LSA Bewoners Berichten

Bewoners Berichten voorjaar.2010.nummer.98

De wijkaanpak in Leeuwarden:

Bewoners staan voorop, maar weten ze het zelf wel?

“Dankzij Kan wél! durf ik veel meer” vier jaar Kan wél! in Arnhem

Afscheidsinterview Eberhard van der Laan

“Ik heb veel in gang gezet, maar bijna niks af kunnen maken”

Colofon LSA Bewonersberichten is een uitgave van: Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken Oudkerkhof 13b 3512 GH Utrecht, 030-2317511 www.bewoners.nl www.lsabewoners.nl Redactie: Henk Cornelissen Pleuni Koopman Linda van den Hoven Fotografen: Francis Bijl Pleuni Koopman Vic Orenstein Vormgeving: Marie-Louise Beniers Drukwerk: Stimio DD Voor een gratis abonnement op LSA Bewonersberichten mail: lsa@lsabewoners.nl Voor vragen of opmerkingen over LSA Bewonersberichten mail: pleuni@lsabewoners.nl

Redactioneel

De geest blijft rondwaren “Ik heb veel in gang gezet, maar bijna niks af kunnen maken”, is een uitspraak van oud-minister Eberhard van der Laan in een interview in dit nummer. Veel mensen hebben dat gevoel al eerder gehad over de wijkaanpak. Het schijnt niet te mogen, denk je dan wel eens. In 2007 werd het fantastische ‘krachtwijkenplan’ van het toen aangetreden kabinet door bewoners omarmd. De belangrijkste reden dat veel bewoners er positief over waren, was de pertinente belofte dat de bewoners van de 40 wijken er, in de tien jaar die er voor uitgetrokken werd, op vooruit zouden gaan.

Dat was wel degelijk een trendbreuk met voorgaande beleidsvormen waarin steeds de vooruitgang van de wijk centraal stond, waardoor gedwongen verhuizing van ‘kansarmen’ in sommige wijken nog de normaalste zaak van de wereld was.

Toen oud-minister Ella Vogelaar kwam en nadat het ‘gedonder met de corporaties’ voorbij was, werden bewoners echt enthousiast; er leek iets te gebeuren én er werd in toenemende mate geluisterd naar bewoners. Nadat Vogelaar onverwacht werd afgeserveerd werden we bij het LSA bestookt met boze mailtjes van bewoners. Toch werd Van der Laan nadat ook hij te voet de wijk in ging, met open armen ontvangen. Iedereen ging met groeiend enthousiasme verder met de wijkaanpak. Nu ook hij weer van het toneel verdwijnt, is er meer aan de hand; er hangen donkere wolken van bezuinigingen en ultrarechts chagrijn boven de horizon waardoor de beloofde tien jaar van de wijkaanpak in het slechtste geval tot drie beperkt zouden kunnen blijven.

Dat dit allemaal met een potlood in een stemhokje voorkomen kan worden, kun je alleen maar hopen, maar de juiste keuze maken zal wel helpen.

Daarom heeft het LSA de lokale stemwijzer die LSA-lid Ruud Sikking voor zijn wijk heeft gemaakt, samen met hem kunnen omvormen naar een stemwijzer die toegespitst is op de wijkaanpak. Niet dat je alleen daarop je keuze zou moeten baseren, maar het is wel goed om te weten wat alle partijen straks willen met de wijkaanpak. Deze stemwijzer is gebaseerd op wat bewoners willen; daar worden politieke partijen op getoetst en niet andersom zoals bij de officiële stemwijzers. U leest er alles over op pagina 13.

Daarnaast gaat een belangrijk deel van dit nummer over wat enthousiaste bewoners voor elkaar krijgen in hun wijk in diverse steden. Dat enthousiasme van bewoners is het gevolg van wat toch het grootste succes van drie jaar wijkaanpak is: bewoners staan centraal. Daarmee is de geest uit de fles en die blijft nog heel lang rondwaren, let maar op.

Henk Cornelissen

2

Inhoud

“Bewoners staan voorop, maar weten ze het zelf wel?”

Fridus van de Bergh vertelt over de voortgang van de wijkaanpak in de wijk Heechterp-Schieringen in Leeuwarden.

“Dankzij Kan wél! durf ik veel meer”

10

110 buurtbewoners uit Arnhem hebben Kan wél!

-projecten uitgevoerd. Uit een enquête onder hen blijkt eens te meer: Kan wel! werkt.

4 Opening

Kort nieuws

6 Hoe gaat het in Leeuwarden?

Het wijkactieplan Heechterp-Schieringen wil bewoners activeren en emanciperen. Maar lukt dat?

“Ik moest meteen zwemmen”

6

15

Eberhard van der Laan over 15 maanden ministerschap

13 StemAlert voor de wijkaanpak

Wat willen de verschillende politieke partijen met de wijkaanpak? Om dat helder te krijgen ontwikkelt het LSA de StemAlert Wijkaanpak

10 Resultaten vier jaar Kan Wel! Arnhem

14 Is Nieuwland Schiedam een aandachtswijk op de goede weg?

11 Nieuw bestuur LSA

15 Het afscheidsinterview van Eberhard van der Laan

En: de Kan wél!-regiotour

Op 20 maart waren er bestuursverkiezingen van het LSA. Er zijn drie nieuwe bestuursleden gekozen

12 ‘Een politieke aardverschuiving in de steden’ Hoe is er in de grote steden gekozen tijdens de lokale verkiezingen?

Verslag van een regionale praktijkdag

Een gesprek met de oud-minister voor Wonen, Wijken en Integratie over de kracht, de zwaktes én de toekomst van de wijkaanpak

3

Kort

Pech voor Kruiskamp in kinderen uit lieve liedjes aandachts­ W wijken

aar we ook onze roots hebben liggen, kinderliedjes kennen we allemaal. Dat was wat Marion Eikelenboom uit Amersfoort dacht.

In de wijk Kruiskamp wonen mensen uit veel verschillende culturen. Welke liedjes zingen ouders uit andere landen voor hun kinderen? Vanuit deze vraag, ontstond het idee om met haar buren een cd op te nemen met liedjes uit verschillende culturen.

Op 26 maart om 16.00 uur is de cd ‘De Kruiskamp daar zit muziek in’ gepresenteerd. Er staan veertien ontroerende en swingende Nederlandse, Poolse, Marokkaanse, Finse, Turkse, Portugese, en Soedanese kinderliedjes landen op.

D e kloof tussen kinderen die opgroeien in een aandachtswijk en hun

leeftijdsgenoten in betere buurten wordt steeds dieper. In de afgelopen vijf jaar is het gemiddeld beter gegaan met kinderen in Nederland. Maar deze verbeteringen komen vooral ten goede aan kinderen in goede wijken.

In de minst scorende wijken van Nederland is de situatie echter gelijk gebleven of verslechterd.

Dat blijkt uit het vijfde onderzoek Kinderen in Tel. De leefomstandigheden van kinderen op gemeenteen wijkniveau wordt vergeleken aan de hand van twaalf indicatoren. In Nederland leven bijna tweehonderdduizend kinderen in een achterstandspositie. De onderzoekers maken zich zorgen dat de kinderen die nu al in armoede leven het nog moeilijker krijgen. Kinderen in Tel roept daarom gemeenten op goed in de gaten te houden dat ze met hun bezuinigingsplannen de meest kwetsbare kinderen ontzien. De cijfers laten volgens de hen onmiskenbaar zien dat er te weinig is gedaan voor kinderen die de hulp het hardst nodig hebben.

Kinderen in Tel is een samenwerkingsverband van onder meer Unicef en Jantje Beton. Het Verwey-Jonker Instituut voerde dit jaar voor de vijfde keer het onderzoek uit. Dankzij de vergelijking van gegevens over vijf jaar worden trends zichtbaar gemaakt.

Meer over het onderzoek op www.kinderenintel.nl

4

Een voorproefje van de cd is te vinden op: www.michielheeneman.ning.com

Crisis verandert woningcorporaties U it de kwartaalmonitor 'Corporatie en de crisis' van Atrivé blijkt dat corporatiedirecteuren de economische situatie voor 2010 somber inzien, 80% geeft aan dat hun financiële positie verder is verslechterd (was in het voorjaar 2009 nog 53%), en 80% verandert de strategische koers. Ook blijkt dat corporatiedirecteuren een fundamentele bezinning willen op de maatschappelijke rol van woningcorporaties (54%) en professioneler toezicht en bestuur. Opgemerkt wordt dat de crisis in de sector structureel is en dat hier geen crisismaatregelen bij horen, maar structurele maatregelen.

BNN in de Bijlmer BNN -voorzitter Patrick Lodiers gaat twee maanden in een flat in Amsterdam Zuidoost wonen.

Volgens het persbericht is de Bijlmer een ‘exotische tuin met 130 nationaliteiten. Een wijk met het Kwakoefestival, halal slagers en snorders. Met Ajacieden, rappers en bankiers. Maar ook een wijk waar vorig jaar 22 schietpartijen plaatsvonden. Waarvan drie met dodelijke afloop.’ Nu wil Lodiers kijken hoe het er werkelijk aan toe gaat in de Bijlmer, wie er wonen en wat ze doen in het dagelijks leven. Hij bezoekt onder meer de Surinaamse toko, de buurtkroeg, de Thaiboksschool en het buurthuis. Op 2 juni op Nederland 3 wordt een themaavond uitgezonden. Al eerder kun je zijn belevenissen volgende via BNN Today op Radio 1. Hij houdt ook een weblog bij en is te volgen via een webcam.

Kijk op: patrickindebijlmer.bnn.nl

Kort

Jan van der Linden ‘Butjes, boi’s en brommers’ in de skybox Een groep jongeren uit Groningen neemt afscheid

Jan van der Linden neemt afscheid van het LSA. Sinds 2002 was de Rot-

terdammer lid van ons bewonersplatform. Nu hij stopt met zijn werk als voorzitter van de bewonersorganisatie Hillesluis (BOH), trekt hij zich ook terug als LSA-lid. Van der Linden heeft zich erg sterk gemaakt voor zijn wijk. Penningmeester van BOH Diana Weeda roemt zijn vermogen om mensen met verschillende afkomst bij het wijkwerk te betrekken. “Het was zijn persoonlijke verdienste dat wij een multicultureel bestuur hadden.”

Naast zijn voorzitterschap bij de bewonersorganisatie was hij mede­ oprichter van het vrouwenhuis NISA, lid van de werkgroep HIH, fungeerde hij als onbetaald huismeester van Het Kopblok en was hij voorzitter van Natuurpad Hillesluis. Zijn kennis, deskundigheid en persoonlijkheid zullen enorm gemist worden bij het LSA. Wij bedanken Jan van harte voor al zijn inzet!

keek de wedstrijd FC Groningen – Feyenoord samen met een wethouder in de skybox van de gemeente. Ze kregen de uitnodiging omdat ze de initiatiefnemers waren van de beste wijkprojecten.

Bewoners hadden op de zogeheten wijkstemdag op hun projecten de meeste stemmen uitgebracht.

Het project ‘De Wijk als Speelplaats’ werd eerste. Dit is een leerwerktraject waarbij jongeren zonder startkwalificatie opnieuw naar school gaan, stage lopen en evenementen voor jonge kinderen in de wijk begeleiden.

De tweede plaats was voor ‘Butjes, boi’s en brommers’, een toneelstuk ‘over keuzes maken, voor jezelf opkomen, foute jongens en de liefde’, gemaakt en gespeeld door een groep jongeren uit de wijk de Hoogte.

Helaas voor de jongeren en de wethouder, verloor Groningen de wedstrijd wel van de Rotterdammers.

2519

Oproep: zocht Wijknieuws dge en voor onze

Wij zijn voor dit bla altijd op digitale LSA Nieuwsflits wijken. de uit s uw nie r zoek naa uw tjes, nie , gen sla ver Stuur uw tips, r foto’s en interviews naa l pleuni@lsabewoners.n

handtekeningen tegen ‘sloop en uitverkoop’ in het Amsterdamse Frederik Hendrikbuurt haalde actiecomité Sash op. De deelraad Westerpark kreeg de handtekeningen overhandigd van bewoners. Het comité zegt niet tegen het opknappen van woningen en de omgeving te zijn. Wel tegen de verkoop, sloop en splitsing van betaalbare huurwoningen. Volgens het comité worden particuliere huiseigenaren onder druk gezet hun panden te splitsen en te verkopen, ten koste van de huurders.

Kijk op www.sash.nl

Kan wél! is een succesvol project van het LSA. In elke wijk in Nederland wonen mensen met hart voor ‘hun’ wijk. Zij hebben ideeën, plannen en zelfs dromen voor de wijk. Kan wél! daagt ze uit om dit te realiseren. Kan wél! is een project dat zich richt op de activering van bewoners in hun eigen wijk. Kijk op www.kanwel.nl voor meer informatie.

Spandoek voor Kan wél-jongeren

Ispandoek n de Gillisbuurt in Delft is een enorm opgehangen. Op het spanFeest in Arnhem

I110n initiatiefnemers de afgelopen vier jaar hebben zich ingezet om

een bijdrage te leveren aan hun wijk in Arnhem. Om dit te vieren organiseerden woningcorporaties Vivare, Portaal en Volkshuisvesting samen met Kan wél! een groot feest. Op de feestavond verzorgden bewoners de optredens en de catering. De initiatiefnemers werden in het zonnetje gezet en uitgebreid bedankt voor hun inzet. Het was een gezellige avond waar bewoners opnieuw ideeën hebben opgedaan om verder te gaan in hun eigen wijk! Meer over vier jaar Kan wél! in Arnhem op pagina 10.

doek, een initiatief van woningcorporatie Woonbron, staan foto’s van de jongeren die de eerste vijf Kan wél!

Jong projecten in de Buitenhof gerealiseerd hebben en namen en sfeerbeelden van hun projecten. Het spandoek geeft daarmee een goed overzicht van de enorme activiteit die sinds april 2009 plaatsvindt in de wijk.

Het spandoek hangt aan een muur bij een plein dat door sommige buurtbewoners als een onprettige plek wordt ervaren. Door de grote blinde muur zag het plein er ongezellig uit. Op het pleintje komen jongeren uit de buurt vaak samen. Dit heeft in het verleden nogal eens voor overlast gezorgd bij de omwonenden.

Met het spandoek zorgt Woonbron niet alleen voor een kleurrijk plein.

Zij laten ook zien hoeveel jongeren

zich inzetten voor de buurt en dragen daarmee bij aan een positievere beeldvorming van de Gillisjeugd. De jongeren zijn dan ook erg trots op het spandoek en de geslaagde projecten. De buurtcoach ook.

Buurtcoach Marianne van den Broek: “Het is prachtig om hen aan het werk te zien. Opvallend vind ik ook hoe serieus ze met het geld omgaan. We hebben nog behoorlijk wat budget over.”

5

Heechterp-Schieringen

Bewoners staan voorop, maar weten ze het zelf wel?

“Slechts een klein plukje van de bewoners hier doet mee in de wijk. Een groot deel zie je niet en bereik je niet.” LSA-platformlid Fridus van de Bergh uit de wijk Schieringen-Heechterp in Leeuwarden werkt al 29 jaar hard in zijn wijk. Sinds de 40-wijkenaanpak is er extra aandacht voor de bewoners. Het wijkactieplan is erop gericht bewoners te activeren en emanciperen.

A

ls ik op aankom in het wijkcentrum Schieringen is het een komen en gaan van mensen. Er gebeurt hier van alles op deze donderdagmiddag. Er wordt Nederlandse taalles gegeven (een alfacursus, vertelt Fridus me, dus een groep die les neemt voordat ze inburgeringcursus kunnen doen). Er zitten mensen koffie te drinken in de ontmoetingsruimte. De cursus handvaardigheid is bezig. Ook is de jongerenruimte is open.

Terwijl Fridus en ik in gesprek zijn, wordt Fridus nog vaak aangesproken. “Is het geld allemaal al binnen voor ons uitje naar de zwarte markt in Beverwijk?” “Ben je hier morgen?” “Hebben we nog foldertjes van Van Harte Resto?”

Betaalde bewoner Fridus is duidelijk een belangrijke spil van dit wijkcentrum. Hij werkt er veel, heel veel. Hoeveel, dat weet hij niet precies. “Ik probeer het wel te beperken, in elk geval 6

’s avonds.” Bijzonder is dat hij niet volledig als vrijwilliger werkt. Hij is een van de weinige mensen die betaald wordt om actieve bewoner te zijn. Dat zit zo. Hij is officieel voorzitter van het wijkpanel (zie kader op pagina 9) en in dienst van het wijkcentrum. En er is besloten dat hij 20 uur per week van zijn werk aan het wijkcentrum vrij mag maken voor vergaderingen, het inlezen van de stukken, het voorbereiden van de vergaderingen én, en dat is volgens hem het belangrijkste, het vertalen van de ambtelijke stukken.

“Als je zo’n dik pak papieren met ambtelijke taal krijgt van de gemeente of van corporaties, dan kun je twee dingen doen. Je kunt het één op één doorspelen, of je kunt er werk van maken en er 1 à 2 a4-tjes van maken.

Dan weet je dat het gelezen wordt en dat het begrepen wordt. Ik ben best snel in het lezen van stukken. Als dat je niet zo snel afgaat is het behoorlijk lastig om mee te draaien als actieve bewoner. Als iedere bewonersorga-

Heechterp-Schieringen

nisatie een goede samenvatter zou hebben, scheelt dat anderen een boel tijd. Dat zie ik als mijn voornaamste taak, de communicatie. Niet alleen maak ik zelf dingen begrijpelijk voor anderen, maar ook zit ik er bovenop om ervoor te zorgen dat de andere partijen goed communiceren met bewoners. Omdat ze me kennen, denken ze

actievere bewoner in de wijk. In 1999 heeft hij er een huis gekocht. Oftewel, in jargon, wooncarrière gemaakt in zijn wijk. “Ja daar spreekt wel commitment met de wijk uit. En het is iets wat hier weinig gebeurt, ook omdat het niet goed kan. Dat is een van de dingen waar ik het moeilijk mee heb. In ons wijkactieplan staat dat er

“Er wordt te weinig naar buiten getreden met successtory’s, en die zijn er echt wel” al heel snel: als we het aan Fridus hebben verteld, dan komt het wel aan bij de bewoners. Maar zo werkt het niet. Zij moeten zelf ook goed communiceren, daar gaat het vaak fout.”

Achterstandswijk?

Het wijkcentrum Schieringen is een enorme oranje gebouw dat op de scheidslijn tussen Schieringen en Heechterp ligt. Dit zijn wijken die er op het eerste gezicht niet uitzien als de ‘klassieke’ achterstandswijk. Het is er ruim en groen, er zijn mooie speeltuinen en de wijk ligt tegen een enorm sportveldencomplex aan.

Waarom is dit een aandachtswijk, wat speelt er in deze wijk in Leeuwarden? “Zoals in alle Vogelaarwijken is er een combinatie van problematiek. Veel armoede, te eenzijdig woningaanbod, werkloosheid, sociale problemen en een hele hoge doorstroom. Ik geloof zelfs dat iedereen uit de wijk zal verhuizen als ze dat zouden kunnen.”

Zelf is hij niet verhuisd. Hij kwam in 1979 uit Noord-Holland, uit Lutjebroek om precies te zijn, naar Leeuwarden toe. Twee jaar later verhuisde hij naar Schieringen. Via vrijwilligerswerk op de voetbalclub werd hij een steeds

voor elke sociale woning die weggaat er een moet terugkomen. Daarmee zal de mogelijkheid om wooncarrière te maken, niet verbeteren. Aan de andere kant zeg ik niet dat je een heleboel dure huizen moet terugbouwen, zodat de bewoners niet in hun eigen wijk kunnen blijven.

Maar er moet een betere tussenoplossing zijn.”

Problemen en talenten Hoeveel huizen er gesloopt gaan worden in de wijk Heechterp-Schieringen is nog niet duidelijk. Het wijkactieplan (wap) geeft hier geen uitsluitsel over. En mede door een fusie van de woningcorporaties is er vertraging bij de fysieke herstructurering opgelopen.

Maar de grootste problemen liggen ook op het sociale niveau. Bewoners activeren en emanciperen, zo staat in het wap. Dat lukt nog niet voldoende, zegt Fridus.

“Sommige delen in de wijk zijn heel dorps en daar praten mensen met elkaar. Andere delen zijn anoniem.

En op een of andere manier bereiken we die mensen niet genoeg. Terwijl het juist daar niet goed gaat, er zijn te veel mensen met grote problemen die dicht op elkaar wonen en niet met elkaar omgaan. Het zorgt ook voor 7

Heechterp-Schieringen

verloedering. Om deze mensen wel te bereiken, gaat het frontlijnteam huis aan huis bij bewoners langs.”

Dit frontlijnteam bestaat uit veertien medewerkers die afkomstig zijn van verschillende organisaties, zoals het CWI, woningcorporaties en de verslavingszorg. Zij

waar extra geld in wordt gestopt. Er is nog maar zo’n klein plukje bewoners dat echt participeert in de wijk.

Dat zie je ook aan het voucher-project. Dit project om bewoners te activeren, werkt in heel Leeuwarden, maar niet hier.”

“Het is logisch dat het tijd nodig heeft voordat deze aanpak optimaal werkt” proberen de problemen en de talenten van bewoners te ontdekken. Het Frontlijnteam wordt door het WWI gezien als een van de parels in de vernieuwende aanpak van problemen achter de voordeur en hulp aan de zogeheten multiprobleemgezinnen.

Het team opereert vanuit een voormalige politiepost in de wijk, naast het wijkcentrum. Zo kunnen ze goed met elkaar samenwerken. Dat lukt deels. “Het frontlijnteam doet heel goed werk, en we werken ook zeker samen, maar ook hier is de communicatie vaak het probleem.

Voorbeeld: zij bedenken een gratis activiteit, en zorgen voor de publiciteit ervoor, dan droppen ze het hier en moeten wij het uitvoeren. Maar met ons is niks besproken en wij zitten dan bijvoorbeeld met het probleem dat het een gratis aanbod is. Wij vragen namelijk altijd een kleine vergoeding voor cursussen, dat vinden we beter. Dit soort miscommunicatie komt vaker voor, het is onnodig en vervelend. Daarbij wordt er te weinig naar buiten getreden met successtory’s, en die zijn er echt wel. Maar mensen zien het niet. Als mensen nog geen bezoek hebben gehad van het frontlijnteam, dan hebben ze vaak geen idee dat ze in een vogelaarwijk wonen 8

Tijd nodig De conclusie moet zijn dat er nog niet veel verbetering te zien is in de wijk sinds de wijkenaanpak is begonnen.

“Maar”, zegt hij, “er is wel duidelijk een nieuwe manier van werken. En het is logisch dat het tijd nodig heeft voordat dat optimaal werkt. Ik vind het idee waarvan uitgegaan wordt heel sterk: bewoners, we willen een stap met u vooruit. En wat vooruit precies is, dat kunt u bepalen. Vooruit op werkgebied of op sociaal gebied, voor iedereen is er verbetering haalbaar.”

We hebben het nu de communicatie van het frontlijnteam gehad, maar hoe goed bereikt de eigen organisatie de bewoners? “Wij bereiken heel veel mensen, helaas veel ook niet. We hebben wel goed bezochte activiteiten. En die worden door jong, oud, allochtoon en autochtoon bezocht.” Wat is het sterkste en wat is het zwakste punt in de organisatie? “Onze grote kracht ligt in onze ervaring. Het wijkpanel bestaat uit mensen die allemaal dik 25 jaar meedraaien. Dat we van die doorgewinterde bewoners zijn, kan tevens onze zwakte zijn, dat zien we goed. Zelf vinden we ons panel heel open, maar anderen zien ons vaak als heel gesloten,” hij lacht,

Heechterp-Schieringen

en wordt meteen weer ernstig: “en dat is natuurlijk niet de bedoeling. We doen ook ons best om daar verandering in te brengen. Het wijkcentrum verjongt al, met name doordat er jongere vrouwen bij gekomen zijn.”

Er moet nog heel wat gebeuren in deze wijk om iedereen mee te krijgen en bewoners daadwerkelijk te activeren en emanciperen. En dan is het zuur dat het onduidelijk is of er in het volgende kabinet weer genoeg geld vrijgemaakt wordt voor de aandachtswijken. Is er angst dat de belofte om dit beleid 10 jaar vast te houden wordt gebroken? “De aandacht voor deze wijk blijft wel bestaan. Het moet, er zijn zo veel problemen. Daar moeten de woningcorporaties sowieso aan werken, ook in hun eigen belang. Het zou voor de sociale ontwikkelingen echter wel een flinke terugslag betekenen als het 40-wijkenbeleid zou stoppen. Als je nu kijkt wat er gebeurt voor mensen. Bijvoorbeeld voor allochtonen. Daar wordt Nederlandse les aan gegeven en kookcursussen zodat men met elkaar in contact komt. Die Marokkaanse vrouw die mij net aansprak, die woont al dertig jaar in de wijk. Maar sinds kort doet ze echt mee. Ze komt hier vaak en helpt mee met het organiseren van uitjes. Dat is precies hoe het moet gaan. En zonder het extra geld zullen veel van die processen stopgezet worden.”

Het wijkpanel en het wijkcentrum

Het Wijkcentrum Schieringen is een multifunctioneel gebouw met veel ruimte voor activiteiten voor de bewoners van de wijken Heechterp en Schieringen.

Veel buurtbewoners zetten zich in om leuke activiteiten te organiseren.

Het wijkpanel Heechterp-Schieringen bestaat sinds 1999. Haar belangrijkste doel is om de leefbaarheid in beide wijken te verbeteren en dit met beschikbare financiële middelen op peil te houden.

Wijkpanel Heechterp-Schieringen is samengesteld uit bewoners van beide wijken. De leden van het wijkpanel worden niet gekozen, maar kunnen zich voor het panel aanmelden.

Om alle activiteiten uit te kunnen voeren heeft het wijkpanel een wijkpanelbudget.

Dit is een geldbedrag, dat jaarlijks wordt vastgesteld. Per wijkbewoner krijgt het wijkpanel een bedrag van € 3,15. De wijk heeft ruim 4100 inwoners, zodat het wijkpanel € 13.000 krijgt. Met dit geld kunnen wensen vanuit bewoners uit de wijk worden uitgevoerd die voldoen aan de regels van de gemeente.

Kijk op www.wijkcentrumschieringen.nl voor meer informatie over het wijkcentrum.

9

Kan wél!

“Ik durf nu meer dan voor Kan wél!”

Kan wel! heeft in vier jaar in Arnhem gedraaid. De resultaten: 110 projecten in de wijken en 110 trotse initiatiefnemers.

Een schilderproject, een verkeersveiligheidsdag, een benefietavond, een opgeknapt plein, een straatspeeldag, percussielessen, een kinderboek, een opgeknapt treinpoortje, een burenhulpdag en een kinderkledingbeurs: het zijn wat willekeurige projecten die in de wijk zijn opgezet door buurtbewoners.

Met steun en, waar nodig, een beetje geld van het LSA-project Kan wél!

Na vier jaar Kan wel! in de negen wijken organiseerden woningcorporaties Vivare, Portaal en Volkshuisvesting samen met Kan wél! in februari een groot eindfeest.

Op dit feest zijn initiatiefnemers ook gevraagd om

een enquête in te vullen. Hoe vonden zij het om een project op te zetten? Hebben ze er iets van geleerd?

Is de buurt er beter van geworden? 39 mensen vulden de enquête in. We laten u graag wat belangrijke resultaten lezen.

Meer contact tussen groepen bewoners 70 % van de mensen heeft meer contacten in de buurt sinds het uitvoeren van het project. Op de vraag; wat is er veranderd in je buurt sinds de komst van Kan wél!? antwoordde 44 %: Er is meer te doen in de buurt. 36 % zei: Er is meer contact tussen verschillende groepen bewoners (ouderen en jongeren of oude of nieuwe Nederlanders) en 33 % vond het gezelliger geworden in de wijk. 97 % van de initiatiefnemers vond de ondersteuning van de buurtcoach goed. En 87 % gaf aan iets te hebben geleerd van het project.

Natuurlijk wilden we weten wat ze hadden geleerd. En daarop kwamen antwoorden als: ‘Ik durf nu veel meer dan voor Kan wél!’ ‘Om iets anders te organiseren dat ik gewend ben.’ ‘Ik heb mensen leren kennen en durf nu op te treden.’ ‘Met enthousiasme, doorzettingsvermogen en een goed plan kan je veel doen.’ ‘Omgaan met geld en tijd.’ ‘Dat ik moet doorzetten als ik iets wil, het gebeurt niet door anderen.’ ‘Dat héél véél partijen actief bezig zijn voor de wijk.’

Lees de hele enquête op www.kanwel.nl.

En bestel het gratis boekje Vier jaar Kan wél! in Arnhem.

Kan wél! Regiotour In 2010 bestaat het project Kan wél! vijf jaar. In die vijf jaar zijn wijken leuker, mooier en gezelliger gemaakt, en bewoners sterker en actiever. Deze lente gaan we een promotietour maken. Om woningcorporaties, gemeenten en welzijnsinstellingen duidelijk te maken wat Kan wél! voor een wijk kan betekenen.

Wat willen we doorgeven op die dagen? Nou precies datgene dat wij in vijf jaar tijd hebben gezien: Kan wél! krijgt mensen actief in de wijk, ook mensen die nooit eerder actief waren. Kan wél! helpt op een positieve manier problemen in de wijk op te lossen, bijvoorbeeld problemen als (hang)jongerenoverlast. Kan wél! is snel en informeel en staat dicht bij bewoners. Bewoners blijven altijd aan zet, zij zijn de initiatiefnemers. Kan wél! werkt op maat. Kan wél! kan gerichte doelen bereiken. Kan wél! heeft relatief lage kosten. Kortom: Kan wél! werkt!

Waar en hoe?

We gaan een aantal steden af waar Kan wél! heeft gedraaid. Daar worden presentaties gehouden en gaan we onder meer op bezoek bij projecten die daar zijn opgezet en spreken we de initiatiefnemers. Alle middagen hebben een eigen thema.

Stad

Datum Thema

Spijkenisse Almere Maastricht Arnhem Tiel

Dinsdag 18 mei Woensdag 19 mei Woensdag 26 mei Donderdag 27 mei Onbekend

Meer informatie over alle bijeenkomsten is te vinden op www.kanwel.nl.

10

Probleemjongeren Empowerment jongeren Interactie Integratie Leefomgeving en samenwerking

Vereniging LSA

Nieuwe bestuursleden De vereniging LSA heeft vier nieuwe bestuurleden. Tijdens een jaarvergadering van het platform zijn zij gekozen.

O

p 20 maart zijn ruim 40 LSA-platformleden aanwezig in een conferentiecentrum in Utrecht. Tien van de leden, allen bewoners uit aandachtswijken, hebben zich kandidaat gesteld om in het bestuur van de vereniging te zitten.

Een luxe is het, zeggen verschillende platformleden, een luxe dat zoveel mensen zich verkiesbaar stellen. Een luxe die ze graag in hun wijk zouden willen hebben. Het komt bij bewonersverenigingen namelijk lang niet altijd voor dat er meerdere mensen zijn die vrijwillig een bestuursfunctie uit willen voeren.

Als de uitslag bekend is, wordt er hard geklapt. Hier staan sterke bestuursleden. Hier staat jarenlange ervaring en deskundigheid in de wijk. Om de relatie tussen de leden van het LSA en het bestuur te versterken is er voor gekozen om de meerderheid van het bestuur te laten bestaan uit bewoners van het platform. Vóór juni zullen de laatste twee bestuursvacatures opgevuld worden. Daarvoor worden twee externe bestuursleden aangetrokken.

We voeren daartoe gesprekken met mensen die we vanwege bijzondere kwaliteiten en een relevant netwerk willen vragen om ons te versterken. Allemaal mensen met één zelfde missie: de betrokkenheid van bewoners

bij de leefbaarheid in hun wijk te stimuleren en vergroten én de positie van bewoners als samenwerkingspartners en initiatiefnemers te versterken.

We proudly present Joke Bakker voorzitter “Ik ben en blijf alert en ik zie veel mogelijkheden en uitdagingen voor het LSA.” Joke is geboren in Den Haag. Ze heeft na de Mulo en de Kleuterkweek verschillende studies gedaan zoals pedagogiek, psychologie en sociale academie.

Ze heeft gewerkt in het welzijnswerk in Den Haag in verschillende functies, onder meer bij het jongerenwerk. Later heeft ze drie grote huurdersorganisaties begeleid in een fusieproces. In 2000 is Joke verhuisd naar Emmen en vanaf 2003 is ze actief in de wijk. Sinds 2006 als voorzitter van de wijkorganisatie Emmerhout. Daarnaast is ze woordvoerder van het wijkcentrum, betrokken bij de brede school in de wijk en voorzitter van Fortresse in Coevorden, een stichting die sportactiviteiten organiseert voor mensen met een geestelijke en/of lichamelijke beperking.

Arie van Diepen secretaris “Wij moeten er onder meer voor zorgen dat het LSA de bewonersorganisaties ondersteunt die met bezuinigingen te maken zullen krijgen.”

Arie is geboren in Alkmaar, hij woont in de wijk Overdie en heeft een MBO opleiding gevolgd. Arie heeft zijn hele werkzame leven bij Hoogovens en Corus gewerkt. Eerst als machinebankwerker, later als operator, procesoperator en secretaris van de ondernemersraad. Arie is voorzitter van de wijkraad van de wijk Overdie in Alkmaar.

Marion van Beurden penningmeester “Ik wil een goed beeld van het LSA naar buiten brengen en zorgen dat de belangrijke rol van het LSA erkent wordt en erkent blijft.”

Marion is geboren in Bingen-am-Rhein (Dld.). Daar volgde ze een financiële opleiding voor buitenlandse handel. Ze werkte onder meer voor Philips in Duitsland. In 1982 kwam ze in Eindhoven wonen. Vanaf toen was ze onder andere actief in de leerlingenraad, de medezeggenschapsraad en het sociaal cultureel werk in Eindhoven. Vanaf 1999 is ze voorzitter van het Buurtplatform Bennekel Belang (BBB). Vanaf de verzelfstandiging van het LSA in 2005 is ze de contactpersoon geweest van het Bewonersplatform en het bestuur en zodoende heeft ze vanaf dat moment alle bestuursvergaderingen bijgewoond.

Harry Brinkerink algemeen lid “Ik wil ervoor zorgen dat de uitgangspunten van het LSA landelijk gedragen gaan worden.”

Harry is geboren in Deventer. Hij heeft een MBO opleiding gevolgd en heeft een taxibedrijf gehad, later werd hij conciërge op een grote ROC school. Harry is al lange tijd actief in de Rivierenwijk in Deventer, eerst in de bewonerscommissie die later is overgegaan in het Kolonistenproject. Harry is lid van de Kopgroep van het Kolonistenproject in de wijk.

11

Verkiezingen Wie wint, wie verliest in de 36 grootste steden van Nederland?

De PvdA (-155), het CDA (-28) de SP (-46), de Christen Unie (-10) en de leefbaarpartijen (-15) moesten inleveren.

Winnaars zijn D66 (+110), lokale partijen (+28), Trots op Nederland (+30), VVD (+21) en PVV (+ 17), GroenLinks (+6).

De Ouderenpartijen (+5) en de Partij voor de Dieren (+5).

‘Een politieke aardverschuiving in de steden’ In veel grote steden verloor het zittende college de meerderheid. Er staan ons zeer moeizame collegeonderhandelingen te wachten, voorspelt kennisinstituut Nicis. En dat terwijl er aanzienlijk minder middelen zullen zijn, en de uitdagingen groter worden.

‘H

et verlies van de PvdA, CDA en de SP en de winst van de VVD, D66 en PVV leiden tot een politieke aardverschuiving in de 36 grootste steden van Nederland. De verwachting is dat de meeste steden moeizame collegeonderhandelingen te wachten staan. Deze verkiezingen zullen leiden tot een ander stedenbeleid’, aldus Dave van Ooijen, hoofd van het Kenniscentrum van Nicis Institute, het kennisinstituut van de grote steden. Nicis Institute heeft een notitie uitgebracht waarin de gevolgen van de verkiezingsuitslag voor het grote stedenbeleid in kaart is gebracht.

Nieuwe coalities Met de uitslag van de verkiezingen in de hand moeten er nieuwe coalities gevormd worden in de stadsbesturen.

Die besturen zullen met name in de grote steden flink veranderen. In 21 van de 36 grote steden verloor het zittende college haar meerderheid.

Het aantal grote steden waarin de PvdA de grootste partij is, nam af van 32 naar 18 steden. In de steden Amersfoort, Breda, Den Bosch, Venlo en Zoetermeer werd de VVD de 12

grootste, terwijl in de steden Apeldoorn, Helmond, Hengelo en Maastricht de leidende positie moest worden overgedragen aan het CDA. In Nijmegen en Utrecht moest de dominante positie aan GroenLinks worden overgedragen, en in Haarlem en Leiden aan D66, terwijl in Almere de PVV de grootste partij is geworden.

In Den Haag, Rotterdam en Amsterdam is PvdA nog de grootste, maar moeten er wel extra coalitiegenoten gezocht worden.

Breuk met begroting Veel gemeentelijk beleid zal pas tijdens de collegeonderhandelingen vorm krijgen. Ingrijpende bezuinigingen, de veiligheid van de burger, versterking van de stedelijke economie en fundamentele aanpassing van het sociale beleid zijn volgens het Nicis de speerpunten van het nieuwe beleid in de steden.

Bezuinigingen die moeten worden doorgevoerd, zullen volgens de organisatie hoe dan ook een breuk met de huidige begroting opleveren. Verwacht wordt dat de meeste colleges in eerste instantie gaan bezuinigen

op het eigen ambtenarenapparaat.

Door de overheveling van landelijke taken naar het lokale bestuur zijn de budgetten de afgelopen jaren geleidelijk gegroeid, maar daar zal uiterlijk in 2011 een einde aan komen.

Op dit moment hebben de meeste gemeenten een sluitende begroting, maar dat is alleen met het nodige kunst- en vliegwerk gelukt. En de meerjarenbegrotingen tot 2013 zijn vrijwel nergens sluitend gemaakt, ook omdat nog onduidelijk is hoeveel geld de regering beschikbaar zal stellen aan de grote steden.

Een van de grootste struikelpunten bij het vormen van een coalitie wordt de lokale lastenverhoging om de lagere rijksbijdrage voor de steden te compenseren. Dave van Ooijen van Nicis: “VVD en CDA sluiten deze mogelijkheid vrijwel uit, terwijl D66 op dit terrein een middenpositie in zal nemen.”

Op www.nicis.nl kunt u de notitie ‘Politieke aardverschuiving in grote steden. Analyse en duiding van de gemeenteraadsverkiezingen van 3 maart 2010 voor het steden- en wijkenbeleid.’ downloaden.

Verkiezingen

StemAlert voor de wijkaanpak Wat willen de politieke partijen met de wijkaanpak? Wie gaat waar bezuinigen?

Wat zijn de standpunten over bewonersbudgetten, bewonersparticipatie en de rol van woningcorporaties? Om dat helder te krijgen ontwikkelt het LSA de StemAlert Wijkaanpak.

D

e lokale verkiezingen brachten, met name in de grote steden, een politieke aardverschuiving teweeg.

Of dit ook bij de landelijke verkiezingen het geval zal zijn en wat dit betekent voor iedereen die zich inspant om de eigen wijk leefbaar te maken, is onduidelijk.

Bij de start van het programmaministerie Wonen, Wijken en Integratie werd afgesproken om 40 wijken tien jaar lang extra aandacht te geven. Ook andere steden en wijken zijn niet vergeten en krijgen extra aandacht. Maar nu moet er bezuinigd worden. Er moeten ingrijpende keuzes worden gemaakt.

Ambtelijke werkgroepen zijn druk bezig om voorstellen te doen voor bezuinigingsmaatregelen. Ook op het onderwerp wijkaanpak.

De verkiezingen zijn een goede gelegenheid om u als actieve bewoner een stem te geven in de wijze waarop het wijkenbeleid de komende jaren doorgezet moet worden.

Stemwijzer door bewoners Om goed zicht te krijgen op de standpunten van de politieke partijen, ontwikkelt het LSA de StemAlert Wijkaanpak: een stemwijzer gericht op de wijkaanpak. In samenspraak met het LSA Bewonersplatform worden in de vorm van stellingen thema’s, concrete onderwerpen en keuzes voorgelegd aan de woordvoerders van de Tweede Kamerfractie voor de commissie Wonen, Wijken & Integratie. Op dit moment heeft het merendeel van de politieke partijen toegezegd mee te zullen werken. We vragen ze onder meer naar hun standpunten over bewonersbudgetten, uitbreiding van het wijkenbeleid, de rol van woningbouwcorporaties en bewonersparticipatie in sloopplannen. Het is een aanvulling op de bestaande stemwijzers, zoals die van het Instituut voor Publiek en Politiek (IPP). En in tegenstelling tot de stemwijzer van het IPP worden hier de stellingen door de kiezer, in dit geval actieve bewoners, opgesteld.

Wat vindt u belangrijk?

We ontwikkelen de StemAlert samen met bewoners. Uw inbreng is erg welkom. Welke onderwerpen zijn voor u belangrijk en mogen niet ontbreken in de StemAlert Wijkaanpak?

Geef ze door aan het secretariaat van het LSA: Thijs@lsabewoners.nl of 030 231 75 11.

Eind april StemAlert is een initiatief van LSAplatformlid Ruud Sikking die voor de gemeenteraadsverkiezingen een buurtstemwijzer ontwikkelde voor zijn buurt in Den Bosch. Het LSA mag zijn website en software gebruiken om deze StemAlert Wijkaanpak te maken.

Eind april is StemAlert gebruiksklaar om u te voorzien van een stem­

advies. Ook kunt u er een toelichting lezen op de stellingen en vindt u doorverwijzingen naar verschillende verkiezingsprogramma’s. Zo krijgt u een overzichtelijk beeld van de standpunten van alle partijen op het brede terrein van de wijkaanpak.

Hou de site van het LSA in de gaten voor de ontwikkelingen van de StemAlert: www.lsabewoners.nl.

13

Regionale praktijkdag

Buurten in de regio Schiedam Het wijkactieplan van Nieuwland heeft als titel ‘Een aandachtswijk op de goede weg’. Maar zijn ze ook op de goede weg? Wat is de balans van 2,5 jaar wijkaanpak? Verslag van een LSA regionale praktijkdag.

H

et LSA organiseert regionale praktijkdagen door het hele land. Buurten in de regio heet deze reeks bij­ eenkomsten. Het zijn dagen waarop bewoners en professionals ervaringen en kennis uitwisselen. Op zaterdag 27 februari was de wijk Nieuwland in Schiedam aan de beurt. In samenwerking met Wijk- en Bewonersvereniging Wonen en Leven Nieuwland organiseerden we een bijeenkomst waarop we bekeken en bespraken hoe de wijk ervoor staat.

Voordat we diep in de problematiek en de oplossingen van de wijk duiken, krijgen we een beeldend lesje geschiedenis. Buurtbewoner, historicus en dagvoorzitter Han van der Horst vertelt hoe het was om in Nieuwland te wonen in de jaren ’50. De flats waren toen nieuw en in elke flat woonden mensen van een andere klasse. Zo was er een flat voor de ‘kantoorheren’, een flat voor de handwerkers en één voor de werfarbeiders. Niet iedereen kon zomaar in de flats komen wonen. Eerst kwam er een sociaal werker langs en die bepaalde of de ‘moeder wel schoon genoeg was’. Alleen gezinnen met schone moeders waren welkom! In de nieuwbouwflats waren de huren zo hoog dat de wijk als snel de bijnaam ‘hongerput’ kreeg.

Afvoerputje van de regio Nu we iets weten over de beginfase van de wijk gaat de regionale praktijkdag naar het heden. De wijk staat bekend als het afvoerputje van de regio. Een wijk met een verouderd eenzijdig woningaanbod, veel criminaliteit en armoede. Kortom een wijk waar mensen niet willen blijven wonen. Maar de vraag is, is die reputatie achterhaald? Gaat het beter met de wijk?

Ja, zegt Adriaan van der Linden van de gemeente Schiedam. De doelstellingen in het wijkactieplan zijn voornamelijk gericht op het verbeteren van de leefbaarheid in de wijk. De resultaten op dit gebied zijn zichtbaar. Zo zijn er veel delen van de wijk opgeknapt. Op het gebied van Leren en Werken gaat het ook goed, betoogt hij. Er is een groei van het aantal ondernemers in de wijk. De werkgelegenheid is redelijk stabiel. Er worden gemiddeld 43 doorstroombanen per jaar gecreëerd, vooral binnen de wijk. Er is flink ingezet op het verminderen van het aantal uitvallers op scholen en het realiseren van stageplekken in de wijk. Ook is het wijkgericht inburgeren van start gegaan met de Taalbazaar. Een bazaar waar allerlei organisaties die taalcursussen aanbieden, zich kunnen presenteren.

Op het gebied van de verouderde en eenzijdige woningvoorraad en de handhaving van regels is nog wel een slag te slaan, zegt Jeffrey Davidsz van Woonplus Schiedam.

Wel vertelt hij dat er flink is ingezet om de doorstroom naar andere wijken te verminderen en de leefbaarheid te verbeteren. Het is een van de problemen, dat mensen vertrekken zodra ze een beter inkomen krijgen. Om dit tegen te gaan is Nieuwland onderverdeeld in 21 buurtjes.

Voor elke van deze buurtjes is een andere aanpak ontwikkeld. Onder meer door de inzet van interventieteams is geprobeerd om van Nieuwland een normale leefbare wijk te maken.

14

Bewoners en politici in debat Na deze informatie, gaan de deelnemers de wijk in. Een wijkwandeling is een vast onderdeel van een regionale dag. Tijdens de wijkwandeling geven bewoners en professionals tekst en uitleg. Bij terugkomst staat er een discussie op het programma. De zaal gaat in debat met Maarten Groene, wethouder voor PvdA, Pauline Geurtsen - Roelfzema, raadslid voor VVD en Wim Meijboom, raadslid voor CDA. Er wordt gesproken over de leerwerktrajecten, zijn ze geldverslindend? Moeten jongeren niet gewoon hard aangepakt worden? Er volgt een levendig gesprek over verantwoordelijkheid, politieinzet, repressie en perspectief. Nog levendiger wordt de discussie bij de stelling: focussen op één aandachtswijk is asociaal. Schiedam kent maar één Vogelaarwijk, namelijk de wijk Nieuwland waar we vandaag te gast zijn.

Volgens veel bewoners en het stedelijk bewonersoverleg is dat niet terecht. Er zijn wijken die er slechter aan toe zijn, maar waar minder mogelijk is door het ontbreken

Focussen op één aandachtswijk is asociaal van geld en middelen. Schiedam-Oost wordt genoemd als wijk waar met name de huisvesting erg slecht is. Bewoners uit Schiedam-Oost gunnen Nieuwland van harte de aandacht, maar gezien de recente leefbaarheidcijfers en de staat van de woningen, vinden ze dat hun wijk ook aan de beurt is.

Waterbedeffect Bewoners uit andere steden herkennen deze problematiek. In Gaasperdam in Amsterdam Zuidoost merken ze dat door de eenzijdige aandacht voor de EGK-buurt er een waterbedeffect plaatsvindt. Ook Leiden ziet dat gemeenten graag rijksgeld willen binnenhalen, ook als ze hiervoor alle aandacht aan één wijk moeten geven.

Dit is in Leiden-Noord gebeurd.

Deze problemen worden door de aanwezige politici wel erkend, maar ze vinden ook dat recht moet worden gedaan aan de problemen en met name de inspanningen van bewoners die in deze wijken worden gepleegd om de wijk er bovenop te krijgen.

Dat de bewoners van Nieuwland zich hier vol voor inzetten, is op deze dag duidelijk geworden. Dat de wijk op de goede weg is, lijkt ook te kloppen, maar het is nog wel een lange weg.

Deelnemen Wilt u ook een keer in een andere wijk kijken? En het werk van een (andere) bewonersorganisatie zien? U bent van harte welkom om een regionale bijeenkomst deel te nemen.

Kijk op www.lsabewoners.nl/bijeenkomsten/regionalepraktijkdagen voor data en onderwerpen of bel met ons secretariaat: 030 231 75 11.

Interview

Eberhard van der Laan over 15 maanden ministerschap

“Ik heb veel in gang gezet, maar bijna niks af kunnen maken”

Zo plotseling als zijn ministerschap begon, zo plotseling is het nu ook afgelopen. Hoe kijkt Eberhard van der Laan terug op de afgelopen 15 maanden? Een gesprek met de oud-minister voor Wonen, Wijken en Integratie over de kracht, de zwaktes én de toekomst van de wijkaanpak.

Opvolging

Op 14 november 2008 zegde de PvdA het vertrouwen in Ella Vogelaar op als minister voor Wonen, Wijken en Integratie. De volgende dag werd Eberhard van der Laan benoemd tot minister. Bewoners waren boos en teleurgesteld, zij vonden dat ze een bondgenoot hadden verloren.

Niet bepaald een makkelijk begin voor u.

“Ik kon het heel goed begrijpen dat ze treurden. Het was natuurlijk oprecht. Vogelaar had veel enthousiasme losgemaakt bij bewoners en toen zij wegging, schiep dat onzekerheid. Ik herinner me een wijkbezoek waar iemand zei: ‘voordat we gaan praten, wil ik eerst weten waarom heeft Bos Vogelaar weggestuurd’. Dat was best een lastige vraag, want dat was niet mijn beslissing geweest en daar ga ik niet over. Maar ik vond het wel goed dat er eerlijk naar gevraagd werd. Dus was mijn antwoord ook open en eerlijk, ik vertelde wat ik wel en wat ik niet wist. Ik heb ook gezegd dat ik vond dat Vo-

gelaar het beleid goed op de rails heeft gezet. Dat heb ik trouwens altijd gezegd. In al die 15 maanden heb ik nooit iets negatiefs gezegd over haar, terwijl het me wel 10 miljoen keer gevraagd is. Maar bewoners waren op resultaat gericht, ze wilden al snel door, en terecht. Er moet gewoon nog heel veel gebeuren. Ik kreeg een faire nieuwe kans.”

Met welke verwachtingen werd u minister?

“Ik had heel weinig verwachtingen, daar was amper tijd voor, ik moest meteen zwemmen. Het was een lastige portefeuille waar veel gedoe in zat. In de portefeuille Wijken ook: de financiering die niet meerjarig zeker was gesteld, de positie van de corporaties en de focus op de 40-wijken. Die focus is heel belangrijk, maar er waren daardoor ook zo’n 100 wijken die niet gekozen waren. Die spanning voelde je heel erg.”

15

Interview Aan het werk in de wijk

En toen was u minister. Wat was het eerste wat er op het gebied van wonen en wijken moest gebeuren, vond u?

“Het draagvlak voor de wijkenaanpak in het kabinet zelf moest verbeteren, dan bedoel ik niet: steun je het, maar werk je er ook actief aan mee. Met het organiseren van die draagkracht binnen het kabinet was ik wel even zoet, maar ik moet zeggen daar ben ik aangenaam getroffen door de bereidwilligheid van collega’s om door te schakelen. Kijk, ik had als duidelijke taak meegekregen om de financiering voor de volgende kabinetsperiode te regelen. Maar dit vond ik de goede volgorde, om eerst op de werkvloer de samenwerking te verdiepen.”

nieuwe ideeën de ruimte laten. Dat vergt een andere aanpak van gemeente, en woningcorporaties. Ze moeten durven loslaten. Bewoners moeten niet gezien worden als een partij die je ‘moet voorlichten’ of ‘moet laten meedenken’. Ze moeten het uitgangspunt zijn. U kent de methode van waaruit het LSA werkt. Kort gezegd uitgaan van de kracht van een wijk: de bestaande ingrediënten in een wijk, van mensen tot gebouwen en instellingen met elkaar verenigen. Zou er niet nog meer gewerkt moeten worden vanuit deze aanpak?

“Dat positieve uitgangspunt zit in de genen van de wijkaanpak. En ik geloof zelfs dat wanneer er aangelopen wordt tegen een tekort aan middelen, dat de huidige generatie die met de wijkaanpak meedoet, zo

“Dat bewoners zoveel meer meedoen, maakt het werk van een wethouder niet makkelijker, maar wel bevredigender.”

Vlak na uw aantreden volgde een reeks van incidenten bij de woningcorporaties. Er werd, ook door bewoners, openlijk getwijfeld aan de integriteit en degelijkheid van corporaties. Het was al snel duidelijk dat u er weinig vertrouwen in had dat woningcorporaties zelf hun incidenten op konden lossen. U intensiveerde het toezicht, en bij enkele corporaties stelde u eigen toezichthouders aan. De sociale huursector is toe aan een ‘cultuuromslag’, schreef u aan de Kamer. Hoeveel vertrouwen heeft u in woningcorporaties en hun vermogen om die omslag te maken?

“Over woningcorporaties had ik al stevige opvattingen. Minder markt en meer maatschappelijke visie. Ik moest door de incidenten bij onder andere Rochdale direct ingrijpen. Dit dwong me ook om heel snel op visieniveau na te denken over de corporaties. Maar daaronder ligt een absoluut geloof in het partnerschap en de kracht van woningcorporaties. Dat geloof is alleen maar sterker geworden de afgelopen tijd. Zij zijn die cultuuromslag werkelijk aan het maken. Als je kijkt naar die schitterende brede scholen die ze bouwen bijvoorbeeld, dat zijn de beste scholen van het hele land in de armste wijken van het land: sociaal-democratischer kun je het niet hebben.”

Al snel na uw aantreden hebt u zich ook ten doel gesteld om het wijkenbeleid te verbreden. Gelooft u wel in de focus op de krachtwijken?

“Je weet: ik heb het liever over aandachtswijken, kracht­ wijken is mij iets te Oost-Duits. Aandachtswijk is mijn favoriete woord. Het stigmatiseert niet, het wekt geen grote verwachtingen op. Maar inderdaad, dat was een van mijn taakjes, om zonder verlies van de focus op de 40, toch meer aandacht te geven aan de andere 100 wijken waar het niet zo goed gaat. Daarbij wil ik de aanpak verbreden naar de krimpregio’s. Ik wilde die wijkenheffing afschaffen, dat speelt hier heel pregnant. Armlastige corporaties in krimpregio’s moeten betalen voor rijkere corporaties in de Randstad. Maar het moet dus niet gebeuren dat de 40-wijken en krimpregio’s tegenover elkaar gaan staan. Het is niet of-of, maar en-en.”

Bewonersparticipatie

Een van de belangrijke peilers van het wijkenbeleid is het bevorderen van bewonersparticipatie. Bewoners en hun 16

de smaak te pakken heeft dat ze zelf met beperktere middelen nog heel veel voor elkaar kunnen krijgen. Er wordt nu echt gedacht vanuit de kracht van bewoners.”

Maar bent u het met het LSA eens, dat er nog meer te halen valt?

“Op ieder onderwerp. Als je de actieve bewoners ziet als deskundigen, dan kun je verder komen. Een mooi verhaal in dat opzicht is dat bewoners in een gemeente te horen hadden gekregen dat een bepaald soort lantaarns te duur zouden zijn. Maar toen zijn ze er zelf achteraan gegaan en vonden zij ze voor de helft goedkoper! Als je zo met elkaar omgaat: als je het ziet als een gezamenlijke zoektocht naar een betere wijk, dan werkt het beter.”

Samenhang creëren door alle partijen te laten samenwerken voor het gedeelde doel, daarvoor moet je durven loslaten. Waarom gebeurt dat loslaten door gemeente en corporaties nog te weinig?

“Ja, dat lukt nog lang niet overal en nog niet genoeg.

Maar ik loop natuurlijk een tijdje mee, en er is echt sprake van een veranderde houding van alle partijen.

Je kunt het hele rijtje partijen langslopen. Allemaal hebben ze een omslag gemaakt. In de tijd dat ik actief was in de stadsvernieuwing in Amsterdam was actievoeren alleen tégen iets opkomen. Nu vragen ze zich af: wat willen we en hoe gaan we dat bereiken?

Die veranderde instelling is er mede de oorzaak van dat wethouders en woningcorporaties vaak ook een andere houding hebben. Zij vragen zich af: hoe kunnen we bewoners centraal stellen? En wat zijn hun problemen in plaats van: wat zijn onze beleidsmatige doelen? De samenwerking tussen bewoners, wethouders en corporaties is zeker beter dan dat hij was. En niet iedereen is er helemaal. Maar het groeit zeker. De wijkaanpak levert zelfvertrouwen op bij iedereen. Ook bij wethouders en ambtenaren. Dat bewoners zoveel meer meedoen, maakt het werk van een wethouder niet makkelijker, maar wel bevredigender. Het werkt, deze aanpak werkt.”

Dus u ziet voldoende inzet van alle partijen?

“Ja absoluut!”

Interview

LSA

Wat vindt u van het LSA? “Het LSA zit ook in die flow, van positief kijken naar dingen. Ik heb ontzettend leuke bijeenkomsten meegemaakt van het LSA. Bijeenkomsten die de inspiratie verbeelden die er is, de beweging dat we duidelijk omhoog gaan. Ik vind het vouchersysteem dat het LSA heeft ontwikkeld, een erg goed idee. Dat steun ik van harte. Je moet met branchevertegenwoordigers altijd een beetje uitkijken, is mijn ervaring in Den Haag.

Want die moeten zich altijd waarmaken, dan gaan sommige clubs gekke dingen doen. Dan heb je op de werkvloer heel goed contact, kom je aan bij de brancheorganisatie en wordt er op een boze toon van alles geëist. Maar daar lijdt het LSA niet onder, het zit dicht bij zijn achterban. Dat is wel een compliment dat ik wil maken. Het LSA heeft duidelijk de belangen van de bewoners in de wijk in het oog. Op de bijeenkomsten bij het LSA, zie ik dezelfde mensen die ik op de wijkbezoeken tegenkom. Dat geeft veel comfort, over en weer.”

Even terugkomend op de vouchers, wat gaat daar nu mee gebeuren?

“Natuurlijk moeten die blijven! Evelien Tonkens heeft in haar onderzoek duidelijk vastgesteld dat je meer bereik hebt met dit systeem. Je bereikt die mensen die niet naar vergaderingen komen, maar wel ideeën hebben. Het is ook een mooi symbool, de wijkaanpak is van en voor bewoners: helemaal goed. Het was overigens ook de bedoeling dat alle steden nu mee gingen doen hè? Ik heb daar wat zachte druk op uitgeoefend en het is ook door diverse gemeenten toegezegd. Ze moeten het nu toepassen of uitleggen waarom hun eigen systematiek beter is.”

Problemen en zwaktes van wijkenbeleid

U bent heel enthousiast over de wijkaanpak, dat is duidelijk. Er ziet een enorme omslag in de samenwerking en meer aandacht voor belangen en ideeën van bewoners.

U heeft het in uw tijd als minister niet veel gehad over de problemen van het wijkbeleid. Wat zijn de grootste zwaktes van het wijkbeleid?

“Het verschil tussen de 40 wijken en die andere 100 is te dik aangezet door die 100 wijken ‘preventiewijken’ te noemen, dat was echt niet slim. Focus is goed, maar je moet geen wijken in een andere positie drukken dan dat ze feitelijk zitten. Dat geeft weerstand. Ik ben er blij om dat het me gelukt is om te praten over volhouden en verbreden. Een andere kwetsbaarheid van de wijkenaanpak was destijds dat het in al het enthousiasme een kerstboom werd die steeds verder werd opgetuigd. Daardoor verlies je op een gegeven moment focus. Je moet uitkijken dat het niet een projectencarrousel of een projectenindustrie wordt. Je moet wel duidelijk weten waar het om te doen is en mensen moeten ook kunnen zien wat de resultaten zijn.”

“Een heel ander probleem is dat er door bewoners vaak geklaagd wordt over de herstructurering en de duur van projecten. Als de realisatie te lang op zich laat wachten raakt de buurt in verval. Dan is renovatie geen cadeau meer voor de huidige bewoners maar voor de volgende generatie. Daar was ik mee bezig, bijvoorbeeld door te werken aan een maximumtermijn voor herstructurering. De basis moet steeds zijn: bouwen voor de buurt en iedereen moet terug kunnen komen. Als je dat zo helder, zo duidelijk stelt dan stel je mensen gerust en krijg je veel draagvlak.”

17

Interview

Maar het is nu nog niet zo!

“Nee, maar ik riep dat altijd, ik vond dat het wel zo moest zijn. Tja, het is een van de zorgen die ik nu heb, we moeten daar echt iets op vinden. We zijn doorgedraaid op dit gebied.”

Toekomst

Heeft u daar nog vertrouwen in, dat de aanpak echt 10 jaar volgehouden wordt?

“Ik ben er niet pessimistisch over, maar wel bezorgd.

Je kent de toestand van de financiën, er moeten dus scherpe keuzes gemaakt worden. Maar het is ook een kwestie van een belofte. Er is de bewoners iets beloofd, dus je moet het volhouden. Je weet dat er enkele politieke partijen zijn die er niks mee van doen willen hebben, maar de meeste wel. Het CDA steunt het.

Ik weet niet of je laatst Nova hebt gezien, dat ik met Klink aan tafel zat. Ik was heel blij met zijn volmondige uitspraak voor de wijkenaanpak. Nu zeggen mensen het ook nog hè? Probeer ze uitspraken te ontlokken voor de verkiezingen. Wat dat betreft is die Stem­ Alert Wijkaanpak van jullie een goed idee [zie pag. 13, redactie].

Laten we de grote politieke partijen afgaan.

“CDA en PvdA zijn gematigde, maar ook sociale partijen. Partijen die dit beleid niet zomaar willen prijsgeven. De ChristenUnie steunt het. En natuurlijk steunt GroenLinks het ook. De SP zit er een beetje lastig in, die vinden dat heel Nederland een aandachtswijk is.

Dat vind ik overdreven. Maar op zich steunen ze alle 18

sociale dingen wel. D66 zal er zelf nooit over beginnen, maar zal het ook niet ter discussie stellen. PVV zegt: geen euro naar de wijk. De VVD heeft het wijkenbeleid ook in zijn tegenbegroting geschrapt. Maar die staan erg onder de druk van de PVV. Wat de PVV betreft heb ik wel gezegd: hoe kan dit nou? Hoe komt het dat ze zo tegen zijn. Die gebetenheid op nieuwe Nederlanders is zo groot. Ze zeggen ook: geen euro naar taalonderwijs en inburgering. Kom op nou, we willen toch dat mensen mee kunnen doen! Hoe kun je tegen zijn? Dat kan alleen als je een heel vreemde agenda hebt. We moeten er niet te lang over praten en zeker niet de mooie wijkenaanpak belasten met dit gedoe, maar het is een van de dingen waar het in de verkiezingen wel over zal gaan. Ik heb het eerder gezegd: misschien maakt het uit eindelijk niet uit of het de PvdA is of een ander, maar kies toch alsjeblieft een partij die echt door wil met de wijkaanpak.”

Gelooft u dat we over acht jaar inderdaad kunnen zeggen dat het prachtwijken zijn geworden? Gelijkgetrokken aan gemiddelde steden?

“Dat is toch een erekwestie? De geschiedenis laat zien dat we het kunnen, ons land staat er behoorlijk goed voor. Met vergelijkingen met het buitenland moet je altijd voorzichtig mee zijn, maar het is aan de andere kant wel goed voor het zelfvertrouwen. In hoeverre zijn wij gesegregeerd en hebben we getto’s? Dan kun je veilig ‘nee’ op antwoorden. Ga kijken in Parijs, waar je wijken hebt waar politie alleen met de ME de wijk in durft. Dat hebben wij absoluut niet. Dat we dat niet

Interview

hebben, dat hebben we bereikt in 100 jaar. Dat rechtvaardigt zelfvertrouwen.”

stap te nemen. Het is echt heel belangrijk dat we die volgende stap kunnen zetten met alle leden in het kabinet. Met die steun kan de financiering voor de toekomst makkelijker worden geregeld. En ik was zo ver, de brief over die financiering lag er bij alle collega’s.”

Er gaat heel wat veranderen voor de grote gemeenten: meer zeggenschap, minder geld. Zijn ze er klaar voor?

“Het wordt een heftige tijd. Het gemeentefonds zal teruglopen, andere inkomsten ook. Corporaties hebben het lastiger. Maar ik ben een optimistisch wezen.

Sommige dingen zijn waarschijnlijk makkelijker te realiseren dan in de tijd dat het economisch heel goed ging. Er komt meer ruimte voor nieuwe creatieve oplossingen waar institutionele belangen minder voorop staan. Het wordt botje bij botje leggen. Scherpere keuzes maken.”

Dus als u zou mogen kiezen wat over een jaar uw beroep is? [De vraag wordt gesteld op 10 maart, vlak voordat Bos aftreedt en Cohen hem opvolgt. redactie] “Dan zeg ik minister van Wonen, Wijken en Integratie. Ik denk het wel. Ik heb een boel dingen iets vooruit gebracht of helpen neerzetten, maar ik heb bijna niks af kunnen maken. Dat is een zeer onaf gevoel en zeer frustrerend.”

Heeft u demissionair minister Eimert van Middelkoop goed kunnen informeren over de stand van zaken? En over de af­ge­ sproken grotere rol van de bewoners tijdens de wijkbezoeken?

“Ik heb een heel kort overdrachtsgesprek gehad. Dus ik heb hem over de wijkbezoeken heel weinig kunnen vertellen. Ik heb hem wel gezegd dat ik bezig was met al die collega’s uit het kabinet te stimuleren om verder te gaan met wat ze doen, maar ook de volgende

Heeft u tot slot nog afscheidswoorden voor de bewoners?

“Dat jullie vooral zo door moeten gaan. Laat ik het zo zeggen: ik had het natuurlijk heel druk in het begin.

En bij de eerste drie wijkbezoeken had ik iets van: poeh, wat een boel tijd kost dit. Heb ik hier wel tijd voor? Maar daarna werden het mijn uitjes waar ik ook het meest van leerde. En wat ik daarvoor moet zeggen is gewoon: dank je wel.”

Nu Eberhard van der Laan is vertrokken, hebben we een demissionaire minister: Eimert van Middelkoop. Wat heeft hij tot nu toe gedaan?

Persoonlijk: Geboorteplaats en -datum: Berkel en Rodenrijs, 14 februari 1949 Woonplaats: Berkel en Rodenrijs Burgerlijke staat : Getrouwd, 1 dochter en 3 zoons Loopbaan: Docent Gereformeerde Sociale Academie te Zwolle, van 1972 tot 1973 Fractiemedewerker GPV, van 1973 tot 14 september 1989 Lid Tweede Kamer, van 1989 tot 2002 Fractievoorzitter GPV, Tweede Kamer, van 2001 tot 2001 Lid Eerste Kamer der Staten-Generaal, van 2003 tot 2007 Minister van Defensie, van 2007 tot 23 februari 2010 Demissionair minister WWI, en Defensie, van 23 februari 2010 tot heden Van Middelkoop: “De wijkaanpak is door mijn voorgangers goed op de rails gezet en de eerste resultaten van een andere manier van werken zijn in de wijken merkbaar. We gaan samen met bewoners en lokale partijen door met het uitvoeren van de akkoorden voor de wijkverbetering.”

19