Van meedoen naar doen! Jaarverslag
2011
Inhoud Voorwoord 4
1 Bijeenkomsten 7 1-1 Regionale Praktijkdagen 7 1-2 Landelijke Bewonersdag 9 1-3 Landelijke Praktijkdagen 11 1-4 Internationale Studiereis 14
2 Projecten 17 2-1 Kan wĂŠl! 17 2-2 Bewonersdeskundigen 19 2-3 Tweede Kamerleden adopteren een wijk 20 2-4 Training en coaching 21 2-5 Samenwerking in gemengde wijken 22 2-6 Bewonersinitiatieven, vouchers en sociale media 23 2-7 Bewonersmonitor Wijkaanpak 24 2-8 BewonersBedrijven 25
3 Communicatie 27 3-1 LSA Bewonersberichten 27 3-2 Internet 28 3-3 LSA Nieuwsflits 29 3-4 Twitter 29 3-5 Publicaties 30
4 Organisatie 33 4-1 Bewonersplatform 33 4-2 Bestuur 34 4-3 Personeel 35 4-4 Werkzaamheden LSA-secretariaat 36 4-5 FinanciĂŤle verantwoording 36
Bijlagen Ledenlijst Bewonersplatform 41 Overzicht Kamerleden en adoptiewijken 42
Van meedoen naar doen Dat het tijd is om van meedoen naar doen te gaan, daar was geen enkel misverstand over op 10 december 2011 tijdens de Landelijke Bewonersdag LSA in de Eusebiuskerk in Arnhem. Ruim 600 deelnemers zorgden ervoor dat er een manifest kon worden uitgereikt aan minister Donner dat er niet om loog. Enkele onderdelen van dit Manifest van de actieve wijkbewoners: echte zeggenschap, geen papieren hoofdrol die in werkelijkheid een figurantenrol is. De regie voor de wijk echt bij de bewoners. Echte verantwoordelijkheid. Via mail, twitter, sms en andere schriftelijke input werden al deze hartenkreten aangeleverd aan de eindredactie van het manifest. Niet alleen door de aanwezigen in de kerk, ook degenen die er niet waren, deden mee. Het bruiste even in het land. Wat een energie. Het kon ook niet anders, al jarenlang proberen bewoners in de wijken hun zelfstandige rol op te pakken door zich met man en macht in te zetten voor hun leefomgeving en evenzo vele jaren worden zij tegengehouden in het oppakken van die rol en vinden zij overheden en organisaties op hun weg. De conclusie van de visitatiecommissie, onder voorzitterschap van Wim Deetman, geeft de bewoners gelijk. Er is een slechte samenwerking tussen de verschillende instellingen. Te veel en te vaak zijn professionals gebonden aan hun instellingsopdrachten en ze kunnen daardoor te weinig dienstbaar zijn aan de problemen van de wijk. Daarom wordt het tijd dat bewoners zelf professionals kunnen aansturen. Zij zijn net zo goed professionals in hun eigen wijk en weten waar de prioriteiten liggen, maar hun energie lekt weg. Allerlei instellingsbelangen staan voorop en dat is dodelijk voor de creativiteit. Die bewonersenergie, die vonden een aantal actieve bewoners wel in Engeland. Daar werken bewoners die zich samen willen inzetten voor welzijn en welvaart vanuit ĂŠĂŠn locatie in de wijk. Op deze plek wordt effectief gebruik gemaakt van elkaars kennis en kunde. Het is een plek waar bewoners aan het roer staan. Het is een plek van waaruit geld verdiend kan worden. Bewoners kunnen met elkaar lokale economie maken, aan vindingrijkheid geen gebrek. Bewoners in Nederland zijn hierdoor geĂŻnspireerd geraakt, dat kan ook niet anders. Met de steun van het LSA is in 2011 een begin gemaakt met het starten van BewonersBedrijven: wijkgebouwen waar bewoners de leiding nemen en de verantwoordelijkheid voor een onderneming durven te dragen. Bewoners durven hiermee risico te nemen.
4
LSA Jaarverslag 2011
In het Manifest geschreven door de actieve wijkbewoners wordt geschreeuwd om meer verantwoordelijkheid. Bewoners willen en durven. Bewoners kijken op een andere manier naar hun mogelijkheden in de wijk. Er is een kentering opgetreden in 2011, ingegeven door de politiek-economische crisis. Overheden kunnen minder, instellingen krijgen minder, burgers moeten meer. Als je het moment nu naar je hand zet, is het een kans. Maar dan moet er echt worden doorgepakt, touwtjes moeten worden losgelaten en er moet worden gedurfd te experimenteren. Geen halfslachtige houding, maar een duidelijk verhaal. Laat 2011 een voorbode zijn geweest voor 2012, de energie en creativiteit komt terug, omdat er weer lucht is voor de bewoners in onze wijken. Niet mogen meedoen, maar aan het roer! Namens het Bestuur, Joke Bakker, voorzitter
Voorwoord
5
1
Bijeenkomsten Een belangrijk doel van het Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken (LSA) is het bevorderen van de uitwisseling van kennis en ervaring tussen bewoners en tussen bewoners en professionals. Actieve bewoners hebben een schat aan kennis en ervaring, bijvoorbeeld op het gebied van wijkgericht werken. Bewoners worden meer dan ooit gevraagd te participeren in zowel beleidsontwikkeling als uitvoering in verschillende rollen. Het is ook daarom van groot belang dat zij hun kennis met elkaar uitwisselen. En omdat het stedelijk vernieuwingsbeleid en het achterstandsbeleid aan veranderingen onderhevig zijn, is het belangrijk om de kennis van bewoners hierover up-to-date te houden. Het grote conferentieaanbod dat er is op het gebied van stedelijke vernieuwing en achterstandsbeleid richt zich bijna volledig op professionals en niet op vrijwilligers. Het LSA is de enige landelijke organisatie die (studie)bijeenkomsten organiseert die toegespitst zijn op de rol van bewoners in de wijkaanpak. Onze doelgroep is de actieve en ge誰nteresseerde wijkbewoner. Extra aandacht besteedt het LSA aan het betrekken van bewoners die lid zijn van een bewonersorganisatie die participeert in de ontwikkeling en uitvoering van wijkgericht achterstandsbeleid. Het LSA heeft vele jaren ervaring met het organiseren van bijeenkomsten voor deze doelgroep. Het doel van deze bijeenkomsten is niet altijd hetzelfde. Er zijn informatieve bijeenkomsten gericht op het uitwisselen van kennis en ervaring. Daarnaast zijn er discussiebijeenkomsten gericht op een specifiek onderwerp en meer trainingsgerichte bijeenkomsten waarbij het gaat om het aanleren van vaardigheden of het zicht krijgen op het eigen functioneren als organisatie.
1-1 Regionale Praktijkdagen Onder de titel Buurten in de Regio organiseert het LSA regionale praktijkdagen. Deze kleinschalige en laagdrempelige dagen worden in de wijken georganiseerd rondom actuele thema`s. Deze dagen komen tot stand in samenwerking met de bewonersgroep van de betreffende wijk. Op de regionale praktijkdagen kunnen bewoners een kijkje nemen in de keuken van een collega bewonersgroep. De uitwisseling van ervaringen, successen en problemen staat centraal. 1. Bijeenkomsten
7
11 maart 2011: Deventer - Keizerslanden Eén wijkaanpak, twee benaderingen 15 april 2011: Venlo - Zuid & Tegelen Grensgebied in ontwikkeling 21 mei 2011: Sittard - Oost Mobiliseer je buurt 10 juni 2011: Nijmegen - Willemskwartier MFA voor een betere wijk 14 oktober 2011: Hengelo - Berflo Es De toekomst van de Wijkraad 12 november 2011: Leeuwarden - Wielepolle Op eigen wijze: de kracht en kwetsbaarheid van een volkswijk
Resultaten De opkomst van de regiodagen was hoger dan voorgaande jaren, gemiddeld waren er 50 bezoekers (waarvan 35 de ondergrens was en 80 de bovengrens). Op de zes bijeenkomsten waren in totaal 300 bezoekers, waarvan +/- 230 unieke bezoekers en +/-70 bezoekers die meerdere bijeenkomsten hebben bezocht. De deelnemers aan de regiodagen waren bewoners uit aandachtswijken uit de gehele G32 en de 40+ wijken. In het totaal ging het om 6 bijeenkomsten in 2011 die elk 4 tot 6 uur duurden. Zo’n 10 procent van de bezoekers waren professionals uit de wijken. Er was net als vorig jaar ook veel interesse vanuit het gemeentelijke bestuur. Bij het merendeel van de bijeenkomsten was er een wethouder van de gemeente aanwezig. Ook de plaatselijke pers was vaak geïnteresseerd, deze bijeenkomsten hebben de regionale media vaak gehaald en soms ook de lokale media. Gemeenten en woningbouwcorporaties droegen regelmatig bij in de kosten van deze dagen, veelal in de vorm van het beschikbaar stellen van of de kosten dragen voor een locatie. Er waren redelijk veel LSA platformleden op de bijeenkomsten. De dagen versterken dan ook de onderlinge band tussen de LSA-leden. We gingen naar Venlo om te praten over herstructurering en financiering van bewonersprojecten. In Sittard hebben we veel geleerd over het mobiliseren van de buurt. In Nijmegen gingen we dieper in op de functie van een MFA in je 8
LSA Jaarverslag 2011
wijk. En in Deventer vergeleken we de twee verschillende aanpakken die binnen de wijk Keizerlanden zijn ingezet. In de regio Hengelo leerden we veel over hun visie op de toekomst van wijkraden. In Leeuwarden ten slotte spraken we over de vernieuwende methode die zij hebben gebruikt om hun wijkplan te maken. De deelnemers aan de regionale praktijkdagen hebben allemaal een verslag toegestuurd gekregen. Deze verslagen staan ook op onze website. En dit jaar is voor het eerst een bundeling gemaakt van alle verslagen van de regionale praktijkdagen in 2011. De dagen worden besproken in het boekje Buurten in de regio 2011. Deze publicatie gaat over 2011 maar is begin 2012 verschenen, hij is kosteloos te bestellen. Door de online verslagen en het boekje bereiken de bevindingen van de bijeenkomsten ook veel ge誰nteresseerden die niet op de bijeenkomsten aanwezig waren. Het LSA had het voornemen om zes regionale praktijkdagen te houden. Dat is gelukt.
1-2 Landelijke Bewonersdag Al bijna 20 jaar organiseert het LSA de Landelijke Bewonersdag. Dit is de grootste jaarlijkse bijeenkomst voor bewoners uit aandachtswijken. De Landelijke Bewonersdagen zijn grootschaliger van opzet dan de andere bijeenkomsten die het LSA organiseert. Tijdens de Bewonersdag komen bewoners en professionals uit het hele land samen en wordt er vanuit bewonersoogpunt gekeken hoe het ervoor staat met de wijkenaanpak. Dit jaar vond de Landelijke Bewonerdag plaats in Arnhem op 10 december. De dag heette Tijd voor je Wijk en de vrijwilligers in de wijk stonden centraal. Honderden vrijwilligers kwamen samen om te onderzoeken wat vrijwilligers in de wijk nodig hebben om hun werk te doen in deze veranderde politieke en economische werkelijkheid. Op welke manier kunnen mensen de verantwoordelijke rol oppakken die ze krijgen toegeschoven nu er zo sterk bezuinigd wordt op de wijkaanpak en op het welzijn in de wijken? Onder welke voorwaarden willen ze de verantwoordelijke sturende rol in de wijkaanpak oppakken? De voorwaarden konden voorafgaand aan de dag ingezonden worden via mail, webformulieren, per post of via twitter. En op de dag zelf werden mensen gestimuleerd om voorwaarden te benoemen en in te zenden via invulkaartjes, twitter of mail. 1. Bijeenkomsten
9
Alle voorwaarden kwamen terecht bij een eindredactie die in een aparte kamer aanwezig was en onder leiding stond van Jos van der Lans. Zij verzamelden, turfden en verwoorden de uiteindelijke voorwaarden. En zo maakten 600 actieve wijkbewoners die dag het Manifest van de Actieve Wijkbewoners. Dit manifest werd uitgereikt aan toenmalig minister Donner. De minister beloofde dat er in de agenda Burgerschap puntsgewijs teruggekomen wordt op alle punten in dit Manifest waar de voorwaarden waaronder actieve bewoners samen met professionals de sleutelrol in de wijkaanpak op kunnen pakken staan beschreven. De Landelijke Bewonersdag 2011 werd georganiseerd door het Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken (LSA) in samenwerking met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, de Gemeente Arnhem, de Nederlandse woonbond en de Arnhemse woningcorporaties Vivare, Volkshuisvesting en Portaal.
Resultaten De dag kende een iets minder hoge opkomst dan de twee voorgaande jaren. Er was dit keer gekozen voor een zwaar inhoudelijke dag waarop gewerkt moest worden, het LSA was dan ook ontzettend tevreden dat er ruim 600 deelnemers waren. De opzet was erg geslaagd. In totaal zijn er letterlijk duizenden voorwaarden binnengekomen, die verwerkt zijn tot een Manifest. Dit Manifest van de Actieve Wijkbewoners is niet alleen op deze dag aangeboden aan hooggeplaatsten. Ook na afloop van de Landelijke Bewonersdag is dit Manifest lokaal door verschillende bewonersgroepen aangeboden aan de gemeente. In 2012 wordt er nog veel aandacht geschonken aan het Manifest. Zo gaan het LSA samen met de eindredactie het manifest concretiseren voor gemeenten. Zo wordt voor gemeenten duidelijk welke stappen ze concreet kunnen zetten. Op de Landelijke Bewonersdag zijn er veel nieuwe contacten gemaakt tussen bewoners, oude contacten zijn opgehaald. Er is kennis gedeeld en veel vrijwilligers uit de wijken hebben hernieuwde energie gekregen om verder te gaan met hun onnoemelijk belangrijke werk. Er is veel persaandacht geweest voor zowel de Landelijke Bewonersdag als voor het Manifest van de Actieve Wijkbewoners. Zo stond het bericht dat wijkbewoners op de Landelijke Bewonersdag samen een Manifest hebben gemaakt, dezelfde avond op vele online nieuwssites, waaronder Telegraaf.nl. Daarnaast is op en voorafgaand aan de dag erg veel gebruikt gemaakt van so-
cial media. Dit heeft er voor gezorgd dat de dag gevolgd werd door een heleboel mensen die niet fysiek aanwezig waren op de Landelijke Bewonersdag en wel konden participeren. Het werd zelfs zo druk op twitter dat de Landelijke Bewonersdag 2011 (#lbd11) die dag trending topic (dat betekent een van de meest besproken onderwerpen op Twitter in Nederland op dat moment) was. Deze ‘social media boost’ heeft ook tot een groot aantal nieuwe contacten geleid met zowel organisaties als individuen. Verslagen van de dag zijn gepubliceerd op ons eigen website, op de onze blog en in ons kwartaalblad LSA BewonersBerichten.
1-3 Landelijke Praktijkdagen In 2011 organiseerde het LSA twee Landelijke Praktijkdagen. Dit zijn bijeenkomsten die gericht zijn op de uitwisseling van kennis en ervaring rond een bepaald thema dat in meerdere wijken speelt. In 2011 was dat één praktijkdag over de wijkmedia en één praktijkdag over de rol van bewoners in de veranderde wijkaanpak. 18 juni 2011 Utrecht Praktijkdag Wijkmedia 27 juni 2011
Den Haag
Conferentie Ruimte voor Burgers
Praktijkdag Wijkmedia Op 18 juni 2011 organiseerde het LSA samen met Mira Media een Landelijke Praktijkdag die open stond voor alle geïnteresseerden. Het thema was nieuwe media. De vragen die centraal stonden waren: hoe zet je media in als actieve wijkbewoner? Welke media kun je inzetten voor je wijk? Ongeveer 100 mensen zijn op de dag samengekomen om meer te leren over social media. In verschillende workshoprondes werden negen workshops aangeboden. Van het maken van QR-codes, tot twitteren voor wijkbewoners en zelf televisie maken. Ook meer algemene strategieën voor het effectief inzetten van media kwamen aan bod, en ‘best practices’ van succesvolle websites als Lunetten.nl en de Makassarplein community. Aan het eind van de dag werd de dag geëvalueerd in het Wereldcafé. Een mooie manier om mensen en ideeën met elkaar te verbinden. In drie rondes discussieerden groepjes mensen over de vraag: ‘Voor wat voor soort zaken in uw wijk zouden nieuwe media een uitkomst zijn?’ De conclusies werden op een scherm in ‘woordwolken’ gepresenteerd. 1. Bijeenkomsten
11
Resultaten Een flink aantal bewoners en professionals heeft informatie en kennis uitgewisseld over nieuwe media. Mensen waren erg positief over de dag. Het bleek dat men het fijn vond om heel praktische kennis te verkrijgen over dit onderwerp. Zeker omdat er ook veel mythes zijn rond het nut van social media. Voor sommige bewoners was het bijvoorbeeld goed om te horen dat niet iedereen hoeft te twitteren of een YouTube-kanaal moet hebben. En je hoeft niet alles zelf te doen; je moet het met elkaar doen. Er is altijd hulp in te schakelen: partners in de wijk kunnen elkaar ondersteunen. Die lessen zijn doorgegeven. Achteraf is er een uitgebreid verslag verschenen op de website van het LSA. Ook op verschillende andere sites zijn (video) verslagen gepost van de dag.
Conferentie Ruimte voor burgers Op 27 juni 2011 organiseerde het LSA samen met het ministerie van BZK en KEI een conferentie over de rol van burgers. Het LSA ziet de successen, maar zeker ook de tekortkomingen van het huidige wijkenbeleid. Nu de visitatiecommissie wijkenaanpak ook op deze tekortkomingen is gestuit en nu er flink wordt en moet worden bezuinigd, vond het LSA het een goed moment nogmaals te wijzen op het feit dat het anders kan en anders moet. Op de conferentie gaf de voorzitter van het LSA meer duidelijkheid over de concrete plannen die het LSA heeft om ervoor te zorgen dat de wijkaanpak efficiÍnter en goedkoper wordt, met een meer sturende rol voor bewoners. De 250 genodigde aanwezigen op de conferentie waren vertegenwoordigers van corporaties, gemeenten en politiek en natuurlijk waren bewoners ruim vertegenwoordigd. Minster Donner was ook aanwezig op de conferentie. Hij verwoordt de belangrijkste vraag van de dag als volgt: hoe laten we de burgers de ruimte om verantwoordelijkheid op te pakken? Phillip Blond was uitgenodigd als inspirator. Hij is als oprichter van de denktank ResPublica de belangrijkste adviseur achter de Engelse Big Society-agenda. In een bevlogen speech betoogde hij dat oud-links en oud-rechts hebben gefaald en dat de maatschappij binnenstebuiten moet worden gekeerd. De verzorgingsstaat heeft de aandachtswijken er niet bovenop geholpen. Het heeft mensen passief en individualistisch gemaakt. De vrije markt zorgt ervoor dat rijken rijker worden en armen, armer. De bezitloze klasse kan alleen opklimmen wanneer ze toegang krijgt tot collectief bezit, betoogde hij. Burgers moeten bezit, zeggenschap en daarmee verantwoordelijkheid krijgen, ook voor hun eigen wijk.
12
LSA Jaarverslag 2011
Het betoog van de voorzitter van het LSA was als volgt: “We moeten onze ervaringen en die uit het buitenland gebruiken en een aanpak ontwikkelen die veel efficiënter is en bewoners werkelijk perspectief biedt op een betere maatschappelijke positie. Geef de bewoners echte macht, sturing van de wijkaanpak door en met bewoners in de wijk. Neem het totale concept van New Deals for Community (Engelse Wijkaanpak) over. Of ga zo mogelijk nog een stapje verder en geef de bewoners ook nog bezit. Als bewoners hier in wijkondernemingen kunnen werken die van hen zijn, waar zij in het bestuur zitten, eventueel aangevuld met raadsleden en vertegenwoordigers van relevante instellingen dan kan er een wijkonderneming ontstaan die van de wijk is en blijft. Zo`n wijkonderneming kan zich richten op dienstverlening in de wijk, met beroepskrachten in dienst. Zij kunnen geld verdienen vanuit hun gebouw, natuurlijk hebben ze ook nog geld nodig van de (lokale) overheid, het bedrijfsleven en loterijen. Maar ze is niet afhankelijk van de lokale overheid, maar van een onderhandelingsverhouding met de lokale overheid.” Bakker vertelde dat het LSA een projectplan voor een aantal experimenten heeft voorgelegd aan de minister. En ze legde uit welke aanvullende maatregelen het rijk volgens het LSA zou kunnen nemen om een werkelijke omslag te stimuleren. Minister Donner vertelde dat hij wil gaan experimenteren met de wijkondernemingen en wel zo snel mogelijk. Om er ervaringen mee op te doen. Hij wees erop dat dit nieuwe vormen van financiering vereist. En dat het belangrijk is om ervoor te zorgen dat politiek en bestuur vooral niet te snel inspringen als het stokt. Terugkijkend op de conferentie kun je stellen dat er een breed draagvlak is onder bewoners, ambtenaren en vertegenwoordigers van corporaties om met deze vernieuwende aanpak te gaan starten. Nu is het vooral belangrijk dat iedereen zich realiseert dat deze wijkondernemingen vanuit bewoners moeten ontstaan, van onderaf en nooit van bovenaf.
Resultaten Op deze conferentie is onze boodschap ‘geland’. Het LSA heeft aan een groot en gemêleerd publiek duidelijk kunnen maken op welke manier er een grote stap gemaakt kan worden in een wijkaanpak die efficiënter en goedkoper is, waarin bewoners een meer sturende rol hebben. Daarnaast is er veel kennis verspreid en gedeeld. Er waren tal van workshops waarin veelal bewoners centaal stonden. Via praktijkvoorbeelden kon veel informatie worden overgegeven, ook aan mensen die ver buiten deze praktijk staan. 1. Bijeenkomsten
13
Er is ook achteraf uitgebreid aandacht besteed aan deze conferentie. Het ministerie had onder meer een videoverslag gemaakt en een verslag in hun nieuwsbrief gezet. Het LSA heeft een zeer uitgebreid verslag online gezet, met veel doorlinks. Ook is de conferentie in het eigen kwartaalblad LSA Bewonersberichten verslagen. Ook de pers kwam op deze conferentie af. Naast een aantal achtergrondartikelen in diverse media, heeft de dag media-aandacht gekregen van het NOS journaal.
Resultaten Landelijke Praktijkdagen De beoogde resultaten voor 2011 waren dat er twee landelijke praktijkdagen zouden hebben plaatsgevonden. Van de praktijkdagen zou er een over bewonersinitiatieven zijn gegaan De verslagen van de dagen gepubliceerd zouden zijn en de beoordelingsgegevens van de deelnemers bekend zouden zijn. De dagen zijn gehouden, bij geen van de praktijkdagen was ‘het bewonersinitiatief’ het centrale thema van de dag. Maar bij allebei de praktijkdagen is het belang van een bewonersinitiatief, het geven van ruimte aan bewonersinitiatief en het uitvoeren en financieren van een bewonersinitiatief uitgebreid aan bod gekomen. Van beide praktijkdagen zijn de bevindingen gepubliceerd. Binnen het LSA zijn de dagen uitgebreid geëvalueerd. De eerste praktijkdag is ter plekke geëvalueerd door de deelnemers. De tweede praktijkdag is samen met het ministerie van BZK en KEI geëvalueerd, maar er zijn geen beoordelingsgegevens van alle deelnemers gevraagd.
I-4 Internationale studiereis In mei 2011 organiseerde het Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken (LSA) een studiereis naar Londen. Met een groep van 21 geïnteresseerden (bewoners, ambtenaren, één wethouder, en corporatiemedewerkers) verdiepten het LSA zich in development trusts. We gingen daarheen om daar te kijken naar de rol van bewoners, in het bijzonder hun rol binnen development trusts. Wat kunnen wij van hen leren en wat kunnen wij hier overnemen?
Resultaten In Engeland hebben de deelnemers veel geleerd over de werking van development trusts en over de gedeeltes die in Nederland wellicht ook kunnen werken. Ook is er intensief contact geweest met Locality, de parapluorganisatie 14
LSA Jaarverslag 2011
van development trustst en community enterprises in de VK. Zowel bewoners als professionals en bestuurders die mee waren op de studiereis kwamen erg enthousiast terug. Het was voor iedereen inspirerend te zien hoe creatief en ondernemend bewonersgroepen daar te werk gingen. De deelnemers zijn allen bevraagd over hun bevindingen en hun antwoorden zijn gepubliceerd in LSA Bewonersberichten. Verschillende deelnemers zijn achteraf actief op zoek gegaan naar nieuwe mogelijkheden om de rol van bewoners in hun wijk groter te maken. Enkele van de deelnemers doen nu als kandidaat BewonersBedrijf mee aan het project BewonersBedrijven.
1. Bijeenkomsten
15
2
Projecten Het LSA voert verschillende projecten uit. De projecten zijn verschillend van aard. Het uiteindelijke doel is altijd om bewoners te helpen hun wijk leuker en leefbaarder te maken.
2-1 Kan wél! Kan wél! is een project dat zich richt op de activering van bewoners in hun wijk. De methode is gebaseerd op Asset Based Community Development, een uit Amerika stammende strategie voor wijkontwikkeling op eigen kracht. Het project Kan wél! daagt bewoners uit met ideeën te komen om hun wijk leuker en leefbaarder te maken. Het LSA heeft het initiatief voor het project Kan wél! genomen in navolging van het succesvolle Engelse project Can Do. Het idee is simpel, met gerichte campagnes sporen buurtcoaches van Kan wél! bewoners met ideeën op. Samen met deze buurtcoach gaan ze hun eigen idee vormgeven en uitvoeren. Eventueel benodigd geld hiervoor komt van de plaatselijke woningcorporatie(s) en/of gemeenten. Het doel van Kan wél! is om positieve activiteiten te initiëren die de leefbaarheid van de wijk verbeteren. Hieronder wordt kort ingegaan op de verschillende projectgebieden waar in 2011 Kan wél! is ingezet.
Kan wél! Heerhugowaard Kan wél! heeft ruim anderhalf jaar succesvol gedraaid in Heerhugowaard. Per 31 december 2011 is dit project afgesloten, de Kan wél!-manier van werken zal worden overgenomen door de wijkpanels met ondersteuning van de lokale welzijnsinstelling.
Kan wél! Almere Stedenwijk In december van 2011 zou het project aflopen. Op verzoek van de opdrachtgever is besloten het project met een half jaar te verlengen. In dit half jaar zal het project zich vooral richten op twee aspecten. Helpen de jongerenorganisatie in deze wijk te versterken en de coachings-trajecten die lopende zijn, met succes afsluiten.
2. Projecten
17
Kan wél! Almere Citymakers en het 40+ gebied Almere Citymakers is in april 2011 afgesloten met een eindrapportage. In totaal waren hier 11 projecten gerealiseerd in het centrumgebied en werd door Kan wél! de redactie van de website ’Jong in Almere’ begeleid en uitgebreid. Op verzoek van de gemeente is in Almere in 2011 begonnen met de inzet van een Kan wél!-jongerencoach in een deel van Almere Stedenwijk. Het was de bedoeling van de gemeente dit project voor 3 jaar in te zetten, elk jaar in een ander deel van het projectgebied. Er is in 2011 gestart met een project voor een jaar, met de optie tot verlenging. Hoewel de resultaten in de Stedenwijk in kwalitatieve zin zijn tegengevallen is eind 2011 toch besloten het project voort te zetten in een andere deel van het projectgebied (Stedenwijk/Kruidenwijk) met inzet van een andere jongerencoach.
Kan wél! Maastricht In Maastricht voert welzijnsinstelling Trajekt Kan wél! uit, er is een licentiecontract gesloten dat in september 2012 zal aflopen. In 2011 hebben trainingen en studiedagen plaatsgevonden waar 5 personeelsleden van Trajekt hebben meegedaan. In het verslagjaar is een Kan wél!-project van start gegaan in de wijk Ambi, en is gestart met acquisitie voor Kan wél!-projecten in de omliggende dorpen. Helaas heeft dat in het verslagjaar nog niet tot resultaten geleid zodat de betrokken personeelsleden van Trajekt hun kennis en vaardigheden nog niet in de praktijk konden toepassen.
Kan wél! Delft Buitenhof In Delft Buitenhof zijn in 2011 in het 40+ gebied twee Kan wél! projecten in uitvoering in opdracht van meerdere partijen. Kan wél Jong richt zich op jongeren van 12 tot 16 jaar die wonen of naar school gaan in de Gilliswijk. Het project liep op 31 december af. In de projectperiode zijn 10 projecten gerealiseerd waarvan er 3 structureel waren. Deze projecten werden overgenomen door de lokale welzijnsinstelling of zelfstandig voortgezet. De opdrachtgevers (gemeente en Woonbron) besloten het project met een jaar te verlengen (2012) en uit te breiden naar een inzet van 30 uur per week in een groter projectgebied. Behalve de twee genoemde partijen zijn woningcorporaties Vestia en Vendomes nu ook betrokken als financierende partijen. Daarnaast stelde Fonds 1818 opnieuw een activiteitenbudget ter beschikking voor 2012. Gelijktijdig heeft een ander project in Delft Buitenhof gedraaid, namelijk het experimentproject Kan wél! Risicojongeren. Dit experiment richt zich op een groep jongeren van 16 tot 27 jaar die al geruime tijd voor overlast zorgden in 18
LSA Jaarverslag 2011
dit gebied. Doel van het experiment was het terugdringen van de overlast gekoppeld aan individuele begeleiding van de jongeren die deze overlast veroorzaakten. De begeleiding richt zich op het oplossen van de vaak meervoudige problematiek die de overlastgevende jongeren hebben. De inzet is gebaseerd op activering van deze groep door een ervaringsdeskundige die samenwerkt met een ervaren Kan wél! jongerencoach. Nevendoel voor het LSA was het ontwikkelen van een methodiek die sneller tot resultaat zou leiden dan de gangbare werkwijze van het regulier welzijnswerk en hulpverlening. Uit de eindevaluatie bleek dat het terugdringen van de overlast geslaagd was: Uit het evaluatieverslag: ‘Het is rustiger geworden in de buurt, in ieder geval met betrekking tot deze doelgroep. Dit wordt zowel door omwonenden als de politie bevestigd.(…) In de doelgroep is, in vergelijking met een jaar geleden, een merkbare kentering te zien in de houding van verschillende groepsleden. Ze zijn toegankelijker en meer ontvankelijk voor hulp, begeleiding en deelname aan activiteiten. De maatschappelijke betrokkenheid lijkt bij ten minste een deel van groep toegenomen.’ Aan het eind van het project waren 16 jongeren met hulp van de coach bezig met het oplossen van hun problemen, het oppakken van studie of het solliciteren naar werk. Door de opdrachtgevers is besloten het project met een jaar te verlengen tot eind 2012. Voor deze experimentele methodiek is in 2011 een concept methodiekbeschrijving gemaakt die in 2012 verder zal worden afgemaakt, ook is in 2011 een werkboek gemaakt voor de coaches.
2-2 Bewonersdeskundigen Het project Bewonersdeskundigen is een project waarin het LSA een netwerk van ervaren bewoners wil creëren die andere bewoners kunnen adviseren. In 2010 is een start gemaakt met de oprichting van een groep bewoners die over voldoende kennis en ervaring beschikken om andere bewoners te kunnen adviseren over hoe ze bepaalde zaken kunnen aanpakken. Het gaat daarbij om zeer uiteenlopende onderwerpen die zich in de praktijk aandienen rond herstructurering, stedelijke vernieuwing en wijkaanpak. Behalve dit advieswerk kunnen bewonersdeskundigen worden ingezet op congressen en seminars waar het onderwerp bewonersparticipatie aan bod komt. De bewonersdeskundigen zijn vrijwilligers die voor hun werk alleen hun onkosten vergoed krijgen. Om dit werk te kunnen uitvoeren hebben 10 Bewonersdeskundigen in 2010 een training gehad. 2. Projecten
19
Resultaten In 2011 zijn de eerste koppelingen gemaakt tussen bewonersdeskundigen en bewonersgroepen (en in een enkel geval professionals). Een aantal voorbeelden van ingezette trajecten: • Onze bewonersdeskundige uit Oud-Krispijn heeft meerdere personen op bezoek gehad in het kader van de (bijna afgeronde) herstructureringsprocessen in zijn wijk. Bewoners die aan de vooravond staan van herstructurering, maar ook studenten die voor hun scriptie onderzoek deden. • De bewonersdeskundige uit de wijk de Bennekel in Eindhoven is tweemaal met enkele andere wijkbewoners de bewoners van Hoensbroek (gemeente Heerlen) gegaan om te adviseren over inspraak en werkwijze bewonersgroep bij de afbraak van enkele flats. • Twee bewoners uit Rotterdam-West en Rotterdam-Zuid hebben bewoners uit Schiedam geadviseerd over verbreding van achterban, verbetering van de communicatie met de achterban en van imago. • Bewoners uit Maastricht hebben collega’s uit België (Tordale) over bewonersinitiatieven en sociale cohesie in de wijk Boschpoort. • Bewonersdeskundigen uit de Bennekel ontvingen regiegroepleden uit Gageldonk in Bergen op Zoom om kennis uit te wisselen over de vouchersystematiek en werkwijze regiegroep. Eind 2011 is een folder gemaakt ter promotie van dit project. Het beoogde resultaat was dat er 4 kortlopende adviestrajecten met bewonersdeskundigen zouden zijn uitgevoerd, dat is behaald.
2-3 Tweede Kamerleden adopteren een wijk Voor dit project sluiten bewoners uit een aandachtswijk een overeenkomst met Tweede Kamerleden die geldig is voor de hele kabinetsperiode. De Kamerleden adopteren een wijk. Elk Kamerlid geeft individueel invulling aan het adoptieouderschap. Door middel van dit project kunnen Kamerleden de uitvoering en effecten van wijkbeleid aan de hand van de ervaringen van bewoners volgen. En bewoners van aandachtswijken kunnen in de keuken kijken van de landelijke politiek, waardoor er meer wederzijds begrip ontstaat. Het LSA volgt via de bewoners hoe deze contacten verlopen en publiceert daarover in het kwartaalblad LSA Bewonersberichten. Op vergaderingen van het Bewonersplatform worden ervaringen van bewoners uitgewisseld. In het contract tussen bewoners en Kamerleden is opgenomen dat de Kamerleden een bezoek van de wijkbewoners aan de Tweede Kamer zullen organiseren. De intensiteit van het 20
LSA Jaarverslag 2011
contact tussen het Kamerlid en de wijkbewoners is mede afhankelijk van de persoonlijke invulling van de adoptie door de Kamerleden blijkt in de praktijk te variëren. Een aantal Kamerleden bezoekt de wijk af en toe en een aantal Kamerleden bezoekt hun wijk vrij frequent, soms zelfs maandelijks.
Resultaten In 2010 is er een begin gemaakt met het werven van Kamerleden en wijken voor een nieuw adoptieproject, voor de periode 2010 t/m 2014. In oktober 2010 waren 17 adopties gerealiseerd, voor een deel met Kamerleden die ook in het vorig project een wijk geadopteerd hadden. In 2011 is dit aantal flink uitgebreid. Er zijn 35 Kamerleden die samen 40 wijken adopteren. Dit jaar heeft het LSA voor het eerst de week van de wijkadoptie georganiseerd. In de week van 14 tot en met 24 oktober heeft het LSA alle Tweede Kamerleden en bewonersgroepen binnen het wijkadoptie-project opgeroepen om een afspraak met elkaar te maken. Deze afspraken zijn online bijgehouden en via persberichten is voor deze bezoeken landelijke en regionale persaandacht gegenereerd. In de week vond ook een debat plaats over de wijkaanpak. In de Haagse wijk Morgenstond vond een debat plaats: De temperatuur van de wijkaanpak. De discussieleider was Hassan Najja (bestuursadviseur LSA en corporatiedirecteur) Het LSA wil voortaan jaarlijks een Week van de Wijkadoptie organiseren. De opzet is dat de week van de wijkadoptie steeds meer bekendheid zal krijgen. Het project heeft veel media-aandacht gekregen van lokale, regionale en landelijke media. Ook in het kwartaalblad LSA Bewonersberichten zijn artikelen over het project verschenen. Het beoogde resultaat was dat er 40 wijken geadopteerd zouden zijn door Kamerleden. Dat is gehaald.
2-4 Training en coaching In 2010 is een training ontwikkeld in samenwerking met Comtab en CDV/STAP voor de Bewonersdeskundigen. Om hen coachingsvaardigheden aan te leren is een op maat gemaakte training ontwikkeld die een methodiek voor persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling aanreikt. Uit de evaluatie van deze cursus en het samenwerkingsverband is geconcludeerd dat deze methodiek ook erg geschikt kan zijn voor bewonersgroepen die anderen willen coachen bij projecten, gericht op zelfsturing. De bewonersdeskundigen concluderen dat deze coaching goed past bij een bewonersgroep ‘nieuwe stijl’. 2. Projecten
21
Het LSA wilde in 2011 deze training verder ontwikkelen en aanbieden aan bewonersgroepen. Dit wilde het LSA samen doen met Comtab, de bedoeling was dat bewonersgroepen zelf moesten zorgen voor financiering van deze cursus. LSA zou hen hierbij ondersteunen.
Resultaten Er zijn geen verdere stappen in dit traject ondernomen omdat de behoefte vanuit bewonersgroepen aan deze trainingen niet aanwezig bleek te zijn. Er is wel een behoefte aan op maat gemaakte trainingen, maar een algemene training bleek niet aan te slaan bij de verenigde bewoners. Daar speelde het feit dat deze bewonersgroepen zelf verantwoordelijk waren voor de financiering van de cursus duidelijk ook een rol Het beoogde resultaat voor 2011 was dat de training verder zou zijn uitgewerkt om aan te reiken aan bewonersgroepen en dat bewonersgroepen zouden zijn gesteund bij de financiering en organisatie van de training. Dit is allemaal niet gebeurd wegens een gebrek aan interesse. Het project is stilgezet
2-5 Samenwerking in gemengde wijken In 2011 is in een viertal wijken een inventarisatie uitgevoerd naar de (informele) contacten die in deze wijken bestaan tussen allochtone en autochtone organisaties en tussen organisaties gericht op beleidsontwikkeling en organisaties gericht op uitvoering. Het LSA heeft dit maal in wijken in de steden Nijmegen, Utrecht, Hengelo en Arnhem extra veel aandacht gegeven aan het leggen van verbindingen tussen de verschillende bewonersgroepen. Omdat het thema samenwerking allochtoon/autochtoon ook elk jaar speelt ten aanzien van de Landelijke Bewonersdag (het aantal allochtonen dat deze dagen bezoekt staat niet in verhouding tot de hoeveelheid allochtonen die in aandachtswijken wonen en werken) is besloten om dit experiment te richten op het samen bezoeken van de Landelijke Bewonersdag in Arnhem. Dit project is er niet direct op gericht dat er meer allochtonen en ‘doeners’ lid worden van de bewonersorganisaties, wel dat er een netwerk komt van formele en informele organisaties in een wijk die elkaar weten te vinden als daar aanleiding toe is.
Resultaten Er is in alle steden waarin het LSA de samenwerking heeft trachten te stimuleren een goed resultaat geboekt. Verschillende groepen bewoners en individuele bewoners zijn samen afgereisd naar de Landelijke Bewonersdag in Arnhem 22
LSA Jaarverslag 2011
alwaar ze gezamenlijk hun wijk of buurt vertegenwoordigden. Voorafgaand aan deze dag, tijdens de dag en achteraf hebben de betrokkenen met elkaar samengewerkt en nieuwe connecties gelegd. Onze beoogde resultaten voor 2011 waren dat er een inventarisatie bij bewonersorganisaties geëvalueerd zou zijn, dat de resultaten in LSA Bewonersberichten zouden zijn gepubliceerd en dat een eventueel vervolg van het project zou zijn vormgegeven. De resultaten van project Samenwerking in gemengde wijken uit 2010 is in 2011 geïnventariseerd. De conclusies zijn zeer positief. Wanneer mensen elkaar ontmoeten en een gezamenlijk en bereikbaar doel hebben, stimuleert dit de samenwerking. Ook na enkele maanden blijken de groepen die elkaar in het kader van het project hebben ontmoet, nog contact te hebben. Over het project is geen artikel in het kwartaalblad LSA BewonersBerichten gekomen. Wel is in dit blad uitgebreid aandacht geweest voor de resultaten van het project.
2-6 Bewonersinitiatieven, vouchers en sociale media Het LSA doet er veel aan om bewonersinitiatieven te stimuleren en waar nodig, erbij te ondersteunen. Het vouchersysteem is door het LSA bedacht en bedoeld als experiment om bewonersinitiatieven te stimuleren en bewonersgroepen aan te zetten meer verantwoordelijkheden op zich te nemen om de leefbaarheid van wijken te verbeteren. Omdat 2011 het laatste jaar was dat er financiële middelen landelijk beschikbaar werden gesteld voor bewonersinitiatief en het LSA veel waarde hecht aan het voortbestaan van de (financiële) steun aan bewonersinitiatieven, heeft het veel aandacht besteed aan het belang van het bewonersinitiatief. Het LSA is begonnen met het opzetten van een online voucher-community waarbij via een derde generatie website en andere sociale media mensen met elkaar in contact kunnen komen om ervaringen, kennis en meningen uit te wisselen over initiatieven in de buurt. Het is, geheel in lijn met het vouchersysteem, de bedoeling dat deze site door initiatiefnemers wordt gedragen; het LSA faciliteert, maar stuurt niet. In 2011 heeft het LSA tijdens de week van de wijkadoptie sterk bij de Tweede Kamerleden aangedrongen op de continuering van bewonersbudgetten. Met als vertrekpunt het experiment met de voucher-community is in 2011 bekeken of een volgende stap in het gebruik van nieuwe sociale media voor het LSA zinvol is. De ontwikkeling van sociale media gaat razendsnel. Het lijkt er sterk op dat de kennisachterstand van mensen in aandachtswijken op het 2. Projecten
23
gebied van ICT-ontwikkelingen grotendeels tot het verleden behoort. De voorbereidingen zijn getroffen voor een website die verkregen kennis en ervaringen van bewoners op het gebied van bewonersinitiatieven en vouchers verzamelt, deelt en borgt. Bewoners in het land worden (mede)beheerder van deze website. De website wordt daarbij ook gekoppeld aan de activiteiten van het LSA. In aanloop naar en na iedere bijeenkomst worden kennis er ervaring uitgewisseld.
Resultaten De nieuwe website is klaar, alleen nog niet operationeel. Er zijn drie bewoners aangesteld als moderator voor de site. Dit zijn tevens mensen die de site alsmede de content zullen promoten via sociale media. Want het is duidelijk geworden, via een onderzoek onder onze eigen leden, dat ook op het gebied van social media het belangrijk is dat de boodschap overgebracht wordt door mensen zelf. Op dit punt is het bieden van faciliteiten aan bewoners exact wat het LSA wil doen en daarmee moet het LSA niet de brenger zijn van de boodschappen. De bewoners zullen dit zelf gaan doen. In 2011 heeft het LSA met name in de 40+ wijken bewoners met raad en daad bijgestaan en is er door het LSA veel kennis verspreid over vouchersysteem. Ook in het kwartaalblad LSA Bewonersberichten hebben bewonersinitatieven veel aandacht gehad. Er is in 2011 geen praktijkdag bewonersinitiatieven gehouden terwijl dat wel tot onze beoogde resultaten behoorde. Deze dag is echter komen te vervallen ten behoeve van de actuele conferentie die het LSA samen met toenmalig minister Donner en zijn ministerie heeft georganiseerd: Conferentie Ruimte voor Burgers.
2-7 Bewonersmonitor Wijkaanpak In 2010 is op voorstel van het LSA een start gemaakt met een pilot-onderzoek waaruit duidelijk zou moeten worden of een breed onderzoek in alle aandachtswijken naar de mening van bewoners over de wijkaanpak zinvol zou zijn. Dit onderzoek was een vervolg op de twee voorgaande onderzoeken waarin de inspanningen van gemeenten op het gebied van bewonersparticipatie bij de wijkaanpak werden gemeten (Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie 2008 en 2009). In januari van 2011 was de rapportage van dit pilot-onderzoek in drie wijken beschikbaar en is een presentatie gehouden door de onderzoekers van de school voor politiek en bestuur van de universiteit van Tilburg. Zowel door de inmiddels bij BZK ondergebrachte directie Wijken van WWI (later omgedoopt 24
LSA Jaarverslag 2011
tot directie Leefbaarheid en Wijken) als de betrokken steden (Groningen, Amsterdam en Dordrecht) werd het zinvol geacht dit onderzoek in alle 18 steden betrokken bij de wijkaanpak uit te voeren. Door allerlei ontwikkelingen, voornamelijk veranderingen bij het ministerie, duurde de besluitvorming lang. Eind 2011 werd bij drie partijen een offerteaanvraag ingediend voor het onderzoek, de opdracht werd verleend aan het Risbo uit Rotterdam.
2-8 BewonersBedrijven In mei van 2011 heeft het LSA een studiereis georganiseerd naar door bewoners geleide bedrijven in Londen. Deze studiereis werd gevolgd door een conferentie in Den Haag op 27 juni: Ruimte voor burgers. In de tweede helft van 2011 is door het LSA een projectplan ontwikkeld om in Nederland een aantal experimenten met bewonersbedrijven te starten die volgens dezelfde principes werken als de Community Enterprises die aangesloten zijn bij hun landelijke organisatie Locality in Engeland. Het gaat om bewonersbedrijven die: • Werken aan economische, fysieke en sociale ontwikkeling van een gebied waarin bewoners zich herkennen. • Onafhankelijk zijn, of strevend naar onafhankelijkheid, zelfvoorzienend en niet uit op privaat winstbejag. • Voortkomen uit bewoners, in het bezit zijn van bewoners en worden bestuurd door bewoners uit de wijk. • Zijn gericht op samenwerking met bewonersverenigingen, de lokale overheid, instellingen en bedrijven. Voor de financiering van een startkapitaal voor deze experimenten is een aanvraag gedaan bij het Fonds Werken aan Wonen van Aedes en de Nationale Postcode Loterij. Het fonds Werken aan Wonen heeft een bedrag van 700.000 euro toegezegd om de BewonersBedrijven te ondersteunen. De beslissing van de Nationale Postcode Loterij is na dit verslagjaar bekend geworden (februari 2012) en bedraagt 1.000.000 euro. Daarnaast heeft het LSA van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties een tweejarige subsidie ontvangen van 329.000 euro (voor 2012 en 2013) om dit innovatieve experiment op te zetten. In 2011 zijn de eerste gesprekken gevoerd met bewonersgroepen die met een BewonersBedrijf van start zouden willen gaan.
2. Projecten
25
3
Communicatie Het communicatiebeleid van het LSA heeft verschillende doelstellingen. Het LSA communiceert om onze achterban op de hoogte te houden van de ontwikkelingen binnen het LSA, in het overheidsbeleid en in de wijken. Maar ook met het doel om (potentieel) ge誰nteresseerden te informeren over de mogelijkheden, rol en positie van bewoners binnen het bestaande overheidsbeleid. Om al deze doelstellingen te behalen, communiceert het LSA via verschillende kanalen.
3-1 LSA Bewonersberichten Ons kwartaalblad LSA Bewonersberichten bericht over ontwikkelingen in de wijken, in het overheidsbeleid en binnen het LSA. Dit gebeurt in de vorm van reportages, interviews, kort nieuws en achtergrondverhalen. Een abonnement op het blad is voor bewonersorganisaties en andere betrokkenen bij het stedelijk vernieuwingsbeleid en het achterstandsbeleid kosteloos af te sluiten via de website. Daarnaast zijn de verschenen nummers te downloaden op onze website.
Resultaten Het kwartaalblad LSA Bewonersberichten heeft veel kennis doorgegeven. Via een duidelijke bladformule is inhoudelijke informatie op een begrijpelijke manier doorgegeven. Ook is er veel aandacht geweest voor de nieuwe ontwikkelingen die er zijn in het beleid en in de samenleving. LSA Bewonersberichten heeft als ondertitel: het vakblad voor bewoners. Het blad wordt ook steeds meer als vakblad gebruikt binnen bewonersgroepen. Er zijn ook veel bewonersgroepen die de informatie die in het blad staat doorpubliceren op het internet of in hun geprinte media. In het blad komen veel actieve bewoners aan het woord en wordt ingewikkelde materie op een begrijpelijke wijze verwoord. Er wordt onderaan de artikelen veelal doorverwezen naar het internet. De bedoeling is dat de verschillende media (internet en site) elkaar versterken en dat ge誰nteresseerden nog makkelijker de informatie kunnen vinden die ze nodig hebben. Het aantal abonnees is licht gegroeid (van +/- 1400 naar +/- 1500). Het blad is vier maal uitgekomen en dat is gelijk aan ons beoogde resultaat voor 2011. 3. Communicatie
27
3-2 Internet Het LSA heeft drie reguliere websites achter één portal: www.bewoners.nl. Op onze internetsite www.lsabewoners.nl is veel informatie en nieuws te vinden over onze organisatie en onze bijeenkomsten, maar ook over grootstedelijk beleid. Verder heeft het LSA twee sites voor het project Kan wél!, namelijk www. kanwel.nl en www.kanweljongeren.nl. Daar is veel informatie te vinden over de initiatieven van de bewoners die aan het Kan wél!-project meedoen.
www.kanwel.nl en www.kanweljongeren.nl De vele functies voor de bezoekers van deze sites, worden redelijk benut. Alle mensen die aan een Kan wél!-project meedoen, hebben samen met de buurtcoach een eigen plek binnen de site waar ze over hun project kunnen bloggen en waar ze foto’s neer kunnen zetten. Zo ontstaan er mini-online-communities rond projecten en is het voor buurtbewoners ook makkelijker om de projecten te volgen. De site is op maat gemaakt voor het project Kan wél! in 2008. Op het moment dat de site gemaakt werd, waren er vele projectgebieden en vele buurtcoaches actief. Nu er slechts enkele gebieden en coaches actief zijn, zijn de sites wellicht iets te groot voor het huidige project.
www.lsabewoners.nl Op deze site is heel gerichte informatie te vinden over het LSA. Het LSA spant zich in om de site overzichtelijk en toegankelijk te maken. Op de site staan de projecten die het LSA uitvoert duidelijk omschreven, de ontwikkelingen van de projecten worden bijgehouden. Voor het vouchersysteem is er een apart deel ingericht op de website. Onze publicaties zijn allen te bestellen op de site, enkele publicaties zijn online te downloaden. De bijeenkomsten die het LSA organiseert staan op de site, inclusief uitnodigingen en verslagen achteraf. Ook zijn de nieuwsberichten, persberichten en nieuwsbrieven te lezen op de site.
Projectgebonden websites Dit jaar is er een tijdelijke blogsite gemaakt om de Landelijke Bewonersdag: Tijd voor je wijk te ondersteunen. In de aanloop naar deze Landelijke Bewonersdag is er een blog bijgehouden. De doelstelling was tweeledig: én mensen warm maken en houden voor de bijeenkomst in Arnhem, én via de site input krijgen voor het Manifest van de Actieve Bewoners. De blogs konden getwitterd worden en dat is ook veel gedaan. Het bleek een goede manier om een nieuw publiek aan het LSA te binden. 28
LSA Jaarverslag 2011
3-3 LSA Nieuwsflits De LSA Nieuwsflits is een e-nieuwsbrief die gestuurd wordt naar abonnees. De nieuwsbrief bericht over LSA-activiteiten en over landelijke ontwikkelingen in de wijkaanpak. Deze nieuwsbrief is bedoeld om het LSA Bewonersplatform en andere ge誰nteresseerden op de hoogte te houden. Omdat deze nieuwsbrief digitaal is, kan de nieuwsgeving veel actueler zijn dan in ons kwartaalblad. De berichten zijn kort en krachtig en bevatten veel doorlinks naar het web.
Resultaten Er zijn 7 LSA Nieuwsflitsen uitgekomen in 2011, de nieuwsbrief heeft ongeveer 450 abonnees en is online veelvuldig gedownload. De hoeveelheid Nieuwsflitsen is iets minder hoog dan van te voren beoogd. Door projectgebonden blogsites en twitter zijn de mogelijkheden om op een andere manier gericht te communiceren toegenomen en daarmee is de behoefte om veelvuldig een nieuwsbrief te sturen afgenomen. Desalniettemin is het LSA tevreden over de werking van de nieuwsbrief en zal het de nieuwsflits in 2012 ook inzetten.
3-4 Twitter In 2011 is het LSA het social media-instrument Twitter meer in gaan zetten. Het LSA gebruikt het instrument met name om bijeenkomsten te promoten en nieuwe (online) contacten op te doen.
Resultaten In 2011 heeft het LSA ruim 200 keer getweet. Het aantal volgers is gegroeid van enkele tientallen naar 281 volgers. De tweets van LSAbewoners zijn vele malen retweeted (doorgestuurd). Het absolute hoogtepunt was dat het LSA op de Landelijke bewonersdag 2011 trending topic (top van veel besproken onderwerp op twitter) was met hashtack LBD11. Dankzij twitter heeft het LSA nieuwe mensen en organisaties aan zich weten te binden.
3. Communicatie
29
3-5 Publicaties Manifest van de Actieve Wijkbewoners Met vele honderden bewoners is geschreven aan het Manifest van de Actieve Wijkbewoners. In dit Manifest beschrijven bewoners uit aandachtswijken onder welke voorwaarden zij de sleutelrol in de wijkaanpak op zich willen nemen. Het LSA heeft het document opgesteld omdat de wijkaanpak zich in een kritische fase bevindt. Er is nog maar weinig geld voor. Zowel woningcorporaties als het kabinet gaven er minder aan uit. Ook op welzijn en welzijnswerkers wordt flink bezuinigd. Daardoor is de inzet van bewoners belangrijker geworden. Het manifest werd op de Landelijke Bewonersdag op 10 december 2011 ter plekke opgesteld. De weken voor de conferentie konden bewoners een bijdrage leveren. De 600 deelnemers aan de conferentie bespraken die voorwaarden en vulden ze aan. Een redactie onder leiding van publicist Jos van der Lans maakte er ter plekke een manifest van. Op de Landelijke Bewonerdag is het Manifest van de Actieve Wijkbewoners uitgereikt aan de toenmalige minister Piet Hein Donner in de Eusebiuskerk in Arnhem. Het Manifest is te downloaden op onze site.
Onderzoekrapport Pilot Bewonersmonitor Krachtwijken Het LSA heeft in 2010 een pilot-onderzoek laten doen naar de beleving van bewoners van de wijkaanpak. Zien ze verbeteringen in hun wijk of niet? Welke rol hebben ze zelf en wat verwachten ze van alle betrokken partijen. Dit onderzoek is gedaan in de drie wijken: Amsterdam Oost, Groningen Korrewegwijk en Dordrecht Wielwijk/Crabbehof. Het onderzoeksrapport was ook in 2011 te downloaden op onze site.
Wijkadoptie Kamerleden. Al 15 jaar even simpel als doeltreffend In 2010 is het project Wijkadoptie Kamerleden geëvalueerd. De bevindingen van bewoners en Kamerleden zijn verzameld in een publicatie. Het boekje wordt gebruikt om bewoners en Kamerleden te informeren over het project. Het is kosteloos op te vragen bij het LSA-secretariaat en het LSA heeft deze publicatie ook actief verspreid op bijeenkomsten in 2011.
Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie Het LSA heeft de inzet van gemeenten in de bevordering van bewonersparticipatie in krachtwijken laten onderzoeken. Het LSA heeft het onderzoek dat het heeft laten doen, omgezet in overzichtelijke kaartenwaaiers: Kwaliteitskaart 30
LSA Jaarverslag 2011
Bewonersparticipatie 2008 en Kwaliteitskaart Bewonersparticipatie 2009. Deze waaiers waren ook in 2011 via de website van het LSA te bestellen.
Kan wél! Mensen in beweging Je wilt je inzetten voor je buurt. Wat moet er dan gebeuren en hoe pak je dat aan? In dit boekje staan praktische tips over hoe je kunt beginnen, hoe je andere mensen bij je ideeën kunt betrekken, wat mogelijke valkuilen zijn en wat de kwaliteiten van mensen en de hulpmiddelen zijn waarvan je gebruik kunt maken. Daarnaast worden enkele Nederlandse Kan wél! voorbeelden beschreven. Dit alles in heldere, korte en duidelijke taal. Kortom een boekje voor de doener. Het boekje is een vertaling van Getting Self-propelled van Tony Gibson dat hij heeft geschreven voor de Scarmantrust, de Engelse organisatie die Can Do uitvoert. Het boekje is via de website van het LSA te bestellen. Dat is in 2011 veelvuldig gebeurd.
Wijkontwikkeling op eigen kracht Wijkontwikkeling op eigen kracht is hét boek over de ABCD-aanpak. Het is van groot praktisch nut voor bewoners en allen die hen willen steunen. Het is een bewerkte vertaling van Building Communities From The Inside Out. De auteurs John Kretzman en John McKnight deden jarenlang onderzoek in de aandachtswijken in de grote steden van de Verenigde Staten. Ze onderzochten met name de succesvolle voorbeelden van wijkontwikkeling en wijkvernieuwing die op initiatief van bewoners tot stand kwamen. Op grond daarvan ontwikkelden ze een strategie voor de wijkaanpak die in dit praktisch handboek in klare taal uiteengezet wordt. Het oorspronkelijke boek is vertaald en bewerkt door het LSA in samenwerking met Fontys Hogeschool Sociaal Werk Eindhoven. Het boek is uitverkocht, de gratis pdf-versie is via de website van het LSA te bestellen. Samen met de publicatie Kan wél! Mensen in beweging behoorde het in 2011 tot de meest opgevraagde publicaties.
3. Communicatie
31
4
Organisatie Het Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken (LSA) is een landelijke vereniging waarbinnen bewoners samenwerken om de leefbaarheid in hun wijk te vergroten. De vereniging bestaat uit een platform van bewoners, een bestuur en een secretariaat.
4-1 Bewonersplatform Het bewonersplatform is het hart van onze vereniging. Het is het hoogste orgaan van de vereniging LSA en tevens de formele verenigingsraad. Het bestaat uit 73 actieve bewoners, allemaal afkomstig uit steden die extra geld krijgen van de rijksoverheid voor het oplossen van stedelijke problematiek (40 Vogelaarwijken, 40+ wijken, Ortega-gemeenten). De leden zijn actief in hun eigen wijk en ze kennen de plaatselijke situatie goed. Met het platform worden alle activiteiten besproken. De activiteiten worden deels ook uitgevoerd met de leden van dit platform.
LSA-platformvergaderingen 26 maart 2011
Utrecht
Jaarvergadering
28 mei 2011
Utrecht
Vergadering
1 oktober 2011
Utrecht
Vergadering
26 november 2011
Utrecht
Vergadering
Resultaten In het LSA-platform zijn er verenigingsleden bijgekomen, waarvan enkele afkomstig uit in de 40+wijken. Er is ook een aantal leden opgestapt. Dat waren met name mensen die niet langer actief waren in hun wijk. Het platform is in het verslagjaar vier maal bij elkaar geweest in Utrecht. Op de platformvergaderingen zijn de bezoekersaantallen nagenoeg gelijk gebleven aan vorig jaar, rond de 50 deelnemers. Grote agendapunten in 2011 waren: de voortgang van de wijkaanpak onder sterk veranderde omstandigheden. Kabinetswijziging waardoor er meer kans was op ruimte voor bewoners, maar minder geld voor wijkaanpak. Bewonersbudgetten die nog niet op waren mochten worden doorgeschoven, een aantal gemeenten bleken dit anders te zien en wilden het geld anders inzetten. 4. Organisatie
33
Idealiter heeft het LSA met het platform een jaarlijks overleg met de minister. Dat is er dit keer niet van gekomen, wegens de drukke agenda van de minister. Dat is op zich te betreuren, maar oud-minister Donner heeft wel veel aandacht gehad voor het LSA en waar het LSA voor staat. De beoogde resulaten voor 2011 waren: van de 40 krachtwijken is 75% bij het LSA aangesloten. Uit alle G32 steden is minimaal 1 aandachtswijk aangesloten. Er wordt een begin gemaakt met het werven van leden in steden buiten de G32 die extra rijksfinanciering krijgen voor het oplossen van stedelijke problematiek. Dat is bijna allemaal behaald. Mede door de uitbreiding van de G32 (met Gouda en Delft) is er niet in alle 34 gemeenten van de G32 een verenigingslid. De contacten daartoe zijn wel gelegd.
4-2 Bestuur Er zijn in het verslagjaar geen bestuurswijzigingen opgetreden. Ons bestuur bestaat uit bewoners uit de aandachtswijken en toegevoegde leden die vanwege hun kwaliteiten en netwerken zijn gevraagd. Joke Bakker voorzitter (Emmen) Arie van Diepen secretaris (Alkmaar) Marion van Beurden penningmeester (Eindhoven) Harry Brinkerink algemeen bestuurslid (Deventer) Pieter Jan Biesheuvel bestuursadviseur Melek Usta bestuursadviseur Hassan Najja bestuursadviseur De destijds nieuw aangetreden minister Donner had in april van het verslagjaar een overleg met het LSA bestuur. LSA besprak met hem de mogelijkheden voor een andere koers zoals die ook in Engeland was ingezet met Big Society. De enorme toename van Community Enterprises in Engeland in de laatste 10 jaar, pasten in de Big Society gedachte en waren het LSA al veel eerder opgevallen, vooral omdat dit concept volgens ons in Nederland ook is toe te passen. Minister Donner was hierin zeer geïnteresseerd en tijdens het overleg werd afgesproken dat er op 27 juni 2011 een conferentie zou plaatsvinden over een wezenlijk andere invulling van bewonersparticipatie naar Engels voorbeeld. Voor meer informatie over deze conferentie, kijk bij 1-3 Praktijkdagen.
34
LSA Jaarverslag 2011
4-3 Personeel Het personeel van het LSA bestaat uit het LSA-secretariaat en de Kan wél!buurtcoaches. De omvang van het LSA-secretariaat in januari 2011 was 4,22 fte, dat is gelijk aan januari 2010. De omvang van het Kan wél! personeel in januari 2011 was 2,67 fte. Het vaste personeel is in dienst van het WGI te Rotterdam en gedetacheerd bij het LSA. In 2011 zijn er twee buurtcoaches voor 0.99 fte extern ingehuurd.
Personeelsomvang per 1 januari 2011 LSA secretariaat M. Charifi
financieel/administratief medewerker (78%)
H. Cornelissen
directeur (106%)
L. van den Hoven
organisatiemedewerker (78%)
P. Koopman
stafmedewerker communicatie (60%)
T. van Mierlo
stafmedewerker (100%)
In dienst in 2011: C. den Hoedt
financieel medewerker (50%)
S. Krul
projectmedewerker (50%)
Uit dienst in 2011: M. Charifi
financieel/administratief medewerker (78%)
S. Krul
projectmedewerker (50%)
Project: Kan wél! Kan wél! buurtcoaches: M. Berends – Vermaak
buurtcoach (60%)
J. Dincelek – Lettinga
coördinator Maastricht (5,5%)
E. Maessen
buurtcoach (33%)
G. Sinclair De Rochemont
buurtcoach (66%)
I. Raveneau
buurtcoach (61%)
E. Dijkhof
buurtcoach (42%)
Externe inhuur: K. Keuren
buurtcoach (33%)
J. Wesemann
buurtcoach (66%)
Kan wél! uit dienst in 2011: M. Berends – Vermaak
buurtcoach (60%)
E. Maessen
buurtcoach (33%)
I. Raveneau
buurtcoach (22%) 4. Organisatie
35
4.4 Werkzaamheden LSA-secretariaat Organisatie bijeenkomsten: • 4 bijeenkomsten bewonersplatform; • 4 bijeenkomsten bestuur; • 9 regionale, landelijke en internationale bijeenkomsten. • 12 bijeenkomsten werkgroepen (werkgroepen ter voorbereiding van onder meer: Landelijke Bewonersdag, Manifest van de Actieve Bewoners, project Bewonersdeskundigen) Daarnaast: • voorbereiding, ontwikkeling en uitvoering activiteiten en projecten, in samenwerking met leden van het bewonersplatform; • maken van verslagen en notities voor bovenstaande bijeenkomsten; • maken van notities, werkplan, evaluaties, artikelen, folders en toespraken; • beleidsinformatie over landelijke ontwikkelingen GSB en de 40 wijkenaanpak bewerken en leesbaar aanbieden aan bewoners in de steden; • informatievoorziening over vouchersysteem en bewonersgelden; • informatievoorziening over bewonersparticipatie binnen bestaand beleid aan derden; • contacten onderhouden met vele landelijke instellingen en organisaties; • werkbesprekingen met subsidiegevers; • initiëren onderzoek naar bewonersparticipatie; • samenwerken en contacten onderhouden met lokale instellingen, gemeenten en bewonersorganisaties; • bijdrages leveren aan conferenties, bijeenkomsten en werkgroepen van derden; • projectmanagement; • redactie LSA BewonersBerichten, publicaties, nieuwsbrieven en website; • financiële administratie en budgetbewaking.
4-5 Financiële verantwoording Het LSA is een zelfstandige vereniging. Het financieel overzicht geeft inzicht in de besteding van de inkomsten en de subsidies die aan het LSA zijn verstrekt. De financiële administratie wordt gevoerd door het bureau van de vereniging. Bij de opstelling van de jaarrekening is gebruik gemaakt van de diensten van stichting Orbis uit Rotterdam. De accountantscontrole is uitgevoerd door Flynth audit te Woerden. 36
LSA Jaarverslag 2011
Vereniging LSA LSA Activiteiten Inkomsten, subsidies en bijdragen Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties / Wonen, Wijken en Integratie
446.375
Gemeenten, bijdrage activiteiten
38.625
Bijdragen partners bewonersdag 2011 (Gemeente Arnhem en corporaties Woonbond/Vivare en Portaal)
23.000
Overige inkomsten: Bijdragen werkbezoek UK
8.300
Inkomsten Bewonersbedrijven en Praktijkdag
1.125
Totaal
517.425
Uitgaven Personeel LSA Huisvestings- en organisatiekosten Activiteiten Afschrijvingen Totaal Rentebaten Rentelasten en bankkosten Resultaat Doorbelastingen aan projecten (Kan wél!) Resultaat LSA na bijzondere baten/lasten (afgerond)
288.043 69.414 187.751 4.681 549.889 10.298 -680 -22.846 23.138 291
Inkomsten project Kan wél! Opdrachtgevers Kan wel! (woningcorporaties en gemeenten)
314.525
Totaal
314.525
Uitgaven Project Kan wél! Personeelskosten Kan wél! Organisatiekosten Activiteitenkosten Totaal (afgerond) Doorbelastingen aan projecten (Kan wél!) Overige lasten Resultaat Kan wél! na bijzondere baten/lasten Resultaat LSA Resultaat LSA, project Kan wél! Vrijval voorziening Overige Baten/Lasten
186.753 11.901 57.282 255.936 23.138 2.326 33.125 291 33.125 8.601 -665
Overige Lasten
-6.498
Resultaat Vereniging LSA 2011
34.854
4. Organisatie
37
Controleverklaring van de onafhankelijke accountant Opdracht Wij hebben gecontroleerd of het financieel overzicht, zoals opgenomen in het jaarverslag 2011, op juiste wijze is ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening van Vereniging Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken te Utrecht. Bij die jaarrekening hebben wij op 23 maart 2012 een goedkeurende controleverklaring verstrekt. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de vereniging is verantwoordelijk voor het opstellen van het financieel overzicht in overeenstemming met de grondslagen zoals gehanteerd in de jaarrekening 2011 zijnde Richtlijn 640 Organisaties-zonder-winststreven, en voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opstellen van het financieel overzicht mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel dat het financieel overzicht op juiste wijze is ontleend aan de door ons gecontroleerde jaarrekening. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht,waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor onsgeldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dateen redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat het financieel overzicht op juiste wijze is ontleend aan de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden. Oordeel betreffende de jaarrekening Naar ons oordeel zijn de gegevens zoals vermeldt in het financieel overzicht in alle van materieel belang zijnde aspecten op juiste wijze ontleend aan de jaarrekening 2011 van Vereniging Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken.
38
LSA Jaarverslag 2011
Toelichting Wij vestigen er de aandacht op dat voor het inzicht dat vereist is voor een verantwoorde oordeelsvorming omtrent de financiĂŤle positie en resultaten van Vereniging Landelijk Samenwerkingsverband Aandachtswijken en voor een toereikend inzicht in de reikwijdte van onze controle het financieel overzicht 2011 dient te worden gelezen in samenhang met de volledige jaarrekening, waaraan deze is ontleend, alsmede met de door ons daarbij op 23 maart 2012 verstrekte goedkeurende controleverklaring. Deze toelichting doet geen afbreuk aan ons oordeel. Woerden, 23 maart 2012 GIBO Registeraccountants B.V. Was getekend: S. van der Veer AA
4. Organisatie
39
Bijlage 1 - Ledenlijst Bewonersplatform ORGANISATIE
NAAM
PLAATS
Wijkraad Nieuw Overdie
Jannie Broekman
Alkmaar
Wijkraad Nieuw Overdie
Ans van Duijn - Bon
Alkmaar
Wijkraad Oud-Overdie
Rob van der Burg
Alkmaar
Wijkraad Oud-Overdie
Arie van Diepen
Alkmaar
Wijkraad Oud-Overdie
Marieke Zuurbier
Alkmaar
Wijkraad Schermereiland
Els Ploeger
Alkmaar
Wijkraad Schermereiland
Tineke Vedder
Alkmaar
Wijkplatform Almelo Centrum
George Lammertink
Almelo
Bewonerscommissie de Linie
Toos Mollet
Amersfoort
Bewonerscommissie de Linie
Elly van Westerlaak
Amersfoort
Samenwerkende Groeperingen Riekje Hoffman
Amersfoort
Indische Buurt
Leefbaar Amersfoort
Hans Haubrich
Amsterdam
Bewonerscommissie Meerwaldt
Arnold Paalvast
Amsterdam
Bijlmer Bewonersraad
Jaap Jonker
Amsterdam
Buurtbeheer Vogelbuurt/IJpleijn
Annie Janbroers
Amsterdam
Buurtbeheer Vogelbuurt/IJpleijn
Anja Snabel
Amsterdam
Buurtplatform Malburgen
Ciska Arnold
Arnhem
Wijkplatform Arnhemse Broek
Ria Bouwen
Arnhem
Wijkplatform Arnhemse Broek
Christa Hartemink
Arnhem
Wijkplatform Klarendal
Toon Lubbers
Arnhem
Wijkplatform Delfzijl Noord
Silly Udema-Slijm
Delfzijl
Hambaken
Ruud Sikking
Den Bosch
OBB - Wijkraad Boschveld
Kees Heemkerk
Den Bosch
Bewonersorganisatie Schilderswijk “de Paraplu”
40
Karl Noeller
Den Haag
Bewonersorganisatie Transvaal
Alex en Bep Ebing
Den Haag
Stichting Wijkplatform Morgenstond
Anneke du Chatinier
Den Haag
Stichting Wijkplatform Morgenstond
Margua Helfrich
Den Haag
Kopgroep van de Kolonisten
Harry Brinkerink
Deventer
OKBZ
Jenny Koopman-Spruit
Dordrecht
Willie Hollemans
Dordrecht
Vrijwilligersoverleg Wielwijk
Wil Braat
Dordrecht
Vrijwilligersoverleg Wielwijk
Hennie Kranenburg
Dordrecht
Huurdersbond Ede e.o.
Hans Kregting
Ede
Buurtplatform Bennekel Belang
Marion van Beurden
Eindhoven
Buurtplatform Doornakkers
Cor de Wit
Eindhoven
Stichting Woensel West
Albertien Schoots
Eindhoven
Wijkbelangen Emmerhout
Joke Bakker
Emmen
LSA Jaarverslag 2011
ORGANISATIE
NAAM
PLAATS
Wijkbelangen Emmerhout
Meta Korving
Emmen
BCOB De Woonplaats
Maurits Acket
Enschede
Wijkraad Velve-Lindenhof
Maria Yigit
Enschede
Wijkraad Velve/Lindehof
Jozef Swaters
Enschede
Wijkraad Wesselerbrink
Ria de Vries
Enschede
Bewonersorganisatie Nieuw Meerwijk
Miriam Rasoelbaks
Haarlem
Bewonersorganisatie Slachthuisbuurt
Cees Balk
Haarlem
Wijkraad Slachthuisbuurt
Rob de Jager
Haarlem
Stichting MSP
Harry Deloo
Heerlen
Vereniging Wijkbeheer Binnenstad
Carolien Hurkmans
Helmond
Wijkraad Berflo Es
Geert Walgemoed
Hengelo
Wijkcentrum Schieringen
Fridus van den Berg
Leeuwarden
Wijkraad Atolwijk
Arthur Wennekes
Lelystad
Buurtplatform Wittevrouwenveld
Ria Kromjong-Haesen
Maastricht
Stichting Bewoners Budgetten
Thea Verdijk
Nijmegen
Raquib Jaheruddin
Nijmegen
Dukenburg (solid)
Theo Vermeer
Nijmegen
Bewonersorganisatie Bloemhof
Priscilla Beikes - Rookmaaker
Rotterdam
Bewonersorganisatie Bloemhof
Kantikoemarie Kisoensingh
Rotterdam
het Nieuwe Westen
Rob Ravestein
Rotterdam
Bewonersorganisatie Nieuwe Westen
Jacqueline Ravestein
Rotterdam
Bewonersorganisatie Pendrecht (BOP)
Bien Hofman
Rotterdam
Bewonersorganisatie Zuidwijk
Marianne Wolfs
Rotterdam
Nieuwland
Willy van Leeuwen
Schiedam
Wonen en Leven Nieuwland
Ada van den Bersselaar
Schiedam
Wijkplatform Sanderbout
John Gerrits
Sittard
Wijkraad op de Heide Tegelen
Jan Naus
Tegelen
Wijkraad op de Heide Tegelen
Aad Sterk
Tegelen-Venlo
Bewonersorganisatie De Ring
Eline Engelhart
Tilburg
Huurdersvereniging Kanaleneiland
Ger Hoogenberg
Utrecht
Huurdersvereniging Kanaleneiland
Wim Hoogendoorn
Utrecht
Wijkplatform Brukske
Wim Beks
Venray
Wijkplatform Brukske
Petra van Duijnhoven
Venray
Klankbordgroep Poelenburg
Herman Oomen
Zaandam
Cor Loos
Zwolle
Stichting Opbouw Lindenholt Dukenburg (solid) Stichting Opbouw Lindenholt
Bewonersorganisatie
Stichting Wijkorganisatie Holtenbroek N.U.
Bijlage 1 - Ledenlijst Bewonersplatform
41
Bijlage 2 - Overzicht Kamerleden en hun adoptiewijken KAMERLID WIJK
STAD
Ad Koppejan
Bijlmermeer
Amsterdam
Agnes Wolbert
Revisited wijken
Emmen
Ahmed Marcouch
Ede
Ede
Alexander Pechtold
Klarendal
Arnhem
Attje Kuiken
Breda Noordoost
Breda
Bas Jan van Bochove
Slachthuisbuurt
Haarlem
Betty de Boer
Oosterparkwijk
Groningen
Coskun Çorüz
Poelenburg
Zaanstad
Cynthia Ortega-Martijn
Bloemhof
Rotterdam
Eddy van Hijum
Holtenbroek
Zwolle
Esmé Wiegman - van Meppelen
42
Scheppink
Zwolle Noord
Zwolle
Fatma Koşer Kaya
Laakkwartier
Den Haag
Frans Timmermans
MSP
Heerlen
Gerard Schouw
Oud Krispijn
Dordrecht
Hans Spekman
Kanaleneiland
Utrecht
Hero Brinkman
Overdie
Alkmaar
Jacques Monasch
Sperkhem-Tuindorp
Sneek
Jeroen Dijsselbloem
Malburgen en GSB Nijmegen
Arnhem, Nijmegen
Job Cohen
Vrieheide
Heerlen
Jolande Sap
Venlo
Venlo
Kees Verhoeven
Rivierenwijk
Deventer
Linda Voortman
Overvecht
Utrecht
Lutz Jacobi
Heechterp-Schieringen
Leeuwarden
Madeleine van Toorenburg
Boschveld
Den Bosch
Mariëtte Hamer
SOBO (Schiedam)
Schiedam
Martijn van Dam
Doornakkers en Woensel-west
Eindhoven
Metin Çelik
Provenierswijk
Rotterdam
Mirjam Sterk
Bennekel
Eindhoven
Pauline Smeets
Meezenbroek
Heerlen
Malbergen
Maastricht
Sanderbout
Sittard
Paulus Jansen
Hillesluis & Nieuwe Westen
Rotterdam
Pia Dijkstra
Hoograven
Utrecht
Pierre Heijnen
Morgenstond
Den Haag
Sjoera Dikkers
Boerhaavewijk
Haarlem
Tjeerd van Dekken
Korrewegwijk
Groningen
Wouter Koolmees
Bergpolder
Rotterdam
LSA Jaarverslag 2011
Tekst: LSA-secretariaat | Ontwerp: GĂŠ Grafische vormgeving | Fotografen: Iona Hogendoorn en Ciske den Hoedt
Het jaarverslag Van meedoen naar doen is een uitgave van: Het Landelijke Samenwerkingsverband Aandachtswijken Oudkerkhof 13b 3512 GH Utrecht Telefoon (030) 2317511 lsa@lsabewoners.nl www.lsabewoners.nl