4-4 Platform bewoners - politici Platform bewoners – politici bestaat uit de platformvergaderingen (zie 1-3) en Wijkadoptie Tweede Kamerleden. Tweede Kamerleden adopteren een wijk en sluiten met de bewoners een overeenkomst die geldig is voor de hele kabinetsperiode. Elk Kamerlid geeft individueel invulling aan het adoptieouderschap. Door middel van dit project kunnen Kamerleden de uitvoering en effecten van wijkbeleid aan de hand van de ervaringen van bewoners volgen. En actieve bewoners kunnen in de keuken kijken van de landelijke politiek, hierdoor ontstaat er meer wederzijds begrip. Het LSA volgt via de bewoners hoe deze contacten verlopen. Op vergaderingen van het Bewonersplatform worden ervaringen van bewoners uitgewisseld. In het contract tussen bewoners en Kamerleden is opgenomen dat de Kamerleden een bezoek van de wijkbewoners aan de Tweede Kamer zullen organiseren. De intensiviteit van het contact tussen het Kamerlid en de wijkbewoners is mede afhankelijk van de persoonlijke invulling van de adoptie door de Kamerleden. De intensiviteit blijkt in de praktijk te variëren. Een aantal Kamerleden bezoekt de wijk af en toe en een aantal vrij frequent, soms zelfs maandelijks. RESULTATEN

Er zijn 28 Kamerleden die samen 30 wijken hebben geadopteerd. Bijna alle politieke partijen zijn vertegenwoordigd. Een overzicht van alle adoptiekamerleden en hun wijken is gepubliceerd op de website en als bijlage 2 bij dit jaarverslag. Het project heeft in 2015 minder aandacht gekregen van LSA en van de Kamerleden. Op dit moment zijn we, in samenspraak met Kamerleden, op zoek naar een nieuwe, meer eigentijdse invulling van het project. Hiermee hopen wij in de toekomst de wijkadoptie aantrekkelijker te maken voor Tweede Kamerleden en hen én bewoners te stimuleren meer uit de adoptie te halen. Ook in dit verslagjaar gingen adoptiekamerleden op bezoek in hun wijk. Zo bracht Martijn van Dam een bezoek aan Wijkbedrijf Doornakkers in Eindhoven, waar hij geïnspireerd, betrokken en positief kritisch was. Hij was onder de indruk van de veranderingen in de wijk en de positieve energie van de bewonersgroep. Kamerleden Linda Voortman, Grace Tanamal en Mona Keijzer brachten een bezoek aan Hengelo en Enschede. Het bezoek is op verzoek van de Kamerleden door LSA georganiseerd. Niet alleen om te kijken naar wat er goed gaat bij deze mooie bewonersinitiatieven en -organisaties, maar ook om eerlijk te bespreken wat er fout gaat wanneer bewoners een verantwoordelijke rol op willen pakken in 28

LSA | Jaarverslag 2015

deze doe-democratie. Uit de gesprekken kwamen vier duidelijke knelpunten naar voren: 1. H et verkrijgen van toegang tot maatschappelijk vastgoed. 2. D e houding van ambtenaren ten opzichte van het initiatief. 3. T oegang tot een bescheiden start- of doorgroeikapitaal. 4. Het inzetten van vrijwilligers in het bestand van het UWV. Kijk voor een uitgebreid verslag op de website.

4-5 Zorg en bewonersinitiatief Bewonersinitiatieven die zorgtaken (deels) overnemen ontstaan in het hele land. Door de decentralisaties voelen actieve bewoners steeds meer noodzaak om zorg in hun wijk zelf te organiseren. Dit gebeurt vaak in samenwerking met professionele zorgaanbieders. Ook LSA-leden houden zich steeds meer met (buurt)zorg bezig. Daarom is in 2015 op verschillende manieren aandacht besteed aan het thema zorg. RESULTATEN

We organiseerden twee bijeenkomsten rond het thema zorg (zie 1-1 Themadagen). Op 3 oktober spraken we over sociale wijkteams. Geïnspireerd door voorbeelden uit Arnhem, Zaandam en Eindhoven discussieerden de deelnemers over samenwerken, bewoners als opdrachtgever voor professionals en het sociaal wijkteam als breekijzer voor de overgeorganiseerde wereld. Dát zij een rol moeten spelen, is duidelijk. Bewoners weten namelijk als geen ander wat er speelt in de wijk en kennen de netwerken beter dan professionals die worden ingevlogen. Maar de ideale rolverdeling verschilt per wijk. Tijdens de bijeenkomst ‘Zorg voor je wijk’ presenteerden vier buurtzorginitiatieven zich: Wijzelf zorgcoöperatie - Delft, Zorg voor elkaar – Delft, Laakse Lente - Den Haag en Zorgvrijstaat – Rotterdam. De dag ging over de (veranderende) rol van bewoners en bewonersinitiatieven binnen de zorg. De buurtzorginitiatieven legden de deelnemers tijdens het middagprogramma een vraag voor. De adviezen uit deze sessies zijn gebundeld in ‘De Tien Geboden voor Buurtzorginitiatieven’ zoals zorg voor een duidelijke identiteit. Een verslag van deze bijeenkomst stond onder meer in het themanummer Zorg van BewonersBerichten (zie 3-1 BewonersBerichten). In dit themanummer beschreven we ook de wetten en regels waar bewonerszorginitiatieven mee te maken krijgen en gaven we voorbeelden van bewonersinitiatieven in de zorg. We legden de stelling ‘Zorgverzekeringen staan met de rug naar bewonersinitiatieven’ voor aan onze voorzitter Joke Bakker en zorgverzekeraar Univé.

zekeraars en opiniepeilers. In dit verslagjaar is nog geen financiering voor het project gevonden. Wel krijgen wij signalen uit het land dat er behoefte is aan een landelijk platform voor zorginitiatieven van actieve bewoners en houdt een groot deel van de LSA-leden zich bezig met zorg. Aan het eind van 2015 startten wij in samenwerking met Movisie en Vilans en in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) met het schrijven van een kompas Right to Challenge in de Wmo. Dit kompas is een handreiking voor bewoners en gemeenten om Right to Challenge in de praktijk te gebruiken. Het kompas wordt begin 2016 gepubliceerd.

Het thema zorg riep veel vragen op en zagen we vaak terugkomen bij de adviesvragen aan het bureau (zie 2 Advies en begeleiding). Daarom hebben we in 2015 een plan geschreven voor een zorgproject. Samen met de Landelijk Vereniging van Kleine Kernen (LVKK) maakten we het projectvoorstel ‘Samen zorgen’. Dit omvat een leerkring van bewonerszorginitiatieven uit dorpen en steden, het opzetten van regionale werken en het organiseren van landelijke bijeenkomsten. Met behulp van de methode storytelling verspreiden we kennis naar een brede interdisciplinaire doelgroep van actieve bewoners, maar ook naar beleidsmakers, zorginstellingen, zorgver4 | Projecten en instrumenten

Het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners (LSA) is een landelijke vereniging waarbinnen bewonersgroepen samenwerken om de leefbaarheid in hun buurt te vergroten. De vereniging bestaat uit een platform van bewoners, een bestuur en een bureau. Het bureau van LSA is in 2015 verhuisd binnen Utrecht. Het nieuwe kantoor, Korte Elisabethstraat 15 – 17, is nog dichter bij het station en daardoor een ideale plek voor afspraken. In 2015 presenteerden we ons nieuw gevormde comité van aanbeveling op onze website. Dit comité bestaat uit een groep prominente personen in maatschappelijke sleutelposities die onze vereniging een warm hart toedragen en de missie van het LSA ondersteunen. Zij hebben allemaal in een kort statement duidelijk gemaakt waarom wij als vereniging van actieve bewoners van belang zijn voor de samenleving. Hun statements zijn te vinden op onze website en in bijlage 3.

LSA | Jaarverslag 2015

5-1

5-2

Bewonersplatform

Bestuur

Het bewonersplatform is het hart van onze vereniging. Het is het hoogste orgaan van de vereniging LSA en tevens de formele verenigingsraad. Het bestaat uit 61 groepen van actieve bewoners die formeel of informeel georganiseerd zijn in een bewonersgroep die zich bezighoudt met het bevorderen van de leefbaarheid in hun buurt. De leden komen uit stadsbuurten uit het hele land en het platform heeft daarom samen een goed beeld van zowel lokaal als rijksbeleid op het gebied van bewonersparticipatie en het wijkenbeleid in Nederland. Met het platform worden minimaal vier maal per jaar alle LSA-activiteiten besproken. De activiteiten worden deels ook uitgevoerd met de leden van dit platform.

Ons bestuur bestaat uit bewoners uit de stadswijken en toegevoegde leden die vanwege hun kwaliteiten en netwerken zijn gevraagd. Er is in het kalenderjaar geen wijziging in het bewonersbestuur opgetreden.

RESULTATEN

Mw. Mirry Dijkstra algemeen bestuurslid (Amsterdam)

In 2015 hebben we sterk ingezet op ledenwerving. Tijdens bijeenkomsten, via social media en in het netwerk van de leden is veel geworven. En met resultaat! We verwelkomden 29 nieuwe leden. Ons platform bestaat nu uit 61 bewonersgroepen. Het ledenaantal en daarmee ook het netwerk van LSA is daardoor dus flink uitgebreid. Ook hebben we in dit verslagjaar een nieuwe lidmaatschapssysteem ingevoerd. We maken nu een onderscheid tussen kernleden en netwerkleden. Kernleden zijn georganiseerde groepen van actieve bewoners. Zij hebben onder andere stemrecht op de platformvergaderingen en nemen gratis deel aan bijeenkomsten. Netwerkleden zijn bewoners of professionals die op persoonlijke titel lid worden van het LSA. Zij hebben geen stemrecht op de platformvergaderingen en gaan onder andere met korting naar de bijeenkomsten. In 2015 had de vereniging 9 netwerkleden.

Mw. Joke Bakker voorzitter (Emmen) Mw. Maria Yigit secretaris (Enschede) Dhr. Ad van der Sanden penningmeester (Eindhoven)

Dhr. Pieter Jan Biesheuvel bestuursadviseur Mw. Pettra-Eszter van Beveren bestuursadviseur Dhr. Hassan Najja bestuursadviseur In het verslagjaar heeft het bewonersbestuur van het LSA meermalen overleg gevoerd met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over de voortgang van activiteiten, samenwerking en actuele ontwikkelingen.

5 | Organisatie

5-3

5-4

Personeel

Werkzaamheden LSA-bureau

Het personeel van het LSA bestaat uit het LSA-bureau, personeel van het project BewonersBedrijven en het project Beheer je Buurthuis. Het personeel is in dienst van het WGI te Rotterdam en gedetacheerd bij het LSA.

ORGANISATIE BIJEENKOMSTEN:

LSA BUREAU

• 1 zomerschool

Ciske den Hoedt financiën (50%) Hanne de Vlieger administratie (56%) Marieke Koot projecten (67%) Pleuni Koopman communicatie (60%) Thijs van Mierlo projecten (100%, waarvan 50% voor het project Beheer je Buurthuis) Ties de Ruijter directie (100%, per 1 november 89%) PROJECT BEWONERSBEDRIJVEN

Marieke Boeije (67%) Milou Althof (56%) PROJECT BEHEER JE BUURTHUIS

Arthur van Vliet (50%)

• 4 bijeenkomsten bewonersplatform; • 4 bijeenkomsten bestuur; • 7 themadagen; • 15 bijeenkomsten werkgroepen (werkgroepen ter voorbereiding van onder meer: Landelijke Bewonersdag, BewonersBedrijven,Beheer je Buurthuis en een werkgroep jongeren). DAARNAAST:

• voorbereiding, ontwikkeling en uitvoering activiteiten en projecten, in samenwerking met leden van het bewonersplatform; • maken van verslagen en notities voor onze bijeenkomsten; • maken van notities, werkplannen, evaluaties, artikelen, folders en toespraken; • beleidsinformatie over landelijke ontwikkelingen op het gebied van bewonersparticipatie, grotestedenbeleid en wijkenaanpak bewerken en leesbaar aanbieden aan bewoners in de steden; • informatievoorziening over BewonersBedrijven; • informatievoorziening over zelfbeheer en beheer van buurthuizen; • informatievoorziening over bewonersparticipatie binnen bestaand beleid aan derden; • contacten onderhouden met vele landelijke instellingen en organisaties; • werkbesprekingen met subsidiegevers; • initiëren onderzoek naar bewonersparticipatie; • samenwerken en contacten onderhouden met instellingen, gemeenten en bewonersorganisaties; • bijdragen leveren aan conferenties, bijeenkomsten en werkgroepen van derden; • projectmanagement; • redactie LSA BewonersBerichten, publicaties, nieuwsbrieven, persberichten, informatiedossiers en websites; • financiële administratie en budgetbewaking.

LSA | Jaarverslag 2015

5 | Organisatie

LSA | Jaarverslag 2015

Bijlage 1

Ledenlijst Bewonersplatform PLAATS

ORGANISATIE

NAAM

Alkmaar

St. Het Schermereiland

Tineke Vedder - de Vries

St. Het Schermereiland

Magda Jongejan - van Bommel

Stichting bewonersplatform ( SBP) Tussen de Vaarten

Katja Broekhuijsen-Dorlandt

Stichting bewonersplatform ( SBP) Tussen de Vaarten

Henk Struik

Amersfoort

Bewonersvereniging Hestia

Stéfanie Verboon

Amsterdam

Bijlmer Bewonersraad Rochdale

Jaap Jonker

Pek-O-Bello

Asmah Chamial

Pek-O-Bello

Bert Mussig

Stichting "Ieder kind een eigen Boek

Gé Ruijfrok

Stichting Ieder Kind een Eigen Boek

Eva Katona

Stichting Makassarplein Community

Brieuc-Yves ( Mellouki) Cadat

Wijk Opbouworgaan Oost

Nico van Apeldoorn

Buurtcoöperatie Apeldoorn-Zuid

Ton Kunneman

Buurtcoöperatie Apeldoorn-Zuid

Aart Meiling

Stichting Mudanthe

Paul Molenaar

Stichting Mudanthe

Hans Verberg

Stichting BewonersBedrijf Malburgen

Sjef Hamer

Stichting BewonersBedrijf Malburgen

Walter Klein Nienhuis

Stichting Diagonaal

Gerrit Spekschoor

Stichting Diagonaal

Margriet van Galen

Wijkforum Pittelo

Gerard Haan

Wijkforum Pittelo

Ria Haan

Buurtvereniging Bloemendaal-Noord

F.Ph. Stembert

Buurtvereniging Bloemendaal-Noord

Wim van Meenen

Bewonersbedrijf Delfzijl Noord

Arthur Kok

Bewonersbedrijf Delfzijl Noord

Silly A. Udema-Slijm

Wijkbelangen Delfzijl Noord

Annet Klooster

Wijkbelangen Delfzijl Noord

Edo Ladage

Vereniging Bewoners Bedrijf de Hambaken

Johan van Elten

Vereniging BewonersBedrijf de Hambaken

Stanley Tjin-a-Kwie

De Laakse Lente

Leo Olffers

De Laakse Lente

Nettie Olffers

Deventer

Sichting Noordenbergkwartier

Rinus Prinsen

Dordrecht

O.B.K.Z. Oud-Krispijn Bewoners organisatie

Corrie van Os

O.K.B.Z. Oud-Krispijn Bewoners Organisatie

Arie van Zanten

Stichting Buurtwerk Wielwijk

Wil Braat

Stichting Buurtwerk Wielwijk

Hennie Kranenburg

Stichting Crabbehoeve

André de Vries

Stichting Crabbehoeve

Lieke Wernsen

Almere

Apeldoorn

Arnhem

Assen Bloemendaal Delfzijl

Den Bosch Den Haag

Bijlagen

SBDD St. Buurtbelangen Drents Dorp

Aafke Dohmen

SBDD St. Buurtbelangen Drents Dorp

Carina Verhulst

Stg. Buurtplatform Bennekel Belang

Hillie van Veen

Stg. Buurtplatform Bennekel Belang

Marion van Beurden

Stichting Woensel-West

Ad van der Sanden

BewonersBedrijf Op Eigen Houtje

Bruin Bruinsma

BewonersBedrijf Op Eigen Houtje

Ton Sleeking

Vereniging Wijkbelangen Emmerhout

Joke Bakker

Vereniging Wijkbelangen Emmerhout

Wytse Bouma

BCOB De Woonplaats

Maurits Acket

Bewoners Team Stroinkslanden BTS

Freddy van Tellingen

Bewoners Team Stroinkslanden BTS

Marianne van Zaalen

Stichting Beien

Ernst Bergboer

Stichting Beien

Wilma Quak

Stichting Wijkraad Velve-Lindenhof

Jozef Swaters

Stichting Wijkraad Velve-Lindenhof

Maria Yigit

Stichting Talent in Actie

Christine Boonstra

Stichting Talent in Actie

Conny Eldering

Wijkraad Patrimoniumbuurt

Piet de Vries

Wijkraad Patrimoniumbuurt

Justine Leeuwenberg

Wijkraad Vondelkwartier

Rob Leurs

Wijkraad Vondelkwartier

Cees van Putten

Helmond

Vereniging Wijkbeheer Binnenstad.

Anne Caris

Hengelo

Stichting Bewoners Overleg Nijverheid

Hannie de Wals

Stichting Bewoners Overleg Nijverheid

Andre Schutten

Stichting Bewoners Bedrijf Berflo-Es

Els Bornebroek

Stichting Bewoners Bedrijf Berflo-Es

Geert Walgemoed

St. Burgerparticipatie Hoogezand SBH

Nieko Baarda

St. Burgerparticipatie Hoogezand SBH

Toine Fennis

Wijkpanel Heechterp Schieringen

Sjoukje Procee

Wijkpanel Heechterp Schieringen

Fridus van den Berg

Buurtvereniging Zijlkwartier

Danielle Melissen

Buurtvereniging Zijlkwartier

Hans Roest

Lelystad

Arthur Wennekes

Maastricht

Buurtplatform Wittevrouwenveld

Ria Haessen

Nieuwegein

Stichting Dorpshuis Fort Vreeswijk

Margriet Mannak

Stichting Dorpshuis Fort Vreeswijk

Carin Van Meegen

Stichting Bewoners Budgetgroep Neerbosch-Oost

Gijs van Middendorp

Stichting Bewoners Budgetgroep Neerbosch-Oost

Thea Verdijk

Stichting De Zevensprong Dukenburg

Hans Veltmeijer

Stichting De Zevensprong Dukenburg

Theo Vermeer

BBE Buurt Bestuurt Essenburgbuurt

Jacqueline Ravestein

BBE Buurt Bestuurt Essenburgbuurt

Rob Ravestein

Bewonersorganisatie Zuidwijk

Jeannettte Philips

Stichting de Nieuwe Banier

Paul Donselaar

Stichting de Nieuwe Banier

Ariane Lelieveld

Stichting de Nieuwe Banier

Ellen Scholl

Eindhoven

Emmen

Enschede

Groningen Haarlem

Hoogezand Leeuwarden Leiderdorp

Nijmegen

Rotterdam

LSA | Jaarverslag 2015

Rotterdam

Vereniging Bewonersorganisatie Blijdorp

Fred de Jong

Schiedam

Bewonersvereniging Wonen en Leven Nieuwland

Ada van den Bersselaar

Vereniging SOBO

Willy van Leeuwen

St. Schoonhovenschoon

Jan Heijkoop

St. Schoonhovenschoon

Wouter Klip

St. Noordraad Heikant-Quirijnstok

Mat Gardeniers

St. Noordraad Heikant-Quirijnstok

Hetty de Wilde

BOL St. Bewoners Overleg Lunetten

Christien Bolt

BOL St. Bewoners Overleg Lunetten

Ruud Kamp

Sichting Wishingwellwest

Else Huisman

Sichting Wishingwellwest

Emi Pereza

Open huiskamer in de wijk West te Venray

Netty de Römph

Open huiskamer in de wijk West te Venray

Peter Pouwels

Wijkplatform Brukske

Lidy Gooren

Wijkplatform Brukske

Petra van Duijnhoven

Vilissingen

Stichting Droom-Walcheren

Kris van Wezel

Wellerlooi

St. Gemeenschapshuis Wellerlooi

Maurice Bergmans

St. Gemeenschapshuis Wellerlooi

Bart Bogers

Stichting Bewoners Bedrijven Zaanstad

Gerard Bloetjes

Stichting Bewoners Bedrijven Zaanstad

Erwin Stam

Zwolle

Stichting Wijkorganisatie Holtenbroek N.U.

Cor Loos

NETWERKLEDEN

Enschede

Makuya

Lidy Noorman

Heilo

VROUWenKRACHT Alkmaar

Laura Hornick

Joure

Trunk & Branches

Sietske de Jong

Leeuwarden

Stichting Bewonersbedrijf Heechterp Schieringen

Sabina van der Schaaf

London

Locality

Kristel Jeuring

Oisterwijk

Huurdersvereniging Oisterwijk

Anita Gerritsen

Rotterdam

Belangen Organisatie Charloisse Lagedijk

Rick Timmer

Tilburg

Verantwoord Anders i.o.

Loes van Zuijlen

Tilburg

Wijkcoop watTwest

Wim Adriaansen

Schoonhoven Tilburg Utrecht

Venray

Zaandam

Bijlagen

Bijlage 2

Overzicht adoptiekamerleden en hun wijken A. Schut-Welkzijn Partij VVD Stad: Amsterdam Wijk: Vogelbuurt/IJplein

Duco Hoogland Partij: PvdA Stad: Rotterdam Wijk: Pendrecht

Betty de Boer Partij: VVD Stad: Groningen Wijk: Oosterparkwijk

Tanja Jadnanansing Partij: PvdA Stad: Amsterdam Wijk: Bijlmermeer

Wouter Koolmees Partij: D66 Stad: Rotterdam Wijk: Bergpolder

Ahmed Marcouch Partij: PvdA Stad: Ede Wijk: Stedelijk

Alexander Pechtold Partij: D66 Stad: Arnhem Wijk: Klarendal

Jacques Monasch Partij: PvdA Stad: Sneek Wijk: Sperkhem-Tuindorp

Martijn van Dam Partij: PvdA Stad: Eindhoven Wijk: Doornakkers, Woensel West

RenĂŠ Leegte Partij: VVD Stad: Amersfoort Wijk: SGLA

Pia Dijkstra Partij: D66 Stad: Utrecht Wijk: Hoograven

Mohammed Mohandis Partij: PvdA Stad: Rotterdam Wijk: Agniessebuurt

Pieter Heerma Partij: CDA Stad: Almere Wijk: Stedenwijk

Linda Voortman Partij: GroenLinks Stad: Utrecht Wijk: Overvecht

Carla Dik-Faber Partij: ChristenUnie Stad: Groningen Wijk: Het Franse Gat

Gerard Schouw Partij: D66 Stad: Dordrecht Wijk: Oud Krispijn

Ybeltje Berckmoes - Duindam Partij: VVD Stad: Den Helder Wijk: Nieuw Den Helder

Kees Verhoeven Partij: D66 Stad: Deventer Wijk: Rivierenwijk

Sjoera Dikkers Partij: PvdA Stad: Haarlem Wijk: Schalkwijk

Madeleine van Toorenburg Partij: CDA Stad: Den Bosch Wijk: Boschveld

Marit Maij Partij: PvdA Stad: Dortdrecht Wijk: Wielwijk

Tunahan Kuzu Partij: PvdA Stad: Rotterdam Wijk: Bloemhof

Aukje de Vries Partij: VVD Stad: Leeuwarden Wijk: Valerius kwartier

John Kerstens Partij: Groep Kuzu/Ozturk Stad: Arnhem en Nijmegen Wijk: Malburgen en GSB-wijken

Agnes Wolbert Partij: PvdA Stad: Emmen Wijk: Revisited wijken

Lutz Jacobi Partij: PvdA Stad: Leeuwarden Wijk: Heechterp-Schieringen

Albert de Vries Partij: PvdA Stad: Middelburg Wijk: Stromenwijk

LSA | Jaarverslag 2015

Bijlage 3

Leden comité van aanbeveling Het comité van aanbeveling bestaat uit een groep prominente personen in maatschappelijke sleutelposities die onze vereniging een warm hart toedragen en de missie van het LSA ondersteunen. Op dit moment bestaat het comité uit: Rob van Gijzel - Burgemeester van Eindhoven ‘Gebruik maken van de kennis van bewoners’ Mirjam Sterk- Bestuurder, adviseur, spreker, dagvoorzitter en ex-politica ‘LSA ondersteunt de bewoners en geeft hen stem’ John McKnight - Co-director ABCD-institute USA ‘LSA is creative and inventive in its ability to inspire local neighbors’ Willem van Leeuwen - Bestuurder, adviseur, schrijver, oud-voorzitter Aedes ‘LSA is verbinder, aanjager en pionier’ Kathalijne Buitenweg - Lid van het College voor de Rechten van de Mens ‘LSA werkt eraan belemmeringen weg te nemen’ Jos van der Lans - Cultuurpsycholoog en journalist/publicist ‘Het LSA heeft in wijken zaadjes gezaaid die nu overal uitkiemen’ Jan Willem Duyvendak- Hoogleraar sociologie aan de Universiteit van Amsterdam ‘In de verbetering van buurten draait het om bewoners’ Nico de Boer - Zelfstandig onderzoeker en auteur ‘Zonder LSA blijft het systeem kopieën van zichzelf uitvinden’ Jacques Wallage - Voorzitter van de Raad van het Openbaar Bestuur ‘LSA is een verbindingsmotor’ Steve Clare - Voormalig kopman Locality UK ‘LSA is a beacon of hope, innovation and change for communities’

Bijlagen

PROJECTAANVRAAG

Jaarverslag 2015

Onze toekomst, onze agenda is een uitgave van:

Het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners Korte Elisabethstraat 15-17 3511 JG Utrecht Telefoon (030) 2317511 lsa@lsabewoners.nl www.lsabewoners.nl twitter @LSAbewoners facebook.com /lsa.bewoners

ontwerp: vanvorm