LSA Bewonersberichten 105

Het vakblad voor bewoners

Bewoners berichten

Landelijke Bewonersdag 2011: Bewoners willen regie over hun wijk • Het manifest van de actieve wijkbewoners • Verjonging van de wijkraad

winter 2011

105

Web

Colofon LSA Bewonersberichten is een uitgave van het Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken Oudkerkhof 13b 3512 GH Utrecht, 030 2317511 www.lsabewoners.nl Redactie: Henk Cornelissen Mariëlle Habraken Pleuni Koopman Thijs van Mierlo Iedereen op de Landelijke Bewonersdag Beeld: Theo van der Hoeven (fotograaf) Iona Hogendoorn (fotograaf) Zefanja Hoogers (fotograaf) Ed Karsseboom (fotograaf) Mick Otten (fotograaf) Berend Vonk (cartoonist) Vormgeving: Ben Peters, De Hondsdagen Drukwerk: Libertas Bunnik Voor een gratis abonnement op LSA Bewonersberichten mail: lsa@lsabewoners.nl Voor vragen of opmerkingen over LSA Bewonersberichten mail: pleuni@lsabewoners.nl

In dit nummer:

6

Column van Henk Cornelissen

Enthousiasme en ambities genoeg

“we willen meer zeggenschap in de wijk” Honderden bewoners vol energie aan het werk op Landelijke Bewonersdag 2011.

het manifest van de actieve wijkbewoners Onder welke voorwaarden pakken wij de sleutelrol in de wijkaanpak op?

jozef en maria zorgen voor verjonging

Bewonersgroepen worden voor een groot deel bemand door ouderen. Dat gold ook voor Velve-Lindenhof in Enschede. Maar daar is de verjonging ingezet.

16

En verder

3 Opening 12 Schiedam Oost: De resultaten zijn slechts het begin!

13 2011 in cartoons 14 U Schrijft 15 LSA Nieuws 19 Publicaties

10

Een van de verhalen in dit nummer gaat over Jozef en Maria. Dat roept bij menigeen in deze donkere dagen associaties op van een stal, een baby en een gelukkig echtpaar bij kaarslicht. Dit is echter toeval; het gaat om twee nuchtere tukkers die in Velve-Lindenhof in Enschede samenwerken in de wijkraad, de een is al een beetje op leeftijd en zeer ervaren, de ander jong, vol energie en een verwoed twitteraar.

Samen kunnen ze het goed vinden in de wijkraad en besteden ze veel tijd aan hun wijk. Deze goede samenwerking tussen jong en oud zou natuurlijk naar een kerstverhaal kunnen worden toegeschreven. Dat doen we niet, omdat het daar weinig mee te maken heeft: hun samenwerking is niet beperkt tot de feestdagen.

Tijd voor je wijk was het thema van de Landelijke Bewonersdag van 2011 en daar heeft het verhaal van Jozef en Maria wel alles mee te maken. Doordat Nederland en Europa de rekening gepresenteerd krijgen van verkeerde beslissingen in het verleden, moet de broekriem meer dan een beetje aan en dat treft de dikste buiken het minst. De mensen in aandachtswijken krijgen behalve de inkomensachteruitgang die iedereen zal merken, letterlijk minder aandacht. De wijkaanpak die 10 jaar zou duren, begint overal af te brokkelen met als voorbode gesloten wijkhuizen, uitgestelde plannen en versobering alom. Dit kabinet wil de verantwoordelijkheid meer bij de burger leggen maar denkt daarbij vooral in centen. Het moet goedkoper en alles wat vrijwilligers voor niets kunnen doen is meegenomen zo lijkt het. In de ‘betere/duurdere’ wijken zal dat nog wel gaan, daar is meer veerkracht. In de wijken waar veel mensen om wat voor reden dan ook afhankelijk zijn van een goed sociaal vangnet zal het mes aan twee kanten snijden omdat op beide fronten verslechteringen gaande zijn.

Wat nu?

De professionele sector schreeuwt, net als daarvoor de culturele sector, moord en brand omdat veel banen op de tocht staan. Op zich terecht, maar toch: kunnen kwetsbare burgers van aandachtswijken echt niet zonder hen? In veel gevallen zullen ze wel moeten en dat kan nog best eens meevallen, mits de schaarsere middelen anders worden ingezet.

Dat was in een notendop het thema van de afgelopen Landelijke Bewonersdag.

De kernvraag was: wat vinden bewoners dat ze nodig hebben om meer zelf te doen? Bijvoorbeeld om zelf een wijkhuis te runnen, sociale activiteiten op te zetten, criminaliteit te signaleren, of sturing te geven aan een eigen sociale wijkonderneming. Enthousiasme en ambities genoeg en heus niet allemaal zonder professionals maar wel efficiënter dan het was.

Het is mooi om te zien dat vrijwilligers in groten getale zijn komen opdagen om samen hierover te praten en de belangrijkste conclusies in een manifest vast te leggen waar bewoners mee verder kunnen. Natuurlijk zijn we erg benieuwd of dit gratis advies door de overheid wordt opgepakt.

Onze website www.lsabewoners.nl staat nooit stil. In deze rubriek houden we u op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen.

• Onze site is nu in vele talen te lezen, bijvoorbeeld in het Swahili, in het Noors en in het Engels. Onderaan aan de linkerkant zie je de Google-vertaal mogelijkheid. Google maakt er wel wat kromme teksten van, maar zo kunnen onze internationale contacten wel een indruk krijgen van waar we mee bezig zijn. Vooral vanwege onze contacten met Bewonersbedrijven (development trusts) in Engeland is dat handig.

• Binnenkort komt er een handig dossier op de site te staan over Bewoners bedrijven. Naar verwachting is dat dossier eind januari klaar.

Blijf op de hoogte via www.lsabewoners.nl

Volg het LSA op Twitter en mis dan geen van onze bijeenkomsten! @LSAbewoners

Henk Cornelissen is directeur van het LSA.

2

LSA Bewoners Berichten / winter 2011 / nummer 105

LSA Bewoners Berichten / winter 2011 / nummer 105

3

Opening

Hangjongeren verbazen vriend en vijand door iets voor hun wijk te doen

Oproep ll in ‘Ik werk als vrijwilliger bij de MeidenMa iddag ben Kanaleneiland Utrecht. Iedere woensdagm en inzet ik daar. Het meidenwerk is met veel liefde den leren opgezet en zo hebben we een vaste groep mei d is ban kennen die ons vertrouwen en met wie een met hen ontstaan. Afgelopen maandag gingen we oude en naar het verzorgingshuis waar ze samen met moesten de zieke mensen gingen knutselen. De meisjes . Deze uitdames helpen en leerden daardoor heel veel er geweest en wisseling is voor beide partijen zo bijzond enbindend zo hebben we veel meer activiteiten die sam en met een zijn voor een wijk waar zoveel mensen won wijk, ik zet allochtone achtergrond. Ik hou van mijn ele brugme in voor de buurt en ik merk dat cultur ting al per gen erdoor worden geslecht. Nu dreigt slui anisatie wil januari, omdat de politiek alles in één org opgebouwd onderbrengen. Dat betekent dat alles wat sen van is gewoon wordt weggegooid en nieuwe men lvernietivoor af aan moeten beginnen. Over kapitaa ging gesproken. Heel jammer!’ eenvandaag.nl naar aanleiding Frouckje van der Wal op 9-11-201 op , lokale politici uit aandachtswijken van het bericht dat jongerenwerkers ius de landelijke en lokale politiek en oud-VVD-minister Pieter Winsem n in Vogelaarwijken. oproepen om niet te veel te bezuinige

initiatieven in rotterdam

Wijknieuws gezocht Wij zijn voor dit blad en voor onze digitale LSA Nieuwsflits altijd op zoek naar nieuws uit de wijken. Stuur tips, verslagen, nieuwtjes, foto’s en interviews naar pleuni@lsabewoners.nl.

waarom lukt het niet kinderarmoede te bestrijden?

Het reduceren van armoede bij kinderen blijft achter, zo bleek op het Kennisatelier Armoede op 4 november 2011. Sinds 2007 zijn er extra middelen beschikbaar voor armoedebestrijding onder kinderen. Een groot aantal gemeenten heeft convenanten gesloten om deze vorm van armoede aan te pakken. Toch blijft het reduceren van armoede bij kinderen achter. Dit zijn de redenen die genoemd zijn: • de doelstelling was te ambitieus (in 2 jaar halveren is te kort); • arme mensen buiten de bijstand worden niet bereikt; • ouders kennen de regelingen niet; • de oorzaken zijn niet alleen financieel, maar ook cultureel.

Geveltuinen, opgeknapte binnenterreinen, beschilderde muren en sociale activiteiten: veel bewoners in Rotterdam Noord zetten zich in voor hun buurt. Op de bewonersinitiatievendag op zondag 30 oktober kon iedereen uit Noord met een gids een bezoek brengen aan bewonersinitiatieven. De initiatiefnemers gaven uitleg. Aan het einde van de dag konden bezoekers hun favoriet aangeven. De winnaars waren: • Het opgeknapte binnenterrein aan de Rembrandstraat. Hier hebben bewoners mozaïektafels, een muurschildering door kinderen, volktuintjes en schooltuintjes aangebracht.

• De prachtige Mozaïekpoort die bewoners met elkaar hebben gemaakt.

• De zitjes in de Hardraverstraat. Deze ‘sticks and stays’ zijn zitplekken met plantenbakken, waar de planken uitgehaald kunnen worden, zodat er ’s avonds geen hangjongeren kunnen blijven plakken.

• De geveltuinendag en de tuintjes aan de Gordelweg. Deze tuinen waren gesloten door de deelgemeente, maar door grote inzet van bewoners zijn ze weer open gegaan. Het tuinencomplex wordt totaal georganiseerd door vrijwilligers.

De winnaars gaan met zijn allen dineren in de kookschool: Kook met mij mee! En ook deze kookschool is een bewonersinitiatief.

4

LSA Bewoners Berichten / winter 2011 / nummer 105

2,5

tot 3 keer

meer kost een dakloze wanneer hij op straat woont dan wanneer hij in de opvang zit.

Dat blijkt uit een kosten-batenanalyse die in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid is gemaakt. Investeringen in de daklozenopvang kunnen dus grote besparingen opleveren, onder meer op veiligheid.

Door de bezuinigingen en het invoeren van een eigen bijdrage aan de geestelijke gezondheidszorg zullen de zwervers en de daarbij horende overlast echter weer terugkeren op straat, vrezen hulpverleners.

Minister Edith Schippers (Volksgezondheid) heeft beloofd onderzoek te doen naar effecten van de eigen bijdrage, maar verwacht pas begin 2013 resultaat.

Lees hoe Jozef informatie doorgeeft aan Maria op pagina 16.

Kan wél! Nieuws Kan wél! is een succesvol project van het LSA. In elke wijk in Nederland wonen mensen met hart voor ‘hun’ wijk. Zij hebben ideeën, plannen en zelfs dromen voor de wijk. Kan wél! daagt ze uit om dit te realiseren. Kan wél! is een project dat zich richt op de activering van bewoners in hun eigen wijk.

Meer informatie: www.kanwel.nl

Risicojongeren

Achter de schermen is Kan wél! al een tijdje bezig met een experiment om jongeren te bereiken die overlast veroorzaken.

In Delft en Almere gaan twee Kan wélcoaches de wijk in om contact te leggen met jongerengroepen die voor problemen zorgen. Als dat contact er is, helpen ze de jongeren om positieve activiteiten op te zetten. Zoals het organiseren van een voetbaltoernooi of een buurtfeest. De jongeren verbazen vriend en vijand door iets voor hun wijk te doen. Ze ontdekken dat ze wel iets kunnen betekenen voor hun omgeving. Dan gaat de buurtcoach de individuele jongeren helpen problemen aan

te pakken. Als daarbij officiële instanties zoals jeugdzorg, UWV of opleidingsinstituten nodig zijn, gaan ze daar samen op af.

De buurtcoach blijft beschikbaar met raad en daad voor zolang het nodig is.

Het experiment Kan wél! Risicojongeren wordt uitgevoerd in opdracht van de woningcorporatie Woonbron in Delft en de gemeente. In Almere wordt het project uitgevoerd door de woningcorporatie Ymere.

Kan wél! in delft gaat lekker • Er is een nieuw initiatief in de wijk Buitenhof, of beter gezegd: er zijn DRIE nieuwe initiatieven van één persoon: Amira heeft er zin in! Ze gaat samen met Kan wél! alle mooie plannen die ze voor haar buurt heeft uitvoeren. Ze gaat salsales geven, een dansdag en een fotoshoot organiseren voor jongeren!

• De Gilliswinkel (een prachtig initiatief van twee meiden die goedkope, leuke spullen verkopen en activiteiten organiseren) heeft twee nieuwe vrijwilligers aangetrokken: Trudy en Michelle.

De meiden en de buurtcoach zijn erg blij met deze twee gedreven, lieve en initiatiefrijke dames. Door hun komst krijgt iedereen een energieboost.

• Kan Wél! en Woonbron werken nog steeds op een positieve en constructieve manier samen in Buitenhof. Dat mag wel eens gezegd worden.

LSA Bewoners Berichten / winter 2011 / nummer 105

5

Bewonersdag 2011

In twee A4’tjes beschrijven hoe actieve bewoners hun sleutelrol in de wijk kunnen vervullen. Dat was de uitdaging van de Landelijke Bewonersdag 2011 ‘Tijd voor je wijk’.

Het ‘Manifest van actieve wijkbewoners’ is het resultaat, een product van crowdsourcing van actieve bewoners.

Van Dordrecht tot Deventer, van Sittard tot Schagen en van Amsterdam tot Amersfoort. Ruim 600 actieve wijkbewoners uit het hele land kwamen op 10 december 2011 naar Arnhem voor de Landelijke Bewonersdag ‘Tijd voor je wijk’. Om samen het ‘Manifest van actieve wijkbewoners’ op te stellen. Het manifest beschrijft de voorwaarden waaronder actieve bewoners samen met professionals de sleutelrol in de wijkaanpak op kunnen pakken. Dagvoorzitter Elsemieke Havenga peilde de verwachtingen van het publiek over de dag: Nieuwe ideeën en mensen ontmoeten, meedenken, een goed manifest schrijven. En het mocht ook een feestje worden.

Neem ons serieus!

Ruimte en kansen In deze tijd is het heel makkelijk om cynisch te kijken naar de veranderingen, die alleen door de bezuinigingen lijken te worden afgedwongen. Maar Gerrit Breeman van woningcorporatie Volkshuisvesting Arnhem ziet ook dat het tijd is voor een nieuwe fase in de wijkaanpak. Hij benoemde een aantal trends voor de toekomst. Draagvlak bij bewoners en maatwerk per wijk blijven belangrijke aandachtspunten. Sportverenigingen maar ook kunst en cultuur zoeken meer toenadering tot de wijk. En samenwerken blijft nodig, maar gemeenten en corporaties zullen moeten loslaten en ruimte geven aan bewoners.

Ook Henk Kok, wethouder in Arnhem, waarschuwde voor het gevaar van “somberen”. Dat leidt tot niks. Hij ziet dat de betrokkenheid in de krachtwijken is toegenomen. Er vindt een kanteling plaats in de wijkaanpak: de overheid wordt minder dirigerend en bewoners krijgen meer zelfstandigheid en de kans om aan het roer te staan.

Landelijke Bewonersdag: Tijd voor je wijk

6

LSA Bewoners Berichten / winter 2011 / nummer 105

‘Wisdom of the crowd’ Na deze hoopvolle woorden vond Elsemieke Havenga het tijd om de handen uit de mouwen te steken, ”want dat is wat u dagelijks doet”. De aanwezigen werden in drie groepen ingedeeld: debaters, redacteuren en

verslaggevers. De verslaggevers bezochten in groepjes diverse wijkprojecten in Arnhem. De redacteuren discussieerden over vijf thema’s uit het Manifest. En de debaters gingen over dezelfde onderwerpen debatteren.

Jos van der Lans is journalist en eindredacteur van ‘Het manifest van de actieve bewoner’. De titel van het manifest had de redactie al aan moeten passen: er waren al zoveel kaartjes, brieven, e-mails, sms’jes en tweets (#LBD11) binnengekomen, dat ‘Manifest van actieve wijkbewoners’ (meervoud) beter de lading dekte.

Alle meningen die de debaters, redacteuren en verslaggevers op deze dag instuurden, zouden dienen als input voor het manifest. ‘Crowdsourcing’ heet dat, of ‘wisdom of the crowd’, de wijsheid van de massa. Met als eindresultaat: een breedgedragen Manifest.

Aan- en afleren De redacteuren discussieerden over de vijf thema’s ‘Eigendom: de macht van bezit’, ‘Houding: Wie moet wat aan- of afleren?’ ‘Kennis en informatie: Wat moet je weten?’, ‘Representativiteit: Wie spreekt er namens onze groep?’ en ‘Wijkeconomie: de subsidiehonger voorbij?’.

Mooie verhalen kwamen over tafel. Over hoe je mensen uit hun isolement kunt halen, hoe je mensen kunt motiveren. Over de voorbeeldfunctie van volwassenen voor jongeren, zowel in de wijk als bij de vrijwilligersorganisaties zelf. Eerder op de dag vroeg Elsemieke Havenga al aan de zaal: “Waar zijn de jongeren?” Soms zijn wijkorganisaties “zo grijs als wat”. Maar als de ouderen weggaan, zie je dat er jonge mensen opstaan om hun plaats in te nemen. En natuurlijk ging het over de, soms moeizame, samenwerking met professionals. “Het blijven professionals, zij hebben ervoor gestudeerd. Maar wij staan dichter bij de mensen, het lukt de professionals niet de mensen te bereiken. Ze moeten ons ook serieus gaan nemen.”Ook in het debat onder leiding van Bob Roelofs (griffier van de provincie Gelderland) kwamen de veranderende rollen van wijkbewoners en professionals ter sprake. Aan de ene kant werd ervoor gepleit dat wijkbewoners meer verantwoordelijkheid nemen. Bewoners hebben teveel weggegeven. Koester wat je hebt opgebouwd, verover het buurthuis terug! Aan de andere kant waren sommige bewoners er huiverig voor om veel verantwoordelijkheid te nemen, om als projectleider of zelfs opdrachtgever te moeten optreden. Hoeveel verantwoordelijkheid kún je nemen? Soms kunnen problemen niet met alleen participatie of activeren worden opgelost.

#LBD11 Er is heel, heel veel getwitterd #lbd11. Een kleine selectie van 5 t/m 12 december.

• chantaldewolde: Ideeënbus: ”Geef vanuit de gemeente vrijwilligers meer ruimte en verantwoordelijkheid. bv klein budget om hun wijk zelf te onderhouden.”

• LSAbewoners: Ook Vrijwillig Amsterdam komt naar de Landelijke Bewonersdag! U toch ook?

• ArnoldPaalvast: Alleen goede, echte participatie en goede omgang met probleemeigendom leiden tot verantwoordelijke burgers.

• kleinevrede: Buurtbemiddeling lost (heftige) problemen op voor en door bewoners van buurt, wijk en kan meer doen.

• ANPPersSupport: persbericht: Landelijke

Bewonersdag luidt nieuwe fase wijkaanpak in • hkregting: Vandaag spreekuur Huurdersbond Ede. Daarna input lezen voor Manifest van de Actieve Bewoner, Zaterdag inputstorm?

• josvanderlans: Manifest voor actieve bewoners |Landelijke Bewonersdag 2011 Schrijf mee. crowdsourcing #ikdoeeindredactie 10-12 • LSAbewoners: Actieve bewoners | Arnhemse Koerier | • broekmanedwin: Goed programma, mooie locatie. Organisatie oogt professioneel.

• ThijsvM: 600 mensen zaterdag bewonersdag. Mooi resultaat voor december en een tijd vol moedeloze bezuinigingen. Donner moet iets met manifest!

• ramonbarends: Mijn bijdrage zit erbij!

• broekmanedwin: LSA bestaat al veel langer dan de Krachtwijken. Benut deze expertise en zet deze 10-12 om in KrachtManifest.

• wethouderfiers: Op weg naar Arnhem voor Landelijke Bewonersdag ‘Tijd voor je Wijk’ • MariaYigit: Soo let the games begin!... uhhh..ik bedoel... @LSAbewoners • houwdb: Start dag in Arnhem -Tijd voor de wijk.

• berGrand: Practice what you preach and preach what you practice! Zo naar de #bewonersdag “Tijd voor je wijk” • peterko44: Nu 026 bewonersdag. Benieuwd naar nieuwe ontmoetingen en ideeën.

• YvonneD66arnhem: Er komt een andere tijd volgens Gerrit Breeman.

• LSAbewoners: Breeman: “bewoners hebben bewezen goed met geld om te gaan.

Ze zijn zuiniger dan corporaties.”

• PGvanDort: Weth Kok, Arnhem: boos op kabinet dat zich niet aan afspraken houdt, maar niet ‘somberen’: ‘slikken en doorgaan’

LSA Bewoners Berichten / winter 2011 / nummer 105

7

“Bewoners zouden moeten bepalen welke deskundigheid zij inhuren.”

Verslaggevers De verslaggevers gingen op bezoek bij verschillende vrijwilligersprojecten in Arnhem om van de vrijwilligers daar te horen wat zij nodig hebben om hun project beter te laten draaien. Verslaggevers die naar verschillende projecten in de wijk Klarendal waren geweest rapporteerden daar het volgende: “Bewoners zouden moeten bepalen welke deskundigheid zij inhuren. Gemeente moet veel flexibeler zijn naar bewoner.” En: “Het motto bij de actieve bewoners hier is duidelijk: meedenken, meepraten, meewerken en meebeslissen.”

Bewonersmacht In de werkkamer van de eindredactie heerste een plechtige stilte terwijl eindredacteur Jos van der Lans de laatste versie van het Manifest voorlas. Regelmatig werd instemmend geknikt. Her en der stroken papier met geprinte alinea’s tekst, aan de muur flipover-vellen per thema; het bewijs van veel lezen, structureren, knippen en plakken, en een dag schrijven en herschrijven.

Het was een enorm karwei, maar Hans Kregting van Huurdersbond Ede e.o. is zeer tevreden over het resultaat. Hij was vanaf het begin betrokken bij de opzet van het Manifest en schreef vandaag samen met de andere negen eindredacteuren de tekst. ‘Het onderwerp leeft bij de mensen, zij vinden het belangrijk dat er in hun wijk iets gebeurt. Het Manifest moet voor hen herkenbaar zijn en op een positieve manier mensen uit de buurt ‘besmetten’ en uit hun isolement halen. Ik hoop dat de minister het omarmt.’

Trots reikte Jos van der Lans even later het eerste exemplaar van het ‘Manifest van actieve wijkbewoners’ uit aan minister Donner van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties: “We moeten nu doorpakken. We gaan een nieuwe fase in, van bewonersparticipatie naar bewonersmacht, bewonersregie. Voorwaarden zijn plezier en verantwoordelijkheid. Geef ons de sleutel van het buurthuis,maar geef ons dan ook toegang tot de geldstromen.”

• Truus_vink: # advies wethouder Kok: klop bij de provincie aan voor geld voor wijkaanpak • angelique3376: Meer aandacht voor speeltuinen in dichtbevolkte woonwijken!

• arjanbroer: *wenst de deelnemers aan de Landelijke Bewoners Dag een vruchtbare dag toe!* • lidynoorman: waarom stellen bewoners zich afhankelijk op van de overheid en anderen, niet nodig. Ze hebben een eigen deskundigheid. Profileer u!

• MarcRakers: bewonerscoöperaties zijn van de mensen zelf, overheid staat meer op afstand • schieringen_zui: Ik vind dat de werklozen de buurt kunnen opknappen en daarmee een extraatje verdienen.

• MarcRakers: bewonerscoöperatie is heruit-

8

vinden van kleinschalig basisdemocratisch model = verleggen van macht.

• lidynoorman: ideeën genoeg. maak een analyse van je wijk, ga in gesprek met steakholders en... verbind!

• peterko44: “laat bewoners professionals inschakelen/aanstellen die zij nodig hebben om inzet in de wijk te verbeteren” • berGrand: als verslaggever op pad in Arnhemse Broek, t torentje. Vrijwilligers werken hard hier!

• RuudSikking: in de gemeenteraad horen vaste plaatsen voor de wijken te komen • MariaYigit: Hmmm..we krijgen een quote binnen ‘uit het veld’ over professionals: “Stelletje Controlfreaks” • massagemike: Bas Roodbergen houdt een presentatie in het Bruishuis Malburgen

LSA Bewoners Berichten / winter 2011 / nummer 105

Terugverdienen Minister Donner was blij met de Landelijke Bewonersdag en prees de actieve wijkbewoners: “U bent het zout in de pap.” De overheid wil voorwaarden creëren zodat burgers een actieve bijdrage kunnen leveren. Voorbeelden zijn de bewonersbudgetten en de bijdrage die het LSA ontving voor het project de Wijkonderneming. Knellende regels moet de overheid wegnemen. Minister Donner beloofde puntsgewijs op het Manifest terug te komen in de binnenkort te publiceren Agenda voor Burgerschap.

Volgens Joke Bakker, voorzitter LSA, moet de sturing van de wijkaanpak niet bij professionals maar bij bewoners liggen. “Bij de start van de wijkaanpak hebben wij er duidelijk op gewezen dat deze van Engeland afgekeken gebiedsgerichte aanpak in Nederland één grote weeffout vertoonde: de sturing van de wijkaanpak lag in handen van professionals en niet, zoals in Engeland, bij de bewoners .(…) De overheid zou er nu vooral op uit moeten zijn om de barrières weg te nemen en kansen te creëren voor mensen die zich aan de onderkant van de samenleving bevinden. Het maatschappelijk middenveld is geprofessionaliseerd en gefuseerd van bestuur tot uitvoerders. Burgers, bewoners kunnen hoogstens meedoen als vrijwilliger die, zeer gewaardeerd, doet wat hem of haar wordt opgedragen. De problemen zijn ons uit handen genomen maar de oplossingen sluiten niet aan omdat ze voortkomen uit de logica van de systeemwereld. (…) Gelukkig is er ook in Nederland voorzichtig een tegenbeweging aan het ontstaan die het eigenaarschap terug wil halen naar de burger.” Om de wijkaanpak wel te laten slagen zijn kracht, moed en tijd nodig, maar ook financiële middelen. “In deze tijden een gedurfd verzoek”, beseft Joke Bakker, “maar wel één dat zich terugverdient.”

Prijsuitreiking De Landelijke Bewonersdag werd afgesloten met de prijsuitreiking van de Nederlandse Woonbond voor beste bewonerscommissie en beste huurdersvereniging.

Het thema dit jaar was energiebesparing, een belangrijk onderwerp dat goed is voor bewoners, het milieu en de economie. Huurderskoepel Schagen en Omstreken en Wijkvereniging de Molendraai uit Bolsward werden de winnaars. Tijdens de afsluitende borrel kon worden teruggekeken op een creatieve, productieve én feestelijke Landelijke Bewonersdag 2011.

• schieringen_zui: groene vos inspirerend verhaal over duurzaamheidswedstrijd 89 ton extra glas en papier ingezameld opbrengst 8900 euro besparing • lidynoorman: ‘bewonersparticipatie is als sinterklaas, je moet er wel in geloven, anders werkt het niet’ • lidynoorman: Kennis is macht! bewoners hebben kennis van de (samenstelling) van de wijk!

• Vivare_kv: Vanochtend samen met 100-den bewoners afgeteld voor start van in Arnhem. #fantastische start • RuudSikking: buurttuinman is beter dan een organisatie voor groenonderhoud • chantaldewolde: #idbus overheid: reageer op brieven van bewoners! Herkenbaar • PGvanDort: Even warm worden bij uitleg over

oppimpen Oremusplein in Arnhem door o.m. JOOP • opapierre: Ja ook ik maak me druk om onnodig verkwisting van subsidiegelden, en verkeerde uitgaves!

• massagemike: Gebruik de openbare ruimte alsof het je eigen tuin betreft • berGrand: veel bewoners zijn idealisten: bewonderenswaardig, maar ook vaak teleurgesteld, of zelfs verbitterd • JacquesMonasch: RT @wethouderfiers: RT @LSAbewoners: bewoners: “elke keer als je welzijnswerker net kent, gaat ie weer weg.

We missen continuïteit” • massagemike: dat bewoners actief zijn is geweldig maar ondersteuning door professionals c.q. gemeente/handhaving blijft noodzakelijk

• hkregting: Schrijven is schrappen,maar wist niet dat dat zo moeilijk is. Niet alles op 1 dubbelzijdig A4tje. Actieve bewoners aan het werk er mee.

• RuudSikking: Het is tijd voor een partij voor de wijken. Iets voor het Lsa? • marienvandelft: RT @LSAbewoners: Gemeente houdt veel bewonersinitiatieven tegen door haar bewonerszucht.

• Vivare_kv: Is crowdfounding de sleutel tot representativiteit? Interessante vraagstelling • MariaYigit: De tweets over de zijn niet aan te slepen, wat een geweldige reacties allemaal.

• PGvanDort: Manifest vd actieve bewoners nu aangeboden aan de aanstormende onderkoning • ZefanjaHoogers: Donner: “omslag burgerparticipatie naar overheidsparticipatie”

• LSAbewoners: Bewoners; “welzijn moet niet in opdracht van gemeente werken! Matcht niet met behoefte bewoners” • MarcRakers: Leuk gesprek over veranderende rollen en verschuiving van de macht naar bewoners.

• berGrand: ik versta er geen donner van!

• marienvandelft: volg jullie hier vanuit Den Haag en kan ook nog mee doen aan de discussie • ZefanjaHoogers: Donner: “bewonersbudgetten hebben bijgedragen aan sociale cohesie” • Vivare_kv: Min. Donner belooft terug te komen op de punten uit het Manifest via agenda burgerschap • WoonbondEnergie: Minister Donner maakte de winnaars bekend: Huurderskoepel Schagen en

Wijkvereniging De Molendraai uit Bolsward • LSAbewoners: Bewoners aandachtswijk willen meer verantwoordelijkheid: Landelijke Bewonersdag haalt Telegraaf!

• wethouderfiers: Weer op weg naar #040 na inspirerende en leest #manifestvanactievebewoners http://t.co/gKhYYit1 • broekmanedwin: Hopelijk lukt het de ‘wijkenaanpak’ niet teveel te verengen tot de Krachtwijken. Wijkaanpak bestaat al 20 jaar en met succes!

• berGrand: Korte evaluatie @LSAbewoners: +opkomst+gedrevenheid +gezelligemensen –akoestiek -donner’s saaifactor-weinig interactie jongeren?

• ANPPersSupport: persbericht:Bewoners willen macht over eigen wijken

• rvgenugten: Mooi werk! Nu zorgen dat resultaat beklijft en wordt opgepakt.

• josvanderlans: ‘Eigen verantwoordelijkheid voor wijkbewoners’ - Arnhem - voorpagina Gelderlander • Publiekewaarden: Mooi! Van manifest naar maatschappelijk ondernemingsplan • barteigeman: het boeit en is appèl op kansen die er (juist) nu zijn, ik doe mee!

• LSAbewoners: Wijkbewoners willen zelf de zaken regelen –Artikel Binnenlands Bestuur.

• RegisseurHrlm: Power ‘echt’ to the people • LSAbewoners: Ook namens het LSA allemaal erg BEDANKT. En nu het Manifest lokaal goed onder de aandacht brengen!

LSA Bewoners Berichten / winter 2011 / nummer 105

9

Manifest de instanties en diensten. Geef vrijwilligers daarbij de ruimte om hun talenten te ontwikkelen en te doen wat zij leuk vinden. Juist dan nemen zij eerder hun verantwoordelijkheid, bijvoorbeeld voor het tegengaan van vervuiling, overlast, veiligheid en ander ongemak. Voor instanties is deze vaststelling van een burgeragenda geen verplicht nummer, maar de voedingsbron voor de inzet van personele middelen in de wijk.

Onder deze voorwaarden pakken bewoners de sleutelrol in de wijkaanpak op

Het manifest van de actieve wijkbewoners Gevraagd: actieve burgers! Met deze oproep menen politici de politiek-economische crisis te kunnen bezweren. Overheden kunnen minder, instellingen krijgen minder, burgers moeten meer. Actieve wijkbewoners schrikken daar niet van. Zij zetten zich al jaren met man en macht in voor hun leefomgeving, waarbij zij niet zelden overheden en organisaties op hun weg vinden.

Als daar een einde aan komt, zou dat alleen maar winst zijn. Maar dan moet er wel meer veranderen dat alleen een oproep aan burgers om verantwoordelijkheid te nemen. Dit Manifest van Actieve Wijkbewoners wil daarvoor als gids dienen.

Echte zeggenschap Om te beginnen moeten bewoners in deze nieuwe omstandigheden eindelijk serieus genomen worden. Te vaak spelen bewoners op papier een hoofdrol, maar zijn zij in de praktijk figuranten op het toneel waar de echte beslissingen vallen. In de toekomst moet gelden: zeg wat je doet en doe wat je zegt. Nieuwe verhoudingen betekenen dat bewonersparticipatie naar een hoger niveau wordt getild. Leg de regie echt bij bewoners.

Pas als bewoners echt wat te zeggen hebben kunnen ze ook echte verantwoordelijkheid nemen, kunnen ze succeseigenaar worden.

10

LSA Bewoners Berichten / winter 2011 / nummer 105

Dat vraagt veel: van politici, van bestuurders, van professionals, maar ook van bewoners zelf. Het vraagt om een andere mindset, een andere manier van omgang. Dat kan bewoners ook bevrijden van de klaagstand waartoe zij zich nogal eens uit machteloosheid gedwongen zien. Over jezelf klagen is immers lastiger dan over de Boze Anderen.

Echte verantwoordelijkheid zal actieve bewoners nog meer uitdagen.

Die andere omgang betekent dat het monopolie op beleid niet langer ligt bij de lokale overheid of op de tekentafels van woning-

corporaties, maar in de wijken, in de buurten en straten. Bij bewoners dus. Daarbij kunnen ze niet zonder deskundige ondersteuning en professionele begeleiding. Maar dat zijn geen professionals die in dienst zijn van een beleidsagenda, maar die zich dienstbaar weten te maken voor bewoners.

Bewoners bepalen wijkagenda Bewoners en vrijwilligers willen geen agenda opgelegd krijgen. Zij moeten hun eigen wijkagenda kunnen maken, met hun eigen prioriteiten en voorkeuren en in overleg met

Representativiteitsverwijt Tot vervelends toe is representativiteit een argument om actieve bewoners naar de zijlijn te manoeuvreren. Maar hoe representatief is het handelen van een corporatiebestuurder eigenlijk? Hoe representatief is een ambtenaar? Zelfs een gekozen politicus wordt door zijn kiezers al lang niet meer voor vier jaar als hun vertegenwoordiger gezien. Formele representativiteit bestaat niet meer. Het is iets wat je moet verwerven. In plaats van elkaar gevangen te nemen in negatieve etiketten is het beter om aan te sluiten bij de energie die er is, en van daaruit naar draagvlak en probleemoplossingen te zoeken. Daarvoor is allereerst goede communicatie en echt transparante informatievoorziening noodzakelijk.

nals binnen hun wijk. Geen betutteling meer; als bewoners het zelf moeten gaan doen, willen ze ook beslissingsbevoegdheid. Daarom wordt het tijd om in de nieuwe verhoudingen bewoners in staat te stellen professionals aan te sturen zodat er echte samenwerking kan ontstaan om problemen aan te pakken.

Wie gelooft in eigen kracht van burgers – het mantra dat nu in elk beleidsstuk opduikt – moet ook geloven dat bewoners zelf de regie kunnen nemen over professionele inzet om problemen in hun leefomgeving.

Eigen geld Dat er bezuinigd zal worden is misschien onontkoombaar, maar voorkomen moet worden dat actieve bewoners met de brokken van de bezuiniging komen te zitten. Sterker, gebruik dit moment om ze meer te zeggen te geven over het geld dat in hun wijk rondgaat.

De afgelopen jaren is er in de vogelaarwijken veel ervaring opgedaan met bewonersbudgetten en –vouchers. Dat heeft veel positieve energie opgeleverd. En het belangrijkste: het smaakt naar meer. Ook op dit punt is de tijd rijp om echt een fundamentele stap voorwaarts te zetten: geef bewoners en hun verbanden de macht van het geld.

Waarom moet wijkgeld besteed worden via een welzijnsorganisatie? Kunnen bewoners dat niet zelf? Nu het subsidietijdperk een nieuwe fase heeft bereikt, is het de hoogste tijd om bewoners zeggenschap te geven over hun eigen budgetten. Verantwoordelijkheid is niet alleen een morele kwestie, het moet zich ook kunnen uitbetalen in zeggenschap over geld.

Aansluiten bij netwerken Actieve wijkbewoners weten dat er heel veel gebeurt in hun wijken. Veel voltrekt zich buiten het zicht van de instanties en lokale diensten. Er is veel kracht en talent aanwezig.

En met elkaar en de wijk in de weer: rond de schoolpleinen, in het vrijwilligerswerk, bij sportverenigingen, in de mantelzorg. In al die activiteiten ligt de kracht van de samenleving, en de kunst is die tot volle bloei te laten komen. Dat lukt als bestaande instellingen, diensten en professionals optimaal bij deze informele netwerken en vaak onzichtbare activiteiten weten aan te sluiten. 1 + 1 wordt dan geen 2 maar 3. Als de informele netwerken en formele netwerken elkaar weten te versterken en de wijken daarvoor als vruchtbare bodem gebruiken dan kan er veel goed werk verzet worden. Sterker, dan zal de effectiviteit van de bestaande dienstverlening met sprongen toenemen.

Wijkeconomie De wijk is de wereld in het klein met een eigen economie en waar bewoners zich graag willen inzetten voor hun welzijn en welvaart.

Tegelijkertijd zien ze dat er getornd wordt aan de verworvenheden en voorzieningen.

Zij menen dat als er effectief gebruik wordt gemaakt van hun inzet dat er dan intelligente besparingen gerealiseerd kunnen worden.

Uitgespaarde kosten kunnen terugvloeien in de wijk, voor het behoud van het buurthuis, de bibliotheek of het openbaar groen.

Andere professionals Bewoners moeten meer zelf doen en moeten daarvoor dan ook ruimte krijgen. Dat vraagt om andere professionals. Te veel en te vaak zijn professionals die zich in de wijken ophouden de brenger van instellingsproducten, te weinig zijn zij dienstbaar aan de problemen in de wijk en de meest effectieve oplossingen.

Bewoners voelen zich net zo goed professio-

Elk bewonersinitiatief heeft een locatie nodig, een plek waar vrijwilligers naartoe kunnen gaan om actief te zijn voor de wijk.

Om andere bewoners te ontmoeten. En samen tot nieuwe ideeën en initiatieven te komen. Zo’n gebouw wordt een spil in de wijk en geeft samenhang. Eigendom van zulke plekken evenals gemeenschappelijk beheer van groenvoorzieningen, en vooral

van moestuinen en stadslandbouw geeft samenhang in de wijk.

De krampachtigheid waarmee bewoners af worden gehouden van de wereld van het geld, van het eigendom en het beheer van voorzieningen is niet meer van deze tijd.

Niet zonder reden wint de belangstelling voor bewonersbedrijven, naar analogie met de Engelse trusts, snel aan populariteit. Bewoners kunnen met elkaar lokale economie maken!

Maar om die motor op gang te brengen moeten gemeenten en corporaties hen wel in de positie durven brengen. Dus kom op met de sleutel van de buurthuizen, durf over de brug te komen met het overdragen van beheer van een leegstaand pand, durf de touwtjes uit handen te geven zonder het bij voorbaat dood te slaan met onmogelijk haalbare kapitaallasten en onmogelijke hoge huurtarieven.

Soepeler regels En dat is een oproep die ook de wetgever zich ter harte moet nemen. Wie in Nederland sociaal ondernemerschap vertoont of een burgerinitiatief op touw zet loopt al snel vast in een keurslijf van bureaucratische verordeningen en het web van de belastingdienst.

Voor een bewonersonderneming waarvan mogelijke revenuen terugvloeien naar de gemeenschap bestaat in Nederland geen adequate rechtsvorm. Voor sociaal wijkondernemerschap dient ruimte te worden gemaakt in de belastingregels. Wie een andere verhouding wil tussen burgers en overheden kan er niet omheen om in het oude register van wetten en regels openingen te maken die bewoners kunnen stimuleren om ook verantwoordelijkheid te kunnen nemen zonder in de bureaucratie te verzanden.

Van de nood een deugd Dit is een tijd van bezuinigingen. Een tijd van crisis. Veel actieve wijkbewoners spreken zelfs van afbraak. Wie als een kille boekhouder de samenleving bestuurt – en nogal eens wekt dit kabinet de schijn – krijgt er een kille samenleving voor terug, waarbij wijkbewoners teleurgesteld in hun schulp kruipen. Zorg dat actieve wijkbewoners niet met de bezuinigingsbrokken komen te zitten.

Maak van de crisis een moment om zaken echt te veranderen, om de betrokkenheid van actieve wijkbewoners aan te spreken, die maakt van de nood een deugd en kan energie losmaken in de samenleving die de kwaliteit van de wijken in Nederland ten goede komt. Actieve wijkbewoners in Nederland zijn er klaar voor, het wachten is op de politiek, de bestuurders en de professionals. Moge dit manifest hen de weg wijzen.

LSA Bewoners Berichten / winter 2011 / nummer 105

11

Cartoons

Samenwerking in Schiedam Oost

Ons jaar in cartoons

De uitslagen van de enquêtes die in Schiedam Oost zijn verspreid, moeten gesprekken op gang brengen en

Doorgaan met de wijkaanpak, maar dan zonder geld… Dat stond duidelijk centraal in 2011.

uiteindelijk leiden tot nieuwe actieve bewonersgroepen.

De resultaten zijn slechts het begin!

In de wijk Schiedam Oost is er een jaarlijks terugkerend project om bewoners te betrekken bij de wijk: Buurten in Oost. Het wijkwerk, de bewonersvereniging Schiedam Oost, Schiedams Overleg Bewonersorganisaties en Buurtprojecten Opbouwwerk Schiedam organiseren dit project samen.

Dit keer zijn ze de buurt ingetrokken om enquêtes te verspreiden. Er zijn 1250 enquêtes aan huis bezorgd in deze aandachtswijk. Ook zijn er op buurtactiviteiten enquêtes uitgedeeld.

Particuliere verhuurders scoren beter op klachtenonderhoud dan de woningcorporatie De enquête bestaat uit twee onderdelen: vragen over de sociale kant van de wijk (zoals: hoeveel mensen kent u uit de buurt?) en vragen over de fysieke kant van de buurt (zoals: geef een cijfer voor het onderhoud van groen in de directe buurt) en de onderhoudstoestand van de woningen.

De antwoorden op de sociale vragen gaat Buurten in Oost gebruiken om gesprekken te voeren met buurtbewoners. Deze gesprekken moeten leiden tot meer activiteiten in en meer betrokkenheid bij de wijk. De vragen over de fysieke kant van de wijk zijn gericht op het ontdekken van collectieve onderhoudsachterstanden die daarna aangepakt moeten worden.

Het idee is om na de enquête bewonersbijeenkomsten te organiseren rond de relevante onderwerpen. Hieruit moeten bewonersgroepen rondom bepaalde thema’s

12

LSA Bewoners Berichten / winter 2011 / nummer 105

ontstaan in de buurt. Deze nieuwe groepen zullen dan gefaciliteerd en begeleid worden door de bestaande wijkorganisaties.

Nu de uitslagen van de enquête binnen zijn, is er een boekje gemaakt met resultaten. Enkele resultaten van de enquête zijn: • Dat er in totaal 134 mensen de enquête hebben ingevuld (huurders en eigenaren).

• Dat maar liefst 49 van deze 134 huishoudens onderhoudsklachten hebben.

• Dat de bevraagde woningeigenaren lang niet allemaal weten of ze aangesloten zijn bij een VVE (25 % van de eigenaren weet dat niet!).

• Dat particuliere verhuurders beter scoren op klachtenonderhoud dan de woningcorporatie Woonplus.

• Dat ‘overbewoning’ een veel genoemde klacht is, bewoners vinden dat overbewoning negatieve invloed heeft op woon- en leefklimaat.

• Dat er in de buurten meer potentieel actieve bewoners wonen dan werd verondersteld.

Het boekje met resultaten is op een groot wijkfeest aangeboden aan het College van B&W. Maar nu is het project Buurten in Oost nog niet voltooid, dit project moet leiden tot een nog veel actievere en leefbaardere wijk. meer weten? kijk op: www.bvsoschiedam.nl

Lente 2011

zomer 2011

De wijkaanpak moet doorgaan volgens dit kabinet. In een brief naar de Tweede kamer vertelt Donner wat hij wil. Meer bewonersinzet, maar minder budget. Een herverdeling van taken tussen Rijk, gemeenten en maatschappelijke organisaties zou de sleutelrol van bewoners moeten versterken.

LSA was op bezoek bij Engelse development trusts. Deze buurtbedrijven zijn opvallend ondernemend en onafhankelijk. In Nederland zijn bewonersorganisaties meer gewend om uit te gaan van subsidiegeld. LSA gaat in Nederland experimenteren met bedrijven op deze Engelse leest.

herfst 2011 Actieve bewoners gaan aan de slag om het

winter 2011 Bewonersgroepen worden voor een groot

Manifest van Actieve Bewoners te maken. Er wordt enorm bezuinigd op de wijkaanpak en (mede daarom?) wordt nu gezegd: bewoners jullie mogen zelf de wijkaanpak regelen. Onder welke voorwaarden pakken we die rol op? In de herfst begonnen we met ‘crowdsourcen’.

Het resultaat vind je op pagina10.

deel bemand door ouderen. Dat gold ook voor aandachtswijk VelveLindenhof in Enschede. Maar met de komst van Maria Yigit is daar de verjonging ingezet. Jozef Swaters draagt zijn kennis aan haar over.

Kijk op bladzijde 16!

LSA Bewoners Berichten / winter 2011 / nummer 105

13

Inwoners van krimpregio’s voelen zich ongezonder en leven korter

U schrijft...

Ingezonden persbericht De gezondheid van inwoners van krimpregio’s is minder goed dan de gezondheid van inwoners van de rest van Nederland. Dit blijkt uit onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu.

In drie onderzochte krimpregio’s (Parkstad Limburg, Zeeuws-Vlaanderen en Eemsdelta) is het percentage mensen dat de eigen gezondheid als minder dan goed kwalificeert hoger dan het landelijk gemiddelde (18 procent). In Parkstad vindt meer dan een kwart de eigen gezondheid minder dan goed, in Zeeuws-Vlaanderen is dat 22,5 procent en in de Eemsdelta 20 procent. Van alle gemeenten in deze drie krimpregio’s voelen de inwoners van Heerlen (28,8 procent), Kerkrade en Delfzijl

(27,7 procent) zich het meest ongezond.

Ook wat betreft de levensverwachting laat het onderzoek zien dat de krimpregio’s minder gunstig afsteken bij het gemiddelde in Nederland.

De levensverwachting van de Nederlander is 80,1 jaar, in Kerkrade is dat 77,0. Daarmee is het de laagst scorende gemeente uit de onderzochte krimpregio’s. Verder constateren de onderzoekers dat in zes van de acht gemeenten van regio Parkstad Limburg de sterfte aan hart- en vaatziekten

hoger ligt dan gemiddeld in Nederland.

Dit gezondheidsverschil is slechts in geringe mate te verklaren door verschillen in de bevolkingssamenstelling, zoals in leeftijdsopbouw of sociaal-economische status. Andere mogelijke verklaringen zijn een afnemend zorgvoorzieningenniveau in de krimpregio’s en aantasting van de leefomgeving. Deze factoren zijn in dit onderzoek niet bestudeerd.

Meer inzicht in het effect van deze factoren is nodig.

Het RIVM heeft het onderzoek uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Gegevens over de onderzochte gezondheidsindicatoren waren afkomstig van de RIVM-website Nationale Atlas Volksgezondheid (www.zorgatlas.nl) en het databestand Woon Onderzoek Nederland (WoON) uit 2009.

LSA Bewoners Berichten / winter 2011 / nummer 105

bewonersbedrijven

Het experiment met bewonersbedrijven gaat door!

Bewonersbedrijven zijn onafhankelijke organisaties van bewoners die diensten en projecten ontwikkelen en uitvoeren, met als doel de inwoners van die gebieden vooruit te helpen op economisch en sociaal gebied. Ze werken samen met de lokale overheid, instellingen en bedrijven, wanneer dat past in hun activiteiten. Ze verwerven inkomsten door onder meer projectsubsidies, exploitatie van gebouwen en bijdragen uit fondsen.

In het volgende nummer van LSA Bewonersberichten (nummer 106) zullen we uitgebreid aandacht besteden aan de start van dit experiment.

temperatuur van de wijkaanpak

Wijkkunstenaar maakt bewoners trots

Ingezonden bericht Op 3 december heeft wijkkunstenaar Theo van der Hoeven uit de Kruiskamp in Amersfoort zijn laats te kunstwerken aan zijn wijk gegeven. Het gaat om ‘De Hoo rn des Overvloeds’ en een kunstzinnig vormgegeven hek, beide kunstwerken zijn gemaakt samen met bewoners, woningcorporaties en de winkeliersvereniging.

De onthulling van deze kunstwerken vormen de afsluiting van de vier jaar waarin Theo als wijk kunstenaar in de Kruiskamp werkzaam was. In deze jare n voerde hij vele projecten uit om zaken in de wijk tewe eg te brengen waar de bewoners trots op kunnen zijn en waarover ze met elkaar in gesprek kunnen komen. Van 2008 tot en met 2010 werd het project gefinancierd door het minister ie van VROM. Wegens de hindernissen van de bureaucratie, kon in het jaar 2010 lang niet alles wat gepland was, gere aliseerd worden. Zo kwam het dat Theo van der Hoeven heel 2011 zonder honorarium heeft gewerkt. Dat maakt het hele maal bijzonder dat hij zoveel voor elkaar heeft gekregen.

Hierboven zijn enkele foto’s van zijn bijzondere kunstwerken te zien. Nog meer weten over deze wijk kunstenaar? Hij is bezig met een boekje waarin hij vers lag doet van drie jaar wijkkunstenaarschap. Als dat boekje uitkomt, zal het besproken worden in dit blad, in de rubriek Publicaties.

14

LSA Nieuws

Heeft u interessant nieuws uit uw wijk? Schrijf het ons!

Op 21 oktober organiseerde het LSA een debat in Den Haag: De temperatuur van de wijkaanpak. De wijkaanpak is veranderd. En veel mensen weten niet meer waar ze aan toe zijn. Daarom vonden we het hoog tijd om de temperatuur van de wijkaanpak te meten. Ruim 75 mensen kwamen naar de Haagse krachtwijk Morgenstond om te debatteren over de wijkaanpak. Hassan Najja, corporatiedirecteur van Helden en bestuursadviseur van het LSA, leidde de discussie.

Conclusies Het was een interessante middag waarbij van alles aan bod kwam. Belangrijke conclusies van het debat zijn: • Welzijn heeft opgelegde doelstellingen en dat zijn vaak niet dezelfde doelstellingen als bewoners hebben. Veel bewoners hebben daar genoeg van. Ze willen in ‘control’ zijn en daar de goede begeleiding van betaalde krachten bij krijgen.

• Er is veel vrijstaand vastgoed, er worden veel buurthuizen gesloten, bewoners willen meer zelfsturing: het zou toch mogelijk moeten zijn om die dingen te combineren.

• We moeten de bewonersbudgetten en de kennis die we hebben opgedaan met bewonersbudgetten borgen. Het vouchersysteem is een bewezen succesvol systeem. Zeker in een tijd dat er meer daadkracht en verantwoordelijkheidsgevoel wordt verlangd van burgers moet dit systeem blijven.

toon stopt als buurtmeester Het boegbeeld van de wijk Klarendal in Arnhem: Toon Lubbers stopt als buurtmeester. Hij blijft voor zover mogelijk nog wel actief in de buurt en hij blijft gelukkig nog aangesloten bij het LSA. Toon werkt sinds midden jaren negentig als vrijwillige buurtmeester. Elke dag was Toon daarvoor vanaf 07.00 uur (!) in de wijkwinkel aanwezig. Hij reed door de wijk om te controleren waar zaken kapot waren, waar rommel lag en of bewoners klachten hadden. Voor bouwspeelplaats de Leuke Linde hielp hij mee met het ophalen van kranten.

Ook hielp hij mee met het opzetten van het jaarlijkse speeldorp voor de kinderen op het terrein van de Leuke Linde. In dit dagelijkse werk in de wijk werkte Toon nauw samen met de dienst Stadsbeheer van de gemeente, de corporatie Volkshuisvesting, de wijkagenten, de vrijwilligers van de Leuke Linde en de wijkwinkel.

Een andere rol die Toon had was het ontvangen van hoogwaardigheidsbekleders in Klarendal in de wijkwinkel of in de pickup van de wijk. In deze pickup met als opschrift ‘Klarendal Krachtwijk’ heeft hij menig Tweede-Kamerlid en minister door de wijk gereden.

Toon stopt omdat zijn gezondheid het niet meer toelaat om door te gaan. Wat zullen ze hem, zijn humor en zijn passie missen!

Wil je een uitgebreid verslag lezen over het debat, kijk dan op www.lsabewoners.nl en zoek op: temperatuur.

LSA Bewoners Berichten / winter 2011 / nummer 105

15

Interview Bewonersgroepen worden voor een groot deel bemand door ouderen. Dat gold ook voor Velve-Lindenhof in Enschede. Maar met de komst van Maria Yigit is de verjonging ingezet. Volgens Maria is het lastig om je aan te sluiten bij de doorgewinterde garde. Jozef Swaters: “Wij moeten open blijven staan voor nieuwe ideeën, zelfs als we het er niet mee eens zijn.”

Jozef & Maria

Jozef Swaters is een begrip in Velve-Lindenhof, hij maakt zich al sinds 1973 sterk voor zijn wijk en kent alles en iedereen. En iedereen kent hem. Hij is ook al jaren een actief LSA-platformlid. Hij komt op de LSAbijeenkomsten en vergaderingen, en zorgt ervoor dat zijn achterban weet wat er binnen het LSA speelt.

zorgen voor verjonging Maria Yigit voegde zich een jaar geleden bij de wijkraad. Al snel sloot zij zich ook aan bij het LSA, waar ze een betrokken platformlid blijkt en een fervent social media-gebruiker. Ze twittert veel, en geeft daarbij positieve informatie over haar wijk. Op de netwerksite Linkedin schrijft ze: ‘Velve-Lindenhof in Enschede is een wijk om trots op te zijn. Een veilige, mooie en gezellige buurt, waar iedereen meedoet, waar werk is, goed onderwijs en waar het bruist van de activiteiten’.

Digitale buurtpromotie Maria: “Ja, dat ik in een mooie wijk woon, dat draag ik uit! We hadden onze problemen hier. De wijk heeft lang een negatieve naam gehad, onder meer wegens de drugsoverlast, maar ik heb het gevoel dat de omslag is geweest. Veel van de publiciteit is nog steeds negatief en als tegenwicht plaats ik positieve berichten!”

Jozef: “Zij is veel bezig met moderne media, en dat is belangrijk. Het is een van de vormen van de nieuwe bereikbaarheid. Mensen hebben het druk, maar via social media kun je mensen toch persoonlijk benaderen.”

Maria: “Dat vind ik fijn van Jozef, dat hij inziet dat dit een belangrijke aanvulling is op de communicatie. Een groot deel van de oudere actieve bewoners kijkt negatief aan tegen social media. Ik ken zelfs mensen die het asociale media noemen. Maar Jozef ziet de waarde wel. Jozef is bijna 73 en hij heeft een I-Phone!”

Jozef: “Ja, pas sinds kort hoor. Maar ik zie het nut zeker. Via moderne media kun je mensen digitaal benaderen om hun stem te laten horen, zonder dat ze de huiskamer hoeven te verlaten. In de wijk zijn we ook

16

LSA Bewoners Berichten / winter 2011 / nummer 105

bezig met moderne media. We hebben vier DigiVelveaanraakschermen met foto’s, video’s en berichten over de wijk. Iedereen kan dan daar op posten. Door deze digitale wijkkranten worden jongeren betrokken bij de wijk.”

Onmogelijke vergadertijden Maria: “De contacten met de lokale politiek lopen hier ook goed. Het stadsdeel organiseert bijvoorbeeld kookworkshops. Op die workshops komen mensen van het stadsdeel, raadsleden en mensen van de wijkraden samen om te koken. Dat is een goed idee van ons stadsdeel, want zeker de jongere generatie is die vergadercultuur behoorlijk zat. Informeel met elkaar praten werkt vaak fijner. Daarbij zijn sommige vergaderingen gepland onder werktijd! Bij ons heb je bijvoorbeeld donderdagochtend een vergadering.

Daar kan ik nooit bij zijn. Volgens mij is dat omdat de professionals er dan bij kunnen zijn, maar ik dus niet.

Hoe kun je verjongen als wijkraad als op dit soort momenten vergaderingen worden gepland? Hoe ging dat vroeger bij jou, Jozef?”

Jozef: “Wij deden het meeste ‘s avonds. Dat moest ook wel, want ik werkte fulltime als uitvoerder in de bouw. Maar in die tijd werkten we minder vaak samen met de professionals. Wij hebben als wijkraad veel zelf gedaan. Maar we waren flexibel, soms konden we wel overdag overleggen en ik moet zeggen dat de gemeente ook flexibel was.”

Maria: “Tijd is een heel belangrijke factor die ervoor zorgt dat er niet veel jongere mensen in bewonersgroepen zitten. Ook is het moeilijk om die stap te zetten om erbij te komen als je weet dat er alleen oudere mensen zitten. Toch ben ik gewoon naar binnen gestapt. Ik ontving een folder over het nieuw te bouwen Hart van de wijk (een multifunctionele accommodatie). Daarin werd bewoners gevraagd om dit gebouw te helpen ontwerpen. Ik stapte naar binnen bij het wijkcentrum en zei: ‘Ik ben Maria, ik woon 26 jaar in de wijk, ik ben afgestudeerd bouwkundige en ik wil me graag bij jullie aansluiten.’ Ik werd met open armen ontvangen.”

Jozef: “Ik was ook blij dat je kwam. Ik heb zelf wel wat bouwkundige kennis, maar de meeste mensen binnen de wijkraad hebben dat niet. En mijn kennis is verouderd, ook vergunningstechnisch. Als dan iemand komt die op de hoogte is van de huidige regelgeving is dat fijn.”

Maria: “Aaah, waardering.”

Jozef: “Ja hoor die is er. Er is ook echt verjonging LSA Bewoners Berichten / winter 2011 / nummer 105

17

“Zeker de jongere generatie is die vergadercultuur behoorlijk zat”

nodig. Laten we eerlijk wezen, ik ben zo lang bezig, dan heb je kans dat je vastroest, al doe ik mijn best om dat niet te doen. Je hebt nieuwe ideeën en jonge mensen nodig. Ook om nieuwe mensen te bereiken.”

Maria: “Ja, ik ben blij dat er sinds kort nog iemand is van de jongere generatie. Ze is nog aspirant wijkraadlid. Zij kwam veel op wijkvergaderingen en

Er staan vier digitale aanraakschermen in de wijk

wij hebben haar gevraagd om ook naar de wijkraad te komen. Echt fijn om iemand van mijn eigen leeftijd erbij te hebben. En ik wil graag een voorbeeld geven van hoe moeilijk het is om ertussen te komen als relatief jongere: ik kreeg laatst een mail van een dame van 30 jaar die wil stoppen met de dorpsraad van Boekelo. Haar redenen: 1. Tekort aan tijd. 2. De dorpsraad bestaat vooral uit gepensioneerden. Die hebben een andere belevingswereld dan jongeren.

Daardoor ontstaat er een kloof. 3. De ouderen vergaderen traag, praten maar door over dingen in het verleden. Jongere leden willen snel beslissingen nemen, efficiënt vergaderen. Dat cultuurverschil is bijna onoverbrugbaar.”

Jozef: “Wij moeten ons goed realiseren als oudere generatie dat we open blijven staan voor nieuwe ideeën. Zelfs als je denkt dat het geen goed idee is.

De houding moet open zijn.”

Maria: “En de jongere generatie moet ook bereid zijn te leren. Jozef doet veel aan kennisoverdracht via verhalen. Als hij begint te praten, heb ik altijd de neiging om zijn woorden met mijn telefoon op te nemen.

Hij heeft zoveel kennis van de wijk.”

De verpaupering Jozef: “Dat is logisch, ik ben er vanaf het begin bij geweest. Ik heb de verpaupering zien komen, ertegen gestreden en de buurt zien verbeteren. Tot 1973 was Velve-Lindenhof een leuke volkswijk. Toen kwam de herstructurering, ze stopten mensen uit sloopwijken allemaal hier in de goedkope woningen. Allemaal 18

LSA Bewoners Berichten / winter 2011 / nummer 105

mensen met een laag inkomen. En ja, wat krijg je dan, geen kwaad woord over die mensen. Maar ze hebben geen binding met de wijk, ze werden gedwongen om hier te komen. Hetzelfde gold voor de mensen uit het woonwagenkamp, ook die mensen werden in onze wijk geplaatst. Het gevolg: meer armoede kwam en minder sociale cohesie. Daardoor trokken mensen met hoge of middeninkomens weg. Wat overbleef was een wijk met bijna alleen maar mensen met een laag inkomen. Dat werkt criminaliteit in de hand.”

Maria: “Dus de wijk was vroeger niet zo? Dat wist ik dus niet! Ik weet niet anders dan dat de wijk altijd verpauperd is geweest en dat we er pas nu aan het uitklimmen zijn.”

Jozef: “Op dit moment is het andersom. Nu gaan mensen weg uit Velve-Lindenhof door de herstructurering.

En die hebben ook een stempel. Maar let wel: het is beter georganiseerd. Er worden ruim 400 woningen gesloopt en al die mensen hebben een persoonlijk gesprek gehad waarin werd gevraagd wat ze wilden.

In de wijk blijven of niet? Als ze willen blijven, dan kunnen ze terugkomen. De huren gaan omhoog, maar niet onevenredig. Als ze naar een andere wijk willen, krijgen ze een geldbedrag mee, maar kunnen ze ook niet meer terug. Dit vind ik wel een nette benadering.”

Maria: “Nu is de wijk nog een grote bouwput. Zelf woon ik ook tegenover een bouwplaats. Maar ik heb het er voor over. De wijk wordt beter en mooier.

Medio 2014 verwacht ik dat alle woningen af zijn.”

Verder kijken Jozef: “Er is hier veel goeds gebeurd sinds de wijkaanpak begon. Vooral doordat woningencorporaties met elkaar, met de gemeente en met de bewoners zijn gaan praten. Ook is er goed ingespeeld op de stille armoede in de wijk. Er zijn wijkcoaches aangesteld die echt bereikbaar zijn voor mensen.

Mensen met grote problemen worden geholpen en niet meer van het kastje naar de muur gestuurd. Nu er een nieuwe fase in de wijkaanpak aanbreekt, houden wij wel ons hart vast. Niet zozeer wegens het gebrek aan geld, maar wegens het gebrek aan aandacht.

Woningcorporaties moeten in gesprek blijven met bewoners, moeten hun verantwoordelijkheid blijven nemen. Wij zijn bang dat als de wijk straks klaar is, dat dan de aandacht gaat verslappen en dat we dan weer terugvallen. Want je moet verder kijken. Hoe is het hier over 10 jaar? Ook daarom is het belangrijk dat er jongere mensen betrokken zijn bij de wijkraad.”

Maria: “Ja, en bij het LSA. Ik voelde me vereerd toen Jozef me vroeg om mee te gaan naar de LSAplatformvergaderingen. Ik vind het ook interessant om te horen hoe het in de rest van Nederland toegaat.

En de reizen naar de vergaderingen zijn inspirerend.

Jozef vertelt me dan zoveel.”

Jozef: “Ik vind het fijn om er samen heen te gaan. Wij kunnen elkaar aanvullen. En net als bij onze wijkraad hoop ik ook voor het platform dat jongere mensen nieuwe jongere mensen aantrekken.”

Publicaties

Het LSA selecteert voor u

geen grootschalige waterbedeffecten

Er komen heel wat monitors en onderzoeken uit over de voortgang van de wijkaanpak.

We konden dit kwartaal kiezen uit een bespreking van ‘Voortgangsrapportage Wijken in uitvoering’, ‘Waterbedeffecten van wijkenbeleid’, ‘Bewonerspeilingen’ of ‘Advies wetenschappelijke commissie wijkaanpak’.

Het is het tweede onderzoek geworden.

Rigo Research en de Atlas voor Gemeenten hebben in een eerste herhalingsmeting (2008-2010) onderzocht in hoeverre waterbedeffecten door het wijkenbeleid zichtbaar zijn. En wat blijkt: er zijn geen aanwijzingen voor systematische of grootschalige waterbedeffecten vanuit de 40 aandachtswijken naar omliggende wijken of de rest van de stad en regio. De onderzoekers concluderen dan ook dat het wijkenbeleid niet heeft geleid tot een verandering van de mate waarin problemen zich tussen wijken verplaatsen.

Dit onderzoek laat ook zien dat de verbeteringen in de aandachtswijken gemiddeld genomen aanzienlijk zijn, terwijl de leefbaarheid elders gemiddeld genomen ook verbetert of niet evenredig achteruit gaat. “Wijken worden structureel opgeknapt, er is sociaaleconomisch beleid, het beheer wordt versterkt en de concentratie van kansarme huishoudens in een buurt neemt af. Al dat soort ingrepen leidt tot verbetering van de leefbaarheid, zonder dat andere buurten eronder hoeven te leiden”, aldus de onderzoekers.

Waterbedeffecten van het wijkenbeleid, gemaakt in opdracht van het Ministerie van BZK/WWI, te downloaden via www.rijksoverheid.nl

bewoners komen in actie “Er werd tegen mij gezegd dat ze al mijn botten gingen breken”, vertelt een buurtbewoner uit Amersfoort Schothorst over de bedreigingen die een groep jongeren uit de buurt naar hem en andere bewoners schreeuwde. Na een “oorlogssituatie” tijdens oud en nieuw, gingen bewoners de volgende ochtend opruimen. Dat was het moment dat ze besloten om samen op te staan tegen de grove jongerenoverlast.

Met zijn 25-en gingen ze (met medeweten van de politie) op de groep af om hen aan te spreken. Het was de eerste stap die de bewoners gezet hebben om hun wijk weer rustig te maken. Intussen is deze bewonersraadgroep zelfs al weer opgeheven omdat die niet meer nodig is, maar de kennis en ervaring die de groep heeft opgedaan, willen ze graag overbrengen. Daarom is er (met financiering van meerdere kanten) een film gemaakt: De Buurtmovie: bewoners komen in actie. In deze film komen bewoners en beroepskrachten aan het woord over de manier waarop de Raadgroep te werk is gegaan.

Let op: Wij geven de dvd ‘De Buurtmovie: bewoners komen in actie’ weg! Mailen naar pleuni@lsabewoners.nl ovv van DVD Buurtmovie, en je maakt kans op de gratis dvd.

overbevolkte krotten en mensenpakhuizen

Onze wijken worden nu wel eens probleemwijken genoemd, maar het zijn lekker ruikende paradijzen in vergelijking tot stadswijken een dikke tweehonderd jaar geleden.

Koninkrijk vol sloppen gaat over het begin van de stedengroei in Nederland. Rond 1900 wemelde het in onze steden van overbevolkte krotten en mensenpakhuizen. Schoon water, goed voedsel, frisse lucht en sanitair waren

in de achterbuurten zeer zeldzaam. In alle grote steden hoopte het weeë vuil zich spectaculair op. Meer dan een miljoen Nederlanders leefden in krottenwijken. Auke van der Woud beschrijft die halfvergane oude wereld in de duistere delen van de stad. Ook beschrijft ze hoe aan het einde van de negentiende eeuw de armen vaak werden weggesaneerd uit centrale stadsdelen. Toen hadden ze dus al stadsvernieuwingsprojecten…

Koninkrijk vol sloppen Auteur: Auke van der Woud Uitgever: Bert Bakker, ISBN 9789035135970, Prijs: €29,95

buurten in de regio 2011

In 2011 heeft het LSA zes bijzonder geslaagde regiobijeenkomsten gehouden. Dat zijn bijeenkomsten die we organiseren met een bewonersgroep om dieper in te gaan op thema`s die niet alleen daar, maar vaak ook in andere wijken spelen.

We gingen naar Venlo om te praten over herstructurering en financiering van bewonersprojecten. In Sittard hebben we veel geleerd over het mobiliseren van de buurt.

In Nijmegen gingen we dieper in op de functie van een MFA in je wijk. En in Deventer vergeleken we de twee verschillende aanpakken die binnen de wijk Keizerlanden zijn ingezet. In de regio Hengelo leerden we veel over hun visie op de toekomst van wijkraden.

In Leeuwarden ten slotte spraken we over de vernieuwende methode die zij hebben gebruikt om hun wijkplan te maken.

Of je nu wel of niet bent geweest, het is interessant om de verslagen van deze bijzondere dagen terug te lezen. Daarom hebben we de verslagen gebundeld.

De publicatie Buurten in de regio 2011 is tijdelijk kosteloos te bestellen door een mailtje te sturen naar info@lsabewoners.nl.

LSA Bewoners Berichten / winter 2011 / nummer 105

19