LSA BewonersBerichten by Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners

Het vakblad voor bewoners

Bewoners berichten Zelfbeheer van buurthuizen: wat vinden jullie ervan? • Lokaal en sociaal ondernemen: van moestuin tot BewonersBedrijf • Actieve bewoners en Kamerleden komen stap verder! • Landelijke Bewonersdag 2014: De regie terug

herfst 2014

116

In dit nummer:

Colofon LSA Bewonersberichten is een uitgave van het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners Oudkerkhof 13b 3512 GH Utrecht, 030 2317511 www.lsabewoners.nl Redactie: Milou Althof Henk Cornelissen Pleuni Koopman Ties de Ruijter Arthur van Vliet Beeld: Hajo (cartoon) Erik Kampherbeek The hos pages Vormgeving: Ben Peters, De Hondsdagen Drukwerk: Libertas Utrecht

“Door het LSA sta ik steviger in de wijk”

LSA-er in hart en nieren Marion van Beurden gaat terug in de tijd. “Wij waren zo gewend om meteen te denken aan een geldpotje als we iets wilden.”

Landelijke Bewonersdag 2014: De regie terug De grootste conferentie voor actieve bewoners komt eraan. Op 15 november gaan we naar Twente. Kom, leer en feest mee.

Voor een gratis abonnement op LSA Bewonersberichten mail: lsa@lsabewoners.nl

“Als je de moeders bereikt, ben je goed op weg”

Voor vragen of opmerkingen over LSA Bewonersberichten mail: pleuni@lsabewoners.nl

Buurthuis in zelfbeheer ‘ONS Coöperatief’ probeert op veel manieren bewoners te bereiken. “We begonnen met vrouwenstudio’s, want moeders zijn de spil van het gezin.”

16 En verder

3 Opening 9 Adieu, afscheidscolumn Henk Cornelissen 12 Jij Schrijft 13 LSA-Nieuws 14 Kamerleden en actieve bewoners gaan stap verder 15 Lokaal en Sociaal ondernemen: van moestuin tot BewonersBedrijf 18 Bewoners over Zelfbeheer 19 Publicaties

LSA Bewoners Berichten / herfst 2014 / nummer 116

Web

Column van Ties de Ruijter

Bewoners? Dat zijn we toch allemaal? Dit krijg ik de laatste tijd vaak te horen, als ik vertel dat ik directeur ben geworden van het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners. Fijn, want dan ben ik dus directeur van iedereen… maar zo werkt het natuurlijk niet! Allereerst is er de A van actieve bewoners. Nou kom ik héél veel bewoners tegen die zich actief voor van alles inzetten. Dat is ook mooi, en als ze zich verenigd hebben in een groep, dan kunnen ze allemaal lid worden van het LSA. Maar de essentie is dat de bewoners die actief zijn in de praktijk deskundig worden. Niet door boeken te lezen over burgerkracht, maar door de specifieke ervaring die ze opdoen in de wijk. Bewonersdeskundigen dus die niet kijken naar één klein onderdeeltje van wat er speelt binnen een buurt. Mensen die weten wat er allemaal wél kan als je ervoor gaat en die weten waar je tegenaan loopt bij het nemen van initiatief. Het is die bewonersdeskundigheid die het LSA wil bevorderen, bundelen en verspreiden. Ook naar de burelen (overheid en instellingen) waar in hokjes wordt gedacht, of erger: waar men gelooft in papier. Niets is ergerlijker dan iemand die langskomt om je op papier te tonen hoe je buurt eruit gaat zien. Pardon… is ons iets gevraagd? Is mijn buurvrouw iets gevraagd? Sterker nog: hebben wij aan iemand iets gevraagd? Actieve bewoners zijn prima in staat om iets van hun buurt te maken, en we roepen wel als we daar iemand bij nodig hebben. De bewoners als producenten van hun eigen wijk, met burelen desgewenst als ondersteuners. Dat is niet makkelijk. Want als je die ruimte krijgt, wordt ook wat van je verwacht. Het LSA is volop bezig hier werk van te maken. Met Buurtrechten die duidelijk maken welke ruimte je mag verwachten en kunt nemen. Met de Zomerschool en bijeenkomsten waar we praktische tips uitwisselen om valkuilen te vermijden. Met BewonersBedrijven waar initiatief nemen rendabel gemaakt wordt. Het geluid van het LSA is en blijft duidelijk en herkenbaar. Toch betekent een nieuwe directeur ook een nieuw geluid. We zijn een vereniging en die kan in de huidige tijd best wat versterking gebruiken. In de vorm van nieuwe leden, in de vorm van meer ambassadeurs en in de vorm van andere financiers. Leden die onze activiteiten met een frisse blik bekijken; ambassadeurs die onze profilering en ons netwerk verruimen; financiers die een breder scala aan onderwerpen mogelijk maken. Intussen blijven al die professionals, specialisten en experts met elkaar vergaderen, confereren en op cursus gaan. Daar zetten wij bewonersdeskundigheid tegenover. Praktisch, concreet en bruikbaar. Ties de Ruijter Directeur van het LSA

Onze websites www.lsabewoners.nl en www.bewonersbedrijven.nl en www.beheerjebuurthuis.nl staan nooit stil. In deze rubriek houden we je op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen. • Voor de grootste bewonersconferentie van het hele jaar hebben we natuurlijk online ook extra aandacht. Kijk op www.landelijkebewonersdag.nl • Het project Beheer je buurthuis heeft de mooiste site van het hele LSA! Check ons kennisdossier, lees praktijkverhalen en vind experts op het gebied van zelfbeheer: www.beheerjebuurthuis.nl • Op de projectsite van BewonersBedrijven hebben we twee (zelf geschreven) sterke handboeken online gezet, speciaal gericht op ondernemende bewoners: - Ondernemingsplan - Organisatiehandboek • We zitten op Facebook, facebook/lsa.bewoners: share en like! Blijf op de hoogte via www.lsabewoners.nl @LSAbewoners

Agenda • 17 oktober 2014 - Amersfoort Regionale bijeenkomst: Stadslandbouw in je wijk • 1 november 2014 - Utrecht Lokaal Sociaal ondernemen: van moestuin tot BewonersBedrijf • 15 november 2014 - Twente / Enschede Landelijke Bewonersdag: De regie terug • 29 november 2014 - Utrecht LSA Platformvergadering

LSA Bewoners Berichten / herfst 2014 / nummer 116

Opening

Oproep Wijknieuws gezocht Wij zijn voor dit blad en voor onze digitale LSA Nieuwsflits altijd op zoek naar nieuws uit de wijken. Stuur tips, verslagen, nieuwtjes, foto’s en interviews naar pleuni@lsabewoners.nl.

jaar

Een verticale moestuin, ofwel groenteraket

bestaat Wijken voor kunst. Wijken voor Kunst is in die jaren uitgegroeid tot een wijkbreed ontmoetingspodium: tussen wijkbewoners en hun creatieve buren, tussen hen en de omgeving.

Groenteraket met wormenhotel Ooit gehoord van een groenteraket? Het is een mooi ding waarmee je kunt tuinieren op je balkon. De groenteraket is een verticale tuin op pootjes, met daarin een wormenhotel. Op een klein oppervlak kun je heel veel planten kweken. 50 planten op 1 vierkante meter om precies te zijn. Je kunt de raket zelf maken, er is online een interessant instructiefilmpje te vinden. Je kunt ook een workshop volgen om een raket te maken (laatst met veel succes gegeven in Pakhuis de Zwijger), of er een kopen via www.groenteraket.nl.

Het kunstzinnige netwerk opereert in de wijken Klarendal, Sint Marten, Sonsbeekkwartier en Spoorhoek in Arnhem. Tijdens het jubileum op 20 en 21 september gooiden ateliers hun deuren open en toonden wijkkunstenaars hun werk. En er was er een bijzonder kunstproject georganiseerd: De Postbode Monologen. Met een huifkar werd publiek van postbode naar postbode gereden om de verrassende verhalen te horen over smachtende brieven en lege pakketjes. Op naar de volgende tien jaar!

Verticaal tuinieren in de groenteraket kun je staand doen, of zittend, zelfs in een rolstoel. Je hoeft geen grond om te spitten. Als je je Balkonton eenmaal geïnstalleerd hebt doen de compostwormen het werk voor je. De wormen woelen de aarde om en voorzien hem van compost. Dus jij hoeft alleen te zaaien, wateren en oogsten.

“Jan Rotmans schreef in 2012 al dat we in ‘het oog van de orkaan’ zitten. Maar hoe lang kun je daar in blijven zitten?” Jeroen Niemans schreef de blog: De grote ondertussenheid van de stedelijke ontwikkeling op www.ruimtevolk.nl

LSA Bewoners Berichten / herfst 2014 / nummer 116

Restaurant Geniet serveert elke avond een daghap voor buurtbewoners

Geld nodig? Voor je Buurt is een crowdfunding-platform voor buurtinitiatieven. Met Voor je Buurt kun je als individu en als organisatie geld werven en hulp zoeken voor nieuwe initiatieven in je buurt. Aanrader! www.voorjebuurt.nl

Zweedse liefde voor Rotterdams hart Het Rotterdamse Wijkcentrum Hart voor Carnisse heeft met hulp van Ikea en het Oranje Fonds een verbouwing voor elkaar gekregen, terwijl het vanuit de gemeente op dat gebied stil bleef. Het Oranje Fonds is natuurlijk een bekende partner als het om buurtprojecten gaat, dat Ikea op eigen initiatief wilde steunen is verrassender! De initiatiefnemers van het buurthuis in zelfbeheer kregen een telefoontje van Ikea Barendrecht. De lokale vestiging van het Zweedse concern wilde langskomen. IKEA zag dat het gebouw donker was en een verouderde inrichting had. Ikea besloot gratis een nieuwe inrichting van de leskeuken en de koffiekamer van het wijkhuis aan te bieden en te plaatsen. Geweldig. meer info: www.beheerjebuurthuis.nl/je-bentkrachtiger-als-je-meerdere-harten-hebt

BewonersBedrijven Nieuws BewonersBedrijven is een interessant project van het LSA. We helpen bewoners sociale, onafhankelijke bedrijven in de wijk op te zetten die tot doel hebben hun wijk economisch, fysiek en sociaal sterker te maken. Bewoners die hun eigen wijk leuker maken en met het geld dat ze verdienen zelf welzijn creëren! Het LSA krijgt hiervoor steun van onder meer Fonds Werk aan Wonen en de Nationale Postcodeloterij. Kijk op www.bewonersbedrijven.nl voor meer informatie en mogelijkheden.

Restaurant ‘Geniet’

Mooi nieuws van BewonersBedrijf Malburgen in Arnhem. Op 5 september opende in hun gebouw het Bruishuis restaurant ‘Geniet’. Een restaurant dat werk biedt aan mensen met een verstandelijke beperking. Zij kunnen aan de slag in de keuken, in de moestuin van het BewonersBedrijf of in de schoonmaak.

Markt gestart op parkeerterrein

Voortaan is er een wekelijkse markt in de Leeuwardense wijk Heechterp Schieringen. Vijftien standhouders krijgen een plek op een parkeerterrein. De markt is georganiseerd door de bewoners van Bewonersbedrijf Heechterp Schieringen (BBHS). Het BBHS wil met de weekmarkt meer bedrijvigheid in de wijk krijgen. “Sommige bewoners zijn erg creatief en willen zelf een marktkraam starten. BBHS kan voor deze bewoners een kraam reserveren”, aldus de zakelijk leider van het BewonersBedrijf.

Praktijkdag en Werving

Het LSA is nu twee jaar aan het experimenteren met het project BewonersBedrijven. We zijn vier gestarte BewonersBedrijven en een heleboel kennis verder. Die kennis willen we delen met ondernemende actieve bewoners op onze Praktijkdag op 1 november. We willen het netwerk vergroten en innovatieve ondernemende bewoners met elkaar verbinden. Ook hebben we ruimte en (financiële) middelen om oriënterende, beginnende en gestarte BewonersBedrijven te helpen op te starten en uit te bouwen. Kijk snel op pagina 15 voor meer info.

LSA Bewoners Berichten / herfst 2014 / nummer 116

Interview

Marion van Beurden:

“Door het LSA sta ik

steviger in

Marion van Beurden (links) tijdens LSA-conferentie ‘Samen sterk in je wijk’ in 2009 met oud-wethouder May Fiers en oud-minister Eberhard van der Laan.

LSA Bewoners Berichten / herfst 2014 / nummer 116

Henk Cornelissen is met pensioen gegaan. Hij werkte 25 jaar voor het LSA, het grootste deel als directeur. Marion van Beurden, actieve bewoner uit de Bennekel in Eindhoven, oud LSA-bestuurslid en LSA-lid van het eerste uur vertelt over haar band met Henk en het LSA. “Ik leerde Henk kennen in 1999. Ik mocht invallen op een platformvergadering en daar mijn Eindhovense wijk de Bennekel vertegenwoordigen. Die eerste ontmoeting met Henk herinner ik me nog heel goed. Overtuigd nam hij ons mee in zijn ideeën. Daar stond een gepassioneerd en bevlogen man te praten. Dat was vooral wat ik dacht. En die passie gaf hij door aan de actieve bewoners die bij dit platform hoorden. Ik hoorde mensen met veel enthousiasme en vuur praten. Ik wist dat ik bij deze club wilde blijven horen. Zelf was ik in 1982 vanuit mijn geboorteland Duitsland in Eindhoven terecht gekomen en via de medezeggenschapsraad en de wijkkrant het buurtwerk ingerold. Ik begon met koffie zetten in het buurtcentrum, op dat moment kon ik nog niet bevroeden waar ik uiteindelijk terecht zou komen. Ik heb zoveel gedaan. Ik heb met Kamerleden en ministers onderhandeld. Het LSA heeft mij zoveel gegeven. Ambtenarenvriend Ik denk vaker terug aan die begintijd. Het was een tijd waar actieve bewoners een heel andere positie hadden binnen het beleid. Nu zijn er nog steeds een boel uitdagingen, maar destijds hadden we er nog veel meer. Neem bijvoorbeeld de communicatie vanuit de overheid en de ambtenaren naar bewoners toe, die

de wijk” was vaak ronduit slecht te noemen. Om als bewoner de ambtenarij daarop aan te spreken, dat was moeilijk. En we weten allemaal dat Henk een ambtenarenvriend is (not), dus die ging het mij leren. Nee alle gekheid daargelaten, Henk heeft mij op dat gebied echt heel veel geleerd. Ik vond het in het begin spannend om naar wethouders of naar Kamerleden toe te stappen en vanuit een gelijkwaardige positie dingen te vragen. Maar al snel ging ik met Henk mee op allerlei gesprekken. En ik leerde hoe hij dingen voor elkaar kreeg.

Het begon eigenlijk al tijdens de verzelfstandiging van het LSA. Het LSA was namelijk eerst een project van het LCO (Landelijk Centrum Opbouwwerk) in Den Haag. En we dachten: dat willen we niet meer. Ons platform bestond uit allerlei voorzitters van bewonersverenigingen en andere bewoners die van wanten wisten: wij geloofden er sterk in dat we het zelf konden. We wilden onafhankelijk worden en een eigen subsidiestroom krijgen en onze eigen locatie kiezen. Die locatie moest niet in Den Haag zijn, maar midden in het land, in Utrecht. Dat ging allemaal niet zonder slag of stoot. Het LCO wilde er absoluut niet aan. Er waren veel verhitte vergaderingen, ook met de voorzitter van het LCO bijvoorbeeld. Dat wilden wij als platformleden zelf doen, zonder Henk. Maar we hadden samen wel een mooie strategie bedacht. We wisten dat de voorzitter van het LCO een stevige roker was, dus hadden we hem verboden te roken in de kamer waar we overleg hadden. Dit had twee voordelen. Ten eerste werd hij zenuwachtiger en daarom minder scherp. Ten tweede wilde hij best veel korte pauzes, waardoor wij dan gauw even tactisch overleg met Henk konden hebben in de gang! Wij doen het woord Een ander mooi verhaal is dat ik samen met Henk naar de Tweede Kamer ging om met Kamerleden te praten om hun steun te krijgen voor diezelfde verzelfstandiging. We kwamen voor Hubert Bruls en Jeroen Dijsselbloem. Hubert Bruls zei dat hij eigenlijk geen tijd had, want hij moest nog lunchen. Henk zei daarop: ga maar lekker eten, wij doen het woord! En zo ging het, tijdens zijn lunch hebben we een vurig pleidooi voor het LSA kunnen houden. Ik vond die aanpak zo sterk en het heeft resultaat gehad. Bruls en Dijsselbloem hebben er zeker mede voor gezorgd dat wij subsidie kregen. Zij hebben de weg voor ons vrij gemaakt. Henk was voor mij een goede leermeester die je de goede kant op stuurde. Dat deed hij deels door verhalen te vertellen, goede voorbeelden te geven. De verhalen die hij bijvoorbeeld vertelde over Engeland waar bewoners dingen voor elkaar kregen zonder subsidie, dat was in het begin zo vreemd voor ons. Wij waren zo gewend om meteen te denken aan een geldpotje als we iets wilden. Maar als je je buurthuis geschilderd wilt hebben, kun je het ook zelf doen in plaats van een subsidie te zoeken om een schilder in te huren. Dat heeft mij echt de ogen geopend. Je houdt daarmee je onafhankelijkheid, je blijft zelfstandig. Dat is wat mij ontzettend ingeprent is door Henk: je moet je eigen LSA Bewoners Berichten / herfst 2014 / nummer 116

Marion en Henk in de Tweede Kamer

boontjes doppen. Als je maar een deel uit handen geeft aan beroepskrachten, kun je op dat deel geen invloed meer uitoefenen. Dus kijk vooral wel of je hulp van professionals kunt krijgen, maar geef niks uit handen! Steviger in de wijk Ik denk dat ik steviger in de wijk heb gestaan door een deel van zijn ervaringen af te kijken. En het lidmaatschap van het LSA (als platformlid en ook jaren als bestuurslid) heeft mij een sterk netwerk in het land gegeven. Ik heb de kennis van platformleden uit andere wijken altijd meegenomen. Van collega actieve bewoners hoorde ik hoe zij problemen aanpakten en die ideeën nam ik mee naar mijn eigen wijk. Ik deed in de wijk vaak of het mijn ideeën waren, sssst.

Henk kent de aandachtswijken echt en kan goede tips geven, het mooie is dat hij zowel met bewoners als met professionals en het ambtelijk apparaat om kan gaan. Hij is wel beduidend anders tegen professionals. Hij heeft een bepaald wantrouwen naar hen omdat hij weet dat professionals bewoners vaak dingen willen voorschrijven. Natuurlijk is hij zelf ook een betaalde kracht, maar hij denkt werkelijk vanuit bewoners. Hij wijst je de goede weg naar de oplossing, terwijl een normale beroepskracht vaak het probleem én de oplossing afpakt! Touwtjes in handen Ik zie ook dat ik misschien te goed heb gekeken naar mijn leermeester. Er is namelijk een duidelijke parallel, er is iets wat we allebei doen: we prediken dat ambtenaren en beroepskrachten moeten loslaten, maar zelf houden we graag veel touwtjes in handen. We voelen ons zo verantwoordelijk voor het slagen van een project en voor het voortbestaan van een organisatie. Daarbij geloven we beiden in onze eigen kracht, daarom doen we veel zelf en laten we slechts kleine stukjes los. Loslaten is voor ons net zo moeilijk als ontspannen.

Zoek wel samenwerking, maar geef niks uit handen! Deze tekst is ook verschenen in het liber amicorum (vriendenboek) voor Henk dat uitkwam tijdens zijn afscheidssymposium. In dit mooie boekje getiteld: ‘Kracht van bewoners’ staan bijzondere essays voor en over Henk van onder meer Jos van der Lans, Willem van Leeuwen en Cees van der Veur. Je kunt het boekje via onze website downloaden: www.lsabewoners.nl/publicaties/ kracht-van-bewoners. Ook geven we vijf gedrukte exemplaren weg. Mail naar pleuni@lsabewoners.nl.

LSA Bewoners Berichten / herfst 2014 / nummer 116

Terugkijkend op zijn carrière en de mijne zie ik zo veel hoogtepunten. Voor mij was de verzelfstandiging van het LSA een absoluut hoogtepunt, daar hebben we als bewoners iets groots voor elkaar gekregen dat nog altijd staat. En ook de naamsverandering van kort geleden zie ik als een hoogtepunt, daar zijn we via een lang proces met zijn allen op uitgekomen. De A staat niet meer voor Aandachtswijken, maar voor Actieve bewoners. Dat laat zien: wij als organisatie zijn klaar voor de toekomst. Wij zijn er niet meer alleen voor door de overheid aangewezen aandachtswijken, maar voor alle actieve bewoners uit steden. Persoonlijk heeft het LSA mij ook zo veel gegeven. Ik heb met Henk en het LSA dingen meegemaakt die me mijn hele leven bij zullen blijven.”

Afscheidscolumn Op zijn afscheidssymposium op 4 september werd Henk benoemd tot Ridder in de orde van Oranje-Nassau door burgemeester Rob van Gijzel van de gemeente Eindhoven

Adieu! De laatste keer aan mij de eer om een column in LSA BewonersBerichten te schrijven. Na 36 jaar werken in deze sector waarvan 25 jaar bij het LSA houd ik het voor gezien. Het afscheid is geweest. Voor mij was dat een onvergetelijke bijeenkomst met veel mooie woorden over wat ik allemaal gedaan en bereikt zou hebben. Toch heb ik daar zelf nooit zo bij stil gestaan omdat je dat van een professional mag verwachten. Bovendien gaat het allemaal om zaken die je nooit alléén voor elkaar kunt krijgen. Van de toneelproductie Het is hier Holland! tot Kan Wél!, vouchers voor bewoners, ABCD, BewonersBedrijven, de lobby voor buurtrechten et cetera. Het kon alleen van de grond komen omdat er binnen het LSA altijd bewoners te vinden waren die daar warm voor liepen en er iets mee wilden doen. Dat is voor mij het belangrijkste van dit werk: zorgen dat bewoners iets in handen krijgen waar ze zelf mee verder kunnen. Dat heeft mij vaak in botsing gebracht met Het Beleid. De uitvoering door gemeenten en instellingen fixeert zich op de problemen in wijken. Men gaat ervan uit dat een achterstandswijk vol zit met kwetsbare burgers die geholpen moeten worden. Ik heb het altijd verbijsterend gevonden dat

zoveel mensen zich onbekommerd als professional laten betalen en dure projecten uitvoeren waar bewoners geen stap verder mee komen. Er is door de jaren heen een bedrijfstak ontstaan waar duizenden mensen in werken bij gemeenten, ministeries, universiteiten, kenniscentra, adviesbureaus en instellingen, die zich vooral bezig houden met elkaar en met theoretische oplossingen. Ik heb honderden conferenties bijgewoond waar ik gevraagd werd omdat men er toch ‘een bewoner’ bij wilde hebben. Vaak heb ik, vooral in de beginjaren, met overtuiging de confrontatie opgezocht. Soms hielp het, meestal niet. Vechten tegen de bierkaai levert niets op dan frustratie. Wat beter werkt is samen het heft in eigen handen nemen en eigen oplossingen bedenken. Dat geeft energie. Een gouden kans Een gouden kans doet zich nu voor. Het spitsuur in de wijk is voorbij: de wijkcoördinatoren zijn wegbezuinigd of moeten een heel stadsdeel bijhouden, de minister doet geen wijkbezoeken meer en veel bewonersorganisaties hebben nog nauwelijks overleg met de overgebleven professionals.

kan zijn om een wijkhuis zelf te beheren of een BewonersBedrijf van de grond af op te bouwen. Het barst al van de initiatieven, en de ruimte die er nu is maakt pionieren in eigen wijk mogelijk. Wel dringt de tijd; voor je het weet zullen nieuwe top-down concepten zoals sociale wijkteams toch weer de ruimte die er nu is gaan invullen vanuit instellingsbelangen en zijn we terug bij af. Ik ga ervan uit dat het LSA zich verder zal ontwikkelen en de politiek zal blijven bestoken met voorstellen. Voorstellen die bewoners iets in handen geven om zelf vorm te geven aan een fijne buurt en een prettige samenleving. Ik groet u allen, het was voor mij de mooiste baan van Nederland. Henk Cornelissen Oud-directeur van het LSA

Mijn advies: vergeet even de ellende zoals een gesloten wijkhuis of teruglopende subsidie, hoe onterecht ook. Je staat er niet alleen voor. Ontdek hoe spannend het LSA Bewoners Berichten / herfst 2014 / nummer 116

LBD14

Ja, hij komt er weer aan. Op 15 november is de grootste bewonersconferentie van het jaar in Twente. Het is misschien wel belangrijker dan ooit om samen te komen. In deze tijd van verandering moeten we scherp zijn, opletten en van elkaar leren. We zoeken op de Landelijke Bewonersdag naar mogelijkheden om de regie terug te nemen, over de zorg, over onze buurt, over ons leven. Daarnaast wordt het natuurlijk een groot feest voor actieve bewoners. Inspiratie, kennis, netwerk, muziek, cabaret en discussie. Ben jij erbij? Sinds de jaren ’80 heeft de overheid veel taken afgestoten. Staatsbedrijven werden verzelfstandigd, de markt moest het overnemen. Organisaties als woningcorporaties en zorginstellingen werden groter en groter. Veel mensen vinden organisaties als woningcorporaties en zorginstellingen nu te groot en onpersoonlijk. Ze willen verandering: kleinschaliger en persoonlijker. En steeds meer actieve bewoners zien daarin een taak voor zichzelf. Ze nemen het heft in eigen handen. Het kan wél lokaal geregeld worden. Het kan wél met liefde geregeld worden. Voor en vanuit de eigen buurt. Zo zijn er de laatste tijd veel sprekende initiatieven, projecten en bedrijfjes ontstaan. Van buurtzorg tot stadstuinen, van leeszalen tot energie- en woning10

LSA Bewoners Berichten / herfst 2014 / nummer 116

coöperaties en van zelfbeheer van buurthuizen tot BewonersBedrijven. Allemaal hebben ze één ding gemeen: bewoners zijn de baas. Bewoners zitten in het bestuur. Bewoners hebben de regie! Maar iedereen heeft nog veel vragen hoe we dit het beste met elkaar kunnen organiseren. Op welke manier kunnen we goede samenwerkingswerkingsdeals sluiten? Hoe zorgen we ervoor dat we op een gelijkwaardige basis kunnen samenwerken? Hoe leggen we afspraken vast tussen verschillende partijen, bijvoorbeeld door middel van buurtrechten? En niet totaal onbelangrijk: hoe regelen we geld? Op de Landelijke Bewonersdag gaan we hier concreet mee aan de slag.

Praktische informatie Wat Landelijke Bewonersdag 2014 - De regie terug Wanneer 15 november 2014, van 10:30 tot 17:00 Waar Grolsch Veste, Enschede Vragen over de dag info@lsabewoners.nl Twitter #LBD14 Meer informatie inclusief tijden, namen en sprekers: www.landelijkebewonersdag.nl Organisatie De Landelijke Bewonersdag 2014 wordt georganiseerd door het LSA in samenwerking met het ministerie van BZK, de Nederlandse Woonbond, de gemeente Enschede, de gemeente Almelo en vele actieve bewoners uit Twente. Kosten Gratis voor bewoners en we vragen een gift aan beroepskrachten.

Programma LBD14 De Landelijke Bewonersdag is in het stadion van FC Twente. Daar maak je je eigen programma. Te kiezen valt uit spannende sprekers, workshops, vuurkorfgesprekken en poëziecaravans, muziek en theater. Het plein van de harde cash Niet alle initiatieven komen met gesloten beurzen van de grond. Soms is er harde cash nodig. Waar kun je die krijgen? Hoe kun je die verdienen? Ontmoet fondsen en leer over hun voorwaarden. Leer over verdienmodellen, bijvoorbeeld door het overnemen van publieke taken. Leer de fijne kneepjes van crowdfunding en hoor of de (lokale) overheid nog potjes heeft voor bewonersinitiatieven en hoe je daar aanspraak op maakt. Het wheeling and dealing-plein Als actieve bewoner zit je steeds vaker aan de onderhandelingstafel. Bijvoorbeeld om opdrachten binnen te halen met je bewonersgroep of om een buurthuis in zelfbeheer over te nemen. Hoe sta je sterk in deze onderhandelingen? Op dit plein geven professionele onderhandelaars bruikbare tips en tricks en denken ze met je mee over jouw plan. De onderhandelaars komen onder meer uit vakbonden, de zorginkoop en de makelaarswereld. Ook kun je op dit plein in gesprek met vertegenwoordigers van woningbouwcorporaties, gemeente en zorgverleners. Zij weten waarvoor hun sectoren gevoelig zijn en kunnen je helpen een onderhandelingsstrategie te bepalen. LBD 14 collegetour De participatiemaatschappij is hot. Wetenschappers, denkers en visionairs buitelen over elkaar heen om over de voor- en nadelen te praten. Is de participatiemaatschappij alleen voor de bakfietswijken? Maken we een alles bepalende transitie door? Mislukt zelforganisatie echt zo vaak? Moet de overheid rigoureus loslaten? Hebben we wetgeving nodig? Is het decentraliseren van taken naar de burger uiteindelijk goedkoper? In vijf colleges van ieder 45 minuten komen aanvoerders van dit debat in Nederland aan het woord. In voor iedereen begrijpelijke taal krijgen ze de uitdaging mee om ons te overtuigen van hun visie. Pioniersplein In iedere stad zitten koplopers. Pioniers die met veel passie, inzet en onverzettelijkheid grootse dingen voor elkaar krijgen. Mensen die niet alleen participeren, maar doen! Laat je inspireren door presentaties van deze bewoners en hun bijzondere projecten. De pioniers staan je in hun marktkraam graag te woord. Ze vertellen over hun, vaak lange, weg naar een succesvol project.

Crowdsourcen voor buurtrechten LSA en medestrijders voeren al jaren een lobby voor een pakket aan buurtrechten. Bijvoorbeeld het recht om publieke dienstverlening over te nemen, maatschappelijk vastgoed te verwerven of de directe buitenruimte in te richten. Die lobby werpt zijn eerste vruchten af. Nu willen we de kracht van de massa (jullie!) benutten om deze buurtrechten verder uit te werken. Wat vind jij dat er precies moet worden vastgelegd? Welke goede voorbeelden kennen we al? Welke gemeenten zijn goede plekken om te experimenteren? Het Ministerie van BZK organiseerde eerder een brainstorm hierover onder professionals en ambtenaren. Op ons initiatief wordt nu ook input gevraagd aan bewoners. Doe mee en geef vorm aan buurtrechten.

Krijg tips en tricks om beter te onderhandelen Speedcursus BewonersBedrijven Ondernemen in en voor je wijk is hot. Overal beginnen bewoners initiatieven als ruilwinkels, wijkrestaurants en buurtmoestuinen. En er zijn ook verdergaande initiatieven; BewonersBedrijven waar bewoners ondernemen en werken aan de ontwikkeling van de wijk. Zoals BewonersBedrijf Malburgen, dat een enorme flat beheert. De huurders betalen huur aan het BewonersBedrijf. Ze krijgen korting als ze klussen doen voor de wijk. Dit BewonersBedrijf levert de wijk Malburgen in Arnhem enorm veel vrijwilligerswerk op. Leer over BewonersBedrijven tijdens de speedcursus. Hoe zet je een rendabel BewonersBedrijf op? Hoe organiseer je het en welke financiële middelen en kennis heb je nodig? Hoe kan LSA je daarbij helpen? We hebben twee sessies. Een voor beginners en een voor gevorderden. En verder: De VIPbus / Johnny Latino / Straattheater / Prikkelende poëzie / Ruige rock / Live gemaakt: De Landelijke Bewonersdag krant Bestel snel kaarten op www.landelijkebewonersdag.nl!

LSA Bewoners Berichten / herfst 2014 / nummer 116

Heb je interessant nieuws uit je wijk? Schrijf het ons!

Jij schrijft... Die met die snor

Door Merel Moore, stadsdichter van Eindhoven ter gelegenheid van het afscheid van oud directeur van LSA: Henk Cornelissen Die met die snor en die besmuikte lach die van die kat uit de boom en van tegen de stroom die van de troepen vooruit die taaie, die koppige die zó overtuigd die met die snor en van echt samen van geef ze de ruimte laat de mensen vrij laat de wensen dan groeien die van zonder bemoeien

die met die snor die zo bevlogen die namen verhaspelt en mensen omschrijft die van ‘die rooie’ en van ‘die lange’ van ‘die met die bril’ en ‘die uit Den Haag’ díe die met die snor die uit Eindhoven die met dat hart nooit op de tong maar simpelweg altijd op de goede plek die

Ik geef om jou

Ingezonden bericht Omzien naar de ander is van alle tijden en van oudsher zijn er al regels en voorschriften om hulp te bieden aan mensen die ziek of arm zijn of in nood verkeren. Hoe doen we dat eigenlijk: onze naasten liefhebben? Waardoor wordt iemand gedreven die een naaste in nood helpt? Museum Catharijneconvent in Utrecht presenteert van 12 september 2014 tot 1 maart 2015 de tentoonstelling ‘Ik geef om jou! Naastenliefde door de eeuwen heen’. Deze expositie brengt op een indringende en interactieve manier de geschiedenis en de ontwikkeling van de christelijke naastenliefde in beeld. De tentoonstelling biedt inzicht in het veelomvattende begrip Caritas, Latijn voor naastenliefde of liefdadigheid. Aan de hand van kunst- en cultuurhistorische voorwerpen krijgen bezoekers een helder overzicht van de christelijke naastenliefde door de eeuwen en religieuze stromingen heen. www.catharijneconvent.nl

LSA Bewoners Berichten / herfst 2014 / nummer 116

Burendag 2014 is weer massaal gevierd

Erik van Spijker

@ErikvanSpijker

nnen, Eerste geld is bi pt loo l de mo ien verd

· Sep 20

LSA Nieuws

Update over buurtrechten Het LSA roept al vanaf 2011 dat er meer rechten voor bewoners moeten komen. Het LSA heeft, geïnspireerd op de Localism Act uit Engeland, een pakket buurtrechten ontworpen waarmee burgerinitiatieven worden gestimuleerd.

Stadsboeren bezoeken met LSA

Onze regiodagen zijn geweldige mogelijkheden om andere actieve bewoners te ontmoeten en te spreken. We organiseren samen met een actieve bewonersgroep een dag met discussie en excursies over een thema dat speelt in die wijk, en meestal ook in veel andere wijken. De eerste die eraan komt is 17 oktober in Amersfoort: Stadslandbouw in je wijk. We bezoeken mooie initiatieven, onder meer een buurttuin, bewoners die een park gaan beheren en een ondernemer die een zorgboerderij start midden in een woonwijk. www.lsabewoners.nl/regionale-bijeenkomsten

Zomerschool In augustus organiseerde LSA de jaarlijkse zomerschool, een meerdaagse bijeenkomst speciaal voor LSA-leden. Met 22 enthousiaste actieve bewoners gingen we twee dagen op pad in de regio Twente. We gingen voor verdieping en inspiratie. Op het programma stonden: een discussie over mogelijkheden van buurtrechten in de wijk, een bezoek aan de ondernemende bewoners van LSA BewonersBedrijf Berflo Es, en gluren bij onze Duitse oosterburen. Daar bekeken we onder meer een dorpswinkel van bewoners, een buurtbus in zelfbeheer en het bijzondere initiatief Beien. Het waren leuke en leerzame dagen. We hebben veel ruimte gehad om tips en ervaringen uit te wisselen en we zijn door elkaar en door derden geïnspireerd geraakt! Er is een verslag met veel doorlinks en foto’s te vinden via: www.lsabewoners.nl/zomerschool

Onze projectwebsite beheerjebuurthuis.nl is live

Check de website van het project Beheer je buurthuis, een nieuw project van het LSA, gericht op zelfbeheer van wijkaccommodaties. De website is een belangrijk onderdeel van het zelfbeheer-project. Je vindt er alles over het in zelfbeheer overnemen van buurthuizen en wijkaccommodaties; kennis, expertise en verhalen uit de praktijk komen hier samen op één plek. Binnen dit project helpen we bewonersgroepen om een buurthuis Nieuwe Stijl te creëren en te beheren. Alle informatie en praktijkervaringen die we daarbij opdoen delen we via de nieuwe site. www.beheerjebuurthuis.nl.

Door het (lokaal) invoeren van deze rechten krijgen gemeenschappen en groepen individuen meer bevoegdheden, passend bij de verantwoordelijkheden die ze in deze tijd ook toegeschoven krijgen. Onze inzet voor buurtrechten werpt al mooie vruchten af. Een update: • Lelystad is de eerste gemeente die de buurtrechten volledig in gaat voeren. Het burgerinitiatief om in Lelystad de buurtrechten (zoals LSA ze heeft beschreven) te erkennen en te hanteren bij actieve georganiseerde bewonersgroepen is aangenomen door de gemeenteraad van Lelystad op 2 september. Hiermee is Lelystad de eerste gemeente die de buurtrechten volledig invoert. In een aantal wijken staan buurtrechten al hoog op de politieke agenda: Amsterdam is goed op weg, Rotterdam heeft the right to challenge (het recht om uit te dagen) in het collegeakkoord staan. Ook in steden als Emmen en Hengelo zijn er gesprekken tussen bewoners en gemeenten over de invoering van buurtrechten. • In de begroting van Wonen en Rijksdienst is de buurtwet / zijn de buurtrechten opgenomen. In de begrotingstoelichting staat dat ‘er zal worden geëxperimenteerd met open data en de Buurtwet, die burgers juridisch een positie geeft’. • Het recht om uit te dagen is binnen de nieuwe Wmo opgenomen en zorgt ervoor dat bewonersgroepen betaalde zorg kunnen gaan leveren binnen hun gemeente. • PvdA-Kamerlid Tanamal vertelde op de LSA bijeenkomst dat ze in oktober met een initiatiefvoorstel Buurtrechten komt. Ze wil onder meer: het recht uit te dagen, het recht op maatschappelijk vastgoed en het recht op buurtplanning in de Nederlandse regelgeving verankeren. Meer weten over buurtrechten in begrijpelijke taal: www.lsabewoners.nl/meer-over-buurtrechten

LSA Bewoners Berichten / herfst 2014 / nummer 116

Afspraken

Op 19 september gingen Kamerleden en actieve bewoners op zoek naar samenwerking en afspraken tijdens de bijeenkomst ‘En nu een stap verder’ in Den Haag. Het resultaat: Kamervragen, extra aandacht en twee initiatiefvoorstellen op gebieden die voor bewoners van groot belang zijn.

“We moeten toewerken naar een nieuwe rolverdeling tussen de horizontale en de verticale wereld”, trapt Jacques Wallage, voorzitter van de Raad van het Openbaar Bestuur de dag af. “En daarbij raad ik aan om afspraken te maken zoals je ze thuis ook maakt, op basis van vertrouwen en zonder lange notities.” Hij vertelt dat de verticale wereld (politiek en ambtenarij) gewend is om ruimte te geven aan professionals en dat het lastig is voor hen dat nu actieve bewoners die ruimte pakken. De verticale wereld en die deskundigen spreken namelijk dezelfde taal. Plannen en afspraken maken met actieve bewoners vraagt andere vaardigheden van politici en ambtenaren Een van de deelnemers beaamt dit tijdens het openingsgesprek. “Communicatie tussen actieve bewoners en de lokale politiek en de ambtenaren moet een van de belangrijkste aandachtspunten zijn nu. We moeten elkaar gaan begrijpen.” Misschien is het daarom wel een extra prestatie dat het vandaag lukt om goed met elkaar in gesprek te gaan én afspraken te maken. Na een plenair gesprek gaan we in vier werkgroepen uit elkaar: Buurtrechten, Regelgeving vrijwilligers, Zorg in de wijk en Veilige wijken. Bij elke groep zit een Kamerlid en een gespreksleider. Actieve bewoners vertellen verhalen uit de praktijk en benoemen wat ze nodig hebben van de overheid om hun rol op te pakken in hun wijk. Stok achter de deur Bij de werkgroep Zorg blijkt dat er veel onduidelijk is over de zorgtransitie. Actieve bewoners willen graag een deel van de informele zorg uitvoeren en daar ook budget voor krijgen, maar weten niet hoe ze dat 14

LSA Bewoners Berichten / herfst 2014 / nummer 116

En nu een stap verder: Concrete afspraken tussen bewoners en Kamerleden aan moeten pakken. De gemeente luistert niet naar ze, veel ambtenaren weten zelf niet goed waar ze aan toe zijn. Tijdens de werkgroep Veilige wijken wordt onder meer duidelijk dat bewoners zich zorgen maken dat er minder wijkagenten zijn en dat het onveiligheidsgevoel van ouderen stijgt. Tijdens de werkgroep Buurtrechten vertellen deelnemers dat ze die rechten zien als iets om op terug te vallen als de gemeente niet meewerkt. “Een stok achter de deur!” Nu ben je afhankelijk van een welwillende ambtenaar. En daar zit de crux, iets dat in alle werkgroepen genoemd wordt: er zitten grote verschillen tussen die ambtenaren. Je hebt ‘gekantelde’ ambtenaren die bewoners faciliteren bij initiatieven en (zelfbeheer)projecten, maar ook een groep die niet ‘loslaat’, die groep houdt innovatief initiatief tegen. Niet vrijblijvend Als we plenair samenkomen delen we de conclusies uit de werkgroepen. Kamerleden mogen daarop reageren. Maar niet te vrijblijvend, waarschuwt de scherpe dagvoorzitter Katinka Baehr. “Laten we het zo afspreken: jullie krijgen alleen het woord als jullie concrete toezeggingen hebben!” Of het aan haar tactiek ligt of niet, maar de concrete toezeggingen komen. Verschillende Kamerleden zeggen toe om Kamervragen te stellen, er wordt beloofd om extra aandacht te geven aan door bewoners genoemde zaken en er komen twee initiatiefvoorstellen (volledige lijst met afspraken: www.lsabewoners.nl/bijeenkomsten/ennueenstapverder) Een paar voorbeelden: Eddy van Hijum (CDA) belooft de minister te vragen om minimaal 1 wijkagent in te zetten op 5000 inwoners. Verschillende Kamerleden

zeggen toe dat ze bij de behandeling van het wetsvoorstel ‘Nieuwe opzet corporatiestelsel’ leefbaarheid weer als aandachtspunt benoemen voor wooncorporaties. Linda Voortman (GroenLinks) vertelt dat ze gaat uitzoeken welke concrete handvatten voor ‘the Right to challenge’ in de Wmo kunnen worden ontwikkeld. Carla Dik-Faber (CU) vertelt dat ze een initiatiefvoorstel zal indienen om in het geval van overheveling van taken van gemeente naar bewoners ook het bijbehorende budget mee over te hevelen. En Grace Tanamal (PvdA) kondigt aan dat zij in oktober een initiatiefvoorstel ‘Buurtrechten’ indient die (ook) de rechten die het LSA heeft verwoord bevatten. Prangende kwesties Het LSA is blij dat dankzij de bijeenkomst en het wijkadoptie-project (vier van de aanwezigen Kamerleden doen mee met het LSA project Wijkadoptie Kamerleden) prangende kwesties voor bewoners meegenomen worden in de vormgeving van nieuw beleid en bij het monitoren van bestaand beleid. Het is een mooi voorbeeld dat het wel kan: goede communicatie en samenwerking tussen de horizontale en de verticale wereld! Aanwezigen: Kamerleden: Ybeltje Berckmoes-Duindam (VVD), Linda Voortman (GL), Eddy van Hijum (CDA), Carla Dik-Faber (CU) en Grace Tanamal (PvdA) Aanwezige bewoners: 85 actieve bewoners uit verschillende stadswijken van Nederland Sprekers: Jacques Wallage: voorzitter van de Raad van openbaar bestuur. Joke Bakker: voorzitter LSA Dagvoorzitter: Katinka Baehr

Praktijkdag

De Berflo BalieBus: een ontmoetingsruimte en talentenbank van BewonersBedrijf Berflo Es

Van moestuin tot BewonersBedrijf

Lokaal en Sociaal ondernemen Het LSA is nu twee jaar aan het experimenteren met het project BewonersBedrijven. We zijn vier gestarte BewonersBedrijven en een heleboel kennis verder. Die kennis willen we delen met ondernemende actieve bewoners op onze Praktijkdag op 1 november. We willen het netwerk vergroten en innovatieve ondernemende bewoners met elkaar verbinden. Ook hebben we ruimte en (financiële) middelen om oriënterende, beginnende en gestarte BewonersBedrijven te helpen op te starten en uit te bouwen. Ben jij een bewoner die sociaal en lokaal onderneemt voor en in de wijk? Met als doel je eigen buurt te versterken? En op zoek naar informatie, ervaringen, advies, een netwerk en wellicht ook ondersteuning? Dan mag je de praktijkdag BewonersBedrijven niet missen! De praktijkdag ‘Lokaal en sociaal ondernemen: van moestuin tot BewonersBedrijf’ op zaterdag 1 november in Het Huis Utrecht gaat over sociaal ondernemen in de wijk, met extra aandacht voor BewonersBedrijven: ondernemingen op initiatief en in het bezit van bewoners die producten en diensten aanbieden om hun wijk leuker, socialer en sterker te maken. De winst die ze (eventueel) maken, laten ze terugstromen in de wijk. Maak op 1 november kennis met BewonersBedrijven en met andere ondernemende bewoners. In workshops gaan we in op (jouw) creatieve verdienmodellen, inspireren we je met praktijkvoorbeelden en vertellen we over de nieuwe werving van BewonersBedrijven.

gen te stellen en te bespreken waar jij mee bezig bent. Zodat je ook in jóuw wijk een sterk BewonersBedrijf kunt starten of uitbouwen en de weg naar het LSA kent voor adviezen hierover. We willen ondernemende actieve bewoners inspireren, informeren en omarmen in ons groeiend netwerk. We zien je graag op zaterdag 1 november in Het Huis Utrecht!

Programma 12.30 Koffie, thee en kennismaken 13.00 Welkomstwoord: opkomst van een nieuwe beweging 14.00 Van passie tot poen en meer workshops 14.45 Koffie, thee en netwerken 15.15 Ongesubsidieerd en onafhankelijk en meer workshops 16.10 Afsluitend: En nu actie 16.30 Napraten met een drankje

Praktische informatie Datum zaterdag 1 november Tijd 13.00u tot 17.00u Locatie Het Huis Utrecht Aanmelden en meer info www.bewonersbedrijven.nl/ lokaal-en-sociaal-ondernemen Kosten 25 euro voor bewoners, 150 euro voor beroepskrachten Het experiment BewonersBedrijven is mede mogelijk gemaakt door het fonds Werken aan Wonen, de Nationale Postcode Loterij en het ministerie van BZK.

Inspirerende sprekers (waaronder bestuursleden van BewonersBedrijven) vertellen vol passie over valkuilen en successen. Tijdens deze dag is er veel ruimte om vra-

LSA Bewoners Berichten / herfst 2014 / nummer 116

Zelfbeheer

Als je de moeders bereikt, ben je

LSA Bewoners Berichten / herfst 2014 / nummer 116

Op nieuwe manieren de wijk bereiken, zo gaat ONS te werk. Het vooruitstrevende buurthuis in Breda is een coöperatie, biedt een regelarme zone voor vrijwilligers en dringt op eigen wijze door tot oud en jong in de aandachtswijk Geeren-Zuid. ONS Coöperatief is een van de vijf pioniers van het LSA-project Beheer je buurthuis; Jose de Brouwer vertelt over de toekomst van de bijzondere wijkaccommodatie.

goed op weg Het is druk bij ONS. In het weekend worden alle ruimtes verhuurd, wat betekent dat er schoongemaakt moet worden op maandagochtend. En ruimteverhuur is nog maar één van de vele bezigheden van ONS Coöperatief, zoals het vooruitstrevende buurthuis in Breda volledig heet. ONS organiseert wijkateliers, een wijkrestaurant, de vrouwenstudio, taalles in Nederlands en Arabisch, het Grote Boer/Grote Zus-project om in contact te komen met straatjongeren en het initiatief Get Started om jongeren via bemiddeling aan een stageplek en een toekomst te helpen. Tussen alle chaos (de internetverbinding is ook nog eens uitgevallen) weet bestuurslid Jose de Brouwer tijd vrij te maken voor een kort interview. Wat voor wijk is Geeren-Zuid? “Het is een wijk met heel veel buitenlandse bewoners waarvan, denk ik, tachtig procent Marokkaans is en tien procent Turks, uit Sierra Leone, Filipijns, noem maar op. En tien procent origineel Nederlands. Het was een hele grote achterstandswijk met heel veel problemen. Er was vooral heel veel overlast van jongeren, veel kleine criminaliteit, inbraken, overlast.”

“Samen met het UWV hebben we een ‘regelarme zone’ bedongen” En ONS zit daar middenin. “Waar wij mee begonnen zijn is het oprichten van de vrouwenstudio’s. Omdat wij het idee hadden dat als je de moeders van een gezin bereikt, je daar ook de kern mee pakt. De moeder is de spil van het gezin, dus als je de vrouwen uit huis krijgt zodat die kunnen praten met elkaar, hun problemen met elkaar kunnen delen en daardoor ook gezamenlijk tot oplossingen proberen te komen, dan ben je al een heel eind op de goede weg.” “De vrouwenstudio is heel laagdrempelig: het is een plek waar vrouwen heen kunnen, koffie en thee drinken en waar verder niks van ze wordt verlangd. Wat we alleen heel belangrijk vinden is dat er geprobeerd wordt Nederlands te spreken. Van advies en recepten uitwisselen is dat doorontwikkeld naar een wijkres-

taurant, waar vrouwen vrijwillig één keer in de twee weken een maaltijd maken voor de buurt.” Regelarme zone De vrijwilligers die bijdragen aan ONS profiteren van een bijzondere situatie. Samen met het UWV heeft ONS een ‘regelarme zone’ bedongen. Dat betekent dat “als je als vrijwilliger minimaal 16 uur in de week hier werkt, dat je dan bent vrijgesteld van de sollicitatieplicht”, licht De Brouwer toe. “Dat is heel prettig, want dan hangt niet dat zwaard van Damocles boven je hoofd met het gevoel ‘misschien moet ik volgende week wel ergens anders beginnen’. Vrijwilligers kunnen zich daarom nestelen hier; zo krijg je gemotiveerde mensen op de werkvloer.” ONS Coöperatief is, zoals de naam al aangeeft, een coöperatie. Deze ‘bewonerscoöperatie’, zoals zij het zelf noemen, is het resultaat van een initiatief van woningcorporatie AlleeWonen en de gemeente. Nu hebben die twee partijen hun handen van het project af getrokken en staat het bestuur van ONS voor een grote uitdaging. De Brouwer vertelt: “Het is de bedoeling dat we steeds meer zelfstandig gaan werken. Dat is onze allergrootste uitdaging. We zijn nu zo’n acht maanden open na de verbouwing van het pand. We hebben een ontzettend goede start gehad; de grootste uitdaging is om dat nu te verbeteren.” Wat wil je zien verbeteren? “Zorgen dat er nog meer projecten binnen ONS Coöperatief kunnen vallen, zodat de wijk daar nog meer profijt van kan hebben. De wijk is enorm in ontwikkeling, er wordt ongelofelijk veel gedaan. Het zou heel mooi zijn als dat straks onder één noemer kan vallen. Er zijn allemaal projectjes op zich; ik zou graag zien dat die allemaal gaan samenwerken. Dat is de stip op de horizon: dat we gewoon één grote organisatie zijn die staat voor het belang van deze wijk.” Hoe denk je dat het LSA-project Beheer je buurthuis daarbij kan helpen? “We hebben geen duidelijke structuur. We vangen elkaar op, het is chaotisch. Er moet leiding zijn, een duidelijke taakverdeling, zodat we meer ruimte en energie overhouden voor het ontwikkelen en uitwerken van nieuwe dingen. Geen van ons heeft leidinggevende capaciteiten, dus het zou fijn zijn als je iemand hebt die structuur kan aanbrengen. Zodat wij niet meer als kip zonder kop rondrennen.” Opstartproblemen zijn achter de rug, geldzaken en een bestuur zijn geregeld. Door LSA Bewoners Berichten / herfst 2014 / nummer 116

onder andere ruimteverhuur draait ONS Coöperatief omzet waarmee het de kosten kan dekken. ONS bestaat uit dertien leden en een bestuur van vier vrouwen, waarvan er drie vrijwillig en één in loondienst (de voorzitter) het buurthuis beheren. Leren structure-

ren, dat is de volgende stap van ONS Coöperatief. Wij hopen het van dichtbij mee te maken met Beheer je buurthuis. Wil je meer weten over ONS Coöperatief? Kijk dan op de pionierpagina op beheerjebuurthuis.nl.

Bewoners over Zelfbeheer Steeds vaker krijgen bewoners grond, buurthuizen, sportparken en soms zelfs pleinen in beheer. Is dat positief? Welke ondersteuning is nodig? Wij waren benieuwd hoe onze achterban over zelfbeheer denkt. We hielden een enquête en kregen 70 reacties. Het blijkt dat onze achterban flink met zelfbeheer bezig is. Projecten die genoemd zijn variëren van het aanleggen en onderhouden van bloemenvelden tot wijkontmoetingscentra, speeltuinen en zelfs een Dierenvoedselbank. Opvallend vonden we dat een ruime meerderheid van de respondenten (indirect) betrokken is bij een zelfbeheerproject en toch bijna de helft van de respondenten niet weet of de gemeente een beleid heeft ten aanzien van zelfbeheer. Hier hebben gemeentes dus nog een flinke slag te slaan. Wel de baas Het meest eenduidig in hun antwoord waren de deelnemers bij de vraag of de gemeente bewoners moet ondersteunen bij zelfbeheerprojecten. Ruim 90 procent beantwoordde dit met ‘ja’. In de uitleg die ze konden geven werd vaak gezegd dat dit vooral in de opstartfase zou moeten en op vraag van bewoners. Een van de ondervraagden zegt: “Ondersteuning ja, maar wel op een manier dat de bewoners de ‘baas’ zijn.” Het meest verdeeld was onze achterban over de vraag wie het beste Heb je een duidelijk beeld wat ‘zelfbeheer’ is? Nee, ik vind het een vaag begrip: 3,03%

Ja, ik geloof het wel: 27,27%

Ja, dat is mij duidelijk: 62,12%

Deel van buurthuis / wijkaccommodatie: 18,75%

Ben je zelf actief betrokken bij een zelfbeheer-project? Ja: 47,17%

Redelijk vaak: 31,48%

Ja, dat hebben ze: 32,81%

Nee, dat hebben ze niet: 21,88%

Nee: 30,19%

Welke ondersteuning denk je dat bewoners hard nodig hebben? (meerdere keuzes mogelijk)

Vrijwilligers: 54,69% (35)

LSA Bewoners Berichten / herfst 2014 / nummer 116

Ja: 91,94%

Wie denk jij dat het beste een activiteitenprogramma in een buurthuis kan maken? Gemeente: 1,54%

Informatie: 62,50% (40)

Financiën: 78,13% (50)

Algemene ondersteuning: 65,63% (42)

Buurthuis / wijkaccommodatie: 66,67%

Nee: 6,45% Weet ik niet: 1,61%

Indirect: 22,64%

Regelgeving: 53,13% (34)

Grond: 47,92%

Vind je dat bewoners die een buurthuis overnemen ondersteuning moeten krijgen van de gemeente?

Zeer vaak: 5,56%

Weet je of jouw gemeente een beleid heeft ten aanzien van zelfbeheer? Dat weet ik niet: 45,31%

Ja: 78,79% Speeltuin: 31,25%

Vaak: 16,67%

Niet erg vaak: 31,48%

Wat voor zelfbeheerprojecten ken je in je stad? Sportvelden: 6,25%

Nee: 21,21%

Kom je wel eens naar activiteiten die georganiseerd worden door de zelfbeheerprojecten? Helemaal niet: 14,81%

Gaten opvangen Wij zijn blij met de input die we hebben gekregen. We hebben binnen het LSA veel aandacht voor zelfbeheer, onder meer via het project Beheer je buurthuis. Wij geloven dat mensen die op eigen initiatief gaten in de samenleving dichten moeten worden gefaciliteerd, vooral met informatie en mogelijkheden om inkomsten te verkrijgen. Er mist nog steeds veel informatie: “Regelgeving is nog niet aangepast voor goede participatie en zelfbeheer, politiek is vaak vóór, maar daarna weten de ambtenaren niet hoe ze er mee om moeten gaan,” aldus een van de respondenten. Ook voelen veel initiatiefnemers zich niet serieus genomen: “De gemeente behandelt ons als kleuters en geeft geen informatie.” Ben je zelf met interessante projecten bezig, laat dat aan het LSA weten! Wij delen onze informatie over zelfbeheer via de website. Je vindt daar kennisdossiers, blogs en experts op vele gebieden. www.beheerjebuurthuis.nl

Ken je zelfbeheerprojecten bij jouw in de stad?

Nee, ik heb geen idee wat ermee bedoeld wordt: 1,52%

Ik weet het niet zeker: 6,06%

een activiteitenprogramma in een buurthuis kan maken. 46 procent koos voor alleen actieve bewoners, 49 procent koos voor een combinatie van bewoners, gemeente en welzijnsinstellingen. Ook hier werd weer nadruk gelegd op het eigenaarschap van bewoners “We moeten samenwerken, maar de instellingen dienen naar de behoefte van de bewoners te luisteren. Niet top-down: daar trappen de bewoners niet meer in. Bewoners weten het beste wat nodig is in hun buurt.”

Actieve bewoners: 46,15%

Een combinatie van partijen: 49,23%)

Welzijnsorganisatie: 3,08%

Het LSA selecteert voor jou

Publicaties Van calamiteitenplan tot huisstijl

Na de Handleiding Ondernemingsplan heeft het LSA nog een tweede handleiding gemaakt en gedeeld, het Organisatiehandboek. Je krijgt als BewonersBedrijf (een onderneming van en voor bewoners die als doel heeft de eigen wijk te verbeteren) namelijk met zoveel zaken te maken, dat het verstandig is een eigen organisatiehandboek te maken. Denk aan een vrijwilligersbeleid, huisregels, calamiteitenplan en een huisstijl. De handleiding die wij schreven over het maken van een organisatiehandboek zullen je flink op weg helpen. Download de handleiding in pdf of bekijk hem online. Tijdens het begeleiden van BewonersBedrijven merken wij dat er veel behoefte is aan informatie. Zakelijke en praktische informatie, toegespitst op BewonersBedrijven en vergelijkbare sociale ondernemingen. Daarom zijn wij druk bezig met het schrijven van handleidingen. Deze handleiding is de tweede van vijf. Elke handleiding heeft een eigen onderwerp en is te bekijken en te downloaden op onze website. Titel: Organisatiehandboek BewonersBedrijven, auteur: Milou Althof (LSA), gratis te downloaden via: www.bewonersbedrijven.nl/ organisatiehandboek

Overlaten aan vrijwilligers

De vraag ‘Kunnen we dat niet aan vrijwilligers overlaten’ is met de bezuinigingen steeds vaker te horen. Platform31, de Universiteit van Amsterdam, de Universiteit voor Humanistiek, verschillende wooncorporaties, gemeenten en de MOgroep hebben een studie gedaan naar het grotere beroep dat wordt gedaan op vrijwilligers in de verpleegzorg voor ouderen, de dagbesteding voor mensen met een beperking en in het beheer van bijvoorbeeld buurthuizen en speeltuinen. Uit het onderzoek blijkt volgens de onderzoekers (kort samengevat) dat taken in zorg en welzijn die eerst door beroepskrachten werden verricht, niet volledig kunnen worden overgedragen aan vrijwilligers. Vrijwilligers spelen een belangrijke rol en die rol kan groeien, maar alleen in samenspel met professionele krachten. Deze zijn volgens de onderzoekers onmisbaar voor de continuïteit, de coördinatie en het ingrijpen in onverwachte situaties. Interessant onderzoek, interessant boekje. Titel: ‘Kunnen we dat (niet) aan vrijwilligers overlaten? Auteurs: Marianne van Bochove, Evelien Tonkens en Loes Verplanke, gratis te downloaden op: www.platform31.nl/ publicaties/kunnen-we-dat-niet-aan-vrijwilligers-overlaten

Hoe worden wijken (weer) leefbaar?

In het boek De veerkracht van wijken schetst cultuursocioloog Miriam van de Kamp de geschiedenis van drie wijken, met hun hoogte- en dieptepunten en de tekenen van herstel. Zij richt de schijnwerper niet op de vogelaarwijken, zij heeft gekeken naar wijken in Den Haag, Nijmegen en Utrecht die in de lift lijken te zitten. Hoe hebben zij dat voor elkaar gekregen, en heeft hun revival iets te maken met hun historische karakter? Miriam van de Kamp sprak daarover met stedelijke professionals, en met gevestigde en nieuwe bewoners. Zij bekeek wat overheden, woningcorporaties, maar ook wijkorganisaties en actieve bewoners hebben gedaan om het wonen in buurten te veraangenamen. Het boek belooft geen recept voor het erbovenop helpen van een buurt. Wel heeft Van de Kamp patronen en factoren in kaart gebracht die volgens haar bepalend zijn voor de revitalisering van wijken. Titel: De veerkracht van wijken, auteur: Miriam van de Kamp, ISBN: 9491168606, Prijs: 19,95

LSA Bewoners Berichten / herfst 2014 / nummer 116