Seize The Day

СОЛ БЕ ЛОУ Не изпускай деня НОБЕ ЛОВА Н А ГРА Д А ЗА Л ИТЕРАТ У РА

2012

Saul Bellow Sieze The Day Copyright © Saul Bellow 1956, 1974 Copyright renewed © Saul Bellow, 1984 All Rights Reserved. c/o Anthea Agency, Sofia

© 2011 SKYPRINT 04 © Èðèíà Êàëîÿíîâà-Âàñèëåâà – ïðåâîä Èðà Êîëîâñêà – ðåäàêòîð © SKYPRINT 04 – îôîðìëåíèå íà êîðèöàòà

Âñè÷êè ïðàâà çàïàçåíè. Íèêàêâà ÷àñò îò òîâà èçäàíèå íå ìîæå äà áúäå âúçïðîèçâåæäàíà è ðàçïðîñòðàíÿâàíà áåç ïðåäâàðèòåëíî ïèñìåíî ðàçðåøåíèå íà SKYPRINT 04 Ltd.

ISBN 978 - 954 - 390 - 081 - 7 www.skyprintbg.com www.skyprintbooks.com

ÏÎÙÀÒÀ. ×ÈÍÎÂÍÈÊÚÒ, êîéòî ìó ÿ ïîäàäå, íå ñå èíòåðåñóâàøå îò âèäà ìó òàçè ñóòðèí. Òîé ñàìî ãî ïîãëåäíà èçïîä âåæäè, äîêàòî ïúõàøå ïèñìàòà â ðúöåòå ìó. Çàùî ìó å äà ñè õàáè ëþáåçíîñòèòå ñ íåãî? Âñè÷êè â õîòåëà ãî çíàåõà êîëêî ñòðóâà. Íà âñè÷êè èì áåøå èçâåñòíî, ÷å çàåäíî ñ ïèñìàòà ïîëó÷àâà è ìåñå÷íàòà ñè ñìåòêà. Óèëõåëì ëåïíà íà ëèöåòî ñè èçðàæåíèåòî, ñ êîåòî ñå èçäèãàøå íàä äðåáîëèèòå. Ñòàíà ìó íåïðèÿòíî. Çà äà ñè ïëàòè õîòåëà,òðÿáâàøå äà èçòåãëè ïàðè îò áîðñîâàòà ñè ñìåòêà, à òÿ áåøå ïîñòàâåíà ïîä íàáëþäåíèå çàðàäè ïîåâòèíÿâàíåòî íà ñëàíèíàòà. Ñïîðåä âåñòíèê „Òðèáþí“ öåíàòà íà ñëàíèíàòà âñå îùå áåøå ñ äâàéñåò ïóíêòà ïî-íèñêà ñïðÿìî ìèíàëàòà ãîäèíà. Íî ïúê íàëè èìàøå ñóáñèäèè… Óèëõåëì íå çíàåøå êàêâî å òîâà, íî ìó áåøå ÿñíî, ÷å ôåðìåðèòå ñå ïîêðîâèòåëñòâàò îò äúðæàâàòà è ÷å SEC12 ñëåäè îòáëèçî ïàçàðà, ñëåäîâàòåëíî öåíàòà íà ñëàíèíàòà îòíîâî ùå ñå ïîâèøè.

12 SÅÑ (Securities and Exchange Commission) – Êîìèñèÿ çà âàëóòà è öåííè êíèæà. – Á.ïð.

37

СОЛ БЕЛОУ

À ìåæäóâðåìåííî áàùà ìó áè ìîãúë äà ïðåäëîæè äà ïîåìå ðàçíîñêèòå çà õîòåëà… Çàùî íå? Àìà ÷å ñåáè÷åí ñòàðåö! Âèæäà, ÷å ñèíúò ìó å â çàòðóäíåíèå – êîëêî ìó å äà ïîìîãíå! Çà íåãî òîâà å íèùî, à çà Óèëõåëì å îò îãðîìíî çíà÷åíèå! Íÿìà ëè ñúðöå òîçè ÷îâåê? „Ìîæå áè íàâðåìåòî ñúì áèë òâúðäå ñàíòèìåíòàëåí – ìèñëåøå ñè Óèëõåëì – è ñúì ãî ñìÿòàë çà ïî-ñúðäå÷åí. Òîïëèÿò áàùèí äîì… ìîæå áè íèêîãà íå å ñúùåñòâóâàë.“ Íåîòäàâíà áàùà ìó ñå îáúðíà êúì íåãî ñ îíçè ñâîé ëþáåçåí, ïðèâåòëèâ òîí: – Å, Óèëêè, åòî ÷å îòíîâî ñìå ïîä åäèí ïîêðèâ! Ñëåä âñè÷êèòå òåçè ãîäèíè!  ïúðâèÿ ìèã Óèëõåëì ñå çàðàäâà – íàé-ïîñëå ùÿõà äà ñè ïîãîâîðÿò çà ìèíàëîòî. Íî ñúùåâðåìåííî çàñòàíà íàùðåê: åòî, ñåãà ùå çàïî÷íå ñ íàìåöèòå. Íå èñêàøå ëè áàùà ìó äà êàæå: „Êàêâî ïðàâèø â òîçè õîòåë, âìåñòî äà ñè ñåäèø ó äîìà ïðè æåíà ñè è äâåòå ìîì÷åòà? Íèòî ñè âäîâåö, íèòî ñè åðãåí! Íàòðèñàø ìè ñå ñ âñè÷êèòå ñè ïðîáëåìè! Êàêâî î÷àêâàø äà íàïðàâÿ àç ñ òÿõ?“ Óèëõåëì ñå çàìèñëè íàä äóìèòå íà áàùà ñè è êàçà: – Äî ïîêðèâà èìà äâàéñåò è øåñò åòàæà. À êîëêî áÿõà ãîäèíèòå?

– Òîâà òå ïèòàì è àç.

– Îõ, òàòêî, íå ñúì ñèãóðåí. Íå áåøå ëè îòêàêòî ïî÷èíà ìàìà? Êîÿ ãîäèíà áåøå? Òîé íåâèííî ñìðúùè ìàòîâîòî ñè ëèöå, íàïîìíÿùî ÿáúëêà çëàòíà ïàðìåíà. Êîÿ ãîäèíà áå38

НЕ

ИЗПУСКАЙ ДЕНЯ

øå? Êàòî ÷å ëè íå çíàåøå ãîäèíàòà, ìåñåöà, äåíÿ, äîðè ÷àñà íà ñìúðòòà íà ìàéêà ñè.

– Íå áåøå ëè òðèéñåò è ïúðâà? – ïîäõâúðëè äîêòîð Àäëúð.

– Î, òîãàâà ëè áåøå… – îòâúðíà Óèëõåëì. È çà äà ïðèêðèå òúãàòà è íàïèðàùàòà èðîíèÿ, ïîòðúïíà íåðâíî, ïîêëàòè ãëàâà è äîêîñíà êðàé÷åöà íà ÿêàòà ñè.

– Çíàåø ëè – çàãîâîðè áàùà ìó, – àç ñúì ñòàð ÷îâåê è íå ìîæå äà ñå ðàç÷èòà íà ïàìåòòà ìè. Áåøå ïðåç çèìàòà, â òîâà ñúì ñèãóðåí. Òðèéñåò è âòîðà? „Äà, îò âúçðàñòòà å. Ïî-äîáðå äà íå çàäúëáàâàì – ñàìîóáåæäàâàøå ñå Óèëõåëì. – Íî àêî íÿêîé çàïèòà ãîñïîäèí äîêòîðà êîÿ ãîäèíà å çàâúðøèë ñïåöèàëèçàöèÿòà ñè, òîé ùå îòãîâîðè áåçïîãðåøíî! È âñå ïàê… íàé-äîáðå å äà íå çàäúëáàâàì. Äà íå ñå êàðàì ñ áàùà ñè. Èìàé ìèëîñò êúì ñòàðåöà ñ íåãîâèòå ñëàáîñòè!“ – Ìèñëÿ, ÷å íàáëèæàâàøå çèìàòà íà òðèéñåò è ÷åòâúðòà, òàòêî. À äîêòîð Àäëúð ñè ìèñëåøå: „Ïî äÿâîëèòå, íå ìîæå ëè äà ñòîè ìèðíî, äîêàòî ñè ãîâîðèì? Èëè ùå ñè äúðïà ïàíòàëîíà íàãîðå-íàäîëó ïðåç äæîáîâåòå, èëè íåïðåñòàííî ùå ñè ìúðäà êðàêàòà. Ñúùèíñêà ãðàìàäà îò íåðâíè òèêîâå!“ Óèëõåëì èìàøå íàâèêà äà ñè äâèæè êðàêàòà íàïðåä-íàçàä, ñÿêàø ïîñòîÿííî ñè ÷èñòåøå îáóâêèòå íà èçòðèâàëêàòà ïðåä íÿêîÿ êúùà.

– Äà, òîâà áåøå íà÷àëîòî íà êðàÿ. Íàëè, òàòêî?

39

СОЛ БЕЛОУ

„Íà÷àëîòî íà êðàÿ?! Êàêâî èñêà äà êàæå? Íàêúäå áèå? ×èé êðàé? Êðàÿ íà ñåìåéñòâîòî?“ – Ñòàðåöúò áåøå îçàäà÷åí, íî çíàåøå, ÷å å ïî-äîáðå äà íå ñå ïîääàâà íà ïðîâîêàöèÿòà – íå èñêàøå Óèëõåëì îòíîâî äà ïî÷íå ñ îïëàêâàíèÿòà ñè. Òàêà ÷å òîé ïðîñòî ñå ñúãëàñè ëþáåçíî (çàùîòî âëàäååøå äî ñúâúðøåíñòâî äîáðèòå îáíîñêè) è êàçà: – Áåøå óæàñíî íåùàñòèå çà âñè÷êè íè. À ñè ìèñëåøå: „Êàêâî å ñåäíàë íà ìåí äà ìè ñå îïëàêâà çà ñìúðòòà íà ìàéêà ñè?“ Çàñòàíàëè ëèöå ñðåùó ëèöå, âñåêè îò òÿõ èçêàçâàøå áåçãëàñíî èñòèíñêèòå ñè ìèñëè. „Íå, íå áåøå íà÷àëîòî íà êðàÿ. Áåøå ñè êðàé.“ Áåç äà ñè äàâà ñìåòêà, ÷å èìà íåùî íåðåäíî â òîçè æåñò, Óèëõåëì èç÷èñòè îâúãëåíèÿ êðàé íà öèãàðàòà ñè è ïóñíà óãàðêàòà â äæîáà, ïðè äðóãèòå. Ïîñëå âïåðè î÷è â áàùà ñè; êóòðåòî íà äÿñíàòà ìó ðúêà ïîòðåïåðè è çàèãðà. Òîâà ñúùî áåøå íåñúçíàòåëíî. È âñå ïàê áåøå íàïúëíî óâåðåí, ÷å àêî âíèìàâà, ìîæå äà èìà áåçóêîðíè, äîðè èçèñêàíè ìàíèåðè. Ãîâîðíèÿò ìó äåôåêò ñå ïðåâðúùàøå ïî÷òè â çàåêâàíå, êîãàòî Óèëõåëì ïîäõâàùàøå åäíà è ñúùà äóìà ïî íÿêîëêî ïúòè, çà äà îòñòðàíè íåÿñíèòå íîòêè – íî âúïðåêè òîâà òîé ìîæåøå äà ïðèêàçâà è ãëàäêî, èíà÷å êàê ùåøå äà ñòàíå òàêúâ äîáúð ïðîäàâà÷! Ñìÿòàøå ñå è çà äîáúð ñëóøàòåë. Êîãàòî ñëóøàøå, ñòèñêàøå óñòíè è âúðòåøå çàìèñëåíî î÷è. Ñêîðî ìó îìðúçâàøå è ïî÷âàøå äà äèøà áúðçî, øóìíî è íåòúðïåëèâî. Îò âðåìå íà âðåìå âìúê40

НЕ

ИЗПУСКАЙ ДЕНЯ

âàøå ïî åäíî: „Î, äà… Äà, äà! Íàïúëíî ñúì ñúãëàñåí!“ À êîãàòî áåøå íà äðóãî ìíåíèå, êàçâàøå: „Õì, íå ñúì ñèãóðåí. Àç íå âèæäàì íåùàòà òî÷íî òàêà. Âñúùíîñò ñúì ðàçäâîåí ïî òîçè âúïðîñ.“ Ñòàðàåøå ñå íèêîãî äà íå îáèäè. Íî ïðè ðàçãîâîð ñ áàùà ñè ÷åñòî ãóáåøå ñàìîîáëàäàíèå. Ñëåä âñÿêà ñðåùà ñ äîêòîð Àäëúð Óèëõåëì ñå ÷óâñòâóâàøå íåäîâîëåí – è íåäîâîëñòâîòî ìó ñòàâàøå íàé-îñòðî, êîãàòî ðàçèñêâàõà ñåìåéíè âúïðîñè. Ñåãà óæ ñå ìú÷åøå äà íàêàðà ñòàðåöà äà ñè ñïîìíè åäíà äàòà, íî â äåéñòâèòåëíîñò ñå îïèòâàøå äà ìó êàæå: „Çà òåá ñìúðòòà íà ìàìà áåøå îñâîáîæäåíèå. Òè áè èñêàë äà ÿ çàáðàâèø. Áè èñêàë äà ñå îòúðâåø è îò Êàòðèí. È îò ìåí ñúùî èñêàø äà ñå îòúðâåø. Íî íå ìîæåø äà ìå çàáëóäèø!“ Óèëõåëì ñå îïèòâàøå äà êàæå òîâà, à ñòàðåöúò ñå èçïëúçâàøå. Óèëõåëì óïîðñòâàøå, íî ñòàðåöúò áåøå íåïîêëàòèì. Òîãàâà Óèëõåëì îòíîâî ñè êàçà: „Äà íå ñúì äåòå! Äîðè òîãàâà íå áÿõ äåòå…“ Ïîãëåäíà íàäîëó êúì ñâîåòî íàåäðÿëî, çàíåìàðåíî òÿëî. Èìàøå òëúñò êîðåì, ïðèëè÷àøå íà õèïîïîòàì. Ïîë, ìàëêèÿò ìó ñèí, ãî íàðè÷àøå „õîìîñïîòàì“… Çàùî ñåäåøå òóê äà ñå çàÿæäà ñúñ ñòàðèÿ ñè áàùà? Âìåñòî äà êàæå: „Ñáîãîì, ìëàäîñò! Ñáîãîì, ïðîïèëåíè ãîäèíè…“ Ïëàòè òâúðäå ñêúïî çà ñâîèòå ãðåøêè. Æåíà ìó Ìàðãàðåò îòêàçâàøå äà ìó äàäå ðàçâîä è òîé ïðîäúëæàâàøå äà èçäúðæà è íåÿ, è äâåòå äåöà. Òÿ òó ñå ñúãëàñÿâàøå äà ñëîæàò êðàé íà òîâà, òó ðàçìèñëÿøå è ïîñòàâÿøå íîâè è âñå ïî-òðóäíè óñ41

СОЛ БЕЛОУ

ëîâèÿ. Íèêîé ñúä íå áè îïðåäåëèë òàêàâà èçäðúæêà! Åäíî îò ïèñìàòà, êîèòî ïðèñòèãíàõà äíåñ, áåøå îò íåÿ. Çà ïðúâ ïúò áåøå ïîëó÷èëà ÷åêà ñè ñúñ çàêúñíåíèå è ñåãà íåäîâîëñòâàøå. Ïðèëàãàøå ñúùî ðàçïèñêè çà îñèãóðèòåëíèòå ïîëèöè çà îáðàçîâàíèå íà äåöàòà, ñ ïàäåæ èäíàòà ñåäìèöà. Òúùàòà áåøå ñêëþ÷èëà äîãîâîð çà òåçè îñèãóðîâêè â Áåâúðëè Õèëñ, íî ïðåäè äâå ãîäèíè òÿ ïî÷èíà è âíîñêèòå ñå ïîåõà îò Óèëõåëì. Äà ñè áåøå ãëåäàëà ñâîÿòà ðàáîòà! Òîâà áÿõà íåãîâèòå äåöà, òîé ñè ñå ãðèæåøå çà òÿõ è ùåøå âèíàãè äà ñå ãðèæè, áåøå ñè íàóìèë äà èì âíåñå ïàðè â ïîïå÷èòåëñêè ôîíä… Å, òîâà áÿõà ìèíàëè ïëàíîâå. Ñåãà òðÿáâàøå äà ïðåìèñëè íåùàòà îòíîâî, à ìåæäóâðåìåííî òðÿáâàøå äà ïëàòè òåçè ïîëèöè. Êàòî âèäÿ äâåòå ñóìè, îò÷åòëèâî ïåðôîðèðàíè íà êàðòîíèòå, Óèëõåëì èçðóãà êîìïàíèÿòà è íåéíèòå åëåêòðîííè èç÷èñëèòåëè. Ñúðöåòî ìó ïðàùåøå îò ãíÿâ. „Êàêâî ñè âúîáðàçÿâàò òèÿ – ÷å õîðàòà ñà ïúëíè ñ ïàðè ëè? Àìè àêî ñà â çàòðóäíåíèå? Êàêâî ÿ çàñÿãà êîìïàíèÿòà, òÿ ñè ïóáëèêóâà ñíèìêè îò ïîãðåáåíèÿ ïî ðàçíè ñïèñàíèÿ, òà äà ïëàøè ìóõëüîâöèòå, à ïîñëå ñè ïðîáèâà äóï÷èöè ïî êàðòîíèòå! È æåðòâèòå º ñúí íå ãè õâàùà, äîêàòî íå ñúáåðàò ìàíãèçèòå. Íå ìîæåø äà áàëàìîñâàø òàêàâà ñèëíà êîìïàíèÿ! Åäíî âðåìå äëúæíèöèòå ñà ëåæàëè â çàòâîðà, à ñåãà èìà ìíîãî ïî-õèòúð íà÷èí, ñåãà å ñðàìíî äà íÿìàø ïàðè è âñåêè ñå íàïúâà äà ïå÷åëè!“ Êàêâî äðóãî ìó ïðàùàøå Ìàðãàðåò? Òîé äî42

НЕ

ИЗПУСКАЙ ДЕНЯ

ðàçêúñà ïëèêà ñ ïàëåö è ñå çàêëå íàóì, ÷å àêî èìà îùå íÿêîÿ ñìåòêà, ùå º ÿ âúðíå îáðàòíî. Çà ùàñòèå, íÿìàøå íèùî ïîâå÷å. Óèëõåëì ìóøíà ïåðôîðèðàíèòå êàðòîíè â äæîáà ñè. Íå çíàåøå ëè Ìàðãàðåò, ÷å íîæúò å îïðÿë âå÷å äî êîêàëà? Çíàåøå, åñòåñòâåíî. Íî èíñòèíêòúò º ïîäñêàçâàøå, ÷å ñåãà º å ïàäíàëî äà èçñòèñêà ìúæà ñè äî êàïêà. Ðåñòîðàíòúò íà Ãëîðèàíà ñå ðúêîâîäåøå îò àâñòðèéöè è óíãàðöè. Êóõíÿòà áåøå êàòî íà åâðîïåéñêî çàâåäåíèå, ñëàäêèøèòå áÿõà ÷óäåñíè, îñîáåíî ùðóäåëúò. Ñëåäîáåä Óèëõåëì ñè ïîðú÷âàøå ÿáúëêîâ ùðóäåë ñ êàôå. Åäâà ïðåêðà÷èë ïðàãà, òîé çúðíà ãëàâàòà íà áàùà ñè â ñëúí÷åâàòà íèøà â îòñðåùíèÿ êðàé íà çàëàòà è ÷ó îòìåðåíèÿ ìó ãëàñ. Òîãàâà ñ íÿêàêâî ñòðàííî çàïëàøèòåëíî èçðàæåíèå ïðåêîñè öåëèÿ ðåñòîðàíò. Äîêòîð Àäëúð îáè÷àøå äà ñåäè â úãúëà, îòêúäåòî ñå ðàçêðèâàøå ãëåäêà ïðåç Áðîäóåé ÷àê äî ðåêà Õúäñúí è Íþ Äæúðñè. Îò äðóãàòà ñòðàíà íà óëèöàòà èìàøå ñóïåðìîäåðíà çàêóñâàëíÿ ñ ìîçàå÷íè êîëîíè â çëàòíî è òúìíî÷åðâåíî. Íà âòîðèÿ åòàæ ñå ïîìåùàâàõà: ÷àñòíî ó÷èëèùå, çúáîëåêàðñêà ëàáîðàòîðèÿ, ñàëîí çà îòñëàáâàíå, êëóá çà âåòåðàíè è åâðåéñêî ó÷èëèùå. Ñòàðåöúò ðúñåøå çàõàð âúðõó ÿãîäèòå â ÷èíèÿòà ñè. Âîäíèòå ÷àøè õâúðëÿõà ìàëêè ïðúñòåíîâèäíè îòáëÿñúöè âúðõó áÿëàòà ïîêðèâêà, ìàêàð ÷å ñëúí÷åâàòà ñâåòëèíà áåøå ëåêî ïîìðà÷åíà. Áåøå â íà÷àëîòî íà ëÿòîòî è âèñîêèÿò ïðîçîðåö çååøå îò43

СОЛ БЕЛОУ

êðåõíàò íàâúòðå; åäíà ïåïåðóäêà ïúðõàøå ïî ñòúêëîòî; òóê-òàì ìàäæóíúò áåøå èçïîïàäàë, à ïî áÿëàòà ðàìêà ñå çàáåëÿçâàõà áåçáðîé âäëúáíàòèíêè.

– À, Óèëêè! Òè ìàé íå ïîçíàâàø ñúñåäà, ãîñïîäèí Ïúðëñ îò ïåòíàéñåòèÿ åòàæ.

– Äîáðî óòðî – êàçà Óèëõåëì. Íå ñå çàðàäâà íà ãîñòà, èçãëåäà ãî ñ íåîäîáðåíèå. Ãîñïîäèí Ïúðëñ èìàøå òåæúê áàñòóí, áîÿäèñàíà êîñà, ìúðøàâî ÷åëî… êîåòî íå áåøå ïðè÷èíà çà íåïðèÿçúí, ïúê è ÷îâåêúò íå áåøå âèíîâåí çà òîâà, ÷å äîêòîð Àäëúð ãî èçïîëçâà, çà äà íå çàêóñâà íàñàìå ñúñ ñèíà ñè, íî Óèëõåëì ñå çàïèòà ñ íåñâîéñòâåíà ãðóáîñò: „Êîé å òîÿ ñêàïàí øàðàí ñ ðèáåøêè çúáè è ïðîñêóáàí ìóñòàê? Îùå åäèí îò òàòêîâèòå íåìñêè ïðèÿòåëè? Îòêúäå ãè íàìèðà òèÿ òèïîâå? È êàêâî å òîâà ÷óäî ïî çúáèòå ìó? Íå áÿõ âèæäàë òàêèâà îñòðè êîðîíêè. Äàëè å íåðúæäàåìà ñòîìàíà? Èëè å íÿêàêâî ñðåáðî? Êàê ìîæå ÷îâåê äà ñå ïîõàáè ÷àê òîëêîâà… Óô!“ Âïåðèë â íåãî ðàçäàëå÷åíèòå ñè ñèâè î÷è, Óèëõåëì ñåäåøå ïðèâåäåí, ñ ðúöå, ñêëþ÷åíè âúðõó ìàñàòà êàòî çà ìîëèòâà. Ïî åäíî âðåìå âçå äà îìåêâà êúì ãîñïîäèíà. Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å âñÿêà åäíà îò òåçè êîðîíêè å ñâúðçàíà ñúñ çúáîáîë… Àêî òîâà ñòðàäàíèå âúçëèçà íà äâà ïðîöåíòà îò öÿëàòà ìó ÷îâåøêà ìúêà è êúì òîâà ñå ïðèáàâÿò áÿãñòâîòî îò Ãåðìàíèÿ è âåðîÿòíèÿò ïðîèçõîä íà ìíîãîáðîéíèòå áðú÷êè (áåç îíåçè, êîèòî ñà îáðàçóâàíè îò óñìèâêè), ïðåæèâÿíîòî îò ãîñïîäèí Ïúðëñ ïðèäîáèâàøå âíóøèòåëíè ðàçìåðè.

44

НЕ

ИЗПУСКАЙ ДЕНЯ

– Ãîñïîäèí Ïúðëñ å áèë àíãðîñèñò íà òðèêîòàæ – ïîÿñíè äîêòîð Àäëúð.

– Òîâà ëè å ñèíúò, çà êîãîòî ðàçïðàâÿõòå, ÷å å â òúðãîâñêèÿ áðàíø? – ïîèíòåðåñóâà ñå ãîñòúò. À äîêòîðúò îòãîâîðè: – Àç èìàì ñàìî åäèí ñèí. È åäíà äúùåðÿ. Òÿ áåøå ñïåöèàëèñò àíåñòåçèîëîã, ïðåäè äà ñå îìúæè. Ñòèãíà äî äîñòà âèñîê ïîñò â „Ìàóíò Ñèíàé“13. Íå ìîæåøå äà ñïîìåíå äåöàòà ñè, áåç äà ñå ïîõâàëè! Ñïîðåä Óèëõåëì íàèñòèíà íÿìàøå ñ êàêâî òîëêîâà äà ñå õâàëè. Êàòðèí áåøå åäðà è ðóñîêîñà. Îìúæè ñå çà ñúäåáåí ðåïîðòåð è ìó ïî÷åðíè æèâîòà. Èìàøå ñè àðòèñòè÷åí ïñåâäîíèì – Ôèëèïà. Íà ÷åòèðèéñåò ãîäèíè âñå îùå õðàíåøå àìáèöèÿòà äà ñòàíå õóäîæíè÷êà. Óèëõåëì íå ñìååøå äà êðèòèêóâà êàðòèíèòå º. „Íå ìè äîïàäàò êîé çíàå êîëêî“ – êàçâàøå òîé, íî ïîä÷åðòàâàøå, ÷å íå å èçêóñòâîâåä. Íå ñå ðàçáèðàøå ñúñ ñåñòðà ñè è ðÿäêî óñïÿâàøå äà âèäè êàêâî ðèñóâà. Òÿ ðàáîòåøå ìíîãî óïîðèòî, íî â Íþ Éîðê ïîíå ïåòäåñåò õèëÿäè äóøè ñå çàíèìàâàõà ñ òîâà è âñåêè ñëåäâàøå íÿêàêâè ñâîè çàêîíè. Ñúùèíñêî âàâèëîíñêî ñòúëïîòâîðåíèå îò ìàçà÷è! Äîêòîð Àäëúð îòáåëÿçà, ÷å òàçè ñóòðèí ñèíúò ìó èçãëåæäà òâúðäå íåñïðåòíàò, à è íåîòïî÷èíàë ñúùî òàêà – ñúñ çà÷åðâåíè êëåïà÷è. Óèëõåëì äè13

„Ìàóíò Ñèíàé“ – ìíîãîïðîôèëíà áîëíèöà â Íþ Éîðê, îñí. ïðåç 1852 ã. – Á.ð.

45

СОЛ БЕЛОУ

øàøå ïðåç óñòàòà, áåøå ìíîãî ðàçñåÿí è âúðòåøå êðúâÿñàëèòå ñè î÷è êàòî íÿêîé äèâàê. ßêàòà íà ñàêîòî ìó îòíîâî áåøå âäèãíàòà, ñÿêàø å èçëèçàë íàâúí â äúæäîâíî âðåìå. Âÿðíî, òðúãíåøå ëè íÿêúäå ïî ðàáîòà, òîé ñå ïðèâåæäàøå â ïðèëè÷åí âèä, íî â îñòàíàëîòî âðåìå èçãëåæäàøå óæàñíî.

– Êàêâî òè å, Óèëêè, íå ñè ëè ñïàë íîùåñ?

– Íå ìíîãî.

– Òîëêîâà ëåêàðñòâà âçåìàø, ïúðâî ñòèìóëàíòè, ïîñëå ñåäàòèâè… Ãîðêèÿò òè îðãàíèçúì íå ìîæå äà ðàçáåðå êàêâî ñòàâà! Ïðè òîâà ïîëîæåíèå íèòî ëóìèíàëúò òè ïîìàãà äà çàñïèø, íèòî ïåðâèòèíúò è áåíçåäðèíúò òè ïîìàãàò äà ñå ñúáóäèø. Áîãà ìè, âñè÷êè òåçè íåùà ñå ïðåâðúùàò â îòðîâà… è âúïðåêè òîâà õîðàòà ñëÿïî âÿðâàò â òÿõ!

– Íå, òàòêî, íå å îò ëåêàðñòâàòà. Ïðîñòî âå÷å ñúì îòâèêíàë îò Íþ Éîðê. Ñòðàííî, íàëè? Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å òóê ñúì ðîäåí… Íî ïðåäè íîùèòå íå áÿõà òîëêîâà øóìíè, ïúê è âå÷å âñÿêà äðåáîëèÿ ìå íàïðÿãà. Äà âçåìåì íàïðèìåð ïðàâèëíèêà çà ïàðêèðàíå. Òðÿáâà äà òè÷àø íàâúí â îñåì ÷àñà ñóòðèíòà, çà äà ïðåìåñòèø êîëàòà ñè. È êúäå äà ÿ äåíåø? Ìèíóòêà çàêúñíåíèå è òè ÿ îòíàñÿò íàíÿêúäå. Íà òîâà îòãîðå ðàçíè èäèîòè òè ìóøêàò ðåêëàìíè ëèñò÷åòà ïîä ÷èñòà÷êèòå! Òàêà ìîæå äà òè ñå ïðúñíå ñúðöåòî – îòäàëå÷ èçãëåæäàò êàòî ôèøîâå çà ãëîáè! À ëåïíàò ëè òè ãëîáà, íå ìîæåø äà ñïîðèø! È íÿìàø íèêàêúâ øàíñ äà ñå îïðàâèø â ñúäà – íàëè ãðàäúò èìà íóæäà îò ïðèõîäè…

– À âúâ âàøèÿ áðàíø áåç êîëà ñòå çàíèêúäå, 46

НЕ

ИЗПУСКАЙ ДЕНЯ

íàëè? – ïîäõâúðëè ãîñïîäèí Ïúðëñ.

– Ñàìî ëóä ÷îâåê ìîæå äà èñêà êîëà â ãðàä êàòî òîçè, àêî íå ìó òðÿáâà, çà äà ñè èçêàðâà íàñúùíèÿ! Ñòàðèÿò ïîíòèàê íà Óèëõåëì ñåãà áåøå ïàðêèðàí íà óëèöàòà. Åäíî âðåìå, êîãàòî ðàçíîñêèòå áÿõà çà ñìåòêà íà ïðåäïðèÿòèåòî, êîëàòà âèíàãè íîùóâàøå â ãàðàæ, íî ñåãà Óèëõåëì ñå áîåøå äà ÿ ìðúäíå, çà äà íå ìó çàåìàò ìÿñòîòî, è øîôèðàøå ñàìî â ñúáîòíèòå äíè, êîãàòî „Äîäæúðñ“ èãðàåõà â „Åáåòñ Ôèéëä“14 è òîé âîäåøå ñèíîâåòå ñè íà ìà÷. Ìèíàëàòà ñúáîòà îòáîðúò èãðà äðóãàäå è òîé îòèäå äà ïîñåòè ãðîáà íà ìàéêà ñè. Äîêòîð Àäëúð îòêàçà äà ãî ïðèäðóæè, íå ïîíàñÿøå äà ãî âîçè ñèíúò ìó – êàðàë ïî íÿêîëêî ìèëè íà âòîðà, ñúíóâàë ñ îòâîðåíè î÷è èëè ïúê ñïîðåë è ðúêîìàõàë, ðÿäêî ñïàçâàë ìàðêèðîâêàòà, íèêîãà íå ïîäàâàë ìèãà÷, íå ïîãëåæäàë è ñâåòîôàðèòå, êóïåòî íà ïîíòèàêà áèëî ìðúñíî, åäíà öèãàðà ãîðÿëà â ïåïåëíèêà, âòîðà – â ðúêàòà íà Óèëõåëì, òðåòà – íà ïîäà, ñðåä ïúòíè êàðòè, êíèæíè îòïàäúöè è áóòèëêè îò êîêà-êîëà… Ñòàðåöúò êàòåãîðè÷íî îòêàçâàøå äà ñå êà÷è â íåãîâàòà êîëà. Òîãàâà Óèëõåëì ñå âúðíà îò ãðîáèùåòî ÿäîñàí, çàùîòî íàìåðè êàìåííàòà ïåéêà ìåæäó ãðîáîâåòå íà ìàéêà ñè è áàáà ñè ïðåêàòóðåíà è íàòðîøåíà.

14

„Åáåòñ Ôèéëä“ – áåéçáîëåí ñòàäèîí â Íþ Éîðê, ôóíêöèîíèðàù îò 1913 ã. Íà íåãî èãðàå äîìàêèíñêèòå ñè ìà÷îâå îòáîðúò íà „Áðóêëèí Äîäæúðñ“. – Á.ð.

47