LSA Bewonersberichten 104

Het vakblad voor bewoners

Bewoners berichten Nog meer tijd voor de wijk?

Wel onder onze voorwaarden!

• Afscheidsinterview topambtenaar Wijken • Week van de Wijkadoptie: bezoeken en debatteren

herfst 2011

104

Web

Colofon LSA Bewonersberichten is een uitgave van het Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken Oudkerkhof 13b 3512 GH Utrecht, 030 2317511 www.lsabewoners.nl Redactie: Henk Cornelissen Pleuni Koopman Thijs van Mierlo Melek Usta Beeld: Erik Kampherbeek (fotograaf) JAMES LOST creative label (beeldmerk) Nico Schonewille (fotograaf) Berend Vonk (cartoon) Vormgeving: Ben Peters, De Hondsdagen Drukwerk: Libertas Bunnik

In dit nummer:

6

“Bewoners worden serieus genomen, dat is de grootste vernieuwing”

Tijd voor je wijk

Afscheidsinterview met Elly van Kooten, de topambtenaar van de wijkaanpak die in vier jaar vier ministers zag vertrekken.

Groen licht voor experimenten met Bewonersbedrijven

10

Minister Donner heeft gezegd dat de door ons voorgestelde experimenten er spoedig moeten komen. Maar komt het geld en de ruimte er ook?

Voor een gratis abonnement op LSA Bewonersberichten mail: lsa@lsabewoners.nl Voor vragen of opmerkingen over LSA Bewonersberichten mail: pleuni@lsabewoners.nl

Column van Henk Cornelissen

Landelijke Bewonersdag: Tijd voor je wijk!

Hij komt er weer aan: op 10 december is er een Landelijke Bewonersdag. De grootste bewonersconferentie van Nederland heet dit keer: Tijd voor je wijk.

16

En verder

3 Opening 12 De Week van de Wijkadoptie 13 Tijd voor geld 14 Bestuurscolumn Melek Usta 15 LSA Nieuws 19 Publicaties

De Landelijke Bewonersdag in Arnhem die het LSA op 10 december organiseert staat in het teken van het Europees jaar van de vrijwilliger. Nu is Europa en vooral de Europese Unie op z’n zachtst gezegd niet het meest populaire thema om aan de orde te stellen omdat Europa ons waarschijnlijk meer gaat kosten dan we ooit gedacht hadden. Maar goed, een aanleiding is het wel om de vrijwilliger centraal te stellen. Voor het LSA gaat het dan om de vrijwilligers die op eigen initiatief in een bewonersorganisatie of een project bezig zijn met het verbeteren van hun eigen wijk en daar vaak veel tijd aan spenderen. In een enquête die we een paar jaar geleden hielden onder de LSA leden werd gevraagd wat volgens hen de kenmerken waren van een ideale wijk. Samengevat kwam het volgens hen vooral neer op het verlengde van de huisje-boompje-beestje -droom: een veilige schone wijk met voldoende voorzieningen, waar de mensen elkaar kennen, respecteren en helpen wanneer nodig. Waar kinderen veilig kunnen spelen en waar je verder je gang kunt gaan. Kortom, je eigen plekje waar je na een lange vakantie verzucht: ‘toch fijn om weer thuis te zijn’.

In aandachtswijken staat die droom van basale behoeften al jaren onder druk en, naast alle vrijwillige inzet, is ook de overheid nadrukkelijk aan het werk om iets van de realisatie van die droom in de statistieken terug te vinden. Ondanks deze gezamenlijke inspanningen onder de noemer wijkaanpak, is dit toch met wisselend succes, zo blijkt uit wetenschappelijke speurtochten en visitaties. De overheid wil het flink wat tandjes minder gaan doen vanwege acuut geldgebrek. Een nadrukkelijk beroep op de eigen verantwoordelijkheid met lovende bewoordingen over de eigen kracht van burgers is nu het centrale thema. Maar ho eens even, waren er tot voor kort niet vele honderden frontline-werkers met een eropafmentaliteit nodig om alle kwetsbare burgers perspectief te bieden? Zou er niet veel nieuwbouw plaatsvinden van vooral koopwoningen om met wat meer draagkrachtigen het tij te keren? Waren er niet extra politieagenten, straatcoaches en jongerenwerkers beloofd om jongerenoverlast te beteugelen?

Het is inderdaad waar dat bewoners als ze de kans krijgen tot veel meer in staat zijn dan het meepraten met professionals, maar dat laatste is wel waar ze al jaren aan gewend zijn. Dus fundamenteel anders: graag, maar het gaat even tijd kosten om in een nieuwe rol te groeien en ook gewoon wat geld. Dus gaan al deze vrijwilligers op de Landelijke Bewonersdag Tijd voor je wijk met elkaar in gesprek over hun rol als vrijwilliger en wat er voor nodig is om meer verantwoordelijkheid te dragen en meer zelf te doen. Het moet uitmonden in een heus manifest van de actieve bewoner. Dit bieden we aan minister Donner en lokale bestuurders aan zodat ze weten wat er nodig is om af en toe een goed gemeend schouderklopje aan de vrijwilliger te kunnen geven.

Henk Cornelissen is directeur van het LSA.

2

LSA Bewoners Berichten / herfst 2011 / nummer 104

Onze website www.lsabewoners.nl staat nooit stil. In deze rubriek houden we u op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen.

• Alle verslagen van de regionale bijeenkomsten zijn mooi vormgegeven en online gezet. Of je er nu wel of niet bij bent geweest, de verslagen zijn erg interessant om door te lezen.

- De Week van de Wijkadoptie (14 tot en met 24 oktober) is digitaal te volgen en terug te lezen op onze site. Wat doet welk Kamerlid in welke wijk?

Blijf op de hoogte via www.lsabewoners.nl

Agenda LSA organiseert veel bijeenkomsten voor actieve bewoners. Dagen om kennis uit te wisselen en te netwerken.

Meer actuele informatie vind je op www.lsabewoners.nl/bijeenkomsten • 14 oktober: De toekomst van de Wijkraad – Buurten in de regio Hengelo, Berflo ES • 14 t/m 24 oktober: De Week van de Wijkadoptie Landelijk • 21 oktober: Week van de wijkadoptie: Het debat Den Haag, Morgenstond • 26 november: LSA Bewoners platformvergadering Utrecht • 10 december: Landelijke Bewonersdag: Tijd voor je wijk Arnhem

LSA Bewoners Berichten / herfst 2011 / nummer 104

3

Opening

Meiden knappen eigen ‘hang out’ op

Oproep

€10.000

Wijknieuws gezocht Wij zijn voor dit blad en voor onze digitale LSA Nieuwsflits altijd op zoek naar nieuws uit de wijken. Stuur tips, verslagen, nieuwtjes, foto’s en interviews naar pleuni@lsabewoners.nl.

gaat de Rabobank in elke Helmondse wijk investeren.

De bank heeft voor alle elf wijken een wijkambassadeur. Deze persoon wordt het eerste aanspreekpunt voor inwoners in de wijk. De ambassadeurs gaan samen met bestaande organen, zoals Vereniging Wijkbeheer, projecten aanwijzen die de wijk ondersteunen.

Voor die projecten heeft Rabobank Helmond dus veel geld beschikbaar gesteld. www.ambassadeurshelmond.nl

Vind je vrijwilliger

Hoe trek je vrijwilligers aan? En hoe zorg je voor de goede begeleiding van je vrijwilligers? Bij de Vrijwilligers Academie kun je een cursus volgen hoe je vrijwilligers moet vinden en binden. De cursus is gratis en via het internet te volgen. Je kunt hem dus doen wanneer het jou uitkomt. Wel zo handig voor actieve bewoners die kampen met een vrijwilligerstekort!

Het e-learningprogramma ‘Vrijwilligers vinden en binden’ is opgesteld voor vrijwilligersorganisaties en leert je de basisbeginselen van vrijwilligersmanagement. www.vrijwilligerswerkacademie.nl

Je buurt verbeteren met je smartphone

Je kunt een kapotte lantaarnpaal nu melden via je telefoontje met de nieuwe app BuitenBeter. Dat is een applicatie waarmee je ergernissen in de openbare ruimte kunt melden. Door middel van een foto en locatiebepaling door GPS is de situatie in een paar simpele stappen mobiel gemeld.

De gemeente Eindhoven had de primeur.

Daar komt nu al meer dan 5% van de meldingen via de app binnen. Vooral jongeren blijken veel meer meldingen te doen nu het met hun smartphone kan. BuitenBeter werkt niet alleen in Eindhoven, maar in heel Nederland.

Iedereen kan melden. Als een gemeente net als Eindhoven, Tilburg, Schiedam en Zeewolde terugkoppeling geeft via BuitenBeter, dan kan de melder ook de status van de melding volgen. De app is gratis te downloaden. www.buitenbeter.nl

Op de Landelijke Bewonersdag 2011 willen we het manifest van de actieve bewoner aanbieden aan minister Donner.

0%

Wat vinden jullie?

Benny Duimel heeft onderzoek gedaan naar de rol van de ontwikkelende aannemers in het belang van particuliere woningbezitters in stedelijke vernieuwingswijken. Met dit onderzoek rondde hij zijn opleiding Master of Urban & Area Development (MUAD) af.

Om dit te kunnen doen, wilde hij ook actieve bewoners uit aandachtswijken ondervragen.

Daar heeft hij de hulp van het LSA bij ingeschakeld. Wij hebben zijn vragenlijst naar 200 bewoners gestuurd. 67 Mensen hebben het ingevuld. De figuren die volgen geven dus inzicht in de meningen van actieve bewoners uit aandachtswijken.

Wil je meer lezen over Benny’s onderzoek?

Kijk dan op: www.muad.nl en zoek op: Tandarts van de wijk.

Op welke wijze bent u betrokken bij de stedelijke vernieuwing in uw wijk?

58%

Ik denk actief mee in het wijkbelang Ik ben bereid om ook diensten te leveren / mij actief in te zetten voor de wijk (vrijwilligerswerk) Ik ga zelf iets aan mijn woning veranderen

42%

Als de waarde van uw woning toeneemt, vergroot dit uw investeringsbereidheid?

Wat is voor u reden om te participeren bij de stedelijke vernieuwing in uw wijk?

9% 58%

Als uw energielasten omlaag gaan bent u dan bereid om meer huur / hypotheeklasten te betalen?

33%

67%

Nee Ja

Verbetering van de eigen woning, ik vind mijn woongenot belangrijk Betrokkenheid bij de wijk, goed contact met de buren is belangrijk Verbetering van de eigen woonomgeving, hoe beter de buurt hoe prettiger wonen

33%

43%

28%

Nee Ja, als ik hierdoor op termijn kosten bespaar Ja, mits de totale maandlasten niet stijgen

28%

“Ambtenaren en burgers leven in verschillende werelden. Ambtenaren hebben een positief beeld van zichzelf en menen dat burgers dat ook van hen hebben.

Dat is echter niet het geval. Het publiek vindt ambtenaren juist niet daadkrachtig en doortastend.

Daardoor denken ambtenaren en burgers ook tegengesteld over de manier waarop de overheid zou moeten bezuinigen.”

Volkskrant.nl op 19-09-2011, naar aanleiding van onderzoek van de Volkskrant, uitgevoerd in de vorm van een representatieve steekproef onder ruim duizend ambtenaren en ‘niet-ambtenaren’ door onderzoeksbureau Motivaction

Kan wél! Nieuws Kan wél! is een succesvol project van het LSA. In elke wijk in Nederland wonen mensen met hart voor ‘hun’ wijk. Zij hebben ideeën, plannen en zelfs dromen voor de wijk. Kan wél! daagt ze uit om dit te realiseren. kijk op www.kanwel.nl

Kan wél! Jong in Almere Kan wél! Jong helpt jongeren die ideeën hebben om hun buurt leuker, veiliger of socialer te maken, om ze uit te voeren.

Met als belangrijkste insteek: de jongere is zélf verantwoordelijk voor het project.

Het gevolg daarvan is dat de jongere vaardigheden leert, drempels overwint, betrokken is en uiteindelijk zélf trots kan zijn op het resultaat.

De gemeente Almere heeft Kan Wél! ingeschakeld in de Staatsliedenwijk, in het kader van de aanpak 40+ wijken.

Sinds februari 2011 is Kan Wél! Jong in de buurt aan het werk. De buurtcoach is Elisabeth Dijkhof. Samen met haar hebben meerdere jongeren succesvolle projecten verwezenlijkt. Allemaal activiteiten die de betrokkenheid van jongeren bij hun buurt bevorderen en laten zien dat ze actief, positief en creatief zijn.

De eerste evaluatie van het project is net geweest en de resultaten zijn goed.

Vooral de jongere jongeren weten de buurtcoach goed te vinden (zie bijvoorbeeld het nieuwtje hieronder). Nu gaat Elisabeth ook flink inzetten op de oudere tieners en begintwintigers!

Saai hier

“Er is hier niets te doen!” “We vinden de wijk saai!” Zomaar wat kreten van Olachi, Mirella en Michelle uit de Staatsliedenwijk in Almere. Om wat aan de saaiheid te doen hebben ze in de zomervakantie een spelletjesdag georganiseerd voor kinderen van 6 tot 13 uit de Staatsliedenwijk. De enthousiaste kinderen van verschillende basisscholen vlakbij de wijk, zijn zelf met het idee voor de dag gekomen en hebben dit met ondersteuning van de buurtcoach opgezet. Ze wilden de kinderen van de wijk bij elkaar brengen en zo tijdens sporten en spelletjes elkaar leren kennen én plezier hebben. Nou, dat is dik gelukt.

Het werd een lekker feest, met spelletjes en veel suikerspinnen!

Vette filmpies

Een workshop van Rappers uit the hood, een hevige discussie in een bejaardenhuis, een mountainbikewedstrijd in het bos. Met Kan wél gebeuren er bijzondere dingen.

Soms wordt dat gefilmd. Die filmpjes hebben we nu bij elkaar gezet op een You Tubekanaal. Kom eens kijken, het is echt leuk! www.youtube.com/user/kanwel02

Meidenclub groeit!

De meidenclub die begin van de zomer in Delft Buitenhof is geopend genaamd ‘The Girls hangout’ (in samenwerking met welzijnsorganisatie BWD) loopt inmiddels hartstikke goed. De meiden hebben zelf een activiteitenprogramma gemaakt, waardoor ze dus precies doen wat ze zélf leuk vinden om te doen. Resultaat: iedere week een groep enthousiaste, blije en actieve meiden die groter en groter wordt!

Bron: Onderzoek: Tandarts van de wijk, van B. Duimel

4

LSA Bewoners Berichten / herfst 2011 / nummer 104

LSA Bewoners Berichten / herfst 2011 / nummer 104

5

Interview Sinds 2007 bestaat de wijkaanpak. In die jaren zijn bewindslieden gekomen en gegaan. Een van de constante factoren in het beleid was Elly van Kooten als hoogste ambtenaar. Nu ook zij als directeur Wijken afscheid neemt, kijken we met haar terug op de turbulente jonge jaren van de wijkaanpak. “Ik had met mijzelf afgesproken: ik kan pas weg als ik zeker weet dat het kabinet ermee doorgaat.”

Elly van kooten

‘Bewoners worden serieus genomen, dat is de grootste vernieuwing’

In 2007 begint Elly van Kooten als directeur Wijken van de directie Wijken van het ministerie van VROM. Er is een nieuw coalitieakkoord met daarin tien programmapunten, één daarvan is de wijkaanpak. Ella Vogelaar is de minister en ze zit vol met energie om onze slechtst presterende wijken er flink bovenop te helpen. Elly van Kooten is erop gebrand een van de 10 programma’s van de overheid te gaan trekken. “Ik kende Ella Vogelaar al en zij wist wat ik voor elkaar had gekregen bij de Taskforce Jeugdwerkloosheid en wilde mij graag hetzelfde laten doen voor de wijkaanpak. Mensen verbinden, partijen met elkaar verbinden. Rijksoverheid in combinatie met partners dingen voor elkaar laten boksen. Ik heb al snel geleerd dat je het niet alleen kunt doen. Je moet mensen om je heen hebben en enthousiasmeren. Dat is ook een van mijn krachten: enthousiasmeren en mensen met elkaar verbinden.”

Veel scepsis en weinig geld En zo begonnen ze samen aan een schier onmogelijke taak. Prachtwijken maken van de 40 slechtste wijken van Nederland. In het begin was er veel scepsis en weinig geld. De ambities van Ella Vogelaar waren torenhoog. In tien jaar van Krachtwijk naar Prachtwijk. Stond je daar meteen achter?

“Volgens mij is het woord prachtwijk een tekst van Wouter Bos, dat was een term in het regeerakkoord.

Ella Vogelaar sprak al snel met bewoners en die zeiden: het gaat er niet om dat het er prachtig uitziet. Maar het gaat erom dat de kracht in de wijken terug komt, mensen in hun kracht zetten. Daarom werden het krachtwijken.

Maar ja, ik geloof er heel erg in dat je dingen kunt veranderen. Dat je met gezamenlijke inspanning die wijken heel veel verder kunt brengen.”

Maar gelijktrekken met het gemiddelde niveau van de stad? “Nou, toegroeien naar het gemiddelde van de stad. We hebben destijds aan gemeenten gevraagd: wat is jullie ambitie? Wat denken jullie te bereiken in de wijken? De wijkactieplannen (WAP) zijn gemaakt door gemeenten, corporaties, bewoners en andere lokale

6

LSA Bewoners Berichten / herfst 2011 / nummer 104

partners. Zij geloofden erin. En volgens mij is die ambitie er nog steeds. Bij wethouders bijvoorbeeld. En ook minister Piet Hein Donner heeft gezegd dat hij het tien jaar wil volhouden. Maar het gaat nu wel anders. We hebben met zijn allen minder geld. En we hebben geleerd dat we moeten focussen, onder meer door het rapport van de visitatiecommissie. Sommige projecten moeten stoppen omdat ze niet werken.”

Onverwacht Alle vier ministers die de wijkaanpak hebben gedragen, hebben zich gecommitteerd aan de wijkaanpak, en aan tien jaar volhouden. En elke minister gaf daarbij zijn eigen intonatie en nuances. Ella Vogelaar was de natuurlijk de bedenker en de enthousiasmator van het beleid. Hoe was het toen zij wegging?

“Dat was een drama voor al onze mensen, het kwam heel onverwacht. Zij had het vertrouwen van bewoners.

Ella Vogelaar heeft van de 300 miljoen die voor de wijkaanpak werd uitgetrokken, 90 miljoen voor bewoners opzij gelegd, mede door actie van het LSA voor de vouchers [Een systeem dat het LSA heeft bedacht waar bewoners zeggenschap krijgen over de keuze, financiering en uitvoering van hun initiatief. Red.]. Dat geld was puur voor bewonersinitiatieven. Ik weet nog goed dat ik dacht: wow, 90 miljoen euro, kunnen bewoners dat wel opmaken? Maar Ella Vogelaar was zeker van haar zaak. Ze vond het belangrijk om op die manier de kracht van de bewoners te versterken. Dat heeft zijn vruchten afgeworpen. In die vier jaar vind ik dat ook de grootste vernieuwing. Dat bewoners niet alleen mogen meepraten maar ook verantwoordelijkheid kunnen dragen en serieus worden genomen. Dat is natuurlijk niet alleen haar verdienste, dat is doorgezet: dat is wat we met zijn allen voor elkaar hebben gekregen, en een deel van de credits kan het LSA ook op zich nemen, jullie blijven flink op onze huid zitten. Nu is het de volgende stap: hoe kunnen we het verder uitbouwen?”

Einddoel Elly van Kooten gelooft in de verantwoordelijkheid van bewoners. Ze zegt bijvoorbeeld in juni dit jaar in een interview met Nicis Institute: “We moeten het de bewoners nog veel meer voor het zeggen geven. We hebben te lang in grote instituties gewerkt, zonder te weten wat bewoners bezighield.” Maar wat is het einddoel volgens haar. Is dat een wijkaanpak waar zoveel mogelijk vanuit de bewoners wordt gedacht, of door bewoners wordt beslist? Is het wellicht een bewonersbedrijf waar bewoLSA Bewoners Berichten / herfst 2011 / nummer 104

7

“Wat ik zie is dat er veel meer bestuurders met bewoners in gesprek gaan om te bepalen welke bezuinigingen gemaakt moeten worden. Wat is essentieel? Dat gesprek Elly van Kooten en Ella Vogelaar tijdens uitreiking Kwaliteitskaart is ontzettend hard nodig. Samen bepalen: wat hebben we nodig en dan: wat kan iedereen zelf en waar gebruiken we de middelen van de gemeenten voor? Doen bestuurders dat niet en bedenken ze zelf wat er bezuinigd moet worden, dan kunnen die bezuinigingen hard op het dak van de mensen vallen en dat kan demotiverend werken.

Zeker in deze tijd als er snel, snel bezuinigd moet worden en er beslissingen worden genomen vanuit het gemeentehuis zonder inspraak, kan ik me voorstellen dat dat weerstand oplevert. Maar er zijn ook hele goede voorbeelden, kijk bijvoorbeeld naar Peel en Maas [waar de gemeente verregaande zelfsturing stimuleert. Red.].” ”Waarom zijn we er nog niet? Lange stilte. “Die relatie tussen burger, overheid en politiek is niet altijd goed en zeker in de tijd van snelle bezuinigingen worden partners verners de professionals in de wijk aansturen, zoals het LSA geten. De visitatiecommissie onder leiding van Deetman zegt ook: als je hier niet aan blijft trekken, dan constateer nastreeft (zie ook pag. 10 en 11)? je over vier jaar weer hetzelfde. Dan is er niets veranderd, “De ideale situatie zou voor mij zijn als er op wijk- en op en hebben bewoners niet meer zeggenschap dan nu.” buurtniveau gewoon goed gesproken wordt tussen alle partners en dus ook met bewoners. Hoe gaan we met Paradigmashift elkaar dingen beter organiseren? Maar dat moet op Hoe kan dan nou? Alles wijst erop dat dit de goede aanlokaal niveau bepaald worden, dat kan niet vanuit het pak is. De resultaten zijn bemoedigend en toch moet je rijk. En bewonersbedrijven? Nou, ik vind het een prima eraan blijven trekken omdat anders alles weer terug naar experiment, maar het is geen zaligmakend concept. Het het oude gaat. “Omdat het vraagt om een paradigmashift. is niet zo dat het feit dat dingen door bewoners worden Het is moeilijk om aan een organisatie te vragen om de eigedaan, per definitie betekent dat ze goed zijn. Niet iedere bewoner wil in het bestuur gaan zitten. En niet elk gen taken aan burgers over te laten. Mensen hebben toch het idee dat zij hun taak het beste kunnen uitvoeren, al bestuur kan volledig gerund worden door welwillende is het alleen maar omdat ze het al zo lang doen. Daarom mensen. Je hebt vaak professionals nodig. Vroeger, in de jaren 70, zaten in woningcorporaties en in welzijnsor- heb je in een gemeente goede wethouders nodig die daaraan gaan trekken. En bij de voorbeeldgemeentes zie ganisaties veel meer burgers in het bestuur, we zijn het gaan professionaliseren omdat het niet overal goed ging. je ook dat dat gebeurt, bijvoorbeeld in Enschede. Daar zijn ze ook al 10 jaar geleden begonnen met een wijkgeEn nu zijn alle instanties helemaal in handen gekomen richte aanpak. Het is echt een zaak van lange adem.” van professionals waar we met zijn allen op mopperen, en moeten we weer zorgen dat bewoners echt zeggenZelf heeft ze een behoorlijk lange adem. Vier jaar heeft schap kunnen krijgen.” ze haar functie uitgevoerd. En daarin heeft ze enorm veel bewoners ontmoet. Ze beleefde veel plezier aan Energie en vertrouwen Uit het visitatierapport blijkt dat gemeenten en corporaties de wijkbezoeken. Maar niet alleen dat, ze vindt ze ook meer zeggenschap willen geven aan bewoners. En minis- essentieel. Ze drong bij elke minister opnieuw aan op het belang van deze bezoeken. “Eberhard van der Laan ter Donner zegt ook dat bewoners een grotere rol mogen [opvolger van Ella Vogelaar. Red.] had in het begin het en moeten oppakken. Maar intussen valt het geld weg. idee dat hij aan het spijbelen was als hij op wijkbezoek Hebben mensen nu nog diezelfde spirit als ooit, toen de ging. Maar het feit dat je in de wijken komt, geeft vertrouwijkaanpak begon? Wordt die spirit niet minder nu overal wen aan bewoners. En door de wijkbezoeken zie je wat zo hard bezuinigd wordt. Bijvoorbeeld in Den Haag waar de wijkaanpak is, dan zie je de mensen en de projecten tien buurthuizen sluiten? Houden bewoners dan nog die waar het om gaat en voel je ook wat je kunt betekenen energie en het vertrouwen in hun partners? als minister. Eberhard van der Laan was al snel overtuigd van het belang van de bezoeken, en enthousiast wat door mensen werd bereikt. Hij wilde nog veel meer uit de wijkbezoeken halen. Daarom heeft hij van de bezoeken YouTube-filmpjes laten maken. Hij wilde laten zien wat er voor mooie dingen gebeuren in de wijk. We waren daarmee lekker op dreef, toen viel het kabinet…”

‘Voor zo’n project als dit, is vier ministers in vier jaar veel”

Zware wissel Voor de topambtenaar moet dat ontzettend zwaar zijn.

Dat er steeds weer een nieuwe minister komt. De 8

LSA Bewoners Berichten / herfst 2011 / nummer 104

“Een luis in de pels, dat is heel goed in dit soort projecmaterie is nieuw voor diegene, je moet iemand weer enthousiast maken voor hetgeen waar jij in gelooft, zeker ten. Jullie waren een uitstekende bondgenoot en die heb je ook nodig. Jullie hadden natuurlijk ook veel ervaring bij bewindslieden die van een andere politieke partij komen. Trok dat een zware wissel op je? “Voor zo’n project met het opzetten van projecten waarin bewoners de verantwoordelijkheid namen, zoals Kan wél! [een als dit, is vier ministers in vier jaar veel. En ik voelde me bewonersactiveringsproject van het LSA. Red.]. Maar daardoor wel extra verantwoordelijk. Vooral dat die 10 oh, met die kwaliteitskaart… Toen moest ik met jullie jaar volgemaakt zou worden. Ik wist: ik kan pas weg als wel de strijd aan. Het was ook de tijd dat we enorm ik zeker weet dat het volgende kabinet ermee doorgaat. onder vuur lagen, als ik ’s ochtends de krant pakte, was Het is natuurlijk zo mijn project en zelfs een beetje mijn ik angstig: oh god wat staat er nu weer voor onzin in. kindje geworden, dat kon ik niet achterlaten zonder de En bij de kwaliteitskaart dacht ik: hiermee vallen jullie zekerheid dat het verankerd was in het regeringsbeleid, een minister af die ontzettend hard haar best doet voor dan zou ik mijzelf ook mislukt voelen.” de bewoners. Het was wel een goed signaal voor de wethouders, maar de pers legt het anders uit. Toen ben De wijkaanpak gaat door. Dat is waar, maar Rijksgeld ik stevig tegen jullie in gegaan en hebben we even een is er niet meer. Denk je dat mensen toch het gevoel zware tijd gehad samen. Ik vind het achteraf wel mooi hebben dat de belofte van 10 jaar wijkaanpak wordt gespeeld van jullie. Wij zaten als ministerie bovenop het waargemaakt? “Dat ligt heel erg aan hoe je het bekijkt. onderzoek, alle woorden te vergelijken en onder de loep Kijk: gemeenten en corporaties gaan allemaal door, wel in iets andere vorm. Maar ik merk aan alle kanten dat de te nemen en ondertussen hadden jullie zo’n mooie kaart met rapportcijfers klaarliggen en dat was ons natuurlijk wijkgerichte aanpak geland is. Er wordt op wijkniveau niet verteld, haha. Maar we hebben ook veel fantastisch met iedereen overlegd en vervolgafspraken gemaakt. samengewerkt. We hebben bijvoorbeeld samen de Ook het Rijk blijft steun bieden aan de aanpak in de 40 wijken. De wijkaanpak gaat door, en er zijn nog heel veel modelverordening gemaakt voor de vouchers. En ik denk wat dat betreft dat er weer een tijd aanbreekt van intenmensen enthousiast, bewoners en bestuurders.” sief samenwerken tussen jullie en het ministerie, nu met Maar was het een teleurstelling dat er grote bezuide Bewonersbedrijven. Piet Hein Donner heeft gezegd nigingen kwamen, dat het geld onder de wijkaanpak dat hij er mee door wil.” grotendeels wegviel? “Er is niet bezuinigd, er is geen extra Rijksgeld. Dat is iets anders. En in die tijd, na de Functieruil verkiezingen, vreesden wij het ergste. Wij hielden er rekening mee dat de hele wijkaanpak gestopt kon worden. Eind juni kwam de Algemene Bestuurdienst van het ministerie met het volgende bericht: ‘De directeuren Wat dat aangaat zijn we heel blij dat Piet Hein Donner Elly van Kooten en Inge Vossenaar ruilen van ministerie. doorgaat.”

Inge Vossenaar wordt per 1 september 2011 directeur Wijken bij DGWWI van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De huidige directeur Wijken, Elly van Kooten, wordt per dezelfde datum benoemd tot directeur Maatschappelijke Ondersteuning bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.’

‘Destijds dacht ik: hiermee vallen jullie een minister af die ontzettend haar best doet voor bewoners’

Bondgenoot en luis In de vier jaar dat Elly directeur Wijken was, heeft ze ook veel te maken gehad met het LSA. Binnen het gesprek prijst ze ons als een van de partijen die zich goed als bondgenoot en als luis in de pels heeft opgesteld. In een artikel dat ze zelf schreef over de afgelopen jaren beschrijft ze ook dat het soms wel flink lastig kan zijn om je eigen luis in de pels te financieren. Ze doelt dan op de eerste Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie die het LSA uitbracht in 2008. Het LSA had subsidie gekregen van het ministerie om onderzoek te doen naar de mate waarin gemeenten bewoners lieten participeren in het maken van de wijkactieplannen, de afspraken die aan de basis staan van de wijkaanpak in elke wijk. De resultaten waren bedroevend. En we brachten niet alleen dat onderzoek uit. We hadden het ook mooi samengevat in een waaier waarin we rapportcijfers gaven aan elke wijk. De dikke onvoldoendes haalden natuurlijk de pers.

“Ja, ik werd gevraagd voor een functieruil. Het was nooit mijn ambitie om tien jaar te blijven zitten. Maar af en toe dacht ik wel deze zomer: misschien is dit te vroeg? Ga ik te vroeg weg? Maar nee, het is goed zo. Ik ben nu directeur Maatschappelijke Ondersteuning. Dat sluit mooi aan, want hier gaat het ook over bewoners centraal zetten binnen het beleid. Door veranderingen in de wet krijgen gemeenten meer mogelijkheden om mensen op maat ondersteuning te bieden om thuis te blijven wonen.

Dus ik zal weer veel in overleg gaan met gemeenten en belangenverenigingen en profs.”

Heb je nog afscheidwoorden voor de actieve bewoners van het LSA? “Blijf lekker kritisch! Experimenteer met die trusts, maar niet alleen daarmee: het is niet zaligmakend. Jullie zijn vernieuwers en de luis in de pels, en dat moeten jullie blijven!”

LSA Bewoners Berichten / herfst 2011 / nummer 104

9

Bewonersbedrijven

Het licht staat op groen. Wat nu?

Het LSA gaat experimenteren met ondernemingen die bestuurd worden door bewoners. Op de conferentie Ruimte voor Burgers zei minister Donner dat de experimenten er spoedig moeten komen. Nu is er een spannende tijd aangebroken. Wie kan er mee doen en komt het geld en de ruimte er wel?

Het LSA heeft in de lente een projectplan aangeboden aan minister Piet Hein Donner. We willen met bewonersbedrijven op Engelse leest (development trusts) experimenteren in Nederland. Op de conferentie Ruimte voor burgers op 27 juni zei de minister dat hij “de handschoen oppakt die het LSA hem heeft aangeboden”. Hij wil dat projecten in gang gezet kunnen worden om zo ervaringen op te doen.

Zeggenschap en verantwoordelijkheid Op de conferentie van het LSA, het ministerie van BZK en KEI was er veel aandacht voor de development trusts. Phillip Blond, als oprichter van de denktank ResPublica de belangrijkste adviseur achter de Engelse ‘Big Society’-agenda, schetste in een gepassioneerde speech hoe de omstandigheden voor de onderste laag van de maatschappij de afgelopen decennia zijn verslechterd. De bezitloze klasse kan alleen opklimmen wanneer ze toegang krijgt tot collectief bezit, betoogde hij. Burgers moeten zeggenschap en daarmee verantwoordelijkheid krijgen, ook voor hun eigen wijk.

Een manier om mensen die kansen te geven is hen de mogelijkheid te bieden een gebouw te verwerven. Vanuit dat gebouw kunnen bewoners zowel activiteiten uitvoeren en diensten verlenen, als eigen geld verdienen. Daarnaast kunnen ze vanuit dat wijkgebouw onafhankelijke professionals aansturen. In Engeland bestaan er al ruim 500 van deze development trusts. De term development trust is daar een juridische term voor een onderneming zonder winstoogmerk met een bestuur dat voor de meerderheid bestaat uit bewoners. Een development trust werkt vanuit een gebouw in de wijk, in bezit van of gehuurd door bewoners. In dat gebouw zit een verzameling van diensten en ondernemingen. De professionals die de trust aansturen zijn in dienst van het (bewoners)bestuur.

Van onderaf en nooit van bovenaf LSA onderhoudt nauwe contacten met de parapluorganisatie van de development trusts in Groot Brittannië: Locality en heeft toegang tot hun kennis en ervaringen. Het LSA is al een tijd geleden geïnspireerd geraakt door de werking van development trusts. In 2009 ging het LSA met een groot deel van zijn leden op bezoek bij verschillende trusts in Liverpool, en in mei 2011 heeft het LSA met een kleinere groep mensen buurtbedrijven bezocht in Londen.

Nu Donner heeft gezegd de handschoen op te pakken en daarmee de experimenten de ruimte te geven, is het vooral belangrijk dat iedereen zich realiseert dat deze bewonersbedrijven vanuit bewoners moeten ontstaan, van onderaf en nooit van bovenaf.

10

LSA Bewoners Berichten / herfst 2011 / nummer 104

Op conferentie ‘Ruimte voor Burgers’ bleek dat er veel animo is voor Bewonersbedrijven

De drive en het doorzettingsvermogen Na de conferentie hebben veel bewonersgroepen contact met ons opgenomen. Met name die groepen die zelf al geruime tijd met dit onderwerp bezig zijn, zijn interessant om een experiment mee te beginnen. Groepen die ondernemingszin hebben, groepen die nadenken over locatie en financiering, en bovenal bewonersgroepen die een enorme drive en veel doorzettingsvermogen hebben. Met de meeste van deze bewonersgroepen die zich bij ons hebben gemeld, hebben we verkennende gesprekken gevoerd. Het waren prettige en inspirerende gesprekken waar vol enthousiasme werd gebrainstormd over wat er allemaal mogelijk zou zijn als er met een dergelijk experiment van start wordt gegaan.

Maar we zijn er natuurlijk nog lang niet en niks is helemaal zeker.

Want al heeft Donner gezegd dat hij de handschoen oppakt, dan betekent dat nog niet dat er geld en juridische ruimte is. Dus hoe nu verder? Op dit moment als volgt: LSA gaat door met de voorbereidingen van het experiment. Het ministerie onderzoekt of er juridische belemmeringen voor een bewonersbedrijf zijn of dat er speciale maatregelen nodig zijn die de kans op succes vergroten. En we zoeken naar een derde partij om een deel van de financiering op zich te nemen.

‘Vanuit een wijkgebouw kunnen bewoners zowel activiteiten uitvoeren en diensten verlenen, als eigen geld verdienen’

We houden je op de hoogte!

LSA Bewoners Berichten / herfst 2011 / nummer 104

11

Feye is hét gezicht van het Makkie-programma

In je agenda

Project in de wijk

Driemaal per jaar gaat de Tweede Kamer met reces. Dan vinden er geen debatten plaats en is het rustig op het Binnenhof. Die periode is een uitgelezen kans voor wijkbezoeken, vooral Tweede Kamerleden die een wijk hebben geadopteerd, moeten de wijk in. Het LSA doopt het aankomende

Week van de wijkadoptie

De wijkaanpak zit in een nieuwe fase en niemand weet goed waar hij aan toe is

Jeroen Dijsselbloem bezoekt een van zijn adoptiewijken in Nijmegen Temperatuur van de wijkaanpak De Week van de wijkadoptie mondt uit in een debat waarin we ‘de temperatuur van de wijkaanpak’ gaan meten. Iedereen is uitgenodigd om deel te nemen aan dit debat met Kamerleden en wijkbewoners. Hoe gaan de wijken op hun eigen manier om met de bezuinigingen. Welke kansen zijn er en wat hebben bewonersgroepen nodig van het Rijk?

waar we toen eindigden, nu moet het wel gaan over de manier waarop. De wijkaanpak zit in een nieuwe fase en niemand weet goed waar hij aan toe is. Kom ook op vrijdag 21 oktober naar de Haagse wijk Morgenstond en debatteer mee. Naar eigen zeggen heeft het wijkplatform daar de geplande sluiting en wegbezuiniging van het welzijnswerk goed op weten te vangen. Hoe, dat vertellen ze u graag.

Meer informatie op www.lsabewoners.nl/ Ook in aanloop naar de Tweede Kamer verkiebijeenkomsten/week-van-de-wijkadoptie zingen organiseerde het LSA een debat, namelijk het politiek debat: Wijkaanpak bedreigd.

Dat willen we bespreken in deze ‘Week Debat 21-10 “Wat er ook gebeurt tijdens de verkiezingen, van de wijkadoptie’. Kamerleden krijgen de Het debat is op vrijdag 21 oktober 2011 van de wijkaanpak gaat door”, stelde Bas Jan van kans om te zien hoe bezuinigingen in wijken 15.00 – 17.00 uur in de Haagse krachtwijk Bochove van het CDA tijdens dit debat op 29 aankomen, welke inventieve maatregelen Morgenstond. De locatie is het Loevestein mei 2010 in de Winkel van Sinkel in Utrecht. bewoners en gemeentes bedenken om de Woonzorgcentrum aan de Loevesteinlaan wijkaanpak door te zetten en hoe het Rijk dit Het was een van de uitkomsten van een pittig 355 in Den Haag. Iedereen is meer dan en verhit debat. Verder werd duidelijk: het kan faciliteren. Bewonersgroepen kunnen welkom. Graag even aanmelden via beleid moet worden aangepast en verbreed, hun zorgen uiten, aangeven waar zij kansen info@lsabewoners.nl. zien en geïnformeerd worden over de nieuwe maar bovenal doorgaan. Zo verrassend eenduidig als de debaters waren over het nut kabinetsafspraken. Het LSA zal een digitaal van de wijkaanpak en de noodzaak om door te dagboek van de wijkadoptie bijhouden gaan, waren ze niet over de manier waarop. waarop verslag wordt gedaan van de wijkHet debat van 21 oktober moet verder gaan bezoeken.

12

LSA Bewoners Berichten / herfst 2011 / nummer 104

vaardigheden dan euro’s hebben. En dat geldt in het bijzonder voor de bewoners van aandachtswijken. Daarom zijn ze in de Indische buurt in Amsterdam hard op zoek

herfstreces dan ook om tot: de week van de wijkadoptie!

Het LSA heeft alle Tweede Kamerleden en bewonersgroepen binnen het LSA wijkadoptie-project opgeroepen om een afspraak te maken in deze week van 14 tot en met 24 oktober. Er is namelijk veel te bespreken. De begrotingsbehandelingen van alle departementen moeten nog plaatsvinden, maar de eerste stofwolken van de Troonrede en de Algemene Politieke Beschouwingen zijn inmiddels neergedaald. Wat betekenen de grote bezuinigingen voor de aandachtswijken. Kunnen bewonersbudgetten behouden blijven? Gaan gemeenten verder met het vouchersysteem? Wat gebeurt er met de vele wijkgebouwen die moeten sluiten? Staan bewoners er alleen voor? Of zijn er manieren te bedenken waarop bewoners ondersteund kunnen worden bij hun belangrijke werk in de wijken?

Er zijn veel mensen die meer kwaliteiten, kennis en

gegaan naar een alternatieve manier om te betalen.

Meer kwaliteiten dan euro’s “We gaan ‘de Makkie’ in de buurt introduceren,” vertelt Feye van Olden. Feye is lid van de Makassarplein Community, een groep van bewoners en professionals die zich vrijwillig inzetten voor hun buurt. En Feye is als ondernemer van zijn bedrijf Buurtproject.nl ook de projectleider en hét gezicht van het Makkie-programma.

“Eind 2010 hoorden we voor het eerst over het concept ‘tijdgeld’ via Stichting Qoin. We waren er erg enthousiast over en wilden er iets mee in onze buurt.”

Stichting Qoin is een kennis- en ondersteuningscentrum op het gebied van deze tijd-voor-geld-constructies. Qoin bestaat al geruime tijd en heeft al vele projecten als deze ondersteund, niet alleen in Nederland, maar door heel Noordwest Europa. Met de hulp en kennis van Stichting Qoin wordt nu in de Indische Buurt ‘tijdgeld’ geïntroduceerd.

Zonder geld naar de bios “Het idee is best simpel,” legt Feye uit. “Voor dingen die je doet voor je buur(t), kun je Makkies verdienen.

Huurders die bijvoorbeeld het gezamenlijke trapportaal vegen en de binnentuin van een appartementencomplex onderhouden, kunnen daar Makkies voor krijgen van de woningcorporatie. De welzijnsorganisatie Civic heeft een groot netwerk in de wijk en gaat mensen die zich actief inzetten voor zorgbehoevenden ook belonen met Makkies. Eén Makkie staat daarbij gelijk aan één uur werk. Met deze Makkies als ruilmiddel kun je de hulp inschakelen van andere bewoners of je kunt ermee naar het museum, de bios of het zwembad in de buurt. Ook kan je met Makkies bij de winkeliers en ondernemers in de buurt terecht. Misschien voor een nagelbehandeling bij de beautysalon, of juist voor isolatiemateriaal voor je huis bij de bouwmarkt.”

Het idee is dat hiermee betrokkenheid bij de buurt beloond en gestimuleerd wordt. Met name bewoners die nu niet actief betrokken zijn bij de buurt proberen ze op deze manier ertoe te bewegen zich in te zetten. Feye: “En later moet het ook vanzelf gaan draaien. Vraag en aanbod van bewoners moeten bij elkaar komen. Zo willen we veel verhandelplekken in de buurt hebben waar bewoners vragen om diensten en waar ze hun

diensten aanbieden. Dit kan bijvoorbeeld online, maar ook bij buurthuizen en de bieb.”

Het moment klopt De Makkie is een project dat medegefinancierd wordt door Stichting Doen en wordt gedragen door een samenwerkingsverband van verschillende partijen, namelijk: De Makassarplein Community, Stichting Qoin, Stadsdeel Oost van de gemeente Amsterdam, Civic Zeeburg en woningcorporatie Eigen Haard. Zij dragen (financiële) zorg voor onder meer de publiciteit, de verhandelplekken, maar ook om tegen kostprijs diensten en producten van ondernemers in te kopen.

De lancering van het project is, hoewel iets later dan gepland, nu echt nabij. “In november gaan we van start. Spannend en leuk. Ik heb er veel zin in en ik geloof erg in deze nieuwe manier om aan wijkverbetering te doen. Als het werkt zoals in andere delen van de wereld, brengt onze Makkie partijen en mensen in de buurt (weer) bij elkaar. Het moment klopt in elk geval, het is de tijd dat de samenleving zoekt naar nieuwe wegen om de civil society te versterken, burgers verantwoordelijkheid te laten nemen en hen te stimuleren om meer maatschappelijk actief te zijn. Er wordt gezocht naar een manier die bottom-up actief burgerschap aan kan jagen. Tijdgeld kan daar een echte rol in spelen. In Nederland is vrijwel nog geen ervaring met tijdgeld. Een belangrijke doelstelling van dit project is dan ook te kunnen laten zien hoe tijdgeld werkt. Het project in de Makassarpleinbuurt is in die zin een springplak voor méér tijdgeld-projecten in Nederland.”

Meer weten?

Over Qoin: www.qoin.org Over Feye van Olden: www.buurtproject.nl Over de Makassarplein Community: www.makassarplein.ning.com LSA Bewoners Berichten / herfst 2011 / nummer 104

13

Het Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken (LSA) is een landelijke vereniging van actieve bewoners die samenwerken om hun wijk leuker en leefbaarder te maken. Het LSA bestaat uit een platform van 73 bewoners, een bestuur en een secretariaat. In deze column laten bestuursleden van zich horen. In dit nummer komt Melek Usta aan het woord, zij is directeur van Colourful People, een bureau voor werving en selectie, interim-management en training en advies.

Eigenaarschap in de wijk Met enige regelmaat was het mijn kritische ondernemersblik die aan onze gastheren en -vrouwen vroeg: ‘en wat leveren al die sociale projecten nu eigenlijk op?’ Als lid van de visitatiecommissie Wijkenaanpak heb ik de nodige krachtwijken in verschillende steden bezocht. Over het algemeen werden we hartelijk ontvangen en waren betrokkenen, gemeenten, corporaties en buurtbewoners oprecht blij met ons bezoek. In het gunstigste geval werden onze bevindingen gezien als welkome feedback op de gevoerde wijkenaanpak. Maar er waren er ook bij die ons maar vervelende pottenkijkers vonden en morrend een agenda in elkaar hadden gedraaid. Hier en daar had men ook verzuimd ons met bewoners in contact te brengen. Terwijl dit een belangrijke wens was van de visitatiecommissie omdat we wilden horen wat bewoners nu eigenlijk van de wijkaanpak vonden.

“Natuurlijk kun je je afvragen of er niet veel gemeenschapsgeld verloren is gegaan” Maar goed, terug naar mijn vraag. Wat leveren al die sociale projecten nu eigenlijk op? Ik zag er heel veel voorbij komen, klein en groot. Door de Vogelaargelden leken sommige gemeenten en corporaties helemaal los te zijn gegaan. Door de enorme projectdichtheid in sommige wijken, leken er soms meer professionals in touw te zijn dan bewoners. Natuurlijk kun je je afvragen of er niet veel gemeenschapsgeld verloren is gegaan. Immers: veel tijd, energie en daarmee geld, is gaan zitten in intern gehakketak binnen en tussen organisaties en/of aan iets te enthousiast bedachte projecten waar na afloop geen bewoner beter van is geworden.

Toch heb ik een genuanceerder beeld overgehouden aan mijn bezoeken. Omdat ik ook gezien heb hoe in sommige buurten zeer betrokken en actieve professionals en burgers verantwoordelijkheid nemen voor de leefbaarheid van hun wijk. Dat betroffen stuk voor stuk initiatieven van enthousiaste burgers en professionals met hart voor de buurt en met oog en oor voor de noden van de bewoners.

14

LSA Bewoners Berichten / herfst 2011 / nummer 104

Er waren zeker ook pareltjes. Zoals de huiswerkbegeleidingsklas voor basisschoolleerlingen, vrijwillig gerund door een vader en zijn twee dochters in een flat in de Bijlmer. De corporatie heeft de flat voor dit doel beschikbaar gesteld. Een eenvoudig maar zeer effectief project dat in dit geval vanuit de bewoners zelf is geïnitieerd.

Want keer op keer blijkt dat bevlogen en betrokken mensen het verschil kunnen maken. En het initiatief bij de bewoners leggen maakt dat er meer eigenaarschap bevorderd wordt.

Binnenkort start het LSA een pilot met een aantal bewonersbedrijven. Geïnspireerd op het Engelse ‘development trust’ model. De gedachte erachter is om buurtbewoners zelf regie te geven bij het beheren en exploiteren van een eigen gebouw. Vanuit dat gebouw kunnen bewoners zowel activiteiten uitvoeren en diensten verlenen, als eigen geld verdienen. Een initiatief dat wat mij betreft ruim baan verdient nu we toch ook te maken hebben met een zich steeds meer terugtrekkende overheid. Wat ik interessant aan dit concept vind, is dat bewoners vooral zelf aan zet zijn en dat je hiermee eigenaarschap voor de buurt bevordert en initiatieven en gemeenschapszin bottom-up kunt organiseren. Waar het LSA wel voor moet waken is dat de wijkonderneming niet een doel op zich wordt. Maar dat eigenaarschap en gemeenschapszin fundamentele begrippen worden in de exploitatie van die wijkondernemingen. Al fantaserend stel ik mij zo voor dat de wijkonderneming een centraal punt in de wijk gaat innemen. Waar mensen elkaar in fysieke en virtuele netwerken ontmoeten. Ondersteund door nieuwe technologie en slimme toepassing van nieuwe media. Vanuit een gedeeld belang, een gedeelde betrokkenheid en een gedeelde bevoegdheid. De participatie voorbij en het zelf voor het zeggen hebben. En wellicht dat we dan ook meer bewoners weten te bereiken die anders niet zichtbaar zijn.

LSA Nieuws

Besturscolumn

Nieuwe LSA-folder Onze informatiefolder was behoorlijk verouderd. Daarom hebben we een mooie duidelijke nieuwe folder gemaakt In deze folder omschrijven we wat het LSA is en wat we voor bewoners kunnen betekenen. Als jij of jouw bewonersgroep een bijeenkomst organiseert met andere actieve bewoners is het wellicht interessant om een aantal van deze folders te verspreiden zodat meer mensen kennis kunnen maken met het LSA. Wil je dat we er een aantal toesturen, mail dan even naar: info@lsabewoners.nl of bel 030-2317511.

Versterking voor het secretariaat Het LSA heeft twee krachten erbij: Sophia Krul en Joost Raaphorst.

Sophia Krul werkt sinds de zomer parttime bij het LSA. Zij houdt zich vooral bezig met de organisatie van regionale bijeenkomsten. Dat zijn dagen die het LSA samen met bewonersgroepen organiseert in de wijken. En Joost Raaphorst loopt sinds 1 september stage bij het LSA. Hij is tweedejaars student Social Management aan de Hogeschool Utrecht. Hij gaat zich richten op het project Bewonersdeskundigen. Het project waar bewoners met ervaring en deskundigheid op specifieke gebieden andere bewoners(groepen) kunnen coachen en adviseren. Daarbij zal Joost een online forum opzetten waarop bewoners elkaar vragen kunnen stellen en tips kunnen geven.

Zomerschool ‘De Dialoog’ Net als vorig jaar heeft het LSA ook deze zomer een cursus georganiseerd exclusief voor platformeden.

Op 23 en 24 augustus organiseerde het LSA ‘Zomerschool de Dialoog’. Tijdens deze tweedaagse training werd een dialoogmethodiek aangeleerd. ‘De dialoog’ is een simpele en doeltreffende methode waarbij mensen in een kleine kring ervaringen uitwisselen en onderzoeken. Bij de dialoog gaat het erom open naar elkaar te luisteren en zo inzichten en ideeën op te doen. Vaak kantelen tijdens het gesprek de beelden die de deelnemers vooraf van elkaar hadden.

De bewoners die mee hebben gedaan is geleerd om zelf een dialoogtafel te leiden. Een methodiek die je in veel verschillende situaties kunt toepassen en zeker in de buurt met mensen van verschillende achtergronden en visies is het een nuttig instrument. Het waren spannende en bijzondere dagen. De deelnemers leerden veel, ook over zichzelf en elkaar.

De tweedaagse training werd verzorgd door Maastricht in Dialoog.

Voortaan zal de Zomerschool jaarlijks terugkeren. Elk jaar in de zomermaanden, wanneer het iets rustiger is op het gebied van grootstedelijk beleid, zullen we een meerdaagse bijeenkomst houden exclusief voor platformleden, gericht op ‘scholing’.

LSA Bewoners Berichten / herfst 2011 / nummer 104

15

In je agenda

Hij komt er weer aan: op 10 december is er een Landelijke Bewonersdag. De dag heet: Tijd voor je wijk en is dit keer in Arnhem. Nu het geld op is, is er een grote rol toebedeeld aan de bewoners in de wijkaanpak. Met jullie willen we op deze dag vaststellen wat de voorwaarden zijn om deze rol op te pakken. We willen veel.

Tijd voor je wijk

We willen denken, delen, een manifest maken en presenteren. En natuurlijk ook feesten, borrelen, netwerken en ontmoeten.

Landelijke Bewonersdag

De overheid trekt zich terug uit de wijken, welzijn moet flink bezuinigen en verdwijnt ook grotendeels. Er is een groep die overblijft: dat zijn wij, de bewoners.

Bewoners mogen, nee pardon: moeten meer zelf doen. “Bewoners krijgen een sleutelrol bij het vergroten van de leefbaarheid in hun wijk,” zegt minister Piet Hein Donner. Makkelijk gezegd, maar moeten we nu nog veel meer werk gaan verzetten? Er zijn al zo veel actieve bewoners die fulltime werken aan hun wijk. Meer werk, meer tijd voor onze wijk? We hebben ook nog een leven naast de wijkaanpak!

Hoe moet het dan wel? Meer vrijwillige handen, meer vrijheid om het werk uit te voeren, minder weerstand, meer scholing, andere rolverdeling, meer accommodaties, meer samenwerking: wat hebben wij nodig om de ons toegedichte rol te kunnen vervullen? Onder

2011 vrolijke zaken

Zoals elk jaar het geval is, wordt de dag ook een feest. Optredens van bands, lekker eten, bijkletsen en borrelen horen namelijk ook bij de jaarlijkse Landelijke Bewonersdag. Dit jaar hebben we geweldige locatie, namelijk de Eusebiuskerk in Arnhem. Dit imposante, markante en historisch bouwwerk staat midden in het centrum van de stad. Het is een laatgotische kerk met torenzaal en kapellen. Kortom: een geweldige plek om met honderden enthousiaste mensen een topdag te maken.

16

LSA Bewoners Berichten / herfst 2011 / nummer 104

welke voorwaarden kunnen wij die sleutelrol oppakken? Die vraag willen we met jullie beantwoorden, over de antwoorden willen we met jullie nadenken zodat we die voorwaarden samen kunnen opstellen.

Er is door veel bewonersgroepen over de rol van bewoners nagedacht en geschreven. Zo is er Het manifest van West, van een bewonersplatform uit Amsterdam Nieuw West. Zij stellen dat bewonersparticipatie op papier geweldig geregeld is in hun wijk, maar in de praktijk vies tegenvalt. Zij vragen aan alle partijen om het collectief recht op zelfbeschikking van bewoners te erkennen en hebben daar voor elke partij een lijst actiegebieden opgesteld. Andere bewonersgroepen hebben brieven ingestuurd naar kranten om hun wensen over de rol van actieve bewoners kenbaar te maken aan de lokale overheid en de samenleving. Weer andere groepen schrijven duidelijke en strijdbare teksten op hun website.

Be part of the crowd Wij willen alle ideeën van bewoners over hoe het wel moet, samen brengen. Voorafgaand aan de dag willen we alle input verzamelen. Op de Landelijke Bewonersdag zelf zullen we dieper op alle aangeleverde voorwaarden en ideeën ingaan. Dat doen we door op onderzoek uit gaan tijdens excursies in Arnhem, door samen na te denken en stevig te debatteren over deze voorwaarden.

Maar hoe komen we aan de input van honderden, zo niet duizenden bewoners? Wij willen, met een mooi Nederlands woord, met jullie aan crowdsourcing doen.

Crowd wattu? Wij willen crowdsourcen om tot een manifest te komen. Dat klinkt misschien wat ingewikkeld en zelfs te hip voor het LSA. Maar dat valt best mee. Crowdsourcing gebeurt al veel en het kan best zijn dat jij al mee hebt gedaan. De definitie van Wikipedia (de online encyclopedie): ‘Crowdsourcing is een Engelstalig neologisme gebruikt om een LSA Bewoners Berichten / herfst 2011 / nummer 104

17

Publicaties

Het LSA selecteert voor u

Schrijf mee met het manifest!

Welke voorwaarden hebben jullie om daadwerkelijk de sleutelrol in de wijk te kunnen vervullen? Wat is er nodig om die verantwoordelijkheid te kunnen dragen. Wat moet er veranderen of juist hetzelfde blijven op het gebied van ruimte, zeggenschap, budget, ondersteuning? Stuur jouw inbreng voor het manifest in via twitter (#LBD11), mail (info@lsabewoners.nl) of per brief (LSA, Oudkerkhof 13b, 3512 GH, Utrecht).

recente ontwikkeling aan te duiden, waarin organisaties of personen gebruikmaken van een grote groep niet vooraf gespecificeerde individuen voor consultancy, innovatie, beleidsvorming en onderzoek.’

Wikipedia is overigens zelf een duidelijk voorbeeld van crowdsourcing. Iedereen kan zijn kennis delen op deze encyclopedie en niemand neemt de credits ervoor, want iedereen kan het ook weer herschrijven.

Het gaat erom dat je met zijn allen tot het beste resultaat komt.

Nog meer tijd voor onze wijk?

Wel onder onze voorwaarden!

Een heel ander voorbeeld van crowdsourcing is de chipssmaak Patatje Joppie. Een chipsmerk had aan heel Nederland gevraagd om een smaak te bedenken en op de bedachte smaken kon gestemd worden. Patatje Joppie is de winnaar en is nu te koop in de winkel.

In plaats van een productmanager en een testteam te gebruiken, hebben ze heel Nederland gebruikt om een nieuwe smaak te bedenken. Het LSA wil dus hetzelfde systeem gebruiken om samen met jullie tot een manifest te komen.

De overheid is ook bezig informatie te verzamelen. Zij maakt een agenda voor ‘modern burgerschap’. Daarvoor haalt ze informatie op bij de Vereniging Nederlandse Gemeenten en maatschappelijke organisaties.

Prima natuurlijk, maar wij willen graag dat bewoners als belangrijkste belanghebbenden en experts zelf ook met input komen voor beleid. Die input is vanaf nu welkom.

Op 10 december willen we aan het eind van de dag het Manifest van de actieve bewoners aan de minister aanbieden. We hebben net gehoord dat minister Piet Hein Donner zeker aanwezig zal zijn en daar zijn we blij mee. Al jarenlang komt de verantwoordelijk minister op onze Landelijke Bewonersdag. Alleen vorig jaar was de minister er niet tijdens ons festival in Zwolle. Omdat deze op dezelfde datum viel als een nogal bewogen CDA-congres, kunnen we het de

18

LSA Bewoners Berichten / herfst 2011 / nummer 104

minister vergeven. Maar dit keer is hij er dus om de actieve bewoners te ontmoeten én om het manifest in ontvangst te nemen.

Hoe en wat?

Wij staan open voor alles wat jullie te zeggen en te melden hebben over de voorwaarden die jullie hebben om daadwerkelijk de sleutelrol in de wijk te kunnen vervullen. Wat moet er veranderen of juist hetzelfde blijven op het gebied van ruimte, zeggenschap, budget, en of ondersteuning?

Jullie kunnen jullie ideeën en opvattingen hierover twitteren (#LBD11), mailen (info@lsabewoners.nl) of per brief versturen (LSA, Oudkerkhof 13b, 3512 GH, Utrecht).

Alles wat binnenkomt wordt verwerkt door een redactie van deskundigen. Deze redactie staat onder leiding van Jos van der Lans, publicist en cultuurpsycholoog. Het manifest van de actieve bewoners groeit en verandert dus voortdurend.

Op de Landelijke Bewonersdag: Tijd voor je Wijk gaan we verder en dieper. We hebben jullie daar hard nodig, want daar gaan we in discussie met elkaar, maar ook op onderzoek uit in de wijken. We zullen ons verdelen in groepen. Een groep mensen wordt onderzoeksjournalist in een Arnhemse wijk voor een dag, andere bewoners stappen in een denktank, en de laatste groep zijn de ‘debaters’.

Alles wat we verzameld hebben, en alles wat we die dag te weten komen zullen we dezelfde dag verwerken, zodat we aan het eind van de Landelijke Bewonersdag een manifest hebben waar we met duizenden wijkbewoners aan hebben geschreven.

Een manifest waarin we duidelijk maken wat wij nodig hebben om onze sleutelrol met verve te kunnen vervullen. Dat manifest zullen we aan in de namiddag aanbieden aan minister Piet Hein Donner.

Praktische informatie Wat: Landelijke Bewonersdag 2011 Wanneer: 10 december, van 10:30 tot 16:00 Waar: Eusebiuskerk, Kerkplein 1, 6811 EB Arnhem Kosten: gratis, wel aanmelden!

Aanmelden: www.landelijkebewonersdag.nl Partners: Ministerie BZK, de Nederlandse Woonbond, Gemeente Arnhem, Volkshuisvesting, Vivare, Portaal

films gratis voor bewonersgroepen

Laagland’advies is een van de onderzoeksen adviesbureaus die zich bezighoudt met maatschappelijke vraagstukken, waaronder ook de wijkaanpak. In opdracht van organisaties maken ze onder meer filmpjes en films over wijkthema’s. Nu heeft een bewonersorganisatie natuurlijk nooit het geld om zo’n bureau in te huren. Daarom heeft het LSA hen gevraagd of ze de films die ze hebben gemaakt gratis voor bewonersgroepen beschikbaar willen stellen. En dat willen ze wel. Dat is geweldig, want zo’n film kan erg interessant zijn wanneer je een discussieavond organiseert over een bepaald thema.

Dan kun je sneller de diepte in. Enkele voorbeelden van films die ze hebben zijn: • Verfilming van het RMO advies ‘tussen flaneren en schofferen’ over communicatie tussen hangjongeren en andere bewonersgroepen, in opdracht van de RMO • Onderzoeksfilm over de wijk de Goese Polder, vernieuwingswijk en bewonersinitiatieven onder de loep, in opdracht van RWS Goes.

• Innovatief Duurzaam beheer in de wijkaanpak, film in opdracht van de SEV • Woonwagenvrouwen aan het stuur, film en boekje over woonwagenvrouwen die een woonwijkje ontwikkelen in samenwerking met corporatie Lefier en gemeente Emmen Wil je meer weten? Wil je kosteloos een film opvragen? Mail dan naar Pleuni@lsabewoners.nl of naar s.koolmees@laaglandadvies.nl

debacle Er is veel om te doen geweest: het rapport Wonen, wijken & interventies, Krachtwijkenbeleid in perspectief. De pers maakte er knallende koppen van. Hoe zat het? Dit rapport is gemaakt door het Sociaal en Cultureel Planbureau in opdracht van het ministerie van VROM. De opdracht was de volgende (houd je vast): een onderzoek instellen naar ontwikkelingen in de aandachtswijken en dan met name naar de effectiviteit van ingezette interventies, veranderingen in de sociaaleconomische bevolkingssamenstelling van de wijk en de buurtbindingen die bewoners hebben met hun wijk. Die opdracht werd gegeven in 2008 en de in deze studie gebruikte gegevens hebben dus grotendeels betrekking op de periode vóór de invoering van het krachtwijkenbeleid.

Toch haalden deze koppen de pers: ‘Groen heeft weinig effect op krachtwijken’, ‘Vogelaarwijken nauwelijks vooruit gegaan’, en zelfs: ‘Vogelaarwijken debacle’.

Wil je een genuanceerd beeld krijgen, download het rapport dan zelf. Of het wel interessant genoeg is om een onderzoek te lezen dat gebaseerd is op zulke oude gegevens, dat mag je zelf bepalen!

Wonen, wijken & interventies, Krachtwijkenbeleid in perspectief Auteur: SCP, Prijs: € 19,00, of gratis downloaden via: www.scp.nl/dsresou rce?objectid=28457&type=orgthuisgestuurd.

surinamer tussen kakkers

De Surinaamse Sandra woont in een aandachtswijk. Ze gaat als enige uit haar wijk naar het zelfstandig gymnasium. Alles op ‘het gym’ is anders dan ze gewend is. Haar klasgenoten zitten op hockey, praten onver-

staanbaar bekakt en hebben belachelijke namen als Jojanneke en Liselotte.

Hoe moet Sandra omgaan met de kakkers die ze nu vrienden noemt? En wat moet ze doen met die ene klasgenoot die vastberaden is haar het leven zuur te maken? Sandra vecht voor een plek in een wereld waarin oude regels niet meer gelden en nieuwe regels volkomen onbegrijpelijk zijn.

Het gym is een autobiografisch verhaal over de multiculturele kramp van Nederland, maar ook over het verschil tussen de sociale regels van jongeren in een aandachtswijk en die in een chique buurt. Auteur: Karin Amatmoekrim. Uitgever: Prometheus. ISBN: 9789044617191, Prijs: € 17,95

sterke verhalen uit kleine dorpen

In kleine dorpen verdwijnen steeds vaker voorzieningen als winkels en café’s.

Soms nemen burgers zelf het initiatief en verantwoordelijkheid om voorzieningen te behouden. In de brochure Sterke verhalen.

Burgerinitiatieven voor voorzieningen in kleine dorpen van de stuurgroep SEV staan vier bewonersprojecten beschreven: een dorpscoöperatie, een dorpswinkel en een zorgteam. In de brochure worden de factoren genoemd die belangrijk zijn bij het opzetten en in stand houden van burgerinitiatieven. Wat onder meer blijkt is dat een initiatief vaak begint uit ontevredenheid onder bewoners. Dat een persoon die de kar wil trekken onmisbaar is voor succes.

En dat gemeenten ruimte moeten geven aan bewoners. En zo zie je dat er minder verschillen zijn tussen de grote stad en de kleine dorpjes dan je denkt! Uitgave: EV, Prijs: gratis downloaden via www.sev.nl/ rapporten/rapport.asp?code_pblc=1071 LSA Bewoners Berichten / herfst 2011 / nummer 104

19

Uitnodiging

10 december www.landelijkebewonersdag.nl