LSA bewoners berichten 97

Bewoners Berichten winter.2009.nummer.97

Excursies en discussies Terugblik op geslaagde Landelijke Bewonersdag

“De aandacht mag nu niet verslappen�

Bewonersvoortgangsrapportage wijkenaanpak Het vouchersysteem werkt Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie 2009

Colofon LSA Bewonersberichten is een uitgave van: Landelijke Samenwerkingsverband Aandachtswijken Oudkerkhof 13b 3512 GH Utrecht, 030-2317511 www.bewoners.nl www.lsabewoners.nl Redactie: Henk Cornelissen Lex Casteelen Elvira Jansen Pleuni Koopman Thijs van Mierlo Fotografen: Eric Kampherbeek Jasper Koopman Vormgeving: Marie-Louise Beniers Drukwerk: Stimio DD Voor een gratis abonnement op LSA Bewonersberichten mail: lsa@lsabewoners.nl Voor vragen of opmerkingen over LSA Bewonersberichten mail: pleuni@lsabewoners.nl

Redactioneel

Mensen sterker maken!

In dit nummer natuurlijk een terugblik op de Landelijke Bewonersdag in Rotterdam Zuid op 21 november. Het was de derde keer dat we dit samen met WWI. Aedes en de Woonbond organiseerden, en daarbij nog vele Rotterdamse bewonersorganisaties en het samenwerkingsverband Pact op Zuid. De titel van de dag was Iedereen doet mee. Een titel die ook te zien was als oproep. De minister constateerde in zijn voortgangsrapportage aan de Tweede Kamer dat de wijkaanpak aanslaat en dat er dus veel mensen meedoen, maar nog niet iedereen.

Dat is ook de teneur van een enquête de we zelf hielden onder de leden van het bewonersplatform uit de 40 wijken. We vroegen naar hun ervaringen na ruim een jaar uitvoering. Zij zeggen: het begin is er en het ziet er goed uit maar: de aandacht mag nu niet verslappen! Op pagina 6 leest u er alles over.

Goed nieuws ook bij de tweede meting naar de mate waarin en de manier waarop gemeenten zich inspannen om bewoners te betrekken bij, dit keer, de uitvoering van de wijkactieplannen in de 40 wijken. Opnieuw werd door de onderzoekers van de School voor Politiek en Bestuur van de Universiteit van Tilburg de thermometer in de wijkaanpak gestoken, dit keer kwam er een heel gezonde temperatuur uit.

Veel gemeenten die het vorig jaar bij het maken van de plannen nog slecht deden, hebben hun inspanningen om bewoners te betrekken behoorlijk opgevoerd en ze hebben bij de manier waarop dat gebeurt ook meer rekening gehouden met bewoners.

De gemeente Dordrecht heeft het meeste werk gemaakt van het betrekken van bewoners en kreeg met een 9 het hoogste cijfer! Op de Landelijke Bewonersdag kreeg een trotse wethouder Kamsteeg de eerste Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie uitgereikt door bewoner Wil Braat uit WielwijkCrabbehof.

Dan bleek uit weer een ander (evaluatie)onderzoek dat werken met het vouchersysteem van harte aan te bevelen is wanneer men bewoners wil stimuleren zelf iets voor hun wijk te doen. ‘Als aan een aantal voorwaarden wordt voldaan heeft het vouchersysteem de potentie om te groeien tot een volwassen regeling waarmee de betrokkenheid van bewoners bij hun wijk en bij elkaar wordt vergroot’, aldus professor Tonkens van de Universiteit van Amsterdam die deze evaluatie uitvoerde.

Allemaal goede berichten op de valreep van 2009 die wat ons betreft de opmaat vormen voor het LSA-motto voor alle betrokkenen bij de wijkaanpak in 2010: Mensen sterker maken!

Dat is de volgende stap die gezet moet worden, en het is misschien wel de moeilijkste. Bewoners moeten meer verantwoordelijkheid durven nemen en professionals en bestuurders moeten een dienende houding aannemen en loslaten. Dat zijn belangrijke voorwaarden om tot het einddoel te komen waar mensen en daardoor ook wijken sterk genoeg worden om zelf problemen te voorkomen, op te lossen of de juiste hulp in te schakelen als dat nodig is.

Wij wensen iedereen fijne feestdagen en een sterk nieuw jaar toe.

Henk Cornelissen

2

Inhoud

6

“De aandacht mag nu niet verslappen”

Wat vinden bewoners van de voortgang van de wijkenaanpak?

Geslaagde Landelijke Bewonersdag

12

850 mensen kwamen discussiëren, inspiratie opdoen en kennis uitwisselen

4 Opening

Kort nieuws

6 Bewonersrapportage Wijkenaanpak

Wat staat er in de voortgangsrapportage en wat vinden bewoners daarvan?

10 KOEK en KOEKhuis

Wat is en wat doet Klimmen op Eigen Kracht?

11 Het jaar in Cartoons De cartoons van 2009

”Het bereik is met dit systeem gewoon groter”

18

Wat wij al erg sterk vermoedden, is bevestigd door onderzoekers: het vouchersysteem werkt

12 Landelijke Bewonersdag

Een verslag van de grootste bewonersconferentie van het jaar

16 Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie

De kaart telt een stuk meer voldoendes dan vorig jaar

18 Geef het door: Het vouchersysteem werkt

Onderzoek wijst uit: meer bewoners worden betrokken door het tegoedbonnensysteem dat het LSA heeft bedacht en het werkt empowerend

3

Kort

Ik wil spelen!!

Rijke mensen willen de stad uit

Reenuimbovenmodaal 370.000 stadsbewoners met inkomen willen de Ibare n Nederland is veel te weinig openruimte waar kinderen lekker kunnen spelen. Volgens het Nationaal Jeugd Fonds Jantje Beton is in ons land zo’n 35.000 hectare nodig, terwijl krap de helft daarvan beschikbaar is. Jantje Beton werkt er heel hard aan iedereen te overtuigen van het recht van het kind om te spelen. En laatst heeft Jantje weer een succes geboekt.

Op maandag 16 november hebben Jantje Beton en de gemeente Tilburg de eerste pennenstreek gezet voor het project Vrij buitenspelen in de wijk Stokhasselt. Onder toeziend oog van vele spelende kinderen uit de wijk en buurtbewoners, en met de hulp van drie kinderen uit de wijk, ondertekenden wethouder Gon Mevis van de gemeente Tilburg en directeur Rob van Gaal van Jantje Beton het convenant met een grootse pen. Het convenant houdt in dat Jantje Beton tot en met 2013 de speelomgeving in Stokhasselt speelvriendelijk gaat maken, samen met kinderen, ouders, buurtbewoners en gemeente.

BIJDRAGE G27 VOOR LSA

H et bestuur van de G27-gemeenten besloot begin deze maand de bijdra-

ge aan het LSA te verlengen met één jaar. Gevraagd was om een verlenging voor vier jaar en een beperkte uitbreiding in verband met de uitbreiding van de G27 naar 32 steden.

Omdat er in 2010 gemeenteraadsverkiezingen zijn en er daarna veel nieuwe bestuurders zullen aantreden, wil men een definitief besluit overlaten aan het nieuwe bestuur.

Gelukkig hadden de reacties van veel bewoners naar hun bestuurders voorafgaand aan de bijeenkomst wel enig succes, aanvankelijk was het de bedoeling om LSA slechts voor de eerste helft van het jaar een bijdrage te geven. Dit geeft wat meer lucht en tijd, waarvoor het LSA het G27bestuur hartelijk dankt.

4

stad verlaten. Een ruime meerderheid van de bewoners wil een huisje met een tuintje. En de aanwezigheid van groen en water is voor hen veel belangrijker dan stedelijke voorzieningen als boetieks, restaurants, theater of musea.

Dit blijkt uit een onderzoek van het Onderzoeksinstituut OTB in opdracht van NVB Vereniging voor ontwikkelaars en bouwondernemers.

“De uitkomsten laten duidelijk zien dat het compacte stadbeleid op de

schop moet. Om echt aantrekkelijke steden te maken is een herziening van het belastingstelsel noodzakelijk voor een betere balans tussen baten en kosten van groen en stedelijke voorzieningen”, aldus Jo Goossens, voorzitter van NVB.

40.000

verdiepingen boven winkels in winkelcentra en aanloopstraten staan leeg. Dat komt neer op 1.500 hectare nieuwbouw in de groene ruimte.

Deze leegstand betekent niet alleen een grote verspilling van ruimte, maar doet ook een aanslag op de kwaliteit van de binnensteden en laat een deel van de economische potentie van steden onbenut. Daarom zet de vereniging Wonen boven Winkels zich intensief in voor hergebruik van lege verdiepingen boven winkels in de kernwinkelgebieden.

Kijk op www.wonenbovenwinkelsnederland.nl

Op school bij StadjersTV je kind vult aan D uizenden allochtone ouders StadjersTV maakt erg leuke bewodie het Nederlands niet beheer- nerstelevisie! StadjersTV is een insen, volgen taalles op de school van hun kind. De cursussen, vaak een initiatief van de scholen zelf, zijn een succes. Dat blijkt uit onderzoek van het instituut voor multiculturele ontwikkeling Forum.

On­der­wijsdeskundige Zeki Arslan van Forum stelt dat taalles op de school van het kind laagdrempelig is. Tussen leerkrachten en ouders is vaak dagelijks contact, de ouders vinden het gezellig en het is dichtbij.

In tientallen gemeenten worden de lessen op basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs aangeboden. Forum hoopt dat minister Van der Laan de taallessen structureel wil invoeren.

Lees meer op www.forum.nl

ternet tv-zender voor mensen uit de stad Groningen. Het is de bedoeling een aanvulling te zijn op de lokale berichtgeving door zich in de journalistieke en semi-journalistieke berichtgeving te richten op het nieuws op wijkniveau. Er werken twee redacties vooral in de aandachtswijken Korrewegwijk en De Hoogte. Die redacties worden begeleid door professionele videomakers. Ook voor niet Groningers is het grappig om even langs te surfen en te kijken wat bewoners hier doen. Oh en Groningers: StadjersTV is trouwens altijd op zoek naar ideeën en naar verse filmmakers! kijk op: www.stadjerstv.nl

Kort

Ladder voor daklozenhuis

Smiley en schoolplein

ject Je Eigen Stek in de Pijp in Amsterdam. Het doorstroomhuis voor daklozen won 10.000 euro omdat het dit jaar het beste initiatief is voor woonvormen die niet tot de reguliere woningmarkt horen. ‘Je Eigen Stek’ is bedoeld voor dakloze mannen en vrouwen zonder kinderen en zonder verslavingen of psychische problemen.

Met deze prijsvraag willen de ministeries van VROM/WWI en VWS de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de aandachtsgroepen van maatschappelijke opvang benadrukken.

rijd je harder dan kijkt hij sip. En het schoolplein van de Paus Joannesschool heeft een grote opknapbeurt gehad. De Sint en de wethouder openden het nu veel leukere en veiligere schoolplein.

Zis een aandam is nog leuker en leefbaarder gemaakt met behulp van vouchers. Er D e Zilveren Woonladder smiley geplaatst op De Weer. Op de smiley kunnen automobilisten hun is uitgereikt aan het prosnelheid aflezen. Blijf je onder de maximumsnelheid dan begint hij te lachen,

Oproep: Wijknieuws gezocht

voor onze Wij zijn voor dit blad en altijd op ts sfli uw digitale LSA Nie wijken. zoek naar nieuws uit de uw tjes, nie , gen sla ver , tips uw Stuur r naa ws rvie inte foto’s en l pleuni@lsabewoners.n

TWopdorpen e hebben al krachtwijken, nu wil minister Gerda Verburg graag ‘topdorpen’ maken. Volgens haar moet het een van de speerpunten worden van het kabinet. Er is al een gezamenlijk actieplan van Rijk, provincies en gemeenten dat de leefbaarheid moet verbeteren in drie gebieden waar de bevolking daalt. Dat plan richt zich vooral op Parkstad-Limburg, Noordoost-Groningen en Zeeuws-Vlaanderen. Verburg: “We doen volop mee in dat actieplan, maar ik wil een bredere aanpak die alle plattelandsgebieden bestrijkt. Dan kunnen we wegglijden van gemeenschappen voorkomen.”

Volgens minister Verburg is het niet altijd een kwestie van extra geld. “Veel

kunnen mensen op eigen kracht. We willen hen ondersteunen, bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat pionierende boeren makkelijker aan vergunningen komen.” Ze prijst het Friese Koudum, waar bewoners een eigen stichting ‘Trochgean’ (doorgaan) oprichtten om hun dorp nieuw leven in te blazen. Daar steken bewoners zelf geld in waarmee ze het dorp opknappen. Er staat nu een gemeenschapshuis met bibliotheek, muziekschool en een jeugdsoos.

Criticasters zeggen dat dorpen leeglopen of leeggelopen zijn doordat er steeds minder sociale huurwoningen zijn op het platteland…

Kan wél! is een succesvol project van het LSA. In elke wijk in Ne­ derland wonen mensen met hart voor ‘hun’ wijk. Zij hebben ideeën, plannen en zelfs dromen voor de wijk. Kan wél! daagt ze uit om dit te realiseren. Kan wél! is een pro­ ject dat zich richt op de activering van bewoners in hun eigen wijk.

Kijk op www.kanwel.nl voor meer informatie.

Missie geslaagd

Idols voor ezels O ud Kan wél! initiatiefnemer Rob van Sprang is zelfstandig verder ge-

gaan met een nieuw project: Idols voor ezels. Basisschoolleerlingen van groep 6 en 7 van 20 Arnhemse basisscholen pimpten allemaal een gipsen ezel. En mensen kunnen op hun favoriete ezel stemmen via een sms.

Met dit project wil Rob de millenniumdoelen onder de aandacht brengen. Dat zijn de internationale afspraken die regeringsleiders van 189 landen in 2000 hebben gemaakt: vóór 2015 moeten armoede, ziekte en honger ver teruggedrongen zijn. De Ezel Awards worden op 6 januari 2010 uitgereikt op ‘Donkey Deliverance Day’. Tot en met 31 december 2009 kun je sms’en en daarmee stemmen op je favoriete ezel.

Meer informatie over het project: www.eennieuwmillennium.nl

Iratie n april 2009 startte wooncorpoWoonbron Kan wél! Jonge-

ren in de Delftse wijk BuitenhofNoord. Ze hoopten dat jongeren ideeën zouden leveren en uitwerken voor meer plezier in de buurt.

Deze missie is geslaagd. Van een kookfestijn tot een dansfeest: er zijn zes succesvolle buurtactiviteiten georganiseerd waaraan veel jongeren hebben gewerkt. Ook in Delft hebben jongeren bewezen dat zij goed in staat zijn een waardevolle bijdrage te leveren aan de leefbaarheid van de buurt!

5

Voortgangsrapportage

Voortgangsrapportage Wijkenaanpak

De voortgang volgens bewoners Het ministerie heeft de Voortgangsrapportage Wijkenaanpak 2009 gepubliceerd, wat staat daar in? En wat vinden bewoners van de voortgang van de wijkenaanpak? “De aandacht mag nu niet verslappen, dan glijden we snel af en zouden de afgelopen jaren voor niets zijn geweest.”

I

n oktober is de tweede voortgangsrapportage Wijkenaanpak gepubliceerd. Ondanks zorgen om de effecten van de economische crisis is minister Van der Laan behoorlijk tevreden over de voorgang. Wij hebben een aantal belangrijke punten uit het rapport voorgelegd aan LSA-platformleden die in de 40 wijken wonen om te kijken hoe zij over deze punten denken.

In 2007 is het kabinet gestart met de wijkenaanpak. De reden was dat er te veel wijken achterop waren geraakt ten opzichte van de stad. De doelstelling is om in tien jaar de 40 aandachtswijken om te vormen tot vitale woon, werk-, en leefomgevingen, waar mensen betrokken zijn bij de samenleving. Eerst was er een fase van plannen en afspraken maken en nu zit de wijkenaanpak ruim een jaar in de uitvoeringsfase.

Dat is nog steeds kort, maar er kan nu wel bekeken worden of de wijkenaanpak ‘aanslaat’. Met name de politiek vraagt om cijfers en resultaten. In de voortgangsrappor-

6

tage en de bijlage ‘Wijken! In uitvoering’ zijn die ook te vinden. Maar, zegt de minister, cijfers zeggen niet alles: ‘De vraag naar de effectiviteit is legitiem, maar als je een plantje te vaak uit de grond trekt om te bekijken of het al wortels heeft, werkt dat contraproductief. Hetzelfde geldt voor de wijkenaanpak; het heeft tijd nodig en zal zich in de praktijk moeten bewijzen. Het beleidsleren is een belangrijke pijler onder de wijkenaanpak.

Dat gaat met vallen en opstaan. En niet alles is in cijfers te vatten. Het gaat vooral om een andere werkwijze; hoe organiseer je slagkracht.’

Minister Van der Laan heeft inmiddels 38 wijken bezocht en hij vindt dat de wijkenaanpak is ‘geland’. Langzaam maar zeker worden de contouren duidelijk van de nieuwe aanpak en worden effecten zichtbaar.

Op een aantal van deze contouren heeft het LSA zijn platformleden laten reageren. En hoewel de enquête niet representatief mag worden genoemd voor de

Voortgangsrapportage wijken, geeft het toch een beeld hoe bewoners tegen de voortgang van de wijkenaanpak aankijken. Actieve bewoners uit een groot deel van de 40-wijken hebben hun visie gegeven op de voortgang van de aanpak in hun wijk.

Bewonersbetrokkenheid Het vergroten van de bewonersbetrokkenheid is de belangrijkste peiler van dit beleid. Het is natuurlijk een van de zaken waar het LSA bovenop zit. Uit de onderzoeken die wij hebben laten doen naar de inspanningen die gemeente doen om bewoners te laten participeren (zie bladzijde 16) blijkt dat het in 2009 heel veel beter gaat dan in 2008. Het lijkt erop dat er daadwerkelijk iets verandert. Dat is ook de conclusie van de minister.

Van der Laan: ‘Bewoners zijn meer dan ooit betrokken bij de wijkenaanpak. Zoals gezegd is een wijkgerichte benadering in het stedenbeleid op zich niet nieuw. Dat de kloof tussen aantrekkelijke wijken en achtergebleven wijken toch bleef groeien is naar mijn overtuiging voor een belangrijk deel te verklaren omdat de kern - de bewoner zelf - onvoldoende werd bereikt. Zonder de ‘kern’ kan nooit een overtuigende sociaal-economische agenda tot

De eerste monitors laten positieve resultaten zien. Uit de voortgangsrapportage blijkt ook dat er wijken zijn waar het resultaat nog achterblijft. Daar moet dus nog een flinke inspanning worden geleverd.

Dat is ook wat uit onze enquête komt. Er zit een groot verschil tussen de wijken. Een groot deel van de ondervraagden ziet verbetering, maar er is ook een deel dat geen extra aandacht voor de veiligheid waarmeent.

En als er een wijkagent rondloopt moet hij natuurlijk wel zichtbaar zijn. Mensen moeten weten dat hij een aanspreekpunt is voor bewoners. In wijken waar het wel goed gaat, wordt erop gewezen dat er nu al bezuinigd wordt op het veiligheidsbudget. Een bewoner uit Enschede, Velve-Lindenhof: “Wij maken ons zorgen in verband met door de bezuiniging vermindering van de inzet van mankracht.”

Crisis ‘De economische crisis laat ook de 40 wijken niet onberoerd: sinds januari 2009 neemt ook in deze gebieden de werkloosheid weer toe. Uit cijfers van het UWV blijkt echter dat die toename langzamer verloopt dan voor Nederland als totaal.’ Zo staat het in de rapportage en

“De gemeente denkt nog steeds dat ze alles zelf moet regelen” stand komen. Bewoners weten zelf het beste wat de problemen zijn en wat er moet gebeuren. Om die reden is bij aanvang van de wijkenaanpak als voorwaarde gesteld dat de bewoners mede inhoud geven aan de wijkactieplannen.’ Ook zegt hij ‘Er worden meer en vooral andere bewoners bereikt dan tot nu toe het geval was. En dat in een positieve sfeer. Bewoners hebben het gevoel dat ze nu als serieuze partner aan tafel zitten.’

Dat er meer bewoners worden bereikt dan voorheen, daar zijn de ondervraagde platformleden het grotendeels mee eens. Maar kijk uit: zeggen onze platformleden, er is ook nog veel te doen op dit vlak. Bewoners zouden in een veel vroeger stadium betrokken moeten worden.

Een bewoner uit Rotterdam, Pendrecht. “Het kan nog steeds beter. Als er iets nieuws staat te gebeuren, zouden bewoners er in een vroeg stadium bij betrokken zouden moeten zijn. Dat gebeurt nog lang niet altijd.

Het is toch nog steeds “wennen” voor professionals.”

“Ja”, beaamt een bewoner uit Den Haag, Morgenstond.

“We worden er meer bij betrokken dan eerst, alleen jammer dat alles al vaststaat. Dus je hebt wel het gevoel dat je meer wordt betrokken, maar je hebt niet meer inspraak.” De gemeente denkt nog steeds dat ze alles zelf moet regelen,” zegt een bewoner uit Eindhoven, Doornakkers.

Het blijkt dat de omslag die gemaakt moet worden groot is. Vooral voor de gemeente. Zij moeten leren ‘los te laten’. Er wordt door de platformleden wel gezien dat veel ambtenaren hier hun best voor doen.

Veiligheid

Binnen de wijkenaanpak is er veel aandacht voor de aanpak van probleemjongeren en voor overlast en verloedering. Zo zijn er 118 wijkagenten bijgekomen in 2008. De gemeenten monitoren zelf de resultaten van hun beleid.

minister Van der Laan heeft ook gezegd dat hij zich zorgen maakt om de effecten van de crisis in de aandachtswijken. Want natuurlijk raakt de crisis ook deze wijken. De crisis raakt ons allemaal. En degenen die weinig hebben, hebben ook geen mogelijkheden om ‘in te teren’ op wat ze hebben. Wat zien de platform­ leden van de effecten op de crisis?

Een bewoner uit Amersfoort, Kruiskamp maakt zich zorgen: “Er wordt bezuinigd op welzijnswerk, en mensen geven zelf minder geld uit.” De meeste bewoners zien inderdaad een toename in werkloosheid en leegstand in de nieuwbouw en in de winkelstraten. “Door de toename in werkloosheid is er weer een hoop extra werk te doen, om in te halen waar we aan zijn begonnen”, betoogt een bewoner uit Leeuwarden, Heechterp/ Schieringen. “Dus kies voor een sociale insteek; iedere bewoner een stap vooruit!” Ook zijn er bewoners die zeggen dat er niet gek veel veranderd is. Uit Rotterdam, Pendrecht komt het bericht dat de economie in het winkelgebied bedroevend is, dankzij de crisis durft niemand te investeren. En dat brengt ons bij het punt wijkeconomie.

Uit de Voortgangsrapportage: ‘Het kabinet heeft de afgelopen twee jaar veel gedaan om de economie in wijken te versterken. Tijdens onze gezamenlijk wijkbezoeken zien staatssecretaris Heemskerk en ik dat het stimuleren van ondernemerschap en wijkeconomie – uitzonderingen zoals Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Arnhem daargelaten – echter niet structureel wordt opgepakt op lokaal niveau. Dat baart ons zorgen.’

Hoe zien de bewoners dat? Hebben zij het idee dat ondernemerschap en de wijkeconomie in uw wijk sinds de start van de wijkenaanpak extra gestimuleerd is? Ja, zegt het gros. Er wordt van alles gedaan om nieuwe ondernemers aan te trekken, maar het gaat in sommige wijken moeizaam, mede door de economische crisis.

7

Voortgangsrapportage

Samenwerking

In de conclusie van de rapportage staat dat de wijkenaanpak de samenwerking tussen gemeenten en corporaties een impuls heeft gegeven. Op de vraag of de ondervraagde platformleden denken dat er nu een betere

“Kies voor een sociale insteek; iedere bewoner een stap vooruit” samenwerking is tussen gemeenten en corporaties is dan voorheen, wordt bijna unaniem ‘ja’ geantwoord.

Wijkbezoeken van de minister

Je hoort het de minister voortdurend vertellen. “Ik kom veel in de wijken en ik spreek veel met de bewoners.” En het is waar, hij heeft nu bijna alle wijken bezocht. Maar heeft hij daadwerkelijk tijd en aandacht voor de bewoners tijdens deze bezoeken? Bijna alle ondervraagden hebben een of meerdere wijkbezoeken van de minister meegemaakt en we vroegen het dus aan hen. Het beeld dat uit de antwoorden komt, is dat de minister wel luistert en aandacht heeft, maar dat de tijd die voor de bewoners is ingeruimd tijdens de bezoeken te kort is. Een bewoner uit Deventer, Rivierenwijk verwoordt het als volgt: “Je moet om met de minister te kunnen spreken met je ellebogen werken. Eerst de bobo’s en de pers verwijderen en dan zorgen dat er nog tijd voor bewoners over is. Mijns inziens zijn de regenten bang, dat de minister door bewoners (in hun ogen) negatief wordt beïnvloed.” Een bewoner uit Alkmaar, Overdie vertelt dat er wel voldoende tijd en ruimte was voor 8

bewoners tijdens het bezoek maar: “De belofte die de minister deed dat we altijd naar hem toe kunnen komen als er wat is, klopt niet. Wij hebben niets gehoord op de brief die we gestuurd hebben waarin we vragen om een extra wijkagent.”

Tevredenheid

Het kabinet is tevreden over de voortgang die is geboekt en gaat met vertrouwen het volgende uitvoeringsjaar in. De vraag aan de bewoners was: bent u tevreden met de vooruitgang die is geboekt? Iets meer dan de helft van de ondervraagden is inderdaad tevreden, een derde is neutraal en klein deel is ontevreden. Er wordt door de platformleden benadrukt dat we er nog lang niet zijn, deze aanpak vergt een jarenlange inzet. De aandacht mag nu niet verslappen, dan glijden we snel af en zouden de afgelopen jaren voor niets zijn geweest.

Volhouden en verbreden

In de Voortgangsrapportage staat: ‘Het motto van het nieuwe wijkenjaar is volhouden en verbreden: volhouden van de focus op de 40 aandachtswijken en daarnaast het verbreden van de wijkenaanpak via het 40+ wijkenbudget, via het exporteren van oplossingen naar andere wijken en via aandacht voor krimp in het Actieplan Bevolkingsdaling. Al de investeringen, bestuurlijke aandacht en extra inspanningen voor de 40 aandachtwijken zijn alleen gerechtvaardigd als de leerervaring die de laatste twee jaar zijn opgedaan ook ten goede komen aan de andere wijken met problemen.’

De ondervraagden zijn het over het algemeen wel eens met het idee om de wijkenaanpak te verbreden (“Anders

Voortgangsrapportage krijg je nieuwe aandachtswijken”), maar er is onduidelijkheid hoe de aanpak precies verbreed gaat worden.

Ook is er de vrees dat de verbreding leidt tot minder focus, geld en aandacht voor de 40 wijken.

Een bewoner uit Deventer, Rivierenwijk. “Als met verbreding bedoeld wordt dat er in meer wijken gemikt wordt op kennisvergroting van bewoners, dan is het een winwinsituatie. Kennisvergroting van bewoners levert een bezuiniging op voor een gemeente. Bewoners nemen het werk van dure externen uit handen.”

Uit Alkmaar, Oud-Overdie komt de stelling dat nog niet verbreed moet worden. Daar zijn we nog niet aan toe, er moet nog veel meer gebeuren. “De successen worden alleen genoemd. Ga eerst eens kijken wat er nog mis is en wat er nog moet gebeuren.”

Aandachtspunten

Tot slot geven de ondervraagden nog een aantal aandachtspunten mee. Opmerkingen over het beleid in zijn totaalheid: Den Haag, Transvaal: “Ik vind dat onderhoud en de verloedering veel meer aangepakt moeten

Volhouden van de focus op de 40 aandachtswijken en daarnaast het verbreden van de wijkenaanpak via het 40+ wijkenbudget, via het exporteren van oplossingen naar andere wijken en via aandacht voor krimp in het Actieplan Bevolkingsdaling.’

Enquêteconclusie De conclusies die wij kunnen trekken uit deze enquête sluiten hier op aan, met enige nuanceverschillen: ‘Een absoluut pluspunt is dat er nu een betere samenwerking is tussen gemeenten en corporaties dan voorheen. En bewoners zijn meer dan ooit betrokken bij de wijkenaanpak en dat is zeer positief. Maar er is ook nog veel te doen op dit vlak. Bewoners zouden in een veel vroeger stadium betrokken moeten worden bij het ontwikkelen van beleid. De nieuwe manier van werken is voor veel ambtenaren nog erg wennen. Daar moet dus nog een flinke inspanning worden geleverd. Op het gebied van veiligheid zien we grote verschillen tussen de wijken. Een groot deel van de ondervraagden ziet verbetering, maar er is ook een flink deel dat geen extra aandacht voor de

“Onderhoud en verloedering moeten veel meer aangepakt worden” worden, dat komt de veiligheid ook ten goede. En ik vind dat er nog te weinig gedaan word aan de taalachterstand van mensen in onze wijken en dat is toch waar de aanpak toch mee valt of staat: de samenwerking.”

Enschede, Velve-Lindenhof: “Wij zijn blij met wat er nu gebeurt, maar wij zijn er nog lang niet, en we zouden graag zien dat er sneller wordt gewerkt, en dat er sneller met de bewoners wordt gecommuniceerd, zodat er minder ongerustheid bij de betrokken bewoners ontstaat.”

Deventer, Rivierenwijk: “Ik denk dat via onder meer het LSA, bewoners in wijken kennis “munitie” in handen gegeven moet worden om op niveau mee te gaan doen.

Wil je serieus meedoen met de “grote” jongens dan moet je verdomde goed op de hoogte zijn van alles.

Niets geeft meer respect, dan dat bewoners de bestuurders et cetera van repliek kunnen dienen op hun eigen vakterrein. Ook zullen bewoners in de beste zin van het woord meer “lef” moeten hebben en tonen.”

Conclusies De conclusie van de rapportage luidt als volgt: ‘De grootste verbeteringen in leefbaarheid vonden de afgelopen twee jaar in de 40 aandachtswijken plaats. Dat is goed nieuws voor de bewoners. Belangrijke procesopbrengsten van de wijkenaanpak, zoals die het afgelopen jaar door lokale partners zijn ervaren, zijn de versterking van de bewonersbetrokkenheid, de impuls die het gegeven heeft aan de samenwerking tussen gemeenten en corporaties, de achter de voordeur-aanpak en de andere manier van samenwerken. Tegelijkertijd blijven de achterstanden groot en laat de economische crisis de 40 wijken niet onberoerd. Het gaat niet vanzelf, wel met vallen en opstaan. Gemeenten en corporaties geven aan dat de problematiek op de terreinen werk en onderwijs taai is en dat voortgang moeizaam verloopt. Daar zullen we de komende periode hard aan moeten trekken. Het motto van het nieuwe wijkenjaar is ‘volhouden en verbreden’.

veiligheid waarneemt. De crisis raakt de 40-wijken zeker.

Er is een toename in werkloosheid en in leegstand in de nieuwbouw en in de winkelstraten zichtbaar. Belangrijk is het dat er nu niet wordt bezuinigd op datgene wat nog in opbouw is. Het ondernemerschap en de wijkeconomie zijn in de wijken sinds de start van de wijkenaanpak extra gestimuleerd. Er wordt van alles gedaan om nieuwe ondernemers aan te trekken, maar het gaat in sommige wijken moeizaam, mede door de economische crisis. Tijdens de wijkbezoeken luistert de minister met aandacht naar de bewoners, maar de tijd die voor de bewoners is ingeruimd tijdens de bezoeken is te kort.

Verbreding van de wijkenaanpak is nodig, maar zonder de focus te verliezen op bewoners van de 40 wijken waar grote beloftes aan gedaan zijn. De ondervraagde bewoners zijn gematigd tevreden over de voortgang van de wijkenaanpak. Ze wijzen erop dat de aandacht juist nu niet mag verslappen.’

Informeer uw Kamerlid

Op 14 januari 2010 van 15:30-18:30 vindt het Algemeen Overleg plaats van de Algemene Commissie voor Wonen, Wijken en Integratie. Op de agenda staat de Voortgangsrapportage Wijkenaanpak 2009. Deze vergadering is openbaar en te volgen via internet op www. tweedekamer.nl. Met dit artikel hebben we de TweedeKamerleden al waardevolle extra informatie gegeven.

Maar wellicht heeft u nog dingen gemist, zijn er zaken waarvan u denkt dat de Tweede Kamer ze moeten weten? Denkt u dat u interessante informatie over uw wijk heeft dat zij kunnen gebruiken voor dit debat? Stuur dan een mailtje naar uw adoptie-kamerlid.

Op www.lsabewoners.nl/projecten/wijkadoptie-kamerleden vindt u de adoptie-kamerleden per wijk.

9

KOEK

KOEK en KOEKhuis Het LSA is in 2009 begonnen met een nieuw project, het heet Klimmen op Eigen Kracht, oftewel KOEK. KOEK stimuleert mensen op eigen kracht sociaal te klimmen. Het eerste traject is nu bijna afgerond.

Even kijken naar de resultaten!

Vanaf het voorjaar biedt het LSA het project Klimmen op Eigen Kracht (KOEK) aan. Een project waar op een positieve manier aan persoonlijke ontwikkeling gewerkt kan worden.

KOEK is door het LSA doorontwikkeld vanuit PAK (Project Alledaagse Kansen) uit Deventer. Voor de insiders: de KOEK-methode lijkt op de methode van ons project Kan wél!

Emmen Revisited is koploper op het gebied van experimenten inzetten in de wijk. Het is dan ook niet opmerkelijk dat juist deze wijk is gestart met KOEK, in de wijk Emmermeer.

Emmermeer is een herstructureringswijk, waar de rust nu een beetje terugkeert.

Simpel uitgangspunt Een grote herstructureringsoperatie is een mooi moment om KOEK in te zetten. In een sterk veranderende omgeving veranderen veel mensen ook. Ze zien en pakken hun kansen. Voor deze mensen is het hét moment om hun eigen leven ook bij de kop te pakken en actie te ondernemen (verhuizen, kopen of huren, aan kinderen beginnen, van school veranderen, van werk veranderen en dergelijke). Een deel van de mensen ziet de kansen die zich voordoen minder of niet. Deze groep kan daarbij worden geholpen. Het is een groep die al vaker net de boot mist.

Maar als het lukt om die groep erbij te houden en een zetje in de rug te geven, dan gaan zij en ook de wijk erop vooruit.

Het uitgangspunt van KOEK is simpel: richt de energie op het deel van de wijkbewoners die met een klein zetje in de rug hun kansen daadwerkelijk zelf gaan oppakken.

De wijkbewoner en zijn huishouden raakt daardoor ongemerkt in een opwaartse spiraal, waarbij alledaagse problemen en passant worden aangepakt of vaak zelfs gewoon verdampen. Een ‘talentmakelaar’ zoekt ‘klimmers’ in de wijk. Elke klimmer zoekt een ‘personal coach’ in zijn naaste omgeving (moeder, buur10

vrouw et cetera). Per klimmer is er een beetje geld om zonodig financiële ondersteuning te bieden.

Een stap verder In Emmen begon het project in april en nu loopt het ten einde. De vraag is natuurlijk: wat heeft het project de mensen uit Emmermeer opgeleverd? De evaluatie was positief.

Alle partijen zijn tevreden. En met name de klimmers zijn enthousiast.

In Emmen heeft KOEK zich gericht op zestien klimmers, waarvan acht vrouwen en acht mannen. En zij zijn onverdeeld blij met het project.

Meerdere klimmers gaven aan dat ze gelukkig zijn dat ze een stap verder zijn gekomen in hun leven. Ook is de personal coach, die de klimmer helpt met raad en een netwerk als heel prettig ervaren. Doordat de personal coach gevraagd wordt om mee te denken over een klimplan, gaan mensen in de omgeving anders kijken en luisteren naar de klimmer. Dit levert een positief resultaat op omdat het formuleren van een doel daadwerkelijk leidt tot verandering.

Portret van een klimmer: Een verlegen jongedame van 23 jaar heeft als hobby het schrijven van verhalen. Haar ultieme droom is het volgen van de opleiding Journalistiek.

Door omstandigheden is deze droom (nog) niet haalbaar. Tijdens het KOEK traject heeft ze het plan opgevat om het schrijven verder te ontwikkelen en daarmee zichzelf. KOEK financiert een internetaansluiting en een internetabonnement voor een jaar.

Ze is nu gestart met het schrijven van artikelen voor de wijkkrant van Emmermeer. De artikelen gaan over haar beleving van de wijk, haar ervaringen in de wijk et cetera. Daarnaast wil ze wijkactiviteiten onder de loep nemen en hier verslag van doen.

Het eerste artikel is inmiddels verschenen. Hierna gaat ze aan de slag met een column. Haar moeder is haar personal coach.

KOEK in 2010 We zijn blij te kunnen melden dat KOEK voortvarend verder gaat in 2010! In Assen zijn op 21 september drie KOEK-projecten van start gegaan in Assen-Oost. KOEK is daar ingehuurd door een uniek samenwerkingsverband tussen de gemeente, de woningcorporatie en de intergemeentelijke sociale dienst (ISD). Vanuit de gemeente en de ISD zijn twee talentmakelaars geselecteerd en één talentmakelaar is in dienst bij het LSA. Het project duurt zes maanden. En het project loopt geweldig. Er zijn erg veel aanvragen.

Op 1 februari start KOEK in Enschede in de wijk Stroinkslanden Zuid.

Woningcorporatie de Woonplaats is bezig met het opzetten van een ‘talentspinnerij’, de verwachting is dat de methode van KOEK heel mooi aansluit bij dit Vijf stappen project.

KOEK verloopt volOok wordt in 2010 gens vijf stappen. zeer waarschijnlijk 1. Uitfilteren en wergestart met een ven van de doelKOEK-huis waar groep klimmers een 2. In gesprek gaan, fysieke werkplek benoemen Trapje hebben om hun Omhoog Traject eigen activiteiten en formuleren van en die voor anderen resultaten. te ontplooien. De mogelijkheden zijn 3. Bewoners sluiten contract met beperkter dan in het zichzelf en beheren buurthuis, maar de eigen dossier drempel om naar 4.Bewoners zoeken het KOEK-huis toe coach en behouden te gaan, ligt lager. zelfregie En het enige wat de klimmers vaak nodig 5.Traject wordt afgesloten met een hebben zijn kanfeestje toorfaciliteiten. Ook voor de professionals is het prettig als er een KOEKhuis opgericht wordt, omdat zij de klimmers dan makkelijker kunnen ontvangen en begeleiden.

Als u meer informatie wilt over KOEK, kunt u natuurlijk contact opnemen met het LSA!

Terugblik

Een Jaar in Cartoons

Winter 2008-2009

Zo gingen we het nieuwe jaar in. Bevreesd wat de overgang van ministers ons zou brengen….

Lente 2009

Het voucherproject leverde vanaf de start veel creatieve bewonersplannen op.

Zomer 2009

In Rotterdam moet er nog veel gebeuren in de krachtwijken, pak die verloedering toch aan! Maar een LSA’er zag tijdens een weekendje Afrikaanderbuurt vooral de positieve kanten van de wijk…

Herfst 2009

Op donderdag 1 oktober zegde een aantal corporatiedirecteuren uit Eindhoven het vertrouwen in het krachtwijkenbeleid op in een ingezonden brief aan de Volkskrant. Al snel bleek het een storm in een glas water.

11

Landelijke Bewonersdag 2009

12

Landelijke Bewonersdag 2009

“De bewoners centraal stellen, dat lukt dus gewoon!”

Zo’n 850 mensen bezoeken de Landelijke Bewonersdag in Rotterdam Zuid op 21 november.

De titel van de dag is: Iedereen doet mee! Een dag vol excursies en discussies.

Veel onderwerpen komen aan bod. En hoewel er ook meningsverschillen zijn, is iedereen het over één ding eens: de wijkenaanpak draait om mensen.

“Jullie zijn de doeners he?”roept cabaretière Karin Bruers de zaal in.

“Niet de neuspeuteraars. Nee jullie zijn de mensen die echt iets voor jullie wijk betekenen.” Treffender had ze het niet kunnen zeggen. Er zitten zo’n 850 mensen in de grote zaal in het Rotterdamse Nieuwe Luxor, het zijn bewoners en professionals uit aandachtswijken uit het hele land. Zij komen om te discussiëren, inspiratie op te doen, kennis uit te wisselen en rond te kijken bij bewonersprojecten. “Ik kom al een aantal jaar naar de Landelijke Bewonersdag van het LSA”, vertelt een dame uit Eindhoven. “Als ik terugga heb ik altijd een dosis nieuwe energie voor mijn wijk.” “Ik kom gewoon omdat het me een heel gezellige dag lijkt”, vertelt een meneer uit Amsterdam. “En het valt tot nu toe niet tegen: lekker geinen met die Brabantse Karin! En wanneer komt een Amsterdammer als ik nou in Rotjeknor?”

Mail de burgemeester!

De bezoekers worden kort toegesproken door de burgervader van de stad Ahmed Aboutaleb. Hij vertelt dat hij bewoners altijd serieus neemt. “Bewoners hebben een zee aan ideeën, als wij erin slagen die ideeën te ordenen, dan komen we tot creatieve oplossingen voor veel problemen in de wijken.” Ook verzekert hij dat hij er voor alle bewoners is, hij beantwoordt al zijn mails persoonlijk, die persoonlijke benadering is wat hem betreft van wezenlijk belang binnen zijn functie.

“Als je vastloopt in bestaande structuren, dan moet je bij je burgemeester terechtkunnen. Stuur gewoon een mail!”

Na deze woorden is het alweer tijd om te gaan. Op ‘excursie’ in

Rotterdam Zuid. De deelnemers vertrekken per groep, ze volgen de reisleiders die met genummerde borden door het theater naar de bussen lopen.

Er zijn 20 verschillende excursies (zie kader De excursies) in Rotterdam Zuid. Allemaal naar projecten die door bewoners zijn opgezet of uitgevoerd. De excursies zijn ook door wijkbewoners georganiseerd, met enige ondersteuning van Pact op Zuid (zie kader: De organisatoren) en het LSA. De excursies zijn voor de meeste bewoners inspirerend. In de Turkse Kocatepe Moskee bijvoorbeeld kijken mensen hun ogen uit. “Eindelijk zie ik eens een moskee van binnen”, zegt een van de aanwezigen. “Het is nog mooier dan ik dacht.” En: “Het is een ontmoetingsplaats en er gebeurt van alles. Er zit zelfs een kapper en een wassalon in. Dat wist ik helemaal niet.” Een andere deelnemer vertelt bij terugkomst in het Nieuwe Luxor Theater dat hij een goede middag heeft gehad bij JOLO (Jongeren Lossen Het Op). “JOLO traint jongeren om te bemiddelen tussen jongeren en volwassenen of jongeren onderling. Het klinkt zo simpel en dat zijn goede initiatieven vaak, doeltreffend en simpel!” Ook de culturele projecten vallen goed in de smaak. De organisatoren van de kunstroute, de bewonersportretten en het bewonerstheater ontvangen veel geïnteresseerde bezoekers, waarvan er enkele ook het voornemen uitspreken in hun eigen wijk dit soort activiteiten te willen ondernemen.

Meer middelen

Het is iedereen duidelijk dat er in de krachtwijken in Rotterdam Zuid hard wordt gewerkt door bewoners.

De 40-wijkenaanpak zit nu een jaar

De excursies Jeugd Thuis op Straat JOLO en Watch Out Jongerenjaar Rotterdam: jeugd in Feijenoord Kunst en cultuur Kunstroute Bewonerstheater Portretten Vrijwilligersschip SS Rotterdam Kunst in de wijk Wijkvernieuwing Multiculturele vrouwengroep over sloop Participatie & stadsvernieuwing Wijkvernieuwing en multiculturaliteit Succesvolle samenwerking Sport Ouderen in Beweging Boksschool Leefbaarheid Ontmoetingen in moskee Een stapje verder: migrantenvrouwen Vrouwenhuis NISA Alerte actieve bewoners Pendrecht Universiteit Werkgroep Levendig & Leuk in zijn uitvoeringsfase en het lijkt ook hier zijn vruchten af te werpen.

Veel bewoners hebben altijd al hard gewerkt in hun wijken, maar nu hebben ze meer middelen in handen om daadwerkelijk hun ideeën voor hun wijk uit te kunnen voeren. De bewonersbudgetten zijn daar een goed voorbeeld van. Wel wordt er tijdens het Lagerhuisdebat dat ’s middags op het programma staat, duidelijk dat bewoners lang niet over al het geld voor de bewonersbudgetten kunnen beslissen. “En dat is wel de bedoeling. Het is geld waar bewoners over moeten beslissen”, betoogt het Rotterdamse LSA-platformlid Bien Hofman.

Vanuit verschillende hoeken komt er de suggestie om in Rotterdam dan 13

Landelijke Bewonersdag 2009 ook met het vouchersysteem te werken. Dit tegoedbonnensysteem (zie ook pagina 18) zorgt ervoor dat bewoners écht zelf beslissen waaraan ze de bewonersbudgetten uitgeven, betogen bewoners uit Dordrecht en uit Eindhoven. Deze steunbetogingen aan het vouchersysteem ontlokken Dominic Schrijer (Rotterdamse wethouder Werk, Sociale Zaken en Grotestedenbeleid) de uitspraak dat de Rotterdamse wijken waar de bewoners dat willen, het vouchersysteem in mogen voeren. Daar houden we hem aan!

De stellingen

Verdere stellingen die door de bewoners worden geponeerd tijdens het debat onder leiding van Hadassah de Boer zijn: - Bewoners moeten uitmaken wat de wijkagent doet. In de discussie die hierop volgt wordt geopperd dat je toch niet voor niks professionals hebt. Die moeten doen wat ze zeggen en zeggen wat ze doen, dan komt het goed. “Ja maar als ze naar bewoners luisteren en bewoners ook aangeven waar ze last van hebben, dan kunnen agenten veel gerichter optreden.” Een bewoner geeft aan dat bij hen de wijkagent helemaal niet zichtbaar is, wellicht is-ie wegbezuinigd? Onaanvaardbaar, zeggen zowel Schrijer als minister Van der Laan. In geen enkele vogelaarwijk mag een wijkagent worden wegbezuinigd.

- Jongeren kunnen conflicten tussen ouderen en jongeren oplossen. Ricardo Verheij die deze stelling poneert is één van de bemiddelaars van JOLO en hij betoogt dat JOLO zo goed werkt omdat jongeren de goede taal spreken om andere jongeren aan te spreken. “Maar wellicht niet de taal om ouderen aan te spreken”, stelt iemand. Er wordt geconcludeerd dat de stelling onvolledig is: zowel jongeren als ouderen moeten conflicten oplossen. En passant wordt de term hangjongere naar de prullenbak verwezen (iedereen heeft het recht zich te ontwikkelen en natuurlijk doe je dat in je eigen wijk. Daar hang je dus soms rond, maar dat maakt je nog geen hangjongere!) en wordt erop gehamerd dat het woord allochtoon zo min mogelijk gebruikt moet worden. We zijn allemaal Nederlanders.

- De aanpak van de 40 wijken moet koste wat kost 10 jaar doorgaan. Met veel overgave betoogt Harry Brinkerink uit Deventer dat er een belofte 14

is gedaan aan de bewoners van de 40 aandachtswijken, namelijk dat de wijkenaanpak 10 jaar door zal gaan en dat de mensen die er wonen er in die tijd op vooruit zullen gaan. WWI heeft hoop gegeven, maar nu heerst er ook ongerustheid. Over anderhalf jaar zijn er verkiezingen en vanaf 2011 zal er dik bezuinigd worden als gevolg van de maatregelen om de financiële crisis te bestrijden. En de wijkenaanpak moet doorgaan. Anders kan alle hoop en alle bewoners­ inzet in een keer de nek om worden gedraaid. Dit levert een discussie op tussen bewoners, waarom 10 jaar? Waarom niet met concretere doelstellingen komen? Wat willen we precies bereiken? En gaat die wijkenaanpak wel zo goed nu, wordt er niet veel te veel ingezet op het fysieke deel, op de stenen? De tijdsduur van de aanpak is belangrijk, maar de manier waarop de aanpak is geregeld is nog veel belangrijker. Corporatie- en Aedes-bestuurder Margriet Drijver: “Toen ik in de jaren ’80 conducteur was, moest ik opeens van de tram af. Ze dachten dat het zonder kon.

In de jaren ’90 dachten woningcorporaties dat je wijken op kon knappen zonder bewoners. Beide zijn grote inschattingsfouten. En ik ben het ermee eens, de wijkaanpak is een kwestie van lange adem. Geld is daarin niet eens het allerbelangrijkste, het belangrijkste is dat de neuzen dezelfde kant opstaan.”

Wethouder Schrijer: “Ook ik maak me zorgen dat de bezuinigingen ten koste gaan van de wijkenaanpak.

Dat mag niet gebeuren. Daarom moeten partijen nu met de billen bloot, waar willen ze op bezuinigen?

Luister naar die partijen voor u uw stem uitbrengt.”

De minister reageert op de stelling met een speech waarin hij eerst vertelt dat hij heel enthousiast is over de wijkenaanpak. “Het beleid is erg goed door mijn voorganger Vogelaar op de rails gezet. De bewoner centraal stellen, dat lukt dus gewoon! En het lukt om sociaal en fysiek met elkaar te verbinden.

En de samenwerking tussen professionals, gemeente en bewoners is enorm verbeterd. Ik zie samenwerkingsverbanden waar we voorheen niet van durfden te dromen.” Ook is hij optimistisch over de financiering van de wijkenaanpak na 2011. “Twintig procent bezuinigen, dat is geen fijn vooruitzicht, maar als we die

Landelijke Bewonersdag 2009

De organisatoren De Landelijke Bewonersdag is georganiseerd door het Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken (LSA) in samen­ werking met:

Ministerie voor VROM/WWI Het ministerie voor VROM/WWI is initiator en aanjager van het wijkenbeleid.

De Nederlandse Woonbond De Nederlandse Woonbond is de landelijke vereniging van huurders. De Woonbond komt op voor huurders in aandachtswijken en zet via het Woonbond Kennis- en Adviescentrum (WKA) zijn deskundigheid in om tot wijkverbetering te komen.

bezuinigen doorvoeren in de sfeer van het huurtoeslagsysteem en de hypotheekrenteaftrek, dan er komen we er. Het gaat door, het geld zal er komen.” Wel, zegt hij, zal de aanpak worden verbreed naar de 40+ wijken en naar de krimpgebieden.

Goed nieuws?

Is dit goed nieuws, vragen mensen in de zaal zachtjes aan elkaar. Of zegt ie nu eigenlijk dat het geld verdeeld gaat worden onder meer wijken? Er blijft wat onduidelijkheid.

Duidelijk goed nieuws brengt LSAbestuurslid André van Vught met de uitreiking van de Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie 2009 (zie ook pagina 16). Gemeenten doen beter hun best om bewoners te betrekken bij de uitvoering van de wijkactieplannen dan dat ze deden bij het maken van die plannen. Net als in

2008 krijgen ze een rapportcijfer.

Die stijgt van een gemiddelde van 5,5 in 2008 naar een gemiddelde van 7,2 in 2009! De Kwaliteitskaart wordt uitgereikt aan de minister en aan wethouder Kamsteeg van Dordrecht, in deze gemeente is het hoogste cijfer, een 9, gescoord.

Als de dag tot een einde komt, roept Van Vught op om de wijkenaanpak nog meer op mensen te richten.

“Vandaag bewijst dat iedereen mee wil doen. Wij hebben altijd gezegd dat er in die wijken enorm veel talent en capaciteit zit, en dat de belangrijkste opgave is dat te stimuleren en de ruimte te geven. U heeft vanochtend kunnen zien hoeveel sterke mensen in deze wijken volop aan de gang zijn! (...) Mensen in de wijken sterker maken! Dat is waar het om draait.” Er wordt instemmend geknikt en geapplaudisseerd.

Dan hebben mensen veel zin in een borrel en stroomt de zaal leeg. Helaas zien weinigen de spetterende illusionistenshow...

Wel wordt er lekker nagebabbeld met een fris biertje in de hand.

Mensen vertellen elkaar over de gevolgde excursies en over hun eigen wijkprojecten, hier en daar worden nummers en mailadressen uitgewisseld. En zo is de dag bedoeld, mensen uit het hele land hebben contacten gelegd, kennis gedeeld en inspiratie opgedaan. Graag allemaal tot volgend jaar!

Aedes vereniging van woning­ corporaties Aedes is de branchevereniging van woningcorporaties in Nederland.

De leden van Aedes werken aan duurzaam en betaalbaar wonen in leefbare buurten en woonkernen.

De corporaties zorgen ervoor dat ruim 2,4 miljoen huishoudens goed wonen.

Pact op Zuid Pact op Zuid is een bijzonder samenwerkingsverband tussen de gemeente Rotterdam, de drie deelgemeenten Charlois, Feijenoord en IJsselmonde en vier woningcorporaties: Vestia, Woonbron, Com·Wonen en Woonstad Rotterdam. Doel van het Pact op Zuid is om de achterstand van Rotterdam Zuid weg te werken. In tien jaar tijd wordt hiervoor 1 miljard extra geïnvesteerd in Zuid.

(Bewoners) organisaties in Rotterdam Zuid Coloured Consultancy, TOS Charlois Noord en Zuid, Pendrecht Theater – BAF, Wandschappen / Historisch Charlois, Sefa, Projecten en Adviezen, SDW Toezicht & Veiligheid, vrijwilligers infocentre SS de Rotterdam, CVD STAP, Fatih Moskee, Mesken aan de Maas, De Zuiderlingen groepsportretten, Ouderen in beweging, Boksschool ‘I believe’, Vrouwen van de Velden, Bewonersorganisatie Hordijkerveld, Bewonersorganisatie Bloemhof, Bewonersorganisatie Zuidwijk, Bewonersorganisatie Afrikaanderwijk, Bewonersorganisatie Hillesluis / NISA, Alerte Actieve Bewoners, Pendrecht Universiteit / Vitaal Pendrecht, Markum.

15

Kwaliteitskaart

Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie

Bewoners beter betrokken Gemeenten hebben in 2009 veel gedaan om de bewonersparticipatie te bevordering. Onze Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie Krachtwijken telt een stuk meer voldoendes dan vorig jaar.

W

eet u nog, vorig jaar? Er stond een aantal diepe, diepe onvoldoendes op de Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie. We moesten concluderen dat het met name in grote steden niet goed gesteld was met de bewonersparticipatie. Toen was in opdracht van het LSA onderzocht in hoeverre gemeenten bewoners de mogelijkheid boden te participeren in het maken van de wijkactieplannen. De Tilburgse school voor Politiek en Bestuur had dat onderzoek gedaan. Het LSA maakte er een kaartenwaaier van waarop snel te zien was welke wijken welk rapportcijfer scoorden.

Lang niet alle gemeenten waren blij met deze Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie. Natuurlijk kwamen er artikelen in de pers en werden lokale bestuurders vragen gesteld. Bestuurders en ambtenaren namen zich publiekelijk voor om beter hun best te doen. Dat was ook wat minister Vogelaar bedoelde toen ze bij de uitreiking van de Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie 2008 zei: “Deze Kwaliteitskaart zal gemeenten stimuleren om hoger in de ranking te komen.”

Inhaalslag

Nu, een jaar later, kunnen we concluderen dat dit inderdaad het geval is geweest. Gemeenten hebben veel gedaan om de bewonersparticipatie te bevorderen. Dit jaar heeft de Tilburgse school voor Politiek en Bestuur onderzocht op welke wijze en in hoeverre gemeenten bewonersparticipatie bij de uitvoering van de wijkactieplannen in de 40 door de minister voor WWI aangewezen aandachtswijken hebben bevorderd. Het onderzoeksrapport ‘Nogmaals aandacht voor bewonersparticipatie’ heeft het LSA wederom omgezet in een Kwaliteitskaart met rapportcijfers.

Het gemiddelde cijfer is sterk omhoog gegaan. Het LSA denkt dat de bewonersbudgetten en de vouchers veel hebben geholpen bij de verbeteringen. Door middel van deze systematieken kunnen bewoners meer verantwoordelijkheid nemen in de wijk.

Naar aanleiding van het onderzoek concludeert het LSA dat ten opzichte van het eerste deel van het onderzoek

de onderzochte criteria De drie criteria die onderzocht zijn door de Tilburgse School voor Politiek en Bestuur.

• ‘gelegenheid’: In hoeverre en op welke wijze hadden bewoners de gelegenheid om te participeren in de uitvoering van de wijkactieplannen tot aan 1 augustus 2009?; • ‘invitatie’: In hoeverre en op welke wijze zijn bewoners gevraagd te participeren in de uitvoering van het wijkactieplan tot aan 1 augustus 2009?; • ‘respons’: In hoeverre en op welke wijze heeft vanuit de gemeente en andere organisaties onder regie van de gemeente terugkoppeling richting en overleg met bewoners plaatsgevonden over de resultaten van de uitvoering van de wijkactieplannen tot aan 1 augustus 2009 en de inbreng van bewoners daarin?

16

Kwaliteitskaart

Cijfers uit de Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie Krachtwijken

dat in 2008 is uitgevoerd de mogelijkheden voor bewoners om te participeren sterk zijn toegenomen. Ook houden veel gemeenten meer rekening met bewoners in de uitvoering dan tijdens de planperiode; niet langer is overwegend sprake van een eenzijdige gerichtheid op professionals, hoewel dat nog wel voorkomt. Ook in de grote steden is een inhaalslag gemaakt, steden als Den Haag en Amsterdam scoren beduidend hoger dan vorig jaar voor hun inspanningen. Toch is er nog een aantal wijken waar verbeteringen absoluut noodzakelijk zijn, vooral in Utrecht en Rotterdam. In deze steden zijn nog onvoldoendes gevallen.

Alkmaar Overdie: 7 ½

Amersfoort de Kruiskamp: 8

Amsterdam Amsterdam Noord: 6 ½

Amsterdam Bos en Lommer: 7

Amsterdam de Baarsjes: 7 ½

Amsterdam Geuzenveld-Slotermeer: 7

Amsterdam Indische Buurt: 6 ½

Amsterdam Osdorp Midden: 6

Amsterdam Overtoomse Veld: 7

Amsterdam Transvaalbuurt: 7 ½

Amsterdam Zuid Oost: 7

Arnhem Arnhemse Broek: 6

Arnhem Klarendal: 7 ½

Arnhem Malburgen: 8

Arnhem Presikhaaf: 8

Den Haag Schilderswijk: 8 ½ Den Haag Stationsbuurt-Rivierenbuurt: 8 ½

Den Haag Transvaal: 8 ½

Den Haag Zuidwest: 7

Deventer Rivierenwijk: 8

Dordrecht Wielwijk-Crabbehof: 9

Eindhoven Bennekel: 8

Eindhoven Doornakkers: 8

Eindhoven Woensel West: 7

Enschede Velve- Lindehof: 6 Groningen De Hoogte & Korrewegwijk: 6 ½

Heerlen Meezenbroek: 7 ½

Leeuwarden Heechterp: 8 ½

Maastricht Noord Oost: 8

Nijmegen Hatert: 8 ½

Rotterdam Bergpolder: 7 ½

Rotterdam Noord: 7

Rotterdam Oud Zuid: 7 ½

Rotterdam Overschie: 6 ½

Rotterdam Vreewijk: 4 ½

Rotterdam West: 5

Rotterdam Zuidelijke Tuinsteden: 7

Schiedam Nieuwland: 8 ½

Utrecht Kanaleneiland: 5

Utrecht Overvecht: 6

Utrecht Zuilen Oost Ondiep: 5 ½

Zaanstad Poelenburg: 7

Verbetering mogelijk

Er is op een aantal punten zeker verbetering mogelijk, concluderen de onderzoekers. Er zouden meer en betere afspraken met bewoners gemaakt moeten worden.

Bewoners moeten ook beter ondersteund worden bij het leveren van hun bijdrage. En op het gebied van communicatie zouden gemeenten ook nog het een en ander kunnen verbeteren. Bewoners zouden op meer manieren uitgenodigd moeten worden om mee te doen, en achteraf zou er uitgebreider en gerichter teruggekoppeld moeten worden.

Uitreiking

Op de Landelijke Bewonersdag zaterdag 21 november werd de Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie uitgereikt aan minister Van der Laan en aan wethouder Kamsteeg (Stedelijke Vernieuwing) van Dordrecht. Kamsteeg kreeg de kaart van Wil Braat, LSA-platformlid en een actieve bewoner van Wielwijk. De Dordrechtse wijk WielwijkCrabbehof had met een 9 de hoogste score. Dordrecht is dus de ‘winnaar’ te noemen. Volgens het onderzoek van de Universiteit van Tilburg verdient deze wijk een bijzondere vermelding vanwege ‘De Plint’: een verzamelplaats in de wijk waar alle sociale partners en de programmamanager van het wijkactieplan gevestigd zijn. ‘Dit is heel toegankelijk, omdat bewoners letterlijk even kunnen binnenstappen’, aldus de onderzoekers.

Ook krijgen ‘lastig bereikbare groepen’ regelmatig speciale aandacht. Wethouder Kamsteeg is blij met het mooie rapportcijfer voor Dordrecht. “Dit is ontzettend leuk en bemoedigend voor de komende jaren. Laten we vooral met elkaar doorgaan!”

17

Vouchers

Geef het door: Het vouchersysteem werkt Wat wij al erg sterk vermoedden, is bevestigd door onderzoekers. Het vouchersysteem werkt goed.

Meer bewoners worden betrokken door het tegoedbonnensysteem dat het LSA heeft bedacht en het werkt empowerend. Nu is het zaak dit systeem in alle gemeentes in te voeren.

‘Mits bewoners goede ondersteuning krijgen is het vouchersysteem toegankelijk en democratisch en het stimuleert de empowerment van bewoners.’ Dit blijkt uit het evaluatierapport van de eerste fase van de voucherregeling ‘Bewonersparticipatie via vouchers: democratisch en activerend? dat in opdracht van het ministerie van WWI is verricht naar de werking van het vouchersysteem bij de besteding van bewonersbudgetten. Op maandag 16 november, presenteerde bijzonder hoogleraar Evelien Tonkens van de Universiteit van Amsterdam dit in Eindhoven.

Het is erg goed dat de uitkomst zo duidelijk positief is, dit kan niet anders dan betekenen dan dat veel meer gemeenten dit systeem gaan invoeren. En dat had het LSA ook voor ogen toen het het systeem ontwikkelde. “Het belangrijkste knelpunt bij de aanpak van aandachtswijken is dat bewoners vinden dat hun invloed te klein is. Ze voelen zich in de praktijk nog steeds overruled door instellingen

voerd. De initiatiefnemers zijn vervolgens zelf verantwoordelijk voor de uitvoering van hun initiatief.

Het systeem werd door het WWI op experimentele basis ingevoerd. Gemeenten mochten kiezen of ze eraan mee wilden doen. Officieel mochten de bewoners kiezen, maar het is de vraag in hoeverre zij overal gehoord zijn en geïnformeerd zijn. In elk geval deden 14 van de 31 steden (G31) mee met het vouchersysteem.

Helaas blijkt in de praktijk dat toch vier van deze gemeenten ervoor heeft gekozen de beslissingsbevoegdheid nog (deels) bij B&W te leggen. Maar ook bij deze gemeenten spelen de bewoners in elk geval een grotere rol bij de toekenning van geld aan bewonersinitiatieven.

Daarnaast, zo blijkt uit het rapport, zijn er nog vijf steden die met een ander systeem werken maar waar bewoners wel beslissen over de toekenning van het geld.

“Bewoners blijken zuiniger te zijn dan bestuurders” en professionals,” zei LSA-directeur Henk Cornelissen destijds. Toen de toenmalige minister (Vogelaar) op verzoek van de Tweede Kamer grote bedragen vrijmaakte voor bewonersinitiatieven is met het bewonersplatform van het LSA besproken of er een simpele en doeltreffende manier te bedenken was om dit geld ook echt bij bewoners terecht te laten komen. Daar is toen het vouchersysteem uitgekomen, geïnspireerd door ervaringen met het Kan wél! project van het LSA.

Het systeem

Nog even kort een uitleg van het systeem.

Het is een tegoedbonnensysteem dat de bewoners meer invloed geeft op hun wijk. Zij kunnen écht zelf beslissen waaraan ze de bewonersbudgetten uitgeven. Bewoners kunnen op een eenvoudige manier een aanvraag indienen, een regiegroep van bewoners bepaalt aan de hand van een paar spelregels welke ideeën daadwerkelijk worden uitge18

‘Nieuwe vrienden’

Bewonersbudgetten hebben als doel om sociale cohesie en bewonersparticipatie te bevorderen. Met de onderzoeksconclusies dat het vouchersysteem, mits bewoners goede ondersteuning kunnen krijgen, beter toegankelijk is, democratischer is, empowerment van bewoners stimuleert en ‘nieuwe’ groepen bewoners enthousiasmeert en activeert, kunnen we wel stellen dat het in zijn opzet slaagt.

En daarom ook ingevoerd zou moeten worden in de rest van de G31-gemeentes. Daar is minister Van der Laan zich nu ook van bewust. Toen hij het eerste exemplaar van het voucheronderzoek uitgereikt kreeg, zei hij dat met dit systeem doorgegaan moet worden.

En ook op de Landelijke Bewonersdag (zie pag. 12) liet hij zich erg positief uit over het systeem: “Het bereik is met dit systeem gewoon groter. Je kunt hiermee nieuwe vrienden in de wijk aanboren en ondanks alle scepsis van politici en ambtenaren vooraf, blijken bewoners zuiniger te zijn dan bestuurders.”

Vouchers

Ondersteuning

De ondersteuning van de initiatiefnemers is een van de punten van zorg, zo blijkt uit het onderzoek. Die ondersteuning is heel verschillend geregeld. Soms neemt de regiegroep dat op zich, soms de gemeente, het opbouwwerk, of de woningbouwcorporatie en soms gaat het nog helemaal anders, zoals in de Amsterdamse Dapperbuurt, waar bewoners (ook) werden ondersteund door het Amsterdams Steunpunt Wonen. En in Tilburg was er helemaal geen ondersteuning.

Met name in de uitvoeringsfase is het belangrijk dat die ondersteuning nog beter geregeld wordt, want het is essentieel voor het welslagen van het systeem, is dan ook een van de aanbevelingen van de onderzoekers.

De ondersteuning was ook een onderwerp dat ruim aan bod kwam tijdens de voucherdag die het LSA had georganiseerd op 11 december. Iedereen die betrokken is bij het vouchersysteem was uitgenodigd. Er waren ongeveer 70 deelnemers op de Praktijkdag Vouchers. Allemaal mensen die betrokken zijn bij het vouchersysteem: initiatiefnemers, regiegroepleden, onderzoekers, ondersteuners en de ontwikkelaars van het vouchersysteem. Omdat er veel verschillen bestaan in de manier waarop de wijken het systeem uitvoeren was het erg interessant om ervaringen uit te wisselen. Dat werd gedaan door middel van presentaties en workshops. Op de praktijkdag werd nogmaals duidelijk dat er onder de betrokkenen erg veel enthousiast bestaat over deze nieuwe regeling. Het was een erg leerzame dag waarop nogmaals duidelijk werd dat er onder de betrokkenen veel

De G31 en de vouchersteden

De steden met een * zijn de vouchersteden.

Amsterdam * Alkmaar * Almelo * Amersfoort Arnhem* Breda Den Haag Deventer Dordrecht Emmen Eindhoven * Enschede Groningen Haarlem * Heerlen Helmond Hengelo * ‘s Hertogenbosch Leeuwarden * Leiden * Lelystad Maastricht Nijmegen Rotterdam Schiedam * Sittard-Geleen * Tilburg * Utrecht Venlo * Zaanstad * Zwolle

enthousiasme bestaat over de regeling.

U kunt alle het verslag van deze dag en alle aanbevelingen en conclusies uit het onderzoeksrapport overigens lezen op onze website. We raden u daarbij aan vooral de volgende conclusie goed te onthouden en door te geven aan uw gemeente: ‘Gemeenten die de toegankelijkheid en het democratisch gehalte van hun systeem van toewijzing van bewonersbudgetten willen vergroten, doen er goed aan om introductie van het vouchersysteem te overwegen.’

Aandringen

Tot nu toe gebruiken 14 van de 31 gemeenten het vouchersysteem, waarvan er 8 gemeenten de bewoners echt laten beslissen.

De andere 17 gebruiken een eigen systeem.

Nu blijkt dat het vouchersysteem aan de verwachtingen voldoet, hopen wij dat de gemeenten die een eigen systeem hanteren dit zullen heroverwegen, vooral die gemeenten die bewoners niet over de verdeling van het geld laten beslissen. Wij vragen hierbij dan ook alle bewoners om bij hun gemeenten erop aan te dringen deze heroverweging te maken. Gemeenten wees niet bang, het is bewezen, het werkt!

De voucherregeling, voucherstedennieuws, verslag van de voucher-praktijkdag, het voucher­­onderzoek et cetera kunt u vinden op: www.lsabewoners.nl/vouchers. En als u nieuws heeft over uw voucherstad, dan horen wij het altijd graag. Mail pleuni@lsabewoners.nl.

19